Ukiumoortumik Nalunaarusiaq 2016

Size: px

Start display at page:

Download "Ukiumoortumik Nalunaarusiaq 2016"

Mitchell Hutchinson
5 years ago
Views:

1 Ukiumoortumik Nalunaarusiaq 2016

2 Kolofoni: Allattoq: Juaaka Lyberth Aaqqissuisut: Gitte Adler Reimer, Juaaka Lyberth Assit: Leiff Josefsen, Forskningsrådet. Ilusilersornera: icicero, Grafisk produktion Nuuk Naqiternera: Nuuk Offset Nunatsinni Ilisimatusarnermut siunnersuisoqatigiit Ilinniartitaanermut, Kultureqarnermut, Ilisimatusarnermut Ilageeqarnermullu Naalakkersuisoqarfik. Postboks 1029, 3900 Nuuk. Siulittaasoq: Gitte Adler Reimer, Allatsi: Arnajaaq Lynge, Tel.:

Nunatsinni Ilisimatusarnermik Siunnersui soqa tigiit 2016-mut nalunaarusiaat Aallaqqaasiut Ukioq 2016 Nunatsinni Ilisimatusarnermik Siunnersuisoqatigiinnut pisoqarfioqisoq.

ataatsimeersuarnernillu peqataasarnerit, kiisalu ilisimatusarnermut siuarsaanissamut aningaasanik tapiissuteqarnerit, Ph.d-nut aamma Post.

Siunnersuisoqatigiittaaq nittartagaat nutaaq www.forskningsraadet.gl ukiup ingerlanerani atuutsilerpoq Siunnersuisoqatigiinnut ilaasortat Gitte Adler Reimer, Ph.d., Lektor, Grønlands Universitet (Formand) Morten Meldgaard, Ph.

ilisimatusarnermut siunnersuisoqatigiit naalakkersuinikkut attuumassuteqanngillat Naalakkersuisunit Inatsisartunilluunniit ilitsersorneqarnikkut aqunneqaratik.

qulakkeerneqarnissaa tun ngaviusumik siunertamisut isigaa.

nukittorsarnissaallu. Siunnersuisoqatigiit periusissiaa suleriusissaanullu pilersaarutit Siunnersuisoqatigiit nittartagaanni www.forskningsraad.gl mi atuarneqarsinnaapput.

misilittakkamikkullu nalilersorneqarlutik toqqagaasarlutik, ukiuni pingasuni atuuttussatut.

kulturhistorisk konsulent, Selvstændig Dorthe Petersen, Civilingeniør, Grønlands Forundersøgelser Aningaasaqarneq Aningaasanut inatsisikkoortumik Siunnersuisoqatigiit ukiumut 1

3 Nunatsinni Ilisimatusarnermik Siunnersui soqa tigiit 2016-mut nalunaarusiaat Aallaqqaasiut Ukioq 2016 Nunatsinni Ilisimatusarnermik Siunnersuisoqatigiinnut pisoqarfioqisoq. Siulittaasoq nutaaq, ilaasortat nutaat marluk, allatsillu pingasut ukiumi ataatsimi paarlaannerisigut, saniasigullu Siunnersuisoqatigiit ataatsimiittarneri, isumasioqatigiinni ataatsimeersuarnernillu peqataasarnerit, kiisalu ilisimatusarnermut siuarsaanissamut aningaasanik tapiissuteqarnerit, Ph.d-nut aamma Post.Doc-inut aningaasaliissutinik agguassinerit, 2016 Nunatsinni Ilisimatusarnermut Siunnersuisoqatigiinnut ukiuuvoq pisimasoqarfioqisoq. Siunnersuisoqatigiittaaq nittartagaat nutaaq ukiup ingerlanerani atuutsilerpoq Siunnersuisoqatigiinnut ilaasortat Gitte Adler Reimer, Ph.d., Lektor, Grønlands Universitet (Formand) Morten Meldgaard, Ph.d., Grønlands Universitet, Naturhistorisk Museum Ole Geertz-Hansen, PhD, Grønlands Naturinstitut Nunatsinni Ilisimatusarnermut Siunnersuisoqatigiit Kalaallit Nunanni ilisimatusarnermut siunnersuisoqatigiit naalakkersuinikkut attuumassuteqanngillat Naalakkersuisunit Inatsisartunilluunniit ilitsersorneqarnikkut aqunneqaratik. Nunatsinni Ilisimatusarnermik Siunnersuisoqatigiit inuiaqatigiit kalaallit ineriartornerinut sapinngisamik pitsaanerpaanik ilisimasatigut toqqammaveqarnissaata qulakkeerneqarnissaa tun ngaviusumik siunertamisut isigaa. Siunnersuisoqatigiit suliassaraat kalaallinut inuiaqatigiinnut iluaqutaasussamik Kalaallit Nunaanni aallaaveqartumik kalaallit ilisimatusarnerisa siuarsarnissaat nukittorsarnissaallu. Siunnersuisoqatigiit periusissiaa suleriusissaanullu pilersaarutit Siunnersuisoqatigiit nittartagaanni mi atuarneqarsinnaapput. Siulittaasoq ilaasortallu 7-it Naalakkersuisunit toqqarneqartarput, inuttut pisinnaasaat toqqammavigalugit, imaappoq ilaasortat ataasiakkaat ilinniarsimasamikkut piginnaasamikkut misilittakkamikkullu nalilersorneqarlutik toqqagaasarlutik, ukiuni pingasuni atuuttussatut. Gert Mulvad, Distriktslæge, Institut for Sygepleje og Sundhedsvidenskab Ellen Lerch Høj Arnskjold, Konsulent, Grønlands Arbejdsgiverforening Pauline Knudsen,, Arkæologisk og kulturhistorisk konsulent, Selvstændig Dorthe Petersen, Civilingeniør, Grønlands Forundersøgelser Aningaasaqarneq Aningaasanut inatsisikkoortumik Siunnersuisoqatigiit ukiumut 1 mio. kr-inik ingerlatsinissaminnut tapiiffigineqartarput. Aamma 1 mio. kr. marlunnut 2x kr-inut avillugu ilisimatusarnermut siuarsaanernut aningaasaliissutitut, qinnute qaatit naapertorlugit agguaanneqartarput. Taakku saniasigut Siunnersuisoqatigiit agguaappaat Ph.d-nut aamma Post.Doc-inut aningaasaliissutit 6. mio. kr., Pinngortitaleriffik suleqatigalugu, danskillu siunnersuisoqatigiivisa tusarniaaffigineqareernerisigut. Anne Merrild Hansen, PhD, Grønlands Universitet, Aalborg Universitet 3

Gitte Adler Reimer siulittaasoq nutaaq, ilaasortallu nutaat marluk 2015-ip naanerani 2013-miilli Siunnersui so qatigiit pilersinneqarneranni siulittaasuusimasoq professor Minik Rosing, Geologisk

4 Gitte Adler Reimer siulittaasoq nutaaq, ilaasortallu nutaat marluk 2015-ip naanerani 2013-miilli Siunnersui so qatigiit pilersinneqarneranni siulittaasuusimasoq professor Minik Rosing, Geologisk Museum, Københavns Universitet, siu littaasutut tunuar poq. Siulittaasutut nutaatut Naalakkersuisut toqqarpaat Ilisimatusarfimmi Lektori, Ph.d. Gitte Adler Reimer, Nunatta Universitianeersoq. Allamik suliffeqalernini peqqutigalugu professor Carl Egede Bøgild Siunnersuisoqatigiinni ilaasortatut tunuarpoq. Ilaasortat nutaat Naalakkersuisunit toqqqarneqartut tassaapput Morten Melgaard, Ph.d. Naturhistorisk museum aamma Ilisimatusarfik, kiisalu Anne Merrild Hansen, Ph.d., Ilisimatusarfik aamma Ålborg Universitet Ukiap ingerlanerani Siunnersuisoqatigiit inissitsiterneranni civilingeniør Dorthe Petersen, nunatsinni misissueqqaarnerit, Asiaq, siulittaasup tulliatut toqqarneqarpoq. Ataatsimiinnerit Ilisimatusarnermut siuarsaanissamut aningaasaliissuteqarnissamut, kiisalu Ph.d aamma Post. Doc-inut aningaasaliissuteqarnissanut atatillugu Siunnersuisoqatigiit aprilimi, septemberimi aamm oktoberimi ataatsimiittarput. Siunnersuisoqatigiillu aaqqissuussaannik isumasioqatigiisitsisoqarpoq oktoberimi, qulequtaralugu Nunatsinni ilisimatusarnerni ataatsimoorussamik periussiornissap aallarnerneqarnissaa. Isumasioqatigiinnerit ataatsimeersuarnerillu 2016-mi Siunnersuisoqatigiit isumasioqatigiinnerni makkunani peqataatitaqarput: Arctic Science Summit Week, marts, Fairbanks, Alaska. Artek Event 2016, International Conference, april, Sisimiut, Grønland. Arctic Circle Greenland Forum, maj, Nuuk, Grønland. Grønlands fremtidige forsknings strategi, 19 oktober, Nuuk, Grønland. Polarforsknings konferencen 2106, DTU, København, Danmark. Ilisimatusarnerit, qaffasinnerusunillu ilinniartitsisarnerit pitsaassusaannik nalilersuinerit, Nuummi 8 december ingerlanneqartoq. Ilisimatusarnerit siuarsarniarlugit 1 mio. kr Ilisimatusarneq siuarsarniarlugu aningaasaliissuteqarnissa mut ukiup ingerlanerani marloriarluni qinnuteqaateqartit si soqarpoq. Upernaakkut qinnuteqaateqartitsisoqarmat qin nuteqaatit 22-it takkupput, katillugit ,00 kr-inik naleqartut, ukiakkullu qinnuteqaateqartitsisoqarmat qin nuteqaatit 13-it takkupput, ,00 kr-inik naleqar tut, tassa qinnutigineqaraluartut katillugit amerlassuseraat ,00 kr. Agguaanneqartut amerlassuseraat ,00 aamma ,00, katillugit ,00 kr. Ani ngaasaliiffigineqarput suliniutit katillugit 12-it, upernaakkut 8, ukiakkullu sisamat. Tapiissutit tunniunneqarnerusarput suliniuteqarfigissallugit aalajangersakkanut, ilutigalugu ani ngaasaateqarfinnut allanut qinnuteqarsimasunut. Ilisimatusar nerup siuarsarneqarnissaanut aningaasaliissutit ilaat atorneqartarput nunatsinni suliffeqarfiit allallu issittumiittut ilisimatusarfiusut attaveqaqatigiinnerulernissaannut suliniutinut. Ilisimatusarnerup siuarsarneqarnissaanut aningaasaatinit ilisimatusartut uku 2016-mi tapiiffigineqarput Morten Birch Larsen Lorenz Meine Søren Lorenzen Post Rasmus Berg Hedeholm Michael Lynge Petersen ATEQ ILISIMATUSAGAQ ANINGAASA LIISSUTIT Imeq qaqqaniit kuuttoq aqqutigalugu aatsitassanik oqimaatsunik migutsiti sarnerup, teknologi annikitsoq atorlugu, killilersimaarneqarnissaanut misissuineq Quvajaatit qeqqussallu kangerlunni sissap qanittuini uumassusilinnik pi ler sueqataanerisa ataqatigiinnerinik misissuineq Saarullernat ingerlaartarneri aamma aalisakkanut uumassusilinnullu allannut ataqatigiinnerinik nunatta imartaani misissuineq Kapisillit kapisiliisa ukiup ingerlanerani ingerlaartarnerat aamma amerlassusaat Nunatsinni sukkorneq Nunatsinni sukkortut amerlassusaat aamma paasiniaalluni sulissutigisat assigiinngitsut suuneri Kr ,00 Kr ,00 Kr ,00 Kr ,00 Kr ,00 Jakob Abermann Sikusarnera, sermip pilersarneri, sikut ingerlaartarneri aamma aattarneri. Kr ,00 Fleming Ravn Merkel Ukiukkut sumiittarfiit appat ikiliartornerannut sunniutaannik misissuineq Kr ,00 Dorthe Petersen Periuseq HIRHAM atorlugu imermik sillimmateqarnerup annertussusianik naatsorsuinikkut mississuerinit Kr ,00 Jakob Abermann Nunatta Kitaani sila ingasattoq akulikissuseq, annertussuseq kingunerilu Kr ,00 Nanette Hammeken Arboe Nunatta Kitaata Kujataani Tunumilu kinguppaap itisoormiup kingornuttakkamigut amerlassutsikkut sannaa (P. borealis) Kr ,00 Ole Ankjær Jørgensen Nunatta Kitaata avataani qalerallit ingerlaarnerisa ilusilersorneri Kr ,00 Stefan Wacker Nuup Kangerluani umiarsuit silamik misissuinerini paasissutissat: Uppernarsiineq misissueqqissaarnerlu Kr ,00 4

5 PH.D-NUT AAMMA POST DOC-INUT ANINGAASALIISSUTIT Nunatsinni Ilisimatusarnermik Siunnersuisoqatigiit Ph.d-niartunut marlunnut aammalu Post doc-ertussanut marlunnut 6 million koruunit aningaasaliissutigaat. Siunnersuisoqatigiit siulittaasuata, lektor Gitte Adler Reimerip, oqaatigaa ilisimattorsaatissanut aningaasaliissutit ukiormanna agguaanneqartussat agguaanniarnerat imaannaanngivissimasoq, piukkunnaatilippassuimmi 17-it aningaasaliiffigineqarnissamik qinnuteqarsimammata. Aningaasaliiffigineqarnissamik qinnuteqartut akornanni toqqaaniarnermi qinnuteqartut piginnaasaat kisimi aallaavigineqarani aamma qinnuteqaatit Nunatsinni ilisimasanik qaffassaanermut kiisalu qallunaat-kalaallillu ilisimatusarnikkut suleqatigiissuteqartarnerinut siuarsaataanissaattaaq qulakkeerniarlugu aaliangiivigineqarsimapput. Ilisimattorsaatissanut aningaasaliissutit ilisimatusariaatsinut assigiinngitsunut agguaanneqarput, ukulu aningaasaliiffigineqarlutik: Rebecca Bergip umimmaat akornanni nappaataasartunik misissuinissaanut, uumasullu nujuartat peqqissusiannik aammalu uumasut nujuitsut inunnik tunillaasinnaanerinik misissuinissaa nut aningaasaliisoqarpoq. Ph.d.-nngorniutissaq Københavnip Universitetiata Pinngortitaleriffiullu ataanni ingerlanneqassaaq. Paneeraq Noahsen, toqqusaap torluullu akornanniittup qinersip nappaataanik misissuinissanut aammalu kalaallit timaasa namminneerlutik illersorsinnaassusiannut tunngassuteqartunik misissuinissaanut aningaasaliiffigineqarpoq. Ph.d.-nngorniutissaq Ålborgip Universitetiata ataani ingerlanneqassaaq. Lorenz Meirep Nunatta sermersuata aanneranit kangerluit imartaasa saneqaatsimikkut sunnersimaneqarnerannik misissuineri aningaasaliiffigineqarput. Post doc-imik taallugu ilisimatusaat Kalaallit Nunaanni Silap Pissusianik Ilisimatusarfeqarfiup ataani ingerlanneqassaaq. Michael Lynge Pedersenip, Nunatsinni sukkornermik nappaatip atugaaneranik misissuineri aammalu Kalaallit Nunaanni peqqinnissaqarfiup sukkornermut tunngatillugu suleriusaanik misissuiniarneri aningaasaliiffigineqarput. Post doc-imik ilisimatusaat Kalaallit Nunaanni Peqqissaanermik Ilisimatusarfeqarfiup ataani ingerlanneqassaaq. Ilisimattorsaatissatut aningaasaliissutit Namminersorlutik Oqar tussat ilaatigut ilisimatusarnernut aningaasaliissutaaneersuupput aammmalu qallunaat aningaasanut inatsisaata ataani Issittumi ilisimatusarnernut aningaasaliissutinik ilaqarput Pinngortitaleriffimmillu aqutarineqarlutik. NUNATSINNI ILISIMATUSARNERMI ATAAT- SIMOORUSSAMIK PERIUSISSIORNISSAMUT ISUMASIOQATIGIISITSINEQ Pingasunngorneq 19 oktober, 2016, Nunatsinni Ilisimatusarnermik Siunnersuisoqatigiit isumasioqatigiisitsipput qulequtalimmik Nunatsinni ilisimatusarnermi ataatsimoorussamik periusissiaq. Isumasioqatigiinnermi peqataapput suliffeqarfiit nunatsinni ilisimatusarnermik ingerlatsisut aamma Namminersorluni Oqartussani ilisimatusarnermut immikkoortoqarfiit. Isumasioqatigiinnerup sammisaa pingaarneq tassaavoq Nunatsinni ilisimatusarnermi ataatsimoorussamik periusissiornissap toqqammaveqalernissaanut periarfissiuussineq. Isumasioqatigiinnermittaaq anguniarneqarpoq suliffeqarfiit assigiinngitsut ataqatigiissaakkamik suleqatigiinnerulernissaat. Kiisalu siunertaavortaaq isumasioqatigiinnerup malitsigisaanik Namminersorlutik Oqartussat ilisimatusarnermut immikkoortortaqarfia peqatigalugu nunatsinni ilisimatusarnermi ataatsimoorussamik periusissiassap suliarineqarnerata aallartinneqarnissaa. Taamaasilluni isumasioqatigiinnermi sammineqartut pingaanerit tassaapput nunatsinni ilisimatusarnermik ingerlatsiviit, taakkua periusissiaat, siunissamut takorluugaat anguniagaallu, killiffiat aamma sunik isumalluarfineqarnerat. Isumasioqatigiinnermi suliffeqarfiit assigiinngitsut periusissiaminnik, killiffimminnik anguniakkaminnillu saqqummiussuipput. Tamakkulu suleqa tigiikkuutaat oqallinnerannik malitseqartinneqarput. Nalunaarusiap uuma imarai saqqummiussisut oqalugiaataat, suleqatigiinnit imaqarniliat, inaarutaasumillu oqaaseqaat, isumasioqatigiinneq naggaserlugu peqataasunit akuerineqartoq. Isumasioqatigiinnermut malitsisigisillugu NIS-ip sinniisai, isumasioqatigiinnermi sammineqarsimasunik, inaarutaasumik oqaaseqaammik, minnerunngitsumillu Issittumi Ilisimatusarnermik ingerlataqartut ataatsimoorlutik katerittarfissaannik (HUB) pilersitsinissamik innersuussinermut tunuliaquttanik, isumasioqatigiit pingaartillugu oqaaseqarfigisaannik, Ilinniartitaanermut, Ilisimatusarnermut, Kultureqarnermut Ilagiinnullu Naalakkersuisumut saqqummiussipput, Isumasioqatigiinnermi saqqummiussat paasissutissallu allat NIS-ip nittartagaanittaaq atuarneqarsinnaapput. NIS-IP SIULITTAASUA GITTE ADLER REIME- RIP ISUMASIOQATIGIINNEQ AMMARLUGU OQALUGIAATAA Tikilluaritsi NIS-ip Ilisimatusarnermi ataatsimoorussamik nunatsinni periusissiassamut isumasioqatigiisitsineranut. Siorna NIS-ip ineriartortitsinissaq isumasioqatigiisitsissutigaa nunarsuarmioqatigiinnit nunatsinnillu inuussutissarsiortunit peqataaffigineqartoq. Isumasioqatigiinnerup qulequtaraa ineriartortitsineq sooq pisariaqavippa? Nunatsinni ineriartortitsinissamut siuarsaanissamut isumassarsiorfissatut isumasioqatigiinneq ingerlanneqarpoq. Matumuunakkullu nunatsinni ilisimatusarfiit ilisimatusarnermullu immikkoortortaqarfiit qaaqquvavut ilisimatusarnermi ataatsimoorussamik periusissiornissaq siunertaralugu. Isumasioqatigiinnissap qulequtarisai pingaarnerit ukuupput: Ilisimatusarnermi ataatsimoorussamik ersarissumik nunatsinni periusissiornissaq Nunatsinni suliffeqarfiit ilisimatusarnermik ingerlatsisut inuillu ilisimatusartut akornanni ataqatigiissumik suleqatigiinneru lernissaq pilersinniarlugu Oqaseqaqqinnginnannili Siunnersuisoqatigiit ilaasortaat ilisari teqqaassaavakka. NIS pilersinneqarpoq 2014-imi, 8-nillu ilaasortaqarluni, namminneq pisinnaasatik toqqammavigalugit Naa lakkersuisunit toqqarneqartunit. Toqqaaneq pisarpoq suliffe qarfiit ilisimatusarnermik ingerlataqartut, ilisimatusartut assigiinngitsut aamma ineriartortitsinermik ingerlataqartut innersuussuteqareernerisa kingorna. Ilisimatusaatit assigiinngitsut akimorlugit NIS Siunnersuisoqatigiiffiuvoq uku iluini: pinngortitalerineq, peqqinnissaqarfik, inuiaqatigitiilerineq, inunnut tunngasutigut aamma teknologimut tunngasutigut. 5

Inatsisit najoqqutaralugit NIS-ip ilaatigut uku suliassarai: Nunarsuarmioqatigiit suleqatigiillutik ilisimatusarnerini Nunatta peqataanera annertusaaffigissallugu.

6 Inatsisit najoqqutaralugit NIS-ip ilaatigut uku suliassarai: Nunarsuarmioqatigiit suleqatigiillutik ilisimatusarnerini Nunatta peqataanera annertusaaffigissallugu. Naalagaaffeqatigiinnerup iluani ilisimatusarnikkut suleqatigiinnermi Nunatta peqataanera annertusaaffigissallugu. Pisortat namminersortullu suleqatigiillutik ilisimatusarnermik ingerlatsinerat annertusaavigissallugu Ilisimatusarnikkut ineriartortitsinikkullu naammassissat nunatsinni inuiaqatigiinni annerusumik atorneqarnissaasa sulissutiginissaat, matumanissaaq nioqqutissiornissamut tun ngavissatut Nunatsinni ilisimatusarnerup annerusumik inuiaqatigiinnut nittarsaanneqarnissaa. Nunatsinni Ilisimatusarnermik Siunnersuisoqatigiit inuiaqatigiit kalaallit ineriartornerinut sapinngisamik pitsaanerpaanik ilisimasatigut toqqammaveqarnissaata qulakkeerneqarnissaa tun ngaviusumik siunertamisut isigaa. Kalaallit ilisimatusarnermut siunnersuisoqatigiivi naalakkersuinikkut attuumassuteqanngillat Naalakkersuisunit Inatsisartunilluunniit ilitsersorneqarnikkut aqunneqaratik. Inatsisitigut tunngaviit aallaavigalugit Kalaallit Nunaanni Ilisi matusarnermut siun-nersuisoqatigiit suliassaat pingasunut pi ngaar nernut avissimapput: 1) Ilisimatusarnernik naammassineqartut inernerinik, annertussusaannik kiisalu sunik ingerlatanik pilersaarutaasunillu ilisimatusarnernik pisortanut, inuussutissarsiortunut naalakkersuinermillu suliaqartunut siunnersuineq kiisalu siunissami ineriartornermut tunngasunik ilisimatusarnissamut pisa riaqartitat kalaallillu inuiaqatigiit paasinissaannut kiisalu pinngortitamit, pior-sarsimassutsikkut naalakkersuinikkullu sinaakkusiussat aallaavigalugit piumasaqaatit. 2) Kalaallit Nunaanni ilisimatusarnernut ilisimatusarnermik ilin niartitaanernut pisortat aningaasaliissutaannik agguaassinertigut aningaasaliissu-tigineqartarput. Siunnersuisoqatigiit allanit aamma agguaasseqataasinnaapput, Kalaallillu Nu naan ni ilisimatusarnissamut Kalaallilluunniit Nunaannut attuumassuteqartunik allanit aningaasaliisinnaasunit ujarleqataasinnaallutik. 3) Ilisimatusartut innuttaasullu amerlanerit inuussutissarsiortullu akornanni oqaloqatigiittarfissamik pilersitsillunilu inerisaaneq. Ilisimatusarnerit inernerisa siaruarternerannut peqataalluni inernerillu taakku Kalaallit inuiaqatigiivinut qanoq siunissami isumaqarsinnaanerat saqqummiullugu. 6 NIS-ip isumasioqatigiisitsinerani, oktober 2016, peqataasut Siunnersuisoqatigiit atuuffimminni periusissatut anguniagaat pingaarnerit tassaapput: 1) Qulaani suliassaatut nassuiarneqartut Siunnersuisoqatigiinnit patajaallisarneri. 2) Ilisimatusartut kalaallillu inuiaat akornanni oqaloqatigiittarnerit pitsanngorsarnissaasa qulakkeernissat. 3) Kalaallit Nunaata BNP-ata 1 %-ianik ilisimatusarnernut atorneqartalernissaasa anguniarnissaat. Ukiuni kingullerni arlalissuarni silap allanngoriartornera peq qu tigalugu nunarput nunarsuarmioqatigiit ilisimatusarfigilersimaqaat. Ukiuni makkunani takusinnaavavut nunani allani Danmarkimilu issittumut ilisimatusarfinnik pilersitsiortuinerit. Taksøp nalunaarusiaani, ukioq manna saqqummersumi atuarsinnaavarputtaaq Danskit naalagaaffiata Nunatsinni Issittumilu ilisimatusarnissamut eqqarsaatersuutai: Silap allanngorneranut aamma issittumi pissutsinut ilisimatusarnermut nunarsuarmioqatigiit soqutiginninnerat annertusiar torpoq. Kalaallit Nunaata immikkuullarissumik inissisimanera tigut Kongeqarfik periarfissagissaarpoq nunarsuatsinni silap pissussaanut avatangiisinullu ilisimatusarnermut annertuumik tunniusseqataanissaminut, issittumiittuunini nunarsuarmioqa tigiinnut ersarissassallugu, Kalaallit Nunaannilu sumiiffinni ataa siakkaani oqimaaqatigiissumik nungutsaaliuisumillu ineriartortitsinissamut peqataanissaminut (Taksøp nalunaarusiaa 2016). Pingaaruteqarpoq issittumiittuunini nunarsuarmioqatigiinnut ersarissarniarlugu annertusarniarlugulu anguniagaqarnini Konngeqarfiup peqataaffigalugulu nukittorsaajuarnissaa minnerunngitsumik Kalaallit Nunaanni sumiiffinni ataasiakkaa ni nungutsaaliuisumik oqimaaqatigiisitsisumillu ineriartortitsinissamut anguniakkaminik. Taamaattumik maanna pisariaqarluinnarpoq uagut Nunatsinniit aamma peqataanerput tassaatissallugu akisussaaffimmik annerpaamik tigusinissaq, Kalaallit Nunaata ilisimatusarnikkut periusissiassaanik ilisarnaatissaa nillu suliaqarnerup nukittorsarneratigut. Periusissiakkut ilisarnaatitigullu nunatsinni ilisimatusarneq aamma avammut Danmarkimut nunarsuarmioqatigiinnullu nukittorsassagatsigu. Ilisimatusarnermut politikki inuiaqatigiinnut politikkiuvoq. Ka laallit inuiaqatigiit maannamut atugarissaarnerisa qaffasissusiat attanneqaannarnissaanut tunngaviliisuussaaq inuussutissarsiu titigut ineriartorneq, inuiaqatigiinni suliffeqarfiit ineriartortinneqarnerat, kulturikkullu uummarissaajuarnisssaq, tamarmik annerusumik minnerusumilluunniit ilisimatusarnermik ineriar-

7 tortitsinissamillu pisariaqartitsisuusut. Atugarissaarnerup pitsaasumik qaffakkiartortinneqarnissaanut kissaateqarneq, politikkikkut nammineersinnaanerup allisinneqarnissaanik aamma Nunatta aningaasarsiornikkut imminut napatilernissaanik kissaateqarnerit, pisariaqalersippaat ilisimatusarnermi atassuteqaqatigiissutsit pitsanngorsaavigineqarnissaat ilisimatusarnerullu qaffassarneqarnissaa. NIS pilersinneqaqqaarnerminilli inissikkiartuaarsimavoq Nunatsinni ilisimatusarnerup iluani, aqqutillu ilaat tassaasimavoq sulissutaasut avammut Siunnersuisoqatigiit aqqutigalugit avammut tusarliussuunneqartarneri. NIS-ip paasisimavaa pisariaqarluinnartoq nunatsinni ilisimatusarnerup nunanillu allanit ilisimatusakkat nunatsinnilu inuiaqatigiit akornanni annertuumik ataqatigiisitsisoqarnissaa. Taamaattumik NIS-imut ullumikkut nuanersorsuuvoq, suliffeqarfiit ilisimatusarnermik suliaqartut peqatigalugit isumasioqatigiisitsisinnaagatta, taamaasilluta suliffeqarfiit ilisimatusarnermik ingerlataqartut periusaat ilisarnaataallu oqallisigisinnaalerlutigit. NIS-muttaaq pingaaruteqartuuvoq nunatsinni ilisimatusaatit assigiinngitsut suleqatigiillutik ilisimatusarnermut periusissiaq ataatsimoorullugu sulissutigippassuk. Siunnersuisoqatigiit siunertaraat ilisimatusarnermut immikkoortortaqarfiup aamma suliffeqarfiit ilisimatusarnermik ingerlataqartut maannakkumiit annerusumik suleqatigiilernissaat, suliassavullu ataatsimoorullugit kivitseqatigiissutigissagivut takutillugulu Nunatsinni ilisimatusaannarata aammali Nunatsinnut ilisimatusartuulluta Tikilluaqqigitsi, suleqatigiilluarnissamillu anersaaqarlusi isumasioqatigiilluarnissassinnik NIS-ip kissaappaasi. Isumasioqatigiinnermi oqalugiaatit allat NIS-ip nittartagaani atuarneqarsinnaapput. Inaarutaasumik oqaaseqaat Nunatta ilisimatusarnermi ataatsimoorussamik periusissiornissaq siunertaralugu isumasioqatigiinnermi 19. oktober, 2016-miit suliarineqartoq Suliffiit ilisimatusarfiillu Nunatsinni ilisimatusarnermik suliaqartut, nunatta ataatsimoorussamik ilisimatusarnikkut ilisarnaateqalernissaa siunertaralugu isumasioqatigiipput, pingasunngornermi 19. oktober, 2016, Nunatsinni Ilisimatusarnermut Siunnersuisoqatigiit aaqqissuussaannik, uku peqataasoralugit. Ilisimatusarfik instittutsillu Ilisimatusarfimmut atasut; Pinngor titaleriffik, immikkoortortaqarfiillu Pinngortaleriffimmut atasut; ARTEK Center for Arktisk Teknologi ; GEUS Danmarkip Kalaallit Nunaatalu nunataannik naalagaaffiup misissuisit sisarfia; Asiaq Nunatsinni Misissueqqaartarfik; Nunatta Katersu gaasivia Allagaateqarfialu, Namminersorlutik Oqartussat ilisimatusarnermut immikkoortoqarfiat, Peqqinnissaqarfik, Nammi nersorlutik Oqartussat nunatanik misissuisarfiat; aamma Nunatsinni Naatsorsueqqissaartarfik. Isumasioqatigiinnermi peqataasut ima innersuussuteqarput: - Nunatsinni ilisimatusarnermik ingerlataqartut ilisimatusarnikkut apeqqutit suleqatigiissutigerusutamik suunnerinik pitsaanerusumik nassuiaasinnaalertariaqarput, ilaatigut qulequttat aalajangersimasut aallaavigalugit ukiumoortumik naapeqatigiittarnermikkut. - Ajornartorsiutit periarfissallu inuiaqatigiinnut pingaaruteqartut aallaavigalugit ilisimatusarnermi periusissiaq suliarineqartariaqarpoq, ilisimatusarfiillu akunnerminni suut ilisimatusarfiqarnissaat ersarissartuartariaqarpaat aamma suleqatigiinnertillu annertusarlugu. - Ajornartorsiutit periarfissallu suuneri inuiaqatigiinni soqutigisaqaqatigiit peqatigalugit nassuiarneqartassapput, aaqqissutissallu nassuiarneqarnissaannut ilisimatusarneq atorneqartassaaq. - Ilisimatusarnermi ileqqorissaarnissamut oqallinneq annertusisariaqarpoq, ileqqorissaarnissamut ataatsimoorussanik malitassaqalernissamut pisussaaffeqalernissaq siunertaralugu. - Issittumik ilisimatusarnermut kateriffiusussamik naapeqatigiittarfimmik pilersitsisoqarnissaa siunertaralugu suleqatigiisitamik pilersitsisoqassasoq Nunatsinni ilisimatusarnermik ingerlataqartunit peqataaffigineqartumik, siunissami ilisimatusartut naapeqatigiittarfissaata, ilisimatusakkaminnik avitseqatigiittarfissaasa suleqatigiissutissaannillu allaaserinninnermik suliaqartussamik. - Nunatsinni ilisimatusarnernut atatillugu campussip ineriartortinneqarnissaanut Ilisimatusarfiit Illorsuat ilanngullugu eqqarsaatigineqaleriissasoq. - Suliffeqarfiit Nunatsinni ilisimatusarnermik suliaqartut, taakkulu nunarput pillugu paasissutissaataasa suliniutaasalu ataat simoortumik nalunaarsorneqarfiat pilersinneqassasoq. - Ilisimatusarnerup ilisimatusarnermilu suliat suunerisa avammut tusarliunneqartarneri, kiisalu ilisimatusakkat inuiaqatigiinni qanoq sumullu atorneqarsinnaanerisa paasissutissiissutigineqartarneri annertusarneqassasut. Isumasioqatigiinnermi peqataasut sinnerlugit Gitte Adler Reimer, Nunatsinni Ilisimatusarnermut Siunnersuisoqatigiit, siulittaasoq. Anne Merrild Hansen, isumasioqatigiinnermi aqutsisoq. ILLU KATERITTARFIUSOQ (HUB) ISSIT- TUMI ILISIMATUSARNERMI NUNAT TAMA- LAAT PEQATAAFFIGISAAT Aallaqqaasiut NIS-ip aaqqissuussaanik 19 oktober 2016 isumasioqatigiisit siso qarpoq Kalaallit Nunaanni ilisimatusarnermi ataatsimoorussamik perisussiortoqarnissaanut immersueqatigiiffiusumik, tassani nunat tamalaat issittumi ilisimatusarnermi ataatsimoorullugu ilisimatusarnerminni katerittarfigalugu illoqalernissaan nik (HUB) isuma saqqummiunneqarpoq. Allagaq una aallarnisaataasumik oqallinnermit eqikkaaneruvoq. Malitsigisaanik allaaserineqassapput aaqqissuunneqarnissaa, aningaasalersorneqarnissaa aamma ilisimatusarnikkut suleqatigissutaasinnaasut periarfissiuunneqarnissaasa sukumiisumik allaaserineqarnissaat. Matuma allaaserinerata siunertaraa kissaatigineqarmat Issittumi ilisimatusartarnermi Kalaallit Nunaata qitiutinneqarnissaata ersarissarneqarnissaa, aamma Issittumi ilisimatusarnerup aaqqissuussaanissaanut danskit periusissiassaanut ilapittuuteqarnissaq. Oqaatsip isumaa Tuluttut taaguutip HUB-ip qanorpiaq nassuiarneqarnissaa pisariaqarpoq, piumaarlunilu, kisianni Nunatsinni Ilisimatusarnermik Siunnersuisoqatigiinni tunngaviusumik isumaa tassaatinneqarpoq illu katerittarfiusoq (assigiinngitsunik ilisimatusartut nunanit tamalaaneersut naapeqatigiiffigisartagassaat). 7

8 HUB-ip siunertaa Ilisimatusarnerup ilinniartitaanerullu piffissaq ungasinnerusoq isigalugu ineriartortinneqarnissaannut kalaallit anguniagaat tassaavoq, tamakku Nuummi Sisimiunilu ilisimatusarnermik ilinniartitsinermillu ingerlataqartut pioreersut akornanni sorlaqarlutik ineriartortinneqassasut. Naatsumik oqaatigalugu kissaataapput: Ilisimatusarnikkut aningaasarsiornikkullu imminut oqimaaqatigiissinnaasunik ilinniarfeqarfinnik ilisimatusarfinnillu ingerlatsivinnik Nunatsinni pilersitsisoqarnissaa Nunat tamalaat peqataaffigisaannik Nuup/Sisimiut Issittumi Nunatsinni ilisimatusarfittut ineriartortinneqarnissaat. Ilisimatusakkat assigiinngitsut akimorlugit Nuummi Sisimiunilu ilinniarfeqarfinnik ataatsimoorussanik sanaartortoqarnissaa. Ilisimatusarnermik ingerlatsiveqarfinnik Nunatta avataaniittunik suleqateqarluarnerup ineriartortinnissaa. Svalbard-imit isumassarsiat Aaqqissuussap asserluinnaa Svalbardimi takuneqarsinnaavoq taassuma ilusaa assilillugu Nunatsinni aaqqissuussisoqarsinnaavoq. Pingaaruteqarluinnartuuvoq ilisimatusarfissanik pilersitsineq inoqarfimmiinnissaa, ilisimatusarnerit, ilinniartitaanerit, inuussutissarsiornerit, suliffeqarfiit pisortat ingerlataa oqartussaqarfiillu inuiaqatigiinnut akulerusimallutik sunneeqatigiittarfiini. Suliap ingerlaqqinnissaa Qanoq aaqqissuussisoqarsinnaanerata siunnersuusiorfigineqarnissaanut NIS suliaqartussatut imminut neqeroorutigisinnaavoq, qanoq aaqqissuunneqarnissaa aamma aningaasalersornissaa ilanngullugu, kiisalu nunat tamalaat ilisimatusarnermik ingerlatsiviisa ilisimatusarnikkut suleqatigineqarsinnaanerisa ilusilernissaannut siunnersuusiorluni, taakkunatigut Nunatsinni ilisimatusarneq ilisimasatigut kiisalu aningaasatigut sulisussatigullu annertuumik ikiorserneqarsinnaassammat. Suliap ingerlaqqinneratattaaq qulakkiissavaa ilisimatusakkanit naammassineqareersunik paasissutissat ingerlateqqinneqartarnissaat, kiisalu ilisimasaqartitsinerulerlutillu kalaallinik inuiaqatigiinnik aamma peqataasunut allanut issittumi ilisimatusarnermik, Kalaallit Nunaat aqqutigalugu suliaqartunut, paasisimasaqarnerulersitsisussat. NIS-ip allatooqarfia 1.maj 2016 NIS-ip allattoqarfiani, Ilinniartitaanermut, Kultureqarnermut, Ilisimatusarnermut Ilageeqanermullu pisortaqarfimmiittumi, Sten Jeppson suliunnaarpoq. Isumaqatigiissuteqarnikkut Juaaka Lyberth, allaffeqarfimmi suliassanik isumaginniittuuvoq, oktoberip naanerata tungaanut. Atorfiup inuttassarsiuuneqareerneratigut Arnajaaq Lynge NIS-mi allatsitut atorfinippoq. NIS-ip isumasioqatigiisitsinerani peqataasut NIS - Forskningsrådet Gitte Adler Reimer, Saqqummiussisoq Gert Mulvad, Saqqummiussisoq/Peqqinnissaqarfik Dorthe Petersen Ole Geertz-Hansen Pauline Knudsen Ellen Arnskjold Morten Meldgaard Anne Merrild Hansen, moderator. Arnajaaq Lynge, sekretær Juaaka Lyberth, konsulent Aqqaluk Lynge, aallarniisoq Forskningsenheden IKIIN Sten Lund, Saqqummiussisoq Najaaraq Paniula Carl Egede Bøgild, IKIIN Peqqinnissaqarfik Marianne Eberhard Julie G. F. Kristensen Kasper B. Bærndt Anne Birgitte Jensen Pinngortitaleriffik Klaus Nygaard, Saqqummiussisoq Helle Siegstad Fernando Ugarte Josephine Nymand Malene Simon Ilisimatusarfik Tine Pars, Saqqummiussisoq Britta Lohmann Mette Sonniks Mette Barslund Suzanne Møller ARTEK Niels-Jørgen Aagaard, Saqqummiussisoq Geus Kisser Thorsøe, Saqqummiussisoq Asiaq Bo Naamansen, Saqqummiussisoq Henrik Forsberg Kirsten Langley Jakob Abermann Nunatta katersugaasivia allagaateqarfialu/ Inge Høst Seiding, Saqqummiussisoq Bo Albrechtsen Aatsitassaqarnermut Naalakkersuisoqarfik Julia Hollis, Saqqummiussisoq Anette Juul-Nielsen 8 Naatsorsueqqissaartarfik Bolatta Vahl

NAP-NYT. K a l a a l l i t N u n a a t a s i n n i i s o q a r f i a

NAP-NYT. K a l a a l l i t N u n a a t a s i n n i i s o q a r f i a K a l a a l l i t N u n a a t a s i n n i i s o q a r f i a B r u x e l l e s - i m i Puisit parlamentimi tusarniaassutigineqarn erat 7. Februar 2012 puisit tusarniaatigineqarpoq Qupp. 1 ARTIC OIL & GAS