Side 1 af 16. Ukiumut nalunaarusiaq 2014

Transcription

1 Side 1 af 16 Ukiumut nalunaarusiaq 2014

2 Siulequt Kalaallit Nunaanni, Sisimiut illoqarfiit annersaata tulleraa, ilinniarfinnullu arlaqartunut qitiulluni. Juunimit septembari tikillugu umiarsuarnut takornariartaatinut ilaallutik takornarissat Sisimiut tikiffigerusuttaqaat. Taamaammat atuaqatigiiaanik takornarissanillu katersugaasiviup pulaarluarneqartarneranut annertuumik tunngaviusoq pissusissamisuuinnarpoq. Illoqarfiup nutaanngitsortaani Katersugaasivik inissisimavoq, illut nunasiaanerup nalaaneersuullutik, piffissallu ingerlanerani Katersugaasivimmut ilaalersimallutik. Katersugaasivik taamaasilluni silami katersugaasivittut ilaatigut atorpoq, sumiiffiulli ammasuunerata bilitseerniartarneq, taamalu nakkutigineqartarnera unammillernartoqartippaa. Taamaammat Sisimiut Katersugaasiviani illut arlaqarnerisa nunataatalu katersugaasiviunerata, missingersuutinut akissarsianut, orsussamut illunillu aserfallatsaaliinernut aningaasaliissutinit taakkununnga annertuumik atuisariaqartarpoq Ukioq sulisoqarnikkut ajornartorsiorfiunikuuvoq. Assistentitut atorfik aatsaat 2014-imi juunimi inuttaqalernikuuvo0q. Allaffimmioq nutaaq juunimi sulilerpoq, qaammatinilu marlunni sulinngiffeqareerluni decembarimi suliunnaarpoq. Assistenti ukiuunerani upernaakkullu marloriarluni napparsimalluni uninnganikuuvoq. Sulisoqatigiit aasap qaammataani akunnermusialimmik aasaanerani ikiortaasumik ilaqartinneqarnikuupput. Taamaattumik ukiaanerani qaammatini ikittuinnarni tamakkertumik sulisoqarnikuuvugut. Illuatungaatigulli ukiup ingerlanerani qaammatini pingasuni sisamanilu suliffimmik misiliisunik sulisoqarnikuuvugut. Ingerlatitseqqiineq sammillugu Ukiup ingerlanerani Katersugaasivik arlalinnik immikkut ittunik saqqummersitsinikuuvoq, pisulluni angalanernit aammalu inuit namminneerlutik suliaralugit saqqummersitaat. Uani ersarissarneqassaaq inuk nammineerluni teknikkikkut saqqummiisoq taaguuserlugu Modern Times aamma assinik saqqummersitsineq Life at the Line, kingulleq eqqarsaatigalugu assiliisartumik Cristian Barnett-imik suleqateqarluni saqqummersitsineruvoq. Ileqqoq malillugu januaarimi unnuk kulturisiorfimmut immikkut aaqqissuussivugut, pisarnertullu unnukkut isertoqarluarpugut. Apriilip qaammataani Phd.-mik ilinniartoq Anne-Mette Jørgensen suleqatigalugu Katersugaasiviup ikkunni Jette Bang-ip immikussimasaanik Sisimiuniit filmitoqqanik takutitsisoqarpoq. Maani katersugaasivimmi Oqaluffitoqqami, gymnasiami utoqqaallu angerlarsimaffianni filmitoqqat takutippagut. Innuttaasut ukiui apeqqutaatinnagit filmitoqqanut annertuumik soqutiginnissimapput. Katersugaasivimmut isertartut akornanni, isertartut pillugit annertulaartumik upernarnerani aasaaneranilu misissuinermik ingerlatsivugut aammalu illoqarfimmi meeqqat atuarfiini atuartunit 5. Klassinit 3.g-mut apeqquteqarluni immersugassanik immersuititsilluta. Juunip qaammataani Raadvad-imit Center for Bygningsbevaring-imit tikeraartoqarpugut. Maanna katersugaasiviusoq oqaluffitoqaq B-114 pillugu iluarsartuussinermut nalunaarusiamik suliarissallugu suliassarinikuuvaat. Decembarimi katersugaasiviup illoqarfimmi meeqqat atuarfiini atuartut juullerpalaartitsinermut aammalu inuit ulloriarsiortarnerat pillugu assit, upperisarsiorneq ullukinnersiortarnerlu pillugit oqaluttuarnissamut aggersarpai. Klassit 20-it neqeroorupput akuersillutik takkupput, taannalu iluatsilluarpoq. Side 2 af 16

3 Kangerlussuarmi Katersugaasivik Qeqqata Kommunalbestyrelsia ukiakkut aalajangiivoq, Kangerlussuarmi Katersugaasivimmi aqutsisoqatigiit, Kangerlussuarmi Katersugaasiviup Sisimiuni Katersugaasiviup ataaniilernissaanik kissaatigalugu qinnuteqaataat akuersissutiginiarlugu imi aallartittumik isumaqatiginninniarnernut Sisimiut Katersugaasiviat ingerlatsisuunikuuvoq, ataatsimuulersitsinissarlu 2015-imi pivisunngortussaalluni, katersugaasiviit kattunnissaannut piumasaqaataasut naammassippata. Taamaalillui Sisimiut Katersugaasiviata ukioq 2015 pissanganartorsiorfigalugulu ulapaarfigissavaa. Med venlig hilsen Christine Løventoft Museumsleder Side 3 af 16

4 1. Katersugaasiviup sulinermini tunngavia Sisimiut Katersugaasiviat - Sisimiut Museum illoqarfiup katersugaasivia kommunimit tapiiffigineqarnissamik pisinnaatitaaffeqarpoq. Katersugaasivik Katersugaasiveqarneq pillugu Inatsisartut peqqussutaat nr. 6, 30. oktober imeersoq naapertorlugu sulivoq. Qeqqata Kommunia ataani Sisimiut eqqaa pingaartumik, Katersugaasiviup akisussaaffeqarfigaa. 1.1 Katersugaasiviup aqqa Sisimiut Katersugaasiviat - Sisimiut Museum 1.2 Katersugaasiviup sumiiffia Jukkorsuup Aqq. 6 Box Sisimiut tlf fax sismus@qeqqata.gl hjemmeside: Ammasarfiit Aasakkut: Ukiukkut: 1/6 30/9 1/10 31/5 Ataasinngorneq 09: Matoqqavoq Marlunngorneq Pingasunngorneq Matoqqavoq Matoqqavoq Sisamanngorneq Tallimanngorneq Matoqqavoq Arfininngorneq Matoqqavoq Sapaat Iserneq / iluanilu takornariarneq Qeqqata Kommuniani najugalinnut, ilinniarfeqarfinnullu iserneq akeqanngilaq. Iserneq: 30,- kr. inersimasunut 15,- kr. meeqqanut 25,- kr. eqimattakkuutaat inersimasut 20-t sinnersimappata Isertut amerlassusaat Qammat Inuit Atuarfiit, meeqqeriviillu Jan. 417 Feb. 70 Marts April 411 Maj 88 Juni Juli Aug Sep Okt. 195 Nov. 95 Dec. 339 Katillugit: Umiarsuit takornarissallu eqimattakkuutaat amerlanerit Sisimiut Katersugaasivianut 2014-mi isertut t sinnerlugit amerlassuseqarput. Umiarsuarmik ilaasut bilitsitik tunniunneq ajortarmatigit, isertartut amerlanerummata kisitsisinngorlugit eqqortut oqaatigiuminaapput imittaaq katersugaasivik avataanut pulaarnernik arlalinnik ingerlataqarpoq, utoqqaat angerlarsimaffianut, ilinniarfimmut atuarfinnullu aaqqissuisimalluta imut sanilliullugu 2014-mi isertut 355-inik amerleriaateqarput. Tamatumani umiarsuarnik takornariartaatsinit isertunit billetinik aqutsilluarneq kiisalu sumiiffimmi arlalinnik aaqqissuisimaneq patsisaalluni. Katersugaasivik arlalinnik illutaqarpoq, sumiiffialu ammasuulluni, isertitaqaatigisarnissaa isertartullu qassiuneri qulakkiissagutsigit sulisunik pisariaqartitsisorujussuulluni. Tamanna tunngavigalugu 2014-imi unammillernartup qaangerniarneranut aaqqiissutinik assigiinngitsunik misileraasimavugut. Upernaap ingerlanerani katersugaasivik umiarsuarnik nalunaarutigineqartunik tamanik imaluunniit umiarsuarnik takornariartaatsinik angalanissanik aaqqissuisunik attaveqarsimavoq imi katersugaasivik umiarsuit/takornariat eqimattakkuutaat 39-usunit, Katersugaasivimmut takusaasunit, 25-t iluatsittumik isumaqatigiissuteqarfigai. Suliffeqarfiit toqqaannartumik imaluunniit Greenland Cruises suleqatigalugu attaveqarfiginerisigut. Katersugaasivimmut alakkarterisussat qassiunerinik umiarsuit nalunaaruteqartarnissaat, taamaalilluni Side 4 af 16

5 ataatsimoorussamik akiligassamik nassiussisoqartarnissaq isumaqatigiissutigineqartarpoq. Umiarsuaq ataaseq umiarsuarmi billetinik tuniniaavoq, taamaalillunilu namminneq 5,- koruuninik isertitaqassutigalugu. Umiarsuup talinnginnerani billetit tunisimasat amerlassusaat Katersugasivimmut nalunaarutigivaat. Umiarsuit katersugaasivimmut isumaqatigiissusiortinniarlugit, suut iluaqutigineqassanersut paasissutissiissutigineqartarput. Eqimattakkuutaarnermi billetimut ataatsimut 25 koruunimut akikilliliivigineqassapput. Qanorluunniit innikkut tikissagaluarunik, Katersugaasiviup ammatinneqarnissaanik uppernarsaammik tunineqassapput. Tamatuma saniatigut illoqarfiup oqaluttuarisaaneranik kiisalu Katersugaasivimmi saqqummersitanut akeqanngitsumik ilisarititsinissamik neqeroorfigineqarput. Alakkaasunut pitsaanerusumik kiffartuussineq, taamaalillutik pisiniarfittaani tulleriiaarnermik piffissaajassanatik. Katersugaasivimmut iluaqutissartai malunnarsimapput. Siullertut tigussaanerusumik isertut amerlassusaat pissarsiaraagut, siullermi Katersugaasivimmut alakkarterisut amerlasuut isernerminni billetimik tunniussisarsimanngimmata. Aappaattut umiarsuaqarnissami siumut inniminniisoqartillugu sulisut pingasuusunit, sulisoq ataaseq naammattarpoq. Eqimattakkuutaanili amerlanerusuni sulisut marluk pitsaanerusarput. Taamatullu isertut billetimik pisisimanersut qulakkeerniarlugu sulisut uteqattaajaaratik, pisiniarfittaani tuniniaanissamik nalinginnaasumillu kiffartuussinissamik ingerlatsinerusinnaallutik. Tamatuma kingunerisaanik Katersugaasivimmi sulisunut isertunullu misigisaq nuannernerulissaaq. Eqimattakkuutaanut billetimut ataatsimut 5 koruuninik akikillisaanermi Katersugaasiviup isertitaqarnikkut annaasaqaatai, ikinnerusunik sulisoqarnissamik pisariaqartitsinermik kiisalu siusinnerusukkut akiliuteqaratik isertartut ajornartorsiutaasartunut naligiisitsivoq. Ulluni siumut isumaqatigiissuteqarfiginngisatsinnik umiarsuit takornariartaatsit tikinnerini, assiaqutilersuillutalu allagartalersuisarpugut. Sulisut tamarmik atinik allagartalersorneqarput, illuutillu alakkarneqakkajunnerusut saavinut inissinneqarlutik. Takornarissat katersugaasiveqarfimmut appakaatsillutik sulisumit tuluttut tyskisullu tikilluaqquneqartarput, taamatullu sumi billetimik pisisinnaanerinik ilisimatinneqartarlutik. Taamaalillutik takornarissat amerlanerit ilisimalertarpaat, illuutit nutaanngitsut katersugaasivimmut atasuusut, iserniaraannilu billetimik pisariaqartitsisut. Taamatut suliniuteqarnerup kinguneraa, takornarissat hundredelikkaat Katersugaasiveqarfimmiinnerini, sulisut marluk kisiisa pisariaqartinneqarlutik, ataaseq silataani ataaseq pisiniarfimmi. Tamatuma kingorna takornariat amerlanerit billeteqaratik saqqummersitanut iserneq ajorput. Isernermut billetit nipitittakkatut sanaajupput, takornariallu billetisigaangata kavaajaannut nipiteqqusarpagut, taamaalilluni sulisunut kikkut billetisimannginnersut takusinnaanerulerlugit. Ukioq manna sulisut tuluttut tyskisullu oqaaseqartuunngitsut umiarsuit takornariartaatsit tikinnerini peqataasinnaasimapput, tassa katersugaasivimmit atinik allagartaqarnermigut takornarissanik billetisisimanngitsunit Katersugaasivimmut isiinnartoqarnissaannik ingalassimaartitsisinnaammata. Taamatut periuseqalernitsinni soqutiginartumik aamma maluginiagaqarpugut, tassami takornarissat billetisisimasut billetisisimanngitsunik takunnissinnaalermata. Pitsaanerusumik allagartalersuinerit, assiaqusersuinerit, tikilluaqqusisarnerit kiisalu siumut isumaqatigiissusiortarnerit aasaanerani ammaffitsinni ulapititsipput, nuannersumilli aamma misigisaqartitsillutik. Isertartulli allat aamma annertusiartorput, tassaallutik ilinniarfinnit meeqqerivinniillu isertartut imi taakkunannga isertut qulinik qaffariarput, tamannalu Katersugaasiviup atuarfeqarfinnut neqerooruteqalernerunerata kinguneraa. Meeraaqqerivimmiut, meeqqerivimmiullu illuikkiaq isertarpaat, taannalu akeqanngitsumik kiassartarparput. Ilinniartut inuttut ataasiakkaatut, paasisassarsiortullu katersugaasiviup paasissutissaqarfittut atuagaasivia atortarpaat. Juullimut atuartut Katersugaasiviup issumik ujaqqanillu illuikkiaani. Inuit ullorissanik siulittuutaannik, upperisaannik ullukinnerlu pillugit assitalinnik tusarnaartinneqarput. Atuarfinni klassinit 20-usunit neqeroorut tigulluarneqarpoq. 2. Katersineq, pissarsiat misissuinerillu Side 5 af 16

6 2.1 Katersineq 2014-imi tunissutisianit, pisianit nassaanillu katersinerit pingaarnertut ingerlanneqarput. Tiitorfiit KGH-p ilisarnaataani allallit. Tiitorfiit mikinerit tallimaasut Royal Copenhagen med nummer imik naqinneqarput, naqinnerani c Copenhagen-itaani titarneqarnera naapertorlugu ernisaagunartut. Tiitorfik ataaseq (suppitorfik?) ilaminit anginerusoq Porsgrund Norway 73 -imik naqinneqarpoq Katersanut pissarsiat nutaat Tunissutissiat - Tiitorfiit KGH-mik ilisarnaatitallit Kangerlussuarmi nassaarineqarput - Sisimiuni Sømandshjemmip sanaartorneqarnerani nunami nassaat - Sisimiuni Minngortuunnguup Atuarfianit assit seqersitsittakkat - Ilagiit sinniisaasa ullormut nalunaarsuiffii kkunneersut aammalu ilagiit sinniisaannit pappiliat allat kiisalu siusinnerusukkut oqaluffimmiittarsimasoq qallunaat erfalasuat Nassaat - Katersugaasiviup nassaavi, Katersugaasiveqarfimmi illuaqqap ingutserneqarnerani nassaat nutaanngitsut assigiinngitsut - Katersugaasiviup nassaavi, Sisimiuni iliveqarfitoqqap eqqaani ruujorimik assaanermi nassaat - Katersugaasiviup nassaavi, Sisimiuni mittarfiup eqqaani inuup alleqqui nassaaarineqartut, Inuit ilerranit ajoquserneqarsimasuminngaanniissagunartoq - Assiliisup Cristian Barnett assinik suliaanit Life on the Line-imit assit - Tingerlaatissiassaq nutaaliaanerulaartoq Pissarsiassatut neqeroorutaanikut katersanut suli ilanngunneqanngitsut - Savminermik kuisamik kissarsuut Sisimiuni najugaqarfiit ilaanni nassaarineqarsimasoq. Kissarsuut Katersugaasivimmit pisiarineqarsinnaanera neqeroorutigineqaraluarpoq, kisianni assilisatut kissarsuusiaasimammat nutaapajaajullunilu iluanaarutaasinnaanngimmat, pisiarinissaa itigartitsissutigivarput. - Aarrup tugaarigunagaa ujarannguunnikoq. Ukiuni arlalinni tuugaaq Katersugaasivimmiinnikuuvoq misissorneqarluni. Nassaartup tuugaaq tigoqqinniarmagu, Katersugaasivimmullu tuniniarlugu, NKA`p akiligaanik misissoqqikkusussimanngilarput. Tuugaap pisoqaassusaa misissorneqartinnagu, akiata nalinga paasisinnaasimanngilarput, imaluunniit Katerugaasivimmi saqqummersitassatut soqutiginaateqarnersoq nalilersorsinnaasimanagu. Nutaanngitsorujussuunera paasineqarsimasuuppat, immaqa NKA-mut tunniussisussaatitaanermut ilaaginnarsimassagaluarpoq. Nassaartup akigitinniagaata annertuup akilernissaa Sisimiut Katersugaasiviata kissaatigisimanngilaa Tuugaaq mittarfiup eqqaani kangerliumanermi nassaarineqarsimavoq. Aarrup tuugaava Pisiat - Nannup niaqua, 2014-imi Sisimiut eqqaani pisarineqartumit - Emanuel A. Pedersen qalipagaa Sisimiut eqqaannit qalipagartalik Side 6 af 16

7 tingerlaatissiamik qallerneqarsimassanngilaq. Katersagaasivimmi salinneqareerpoq uuliamillu taninneqareerluni. Emanuel A. Petersen, Nasaasaap kujataatungaani nuna, Qalipagaq Sisimiuni Umiartortut angerlarsimaffianni nivinganikuuvoq, katersugaasiviup pisortaata DK-mi kaattaassinissamut nassiunneqalersunut ilaalluni aallarunneqalersoq naammattoorsimallugu. Sisimiut eqqaannit uppernarsaataasinnaasunik ilusilersukkanik, taammalu eqqumiitsuliornertut pitsaassuseqartunik pissarsisinnaanissaq qaqutigoormat, qalipagaq pisiariniarlugu katersugaasiviup neqeroorutigisimavaa, taamaalilluni Sisimiuniiginnarniassammat. Emanuel A. Petersen kalaallini qalipaasartuni pitsaanerit ilaattut isigisariaqarpoq taamaattumillu qalipakkap DK-mi aanaveersaasumut nassiunneqarnissaanut aamma aningaasaliisimavugut, qalipakkami sipineqalaarmat. Ajoqusernermut tassunga naapertuuttumik akimik pissarsigaluarluta, taassuma iluarsaannissaa imminut akilersinnaanngilaq. Taamaakkaluartoq taamaaliorsimavugut, taassuma Katersugaasivimmut nalinga, taassuma topografiskimik isikkua aamma eqqumiitsuliornikkut pitsaassuseqarneranik ataatsimoortuugami. Inuup saarnga Ilivermit ajoquserneqarsimasumeersuugunartoq. Mittarfiup timaani pisuttuarnermi katersugaasivup pisortaanit nassaarineqarpoq. Eqqaani saarngit sinnerinik imaluunniit ilivernit ajoqusersorneqarsimasunit takussutissanik allanik soqanngilaq. Nassaarineqarnermini qulaani assitut inissisimavoq. Peerneqartinnagu katersugaasivimmukaanneqartinnagulu politiit NKA-lu attavigineqarput. Ileqqorissaarnissaq pissutigalugu, alleroq Katersugaasivimmut nassarnissaa aalajangiupparput, nunaminertami annertulaartumi anngallaffiusumi illersugaanngitsumi inissisimagami. Nunaminertaq itsarnisaqarnerminik ilisimaneqarpoq aammalu tassanngaaniit ungasippallaanngitsumi ilivitoqqanik nassaartoqarnikuuvoq. 2.3 Pigilikkat Atortussatut pisiat: Umiaaraq Umiatsiat allat ilagalugit umiaaraq taanna saqqummersinneqassaaq, taamaalilluni 1980-ikkut tungaanut ileqquusimasoq ineriartorsimanerlu takuneqarsinnaaniassammat, ukiunimi taakkunani umiaaraq sanaartugaavoq. Ilusilersugaanera takutikkusukkatsigu - Blu-ray-imik isiginnaarut - Qalatsissut - Karsi aningaaserivik - Assiliivik - Højtaleri angallanneqarsinnaasoq - Qullersuit marluk - Assiliivik toqqorterut - Qarasaasiaq angallattagaq - Kissartumik supoorut - Kiassaatit marluk - Pilattuut Side 7 af 16

8 Pisiniarfimmut atuakkat, filmit nipilersukkallu: - Uri Golman, Wild North - Kalaallit Nunaat ukiut 100-t matuma siornagut - Bjarne Ljungdahl, Jens Abrahamsen - Nuka Godtfredsen, The first steps - Nuka Godtfredsen, Ermine - Carsten Egevang, Life at the Edge - Trad. Grenn. Music no. 5 - Palos Brudefærd 2.3 Misissuinerit: Katersugaasivimmut pulaartartut akornanni katersugaasivik upernaakkut aasakkullu misissuivoq, soorluttaaq meeqqat atuarfiini atuartunit 5. klassimit ilinniarnertuunngorniarfimmi ilinniartut 3g-rtut tikillugit apeqqutinik akisassanik misissuisoq. Misissuinermi atuartut ilinniartullu 347-t, takornarissallu 172-t apeqqutinik akissuteqarsimapput. Tassunga tapertaliullugu katersugaasivimmi pulaartut 26-t atuaqatigillu ilaat malinnaavigineqarput. Katersugaasivimmut pulaartut katersugaasivimmi misigisaat, katersugaasiviullu suliaanik atuartut ilisimasaannik ilisimasaqalernissaq misissuinermi siunertaavoq. Misissuisimanermit ilisimasat siunissami saqqummersitsinissamut paasisitsiniutissanullu atorneqassapput, minnerunngitsumillu ukiuni makkunani atuarfimmut kiffartuussinerup ineriartortinneqarnissaanut atorneqassalluni. Misissuinermit inerniliussat 2015-p ingerlanerani atuagassianngorlugu saqqummiunneqassasut naatsorsuutigineqarpoq. Misissuineq pingaaruteqarpoq, ilami paasisat naapertorlugit Kalaallit Nunaanni illoqarfinni katersugaasivinni taamatut misissuisoqarnikuusimanngisaannarpoq. Katersugaasivimmi pisortaq suleqatigalugu ilinniartup Mathilde Johnsen-ip suliaq ingerlappaa. Center for Bygningsbevaring 2014-imi juunip qaammataani Sisimiuniilluni oqaluffitoqqap B-114-ip nutarterneqarnissaanut pilersaarut naammassiartorpaa. Qalipaatip qaqortup ataani qalipaat tungujortoq takuneqapajaarsinnaammat, qalipaatit misissorneqarnissaannik katersugaasivik kissaateqarnikuuvoq. Sunaaffa oqaluffik siullermik tungujortumik aappalaartumillu qalipaateqarnikuusimasoq. Imaappoq, taamani 1775-imi oqaluffik atoqqaarfissiortinneqarmat taartorujussuusimavoq, taamaakkaluartorli illorsuatoqaq B ikkunni nutarterneqarmat, qalipaqqinneqarnerani taamatulli taamak taartigisumik qalipaataa qallerneqarpoq. 2.4 Ilisimatusarneq: 2014-imi apriilimi Ph.d-mik ilinniartup Anne-Mette Jørgensen tikeraarneranut atatillugu, Kalaallit Nunaannik nutaalianngorsaasimanermut innuttaasut assigiinngitsut qanoq isumaqarnersut apersorneqarput. Atortut taakku assilinerinik Katersugaasivik pissarsinikuuvoq, saqqummersitat nutarterneqarnissaannut atorneqartussanik, tamatumani ukiuni kingullerni 100- ni illoqarfiup oqaluttuarisaaneranut ilaatinneqartussat Atortut Anne-Mette Jørgensen ilisimatusarneranut ilaatinneqassapput. Katersugaasivimmi pisortaasup allanik suliassaqarpallaarnikuunera pissutaalluni, 2014-imi Katersugaasivup nammineq ilisimatusarnissaa salliutinneqarsimanngilaq. 3. Katersat, toqqortat atuagaateqarfillu 3.1 Katersat Katersugaasiviup katersai ilaatigut toqqortatut paarineqarput ilaatigullu saqqummersitaapput. Katersugaasivik amutsivitoqqami illuutimini marlunnik toqqortaasiveqarpoq, amutsivitoqqap umiatsianut amuseqqanermi inersuaani, qaliani inimi, umiarsualivimmilu containerimik peqarluni. Katersugaasiviup umiatsiaatai Agguarfissuarmi B-44-p eqqaani saqqummersinneqarput, eqqannguaniluunniit inissinneqarsimallutik nunaminertamik atugassinneqarsimaneq peqqutaalluni, angallatit ataatsimut inissiivissamik. W.A. Graah-ip nunamik uuttortaanermut atortoq angallat tungujortoq nuuneqarsimavoq, nunaminertamik tunineqarsimalluni, massakkullu Umiivitsiap naanerani, eqqavissuup eqqaani inissisimavoq Nalunaarsuineq: 2014-imi tiguneqartut tamarmik Katersugaasiviup system-ianut nalunaarsorneqarput. Sulisut paarlakaappallaarneri pingaarnersiuinerillu allat pissutigalugit 2014-imi Regon-imut nalunaarsuisoqarnikuunngilaq. 3.2 Toqqortaatit Assit toqqortaatit Assit tamarmik, seqertitsivikkuugassat assiliaatillu kiisalu assilillugit nuutsitat sikaavimmut ikuallassinnaanngitsumut inissisimapput. Katersugaasiviup assit katersaataasa assilineri digitaliusut (CD-it) 2014-imi B-113-imut nussornikuuvagut, tamatumani katersugaasiviup pisortaata allaffiani sikaavinnut ikuallassinnaanngitsunut nutaatullu pisiaasuni paarineqalerlutik. Taamaalilluta illuutit arlaat ikuallattuussagaluarpat pioqqaartut assilineriluunniit paariinnarsinnaallugit, taamaattumik, taakku illuutini Side 8 af 16

9 assigiinngitsuni marlunni paarineqarnissaat isumassarsialatsialaavoq Pappilissanik toqqortaatit Allakkiaatit, atuagaatit, nalunaarsugaatit il. il. pappiaraasivimmut immikkut sanaajusumut toqqortaatigineqarput. Katersugaasivimmi suliat tamarmik2014-imi katersugaasiviup pisortaata allaffiani B- 113-imi sikaavinnut ikuallassinnaanngitswunut nutaanut nuunneqarnikuupput Allaffissornermi toqqortaatit Katersugaasiviup allakkat illu isertut anisullu tamaasa nalunaarsorpai, allaffissornermullu tunngasut tamaasa nalunaarsorneqartarput. 3.3 Bibliotek Kisitsisilersuineq Katersugaaviviup atuakkanik atorniartarfiata atortarpaa. Kalaallit Nunaata Oqaluttuassartaa, issittumi inuup timaata pisataanik ilisimatusaat (antropologi), issittumi itsarnisarsiuutinik Atuakkanik atorniartarfittaa peqarpoq imi museologisk litteratur-inik pisisoqarnikuuvoq, atuagaateqarfiup katersaatai sammisamut tunngasuinnaammata. Siammarterinermut, innuttaasunik akuutitsinermut aammalu museal praksis i en postkolonial kontekst-imut samminerusunik atuakkanik pisisoqarnikuuvoq. Aamma Katersugaasivimmi saqqummersinnikuusatsinnut attuumassuteqarsinnaasunik atuakkanik pisinikuuvugut. Atuakkanik atorniartarfik aviisinik piffiusunilu allakkanik katersaateqarportaaq. Kikkulluunniit siumut isumaqatigiissuteqarnermikkut Atuakkanik atorniartarfik iserfigisinnaavaat. Atuakkanik atorniartarfiup pigiliussai: - Museum Communication and social Media - Learning from Museums: Visitor Experiences and the Making of Meaning - The participatory Museum - Museums and Communities, Curators and Collaboration - The Engaging Museum: Developing Museums for Visitor Involvement - Museums, Society, Inequality - The Routledge companion to Museum Ethics: Redefining Ethics for the Twenty-First Century Museum - Decolonizing Museums: Representing Native America in National and tribal Museums - Museums, Equality and Social Justice (Museum Meanings) - The Educational Role of the Museum - Jette Bang - Salimina - Life at the Line - Life at the Edge 4. Innarlitsaaliuineq 4.1 Aanaveersaaneq Katersaatit 2014-imi aanaveersaasumit misissorneqarnikuunngillat. Emanuel A. Petersen-it qalipakkat pisiaanikusut Bredemi aanaveersaasumut nassiunneqarnikuupput imilu aameqaqqissallutik. 4.2 Nakkutilliineq Katersugaasiviup illutai, katersugaatai saqqummersitaalu akuttunngitsumik alakkarneqartarput, ajoqusernerillu annikitsut ataavartumik iluarsaanneqartarlutik. Katersugaasiviup tillinniartoqarnerani kalerrisaarutaa, telefonip aqqutaanut atassusigaavoq, aallartinneqaraangat katersugaasiviup sulisuinut kalerrisaarisarpoq. Qatserinermut atortut tamarmik qatserisartunit akuerisaapput, qatserutillu nutaat ikkussorneqarlutik. Qimaavissatut aqqutissat titartagartalerlugit ilitsersuutitut naammassineqareerlutik nalunaarsugaapput. B-23-imi isersimaartarfik igalaani allerni inissisimasoq 2014-imi peernikuuvarput. Tuuatungaani niviukkanik ulikkaarsimavoq eqqiarsinnaasimanngilarpullu. Uumasut ajoqutaasinnaasut eqqarsaatigalugit tamanna katersugaasiviup illutaanut tulluarnerpaasimavoq. Aammattaaq B-23-imi allaffiit amusartuini pelsklanerinik (uumasuaqqanik) nassaartoqarnikuuvoq. Tamatuma kingorna ini amusartullu tamaasa støvsugeqqissaarpagut. Inip aappaani kalaallit atisaat saqqummersitaasut, marloriarluni qerititsivimmi qeritinneqarput. Kamiup nuuani pelsklan-ip (uumasuaqqap) quperluanik nassaartoqarpoq. Kisianni nutaanngippasippoq. Inimi timmissanut nerisassanik peqalaartoq paasineqarpoq, maannalu peerneqareerput, siunissamilu illuutini nerisassanik assigisaanilluunniit maaniinnarmiittoqaqqissanngilaq, uumasunik ajoqutaasinnaasunik ussatsitsisarmata. 4.3 Toqqorsiveqarneq Katersugaasiviup toqqorsivii nalimmassagaapput. Ini kiassarniarneqarnera aqunneqarsinnaanngitsoq, kiassarneqanngilaq. Qanga umiatsianut eqqussiviusartup qilaava putoqarpoq, siunissamilu katersanut atorneqalissaguni iluarsarneqartariaqarpoq. Side 9 af 16

10 5. Ingerlatitseqqiineq 5.1 Ataavartumik saqqummersitat B Sisimiuni inuutissarsiornikkut ineriartorneq. Amutsivimmeersut angisuut aalisakkanillu suliffissuarmi asiunaveersaasarfik ukiuni 100-nik amerlanerusut ingerlaneranni Sisimiuni inuutissarsiornikkut ineriartornermut takussutissaapput. Gert Lyberth-illu takussutissatut suliaani 1900-kkut aallartisimalerneri ulluinnarni pissutsinut takutinniarneqarput. Taamaasillunilu illoqarfimmut arfanniartarnerup isumaa ukiut ingerlaarnerini ersarissisippaa. B Kalaallit Nunaata kitaani inuit siulliit. Sisimiut eqqaani Nipisani Saqqaq kulturi, Sisimiullu eqqaani qanga inoqarfiusimasuni atortut assaanermi pissarsiarineqarsimasut saqqummersitsinermi takuneqarsinnaapput. Saqqummersitat kalaallisut allagartalersorneqarsimapput qallunaatut, tuluttullu allanneqarsimallutik Kalaallit Nunaata oqaluttuassartaa. Kalaallit Nunaanni kulturinit assiginngitsuneersut sakkut il. il. takussutissat Oqaluffimmi pisattat. Oqaluffitoqqap altaritoqaa, kuitsivik, siarngi, ilaatigullu qalipakkat, aammalu naneruutinut arfineq-marlunnut naneruuserfik sumiiffimmi sanasumit sanaaq, saqqummersitsinermi takuneqarsinnaapput. Saffiorfitoqaq isikkutoqqamisut isikkoqarluni aamaartitsivik, kaaffik sakkullu taakkulu atortui ilanngullugit aaqqissorneqarsimavoq. B Illu ujaqqanik issunillu qarmagaq kkut aallartilaarneranni kalaallit illui ilaarlugit sanaajuvoq. Illu atisanik, pisattanik, atortunik pinngussanillu attorneqarsinnaasunik pisatsersugaavoq. Silami saqqummersitsinerit Katersugaasiviup silataa Katersugaasiviup silataani qamutit, umiaq, qajarlu qaannanut ilitsivimmiitsitaq aasaanerani silami saqqummersinneqartarput. Katersugaasiviup silataani B-23 tunuatungaani katersugaasiviup ammanerata nalaani isersimasoqartarpoq. B-23-imi qulaani isersimaartarfik ukioq manna aamma naasoqarlunilu naatitanik naatitsivugut. Taamaakkaluartoq isersimaartarfik allaffimmi atortunik pequsersorneqarsimavoq, naasulerfiillu bøgetræsfineriullutik, taamaattumillu isersimaartarfik isersimaartarfissaqqigani. Naasulerfiit 2014-imi qisunnik nutaamik qallerpagut, qaqortumillu qalipallugit. Pequtit qangatut isikkulinnik aneerasaartarfinni pequtinik taarsersorneqarput Qamutit piniarnermullu atortut Ukunani saqqummersitani takuneqarsinnaapput piniarnermut atortut, qamutit atortui ilanngullugit, inuusallu nannup, puisip, tullullu amiinik atisalersukkat. Taamalu Sisimiut eqqaani qimussertunik lysbillede-nik nutaanngitsunik takunnittoqarsinnaalluni. B Agguarfissuaq Illu Sisimiut Amutsiviani sanaanik umiatsianik qisummik imaqarpoq. B Saffiorfitoqaq Isersimaartarfik allanngortiterneqareerluni Umiatsiat inissiiviat Sisimiut Amutsiviani umiatsiat qisummik sanaat angisuut arfineq-pingasut Agguarfissuup eqqaani aammalu katersugaasiviup eqqaani innaarsuup saneraani inissisimapput. Side 10 af 16

11 Sallinnguani allagartat Sallinnguani qanganitsat 2014-ip ukiaani allagartalersorneqarput. 5.2 Immikkut saqqummersitsinerit immikkullu aaqqissuussinerit imi immikkut saqqummersitsinerit Juni-Juli Kalaallit Nunaat ukiut 100-t matuma siorna, oqaluttuarisaanermit assit, (saqqummersitsineq angalaartoq). Oqaluffitoqqami saqqummersitsinermut tassunga takornarissat alutorsaqaat, (katersugaasivik nutaaq). Januar-februar Life on the Edge, Carsten Egevang-imit assiliat (saqqummersitsineq angalaartoq). Saqqummersitsineq taanna unnuk kulturisiorfimmi alutorineqaqaaq, innuttaasorpassuillu assit piniarnermiillu assilineqarsimasut soqutigalugillu kusagilluinnarpaat. August-November Life og the Line, qaasuitsup killeqarfiata eqqaani inuusut, Cristian Barnett-ip assilisai (assiliisup atuakkiaa Life on the Line aallaavigalugu assiliisoq suleqatigalugu pilersinneqarpoq) April-August Modern times, ukioq taanna meeqqat atuarfiini atuartut ipads-inik tunineqarnerinut atatillugu teknikki pillugu saqqummersitsineq, (nammineq suliaq). Innuttaasut, pingaartumik meeqqat saqqummersitsinermut soqutiginnilluarput, soorluttaaq atortut pillugit kinguaariit oqallisilaarnissaannut kajumissaataasoq. Decembari Ini juullerpalaartoq orpilik imi immikkut aaqqissuussinerit Side 11 af 16

12 Januar- Unnuk kulturisiorfik Pisarneq malillu januaarimi arfininngorneq kingulleq Unnuk Kulturisiorfik ingerlanneqarpoq, tamannalumi aamma katersugaasivimmi malunnartinneqarluni. Ukioq manna oqaluffitoqaq B-114 ammatinneqarpoq. Kiammik pilersuutinik arlalinnik atuilluni Oqaluffitoq qulinik kialaartinneqarpoq. Saqqummersitsivissuarmi Sisimiunit eqqaaniillu assitoqqat saqqummersinneqarput. Assit 100-t missaanniittut tamarmik kalaallisut qallunaatullu nassuiaateerartaqarput. Katersugaasivimmi ikiorti pattagiatoqqami, ulloq taanna pillugu oqaluffiliaassimasatsinnik pattarusaarpoq. Tamatuma saniatigut kalaallit kaageqarlunilu kissartutugassaqarpoq. Oqaluffiup qaliaani apisimasumi, Sisimiunit qalipakkatoqqat, naasut uumasullu assit assigiinngitsut takutippagut. Issumit illu kiassarneqarpoq, sulisorlu oqaluttuartussatut najuulluni. Tassani aamma kalaallit kaageqarlunilu kissartutugassaqarpoq. Immikkut saqqummersitsivimmi Carsten Egevang-ip assilisai Life at the Edge saqqummersinneqarput. Niuertorutsip illuani isiginnaagassiaq De grønlandske Mumier takutipparput. April Sisimiuni 1930-kkunni immiussaasimasut suli ilisimaneqanngitsut takutinneqarnerat. Jette Bang 1930-kkunni Kalaallit Nunaannut angalaneranit immiussat manna tikillugu Københavnimi Nationalmuseetimi toqqortaatigineqarsimasut takutinniarlugit P.hd.- inngorniaq Anne-Mette Jørgensen Sisimiuniipoq. Sisimiut suliffissuanngoriartornera fabrikki, amutsivik, aalisarneq saffiornerlu immiussani takuneqarsinnaavoq. Immiussat katillugit pingarsoriarluni takutinneqarput. Siullermik ilinniarnertuunngorniarfimmi, utoqqaat angerlarsimaffiani aamma Katersugaasivimmi; katersugaasivimmi soqutiginnittunut tamanut ammasumik. Kalaallit Nunaata ineriartornera ullumikkut kalaallinit qanoq tiguneqarnersoq Anne-Mette Jørgensen-ip misissorusussimavaa. Taamaattumik innuttaasut assigiinngitsunik ukioqqortusillit apersorpai. Takutitsinissamut katersugaasivik aaqqissuussivoq, apersorneqarsinnaasunillu ujartueqataalluni. Suliniut pillugu aviisitigut innuttaasut paasissutissinneqarnissaat katersugaasiviup aamma isumagaa, soorluttaaq katersugaasivimmi ikiorti oqalutsitut atorneqartoq. Anne-Mette Jørgensen assigalugu katersugaasivik pisinnaatinneqalerpoq, taamaalilluni siunissami ilisimatusarnissami paasisitsiniaanissamilu atorsinnaalerlutigit. Malitsigisaanik filmip assilinera tiguarput. Saqqummersitsinerni nutaani suliffeqarfissuanngoriartorneq annerusumik saqqummiunneqassasoq pilersaarutaavoq, matumanilu pissarsiarput atorluarsinnaassallutigut. Immiussat assigiinngitsuni pingasuni takutinneqarnerini inunnit 200-t missaanniittunit takuneqarput, isiginnaartullu inuusuttut utoqqaallu isiginnaagartik piukkunnartillugulu soqutiginartilluinnarlugu. Takkuttut akorngini misissuinitsinni aamma uppernarsivarput, ukiut 100-t ingerlanerini oqaluttuarisaanikkut ineriartornerup katersugaasiviup saqqummersittagaasigut sammineqarnissaanik innuttaasut kissaateqartut. Kissaat tamanna, upernaakkut teknikki pillugu saqqummersitsinikkut naammassiniarnikuuarput. December- orpik qangatoortoq. Katersugaasivik ukiut tamaasa qanga kalaallit kakillarnanik orpiliarisartagaannik orpiliortarpoq. Ukioq manna marluk sananeqarput, aappaatalu sananeqarnerani meeqqat atuarfiani atuartut marluk sanaqataapput. Innuttaasut periarfissaqartillugu akuutinneqartarnissaat siunertaavoq, tassuunakkullu aamma qanga iliuutsit kinguaariinnut ingerlatinneqartarlutik. Orpik naammassimmat atuartut tulluusimaaqaat, orpillu katersugaasiviup sannavianiisinneqarluni. Meeqqat marluk orpilioqataasimanerat paasillugu atuartut sannavimmut alakkarterisut nuannarilluinnarpaat. Kulturikkut kingornussat pigiinnarneqarnissaannut katersugaasivik aamma akisussaaffeqarpoq, taamatullu aaqqissuussinikkut pigiinnarneqarnissaa anguniarneqarsinnaalluni. 7.1 Aningaasaliissutit 2014-imut 2,0680 koruunik aningaasaliissutigineqarput. Katersugaasiviup pisiniarfiani tunisat 20 procentimik qaffapput. Katersugaasivik isertitatigut aatsaat taamak annertutigisumik nammineq isertitaqarluni 2014-imi koruuninik isertitaqarpoq. Katersugaasivik katillugit koruuninik sinneqartooruteqarpoq. Ukiorpaat ingerlanerini oqaluffitoqqap (B-114) nutarterneqarnerani sipaaruteqarsimaneq, illuutinillu qalipaanissaagaluamit sipaarutit pinngorput. Qalipaasut liftiat aasaq ajutooqqavoq, iluarsimmallu sila ajortereerluni. 8. Sulisut 8.1 Aalajangersimasumik sulisut Side 12 af 16

13 8.1.1 Katersugaasiviup pisortaa: Mag. art i kunsthistorie aamma MA. Museum Studies, Christine Løventoft. Christine Løventoft siornatigut Danmark-imi eqqumiitsulianut kulturikkullu oqaluttuarisaanernut katersugaasivinni sulinikuuvoq. Katersugaasivimmi pisortaq NUKAKA-p siulersuisuinut, UNESCO-llu Qeqqata Kommuniani nunarsuarmioqatigiinnut kingornussassanngortitsiniarnerani aqutsisoqatigiinni ilaasortaavoq Katersugaasivimmi ikiorti katersugaateqarnermut ilisimasalik: Ilinniartitsisoq Aqqalu Augustussen 2014-imi aggustimi atorfinippoq, paasisitsiniaanissarlu akisussaaffigalugu. Aqqalu Augustussen Minngortuunnguup Atuarfiani atorfeqarnikuuvoq Katersugaasivimmi ikiorti suliassanut tunngasunik ilisimasalik: Organist Kristian Kreutzmann 8.2 Aalajangersimanngitsumik sulisut Allaffimmi ikiorti: Akunnerni 20-ni sulisartumik Katersugaasivik allaffimmi ikiorteqarpoq. Ukiami qaammatit marluk ikiortip akissarsiaqaatiginagu sulinngiffeqarnera eqqaassanngikkaanni, atorfik ukioq naammatsillugu inuttaqarnikuuvoq Eqqiaannermut ikiorti: Katersugaasivimmi eqqiaanermi ikiorti 2014-imi suliunnaarpoq, tassanngaanniillu eqqiaasarneq suliassanut ikiortip akisussaaffiinut ilanngutsinneqarluni. Akunnerni 15- ini eqqiaasartumik ikiorteqarnikuugaluarpoq Ilinniartoq: Katersugaasivik ilinniartumik aalajangersimasumik akunnermusialerlugu sulisitaqarpoq, taanna arfininngorneq sapaallu nakkutilliisinneqartarpoq Aasaanerani ikiorti Katersugaateqarnermut ilisimasaqarluni ikiortip sulilernissaata tungaanut, Katersugaasivik 2014-p aasaanerani ikiorteqartariaqarsimavoq Ilinniartut Februar-april Trine Landt April-Juli, Mathilde Johnsen 8.3 Pikkorissarnerit ilinniaqqinnerillu Sulisut pikkorissarsinnaallutik ukiup aallartinnerani ilisimatinneqarput, suliaminnullu tunngatillugu pikkorissarfissanik nalaassissagunik katersugaasiviup pisortaanut saaffiginnissinnaasut ilisimatinneqarlutik. Saqqummersitsisarnerit pillugit Danmark-imi martsip qaammataani isumasioqatigiinnermut Christine Løventoft peqataavoq. Apriilip qaammataani allaffimmi ikiorti Bente Kammammii Olsen, Excel pillugu pikkorissarnermut peqataavoq. Katersugaasivimmi pisortaq sulinermi avatangiisit pillugit Sisimiuni ilinniartitsinermut peqataasussaagaluartoq tamanna taamaatiinnarneqarnikuuvoq. Katersugaasivimmi pisortaq Nuummi mini MBAnissaminik qinnuteqaataa, naak aningaasassaqartinneqaraluartoq, Qeqqata Akademillu atorneqarnissaanik kommunip kissaateqarneratigut itigartitsissutigineqarpoq. Taamaakkaluartoq Qeqqata Akademip pikkorissaasarneri diplom-itut qaffasitsiginngillat. Katersugaasivimmi ikiortertaaq REGON-imut pikkorissartinneqassaa, aatsaalli 2015-imi pikkorissarsinnaassalluni. Siuliani patsisaasut pillugit ilinniaqqinnissanut pikkorissarnissanullu 2014-imut aningaasaliissutit atorneqanngitsoorput. 9. Illuutit 9.1 Illuutit Niuertup illukua (B-23) Init quleriit allersaat: Katersugaasiviup pisinniarfia, ini atuartarfik, allagartat toqqortaatit kiisalu assinutassiliaasivillu. Init quleriit siulliat: Ini saqqummersitsivik sulisullu igaffiat. Init quleriit aappaat: ilisimatusariartorlutik ilinniarnermulluunniit atatillugu tikeraartunut inissiat marluk kiisalu immiussanut toqqorsivik Pisiniarfikoq (B-25) Allanngorartunik saqqummersitsivik, katersugaatinullu toqqorsivik Illorsuatoqaq (B-32) Ini alleq: ataavartumik saqqummersitsivik. Init quleriit siulliat: katersugaatinut toqqorsivik Niuertorutsip illorsua (B-40) Qui toqqorsivillu Agguarfissuaq (B-44) Ataavartumik umiatsianik qisunnik sanaanik, umiatsianillu motorilinnik saqqummersitsivik, kiisalu assaanermut atortunik toqqorsivik Saffiorfikoq (B-54) Side 13 af 16

14 Ataavartumik saqqummersitsineq Sakkunut qisunnullu sannavik toqqorsivillu Ajoqersuiartortitat illukuat (B-113) Ini quleriit allersaat: katersugaasiviup allaffia, allaffissornermut tunngasut ataatsimiittarfillu Init quleriit siulliat: atuagaasivik atuagassianillu katersaatit. Katersugaasivimmi ikiorti arferup alleruinit qalipaajaasoq Bethelip oqaluffia (B-114) Sisimiut Katersugaasiviatut atorneqarnissaa siunertarineqarluni, Oqaluffik 2011-mi Namminersornerullutik Oqartussaniit uterteqqinneqarluni tunniunneqarpoq. Saqqummersitsivittut atunngikkallarnerani annertuumik illup initaa iluarsarneqaqqaassaaq. Raadvad-imi Center for Bygningsbevaring, nutarsaanissami 2014-imi pilersaarusiortipparput. Pilersaarut taanna kommunalbestyrelsip akuersissutigaa, pilersaarutillu piviusunngortinneqarnissaanut atatillugu 2015-imi aningaasaateqarfinnut qinnuteqassalluta Illu issumik sanaaq (B-1485) 1900-kkut aallartissimalernerani kalaallit illulioriaasiat malillugu illuliaq. 9.2 Illuutinik aserfallatsaaliineq Katersugaasiviup illutai nunami annertuumik allanngorafiusumi nunamilu qeriuaannartup allanngoriartuleruttortup nalaaniipput, tamannalumi toqqaviisa annertuutigut ajoqutissarsiffigisimagaat takuneqarsinnaalluarpoq. Silaannaap panernerujussua, seqerngullu sakkortunera peqqutaallutik, illut misissorneqartarnissaat aaqqitassallu ingerlaannaq aaqqinneqartarnissaat pingaarutilerujussuuvoq. B-113-imi kuuffimmut ruujori nutaanngitsoq 2014-imi taarsertipparput. Pingaarnertut ruujori plaskimik taarserneqalermat taarsertipparput. 2013/2014-ip ukiuunerani ruujorinik qerisuullattaarpugut. Ruujorit taarserneqarmatali suli qerisooqqinngilagut. Linolie atorlugu katersugaasivimmi sulisut namminneerlutik aserfallatsaaliisalissapput, taamaalilluta aserfallatsaaliigassanut allanut aningaasassaqalissagatta. Qalipagassat angusinnaasagut qalipattassavagut, suliassalli lift-inik allanillu atortunik atortulersorluni qalipattariaqartut qalipaasunut qalipatsittassavagut. Arferup allerui, assimi takuneqarsinnaasut, oqoqalersimapput. Qalipaat (diffusionsåben maling) atugassaanngitsoq atorneqarsimalluni, qalipaatit ataa oqoqalersimagami. Qalipaat piiarneqanngikkuni siunissami ungasinnerusumi alleqqut aajussapput, soorlu qisuit taamaattartut. Qalipaat qalleq 2014-imi piiarneqarpoq, alleqqullu ukiunik 100-nik pisoqaatigisut linolie-mik fungicid-italimmik (svampegift-italimmik) qaqortumik qalipanneqarlutik. Illuutit arlallit 2014-imi qalipanneqartussaagaluarput, qalipaasulli liftiat atorsinnaasimannginnami qalipaanissaq aatsaat aggutsimi aallartinneqarsinnaasimalluni. Piffissami tassani sialleqattaarpoq, issilertinnagulu qalipaasut suliaminnik naammassinnissinnaasimanatik. Aasaanerani pilersaarutaasumik qalipaanissamut aningaasat atugassaraluatta ilaat, B-113-ip quiata nutarsarneqarnissaanut decembarimi atorneqarput. Quitoqaq assigalugu kiisalu matu hængselillu atoqqillugit nutaanngortinneqarpoq. Suliaq tamanna, qisuit aappalaartumik qalipanneqarnerisut 2015-imi naammassineqassaaq. Qui 1960-ikkornisaq annaanneqarsinnaajunnaarluuni aasimavoq. Ingutserneqarneranut atatillugu ujaqqanit toqqavia misissorparput, misissuinitsinnilu uppernarsisillugu tassani qammakkanik illoqarnikuusimasoq, soorlu assimi aamma takuneqarsinnaasoq. Atortunik nassaarpugut, taakkulu katersugaasiviup toqqortaataanut ilanngunneqarlutik, tamannalu iluatsillugu toqqavia assitigut uppernarsaasersorneqarluni. Side 14 af 16

15 Side 15 af 16 Qui ingutserneqartoq. Matu quitaami atoqqinneqarpoq.

16 Side 16 af 16