Arctic Dialogue-Greenland. Issittormiut oqaloqatigiinnerit tulleriiaani ilaat

Transcription

1 Arctic Dialogue-Greenland Issittormiut oqaloqatigiinnerit tulleriiaani ilaat Inuit soqutigisallit akornanni attaveqatigiinnermi paaseqatigiinnermilu pitsanngorsaaneq Ullormut oqaluuserisassani missingiut Ilisimatusarfik, University of Nordland aamma Bodø Graduate School of Business High North Centre for Business and Governance Ataatsimiitsitsineq septemberip aamma suleqatigiisitsineq septembarip 26-iani, 2011 Nuuk, Kalaallit Nunaat Ataatsimut isiginninneq Arctic Dialogue oqalliffiuvoq asseqanngitsoq suliniutissat issittormiut (High North) isumalluutaat ineriartortinnerannut pillugit. Arctic Dialogue ingerlanneqarpoq High North Center for Business and Governance of University of Nordland, Norge mi Bodø miittoq aamma International Institute of Energy Politics and Diplomacy (MIEP) at MGIMO University Rusland mi Moskva miittoq suleqatigiillutik, aaqqissuunneqarpoq HBW Resources mit. Oqalliffik katersuuffiuvoq issittormiut ineriartortinneqarnerani qitiusunut, ilaallutik nunat avannarliini naalakkersuisut, suliffissuaatileqatigiit, arfanniat, aalisartut, ilisimatuut, issittumi inuiaqatigiit inoqqaavi aamma inoqqaaviunngitsut, politiikerit aammalu inuit soqutigisallit pingaarnerit. Arctic Dialogue siuarsarpaa oqallinneq, paasissutissanik nutaanik annertunernillu pilersitsineq paallasseqatigiinnerlu nunat issittumi soqutigisaqaqatigiinni taavalu paasissutissat taakku sulisaasinngortinnissaat. Arctic Dialogue Greenland Workshop anguniarpaa tamalaani oqallinneq pinerullugu Kalaallit Nunaanni pissutsinut aalanerannut immikkut ittoq, Ilisimatusarfik suleqatigalugu. Arctic Dialogue Greenland 1

2 Arctic Dialogue Greenland Suleqatigiit Septemberi 2011 oqallinnermi killigeqqusaq Arctic Dialogue Greenland sammissassavaa issittumi isumalluutinik ineriartortinnerannut anguniagassatut qitiutinnerullugu siunissamut issittumi pisortassanut ilinniartitsinissaq aamma ilasilluni Kalaallit Nunaani aqutsisussanik piginnaanngorsaanikkut, naleqqusaanikkut aammalu piginnaaninik ineriartortsitsilluni aningaasarsiornikkut periarfissat nutaat iluaqutissanngorlugit. Sammisaq Kalaallit Nunaata ineriartornissaanut pisariaqartitaanut naqqillugu paasinninneq annertunerusoq aamma isumalluutinik ineriartortitsinissaq atasinnaasumik aqqutissiuussisinnaasumik pilersitsinissaq uuliamik gassimillu industrii eqqarsaatigalugit, suleqatigiinneq siunettarisai ukkuupput; Kalaallit Nunaani piginnaanngorsaanermik ineriartortsitsinikkut ilasilluni; Kalaallit Nunaani inuiaqatigiit piginnaanikkut ilinniarnikkullu atorfissaqartitaanik oqaloqatigiinneq, paasinninneq annertussusilerneralu. Tassani ilaapput oqallinnermi aqqutissat naleqquttumik peqataatitsinikkut tamanut ammasoq, inuit akunnerminni pissusiinut piorsarsimassutsikkullu isumalluutinut ineriartortitsinerup kinguneri aammalu iluaqutissaasut uulia gassilu industriimik ineriartortitsinermi; Inuiaqatigiit aningaasarqarniarnerannut sunniutinut aqutsineranut taakkua paasinissaat, isumalluutit ineriartortinnerannut nunani issittuni piiaanermik misilittakkat ilikkakkallu pinerullugit; Naalagaaffiup avataani peqatigiiffiit NGO t isumaat naammattumik ilanngunnissaat aammalu soqutigisallit qanittumi, nunap ilaanut inuiaqatigiinnullu soqutigisallit ilanngunnissaat oqallinnermi isumalluutinut ineriartortitsinerup inuit akunerminni pissusiinut piorsarsimassutsikkullu kinguneri pillugit; Periarfissitsitsilluni ilisimatusartut kattutsinnissaat, misissukkat ingerlasut Arctic Dialogue oqalliffiit siornatigut pisimasut paasisat avinnissaat aallaqattaarnerit ilisamasassarsiorluni (AST) aningaasarsiornermi isumalluutinillu ineriartortsitsinerit pillugit aammattaaq siunissami ilisimatusarnikkut suliassat siuarsarnissaat; Kalaallit Nunaani uulia gassilu industrii eqqarsaatigalugit isumalluutinik ineriartortitsinermi atasinnaasumik aqqutissamik pilersaarusiornisamik ineriartortitsinissaq; Universitetimi atorfilittat suleqatigiitinnissaat MA kkut PhD kullu assigiimik pikkorissarfissanik aammalu issittumi piianermik industrii pillugu pilersaarusiornissaat; kiisalu Aqqutissiuussinissaq fakulteti/ilinniartut aamma industriilu suleqatigiinnissaat ataatsimoorussamik universiteti industriilu peqatigiillutik MA mi PhD milu pikkorissarfissanik pilersitsinissaat. Tallimanngorneq, septemberip 23 iani 2011 Nuummut tikinneq, Hotel inullu inissinneq ( Arctic Dialogue Greenland 2

3 Ualinerani Umiatsiamik takornariarneq Arfininngorneq, septemberip 24 iani :30 09:00 Tikilluaqqusineq, ilisarititsinerit taavalu oqaluuserisassat naatsunngorlugit Birger Poppel, ilisimatusarnikkut suliassanik pisortaq Survey of Living Conditions in the Arctic/SLiCA Ilisimatusarfik KompetenceKompagniet, Ataqatigiissaarisoq 09:00 09:30 Ammaanermik oqalugiarneq Kalaallit Nunaata kissaatigisaminik sumiiffissaa ukiut tallimat qaangiuppata, ukiut qulit qaangiuppata, ukiut 25 it qaangiuppata. Tassungalu pissaguni suna pisariaqartippaa? Naalakkersuisuni Siulittaasoq, Kuupik Kleist 09:30 10:30 Kalaallit Nunaata ilinniartitaanermut, pilersitsinikkut teknikkikkullu pisariaqartitai Ataatsimiinneq uani eqqartorneqassapput ukiuni qanittuni qulikkaanilu takkuttussat Kalaallit Nunaani inooqatigiinnermi aningaasaqarniarnermilu ajornartorsiutit unammillernartuilu. Ataatsimiinnermi uani ajornartorsiutit pingaarnerit eqqartugassat ulapputissat saqqummernissaat soorlu Kalaallit Nunaani sulisut akornanni piginnaanikkut ilinniarnikkullu pisariaqartitaat. Ilanngullugulu ataatsimiinneq uani apeqqut pingaarutilik ineriartorteqqitassaq siulianilu eqqartugaq una Kalaallit Nunaata kissaatigisaminik sumiiffissaa ukiut tallimat qaangiuppata, ukiut qulit qaangiuppata, ukiut 25 it qaangiuppata. Tassungalu pissaguni suna pisariaqartippaa? Ataatsimiinermi ingerlatitsisoq: Birger Poppel Uffe Jakobsen, Prorektori Ilisimatusarfik, University of Greenland Kåre Henriksen, Ilisimatooq, Danmarks Tekniske Universitet (DTU) Lars Poort, Inerisaavik Anne Merrild Hansen, Aalborg University akussutinullu 45 minutsit piffissarititaassaaq. 10:30 10:45 Unikkallarneq 10:45 11:30 Kalaallit Nunaata ilinniartitaanermut pisariaqartitai (nangillugu) 11:30 13:00 Kalaallit Nunaata ilinniartitaanermut, pilersitsinikkut teknikkikkullu pisariaqartitai Tamaanimiuni isummat Ataatsimiinneq uani eqqartorneqassapput ikorfartuutit qitiusut piginnaanernut, ilinniarnernut aammalu tassunga tunngasunik isumalluutissat pigineqartut. Oqallinnermi pineqassaaq Kalaallit Nunaata anguniagassai inuiaqatigiittut aningaasaqarnikkullu isumalluutissat, suut pisariaqartut ineriartortitassaappat piginnaanernit, pilersaarusianik aammalu ilisimasanik siammartserivimmik. Ataatsimiinermi ingerlatitsisoq: Birger Poppel Martha Abelsen, Siulersuisuni Siulittaasoq KANUKOKA Arctic Dialogue Greenland 3

4 Ellen Arnskjold, Siunnersorti Kalaallit Nunaanni Sulisitsisut (GA) Vittus Qujaukitsoq, Sulinermik Inuussuteqartut Kattuffiat (SIK) Jørn Skov Nielsen, Aatsitassanik Ikummatissanillu Pisortaqarfimmi Pisortaq/Jørgen T. Hammeken Holm, Pisinnaassutsinut immikkoortortaqarfimmi pisortaq. akussutinullu 30 minutsit piffissarititaassaaq. 13:30 13:45 Ulloqeqqarneq 13:45 14:45 Qanganngortoq aallarniutigalugu issittumi uulia, gassi aatsitassallu ineriartortuni issuagaasoq takullugit naammassisat, unammilligassat aamma pilersitsinermi piginnaanerit ineriartortitassat Sulisartut ilinniartinnissaat alajaatsuutinnissaallu qitiuvoq aningaasarsiornermi periarfissanik nutaanik siuarsaanermi pilersitsinermilu ineriartornissaq inuiaqatigiinni avannarliunerusuni, Kalaallit Nunaat tamakkerlugu. Ataatsimiinneq una misissorneqassapput nunani avannarlerni issittumilu uuliamik gasimillu piianernik misilittagaat qanorlu Kalaallit Nunaani pisariaqartitanut atorneqarsinnaaneranik. Ataatsimiinneq una siunertarivaa oqallinnissaq apeqqutit uku pillugit Qanoq oqartussaasut pisortat illoqarfimmiut nunaqarfimmiullu industrii takkunneranut najuunneranullu sioqquppaat, piareersarpat, suliarivaat aammalu qanoq iluaqutsiuppaat? Qanoq paasinnittumik aalajangiineq piva? Pimoorussinerup oqattussaasut pisortaqarfiit illoqarfimmiut nunaqarfimmiullu aammalu industrii akunnerminni qanoq ingerlava? Suna oqallisaava inatsisiliornermi sinaakkutassiaq, avatangiisit aamma inuit akunnerminni pissutsinut sunniutaat, sungiusarneq taavalu suliffissanik periarfissat pillugit? Qanoq issittumi nunanilu avannarliini suliffiit immikkut piginnaanernik, pilersitsinermik ilisimasanillu ineriartorpat ingerlatsinerit, sullinnerit aammalu nukissiornermik suliffiit sullinnerannut aammalu qanoq ineriartornerup tungaanut periarfissat nutaanik paasinnippat? Nunani issittumi assigiinngitsuni pisimasut misissussavagut uuliamik gasimik aatsitassanillu ineriartortitsinermik misilittagalinnut. Ataatsimiinermi ingerlatitsisoq: Uffe Jakobsen Tara Sweeney and Richard Glenn, ASRC Energy (Alaska mi, USA mi) Bob Cadigan, Pisortaaneq, Newfoundland and Labrador Offshore Industry Association (NOIA) (Newfoundland mi aamma Labrador mi, Canada mi) Bente Aasjord, Immikkut siunnersuisoq, Norwegian Union of Municipal and General Employess (NUMGE) Saqqummiussinissamut piffissarititaavoq 20 minutsit taava apersuinernut akussutinullu 60 minutsit piffissarititaassaaq. 14:45 15:15 Unikkallarneq 15:15 16:00 Qanganngortoq aallarniutigalugu (nangillugu) Arctic Dialogue Greenland 4

5 18:00 Unnukkorsiorneq Ilimmarfiup nerisarfiani Ilisimatusarfik Oqalugiartussaq Maliina Abelsen, Aningaasaqarnermut Naalakkersuisoq Sapaat, septemberip 25 iani, :00 10:45 Peqqinnissat, sillimanissaq avatangiisillu aamma kalaallit nalorninartunut piginnaanngorsaanermik ineriartortitsinissaq paasinninnermik, naliliinermik, pakkersimanermik kiisalu aqutsisinnaanissamik pilersitsinissaq Ataatsimiinnermi uani misissorneqassapput inatsisiliornerup sannaa, teknologii atorneqartarnera aamma nunat avannarliit annertunermik aaqqiinerat pitsaanerusumik piareersarnerat nukissiutinut isumalluutinullu allanut ineriartortitsineranni. Anguniagaraarput paasinninneq naliliinerlu pitsaanerusoq nalorninartunut pakkersimanermik aqutsinissamut aammattaaq Kalaallit Nunaani pisortat piginnaanngorsarnissaat tatiginartumik, attassisinnaasumik avatangiisinullu atasinnaasumik Kalaallit Nunaanni uuliamik gasimillu industrii. Eqqartugassat sammisassat ukuunerussaput ataatsimoorussamik misigisat unammilligassallu nunami issittumi ingerlatsinermi aammalu Mexico p kangerliumanerani uuliaarluersimanermi ilikkattat. Eqqartugassani aamma sammineqassapput nunani suliffissuarnilu qanoq pisimasut paasissutissallu misissorneqarsimanersut uuliaarluernerup kingorna inerneri atorneqarsimanersullu. Ilanngullugu sammineqassaat Kalaallit Nunaanni industrii qanoq alloriassanersoq paasinninnermut aningaasaqarniarnermi, politikkikkut aammalu inatsisilerinermut navianartui sillimmasiinermut tunngatillugu, pingaaruteqarmat qajannaatsumik pakkersimanikkut suliniummik ineriartortitsinissamut. Ataatsimiinermi ingerlatitsisoq: Andrew Browning akussutinullu 45 minutsit piffissarititaassaaq. Jørn Skov Nielsen, Aatsitassanik Ikummatissanillu Pisortaqarfimmi Pisortaq/Jørgen T. Hammeken Holm, Pisinnaassutsinut immikkoortortaqarfimmi pisortaq. Parnuna Egede, Inuit Issittormiut Siunnersuisoqatigiiffiat (ICC) Simon Boxall, Pisortat qullersaat, Marsh Energy London Heide Mairs, ExxonMobil/OGP Robert Blaauw, Shell/OGP Catherine Peterson, Ilisimatooq, Vermont Law School Pius Cagienard, Atortunik pisortap tullersortaa Kalaallit Nunaanni, Cairn Energy 10:45 11:15 Unikkallarneq Arctic Dialogue Greenland 5

6 11:15 12:00 Peqqinnissat, sillimanissaq avatangiisillu aamma kalaallit nalorninartunut piginnaanngorsaanerat paasinninnermik, naliliinermik, pakkersimanermik kiisalu aqutsisinnaanissamik pilersitsinissaq (nangillugu) 12:00 13:00 Ulloqeqqarneq 13:00 14:45 Tusarniaanermi ingerlasarnera aamma soqutigisallit pisussaaffittut peqataatinneqarnerat Kalaallit Nunaat sanilliullugu nunani allani nunarsuup ilaanullu isumalluutinik ineriartortitsinermi soqutigisallit peqataatinnermi pilersaarusiornikkut inaarinikkullu aalajangiinermi misilittakkat annikipput. Ataatsimiinneq una eqqartugassat ukuunerupput piiaanermi angisuuni industrii misilittakkat sulisaaserlu tusarniaanermi issittumi atorneqartartut. Ataatsimiinneq anguniarpaattaaq Kalaallit Nunaani misilittakkat oqallisiginissaat saqqummiisut akornanni tamaani najugallit NGO t aammalu nunarsuup ilaani NGO t. Ataatsimiinermi ingerlatitsisoq: Jessica Shadian akussutinullu 30 minutsit piffissarititaassaaq. Aqqaluk Lynge, Inuit Circumpolar Council (ICC) Nunat inoqqaavi pisinnaatitaaffiat aammalu issittumi isumalluutinik ineriartortineq Natasha Thorpe, Pisarneq malillugu iliuutsinut suliniarnermullu specialisti, Thorpe Consulting Services Louie Porta, Science and Policy Analyst, Oceans North Canada, When is Enough, Enough: Stakeholder Engagement and Consultation in the Canadian Arctic Anne Merrild Hansen, Aalborg University Iniut akunnerminni pissutsinut sunniutinik naliliinermi ingerlaaseq inuttaasut ilanngunneri inuiqatigiinnut nunarsuullu ilaanut isumalluutinik ineriartortinnerannut iluaqutaasussanngorlugit Tor B. Lund, Kalaallit Nunnaani sinniisoq, Cairn Energy 14:45 15:15 Unikkallarneq 15:15 17:15 Tusarniaanermi ingerlasarnera aamma soqutigisaallit pisussaaffittut peqataatinneqarnerat Peqataasunik najuuttunullu pimoorullugu oqallinneq Ataatsimiinneq uani Kalaallit Nunaani qanittukkut misilittakkanik ilikkakkanillu saqqumisumik oqallitsitsineq eqqarsaatiginerullugu isumalluutinik ineriartortitsinermi soorlu uku pillugit: Tusarniaanermi ingerlaaseq, tamaani inooqatigiinni aningaasarsiornikkut avatangiisinullu sunniutit. Apeqqutit misissorneqartussat ilaat ukuupput Uuliamik gasimillu industrii eqqarsaatigalugu isumalluutinik ineriartortitsinermi atasinnaasumik aqqutissamik pilersaarusiamik pilersitsisoqarpat qanoq Kalaallit Nunaanut isumaqassava? Isiginniffik suna erniinnartoq qaffassava ineriartornermik pilersaarummi? Ataatsimiinermi ingerlatitsisoq: Aviaja L. Lennert Peqataasussat: Ove Karl Berthelsen, Inuussutissarsiornermut Aatsitassarsionermullu Naalakkersuisoq Arctic Dialogue Greenland 6

7 Henriette Rasmussen, Earth Charter, Kalaallit Nunaanni isumalioqatigiissitami ilaasortaq Hans Kristian Olsen, Pisortaq, Nuna Oil A/S Bent Sørensen, Siunnersorti, Sulisitsisut (GA) Jess G. Berthelsen, Sulinermik Inuussutissarsiuteqartut Kattuffiat (SIK) Lief Fontaine, Kalaallit Nunaanni Aalisartut Piniartullu Kattuffiat (KNAPK) 17:15 17:45 Inerniliineq aamma ingerlariaqqinnissat Ataasinngorneq, septemberip 26 iani, :30 12:30 Suleqatigiit oqallinnerlu qulequtserlugu: Aqqutissamik pilersaarusiamik ineriartortitsineq isumalluutinik ineriartortitsinermik atasinnaasumik eqqarsaatigalugu Kalaallit Nunaani uulia gasilu industrii. Oqallinnermi eqqartorneqassapput ilisimasat amigaataasut ujartornissaat, qanorlu tusarniaanerit peqataatitsinermik ineriartortitsineq aammalu peqataatitsineq ilumoortoq aammalu atasinnaasumik ineriartortitsineq mik paaseqatigiinneq qanillisarlugu. Ualinerani Inuulluaqqusinermik katerisitsineq Marlunngorneq, septembarip 27 iani 2011 aallarneq Arctic Dialogue Greenland 7