NAMMINERSORNERULLUTIK 0QARTUSSAT GRØNLANDS HJEMMESTYRE. Inatsisartut ukiomoortumik nalunaarutaat 2004

Transcription

1 NAMMINERSORNERULLUTIK 0QARTUSSAT GRØNLANDS HJEMMESTYRE Inatsisartut ukiomoortumik nalunaarutaat 2004 Landstingets Årsberetning 2004

2 NAMMINERSORNERULLUTIK 0QARTUSSAT GRØNLANDS HJEMMESTYRE Inatsisartut ukiomoortumik nalunaarutaat 2004 Landstingets Årsberetning 2004

3 Imai 1. Inatsisartut siulittaasuata aallarniutaa Inatsisartut katitigaanerat mi Inatsisartunut ilaasortat sinniisussallu imi Inatsisartut ataatsimiinneri Inatsisartut Siulittaasoqarfiat ataatsimiititaliallu imi suliniutit ingerlatallu allat Inatsisartut sullinneqarneranni anguniakkat Inatsisartut Allattoqarfianni sulisorisat Namminersornerullutik Oqartussat nersornaasiuttagaat Nersornaat Aningaasaqarneq Ilanngussat Ilanngussaq miit 2003-mut kuultimik NERSORNAASIINERIT Ilanngussaq miit 2003-mut sølvimik NERSORNAASIINERIT

4 1.Inatsisartut siulittaasuata aallarniutaa Inatsisiliortutut sulinerup aammalu Inatsisartut Naalakkersuisullu peqatigiillutik ingerlanerata ammasumik pissuseqarfigineqarnissaanik paasiuminartuutitsinissamillu Inatsisartut kissaateqarnerannut takussutissatut ukiumut qaangiuttumut nalunaarusiamik saqqummiussineq isigineqassaaq. Aammattaaq ukiup ingerlanerani Inatsisartut Siulittaasoqarfiata ataatsimiititaliallu suliniuterpassuarnik ingerlataqarnerannut nalunaarusiaq paasisutissiinissamut periarfissiisuuvoq. Inatsisartut pisarnermittut sulinerata saniatigut ukioq 2004 Namminersornerunerup ukiunik 25-inngortorsiorneranit kunngikkormiutullu ilaqutariit nunatsinnut tikeraarnerannit sunniivigineqarsimavoq. Nammineq inatsiseqarneq aqutsinerlu pillugit Kalaallit Nunaata ukiuisa siulliit 25-it taamatut nalliuttorsiutigineqarnerannut atatillugu aaqqissuulluagaqarpassuarnik ingerlatat piareersaaqataaffigisinnaasimagamigit Inatsisartut Siulittaasoqarfiata suliarigamiuk qujamasuutigaa. September 2004-imi Nuummi Issittumi Inatsisartut Arfinilissaannik Ataatsimeersuarnerat Siulittaasoqarfiup Folketingip Siulittaasoqarfia peqatigalugu ingerlappaa. Issittumi silaannaap pissusaasa annilaarnartumik allanngoriartornerat ataatsimeersuarnermi nunanit tamalaanit sammineqarpoq silaannaallu pissusaasa allanngoriartornerisa sunniutaasa eqqumaffigineqarnerata malunnartumik annertusineqarneranut ilapittuutitut isigineqarluni. Nunatsinni inuinnaat naalakkersueqataaneranni nutaajusumi naalakkersuinikkut aalajangiiniarnermi sulinerit tamakkiisuunerpaamik atuussinnaasuunissaat imaluunniit annerusumik minnerusumilluunniit allannguutit pitsanngoriaateqartinneqarnisaat pingaartuuvoq eqqumaffigissallugu. Ukiumut aningaasaliiffiusumut tullermut landskarsip aningaasaataasa akuersissutigineqarnissaasa iinaarutaasumik tulleriiaarneqarnerisa naammassinissaasa tungaanut Naalakkersuisut Aningaasanut Inatsisissatut Siunnersuutaata isumaqatigiinniutigineqarnerisa allannguuteqartinneqarnerani pitsanngoriaatissatut anguneqartussanut periarfissat Inatsisartut Siulittaasoqarfiata 2004-imi misissoqqissaarsimavai. Misissueqqissaarnerup kinguneraa maannamutut Inatsisartut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaat qitiutillugu isumaqatigiinniarnerit taamaattut ingerlanneqarnerat pinnagu Naalakkersuisut partiinik ataasiakkaanik toqqaannartumik isumaqatiginninniarlutik ingerlatsinissaat isumaqatigiissutigineqarmat. Aningaasanut inatsimmik suliaqarnerup misissoqqissaarneqarneranut peqatigitillugu misissorneqarpoq partiit aaqqissuussaaneri maannamornit annertunerusumik Inatsisartut sulinerannut ilapittuutaallutik iluaqutaasumik ilaatinneqarsinnaanersut. Aningaasanut inatsimmik suliaqarnermut atatillugu, Inatsisartut Nunat Avannarliit Siunnersuisoqatigiivini aallartitaqarnerannut atatillugu naalakkersuinikkut allaffissornikkullu ikiuunnermut kiisalu ilaasortat siunnersuutaasa suliarineqarnerannik ataqatigiissaarinermi ilusiliinermilu suleqatigiinnermi partiit aaqqissuussaaneri isumaginnittuusinnaasut naliliisoqarpoq. Tamanna tunngavigalugu ulloq 1. januar 2005 aallarnerfigalugu naalakkersuinikkut allattoqarfiit patajaallisarneqarnerat Siulittaasoqarfiup sulissutigisimavaa. Nunatsinni inatsiseqarnikkut piareersaaneq suliaqarnerlu ingerlassinnaajumallugit Inatsisartut tamarmiullutik ukiumut ikinnerpaamik marloriarlutik ataatsimiittarnissaat Inatsisartut sulineranni aaqqissuunneqarsimavoq. Tamanna sapaatip akunnerinik arfinilinnik-arfineq marlunnik upnernaakkut ataatsimiinnikkut sapaatillu akunnerinik arfineq pingasunik qulingiluanillu sivisussusilimmik ukiakkut ataatsimiinnikkut pigajuppoq. Tamatuma saniatigut Inatsisartut ataatsimiititaliaat ataasiakkaarlutik suliassaqarfigisaminni ukioq kaajallallugu sulisarput. Pissutsit immikkuullarissut naalakkersuinermik sulialinnit iliuuseqarfigisassatut isumaqarfigineqartut naalakkersuinikkut sulialinnit eqqumaffigineqaqqullugit nunatsinni innuttaasut soqutigisaqaqatigiillu qanoq ilisukkulluunniit saaffiginnissinnaapput. Siulittaasoqarfimmut, ataatsimiititalianut Inatsisartunullu ilaasortanut ataasiakkaanut inatsisiliortutut sulinerup piareersaasiorneqarneranut, Inatsisartut ataatsimiinnerisa ingerlannerinut ataatsimiititaliallu ingerlaavartumik sulinerannut ukioq kaajallallugu Inatsisartuni sulineq ikiorsiivigisinnaajumallugu Inatsisartut aaqqissuussamik sullissiveqarput. Aaqqissuussaq taanna Inatsisartut Allattoqarfiannik taaneqartarpoq 28-inillu aalajangersimasumik atorfilinnik sulisoqarluni. Inatsisartuttaaq Ombudsmandeqarneratigut naalakkersuinikkut sulinermut attuumassuteqanngitsumik suliffeqarfeqartoqarpoq innuttanut tunngatillugu sulianik isumaginninnermut sullissinermullu pisortat maleruagassatut aalajangersakkanik malinninnerannik nakkutiginnittuusussamik. Ombudsmandip innuttaasut naammagittaalliutaat suliarisarpai nammineerlunilu suliniarnermigut ingerlatsiviit immikkut malussarfigineqartut susassaqarfii misissuiffigisinnaallugit. Inatsisartut Ombudsmandiat nammineerluni suliarisaminik ukiut tamaasa nalunaarusiortarpoq. Tamanna pissutigalugu Inatsisartut nalunaarusiaanni suliffiup taassuma aningaasatigut kisitsisitai pingaarnerinnaat ilaatinneqartarput. 4

5 2. Inatsisartut katitigaanerat Inatsisartunut ilaasortat Inatsisartut, nunatta inatsisiliortui, innuttat qinigaannik 31-nik ilaasortaqarput. Inatsisartut ukiut sisamakkaarlugit qinerneqartarput, Namminersornerullutillu Oqartussat 1979-imili atulermata arfineq-pingasoriarluni qinersisoqarpoq, kingullermik 3. december 2002-mi. Inatsisartunut qinersisinnaatitaanermut piumasaqaataavoq Qinersisartup qallunaatut innuttaassuseqarnissaa, 18-nik ukioqalereersimanissaa nammineersinnaajunnaarsitaasimannginnissaa, kiisalu pineqartup qinersinissaq sioqqullugu sivikinnerpaamik qaammatini arfinilinni Kalaallit Nunaanni aalajangersimasumik najugaqarsimanissaa. Qinersinermi kingullermi qinersisinnaatitaapput it taakkunanngalu qinersipput it. Kalaallit Nunaat siusinnerusukkut Inatsisartunut qinersivinnut arfineq-pingasunut agguataarnikuugaluarpoq, kisiannili 1998-imi allanngortitsisoqarneratigut Kalaallit Nunaat maannakkut qinersivinngorpoq ataasiinnaq, aamma qinersivinnit ilassutitullu qinigassanik immikkoortitsisoqarunnaarpoq. Qinigassanngortittoq partii sinnerlugu qinigassanngortissinnaavoq, ataatsimik arlalinnilluunniit kattusseqateqarluni qinigassanngortissinnaalluni imaluunniit kisimiilluni qinigassanngortissinnaalluni. Qinersinermi kingullermi partiit tallimat qinigassanngortipput Siumut, Inuit Ataqatigiit, Atassut, Demokraatit Arnallu Partiiat. Taakku saniatigut qinigassanngortipput kattusseqatigiit, Attaviittut Kattusseqatigiit, kisimiillutillu qinigassanngortittut arlallit. Taamaalillutik inuit 214-t qinegassanngortipput. Inatsisartunili ilaasortat 31-iinnaapput. Taamaattumik qinersinermi taasissutigineqarsimasut ilaasortaaffissatut partiinut, kattusseqatigiinnut kisimiillutillu ilaasortassanut kisitseriaaseq aalajangersimasoq malillugu agguataarneqassapput, soorunami taasissutigineqarsimasut aallaavigalugit. Aalajangersimasumik kisitseriaatsip taassuma kingunerivaa partiit kattusseqatigiilluunniit arlaat sinnerlugu qineqqusaartoq ikittuinnarnit taatinnikuugaluarluni Inatsisartunut isersinnaammat naak allat amerlanerusunit taatinnikuugaluartut kisimiillutik qineqqusaarnertik pissutigalugu isinngitsoortut. Inatsisartunut ilaasortat 2002-mi qinersereernermi partiinut sisamanut kattusseqatigiinnullu ataatsinut agguataarput: Siumut ilaasortaatitat 10 Inuit Ataqatigiit ilaasortaatitat 8 Atassut ilaasortaatitat 7 Demokraatit ilaasortaatitat 5 Attaviittut Kattusseqatigiit ilaasortaatitaq 1 Atassut sinnerlugu Inatsisartunut ilaasortaq, Isak Davidsen, ukiup 2003-ip ingerlanerani Siumumut nuuppoq illu ingerlanerani Inatsisartunut ilaasortaq Atassummeersoq alla, Otto Jeremiassen, Siumumut nuuppoq. Taamaalilluni 2004-ip naanerani ilaasortaqarneq imaalerpoq: Siumut ilaasortaatitat 12 Inuit Ataqatigiit ilaasortaatitat 8 Atassut ilaasortaatitat 5 Demokraatit ilaasortaatitat 5 Attaviittut Kattusseqatigiit ilaasortaatitaq 1 Inatsisartunut ilaasortat ilaat sisamat Naalakkersuisunut ilaasortatut sulisinnaajumallutik sulinngiffeqarnissamut akuerineqarsimapput. Taama pisoqarpat sulinngiffeqartoqarnera tamakkerlugu Inatsisartunut ilaasortamut sinniisussamik ilannguttoqartarpoq. Taamaalilluni 2004-ip naanerani taakku tassa Ole Thorleifsen, Siumut, Jens Napãtôq-mut sinniisussaq. Kalistat Lund, Siumut, Jørgen Wæver Johansenimut sinniisussaq. Aqqalukasik Kanuthsen, Inuit Ataqatigiit, Johan Lund Olsenimut sinniisussaq. Georg Olsen, Inuit Ataqatigiit, Asii Chemnitz Narupimut sinniisussaq. Taamatullu Inatsisartunut ilaasortat Mikael Petersen, Siumut aamma Jensine Berthelsen, Atassut Inatsisartunit tunuarniarlutik 2004-mi aalajangerput. Taakku Per Rosing- Petersenimit, Siumut, aamma Godmand Rasmussenimit, Atassut, sinniisussanit taarserneqarput. 6

6 2004-mi Inatsisartunut ilaasortat sinniisussallu SIUMUT INUIT ATAQATIGIIT ATASSUT DEMOKRAATIT KATTUSSEQATIGIIT Isak Davidsen Ole Dorph Hans Enoksen Ruth Heilmann Doris Jakobsen Simon Olsen Per Rosing- Petersen Agathe Fontain Ane Hansen Kuupik Kleist Ellen Christoffersen Finn Karlsen Godmand Augusta Salling Jakob Sivertsen Rasmussen 2004-ip ingerlanerani Inatsisartunut sinniisussaasimasut Anthon Frederiksen Kiista P. Isaksen Kalistat Lund Ole Thorleifsen Aqqalukasik Kanuthsen Simon Lennert 8

7 Medlemmer og suppleanter i Landstinget 2004 SIUMUT INUIT ATAQATIGIIT ATASSUT DEMOKRATERNE KANDIDATFORBUNDET Otto Jeremiassen Jørgen Wæver Enos Lyberth Jonathan Jens Napãtôk Johansen Motzfeldt Aqqaluk Lynge Josef Motzfeldt Asii Chemnitz Narup Johan Lund Olsen Henriette Rasmussen Per Berthelsen Palle Marie Astrid Per Skaaning Christiansen Fleischer Fleischer Rex Suppleanter i Landstinget i løbet af 2004 Georg Olsen Andreas Mads Peter Willy Olsvig Knud Dalager Grønvold Kristiansen 9

8 imi Inatsisartut ataatsimiinneri 2004-imi ileqquusumik ataatsimiinnerit Inatsisartut ukiuat septemberimi tallimanngornerit pingajuanni aallartittarpoq ukiullu tulliani tallimanngornermi tassani naasarluni. Ileqquusumik ataatsimiinnerni, ukiakkut ataatsimiinnermi upernaakkullu ataatsimiinnermi Inatsisartut ukiuanni minnerpaamik ileqquusumik marloriarlutik katersuullutik Inatsisartut ataatsimiittarput. Tabel imi Inatsisartuni ataatsimiinnerni sulineq Upernaakkut ataatsimiinneq Ukiakkut ataatsimiinneq Ullut ataatsimiiffiit amerlassusii 1826 Naalakkersuisut aalajangiiffigisassatut siunnersuutinik saqqummiussaat Naalakkersuisut inatsisissatut peqqussutissatullu siunnersuutinik saqqummiussaat 6 16 Nassuiaasiat nalunaarusiallu 6 6 Inatsisartunut ilaasortat aalajangiiffigisassatut siunnersuutinik saqqummiussaat Inatsisartunut ilaasortat inatsisissatut peqqussutissatullu siunnersuutinik saqqummiussaat 2 0 Nunat Avannarliit Killiit aalajangersagaat pillugit aalajangiiffigisassatut siunnersuutit 0 3 Apeqquteqaat aallaavigalugu oqallisissiat 13 6 Naalakkersuisunut apeqqutit 2840 Siunnersuutit katillugit amerlassusii imi ataatsimiinnerni isumaliutiiissutit Upernaakkut ataatsimiinneq Ukiakkut ataatsimiinneq Namminersorneq pillugu Ataatsimiititaliaagallartoq 0 1 Inuussutissarsiornermut Ataatsimiititaliaq 5 3 Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu Ataatsimiititaliaq 2 9 Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq 2 1 Aalisarnermut, Piniarnermut Nunalerinermullu Ataatsimiititaliaq 2 2 Eqqissisimatitsinermut Avatangiisinullu Ataatsimiititaliaq 10 0 Attaveqaqatigiinnermut Ineqarnermullu Ataatsimiititaliaq 0 1 Kultureqarnermut Ilinniartitaanermullu Ataatsimiititaliaq 4 4 Inatsisit Atortinneqarnerannut Ataatsimiititaliaq 6 3 Kukkunersiuinermut Ataatsimiititaliaq 0 1 Akileraartarnermut Akitsuusiisarnermullu Ataatsimiititaliaq 3 5 Isumaliutissiissutit katillugit amerlassusii imi upernaakkut ataatsimiinneq 16. april aallartippoq ullorlu 19. maj naammassilluni. Ukiakkut ataatsimiinneq ulloq 17. septemberimiit ulloq 11. novemberip tungaanut ingerlanneqarpoq imi immikkut ittumik ataatsimiinneq 2004-imi ileqquusumik ataatsimiinnerit marluusut saniatigut ulloq 19. januar 2004 Inatsisartut Attaveqaqatigiinnermut Ineqarnermullu Naalakkersuisumik nutaamik qinersinissamut immikkut ittumik ataatsimiinnissamut aggersarneqarput. 10

9 4. Inatsisartut Siulittaasoqarfiat ataatsimiititaliallu Inatsisartut Siulittaasoqarfiat Inatsisartut ukiuisa aallartinneri tamaasa Inatsisartut siulittaasuat siulittaasullu tullii sisamat, ataatsimoorlutik Inatsisartut Siulittaasoqarfiannut ilaasortaasut, qinerneqartarput. Siulittaasoqarfiup Inatsisartut avammut sinniisuuffigai Inatsisartullu sulinerata piareersarneqartarnerata ingerlanneqartarneratalu isumannaatsumik ingerlanneqarnissaa qulakkeertittussaallugu. Ataatsimiititaliat inatsisitigut pilersinneqartussaatitaasut aamma Inatsisit Atortinneqarnerannut Ataatsimiititaliaq Inatsisartuttaaq ataatsimiititaliarpaalussuit pilersittarpaat. Ataatsimiititaliat tamarmik immikkut agguaqatigiissitsilluni kisitseriaaseq (d Hondtip periusaa) atorlugu qinerneqartarput tallimanillu ilaasortaqartarlutik. Taakku Naalakkersuisunut ilaasortaajutigisussaanngillat. Inatsisartut ataatsimiititaliaasa ilaat pingasut inatsisitigut pilersinneqartussaatitaapput: Inatsisartut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaat Suliassaqarfii Suliassanik ataatsimiititaliamut innersuunneqartunik suliarinnissalluni Nunatsinni nunarsuullu ilaani nunatsinni aningaasaqarniarnermik sunniuteqartumik aningaasaqarniarnikkut ineriartornermut malinnaassalluni Inatsisartut ukiakkut ataatsimiinneranni ukiumoortumik aningaasanut inatsisissatut siunnersuummik suliaqassalluni, tassungalu ilanngullugu aningaasaqarniarnikkut politikimut najoqqutassat pingaarnerit aalajangersaaviginerini peqataassalluni Inatsisartut ukiumi siullermeerlutik ataatsimiinneranni ilassutitut aningaasaliissutinut inatsisissatut siunnersuummik suliarinnissalluni Ukiup ingerlanerani Naalakkersuisunit aningaasaliissutissatut qinnuteqaatinik suliarinnissalluni Aningaasaliissutit aningaassaliissuteqarnermut tunngavissaatitanut naapertuuttumik atorneqarnissaat qulakkeerinneqataaffigissallugu Taamaalilluni Namminersornerullutik Oqartussat missingersuusiornermut aningaasaliissuteqartarnermullu aaqqissuussaanni Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq qitiusumik inissisimavoq. Tassunga tapiliullugu tamanut atuuttumik aningaasaqarniarnikkut politikimut ingerlaavartumik malinnaasarpoq aningaasaqarniarnikkullu pingaarnertut tulleriiaarinernut atatillugu oqallinnerni peqataasarluni. Sulinerup tamatuma ilagisaatut Naalakkersuisut nassuiaasiaannik Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq pissarsiniartarpoq, naalakkersuisunut ilaasortanik isumasioqateqarluni ataatsimeeqateqartarluni Kalaallillu Nunaanni, taamatullumi nunani tamalaani paasisassarsiorluni angalanertigut tamanut tunngasumik paasisimasani annertusartarlugit. Kattuffinnik suliffeqarfinnillu angisuunik ataatsimeeqateqartarnikkut illua tungeriit killiffii siunissamullu pilersaarutaat pillugit Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq paasisassarsiortarpoq. Naggataagullu Namminersornerullutik Oqartussat missingersuutaat pillugit Inatsisartut inatsisaanni 1, imm. 2 naapertorlugu aningaasanut inatsisip akuersissutigineqarnerani siumut naatsorsuutigineqarsinnaasimanngitsunik ukiumi missingersuusiorfiusumi Naalakkersuisut aningaasartuuteqarnissaat isertitaqarnissaallu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap akuersissutigisinnaavaa. Inatsisartut Landskarsip Naatsorsuutaasa Kukkunersiorneqartarnerannut Ataatsimiititaliaat Inatsisartut Inatsisartut Landskarsip Naatsorsuutaasa Kukkunersiorneqartarnerannut Ataatsimiititaliaat ulluinnarni Kukkunersiuinermut Ataatsimiititaliamik taameqartarpoq. Inatsisartut suleriaasiat naapertorlugu siunnersuutit Inatsisartunit ataatsimitiimitaliamut suliarineqartussanngortinneqartut Kukkunersiuinermut Ataatsimiititaliap suliassarai. Kukkunersiuinermut Ataatsimiititaliaq, ilaatigut Naalakkersuisunut apeqquteqartarnermigut, suliassaqarfimmi iluani ingerlatsinermik malittarinninnissamut pisussaavoq aammalu Naalakkersuisut inatsisitigut killissaritaasut iluanni ingerlatsinikkulluunniit ileqqorissaarnermut tunngatillugu killigititat iluanni ingerlatsinersut nakkutigissallugu. 12

10 Suliassaqarfiit: Aningaasartuutit isertitallu aningaasaliissutaasimasut malillugit isumagineqarlutillu atorneqarnersut nalilersornissaat. Namminersornerullutik Oqartussat nalilinnik pigisaannik aningaasaqarnikkut isumannaatsumik ingerlatsisoqarnersoq nalilersussallugu, taamatullu aamma tamanna anguneqarsinnaaqqullugu nammineq maleruagassanik siunnersuuteqartarnissaq. Landskarsip naatsorsuusereriaasianik pitsanngorsaataasinnaasunik siunnersuuteqartarnissaq, tamanna ataatsimiititaliamit pisariaqartutut isigineqaraangat. Kukkunersiuisut avataaneersut nalunaarutaat nassuiaataallu aammalu Naalakkersuisut taakku pillugit nassuiaataasa isummerfigisarnissaat. Inatsisartunut naatsorsuutit akuerineqarnissaat pillugu inassuteqaateqartarnissaq. Inatsisartut Nunanut Allanut Sillimaniarnermullu Ataatsimiititaliaat Naalakkersuisut Inatsisartullu pillugit Inatsisartut inatsisaata 1988-imi nutarterneqarneranut atatillugu Inatsisartut Nunanut Allanut Sillimaniarnermullu Ataatsimiititaliaat pilersinneqarpoq. Kalaallit Nunaannut soqutiginaatilinnik nunanut allanut sillimaniarnermullu atatillugu sammisanut nassuiaasianik paasissutissanillu Nunanut Allanut Sillimaniarnermullu Ataatsimiititaliamut Naalakkersuisut nassiussisarput. Ataatsimiititaliamittaaq ataatsimiinnerni oqaatigalugit paasissutissiisoqarsinnaavoq, soorluttaaq ataatsimiititaliaq Inatsisartunit Naalakkersuisunilluunniit suliassanik ataatsimiititaliamut suliarineqartussanngortitanut atatillugu oqaaseqaateqarsinnaasoq. Paasissutissanik pissarsiarineqartunik Nunanut Allanut Sillimaniarnermullu Ataatsimiititaliaq oqalliseqartarpoq ataatsimiititaliamilu isumaliutersuutigineqartut pisariaqartitaattut apeqqutinik oqaaseqaatinillu saqqummiussisarluni. Inatsisartut ataatsimiinnerisa avataagut ataatsimiititaliaq Inatsisartut sinnerlugit isumaqatigiinniutissatut oqallisissianik akuersissutiginnissinnaavoq pisariaqartutullu isigineqarpat sussassaqarfinnut tunngatillugu Naalakkersuisunik piginnaatitsisinnaalluni. Ataatsimiititaliap susassaqarfiini suliniuteqartarneq ukiuni kingullerni annertusiartuaarsimavoq. Inatsisartut Inatsisit Atortinneqarnerannut Ataatsimiititaliaat Ataatsimiititaliat inatsisitigut pilersinneqartussaatitaasut assigalugit Inatsisartut Suleriaasiat naapertorlugu Inatsisartut Inatsisit Atortinneqarnerannut Ataatsimiititaliaat pilersinneqartarpoq. Inatsiseqarnermut tunngatillugu naalakkersuinikkut suliassat nalinginnaasut tunngaviusumillu inatsiseqarnikkut, ingerlatsiveqarnikkut, kommunini inatsiseqarnikkut aamma pigisanut inatsiseqarnikkut kiisalu eqqartuussiveqarikkut apeqqutinut tunngasut Inatsisit Atortinneqarnerannut Ataatsimiititaliap isumagisarpai. Ingerlatsiveqarnikkut tunngasumut ilaapput Danmarkip Naalagaaffiata Inatsisai Tunngaviusut, Namminersorneruneq pillugu Inatsit kiisalu Namminersornerullutik Oqartussat nammineertutik Inatsisartut Naalakkersuisullu pillugit maleruagassaat, taakkununnga ilaallutik Inatsisartunik qinersisarneq, Naalakkersuisunut ilaasortat akisussaanerat aammalu Inatsisartunut Naalakkersuisunullu ilaasortat aningaasarsiaqartitaanerannut apeqqutit. Ingerlatsiveqarnikkut kommuninilu inatsiseqarnermut tunngasutigut Inatsisartut ataanni ataatsimiititaliat ataavartut sinnerinut atasuunngitsunut, assersuutigalugu sulianik suliarinnittarnermut inatsimmik, paasitinneqarsinnaatitaanermut inatsimmik, nalunaarsuisarnermut inatsiseqarnermik, tjenestemandinik (pisortani atorfilinnik), Namminersornerullutik Oqartussat allaffeqarfiannik kiisalu kommunit nunaqarfiillu aqutsivigineqarnerannik sammisanik nalinginnaasunik ataatsimiititaliaq sammisaqarpoq. Pigisanut inatsiseqarnermut tunngasuni nalinginnaasumik isumaqatigiissuteqartarnermut taarsiissuteqartarnermullu inatsiseqarneq, sillimmasiisarnermut inatsiseqarneq, saqquminngitsumik piginnaatitaaffeqarneq, eqqartuussivikkoortumik nalunaarsuisarneq qularnaveeqqusiinerlu taaneqarsinnaapput. Innuttaasut inatsisitigut illersugaanerannut, inatsiseqarnerup pitsaassusianut ingerlatsiviullu innuttanik kiffartuussinerata inatsiseqarnermut naalakkersuinikkut qulliusumik isummernissaq Inatsisartut Inatsisit Atortinneqarnerannut Ataatsimiititaliaata nakkutigisassaraa Inatsisartullu Ombudsmandiata nalinginnaasumik sulineranut atatillugu ataatsimiititaliaq susassaqartutut ataatsimiititaliaavoq. Ataatsimiititaliat ataavartut nunanilu tamalaani aallartitat Ataatsimiititaliat inatsisitigut pilersinneqartussaatitaasut Inatsisillu Atortinneqarnerannut Ataatsimiititaliap saniatigut ataatsimiititalianik ataavartunik arlalinnik, amerlassusissaannik suliaqarfissaannillu ukiumiit ukiumut Inatsisartunit aalajangiivigineqarsinnaasunik Inatsisartut pilersitsisarput. Ataatsimiititaliat ataavartut suliassaasa pingaarnersaraat inatsisissatut siunnersuutinut Inatsisartunit ataatsimiititaliamut suliarineqartussanngorlugit innersuunneqartunut tunngatillugu misissuinissaq inassuteqaateqarnissarlu. Tamatuma saniatigut Naalakkersuisut ingerlatsinerisa inatsisini aalajangersakkat malillugit ingerlanneqarnissaat ataatsimiititaliat suliassaqarfimminni malinnaavigisassaraat nakkutilliisuuffigissallugillu. December 2002-mi Inatsisartut inissititserlutik ataatsimiinnerannut 14

11 atatillugu Inatsisartut ataatsimiiititaliat ataavartut uku pilersippaat: Inatsisartut Ullormut Oqaluuserisassanut Ataatsimiititaliaat (Siulittaasoqarfik) Inatsisartut Inuussutissarsiornermut Ataatsimiititaliaat Inatsisartut Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu Ataatsimiititaliaat Inatsisartut Aalisarnermut, Piniarnermut Nunalerinermullu Ataatsimiititaliaat Inatsisartut Suleriaaseq pillugu Ataatsimiititaliaat Inatsisartut Eqqissisimatitsinermut Avatangiisinullu Ataatsimiititaliaat Inatsisartut Attaveqaqatigiinnermut Ineqarnermullu Ataatsimiititaliaat Inatsisartut Kultureqarnermut, Ilinniartitaanermut Ilageeqarnermullu Ataatsimiititaliaat Inatsisartut Inatsisit Atortinneqarnerannut Ataatsimiititaliaat Inatsisartut Akileraartarnermut Akitsuusiisarnermullu Ataatsimiititaliaat Inatsisartut Qinigaasinnaanerup Misilinneqarnissaanut Ataatsimiititaliaat Inatsisartut Namminersorneq pillugu Ataatsimiititaliaat Nunat Avannarliit Siunnersuisoqatigiivi Nunat Avannarliit Killiit Siunnersuisoqatigiiffiat Nunani tamalaani immikkut aallartitat pillugit Nunat Avannarliit Siunnersuisoqatigiivi Nunat Avannarliit Siunnersuisoqatigiivi 1952-imi pilersinneqartoq inatsisiliortut suleqatigiillutik oqallittarfigaat. Nunanit Avannarlernit tallimaasunit (Danmarkimit, Norgimit, Sverigimit, Finlandimit Islandimillu) aammalu namminersornerusoqarfinnit pingasuusunit (Kalaallit Nunaannit, Savalimmiunit Ålandimillu) qinikkanik 87-inik Siunnersuisoqatigiit ilaasortaqarput imiit nunani avannarlerni naalakkersuisut Nunat Avannarliit Ministerrådianni suleqatigiilerput. Nunat Avannarliit Siunnersuisoqatigiivi siulittaasoqarfikkoortumik siulersorneqartoq ukiumoortumik ataatsimeersuarnerni oktoberimi naalakkersuinikkut oqallinnissanut aammalu sammisaqarluni ataatsimiinnernut katersuuttarpoq. Nunat Avannarliit Siunnersuisoqatigiivini sulineq ataatsimiititaliani partiillu agguataarnerini sulinertut ingerlanneqartarpoq. Nunat avannarliit Kultureqarnermut Ilinniartitaanermullu Ataatsimiititaliaanni aamma Nunat avannarliit Avatangiisinut Pinngortitamilu Isumalluutinut Ataatsimiititaliaanni nunatsinnit sinniisorisat marluusut 2004-ip naanerani ilaasortaapput. Ilaasortanit katillugit 87-iusunit Inatsisartut ilaasortaatitaat naak marluinnaagaluarlutik Nunani Avannarlerni Siunnersuisoqatigiit partiinut agguataarnerini suliaqartutullu ataatsimiititaliani ataatsimiinnerni peqataasarnermikkut nunat avannarliit sinnerisa inatsisiliortuinut Kalaallit Nunaata soqutigisaasa malunnartinneqarnissaat qulakkeertarpaat. Taamaalilluni nunat avannarliit suleqatigiinneranni nunatta ilaasortaatitaat marluusut Kalaallit Nunaata avammut kiinnertartorai taakkulu nunatsinni pissutsit nunanit tamalaanit akuersaarneqarnissaat ilisimaneqarnissaallu pilersitseqataaffigisarlugu. Nunat Avannarliit Siunnersuisoqatigiivini inatsisiliortut suleqatigiinnerat Ministerrådimut aalajangersagaliornertigut piviusunngortitsivigineqartarpoq. Nunat Avannarliit Killiit Siunnersuisoqatigiiffiat Nunat Avannarliit Killiit Siunnersuisoqatigiiffiat nunat inatsisiliortoqarfiit akornanni aaqqissuussaavoq nunatta Inatsisartuinit, islandimiut Altingiannit (inatsisartuinit) Savalimmiullu Lagtingiannit (inatsisartuinit) nunat pingasuusut aallartitaannit ilaasortaaffigineqartoq. Nunat aallartitaat tamarmik immikkut arfinilinnik ilaasortaqarput. Siunnersuisoqatigiiffiup siulittaasoqarfiani sinniisorisat nunat aallartitaqartut tamarmik immikkut toqqartarpaat. Kalaallit Nunaat taarserlugu Island 2004-imi augustusimi siulittaasuutitaqalerpoq. Siunnersuisoqatigiiffiup naalakkersuisutigoortumik isumaqatigiissutaani nunat ilaasortaasut pingasut akornanni siulittaasutut inissaq paarlagaanneqartassasoq aalajangersarneqarpoq, taamaalilluni siulittaasoq ukiumut ataatsimut atuuttussaalluni. Nunat Avannarliit Killiit Siunnersuisoqatigiiffiat ukiumoortumik sammisaqarluni ataatsimeersuartarlunilu ukiumoortumik ataatsimiittarpoq. Taakkuttaaq siulittaasutut inissisimaffiup paarlagaaffiusarneratulli paarlagaaffigineqartarput, taamaalilluni piffissami ukiunik pingasunik sivisussusilimmi nunani pingasuusuni tamani sammisaqarluni ataatsimeersuartoqartarluni ukiumoortumillu ataatsimiittoqartarluni. Ataatsimiititaliap sulinerani sammineqartut Naalakkersuisunut Inatsisartunullu ilaasortat siunnersuutaannik Inatsisartut suliarinninneranni suliassaqarfinnit ataasiakkaanit aallaaveqarput. Taamatuttaaq naalakkersuinikkut apeqqutit oqallisigineqartarput, ataatsimiititalianilu ataatsimiittarnerit tunngavigalugit ataatsimiititaliat assigiinngitsunik suliniutaat pilersaarusiorneqartarlutik. Ataatsimiititaliat ileqquusumik ataatsimiinneri isumasioqateqarluni ataatsimiinnerusut, siunnersuutinik suliarinninnerit ataatsimiititaliamilu sulinerup pilersaarusiorneqarneri allatut aalajangiisoqarsimatinnagu ataatsimiinnerni matoqqasuni suliarineqartarput. Ataaniittumi 2004-mi ataatsimiittarnerit nalunaarsorneqarput. 16

12 Tabel 2-2 Siulittaasoqarfiup ataatsimiititaliallu 2004-imi ataatsimiittarneri Ataatsimiititaliaq Ataatsimiititaliami ataatsimiinnerit Isumasioqateqarluni Naalakkersuisunik Sassartitsinerit (taakkununnga ilaallutik ataatsimiinnerit ilisimatitseqateqarluni missingersuusiorluni naatsorsuusiorlunilu katillugit ataatsimiinnerit isumasioqatigiinnerit) Siulittaasoqarfik 66 Inuussutiss.ataatsim Ilaqut. Peqqiss. Ataatsim Aning.ataatsim Aalisarn., Piniarn. Nunaler.ataatsim. 8 Eqqiss.Avatang. Ataatsim Attaveqaq.Ineqarn. ataatsim Kultur., Ilinniart. Ilageeqarn.ataatsim Inatsis.Atortinn.ataatsim. 13 Kukkun.ataatsim Akileraart.Akitsuus.ataatsim Nunan.Allan. Silliman.ataatsim. 22 Qinigaasinn.Misilinn.ataatsim. 2 Katillugit imi angalanerit Siulittaasoqarfik ataatsimiititaliallu suliassaqarfimminni malinnaajumallutik isumasioqatigiinnerni ataatsimeersuarnernilu ukiut tamaasa peqataasarput. Ataatsimiititaliattaaq ilarpaalui ukiumoortumik paasisassarsiorlutik angalanernik aaqqissuussisarput. Kommunalbestyrelsit, nunaqarfinnut aqutsisut, atorfillit inuussutissarsiutinillu ingerlatsisut oqalliseqatigisarnerisigut sammisaqarfinni assigiinngitsuni naalakkersuinermut, inuiaqatigiinnut tunngassutillit aningaasaqarnermullu pissutsit paasisassarsiorfigalugit ataatsimiititaliat angalasarput. Kommuninit nunaqarfinnillu sinniisorisanik Inatsisartut ataatsimiititaliaat ataatsimeeqateqarnerminni suliassat aalajangersimasut isumaqatigiinniutigisinnaanngilaat, tamannami Naalakkersuisut oqartussaaffigimmassuk. Pisut ilaanni Inatsisartut ataatsimiititaliaat sammisat ilaannut tunngatillugu Naalakkersuisut nassuiaateqaqqullugit qinnuigisarpaat. Ataani Siulittaasoqarfiup sinniisutut suliniutai ataatsimiititaliallu paasisassarsiorlutik angalaneri kiisalu 2004-ip ingerlanerani isumasioqatigiinnerni ataatsimeersuarnernilu peqataaneri nalunaarsorneqarput. Tabel 2-3 Ataatsimiititaliaq / Ulloq 2004 / Ornitaq / Siunertaq Siulittaasoqarfik Ukiup ingerlanerani tikeraanik ataasiakkaanik aallartitanillu amerlasuunik, matumani ilanngullugit Folketingip Grønlandsudvalgia, danskit Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaat ukiumoortumillu Folketingimi ilaasortat nunatsinnut tikeraanut maani Nuummi Siulittaasoqarfik tikilluaqqusisarpoq. Ileqquusoq malillugu Statministeri Nunanullu Allanut Ministeri Nuummiinnerminni Inatsisartut pulaartarpaat. Aammattaaq Nuummi aaqqissuussinerpassuarnut Siulittaasoqarfik peqataasarpoq, taakkunannga pingaarnertut taaneqarsinnaallutik Namminersornerulluni Oqartussaanerup ukiunik 25-inngortorsiornera aamma Issittumi Inatsisartut Arfinilissaannik Ataatsimeersuarnerat Reykjavik Københavnilu Ulluni 8. aamma 9. januar Althingimut Præsidenti Althingimullu ilaasortat ataqatigiissaarineq pillugu ataatsimeeqatigineqarput. Ulloq 12. januar Kalaallit Illuat Københavnimiittoq pulaarneqarpoq, ullorlu 13. januar Folketingip siulittaasoqarfianik Folketingip Ukiortaami naapeqatigiissitsineranut atatillugu ukiumoortumik piffissap qiteqqunnerani ataatsimiinneq mi Siulittaasoqarfik sinniisuutitaqarpoq. Ulloq 14. januar Namminersornerullutik Oqartussaniit Namminiilivinnisamut -mik taaguuserlugu De Københavnske Jounalisters Veteranklubimi Namminersornerullutik Oqartussaanerup ukiuni 25-ini ingerlasimanera Siulittaasup oqalugiaatigaa København Islandip ukiuni 100-ni naminersornerata nalliussineqarneranut atatillugu Nordatlantiske Bryggenimi Island og Danmark før og nu (Island Danmarkilu qanga ullumikkullu) kiisalu nalliuttorsiornermut atatillugu aaqqissuussinernut assigiinngitsunut Siulittaasoqarfiup sinniisuutitai peqataapput København, Paris Ulloq 23. marts Inatsisartut Siulittaasuannit peqataaffigineqartumik 18

13 Nunat Avannarliit Killiit Siunnersuisoqatigiiffiata siulittaasoqarfiata ataatsimiinnera Københavnimi ingerlanneqarpoq. Københavnimiinneq iluatsillugu kalaallit soqutigisaannik siuarsaaniarluni suliaqartuarnera nersualaarumallugu Mærsk Mc Kinney Møller Siulittaasup pulaarpaa. Ulluni 24. aamma 25. marts Parisimi Kalaallit Illuanni kalaallit ulluisa ingerlanneqarnerani Inatsisartut Siulittaasuat peqataavoq København Kronprins Frederiup nuliatalu Kronprinsesse Maryp Ulloq 14. maj katinneranni kiisalu tamatumunnga atatillugu aaqqissuussinernut Inatsisartut Siulittaasuat nulialu peqataapput København Naalagaaffeqatigiinnerup aningaasaqarneq pillugu Folketingimi Atlantikup Avannaani Suleqatigiit ataatsimeersuartitsineranut ulloq 25. maj ingerlanneqartumi Siulittaasoqarfimmi ilaasortat peqataapput. Ulloq 26. maj Foreningen Nordenimi ataatsimeersuarnermi Nunat Avannarliit Nunanit Killernit Avannarlermit isigalugit Inatsisartut Siulittaasuat oqalugiarpoq Reykjavik EU-mut attaveqarnerup ilaanut tunngasut pillugit ataatsimut isummernissamut periarfissat pillugit Islandip Inatsisartui ataatsimeeqatigineqarput København, Sønderjylland Kunngikkormiusut Ataqqinassusillip Prins Henrik-up 70-iliineranut atatillugu Inatsisartut Siulittaasuat Kalaallillu Nunaanni nunap aqqinik atsersuisartut sinniisaat Tunup avannaarsuani qeqertaq Ile de Francep Qeqertaq Prins Henrik-ngorlugu aqqata allanngortinneqarneragut Prins Henrik-mut tunissutigineqarneranut atatillugu Prins Henrik pulaarneqarpoq. Tamatuma kingorna Sønderborgimi Sydsligsvigsk Mindretal (Sligsvigip kujataani ikinnerussuteqartut) ukiumoortumik ataatsimiinnerannut atatillugu Inatsisartut Siulittaasuat oqalugiarpoq Nunatta kujataa Nunatta kujataani kommunit arlallit paasisassarsiorfigalugit Inatsisartut Siulittaasuata angallavigai København Tivolimi Kalaallit ulluannut atatillugu Inatsisartut Siulittaasuat illoqannginnersami qinnussivoq. Tamatuma kingorna Kalaallit Nunaata Sinniisoqarfiani pingaartorsiutaasumik Nersornaammik tunniussisoqarpoq Kangerlussuaq, Ilulissat Italiamiut Inatsisartui Europaparlamentimeersut Italiamilu Naalakkersuisut aallartitaasa qulit tikeraarnerannut atatillugu Inatsisartut Siulittaasuat ilassinnittuuvoq. Kalaallit Nunaanni angallannikkut aaqqissugaaneq Kangerlussuarmi ilisaritinneqarpoq, tamatumalu kingorna Ilulissanut ingerlaqqittoqarlunilu kommunimut Royal Greenlandimullu pulaartoqarpoq København Ulloq 5. oktober Folketingip ammarneqarnerani Inatsisartut Siulittaasuat peqataavoq, ataqatigiissaarinermullu atatillugu Folketingip Siulittaasuanik ataatsimeeqateqarluni København, Frederiksværk Nunat Avannarliit Ataatsimeersuarnerannut peqataajartuutigaluni saqqummersitaq Fra Nuuk til Qaanaaq (Nuummiit Qaanaamut) Inatsisartut Siulittaasuata ammarpaa. Aammattaaq Hans Lyngep Aningaasaateqarfiani siulersuisut ataatsimiipput Nunat Avannarliit Ataatsimeersuarnerat, Stockholm Sapaatip akunnerani Inatsisartut ataatsimiinngiffeqarneranni Siulittaasoqarfimmi ilaasortat arlallit Stockholmimi Nunat Avannarliit Ataatsimeersuarneranni peqataapput. Sapaatip akunnerata ingerlanerani Nunat Avannarliit Illuutaannik, Nunat Avannarliit Naalakkersuisuinik arlalinnik Nunat Avaannarliit suleqatigiinnerannut Suleqatigiinnermut Ministerii ataatsimeeqatigineqarput. Aammattaaq Riksdagens Præsidentimik Nunallu Avannarliit Siunnersuisoqatigiivisa Siulittaasoqarfianik ataatsimeeqateqartoqarpoq København Nunatta nammineernerulernissaa pillugu nunatta danskillu ataatsimoorullugu ataatsimiititaliaat ulloq 6. december Københavnimi aappassaanik ataatsimiippoq. Ataatsimoorullugu ataatsimiititaliap ani ngaasarsiornermut inuussutissarsiornerullu ineriartorneranut suleqatigiissitaa Inatsisartut Siulittaasuata siulittaasunngorfigisaa ullup tulliani sulilluni aallartippoq. Aammattaaq Københavnimiinnermi Christiansborgimi Udenrigspolitisk Nævn (Nunanut Allanut Tunngasunut Nævni) ataatsimeeqatigineqarpoq. Inuussutissarsiornermut Ataatsimiititaliaq Kangerlussuaq Nunaqarfiit pillugit ataatsimeersuarneq: Nunaqarfiit ataatsimeersuartinneqarnissaat, nunaqarfimmiut tamarmik peqataaffigisaat, Naalakkersuisut suliniutigaat. Aammattaaq suleqatigisat arlaqartut inuillu attuumassuteqartut qaaqquneqarsimapput. Ataatsimeersuarneq nunaqarfiit peqatigiiffiat KANUNUPE qanimut suleqatigalugu aaqqissuunneqarsimavoq. Ataatsimeersuarnerup qulequtaraa Nunaqarfiit Namminneq Ingerlatsisut sammineqartullu pingaarnerit tassaapput: Nunaqarfiit annertunerusumik oqartussaaffeqalernissaat Inuussutissarsiorneq Innuttaasunik sullissineq Ilinniartitaaneq Tunisassiorneq Nunaqarfiit ukiuni tulliuttuni 25-ini Peqqinnissaq Nuuk Aalisarneq pillugu ataatsimeersuarneq: Aalisarnermik inuussutissarsiuteqarnermi soqutigisaqaqatigiinnut attuumassuteqartunut tunngatillugu annertusisamik tusarniaanermut atatillugu ataatsimeersuarneruvoq. Aalisarnerup aaqqissuussaaneranut isumalioqatigiissitamut Naalakkersuisut missingiusiaannut ataatsimeersuaqataasut isummiussaminnik saqqummiussaqarput, tamatumalu kingorna aalisarnerup aaqqissuussaaneranut isumalioqatigiissitamut inaarutaasumik missingiusiaq Naalakkersuisunit ilusilersorneqarsinnaalerluni. UPA 2004-mi Inatsisartunut saqqummiunneqalersaarpoq Tórshavn, Savalimmiut Savalimmiunut paasisassarsiorluni angalaneq: Nunatsinni suliffiutillit peqatigiiffiata qaaqqusissutaa Naalakkersuisut sinniisaannik namminersortunillu arlalinnik peqateqarluni ilaasortaq ataaseq paasisassarsiorluni angalanermut tassunga peqataavoq. Savalimmiuni inuussutissarsiornerup ineriartornera danskit ataatsimoortumik tapiissutaannik isumalluuteqarnermik annikillisitsisimasoq nukittuumillu aningaasarsiornermik pilersitsisimasoq angalanermi uani sammineqarpoq. Paasisassarsiorluni angalanermi sammineqartut tassa: Ammanerulerneq namminersortunngorsaaneq Aningaasanik niuerneq 20

14 Nunami namminermi attaveqaqatigiinnikkut atortulersuutit Suliffissaqartitsineq Ilinniartitaanermi aaqqissuussineq Nunami namminermi tunisassiorneq Namminersorneq pillugu naalakkersuinikkut anguniakkat Sullissinerit pingaarnersiuiffigineqarnerat Aningaasaqarneq Pinaveersaartitsineq peqqinnermillu siuarsaaneq Peqqinnissaqarfiup aaqqissugaanera aamma, Kigutitigut peqqissuuneq. Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu Ataatsimiititaliaq Ammassalik Ammassallip kommunianut paasisassarsiorluni angalaneq: Kommunimi nunaqarfiinilu isumaginninnikkut peqqissutsikkullu pissutsinik paasisaqarnerujumaneq angalanermi siunertarineqarpoq. Ataatsimiititaliap pulaarpai: Utoqqaat illuat Ulloq unnuarlu angerlarsimaffiit Paaqqinnittarfiit Meeqqat ornittagaat Ilaqutariit Napparsimavik aamma, Kigutilerivik. Tasiilami nunaqarfiinilu qinikkanik kiisalu pinaveersaartitsinermi atornerluisunullu katsorsaasutut siunnersortinik ataatsimiititaliaq ataatsimeeqateqartarpoq Nuuk Peqqinnissaq pillugu naalakkersuinikkut anguniakkat pillugit isumasioqatigiinneq: Napparsimaveqarfiup suliassallu oqaluuserineqarnerunissaat napparsimaveqarfiullu ullumikkut siunissamilu ilimagisinnaasai ataatsimeersuarnermi siunertarineqarput. Isumasioqatigiinnermi peqataapput Peqqinnissaqarfimmut Pisortaqarfiup atorfilittai qulliunerusut, Peqqissaaveqarfinnut aqutsisut, Peqqissaanermik ilinniarfik aamma Dronning Ingridep Napparsimavissua. Sammineqartut sukumiinerusumik ersarissaavigineqarlutillu oqallisigineqartut makkuupput: Naalakkersuisut ungasinnerusoq isigalugu peqqinnissamut politikkiat Dronning Ingridep Napparsimavissuani utaqqisutut nalunaarsorneqarsimasut Nuuk Meeqqat ilaqutariillu pillugit assigiinngitsunik suliallit oqaloqatigiillutik isumasioqatigiinnerat: Inuiaqatigiinni ineriartornerup nassatarisaatut nunatsinni ilaqutariit allanngoriartornikkut aqqusaarsimasaat kiisalu inuiaqatigiinni ullumikkut ilaqutariit inissisimanerisa aaqqissugaanerisalu, tunngaviusumik naleqartitat, inooriaatsit, inuunermi atukkat, akerleriinnerit ajornartorsiutillu, aammalu ilaqutariit inuiaqatigiillu akornanni suliffeqarnikkut akisussaanikkullu agguataarinerup paaseqatigiissutigineqarnissaat isumasioqatigiinnerup siunertarai. Pisortanit ataatsimoorluni anguniagaqarluni iliuuseqarnissaq assigiinngitsunik suliallit suleqatigiinnerisa nukittorsarneqarnissaat assigiinngitsunillu suliallit suleqatigiinnerisa ineriartorteqqinneqarnissaannut piviusorsiortumik kaammattuutinik saqqummiisarnissaq isumasioqatigiinnikkut sapinngisamik pitsaanerpaamik siunissami tunngavissinniarneqarnissaat isumasioqatigiinnerup siunertaraa. Isumaginninnikkut immikkoortortaqarfinni sulianut atatillugu sulisorisat atorfillillu, peqqinnissamut immikkoortortaqarfik, Kultureqarnermut IIinniartitaanermullu immikkoortortaqarfik, ilisimatusartut eqqumiitsuliortullu, Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu Naalakkersuisoq KANUKOKA-llu siulittaasua, pisortaa taakkunanilu siunnersortit oqaloqatigiilluni isumasioqartigiinnermi peqataapput. Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq Nanortallip, Qaqortoq Narsallu kommunii Paasisassarsiorluni angalaneq: Kommuninut nunaqarfiinullu amerlanerpaanut Narsarsuaq ilanngullugu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq tikeraarpoq. Illoqarfinni aningaasaqarnermut ataatsimiititaliat nunaqarfinnilu tamani nunaqarfinni aqutsisut ataatsimeeqatigineqartarput. Ataatsimiititaliap Nanortalimmi takuniarpai: Royal Greenlandip tunisassiorfia Ornittagaq Pilutaq Najugaqaqatigiiffik Atuarfik Napparsimavik aamma, Kuultisiorfik Nalunaq. Ataatsimiititaliap Qaqortumiinnermini takuniarpai: Great Greenland Umiatsiaaliorfik Nuka A/S Atuarfik Niuernermik Ilinniarfik Ilinniarnertuunngorniarfik Inuutissarsiutinut ilinniarfik STI Napparsimavik Højskoli. Tamatuma saniatigut savaatilinngornianut ilinniarfik Upernaviarsummiittoq tikeraarneqarpoq. Ataatsimiititaliap Narsamiinnermini takuniarpai: Royal Greenlandip tunisassiorfia Neqi A/S Atuarfik Inuussutissalerinermik ilinniarfik Inuili Napparsimavik 22

15 Nukissiorfiit Utoqqaat Illuat. Narsarsuarmi mittarfiup aqutsisuinik ataatsimiititaliaq ataatsimeeqateqarpoq Qassiarsummullu tikeraarluni Maniitsup Sisimiullu kommunii Paasisassarsiorluni angalaneq: Maniitsup kommuniani nunaqarfiinilu Sisimiunilu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq tikeraarpoq ataatsimeeqateqarlunilu. Illoqarfinni tikeraakkani aningaasaqarnermut ataatsimiititaliat nunaqarfinnilu tikeraakkani nunaqarfiit aqutsisui ataatsimeeqatigineqarput. Ataatsimiititaliap Maniitsumiinnermini takuniarpai: Atuarfiit marluk Utoqqaat illuat Elisibannguaq Nukissiorfiit Inissiaatileqatigiiffik INI, Ikuallaavik, Napparsimavik Umiatsiaaliorfik Maniitsoq Fiskeindustri A/S Royal Arctic Line A/S aamma umiarsualivik Great Greenland A/S-ip immikkoortortaqarfia Aalisarnikkut tunisassiornermut ilinniarfik, ATI. Taakku saniatigut Inuussutissarsiutinut siunnersuisoqatigiit siulersuisui, Brdr. Lyberth A/S aamma Sulisa A/S ataatsimeeqatigineqarput. Ataatsimiititaliap Sisimiuni takuniarpai: Sanaartornermik Ilinniarfik Royal Greenlandip tunisassiorfia Royal Arctic Line Napparsimavik Nukissiorfiit Pilersuisup qullersaqarfia Meeraaqqerivik Nuka Atuarfik Minngortuunnguup Atuarfia Sisimiut kommuniata Inuusuttunut ornittagaa Meeqqanut inuusuttunullu tusilartunut atuarfiutigaluni angerlarsimaffik Gertrud Rasks Minde Meeqqanut inuusuttunullu angerlarsimaffik Qasapermiut Oqaatsinik Pikkorissarfik København Bruxellesilu Paasisassarsiorluni angalaneq: Nunatta Sinniisoqarfianik, Kalaallit Nunaata Aningaasaqarneranut Siunnersuisoqatigiinnut Folketingillu Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaanut Københavnimiinnermini pulaarpoq ataatsimeeqateqarlunilu. Bruxellimiinnermi danskit EU-mi sinniisoqarfiannik nunattalu Bruxellimi sinniisoqarfianik ilaatigut ataatsimiititaliaq ataatsimeeqateqarpoq. Taakku saniatigut EU-parlamentimi ilaasortamit Jens Peter Bondemit ilisimatsitsinertalimmik EU-parlamenti pulaarneqarpoq Nuuk Sanaartornermut tunngasutigut ikittuinnarnik peqataatitaqarluni isumasioqatigiinneq: KANUKOKA Ineqarnermut Attaveqarnermullu Pisortaqarfik aamma Rambøll saqqummiisoralugit ikittuinnarnik peqataatitaqarluni isumasioqatigiinnermut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq peqataavoq. Sanaartornermut Iluarsartuussinermullu Aningaasaateqarfiup aqunneqarnera maleruagassaalu isumasioqatigiinnermi sammineqarput Aasiaat, Kangaatsiap Qeqertarsuullu kommunii Paasisassarsiorluni angalaneq: Kommuninut nunaqarfiinulu tamanut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq tikeraarlunilu ataatsimeeqateqarpoq. Illoqarfinni aningaasaqarnermut ataatsimiititaliat nunaqarfinnilu tamani nunaqarfinni aqutsisut ataatsimeeqatigineqartarput. Ataatsimiititaliap Aasianni takuniarpai: Royal Greenlandip tunisassiorfia Piareersarfik Umiatsiaaliorfik Ilinniarnertuunngorniarfik Napparsimavik Tipituumi namminersorluni mersortarfik Pilersuisoq umiarsualivillu Nukissiorfiit Ado Lyngep Atuarfia. Ataatsimiititaliap Kangaatsiami takuniarpai: Nuka A/S-ip aalisakkerivia Pilersuisoq Meeqqerivik Atuarfik Tamakku saniatigut Isumaginnittoqarfimmi pisortaq ataatsimiititaliap ataatsimeeqatigaa. Ataatsimiititaliap Qeqertarsuarmi takuniarpai: Utoqqaat illuat Napparsimaveqarfik Atuarfik Timersortarfeeraq Royal Greenlandip avaleqqerivia Nuka A/S Grl. Diskolaks Eqqumiitsuliortunut pikkorissarfik Pilersuisoq Nukissiorfiit Naasorsiooqarfik Nuuk Aalisarneq pillugu ataatsimeersuarneq: Aalisarnermut immikkoortoqarfiup iluarsartuunneqarnissaanut politikkissap suliarineqarnissaa siunertaralugu Naalakkersuisut saqqummiussaat pingaarnerutillugu oqallisigineqarnissaa ataatsimeersuarnerup siunertaraa. Oqallisissiap siunertaraa aalisarnerup iluarsartuuteqqinneqarnissaanut politikkissap suliarineqarnissaa. Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap Aalisarnermullu Ataatsimiititaliap saniatigut Naalakkersuisut aalisarnermilu inuussutissarsiuteqarnermi soqutigisallit pingaarnerit sinniisaat peqataapput Ammassalik Kommune Paasisassarsiorluni angalaneq: Kommuninut nunaqarfiinullu tamanut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq tikeraarlunilu ataatsimeeqateqarpoq. Tasiilami Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaq kommunillu nunaqarfiini tamani nunaqarfinni aqutsisut ataatsimeeqatigineqarlutik. Ataatsimiititaliap Tasiilamiinnermini takuniarpai: Frimærkiliorfik Ornittagaq Amarngivat Napparsimavik Atuarfik Prinsesse Margrethep Børnehjemia Pilersuisoq 24

16 Attaveqaqatigiinnermut Ineqarnermullu Ataatsimiititaliaq Nuuk Takornariaqarnerup ullui pillugit ataatsimeersuarneq: Ilaatigut takornariaqarnermi attaveqaqatigiinnermmut tunngasut sammineqarneranni Inatsisartut Attaveqaqatigiinnermut Ineqarnermullu Ataatsimiititaliaanit sinniisuutitat ataatsimeersuarnermi peqataapput Nuuk Oqarasuaateqarnermut ataatsimeersuarneq Serraneq: Nunatsinni siunissami oqarasuaateqarnermi aqutsineq pillugu tuniniaasut pingaarnerit oqariartuutaat pillugit ataatsimeersuarnermi Inatsisartut Attaveqaqatigiinnermut Ineqarnermullu Ataatsimiititaliaat sinniisuutitaqarpoq Kangerlussuaq Nunaqarfiit pillugit Ataatsimeersuarneq: Nunarfiit pillugit Ataatsimeersuarnermi ilaatigut nunaqarfiit angallavigineqarnerisa pilersorneqarnerisa sammineqarneranni ataatsimiititaliaq ataatsimik sinniisuutitaqarpoq. Oqaluffik Katersugaasivik Amernik tunitsivik mersortarfillu Nasippi Nukissiorfiup imermik nukissiorfia Reykjavik, Island Islandimut akunninneq 2005-imullu Aningaasanut Inatsisissatut Siunnersuummut tunngatillugu missingersuusiorluni isumasioqatigiinnissamut piareersarneq Narsarsuaq 2005-imut Aningaasanut Inatsisissatut Siunnersuummut tunngatillugu missingersuusiornermut isumasioqatigiinneq Nuuk Peqqinnissaq pillugu naalakkersuinikkut anguniakkat pillugit isumasioqatigiinneq: Napparsimaveqarfiup siamasissumik oqallisigineqarnissaa napparsimaveqarfiullu ullumikkut siunissamilu suliniutissaatut ilimagineqarsinnaasut ataatsimeersuarnermi anguniarneqarput. Isumasioqatigiinnermi Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap Ilaqutariinnermullu Ataatsimiititaliap saniatigut peqataapput Peqqinnissaqarfimmi Pisortaqarfiup atorfilittai qulliunerusut, Peqqissaaveqarfinnik aqutsisut, Peqqissaanermik ilinniarfik aamma Dronning Ingridep Napparsimavissua. Sammisat erseqqissaatigineqarlutillu oqallisigineqartut makkuupput: Naalakkersuisut ungasinnerusoq isigalugu peqqinnissamut politikkiat Dronning Ingridep Napparsimavissuani utaqqisutut nalunaarsorneqarsimasut Peqqinnissakkut sullissisutini pingaarnersiuineq Aningaasaqarneq Pinaveersaartitsineq peqqinnermillu siuarsaaneq Peqqinnissaqarfiup aaqqissugaanera aamma, Kigutitigut peqqissuunissaaq Nuuk Sanaartornermut tunngasutigut ikittuinnarnik peqataatitaqarluni isumasioqatigiinneq: KANUKOKA Ineqarnermut Attaveqaqatigiinnermullu Pisortaqarfik Rambøll A/S-ilu saqqummiisoralugit Inatsisartut Ineqarnermut Ataatsimiititaliaat ikittuinnarnik peqataatitaqarluni isumasioqatigiinnermik aaqqissuussivoq. Inatsisartunut ilaasortat affaasa missaat Sanaartornermut Iluarsaartuussinermullu Aningaasaateqarfimmut tunngasutigut aaqqissuussinermut annertunerusumik paasisaqartinneqarlutik peqataapput Sisimiut, Aasiaat, Kangaatsiaq, Niaqornaarsuk, Qeqertarsuaq, Ilulissat Qasigiannguillu Paasisassarsiorluni angalaneq: Inatsisartut Attaveqaqatigiinnermut Ineqarnermullu Ataatsimiititaliaat kommunalbestyrelsinik nunaqarfinnilu aqutsisunik ataatsimeeqateqartarpoq, illoqarfinnilu angallannikkut sanaartukkanik takuniaalluni, taakkulu saniatigut suliffeqarfinnut ataasiakkaanut takuniaapput Kangerlussuaq Paasisassarsiorluni angalaneq: Ataatsimiititaliap Kangerlussuaq tikeraarpaa nunaqarfiullu aqutsisui Mittarfeqarfiillu ataatsimeeqatigineqarlutik. Aammattaaq Sisimiut Kangerlussuullu akornanni aqqusinniornissamut pilersaarusiaq Sisimiut komuniat peqatigalugu oqallisigineqarluni. Kultureqarnermut Ilinniartitaanermullu Ataatsimiititaliaq Island Atuarfiit pitsaassusaat pillugit ataatsimeersuarnermut peqataaqqullugu Nunat Avannarliit Siunnersuisoqatigiivinit ataatsimiititaliaq februarip aallartinnerani qaaqquneqarpoq. Ingerlaarnermi Ataatsimiititaliap DKK aamma KIIIP-ip Københavnimi immikkoortortaqarfia pulaarpai. Ataatsimeersuarnerup ulluni marlunni ingerlanneqartup kingorna ataatsimiititaliap periarfissaq atorpaa Islandimi Kultureqarnermut Ilinniartitaanermullu Ataatsimiititaliaq, allallu kultureqarnermik suliallit aammalu meeqqat atuarfiat, ilinniarnertuunngorniarfik ilisimatusarfillu pulaarlugit. 26

17 Canada Arctic Winter Games: Inatsisartut Kultureqarnermut Ilinniartitaanermullu Ataatsimiititaliaanni ilaasortat pingasut ataatsimiititaliallu allattaa Canadami Arctic Winter Gameseqarnermi peqataapput. Aaqqissuussineq ataatsimiititaliap susassaqarfiisa iluaniippoq, nunallu issittumiittut inuusuttaasa akornanni kulturikkut sammisassatigut paarlaasseqatigiittarnerannut atatillugu pilersaarutinut naalakkersuinikkut tapersersuerusunnermik ataatsimiititaliaq kissaateqarpoq. Taavaniinnermilu nunat issittoqarfinni assigiinngitsuneersut naalakkersuinikkut sulialittaasuinik ataatsimiititaliaq attaveqarfeqalerpoq, misilittakkanillu paarlaasseqatigiittoqarluni. Kulturikkut suliaqarfiit assigiinngitsut ataatsimiititaliap pulaarpai, tassungalu ilanngullugu Indiaanernik First Nationimeersunik ataatsimeeqateqarluni Ilulissat Kangerluat Kangerluup iigartartup nunarsuarmi kulturikkut eriagisassatut ilanngunneqarluni nalliuttorsiutigineqarnerani siulittaasoq peqataavoq Nuuk Kulturikkut annguniakkat pillugit ataatsimeersuarneq. Inatsisit Atortinneqarnerannut Ataatsimiititaliaq Nuummi sulliviit assigiinngitsut Inatsisit Atortinneqarnerannut Ataatsimiititaliap Politimestereqarfik, Nunatsinni Pinerluttunik Isumaginnittoqarfik, Nuummi Pineqaatissinneqarsimasunut Inissiisarfik Nuummilu Qimarnguik pulaarpai. Siunertaasoq tassaavoq pinerluuteqarsimanermut atatillugu naalakkersuinikkut ajornartorsiuteqarfiit sukumiinerusumik tusarniaavigineqarnissaat, matumani ilanngullugu inuiaqatigiinni pinerluuteqartarnerup annertusiartornerata suliamik ilisimasalinnit qanoq isumaqarfigineqarnersoq eqqartuussiveqarnermullu ataatsimiititaliarsuup isumaliutissiissutaa tunngavigalugu sunik naatsorsuutigisaqartoqarnersoq Inatsisartut Ombudsmandiannut pulaarneq Inatsisartut Ombudsmandiat Inatsisit Atortinneqarnerannut Ataatsimiititaliamit ukiumoortumik pulaarneqarpoq, Ombudsmandeqarfiup allaffittaava Ombudsmandillu suliaasa ingerlaavartut takunissaat tassungalu ilanngullugu Inatsisartunut nalunaarusiap ullumikkut suliarineqartup paasisaqarfiginissaat pulaarnermi siunertarineqarluni. Kukkunersiuinermut Ataatsimiititaliaq Savalimmiut, Tasiilaq nunaqarfiilu. Paasisassarsiorluni angalaneq naatsorsuutillu pillugit isumasioqatigiinneq: Kukkunersiuinermut Ataatsimiititaliaq Inatsisartut naatsorsuutaasa suliarinissaannut atatillugu ukiut tamaasa isumasioqatigiilluni naapittarpoq. Ataatsimiititaliap angalanini aallarnerlugu paasisassarsiorluni Savalimmiunukarpoq, matumani Lagtingip kukkunersiuisui Savalimmiullu kukkunersiuisoqarfiannik Lagtingillu siulittaasuanik ataatsimeeqateqarluni. Tassanngaanniit ataatsimiititaliaq Island aqqusaarlugu Tasiilamut aallarpoq, Landskarsillu naatsorsuutai pillugit ullut sisamat atorlugit ataatsimiititaliaq ataatsimiilluni. Aammattaaq ataatsimiititaliap ornittagaq Amarnngivat, Prinsesse Margrethep børnehjemia innarluutillillu angerlarsimaffiat Nasippi pulaarpai. Kiisalu nunaqarfiit Kuummiut Tiniteqilaarlu ataatsimiititaliap tikeraarpai. Nunanut Allanut Sillimaniarnermullu Ataatsimiititaliaq Bruxelles Parisilu Paasisassarsiorluni angalaneq: Angalanermi siunertarineqarpoq nunatta EU-llu imminnut atassuteqarnerat pillugu isumaqatigiinniarnissap oqaluuserineqarnissaat. Bruxellesimiinnermi qallunaat EU-mi sinniisoqarfiat, EU-kommissioni parlamentilu ataatsimiititaliap pulaarpai, EU-mi susassaqarfiit assigiinngitsut NATO-llu qullersaqarfia paasissutissiissutigineqarput. Parisimi franskit OLT-mut ministereqarfiat danskillu aallartitaqarfiat, OECD -imi Unesco-milu aallartitaq ataatsimiititaliap pulaarpai, ilaatigut nunatta avammut nioqquteqarnera eqqartorneqarluni Wilton Park, West Sussex, Tuluit Nunaat Ataatsimeersuarneq: Missile Defence and Europe: Transatlantic perspectives Ataatsimeersuarnermi tunngaviusumik qulequtarineqarpoq missilinik illersuusiornissaq amerikamiut iligisaasalu isaannit isigalugu. USA-p missilinik illersuusiorniarnermut politikkianut, tamatumunnga killiffimmik nunanut atlantikup eqqaaniittunut tunngatillugu ataatsimeersuarneq peqataasunut paasisaqarfiuvoq Nuuk Aalisarneq pillugu ataatsimeersuarneq: Aalisarnikkut inuussutissarsiuteqarnermi soqutigisaqaqatigiit pingaarnerit tusarniaavigineqarnerunissaat siunertaralugu ataatsimeersuartoqarpoq. Aalisarnerup aaqqissuuteqqinneqarnissaanut Naalakkersuisut saqqummiussaata oqaluuserineqarnissaa pingaarnertut siunertaavoq, tamatuma kingorna aalisarnerup aaqqissuuteqqinneqarnissaanut inaarutaasumik Naalakkersuisut saqqummiussassaat ilusilersorneqarsinnaaniassammat. Pilersaarut malillugu taanna UPA 2004-mi Inatsisartunut saqqummiunneqassaaq Anchorage, Alaska Ataatsimeersuarneq: Alaska Leadership Forum: Building Knowledge-Based Economies Ataatsimeersuarnerup siunertaraa aningaasarsiornermi siuariartornerup annertusarneqarnissaanut periusissat ineriartortinneqarnissaat, niuernermi periarfissanik pitsaanerusunik pilersitsinissaq, kiisalu suliami tamatumani nunap inuiisa peqataasutut annertunerusumik ilaatinneqarnissaat. Ilaatigut ataatsimeersuarnermi issittumi niuerneq pillugu isumasioqatigiinnermik ingerlatsisoqarpoq, tamatumani ataatsimiititaliamit aallartitat nalunaaquttap akunnerata aappaa avillugu sivisussusilimmik saqqummiussassamik piareersaallutik. Issittumi niuernikkut periarfissat peqatigiinnerullu ineriartortinneqarnissaat isumasioqatigiinnermi sammineqarput Igaliko Igalikumi pingaartorsiutigalugu atsiorneq. Siulittaasoq peqataavoq Nuuk Folketingip Nunanut Allanut Nævnianik ataatsimeeqateqarneq Nuuk Aningaasarsiornikkut nunarsuarmut siaruariartuaarneq aamma WTO pillugit isumasioqatigiinneq: Isumasioqatigiinneq Nunanut Allanut Pisortaqarfimmit ingerlanneqarpoq. Aningaasaqarnikkut nunarsiarmiunngorsaanermi Kalaallit Nunaannut kinguneqaatissat periarfissallu isumasioqatigiinnermi annertunerusumik sammitinneqarput, Nunarsuarmilu Niuernikkut Kattuffissuaq WTO nassuiaatigineqarlunilu nalilersorneqarpoq, tassuunakkullu nunarsuarmi aningaasarsiornermut sinaakkutissatut piumasaqaatit ataatsimoorussat pilersinniarneqarlutik. WTO tassaavoq nunat tamalaat akornanni kattuffik Kalaallit Nunaannit peqataaffigineqartoq annertuumik sunniutilik Nuuk Nunatta ilisimaneqarnerulernissaa pillugu isumasioqatigiinneq: Isumasioqatigiinneq Nunanut Allanut Pisortaqarfimmit ingerlanneqarpoq, nunattalu ilisimaneqarnerulernissaanut tunngatillugu sulissuteqarnermi pingaarutillit ilagalugu. Nunatta ilisimaneqarnerulernissaata misissuiffigeqqissaarneqarnera tamatumalu Nunanut Allanut Pisortaqarfimmit oqallissutigitinneqarnera isumasioqatigiinnermi sammine- 28

18 qarput. Kalaallit Nunaata ilisarisimaneqarnerulernissaanik suliniarnerup siunertaraa Kalaallit Nunaata nunani tamalaani ersarissumik ilisaritinneqarnissaa, taamaaliornikkullu nunatsinnut pitsaasumik kinguneqaateqarnissaa naggataagullu avammut nioqquteqarnerup annertusineranik, avataaniit aningaasaliissutit amerlinerinik takornariallu amerlinerannik inerneqartumik København Folketingip Nunanut Allanut Nævnianik ataatsimeeqateqarneq. Nunat Avannarliit Siunnersuisoqatigiivi Reykjavik, Island Siulittaasoqarfiup ataatsimiititaliallu ataatsimiinnerat: Nunat Avannarliit Siunnersuisoqatigiivini Islandip siulittaasoqarfittut Nunat Avannarliit Siunnersuisoqatigiivini 2004-mi pingaarnertut sammineqartussatut pilersaarut ilisaritippaa Tórshavn, Savalimmiut Nammco p 13-nissaanik ukiumoortumik ataatsimiinnera: Nordisk Råd s Miljø- og Naturressourceudvalg (Avatangiisimut Pinngortitamullu tunngasutigut Ataatsimiititaliaq)-mi ilaasortat qaaqquneqarsimapput, Atlantikullu avannaani piniagassanut immamilu miluumasunut tunngatillugu ullumikkut ilisimasat pissutsillu pillugit nalunaarusiornermi alaatsinaattutut peqataallutik Helsingfors, Finland Siulittaasoqarfiup ataatsimiititaliallu ataatsimiinnerat: Ukiumoortumik sammisaqarluni ataatsimiittoqarpoq. Sammineqartoq tassaavoq Den nordlige dimension i et udvidet Europa (Europap annertusineqarnerani nunanut issittuniittunut tunngasut) Kristiansand, Norge Siulittaasoqarfiup ataatsimiititaliallu ataatsimiinnerat: Tamassuma saniatigut killeqarfinni akornutaasut peerneqarnissaat pillugu apeqqut Nunat Avannarliit Siunnersuisoqatigiivisa ataanni inissisimasumi ataatsimoorluni ataatsimiissutigineqarpoq. Miljø- og Naturressourceudvalget (Avatangiisinut Pinngortitamullu tunngasutigut Ataatsimiititaliaq) Nunani Avannarlerni Uumasut Nujuartat pillugit isumasioqatigiissitsivoq Svalbard, Norge Kultureqarnermut- Ilinniartitaanermullu Ataatsimiititaliap Svalbardimut aasaanerani angalanera Ilulissat Qeqertarsuarlu Paasisassarsiorluni angalaneq: Pinngortitamut Avatangiisinullu Ataatsimiititaliaq 2004-mi Qeqertarsuup tunuanut aasaanerani angalavoq, Ilulissat Qeqrtarsuarlu tikeraarneqarput. Miljø- og Naturressourceudvalget (Avatangiisinut Pinngortitamullu tunngasutigut Ataatsimiititaliaq) ilaatigut Inatsisartut Eqqissisimatitsinermut Avatangiisinullu Ataatsimiititaliaannik makku sammillugit ataatsimeeqateqarpoq: Uumassusillit nungusaataanngitsumik atorluarneqarnissaat Silaannaap allanngoriartorneri aamma, Nunatsinni eqqagassanik passussineq Mariehamn, Åland Siulittaasoqarfiup ataatsimiititaliallu ataatsimiinnerat: Eqqagassat radioaktivinik akullit pillugit Miljø- og Naturressourceudvalget (Avatangiisinut Pinngortitamullu tunngasutigut Ataatsimiititaliaq) ikittuinnarnik peqataasoqarluni tusarniaasitsivoq. issaat Stockholmimi Sverigemiittumi ingerlanneqarpoq. Ataatsimeersuarnermut ilanngullugu siulittaasoqarfik ataatsimiititaliarlu ataatsimiipput Oslo, Norge Miljø- og Naturressourceudvalget (Avatangiisinut Pinngortitamullu tunngasutigut Ataatsimiititaliaq). Ataatsimiititaliami Nunallu Avannarliit Siunnersuisoqatigivinit, Baltisk Forsamlingimit Beneluxparlamentimiillu inatsisartoqarnikkut suliaqartunit peqataaffigineqartumik nukissiuutit pillugit illuatungeriit pingasuullutik ataatsimeersuarput. Nunat Avannarliit Killiit Siunnersuisoqatigiiffiat København Aallartitat siulittaasuannit peqataaffigineqartumik Nunat Avannarliit Killiit Siunnersuisoqatigiiffiata siulittaasoqarfiani ataatsimiinneq Reykjavik, Island Nukissiuutit pillugit ataatsimeersuarneq: Nunat Avannarliit Killiit Siunnersuisoqatigiiffiata, Nunat Avannarliit Killiit Nukissiuutinut Naalakkersuisuisa, Nunat Avannarliit Siunnersuisoqatigiivisa Norskellu Stortingiata peqataaffigisaannik ingerlanneqarpoq Narsarsuaq Nunat Avannarliit Killiit Siunnersuisoqatigiiffiata ukiumoortumik ataatsimiinnera: Stortingimiit alaatsinaattutut peqataaffigineqarpoq. Piujuaannartitsineq tunngavigalugu aalisarnermik suleqatigiinnissamut, silaannaap ilisimatusarfigineqarneranut nukissiuutitigullu suleqatigiinnermut tunngatillugu aalajangersakkat pingasut ukiumoortumik ataatsimiinnermi akuersissutigineqarput Tórshavn, Savalimmiut Nunani Avannarlerni Killerni arnat Inatsisartuni ilaasortat ataatsimeersuarnerat: Ataatsimeersuarneq ingerlanneqarpoq siusinnerusukkut Nunat Avannarliit Killiit Siunnersuisoqatigiivinut aalajangersagaq tunniunneqartoq tunngavigalugu. Siunissami ukioq allortarlugu arnat Inatsisartunut ilaasortat Nunat Avannarliit killiit nikittaallutik ataatsimeersuartittassagaat eqqarsaataavoq. Taamaalilluni 2006-imi nunatsinni aappassaaneerluni ataatsimeersuartoqassaaq Stockholm, Sverige Nunat Avannarliit ataatsimeersuarnerat: Nunat pingasut Kultureqarnermut, Suleqatigiinnermut, Nukissiuutinut Aalisarnermullu Naalakkersuisui ataatsimeeqatigineqarput. Nunat Avannarliit Siunnersuisoqatigiivisa Siulittaasoqarfiannik Siulittaasoqarfik ataatsimeeqateqarpoq. Nunat Avannarliit Siunnersuisoqatigiivini Nunat Avannarliit Killiit Siunnersuisoqatigiiffiat alaatsinaattutut inissisimavoq Akureyri, Island Nunani Avannarlerni Killerni nunanilu issittumiittuni angutaaneq arnaaneq, avatangiisit inuttullu ineriartorneq pillugit ataatsimeersuarneq: Akureyrimi naligiissitaaneq pillugu qullersaqarfimmit ingerlanneqartoq. Aallartitat ilaasortaannit Siulittaasoqarfik sisamaasunit peqataaffigineqartoq Stockholm, Sverige Nunat Avannarliit Siunnersuisoqatigiivisa ataatsimeersuarnerisa 56-30

19 imi suliniutit ingerlatallu allat Nunatsinni Namminersorneq pillugu nunatta danskillu isumalioqatigiissitaat Kalaallit Nunaata ukiut hundredit kuartianni namminersorneroreernerani 2003-imi ukiakkut ataatsimiinnermi Naalakkersuisut siunnersuuteqarnerat tunngavigalugu nunatta nammineernerulernissaanut alloriarnerit tulliat tiguneqassasoq Inatsisartut aalajangerpaat. Namminersorneq pillugu Isumalioqatigiissitat Isumaliutissiissutaata suliarineqarneranut atatillugu ukiuni aggersuni namminersulernissamut suliaq ingerlateqqinneqassasoq Inatsisartut isumaqatigiittut aalajangerput. Inatsisiliortunit kalaallinit danskinillu amerlaqatigiimmik ilaasortalimmik ataatsimiititaliornissaq danskit Naalakkersuisuinut isumaqatigiinniutigeqqullugu Naalakkersuisut peqquneqarput. Nunatsinni oqartussaasut naalagaaffeqatigiinnermi oqartussaaffinnik amerlanerusunik tigusinissaat pillugu nutaamik aaqqissuussinissamik inatsisiliornissamut siunnersuusiornissaq ataatsimiititaliap suliassarissavaa. Ulloq 21. juni 2004 ataatsimiititaliamut suliakkiut Naalakkersuisut danskillu Naalakkersuisuisa isumaqatigiissutigaat. Tamatuma kingorna nunatsinni Namminersorneq pillugu nunatta danskillu isumalioqatigiissitaat nunatta Inatsisartuini ilaasortanik arfineq marlunnik aamma folketingimut ilaasortanik arfineq marlunnik ilaasortalik, taakkulu saniatigut kalaallimik siulittaasoqarlunilu danskimik siulittaasumut tulleqartoq pilersinneqarpoq. Kalaallit Nunaata Danmarkillu akornanni aningaasatigut aaqqissuusseqatigiinnermut atatillugu nutaamik aaqqissuussinissamut ataatsimiititaliaq siunnersuuteqartussaasoq 2004-imi septemberimi siullerpaamik ataatsimiippoq. Sulinerup inaarutaasumik inerneqarnissaanut ataatsimiititaliap suliaqarnissaanut apeqqutinik aalajangiisuusunik suliaqartussanik suleqatigiissitanik pingasunik pilersitsisoqarpoq. Taakku tassaapput: Naalagaaffimmut inuiaallu inatsiseqarnerannut apeqqutinut suleqatigiissitaq. Uumaatsunik isumalluutinut suleqatigiissitaq. Aningaasaqarnermut inuussutissarsiutinillu ineriartortitsinermut suleqatigiissitaq. 32

20 Ataatsimiititaliaq piffissap ukiunik marlunnik sivisussusillip iluani sulinini inaarsarlugu pilersaarusiussaaq. Namminersornerullutik Oqartussat 2004-imi ukiunik 25-inngortorsiorpoq Ulloq 1. maj 2004 Namminersornerullutik Oqartussat ukiunik 25-inngortorsiorluni nalliuttorsiorpoq. Tassunga atatillugu nalliuttorsiualaarnissat ulloq 21. juni 2004 pisussanngorlugit inissinneqarput. Nunarsuup ilarujussuaniit qaaqqusat Namminersornerulluni Oqartussaanermut ataataasut ernisussiortullu peqatigalugit nalliuttorsiornermi iluatsilluaqisumi persuarsiornaqisumilu peqataapput. Nunatsinni inuinnaat oqartussaataaneranni inuiaqatigiit nammineerlutik atugarisatik aallaavigalugit ukiuni hundredit kuartiini ineriartornerminni killiffimminnik pingaartumik nalliussinerminni nalliuttorsiornermut atatillugu aaqqissuussat immikkut persuarsiornermik misigitsitsipput. Ukiut 25-it taakku ingerlanerini annertoorujussuarmik suliniartoqarsimaneranik tulluusimaarnermik misigisimanertalik. Minnerunngitsumillu ulloq taanna nuannaarnermik misigisimaneq. Inuinnaat oqartussaaqataanerani inuiaqatigiittut allatulli Kalaallit Nunaata ineriartorneranut tunngaviup, nunarsuarmi niuernermi aningaasaqarnikkut nunarsuarmioqataanermi naligisatut peqataanermi naatsorsuussaanissamut atatillugu eqquutinneqartussamik iluatsittumik pilersinneqarsimaneranik misigisimaneq. Pisumi pingaartumi tassani Kalaallit Nunaata siunissamut isumakuluuteqarani ineriartornissaanik neriulluaateqarnermik nuannaarutiginninneq. Kalaallit Nunaata takutippaa angorusutatsinnut sapinngitsugut suniarnerlutalu nalunngikkipput. Inuiaqatigiit ineriartorneranni piumassuseqarluarneq annikinnerunngikkaluarluni kiagunneq sulerulunnerlu annertunerujussuupput. Taamaammat Kalaallit Nunaata ullumikkut angusai pillugit tulluusimaarneq nuannaarnerlu inuiannik kalaallinik tamarmiusunik avitseqatigiiffiusariaqarpoq. Allani ukiuni hundredilinni ineriartortoqartartoq Kalaallit Nunaata ukiuni 25-ini ineriartorneranut ataqqinaat nunatsinni innuttaasut ataatsimoorlutik nalliussisassaraat. Tamatta akuusa - nalliuttorsiualaarnernut naleqqulluinnartumik sammisatut ingerlanneqarpoq. Kunngikkormiut, siusinnerusukkut maannakkullu Inatsisartunut ilaasortat, folketingip siulittaasuata Nunanilu Avannarlerni inatsisiliortut arlalissuit, nunani avannarlerni killerni eqqaamiorisatta Issittumillu tamarmit naggueqatitta Inuit sinniisuutitaasa peqataaffigisaannik aaqqissuussinerit annertuut piareersarneqarnerannni ingerlanneqarnerannilu ingerlatsisuusutut peqataasinnaagami Inatsisartut Siulittaasoqarfiata nuannaarutigeqaa. 6. Issittumi Inatsisartut Arfinilissaannik Ataatsimeersuarnerat Issittumi Inatsisartut Arfinilissaannik Ataatsimeersuarnerat ulluni septemberip pingajuanniit arfernannut 2004 Nuummi ingerlanneqarpoq. Ataatsimeersuarnermi nunani qulini naalakkersuinikkut qinikkat Issittumilu namminersornerusoqarfinneersut peqataapput. Katillugit inatsisiliortut 160-it, ilisimatusartut, naalakkersuinikkut aallartitat atorfillillu ataatsimeersuarnermi, ukuninnga sammisaqarfiusuni, peqataapput: Issittumi silaannaap pissusaata allanngoriartornera Issittumi inuit ineriartornerat, aamma Issittumi nungusaataanngitsumik ineriartorneq aningaasaqarnerlu Issittumi Ataatsimeersuarneq (Conference of Parliamentarians of the Arctic Region) issittumi Siunnersuisoqatigiinnut inatsisartoqarnikkut assingusuuvoq, 1996-imi pilersinneqartoq aammalu Danmarkimit Kalaallillu Nunaannit, USA-mit, Canadamit, Islandimit, Norgimit, Sverigimit, Finlandimit Russillu Nunaannit Issittumi ineriartorneq pillugu suleqatigiinnikkut ataqatigiiffiusoq. Folketingip Siulittaasoqarfia suleqatigalugu ataatsimeersuarnerup piareersarneqarneranik ingerlanneqarneranillu Inatsisartut Siulittaasoqarfiat isumaginnittuuvoq. Aaqqissuussineq annertoqisoq ingerlanneqarluaqisorlu Nuummi Kulturip Illorsuani ingerlanneqarpoq. Ataatsimeersuarnermi atortussanik oqaatsinullu assigiinngitsunut sisamanut oqalutseqartitsinermik Katuaq isumaginnittuuvoq, soorluttaaq persuarsiornartumik nereqatigiinneq aliikkusersuinerlu NAPA (Nunani Avannarlerni Piorsarsimasutsikkut Attaveqaat) suleqatigalugu aaqqissuunneqartut. Timmisartumik ingerlassuinermut tunngasut, ineqarneq nerisaqarnerlu kangerlummilu angallamik angalaarneq Adventure North paasisimasaqarluartutut sulisoq suleqatigalugu ingerlanneqarput. Tusagassiortut nunanit tamalaaneersut 30-it alaatsinaattoralugit KNR-TV-kullu toqqaannarlugu aallakaatitsilluni aaqqissuussinermi Inatsisartut Allattoqarfianni sulisorisat tamakkerlutik peqataalluarput. Ataatsimeersuarnermit oqariartuutit pingaarnerit ataani issuarneqarput. Oqariartuutit pingaarnerit Canadamit, Danmarkimit Kalaallillu Nunaannit, Finlandimit, Islandimit, Norgemit, Ruslandimit Sverigimillu qinikkatut sinniisorisat ulluni september 2004 Nuummi, 34

21 Kalaallit Nunaanni, issittumut atatillugu susassaqarfiit akisussaaffillu ataatsimoorussat oqaluuseriumallugit ataatsimiittut, arajutsisimanngilaat 1. Issittup silaannaa kiatsikkiartuinnartoq, soorluttaaq annertoorujussuarmik allannguuteqartoqarnissaa naatsorsuutigisariaqartoq. 2. Issittup sukkasuumik kiatsikkiartornera nunarsuarmut tamarmut annertuumik sunniuteqassagunartoq, aammalu avatangiisinut, aningaasaqarnermut, inuit atugarisaannut, kulturikkut naalakkersuinikkullu tunngatillugu silaannaap allanngoriartornerata taassumalu sunniutissaanik apeqqutit nunarsuaq tamakkerlugu oqaluuserineqartariaqartut. 3. Silaannaap allanngoriartornera qinngornerillu ulorianartut annertusiartornerat Issittumi innuttaasut inuuniarnikkut, kulturikkut aningaasaqarnikkullu atugarissaarnerannut, Issittumi innuttaasut peqqinnissakkut annertuumik ulorianartorsiortinneqarnerannut kiisalu inuiaqatigiit ilaasa inuuniarnikkut pissarsiarisartagaannut Issittumilu kinaassutsimut, minnerunngitsumik nunat inuiinut, annertuumik sunniuteqassasut. 4. Issittup silaannaata allannguutai Issittumi uumasut nerisareqatigiinnerannut, pinngortitamut inuuffinnullu avatangiisinut annertuumik sunniuteqalersimasut. 5. Inuk pilersitsisuusoq, minnerunngitsumik mingutitsinerup annertusiartornera allatullu kissatsikkiartorneq Issittup silaannaata allannguutaanut annertuumik patsisaasut. 6. Silaannaap allanngoriartornera pissutigalugu Issittumi imaatigut angallavissatut periarfissat iluaqutiginiarneqarsinnaanerat annertoorujussuarmik iluaqutiginiarneqarsinnaalissasoq. 7. Issittumi silaannaap allanngoriartorneranik apeqqut tamatumalu kingunerisassai nunani naalakkersuisuusut naalakkersuinikkullu qinikkat nukinginnartumik oqaluuseralugulu qisuariarfigisariaqaraat. Issittumi nunanut naalakkersuisut Europæisk Unionimilu (EU) sullissiviit kaammattorpaat 8. Issittumi inuiaqatigiinni mingutitsinerup annertusiartornera annikillisinniarlugu, nukissiuutit atorneqarnerisa sunniutaat annertusiniarlugu nukissiiuutillu ataavartumik iluaqutigineqarsinnaasut atorneqaleqqullugit pinaveersaartitsiniutinik iliuuseqartoqassasoq. 9. Silaannap allanngoriartorneranut Issittumi inuiaqatigiit naleqqussarniarlutik iliuuserisaasa taperserneqarnissaa siunertaralugu ingerlatsinikkut periusissanik inerisaasoqassasoq. 10. Issittumi imaatigut angallaviit nutaat ammarneqarnissaanik naatsorsuutigisatigut periarfissaalersut ajoqutaanngitsumik iluaqutiginiarneqarnissaat qulakkeerneqassasoq, Issittumilu umiarsuit annertuumik angallatilerneratigut aarleqqutigineqarneri avatangiisit naammaginartumik annertussusilimmik illersorneqarnerannut, umiarsualiornermi teknologip pitsaanerulersinneqarneranut kiisalu Issittumi imartani umiarsuit pitsaassusii pillugit paasiuminartumik eqqortumillu paasissutissiisarnermik ingerlatitseqqiisarnermut killiliussanut ilaatinneqassasut. 11. Issittumi silaannaap allanngoriartornerata nalunaarsorneqarneratigut ( Arctic Climate Impact Assessment (AICA) ), Issittup nunataani nunanilu tamalaani, kiisalu ACIA-mit atortussatut pissarsiarineqartut ilinniartitaanikkut, ilisimatusarnikkut ilinniartitsissutitullu aaqqissuussatigut Issittumi tamarmi angusat sunniutillu ingerlateqqinneqartarnerini peqataalluartoqassasoq. 12. Issittup silaannaata ilisimatusarfigineqarnera nangillugu ingerlanneqassasoq kiisalu paasisatigut amigaateqarfittut sinneruttut malitseqartinneqassasut. 13. Issittumi inuttut ineriartortitsinerup ajoqutaanngitsumik ingerlanera akuttunngitsumik nalilertassallugu, Issittumilu inuttut ineriartortitsineq pillugu ( Arctic Human Development Report (AHDR) ), pillugu nalunaarusiakkut uppernarsarneqartumi, kiisalu inuuniarnermut inunnullu tunngatillugu ilisimatuussutsikkut immikkoortut Nunani Tamalaani Qalasersuarmut Ukiorisami peqataanikkut paasisatigut amigaatigisat i- ngerlaavartumik sulissutiginerisigut naammaqusissallugit. 14. Issittumi Ilisimatusarfiup pingaarnertut aningaasalersugaanerata naammattumik aalajaatsumillu annertussuseqalersinneqarnissaa qulakkiissallugu. 15. Issittumut Siunnersuisoqatigiinni ingerlatanut aningaasaateqarfimmik pilersitsisinnaajumalluni, ( Arctic Council Project Support Fund ) piffissani naleqqunnerusuni sunniuteqarnerusumillu ingerlatanik suliarinninnissamut ingerlatsinissamullu aningaasatigut atugassatigut sillimanissaq piareersarniarlugu paasisatigut amigaatigisat ingerlaavartumik sulissutiginerisigut iliuusissatut pisariaqartut naammaqqusissallugit. 16. Issittumut Siunnersuisoqatigiinni ilisimatuussutsikkut ilisimatusarluni aalajangiisarnernilu sutigut tamatigut nunat inuiisa peqataanissat qulakkiissallugu. Issittumi nunani inatsisiliortutut qinikkanut komité ataavartoq kaammattorpaat 17. Issittumi nunat naalakkersuisuinut nukittuumik oqariartuutertik apuutissallugu, tassalu, issittumi silaannaap pissusaatigut allannguutit pillugit apeqqutip qanoq pingaaruteqartiginera imaannaanngitsigineralu erseqqissarneqartoq, kiisalu apeqqut qanoq nukingiuttariaqartigisoq. 36

22 18. AHDR-mit nalunaarusiap inernerisa nangittumik nalilersorneqarnerini suleqataalluartariaqartoq. 19. Issittumi Siunnersuisoqatigiit paasissutissiisarnikkut attaveqatigiiffeqarnikkullu suleqatigiinnerani peqataassasoq kiisalu Issittumi IKT-mik misiligutitut ingerlatap, TRAICE (Target Region Arctic Information Communications Enquiry)-p ineriartornerata siuarsaavigineqarneranut ingerlanneqarneranullu peqataalluassasoq. 20. Issittumi, tassungalu ilanngullugu issittup imartaani, ingerlatsinerit piuinnartinneqarnissaat ajoqutaannginnissaallu pillugu piffissap ingerlanerani inatsisilerinikkut aaqqissuussamik angusaqarumalluni suliamik aallarnisaanissamut periarfissanik isumaliuteqassasoq. 21. Johannesburgimi nunat qullersaasa ataatsimiinnerannit inerniuliussanik, kaammattuutinik kiisalu isumaqatigiissutinik naammattumik annertussusilimmik issittumi nunat inatsisartuisa malitseqartitsinissaat qulakkiissagaa imi Inuusuttut Inatsisartoqarnerata piareersarneqarnera Inatsisartut Siulittaasoqarfiat 2003-imi Inuusuttut Inatsisartoqarnerata pernaammik ingerlanneqarneranik isumaginnittuuvoq. Inuusuttut Inatsisartui ukiut allortarlugit ingerlanneqartassasoq tassunga atatillugu aalajangerneqarpoq. Inuusuttut Inatsisartoqarnerannit siullermit misilittakkat tunngavigalugit 2004-imi marsip qaammataani ingerlatamik suliaqartunik 2005-imi Inuusuttut Inatsisartoqarnissaanni piareersaateqarnermi siuttuusussanik pilersitsisoqarpoq. Ilinniarfinnut 22-iusunut aggersaanernik majip qaammataani Inatsisartut Siulittaasuat nassiussivoq. Inuusuttut Inatsisartuini peqataanissamut nalunaarnissaq ulloq 1. juni 2004-imut killilerneqarpoq imi Inuusuttut Inatsisartoqarneranni tamat oqartussaaqaatanerat qulequtarineqartussatut aalajangiunneqarpoq. Sammisassaq taanna ilaatigut Inatsisartut Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu Ataatsimiititaliaanit apeqqutilliineq tunngavigalugu toqqarneqarpoq, inuiaqatigiinni tamat oqartussaaqataanerat tamallu oqartussaaqataaneranni sulianik ingerlassaqartarneq sammineqassasut taassuma kissaatigimmagit. Qaaqqusissut ilinniarfinnut nassiussuunneqareermat tamat oqartussaaqataanerat sammillugu ilinniartitsisut ilinniartullu atortussaannik assigiinngitsunik piareersaateqarluni suliarinninneq aallartinneqarpoq. Ilaatigut 2004 Namminersornerulluni Oqartussaanerup atuutilersinneqarneraniit ukiut 25-inngorput, nalliuttorsiornerullu kingorna inuusuttut inatsisartoqarneranni siullermi sammisassaq tamat oqartussaaqataanerat ukkatissallugu pissusissamisoortuuvoq. Qaaqqusissut ilinniarfinnut nassiussuunneqareermat tamat oqartussaaqataanerannik sammisaq pillugu ilinniartitsisunut ilinniartunullu atortussanik assigiinngitsunik suliaqarluni Inatsisartut Allattoqarfiat aallartippoq. Ilinniagaqarnermi sammisaqarneq qulit marloriaataannik atuagarsornikkut ilinniagassartallip ingerlanneqarnissaanut siunnersuusiortoqarpoq. Ingerlanneqarnissaanut ilapittuutissatut atortussanik annertuunik isumassarsiorfissatut oqallisissatullu suliaqartoqarsimalluni. Ilinniarfinnut peqataatitaqartussanut ukiap ingerlanerani atortussat makku katersorneqarlutillu nassiussuunneqarput. Siunnersuusiornissamut tunngatillugu Tamat oqartussaaqataanerat sammisamut ilaatillugu siunnersuusiornerup qanoq suliarineqarsinnaaneranik ilinniartitsisumut nassuiaat. Siunnersuusiamut assersuusiaq kiisalu ilinniartumut taamatullu ilinniartitsisumut qanoq Inatsisartunut siunnersuusiortoqartarnersoq paasitinniassallugu. Tamatuma peqatigisaanik Inuusuttut Inatsisartuinut peqataasussat taakku aamma nammineq siunnersuusiulerunik atortussaassavaat. Tamat oqartussaaqataanerat naalakkersuinermullu tunngasut. Eqqarsaatigalugit 2004-imi ukiakkut ataatsimiinnermut atatillugu tamat oqartussaaqataanerat siunnersuutitigut erseqqinnerpaamik saqqummernera, taamaalilluni naalakkersuinermik suliaqavissut siunnersuutimikkut tamat oqartussaaqataanerat qanoq atortarneraat ersertartoq peqataasussat paasissallugu. Erinarsuut qanorlu paasineqarsinnaanera. Leonard Cohenip erinarsugaa Democracy assigiin- 38

23 ngitsorpassuarnik isumasiorneqarsinnaavoq. Qanoq paasineqarsinnaaneranik suliaq atuartitsinermi isumassarsiorfissatut CD-mik ilallugu ilinniartitsisumut atugassatut nassiunneqarpoq. Taamatullu erinarsuutip kalaallisut danskisullu taalliareqqinnera atugassatut tunniunneqarpoq. Tamat oqartussaaqataanerat naalakkersuinermullu tunngasut tamanut tunngatillugit. Tamat oqartussaaqataanerisa oqaluttuassartaat ullumikkullu tamat oqartussaaqataanerannut tunngasut atuartitsinermi atugassatut oqaasertaliorlugit suliarineqarput. Kalaallit Nunaanni tamat oqartussaaqataanerata klassini oqallisigineqarnissaanut oqallisissiaq. Seqersittakkatut ilusilerlugu saqqummiuttagassaq. Kalaallit Nunaanni naalakkersuinermik suliaqarneq. Inatsisartut Naalakkersuisullu Kalaallit Nunaanni naalakkersuinermik suliaqarneq. Qanoq aalajangiisoqartarpa? Henrik Skydsbjergimit 2005-imi Inuusuttut Inatsisartuisa Suleriaasissaat Nunatta Inatsisartuisa Suleriaasiaasiat 2003-mi Inuusuttut Inatsisartuisa siunnersuutaat tamakkerlugit suliarineqarnerilu CD-nngorlugu, tamakkiisumik imaqarnilianik ilallugit. Atortussat assigiinngitsut. Videot: Kalaallit Nunaat Inatsisillu Tunngaviusut normu 24 nunatta pisuussutaannik piginnittussaatitaaneq, Silamiut isiginnaagassiaat Namminersornerulluni Oqartussaanerup ukiunik 25- inngortorsiorlugu nalliuttorsiornermi oqalugiaatit Namminersornerullutik Oqartussat pillugit paasissutissat Namminersorneq pillugu Isumalioqatigiissitat isumaliutissiissutaata eqikkarneqarnera Namminersorneruneq pillugu Inatsit Danmarkip Naalagaaffiata Inatsisai Tunngaviusut 2005-imi Inuusuttut Inatsisartoqarnissaasa ingerlanneqarnissaanut piareersarneq tamakkerlugu nutaarsiassatut allakkamik malitseqartinneqarpoq aammalu ikiuunnermik siunnersuinermillu ilaqartinneqarluni. Kalaallit Nunaanni aviisiliortunut aningaasaateqarfik Kalaallit Nunaanni aviisiliortunut aningaasaateqarfiup nutaajusup kr.-inik aningaasartallip Kalaallit Nunaata Danmarkillu akornanni pissutsit annertuumik ukiuni makkunani allannguuteqarnerisa ilisimaneqarnerata annertusarneqarnissaa isumagissavaa. Namminersornerulluni Oqartussaanerup ukiunik 25-iliilluni nalliuttorsiutigineqarneranut atatillugu Folketingip nunatta Inatsisartui peqatigalugit legati pilersippaa. Legatimik qinnuteqaatit Folketingip siulittaasuata Inatsisartullu siulittaasuata naliliivigisassavaat. Legati 2004-imi ukiaanerani pernaammik tunniunneqassaaq kr. aviisiliortumut danskiusumut Kalaallit Nunaannut paasisassarsiorluni angalasumut, kr.-illu kalaallimut aviisiliortumut Danmarkimut paasisassarsiorluni angalasumut tunniunneqartassapput. Legatip ilaa kr., kalaallimut aviisiliortumut tunniunneqartussaq tusagassiuinermut Danmarkimilu paasisassarsiorluni angalanermut, aningaasaqarnermut imaluunniit naalakkersuinermut, inuit atugarisaannut kulturimulluunniit tunngasunut samminninnermut atorneqartussaapput. Angalanerup siunertaa pisussaaffiliisuvoq, aningaasallu akuersissutigineqarnerannit ullormit ukiup ataatsip ingerlanerani angalaneq pissalluni. Leqati inunnut aviisiliortutut sulialinnut tunniunneqartarpoq. Ataatsimeersuarnerni, kattuffiit ukiumoortumik ataatsimiinnerini assigisaanniluunniit peqataanermut atatillugu legati taamaallaat atorneqarsinnaanngilaq. Aningaasartuutinut angalanermut toqqaannartumik attuumassutilinnut aningaasartuutit matussuserneqarnissaannut taamaallaat atorneqarsinnaapput, taakkulu tassa timmisartumut bilitsi, immikkut sillimassiussat kiisalu ineqarnermut aningaasartuutit. Nammineq aningaasarsiat siunertanullu allanut Danmarkimi aningaasartuutaasimasinnaasut siunertanut qulaani taaneqartunit allanut legatimit matussuserneqarsinnaanngillat. Angalanerup pinissaanut tunngasut Inatsisartut Allattoqarfiat aqqutigalugu isumagineqassapput. Nunatsinnit namminersulernissamik kissaatigineqartumut Folketingimi partiit isumaat kiisalu danskit inuussutissarsiutinik ingerlatsiviisa aatsitassanik ujaasinermi iluaquteqarnermilu peqataanissamut soqutiginninnerat pillugu TV-kut apersuinermik ingerlatsinissamut Isak Kleistimut legati tunniunneqarpoq. Unnuk kulturisiorfik Qinikkat sulerisarnerinik, qanoq suleriaaseqarnerannik qanorlu avatangiiseqarnerannik, Inatsisartullu Allattoqarfiat sunik suliaqarnersoq pillugu innuttaasut paasisaqarsinnaaqqullugit takusaqaqqullugillu 2001-imiit Inatsisartut Siulittaasoqarfiata Unnummi Kulturisiorfimmi matuni tamanut ammartarsimavai. Takuniaasut 2003-mi 500 sinnerlugit amerlassuseqarnerat minnerunngitsumik tunngavigalugu Unnuk Kulturisiorfik 2004-mi Inatsisartut peqataaqqipput. Aaqqissuussinerup imarai Inatsisartut ataatsimiittarfiata takuniarneqarnera, tassanilu Inatsisartut Siulittaasuannik Inatsi- 40

24 sartunullu ilaasortanik najuuttunik allanik oqaloqateqarnissamut periarfissaqartoqarluni. Inatsisartut inimi sutortarfianni sutugassanik sassaalliisoqarpoq, Inatsisartut Allattoqarfianni sulisut takuniaasitsisuupput suliallu pillugit oqaloqateqarnissamut piareersimallutik, taakkununngalu ilaalluni Inatsisartut qalipagaataasa takutinneqarneri sulinerlu pillugu oqaaseqarneq. Seqersittakkatiguttaaq inatsiliortoqarneq eqquiniaanertalimmik nassuiaatigineqarpoq. Taamatullu Inatsisit Tunngaviusut pillugit isiginnaagassiaq Silamiunit videokkut takutinneqarpoq imi Unnuk Kulturisiorfimmi takuniaasut ngajaat takkupput, taamaammallu Inatsisartut iluarisimaarlugu paasivaat Kalaallit Nunaanni inatsisiliortutut sulinerup tamanit soqutigineqarnera annertusiartortoq. Inatsisartunut takuniaasartut Inatsisartut ataatsimiinneri tamanut ammasuupput. Inatsisartut ataatsimiittarfianni tusarnaariat inissaat oqaluttarfimmiit oqaatsit atorneqartut kalaallisuunngortinneqarnerinik danskisuunngortinneqarnerinilluunniit tusarnaarnissamut periarfissalittut atortuligaapput. Inatsisartut ullormut oqaluuserisassaat ataatsimiittarfiup silataa tungaani allagarsiunneqartarput Inatsisartullu nittartagaatigut malinnaatinneqartuarlutik. Kalaallit Nunaanni Inatsisiliortunik takunnikkumasunit tikeraanit pulaartunillu amerlasoorpassuarnit Inatsisartut ukiup ingerlanerani orninneqartarput. Tassaasarput pisortatigoortumik tikeraartit, takornariat ataatsimoorlutillu takuniaasut, takkunnissaminnik isumaqatigiissuteqarlutik Inatsisartunik sulinerinillu takuniaasut tusarniaasullu. Atuaqatigiiaat amerliartuinnartut Inatsisartut takuniarnissaannut periarfissaq atortarpaat. Ilaat avataaniit takkuttuusarput, ilaallu inuiaqatigiilerinermut atatillugu atuarnerup ilaatut takuniaasuusarlutik. Atuartut ukiui takuniaanermilu atuartitsinermut tunngassutillit aallaavigalugit Inatsisartunik ilisarititsineq Inatsisartut Allattoqarfiata naleqqusarniartarpaa. Telefon imut sianerluni Inatsisartulluunniit e- mailiannut allalluni takuniaanissaq isumaqatigiissutigineqarsinnaavoq. Inatsisit pitsaasusissaannik ingerlataq Ukiut ingerlanerini inatsisit pitsaassusissaat Inatsisartunit immikkut eqqumaffiginiarneqartarsimavoq, imilu Inatsisartut aalajangerput Inatsisartut Allattoqarfianni inatsisilerinermut suliaqarfimmik pilersitsisoqassasoq. Immikkoortortaq taanna ukiup tulliani pilersinneqartoq Inatsisartut Inatsisissanik Nalilersuisarfiat -nik taaguuserneqarpoq. Inatsisartuni inatsisissatut akuersissutigineqartartut inatsisilerinikkut pitsaassusissaat siuarsarniarlugu immikkoortortaq Inatsisartunut ingerlaavartumik ikiuuttarpoq. Tamanna pisarpoq Naalakkersuisut Inatsisinut Allaffiat suliassaqarfittullu akisussaasutut pisortaqarfiit suleqatigalugit. Inatsisissanik piareersaalluni suliat pitsaassuseqarnissaat Inatsisartut ataatsimiititaliaasa tusarniaanermit akissutisiarineqartunik pissarsiniartarnerisiguttaaq, aammalu pisortatut kattuffittullu attuumassuteqartut il.il. tusarniaavigineqarsimanerisa inatsisissatullu siunnersuummut oqaaseqarfiginninnissaminnut naammattumik piffissaqartinneqarsimanerisa nakkutilliivigineqarnerisigut nukingiunniarneqartarpoq. Tamanna Inatsisartunut ilaasortat tamakkiisumik eqqortumillu tunngavissaqarnissaannik qulakkeerinnitsitseqataasarpoq. Innuttanik tamanillu peqataatitsineq Inatsisartut ataatsimiinnerisa ingerlanneqarnissaasa piareersarneqarnerani inatsisissatut siunnersuutip siullermeerlugu, aappassaaneerlugu pingajussaaneerlugulu suliarineqarnerisa akornanni naammattumik piffissaqarnissap qulakkeerniarnissaa Inatsisartut Siulittaasoqarfiata isumagisarpaa. Aamma taamaappoq aalajangiiffigisassatut siunnersuummik siullermeerlugu aappassaaneerlugulu suliarinnittarnermut tunngatillugu. Ataatsimiititaliani sukumiisumik akuersaaginnartuunngitsumillu suliarinninnissamut piffissaqarluarnissap qulakkeernissaa siunertaavoq. Tamatuma peqatigisaanik kikkulluunniit (tusagassiorfiit, innuttat, sulliviit soqutigisaqaqatigiittullu kattuffiit il.il.) siunnersuummut oqaaseqarfiginninnissamut isummaminnillu saqqummiussinissamut periarfissaqartinneqarnissaat qulakkeerniarneqartarpoq. Kikkulluunniit oqallinneratigut kiisalu Inatsisartunut ilaasortanut ataatsimiititalianullu oqaatigalugit allatanilluunniit saaffiginnissutitigut tamanna pisinnaavoq. Pisuni immikkut ittuni tamanut tusarniaalluni ataatsimiisitsinernik assigisaannilluunniit iliuuseqarnernik Inatsisartut ingerlatsisinnaapput. Kikkut tamarmik ilaatinneqarnerat tamat oqartussaaqataaneranni inatsisiliornermik suliaqarnermut pingaarutilittut ilaavoq siunnersuutillu amigaataasa pitsaanngequtaasalu qulaajarneqarnissaannut periarfissiisuullutik. Tamatuma saniatigut kikkut tamarmik peqataatinneqarnerisigut innuttaasut inatsisiliornissamik eqqarsaateqarnernik ilisimaarinninnerat piginnittuunerallu iluaqusiivigineqassaaq taamaalillunilu maleruagassat kingusinnerusukkut atuuttussanngortinneqarnissaannut aqqutissiuisuullutik. 42

25 Inatsisissatut siunnersuutit siunnersuutillu allat Inatsisartut ataatsimiinnerisa arlaannut ullormut oqaluuserisassanut, ataatsimiititalianit isumaliutissiissutinut Inatsisartullu ataatsimiinnerinut imaqarnialiat naqeqqaarneqarnerinut ilanngunneqarsimasut 2001-imiit Namminersornerullutik Oqartussat internetimi nittartagaat Nanoq atorlugu pissarsiarineqarsinnaasarsimapput. Tamatuma saniatigut Inatsisartut ataatsimiinnerini oqallinnerit tamakkiisuulluinnanngajattumik kalaallisut qallunaatullu oqaatsit atorlugit radiukkut toqqaannartumik aallakaatinneqartarput. Tassuunakkuttaaq nunatsinni innuttaasut tamakkerlugit qulakkeerunneqartarput Inatsisartut siunnersuutinik suliarinninnerannik malinnaasinnaanissaannut, oqartussaaqataanerminnillu atuisinnaanissaannut. Inatsisissat aaqqissuullugit suliarineri aammalu Inatsisartut Allattoqarfiata Naalakkersuisullu allattoqarfiisa suleqatigiinneri Inatsisartut inatsisissaattut Inatsisartullu peqqussutissaattut siunnersuutit tamakkerlugit kiisalu inatsiseqarnikkut maleruagassanut siunnersuutit allat, minnerunngitsumik Naalakkersuisut siunnersuutaat naalagaaffiillu akornanni isumaqatigiissutit inatsisissatut aaqqissuullugit Inatsisartut Inatsisissanik Nalilersuisarfiata misissuataartarpai. Inatsisinik, nalunaarutinik kaajallaasitanillu ilaatigut Inatsisartut inatsisissanik nalilersuisarfiannut tusarniaassutigineqarsimasunik suliarinnittarneq pillugu Naalakkersuisut Inatsiseqarnermut Allaffiat juni 2004-mi najoqqutassiamik iluarsaassamik nassiussivoq. Najoqqutassiap siunertaraa inatsisissatut siunnersuutit nutaat pitsaassusiisa pitsaanerulersinneqarnissaat ilaatigut inatsisissanut nassuiaasiat pitsaassusissaasa patajaallisarneqarneratigut taamaalillutillu Inatsisartunit aalajangernissamut tunngavissatut atorneqarsinnaaqqullugit. Tamatuma saniatigut inatsissat aaqqissuullugit suliarineranni Naalakkersuisut allattoqarfiannik suleqateqarneq ingerlaavartumik pitsaanerulersinneqassasoq Inatsisartut inatsisissanik nalilersuisarfiata anguniagaraa. Siunnersuutit Inatsisartunut oqaluuserisassanngortinneqarnissaannik nalunaarfissarititaasup naannginnerani Inatsisartut inatsisissanik nalilersuisarfiata inatsisissatut siunnersuummik piareersaalluni sulinermi peqataatinneqarnissaa UKA 2004-miilli misiligutitut atorneqassasoq isumaqatigiissutigineqarsimavoq. Misiligutitut aaqqissuussineq Akileraartarnermut Pisortaqarfimmut tunngatillugu misileqqaarneqarpoq UPA 2005-imilu Naalakkersuisut allattoqarfiannik suleqateqarnermik peqataatitsisussatut ilaatinneqarluni. Inatsisissatut siunnersuummut missingiusiap pitsanngorsartariaqarneranik pisariaqartitsisoqarsinnaanera pillugu piaartumik imminnullu oqaloqatigiissinnaaneq qulakkeerniarneqarnissaa aaqqissuussinerup siunertaraa. Siunnersuutip oqaluuserisassanngorlugu Inatsisartunut nalunaarutigineqannginnerani allaffissornikkut suleqatigiinnissamut periarfissat annertunerusumik pingaartinneqarnerisigut naqqiutit allannguutissatullu siunnersuutit inatsisissat aaqqissuullugit suliarineri oqaasiliorneqarnerilu kisiisa iluaqusiivigalugit ilaatigut ikilisinniarneqarsinnaalissapput. Taamaaliornikkut Inatsisartut ataatsimiinnissaat sioqqullugu Inatsisartullu ataatsimiinnerisa nalaani ulapaarnermi oqilisaataaginnartussaanngilaq. Inatsisartuttaaq siunissami aaqqissuinermut tunngassutilinnik sammisaqartariaarussinnaanerat taamaalillunilu siunnersuutinik naalakkersuinikkut suliarinninnermik aallussisinnaanerat Inatsisartut taamaalillutik aammattaaq peqataaffigisinnaagaat periuserineqartukkut naatsorsuutigineqarpoq. Suleqatigiinnikkut periutsit nutaat pitsaasumik misilittagarfigineqalernerat tunngavigalugu aaqqissuussinerup UPA 2005-imiit suliaqarfinnut sapinngisamik amerlanerpaanut annertusineqarnissaa siunertaavoq, taamaalillunimi Pisortaqarfiit ataasiakkaat kingusinnerpaamik ulloq 1. juni 2005 Inatsisartut inatsisissatut nalilersuisarfiannut inatsisissat aaqqissuullugit suliarinerini inatsisissatut atulersinniarneqartut nalilersuiffigineranni periuserineqartut pillugit isumaqatigiissuteqarsinnaassammata. Inatsisartut Ombudsmandiat Inatsisartut inatsisaanni, Inatsisartut peqqussutaanni allaffissornikkulluunniit aalajangersakkani atuuttuni amigaatinik Inatsisartut Ombudsmandiat malussaruni taakku pillugit Naalakkersuisunut Inatsisartullu Inatsisit Atortinneqarnerannut Ataatsimiititaliaannut nalunaaruteqassaaq. Taamatut pisoqarpat Ombudsmandip kaammattuutaasa pisariaqarneratut annertutigisumik malitseqartinneqarnissaat Inatsisartut isumagissavaat. Inatsisini taaguusersuutinik ingerlataq Inatsisit oqaasertaanni qallunaatut kalaasisullu oqaatsit taaguutillu atorneqartut aallaavigalugit inatsisilerinikkut oqaatsinut allattuiffinnik ordboginilluunniit saqqummiussinissamik inerisaanissaq Inatsisartut Allattoqarfiata suliniarneratigut Oqaasileriffik Naalakkersuisullu Nutserisoqarfiat pisortatigoortumik suleqatigineqalerput. Siunertaasoq tassa inatsisissatut siunnersuutinik Inatsisartunit akuersissutigineqartussatut saqqummiunneqartussanik suliarinninnermi atorneqartussanik sulinermut atortoqalernissaq, taamaaliornikkut Inatsisartunit inatsisit suulluunniit akuersissutigineqarneranni inatsisini oqaatsinik assigiimmik atuineq pilersinneqassalluni. 44

26 6. Inatsisartut sullinneqarneranni anguniakkat Inatsisartut Allattoqarfiata naalakkersuinikkut siulersorneqarnera Inatsisartut Siulittaasoqarfiata isumagisaraa. Inatsisartut sulinerisa pitsaanerpaamik ingerlanneqarnissaa Inatsisartut Allattoqarfiata nunatsinni inatsisiliortut allaffeqarfiattut peqataaffigissavaa. Inatsisitigut aalajangersakkat iluanni killissarititaasut Siulittaasoqarfiullu maleruagassiai naapertorlugit Allattoqarfiup makku sulissutigisassarai: Inatsisartut sulineranni atugassarititaasut makku aqqutigalugit pitsaanerulersississallugit: Inatsisartut ataatsimiititaliaannut ilaasortaanullu qaffasissumik pitsaassusilimmik siunnersuinikkut, tapersersuinikkut, oqalutseqarnikkut nutserisoqarnikkullu sullissinikkut, ataatsimiititaliat sulinerisa pitsaanerusumik piareersaasiornissaat anguniarlugu aammalu sulianik agguataarinerup naapertuutinngitsumik ingerlanneqarnissaa pinngitsoortinniarlugu Inatsisartut Naalakkersuisullu suleqatigiinnerannik siuarsaanikkut, ataatsimiititaliat aaqqissuussaanermikkut suleriaatsimikkullu naapertuunnerpaamik ingerlatsivigineqarnissaat anguniarlugu suleqataanikkut, Allattoqarfiup suliassaqarfiisa iluanni pitsaassutsinik inerisaajuarnissaq qulakkeerniarlugu sulianut tunngasunik ilisimasanik katersinikkut, pitsaanerusumik pilersaarusiornikkut, aalajangiiniartarnerit pitsaanerusunngortinniarnerisigut aammalu sanngiiffiit ataasiakkaat malitseqartinneqartarnerisigut Allattoqarfiup nukissatigut pigisaanik pitsaanerpaamik atuinikkut. Inatsisartunik isiginninneq makku aqqutigalugit qaffassassallugu: Inatsisit pitsaassusaasa pitsanngorsarneqarnerata sammineqartuarneratigut, Kattuffiit soqutigisaqaqatigiillu saaffiginnissutaasa pilertornerusumik iliuuseqarfigineqartarnissaat a- nguniarlugu pitsanngorsaanikkut, Inatsisartut suliaat angusaallu pillugit annertunerusumik pitsaanerusumillu paasissutissiisarnikkut, Inatsisartut ataatsimiinnerannit imaqarniliat malinnaajuartinneqarnerisigut, oqaatsit marluk atorneqarneranni kalaallisut oqaatsit akuutinneqarnerulernissaannut atorneqarnerulernissaannullu periutsit atorneqarsinnaasut pilersinneqarnissaat anguniarlugu suliniutinik aallarnisaanikkut suliniuteqartoqartillugu peqataanikkut. Allattoqarfik makku aqqutigalugit sullivittut ineriartortissallugu: siulersueriaatsit angusaqarnissamut siunnerfillit sulisunullu politikki anguniagaqarfiusoq atorlugit sulisussanik kajumilersitsiniarnikkut sulisunillu piginnaaneqarluartunik sulerusussuseqarluartunillu ineriartortitsinikkut sulisorinniinnarniarnikkullu, Allattoqarfiup ingerlatsinerata ingerlaavartumik pitsanngorsarneqarneratigut, taamaaliornikkut sulianik ingerlatsisarnermi naammassisaqarsinnaassutsip pitsaassutsillu qaffasissuujuarnissaat minnerpaamillu pisortanit ingerlatsinermut aningaasartuutit nalingisut qaffasissuseqarnissaat uppernarsarneqartuarsinnaaqqullugu. Allaffeqarfiup aaqqissuussaanera Inatsisartut allaffeqarfiata aaqqissuussaanera ataani takuneqarsinnaavoq. Takussutissiaq 5-1 Oqaluttaaneq nutserisoqarnerlu Inatsisartut Siulittaasuat Inatsisartut allattaanerat Pisortaq Ataatsimiititaliat allatseqarfiat Siulittaasup allatseqarfia Inatsisartut Siulittaasuat Siulittaasup, ulloq tamaat atorfeqartitaasup, Siulittaasoqarfiup suliassaasa isumagineri suliarisarai. Inatsisartut Inatsisartunilu ilaasortat sulineranni kiisalu Inatsisar- Pisortaqarfiup paasissutissiisarfiullu allatseqarfiat Allaffissornikkut aqutsisoqarfik Atuuffinni suliat pillugit paasissutissiineq 46

27 tut Naalakkersuisullu akornanni suleqatigiinnermi naapertuuttunik atugassaqartitsisoqarnissaa qulakkeerniarlugu Inatsisartut Siulittaasoqarfiata suliassat assigiinngitsorpassuit isumagineqarnissaat akisussaaffigaa. Tamatuma saniatigut Inatsisartut sinnerlugit avammut kiinnernissamut aammalu Inatsisartut suliaasalu inerneri pillugit paasissutissanik pitsaasumik tamanut ingerlatitseqqinnissamut Siulittaasoqarfik pisussaaffeqarpoq. Naalakkersuinermut inatsisartoqarnermullu tunngasuni Siulittaasoqarfik Inatsisartut allattaanerannit, Inatsisartut allaffissornikkut sullinneqarnerata siulersorneqarnissaanut akisussaanerpaasumit sullinneqartarpoq. Inatsisartut Allattaanerat Siulittaasoqarfiup naalakkersuinikkut aammalu inatsisartutigoortumik sinniisuutitaasunut tunngatillugu suliniutigisaasa sammisaasalu ataqatigiissaarneqarnissaat Inatsisartut Allattaanerata isumagisaraa. Inatsisartut ataatsimiinnissaannut atatillugu Inatsisartut Allattaanerata ataatsimiinnermut tamarmut ullunullu ataasiakkaanut ullormut oqaluuserisassat piareersartarpai, soorluttaaq Inatsisartut ataatsimiinnerisa nalaanni Inatsisartut ataatsimiittarfianni allatsitut atuuttartoq. Siulittaasoqarfiup suliassaanut tunngasumik sullissinermini Inatsisartut Allattaanerata makku aamma suliassarai: Naalakkersuisunut attaveqarneq, Naalagaaffeqatigiinnermut tunngasumik attaveqarneq, Inatsisartutigoortumik sinniissuutitanik tikeraartoqarnerani qaaqqusisuuneq taamatullu sinniisuutitat qaaqqusineranni sinniisutut peqataaneq, Siulittaasoqarfiup suliniutigisaanut tunngatillugu partiit allattoqarfiinut sammisumik ataqatigiissaarineq, aamma ilinniagallit kattuffiinut isumaqatiginninniarnerit isumagineri. Inatsisartut Allattaanerat Inatsisartut Allattoqarfiata siulersorneqarnissaanut akisussaanerpaavoq. Akisussaaffik taanna annertuutigut ulluinnarni ingerlatsinermut tunngasutigut Allattoqarfimmi pisortamut isumagisassanngortinneqarsimavoq. Siulittaasup allatseqarnera Siulittaasoq namminerisaminik allatseqarpoq, Siulittaasup angalanissaasa ataatsimiiffissaasalu ilaatigut pilersaarusiorneqarnerini ingerlanneqarnerinilu ikiuuttartumik. Allatsittaaq Nersornaat-mut tunngassutillit aqutarai. Inatsisartut Allattoqarfianni pisortaq Inatsisartut allattaanerata suliakkiissuteqarnera naapertorlugu Allattoqarfiup pisortaata Allattoqarfikkoortumik suliassat sulisullu siulersorneqarnerat isumagisarai. Pisortaq Inatsisartut allattaanerannut akisussaassuseqarpoq, taannalu suliassanut tunngasunik, ilaatigut nammineerluni ilaatigullu Allattoqarfiup kiffartuussinermut immikkoortortai sisamat aqqutigalugit, sulissuttarlugu. Allattoqarfiup ingerlatsivigineqarnerani missingersuutit eqqortinneqarnissaannut tunngatillugu pisortaq Inatsisartut allattaanerannut akisussaassuseqarpoq. Inatsisartut allattaannik isumaqatigiissuteqarnikkut Allattoqarfiup suliniutigisaanik aallarnisaasuusarpoq, peqataasarpoq taakkununngaluunniit siulersuisarluni. Suliassat siuliani taaneqartut saniatigut pisortaq Inatsisartut Siulittaasuannut Siulittaasoqarfimmullu kiisalu Suleriaaseq pillugu Ataatsimiititaliamut aamma Qinigaanerup Misilinneqarnissaanut Ataatsimiititaliamut allatsitut atuuppoq. 48

28 Inatsisartut ataatsimiinnerisa nalaanni tassungalu piareersarnermi Inatsisartut sulinerata pitsaanerpaamik ingerlanneqarnissaa anguniarlugu Inatsisartut allattaanerat pisortarlu qanimut suleqatigiittarput. Suleqatigiinnertaaq taamaattoq Siulittaasoqarfiup suliassaasa ingerlanneqarneranni Allattoqarfiullu kiffartuussinerani ukioq naallugu ingerlanneqartarpoq. Inatsisartut allattaanerata peqanngiffiini pisortaq taamatut atuuttarpoq. Aqutsivimmut paasissutissiisarnermullu allatseqarneq Aqutsivimmut allatseqarfik allatsimik atorfilittaqarpoq allattoqarfimmut pisortamut allatsitut suliassanik isumaginnittumik. Paasissutissiisarnermut allattoqarfik imaqarniliortumik atorfilittaqarpoq, taassumalu Inatsisartut ataatsimiittarfiannit Inatsisartut ataatsimiinnerinit imaqarniliorneq suliarisarpaa. IT-kut inerisaaneq Inatsisartunilu IT-p ingerlatsiviginera Namminersornerullutik Oqartussat Qarasaasiaqarfiat suleqatigalugu Naalakkersuisut Allattoqarfiannut isumaqatigiissuteqarnikkut aqutsineq najoqqutaralugu isumagineqarpoq. Nutserisoqarfik Suliat Inatsisartuni Inatsisartullu Ataatsimiititaliaanni suliarineqartut tamarmik oqaatsit marluk atorlugit pinngitsooratik allassimassapput. Taamaammat suliat ingerlanneqartut tamarmik kalaallisuunngortinneqarlutilluunniit danskisuunngortinneqartussaapput. Suliassat taakku ingerlanneqarnissaannut Nutserisoqarfik nutserisunik arfinilinnik sulisoqarpoq, taakkulu Inatsisartuni suliat naqinneqartut tamaasa, soorlu ataatsimiigiaqqusissutit, imaqarniliat, ataatsimiititaliat isumaliutissiissutaat, nalunaarusiat, angalanernit nalunaarusiat il. il., inatsisilerinerup sulinerullu tungaanit isigalugu pitsaalluinnartumik pitsaassuseqarlutik nutserneqarnissaat isumagisassaraat. Taaneqartut saniatigut ataatsimiititaliat ataatsimiinneranni, isumasioqatigiilluni ataatsimiinnerni sassartitaqarnernilu toqqaannartumik oqaluttaasarput. Kiisalu nutserisut suliassaasa ilagaat Inatsisartut Oqaatsit pillugit Suliniutaannut suliniutigisassatullu suliakkiissutigineqartunut allanut ingerlatsisuullunilu ataqatigiissaarisuuneq. Ataatsimiititaliat allatseqarnerat Inatsisartut allatseqarfiata Inatsisartut ataatsimiititaliaat sullittarai, taannalu ataatsimiititalianut allatsinit arlalinnit inuttaqarluni. Ataatsimiititaliamut allatsip inatsisissanut aalajangiiffigisassatullu siunnersuutinik ataatsimiititaliaq suliaqarnerani, ataatsimiititaliap angalanissaata aaqqissuunnerani ataatsimiititaliallu Naalakkersuisunut ilaatigut apeqquteqarneratigut suliassaqarfigisaani malinnaasarpoq Naalakkersuisullu inatsisitigut aalajangersakkat malillugit ingerlatsinersut nakkutilliisuuffigisarlugit. Ataatsimiititaliattaaq aallattaasa ilaasortat ataasiakkaarlutik inatsisissatut aalajangiffigisassatullu siunnersuusiornerini ikiortarpaat. Taamatuttaaq Inatsisartut nunani tamalaani suleqatigiinnermi peqataaneranni, minnerunngitsumik nunanut allanut sillimaniarnermullu naalakkersuinikkut apeqqutinik sammisaqarfiusuni, nunanilu tamalaani inatsisartutigoortumik Inatsisartut aallartitaannut ikiuunnikkut ataatsimiititalianut allatsit sullissisarput. Ataatsimiititalianut allatsit aammattaaq makkunatigut isumaginnittuupput: Inatsisartut inatsisissanik nalilersuisarfiat Inatsisartut inatsisissanik nalilersuisarfiata isumagisarai Inatsisartut inatsisissaattut Inatsisartullu peqqussutissaattut siunnersuutit tamakkerlugit misissuataassallugit. Taamatut suliaqarneq Inatsisit Atortinneqarnerannut Ataatsimiititaliamit, allattoqarfiup inatsisilerituutut ilinniagalinnik ataatsimiititalianut allattai ikiortigalugit ingerlanneqartarpoq. IT paasissutissiisarnerlu Ataatsimiititaliamut allatsi ataaseq paasissutissiisarnermut ikiortitut ilinniarnertuunngorniamik ikiorteqarluni Inatsisartut nittartagaat atorlugu tamanut paasissutissiinermik suliaqartarpoq. Nunat Avannarliit Siunnersuisoqatigiivisa Nunallu Avannarliit Kiliit Siunnersuisoqatigiiffiata aallartitaannut allatseqarneq Ataatsimiititaliat allattaat marluk Nunat Avannarliit Siunnersuisoqatigiivini aamma Nunat Avannarliit Killiit Siunnersuisoqatigiiffianni nunatta ilaasortaatitaannut sullissisuupput, Nunallu Avannarliit Siunnersuisoqatigiivisa Nunallu Avannarliit Killiit Siunnersuisoqatigiiffiata aaqqissuussaannut suliassanik isumaginnittuullutik. Sullissinermut allaffissornikkullu immikkoortortaqarfik Inatsisartut Allattoqarfianni Sullissinermut allaffissornikkullu immikkoortortaqarfik Inatsisartut missingersuusiaannut naatsorsuutaanullu, Inatsisartunut ilaasortat aningaasarsiaannut, akissarsialerinermut sulisorisanullu atatillugu aqutsinermut il.il. tunngasutigut suliassanik tamanik isumaginniffiuvoq. Immikkoortortaqarfiuttaaq Inatsisartut ataatsimiinnerinut atatillugu piareersaanerit ingerlanneqarnerinullu tunngassutillit allaffissornikkut suliarisarpai, ilaatigut ullormut oqaluuserisassat allattoqarfiup qullersaanit suliakkiissutigineqartut najoqqutaralugit ingerlaavartumik malinnaatinnerisigut kiisalu allakkanik isaasunik anisunillu nalunaarsuineq, pappiaranut nuutitsineq isumaliutissiissutinillu, partiillu oqaaseqartuisa saqqummiussaasa siammarterneqarneri isumagisaralugit. Aammattaaq Inatsisartunut ilaasortat sulisorisallu inissamik innersuunneqartarneri aqutarai. 50

29 7. Inatsisartut Allattoqarfianni sulisorisat 2004-p naanerani Inatsisartut Allattoqarfiat ulloq naallugu 28-inik aalajangersimasumik atorfilinnik sulisoqarpoq. Taakku allattoqarfiup aaqqissuussaanera naapertorlugu atorfinnut ukununnga ima agguataarsimapput Sulisorisat Pisortaaneq 1 Siulittaasumut allatseqarfik 1 Pisortaq 1 Qullersanut paasissutissiisarnermullu allatseqarfik 2 Oqalutsit nutserisullu 6 Ataatsimiititaliat allattaat 11 Allaffeqarfik 6 Katillugit 28 Sulisorisat 2004-mi taarseraannerat Atorfinittut 6 Soraartut 5 31/12-04-mi atorfillit p naanerani Inatsisartut Allattoqarfianni sulisorisat agguaqatigiissillugu ukiut pingasut qaangilaarlugit sivisussusilimmik atorfeqarsimapput. Sulisorisat ilaat ataaseq 1998-imi januarimi allaffeqarfissuarmiit Inatsisartut Allattoqarfiat avissaartinneqarmalli sulisuusimavoq. Sulisorisat ilaat Namminersornerullutik Oqartussani allamiit Inatsisartut Allattoqarfianni sulilersimasuupput. Sulisorisat ukiut arfinillit sinnilaarlugit sivisussusilimmik agguaqatigiissillugu Namminersornerullutik Oqartussaniissimapput. Takussutissiami ataaniittumi Inatsisartut Allattoqarfianni atorfillit atorfeqarsimanerisa sivisussusiat takuneqarsinnaavoq. Sukaasami saamerlermi nalunaarneqarpoq Inatsisartut Allattoqarfianni atorfillit atorfeqarsimanerisa sivisussusiat, talerperlermili sulisorisat taakku Namminersornerullutik Oqartussani atorfeqarsimanerisa sivisussusiat. Takuneqarsinnaavoq allaffeqarfimmi sulisorisat Allattoqarfimmi Namminersornerullutillu Oqartussani sivisunerpaamik sulisuusimasut. Kisitsisini paasissutissanittaaq takuneqarsinnaavoq ilinniagartuut ukiuni pingajuata qeqqani Inatsisartut Allattoqarfianninniinnermik saniatigut Namminersornerullutik Oqartussani allami ukiut marluk qaammatillu qulingiluat misilittagaqartuusut. Figur

30 8. Namminersornerullutik Oqartussat nersornaasiuttagaat Nersornaat Namminersornerullutik Oqartussat nersornaasiuttagaat Nersornaat 1989-imi Namminersornerullutik Oqartussat ukiut qulinngorlugit nalliuttorsiornerannut atatillugu pilersinneqarpoq. Saqqarmiu tunniunneqartassaaq inunnut maani innuttaasunut taamatullu danskinut aamma nunani allamiunut - immikkut nersortariaqarluinnartumik Kalaallit Nunaannut sullissisimasunut, suliaat inuiaqatigiinnut sullissineruppat, inuussutissarsiornermut, eqqumiitsuliornermut, ilisimatuussutsimut imaluunniit allamut tunngasuuppat assigiimmik. Inatsisartut Siulittaasoqarfiat saqqummiuliinissamik aalajangiisartuuvoq. Nersornaat sølviusoq kuultiusorluunniit tunniunneqartarpoq. Saqqarmiu sølviusoq saqqarmiulerneqartup nammineq pigisassaraa, piginnittoq inuutillugu allamut tunniuteqquneqartussaanngitsoq, qularnaveeqqusiuteqqusaanngitsoq imaluunniit eqqartuussisutigut sulissutigisitsissutaasussaanngitsoq. Saqqarmiu sølviusoq piginnittuata toqunerani pigisanut qimataanut ilanngunneqartussaavoq. Saqqarmiu kuultiusoq Namminersornerullutik Oqartussat pigisaraat, saqqarmiullillu toqunerani piginnittumut utertinneqartussaatitaalluni. Nersornaat Namminersornerullutik Oqartussat sinnerlugit tunniussisumit nersornaasigaasumut namminermut tunniunneqartarpoq. Saqqarmiuliinermut peqatigitillugu allagartaq Inatsisartut Siulittaasuata atsiugaa tunniunneqartarpoq. Nersornaatip tunniunneqarneranut atatillugu ilasseqatigiinnermut aningaasartuutit Inatsisartut Siulittaasoqarfiata akilertarpai. Tabel imi inuit uku Nersornaat-mik nersornaaserneqarput: Tunniussineq Kunngukkormiutut ataqqinassusilik Kronprins Frederik 23/2 Hans Enoksen 16/ imi sølviusumik nersornaasiinerit Tunniussineq Jørgen A. Høy 12/5 Kaare Hagemann 23/6 Agnethe Davidsen 23/6 Per Berthelsen 23/6 Kaj Olsen 24/6 Margit Motzfeldt 24/6 Margrethe Sørensen 24/6 Martha Labansen 24/6 Knud Nuka Andersen 13/7 Jerimias Hardenberg 14/7 Hansigne Lyberth 29/7 Jakob Lyberth 29/7 Peter Lyberth 29/7 Erik Norman Svendsen 3/8 Kirsten Trolle 3/8 Torben Lodberg 3/8 Mads Lidegaard 3/8 Emilie Nielsen 3/8 Erik Sprunk-Jansen 3/8 Allan Idd Jensen 10/8 Marianne Frederiksen 12/8 Jonas Christiansen 22/9 Villiam Christiansen 01/11 Karl Jørgensen 02/11 Margrethe Nielsen 29/11 Niels-Henrik Lynge 28/12 Ilanngussaq 1-2-mi ukiuni mi Nersornaammik tunniussinerit takuneqarsinnaapput. 54

31 9. Aningaasaqarneq Inatsisartut naatsorsuutaat Inatsisiliortuunermut atatillugu sulinermut aningaasartuutit Inatsisartunut Inatsisartullu Allattoqarfiannut tunngatillugit aningaasanut inatsimmut ilanngunneqartarput. Taakku saniatigut Inatsisartut Ombudsmandiannut aningaasaliissutit naatsorsuutillu Inatsisartut Siulittaasoqarfiata qullersatut akisussaaffigai. Taamatuttaarlu Inatsisartunut aningaasaliissutigineqartut tamarmiusut iluini assigiinngitsunut tapiissutit aqutsivigineqarput. Inatsisartut Aningaasarsiat, qinigaajunnaarnermi aningaasarsiat soraarnerussutisiallu Inatsisartut teknikkikkut atortulersuutaasa aserfallatsaalineri ingerlatsiviginerilu Inatsisartunut ilaasortat ataasiakkaat paasisassarsiorlutik angalaneri Inatsisartut Allatoqarfiat Aningaasarsiat mi Inatsisartut Ataatsimiinneri Aapparisat angalaneri Siulittaasoqarfiup angalaneri Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliap angalaneri Kukkunersiuinermut Ataatsimiititaliap angalaneri Aalisarnermut Nunalerinermullu Ataatsimiititaliap angalaneri Eqqissisimatitsinermut Avatangiisinullu Ataatsimiititaliap angalaneri Ineqarnermut Attaveqaqatigiinnermullu Ataatsimiititaliap angalaneri Kultureqarnermut Ilinniartitaanermullu Ataatsimiititaliap angalaneri Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu Ataatsimiititaliap angalaneri Nunanut Allanut Sillimaniarnermullu Ataatsimiititaliap angalaneri Nunat Avannarliit Siunnersuisoqatigiivi Nunat Avannarliit Killiit Siunnersuisoqatigiiffiat Inuussutissarsiornermut Ataatsimiititaliap angalaneri Nersornaat, nersornaatit tunniunneqarnerilu Pisortatigoortumik tunissutit Pisortatigoortumik tikeraartoqarneq ilassinninnerillu Atorfininnerit soraarnerillu, pequtit angallanneqarneri Utaqqiisaasumik ineqartitsineq Sulinngiffeqarnermi akiliunneqarluni angalanerit Inatsisartut ataatsimiinnerisa imaqarniliorneqarneri Ingerlatsinermik kukkunersiuineq Avataaniit nutserisoqarneq taartaagallartoqartarnerlu Sullissinissamik isumaqatigiissutit, kopeeriviit qarasaasiallu Suliffeqarfiup biiliisa ingerlatsivigineri, sillimmasiutit, illuutit Attaveqaqatigiinnermut aningaasartuutit Naqitikkat, pappialat il.il Pequtit IT-mullu atortunik pisinerit Pikkorissarnerit, ilinniagaqartitseqqinnerit sulisunillu piginnaanngorsaaneq Inatsisartut Inatsisartut Allattoqarfiat Inatsisiliornermut atatillugu aningaasartuutit katillugit Inatsisartut ataani sullissiviit tapiissutillu Inatsisartut Ombudsmandiat Akissarsianut aningaasartuutit Aningaasartuutit allat Inatsisartut Ombudsmandiat, katillugit Tapiissutit Inatsisartut Allattoqarfiannit tunniunneqartartut Naalakkersuinikkut sulinermut tapiissutit Illua tungiliuttut ilassinnittarnerat Landskarsip nersornaatitut tunissutai Nunat Avannarliit Killiit Siunnersuisoqatigiiffiat, ilaasortaanermut akiliut Inuit Issittormiut Kattuffiat International Training Center for Indegenious Peoples (ITCIP) Tapiissutit Inatsisartut Allattoqarfiannit tunniunneqartartut katillugit Inatsisartut ataani sullissiviit, katillugit

32 Ilanngussaq miit 2003-mut sølviusumik NERSORNAASIISARNERIT Bilag 1 Uddeling af NERSORNAAT i guld i perioden Kuultiusumik nersornaaserneqartoq/ Modtager af Nersornaat i guld Nersornaaserneqarpoq/Overrakt Jonathan Motzfeldt 01/ Lars Chemnitz 01/ Dronning Margrethe den II 21/ Erling Høegh 21/ Poul Schlüter 21/ Isi Foighel 08/ Thue Christiansen 21/ Gunnar Martens 25/ Lars Emil Johansen 26/ Bendt Frederiksen 03/ Mary Simon 24/ Magnus Larsen 22/ Eigil Knuth 08/ Nobuyuki Higuchi 23/ Prins Takamodo 14/ Knud Sørensen 27/ Otto Sandgreen 01/ Anders Andreassen 21/ Alibak Steenholdt 29/ Jørgen Fleischer 21/ Knud Hertling 30/ Jens Christian Chemnitz 12/ Aage Chemnitz 20/ Motzfeldt Hammeken 21/ Holger Balle 02/ Mr. Mitsudo Urano 09/ Christian Berthelsen 31/ Tyge Lehmann 31/ Friis Arne Petersen 17/ Ole Samsing 17/ H.K.H. Prins Henrik 02/

33 Ilanngussaq miit 2003-mut sølviusumik NERSORNAASIISARNERIT Bilag 2 Uddeling af NERSORNAAT i sølv i perioden Sølviusumik nersornaaserneqartoq/ Modtager af Nersornaat i sølv Nersornaaserneqarpoq/Overrakt Annas Olsen 21/ Christian Lynge 21/ Eigil Knuth 21/ Elisa Maqe 21/ Elisabeth Johansen 21/ Hans Holm 21/ Hanseeraq Frederiksen 21/ Hendrik Eriksen 21/ Henning Lund 21/ Jørgen Peder Hansen 21/ Katrine Sivertsen 21/ Knud Hertling 21/ Knud Kristiansen 21/ Lars Emil Johansen 21/ Moses Olsen 21/ Ôdâq Olsen 21/ Ole Ålgård 21/ Peter Egede 21/ Peter K. S. Heilmann 21/ Torben Hede Pedersen 21/ Uffe Ellemann-Jensen 21/ Otto Steenholdt 24/ Niels Carlo Heilmann 03/ Jonas Brønlund 18/ Kristian Berthelsen 20/ Enos Lyberth 01/ Jørgen Petersen 10/ Otto Sandgreen 10/ Poul Gaarden 27/ Lars Vesterbirk 01/ Agnethe Nielsen 29/ Aqissiaq Møller 29/ Dolf Lund 29/ Eli Møller 29/ Gunnar P. Rosendahl 29/ Hendrik Nielsen 29/ Margrethe Jeremiassen 29/ Peter Jensen 29/ Sofie (Suffiaaraq) Holm 29/ Hans Kristiansen 04/ Jørgen Chemnitz 04/ Ove Filemonsen 04/ Vittus Skifte Nielsen 04/ Frederik Nielsen 30/ Henning Brønsted 30/ Johan Kleist (Aavaat) 30/ John Jensen 30/ Villads Villadsen 06/ Flemming Hedegaard 12/ Carl Broberg 30/ Aqqaluk Lynge 03/ Konrad Steenholdt 03/ Hans Larsen 22/ Adam Lynge 20/ Knud Sørensen 13/ Finn Lynge 04/ Charlotte Hansen 08/ Steen Malmquist 11/ Anders Andreassen 26/ Christian Lyberth 14/ Pavia Nielsen 18/ Ib Thyregod 24/ Peter Augustinus 24/ Ole Ramlau-Hansen 03/ Kaj Kleist 29/ Christian Vibe 10/ Marius Nielsen 06/ Alibak Steenholdt 27/ Martha Biilmann 27/ Robert Petersen 16/ Einar Lemche 15/ Emil Abelsen 04/ Jakob Sivertsen 04/ Jens Rosing 04/ Josef Tuusi Motzfeldt 04/ Peter Ostermann 04/ Svend Erik Danielsen 20/ Anders Berthelsen 21/ Emil Zeeb 21/ Emilie Lennert 21/ Henrik Lund 21/ Lazarus Olsen 21/ Niels Berthelsen 21/ Poul Bjerre 21/ Orla Sandborg 21/ Nikolaj M. O. S. Jensen 12/ Helge Schultz-Lorentzen 14/ Jørgen Meldgaard 14/ Gert Vigh 01/ Esaias Broberg 10/ Guldborg Chemnitz 04/ H. C. Petersen 04/ Inge Lynge 04/ Jakobine Rosing 07/ Samuel Knudsen 07/ Karl Knudsen 12/ Ove Filemonsen 25/ Peter Christensen 04/ Peter Petersen 10/ Bent Barlaj 12/ Jens Poulsen 13/ Abel Egede 21/ Ulrik Møller 24/ Gerhardt Petersen 08/ Anguteeraq Davidsen 21/ Kristian Lauritsen 27/ Hansepâjuk Gabrielsen 30/ Heinz Barüske 01/ Erik Røde Frederiksen 21/ Gudrun Chemnitz 21/ Hans Jakob Frederiksen 21/ Ove Brandt 25/ Jørgen Kleemann 18/ Adam Nielsen 21/ Karl Siegstad 29/ Minik Rosing 08/ Daniel Lennert 31/ Sofie Petersen 09/ Oluf Høegh 19/ Jens Fynbo 19/ Jonathan Sebulonsen 12/ Jens Adolfsen 15/ Ingvar Høegh 16/ Gertrud Rask Karlsen 21/ Peter Frederik Rosing 05/ Ole Magnussen 05/ Nikolaj Heinrich 05/ Oluf Kleist (Olaf) 08/ Emil Motzfeldt 08/ Mariane Lund 08/ Isak Trolle 08/ Marius Petersen 08/ Pavia Lange 19/ Christian Jeremiassen 20/ Uvdloriaq Løvstrøm 02/ Johannes Karlsen 08/ Jonas Jeremiassen 09/ Ib Lorentzen 29/

34 60