NAP-NYT. K a l a a l l i t N u n a a t a s i n n i i s o q a r f i a

Transcription

1 K a l a a l l i t N u n a a t a s i n n i i s o q a r f i a B r u x e l l e s - i m i Puisit parlamentimi tusarniaassutigineqarn erat 7. Februar 2012 puisit tusarniaatigineqarpoq Qupp. 1 ARTIC OIL & GAS Arctic oil & gas paasiniaaqatigiinneq pillugu atuaruk, Jørgen T. Hammeken- Holm ilaasoralugu Qupp. 3 Aalisarneq pillugu isumaqatigiissut Kalaallit Nunaat EU-lu aalisarnermut isumaqatigiissutaat nutaaq pillugu atuaruk Qupp. 5 EXCO- kikkuuppat? EXCO-mi ilaasortat arfinillit Qupp.7-8 Atuarsinnaasatit: Erfalasumik ullorsiorneq Kalaallit Nunaata Sinniisoqarfia Savalimmiut erfalasuminnik ullorsiortarnerani IUCN Roundtable IUCN-ilu ataatsimiinneq European Seafood Exposition Nerisassanik Imarmiunik Europami Takutitsineq Soufle Boréal Takutitsineq Karina Mølleri ilaasoralugu The impact of the EU sealban on the Inuit population in Greenland

2 PUISIT PARLAMENTIMI TUSARNIAASSUTIGINEQARNERAT Marlunngornermi ulloq 7. februar 2012 MEP Pat the Cope Gallagher ima qulequtalik The impact of the EU sealban on the Inuit population in Greenland parlamentimut tusarniaassutigaa. Puisit pillugit tusarniaaneq Bruxellesimi parlamentimi ingerlanneqarpoq, tassani Kalaallit Nunaannit aallartitat Aalisarnermut Naalakkersuisoq Ane Hansen siuttoralugu peqataallutik. Tusarniaanermut tunngavigineqartoq tassaavoq Inuit immikkut akuersissuteqaraluartut eqqusseqqusiunnaarneq Kalaallit Nunaanni innuttaasunut qanoq sunniuteqarsimanersoq pillugu oqallissaarinissaq. Inuit immikkut akuersissuteqarlutik eqqusseqqusiunnaarneq Great Greenlandip ineriartorneranut pitsaanngitsumik sunniuteqarpoq. Puisit amiinik tunisat ikiliartornerat ingerlatseqatigiiffiup pitsaanngitsumik inissisimalerneranik kinguneqarpoq aammalu Great Greenlandimi sulisut ukiut kingulliit tallimaat 89 %-imik ikileriarput, Lars Berg oqalugiarnermini taama oqarpoq imi juunimi MEP Pat the Cope Gallagher Kalaallit Nunaannut tikeraarpoq, tamatumani ilaatigut naapillugit Inatsisartut Siulittaasuat Josef Motzfeldt aammalu Aalisarnermut, Piniarnermut Nunalerinermullu Naalakkersuisoq Ane Hansen. Tassani isumaqatigiissutigineqarpoq MEP Pat the Cope Gallagher parlamentimi tusarniaanermi qaaqqusisuussasoq, tusarniaanermi eqqartorneqassalluni inuit immikkut akuersissuteqaraluartut puisit amiinik eqqusseqqusiunnaaarnerup kinguneri suunersut. Ataatsimiinneq APNN qanimut suleqatigalugu aaqqissuunneqarpoq. Naalakkersuisunut ilaasortaq Ane Hansen tusarniaanermut atatillugu saqqummiussaqarpoq. Tassani ilaatigut eqqaavaa eqqusseqqusiunnaarnera Kalaallit Nunaannut qanoq sunniuteqarsimanersoq. Naak Inuit immikkut akuersissuteqaraluartut eqqusseqqusiunnaarnikkut Kalaallit Nunaat aningaasaqarnikkut annaasaqarpoq. Tusarniaanermi peqataapput Great Greenlandimi pisortaq Lars Berg aammalu KNAPK-p (Kalaallit Nunaanni Aalisartut Piniartullu Peqatigiiffiat) siulittaasua Leif Fontaine. KNAPK-p siulittaasua, Leif Fontaine eqqusseqqusiunnaarneermi ernummatini saqqummiuppai. Tassani pinngortitami ataqatigiinneq aammalu piniartunut aalisartunullu sunniutissat annertuumik ernummatiginerarpai. Tassunga tunngatillugu KNAPK isumaqarpoq inerteqquteqarnerup kingunerisaanik nunarsuarmi puisit amiinik niiveruteqarneq sequmilluinnarsimasoq Issittumilu puisinniarneq taamaalilluni pingitsaaliissummik taneqarsinnasumik inuussutissarsiornikkut kultoorikkullu ulorianartorsiortinneqartoq. Taassuma saniatigut Europami, Amerikami Asiamilu mingutsitserujussuarneq pissutigalugu Issittumi Pinngortitaq allanngoriartupiloorpoq piniartut inussutissarsiornerata uloriarnartorsiorneranik kinguneqartumik.

3 Ministerit OLT-mi ataatsimiinnerat aamma oqallitsitsineq januarimi 2012 Ulluni januar 2012-mi ministerit OLT-mi ataastimiinnerat qulissaat aamma OLT-EU-mi oqallitsitsineq ingerlanneqarput 2011-ip naajartornerani ingerlanneqar-tussaasimagaluarput, nalaassinerilli assigiinngitsut pissutigalugit januar 2012-imut kinguartinneqarsimallutik. Ministerit OLT-mi ataatsimiinnerat ingerlalluarpoq Montserratip naalakkersuisuisa siulittaasuannit Reuben T. Meademit aqunneqarluni. Kalaallit Nunaat sinnerlugu Jacob Isbosethsenip avatangiisit aamma klima pillugit nalunaarusiaq PWP3 saqqummiuppaa. Naalakkersuisut siulittaasuat Kuupik Kleist aammattaaq periarfissani arlalinni saqqummiuttarpoq, taamasillunilu "Avatangiisinut Mianerinnilluni Ineriartorneq" pillugu Kalaallit Nunaata takorluugaanik saqqummiinissaminut periarfissaqalertarluni, tassani pineqarput suut unamminartut taamaattorli aamma periarfissat inooqatigiinnikkut, aningaasarsiornikkut aamma inuttut akisussaassuseqarnikkut ineriartornermik kinguaas-satta kingornussassaannik anguniaqarluni kissaateqarneq OLT-mi ilaasortanit arlalinnit siunnerfigineqartoq. Kuupik Kleistip ersarissarpaa "Avatangiisinut Mianerinnilluni Ineriartorneq" ilinniartitaanermik, nutaanngorsaanermik aamma ilisimatusarnermik aallussiffiusoq peqqissaartumik qinerneqartoq, OCTA Strategic Planimut, Joint Position Paperimut kiisalu OLT pillugu nutaamik aalajangiinissamut piareersaatit Kommissionip tusarliussaanut aamma tapertaliullugit. Taamaasilluni "Green Growth", with the slogan "How cool is Green?" - Discover it in Greenland 2012" ("Avatangiisinut Mianerinnilluni Ineriartorneq" "Mianerinninneq qanoq nuannertigaa - Kalaallit Nunaanni 2012-imi paasiniaruk"-nik oqaasinnaalik) siullerpaamik saqqummiunneqarpoq. OLT-mi ilaasortat aamma Kommissionip akornanni saqqumilaarnerunissaq aamma ammasumik oqaloqatigiittarnissaq Kuupik Kleistip pingaartilluinnarlugu oqaatigaa. Pisimasoq imaannaanngitsoq aamma pivoq Villy Søvndahlip, danskit nunanut allanut ministerigisartagaannit siullersaalluni, OLT-EU-mi Oqallittarfimmut sassartinneqarnera-tigut. Nunanut allanut ministerip ilaatigut eqqaavai danskit EU-mi siulitaasuuffeqarnerata nalaani pingaarnersiuilluni aallunniarneqarnerpaat tallimat suunersut: aningaasarsiornik-kut ineriartornerup pisariillisarnissaa, suliffissanik nutaanik pilersitsineq, aningaasaqar-nikkut missingersuutinik maleqqissaarinninniarneq sakkortooq, avatangiisinut innarliinngitsumik politikkeqarnerup siuarsarnissaa aamma innuttaasunik isumannaatsuutitsineq. Pingaarnersiuinerit taakku OLT-mi ilaasortanut apuukkusuppai, tassami tamatta Europa-mut atalluinnartuugatta. Nunanut allanut ministerip Kalaallit Nunaata Danmarkillu akornanni ataqatigiinneq pitsaasoq immikkullu ittoq aamma ersarissarpai, imminullu noqinnani oqaluttarfimmiit ikinngumminut suleqatiminullu, Naalakkersuisut Siulittaasuannut Kuupik Kleistimut, ilassinnilluni peqatigalugulu OLT-mut ilaasortanut siulittaasuulernissaanik Danmarkip tapersersuinissaanik pilluaqqusineranillu apuussiffigalugu. Taamaalilluni Montserratip siulittaasuuffik Kalaallit Nunaannut tunniuppaa. Soorlu -imi kingullermik saqqummertumi allaaserineqartoq ukiukkaartumik siulit-taasuunerit nikerartut nassatarivaa, ilaasortat ataasiakkaat tamarmik OLT-EU-mi suleqatigiinermi sunik oqallisigineqartussanik aalajangeeqataanissaminnut sutigut periarfissat iluatigut sunniuteqaqataasinnaasarmata. Kalaallit Nunaata siulittaasuunermi nalaani ilaa-tigut suliassarai OLT-mi siulersuisoqarfiup kiisalu EU Kommissionip ilaasortallu sisa-maasut akornanni ataatsimiinnissat EU-mi præsidenti suleqatigalugu piareersaassinerit ingerlatsinerillu. Siulittaasuttaaq isumagissavai OLTmi ilaasortat soqutigisaasa EU Kommissionimut saqqummiuttarnerat præsidentilu peqatigalugu OLT-mi ilaasortat 26-iusut isumaqagiinniarnerni ataatsimiinnernilu september 2012-ip naanissaata tungaanut sinniisuuffiginissaat.

4

5 Arctic Oil & Gas: Experiences and Development Marlunngorneq ulloq 6. Marts 2012 Kalaallit nunaannit aallartitat Kalaallit Nunaanni Aatsitassanut Ikummatissanullu Pisortaqarfimmit Jørgen T. Hammeken-Holm ilagalugu Europaparlamentimi isumasioqatigiinnermi peqataapput. Isumasioqatigiinneq EU Arctic Forum suleqatigalugu Norgip avannaata EU-mi allaffianit aaqqissuunneqarpoq. Piffissami kingullermi issittumi uulia gassilu annertuumik aallunneqarput, soorluttaaq Kalaallit Nunaanni uuliasiortoqarnerani annertuumik eqqumaffiginiarneqartoq. - Nunat ilaasortat arlallit avatangiisit pillugit paasissutissanik ilisimasanillu avitseqatigiittarnermik annertuumik misilittagaqarput aammalu sumiiffinni nutaani aallartitsiniaraanni tamanna ilisimaneqartariaqarpoq, taama oqalugiarnermini oqarpoq MEP Vicky Ford, de Europæiske Konservative og Reformisterimi ilaasortaasoq. Sillimaniarneq pingaartillugu Aallartitanit oqaatigineqarpoq sillimaniarneq annertuumik pingaartinneqassasoq. Issip, imaata, immallu qanoq ititiginerata sikullu ajornartorsiutaanerat aallartitanit eqqumaffiginiarneqarput, tamatumanilu issittumi uuliamik qanoq pitsaanerpaamik ingerlanneqarsinnaanersoq takutinneqarpoq. Takussutissiatigut assigiinngitsutigut aaqqiissutissat amerlapput. Uuliasioqatigiiffimmik najukkamilu inuiaqatigiinnik ilisimaqarluarnissaq uuliamik qalluinissami alloriarnertut pingaarutilittut saqqummiunneqarput. Unammilligassaq annerpaaq tassaavoq issittumi pinngortitamik sunnertiasumik innarliinaveersaarnissaq, tassalu avatangiisitigut innarliisinnaanerup minnerpaaffianiitinneqarnissaa pingaartinneqarpoq. Kalaallit Nunaanni uuliasiorneq Kalaallit Nunaata uuliasiornikkut killiffia isumasioqatigiinnermi Jørgen T. Hammeken-Holmimit saqqummiunneqarpoq. Kalaallit Nunaanni uuliasiorneq qulequtaavoq oqallinnermik pilersitsisoq. Aammalumi isumasioqatigiinnermi matumani oqallitsitsilluni. Jørgen T. Hammeken-Holmip eqqaavaa neqerooruteqartoqarnerini Kalaallit Nunaata akuersissuteqartarnermut politikia qanoq ingerlanneqartarnersoq aammalu misissuinermi ingerlatat qanoq ingerlanneqartarnersut. Kalaallit Nunaata assingatigut takutippaa Kalaallit Nunaanni misiligutaasumik qillerinerit amerlassusiat. - Uuliamik aatsitassanillu ineriartortitsinerup Kalaallit Nunaata aningaasaqarnera annertusassavaa aammalu Kalaallit Nunaanni inuiaqatigiit inooqataanikkut kulturikkullu annertuumik sunniuteqarfigissallugit, Jørgen T. Hammeken-Holm saqqummiinermini taama oqarpoq. Saqqummiinermini Namminersorlutik Oqartussat, Cairn Enegyp kommunillu peqataatinneqartut akornanni IBA-mik (Impact Benefit Agreement) isumaqatigiissutip inernerinut marluusunut assersuusiorpoq. Kalaallit Nunaat pillugu oqallinneq Tamaattorli MEP Vicky Ford qularisaqarpoq, isumaqarami aallartitat tamarmik uuliamik qalluineq kusanartutut isigigaat. Issittumi uuliasiornerit isumannaalluinnartumik ingerlanneqarsinnaasoq EuropaParlamentimi ilaasortat sinnerinut paasitinneqassappat ersarissunik allannerusunillu saqqummiisoqarnissaa kissaatigaa. Radari, maluginiutit (sensorer) aammalu laserit infrarødit atorlugit uuliamik aniasoqarneranik teknologiimik uuttortaanikkut ajutoortoqarneq aaqqinniarneqarsinnaassasoq ilimaginngilaa. Det Europæiske Folkepartis Gruppemit (Kristlige Demokrater) MEP Michael Gahlerip Kalaallit Nunaanni SIA (Social Impact Assesment) aamma IBA (Impact Benefit Agreement) apeqqutigai. -Assigiiaartitsinerit eqqarsaatigalugit taakku qanoq inissisimappat. Europami assigiiaartitsinerit qaffasinnerpaat naleqatigaat aammalu ataqatigiinnerat qanoq pingaaruteqartigaa? aperivoq. De Europæiske Konservative og Reformisterinit MEP Anna Rosbachip paaserusuppaa kalaallit Nunaanni uuliasiornermik aatsitassarsiornermillu ingerlataqartuni kalaallit qaffasissumik ilinniagallit qanoq amerlatigisut atorfeqartinneqarnersut. Apeqqutinu taakkununnga Aallartitaqarfimmi pisortaq Lida S. Lennert akissuteqarpoq, Kalaallit Nunaanni aatsitassanut inatsimmi danskit inatsisaat tunngavigineqartoq, Namminersorlutik Oqartussat 2009-mi eqqunneqannginneranni ilusilersorneqartoq. Kalaallit Nunaanni aatsitassanut inatsit Europami ukiorpassuarni misilittakkanik tunngaveqarpoq. SIA aamma IBA pillugu apeqqutinut atatillugu nassuiaavoq taakkunani ilaatigut Canadami assigiiaartitsinerit qaffasinnerpaat tunngavigineqartut aammalu Kalaallit Nunaanni pissutsinut naleqqussagaasut, tamatumalu saniatigut najoqqutarisassat Issittumut Siunnersuisoqatigiinnit aalajangerneqartut malinneqartut. Anna Rosbachip apeqqutaanut atatillugu Lida S. Lennert akissuteqarpoq kalaallit Nunaanni uuliamik aatsitassanillu aqutsinermi namminersortuni pisortallu ingerlatsiviini kalaallinik qaffasissumik ilinniagalinnik atorfeqartoqartoq

6 Aalisarneq pillugu isumaqatigiissut nutaaq Ulluni 31. januarimit 3. februarimut 2012 aalisarneq pillugu EU-mik suleqateqarnissamik isumaqatigiissummut nutaamut isumaqatigiinniarneq kingulleq pingajuallu ingerlanneqarpoq. Ataatsimiinnerit Kalaallit Nunaata Københavnimi aallartitaqarfiani Tamatuma pinnginnerani Ilulissani 2011-mi septembarimili isumaqatigiinniartoqarpoq, tamatumalu kingorna 2011-mi novembarimi Bruxellesimi aappassaa ingerlanneqarluni kiisalu 2012-imi februaarip aallartinnerani pingajussaat Københavnimi ingerlanneqarluni. Aammattaaq pisut taakku akornanni APNN-ip aamma DG MARE-p akornanni teknikikkut ataatsimiittoqarpoq. Ullut sivisuut arlalialunnguit kingorna inernerit kiisami inissinneqarput aammalu Kalaallit Nunaannut Kommissionimullu isumaqatigiissut pitsaasoq anguneqarpoq. Paasissutissiissutigineqarsinnaavoq aalisarneq pillugu isumaqatigiissut allanngorneqanngimmat, taamaattorli aalisarnermut piumasaqaatit aalisarneq pillugu isumaqatigiissummut allattaavimmi maleruagassiuunneqartut suliassaqarfinni arlalinni nutarterneqarlutik. Aalisarnermut, Piniarnermut Nunalerinermullu Naalakkersuisoq Ane Hansen tusagassiorfinnut nalunaarummi ima oqaaseqarpoq: Isumaqatigiinniarnerup tamatuma inernera naammagisimaarpara, Nunatta Karsianut tapiissutinik pisariaqartinneqartunik qulakkeerisoq. Aningaasat maannamumit amerlanerupput, tamatumalu peqatigisaanik EU-mut aalisagartagassaritinneqartut annikillilerneqangaatsiarlutik, taamaalilluni aalisarnermi uumasoqassutsikkut tunngavissat nunatsinnilu aalisarnermik inuussutissarsiutillit soqutigaat eqqumaffiginiarneqarlutik, tassunga ilanngullugu Kalaallit Nunaanni aalisakkanik tunisassianik EU-mi akitsuutitaqanngitsumik suli ingerlatsisinnaaneq DG MARE-p isumaqatigiissut nutaaq naammagisimaarlugu oqaatigaa aammalu taamatut angusap EU-p Kalaallit Nunaatalu akornanni suleqatigiinneq pitsaasoq suli pitsaaninngortikkaa erseqqissaatigalugu. Ukiup matuma ingerlanerani isumaqatigiinniarnerit inernerat, isumaqatigiissutip nutaap ulloq 1. januar 2013-imi atuutilinnginnerani, Naalakkersuisunit EU-millu inaarutaasumik akuersissutigineqassaaq aammalu 2015-ip naanissaata tungaanut atuutissalluni. Nauja Bianco Udenrigsministeriami Kalaallit Nunaannut tunngasunut siunnersorti taavalu Immikkoortortaqarfimmi pisortaq, Emanuel Rosing, APNN-miit Constantin Alexandrou-lu, Head of Unit DG MARE. Kalaallit Nunaat EU-lu aallartitai atsiornermi peqataasut.aalisarnermut isumaqatigiissut Kalaallit Nunaata Sinniisoqarfiani Københavnimi atsiorneqarpoq.

7 Bruxellesimi ExCo-mi ataatsimiinnerit Kalaallit Nunaata OLT-mi siulittaasuuneranut atatillugu Kalaallit Nunaata Bruxellesimi Aallartitaqarfitata ilaatigut OLT-p siulittaasuisa ataatsimiittarneri aaqqissuuttassavai, martsip qaammataani ExCo-mi marloriarluni ataatsimiittoqarpoq Nunat aamma naalagaaffiup immikkoortortai imarpiit ikaarlugit inissisimasut kattuffianni OCTA-mi ilaasortaapput qeqertat mikinerit anginerillu 25-t, naalagaaffiit sisamat EU-mut ilaasortaasut, Danmark, Frankrig, Storbritannien aamma Holland ilaanni ataatsimi tamarmik naalagaaffinnut atassutillit. Kalaallit Nunaat OLT-mi siulittaasutut ilaatigut OLT-mi siulersuisut ataatsimiittarneri aqutaralugillu aaqqissussavai. Kalaallit Nunaata OLT-mi siulittaasunngorneranut atatillugu Kalaallit Nunaata Bruxellesimi Aallartitaqarfiata martsip qaammataani ataatsimiinnerit marluk aaqqissuuppai. Ataatsimiinnerni taakkunani OCTA-p siunissami qanoq iliornissaa aammalu 2012-ip tungaanut OCTA-p qanoq angusaqarsimanera oqallisigineqarput. Ataatsimiinneq siulleq ulloq 2. marts ingerlanneqarpoq, tassani ilaatigut allatsimik nutaamik toqqaanissaq oqallisigineqarluni, tassa Kalaallit Nunaat siusinnerusukkut allatsitut inissisimasimammat. Siulersuisunut ilaasortat ilisaritinnerat takujuk kinalu allatsitut inissinnersoq paasiniarlugu. Ataatsimiinnerit aappaa ulloq 23 marts ingerlanneqarpoq. Ataatsimiinnerit tamarmik Bruxellesimi ingerlanneqarput. Ataatsimiinnerni kingullermik ataatsimiinnermilli isumasioqatigiinnerit assigiinngitsut peqataaffigineqarsimasut malillugit siulersuisut nutarterneqarput. Exco-møderne Ataatsimiinnerni aamma aaliagerneqarpoq EU-OLT-Forum Ministermøde-ilu tullissaa Septemberimi ilulissani pissasoq. Aamma PWP3-mi ataatsimiinneq aaliagerneqarpoq, OLT Rio+20-imi peqataanissaa taavalu Kalaallit Nuunaata aaqqissugaa From The Arctic to the Tropics EU parlamentimi pisussaq. Ilanngullugulu OCTA Strategic Plan, Roadmap aammalu Communicationsstrategy eqqartorneqarput ataatsimiinnerni.

8 EXCO-mi ilaasortanik Ilisarititsineq Janice Panton Head of Montserrat Government UK Office and UK Representative for the Government of Montserrat. Storbritanniami Montserrat sinniisuuffigaa. Suliassaqarfiisa pingaarnerit ilaatigut ilagaat sumiiffimmi Storbritanniamit ilaaffigineqangnitsuni Montserratsip soqutigisaanik ingerlatsinissaq. Aamma Londonimi allattoqarfimmi pingaarnertut aallartitaavoq, tassani atorfilittat qinikkallu Storbritanniamiitillugit sullitassaralugit. H.C.S (Cedrick) Tilma Representative of the Government of Aruba at the EU permanent representation of the Kingdom of the Netherlands. Cedrick Tilma Excomi ilaasortaanermi saniatigut Excomi 2012-mi allatsitut toqqarneqarpoq. Cedrickip Bruxellessimi Arubamut sinniisutut suliassaasa pingaarnerit ilagaat nunap EU-mi sinniisuuffiginissaa. Arubamut sinniisutut suliaqarnermini Cedrick Tilma Eu-mi anguniarneqarsinnaasut tamaasa angunissaannut tamaviaarniarpoq. Kedell Worboys St Helena Government UK Representative. Suliassaa pingaarneq tassaavoq St Helenap Storbritanniamut sinniisuuffiginissaa. Naalagaaffik sinnerlugu St Helena Linemi, umiarsuarmik RMS St Helenamik piginnittumi pisortaavoq. Maannakkorpiaq UKOTA-mi (UK Overseas Territorries Association) siulittaasuuvoq, tassani siuariaateqartoqarnissaa kissaatigaa. Tamatuma saniatigut UK OT workshop The Jewels in our Crown- our unique Biodiversitey ingerlalluartoq septembarimi ingerlanneqartussaq qilanaaraa.

9 EXCO-mi ilaasortanik Ilisarititsineq Olivier Gaston: European Affairs Manager for Saint-Pierre-et Miquelon Olivier Gastonip OLT-mi ilaasortat allartitaat allat suleqatigai, tamatumalu saniatigut siulersuisuni aningaaserisutut ilaasortaalluni. Olivierip sammisai tassaanerupput apeqqutit niuernermut tunngasut aammalu Europami ineriartortitsinermut aningaasaateqarfiup pilersaarusiornera ingerlanneqarneralu, taamatut inissisimanermigut The Single Programming Document -ip immikkoortuata siulliup suliarineqarnerani peqataasimalluni. Tamatuma saniatigut Kommissioni suleqatigalugu European Development Fundip (EDF) qulingiluassaanik qulissaanillu ingerlanneqarnissaata aningaasalersorneqarnissaa suleqateqarnermigut isumaqatigiissusiorfigaa. Aamma ilanngullugu oqaatigineqarsinnaavoq Saint-Pierre-et-Miquelonip ineriartortinneqarnissaani aaqqissuussaanikkut pilersaarutip ingerlanneqarnera siulersorpaa. Ukioq 2012-imi naatsorsuutigisaq tassaavoq Europap OLT-mut, tassunga ilanngullugu Saint-Pierre-et- Miquelonimut aningaasaqarnikkut tapiissuteqartarnerata suliniutigineqarnerani annertuumik siuariaateqarnissaq, ingerlanneqarnissaat aallartinneqareerluni. Chloé Calvignac Repræsentant fra Ny Kaledonien, Parisimi. Chloe Calvignac OLT-mi siulittaasuuvoq, taamaattumillu OLT-p pilersaarusiorneqarnerani, piareersarneqarnerani ingerlanneqarneranilu qanimut peqataasarluni. Chloé Calvignac 2011-mi OLT-mi siulittaasunngorpoq. Taamani nassuiaavoq OLT-mi ilaasortanut tamaginnut iluaqutissat sulissutiginiarlugit, pingaartumik siunissami EU-mik suleqateqalernissaq siunertaralugu. Tamatuma peqatigissaanik OLT-p EU-mi ersarinnerulernissaa suli siuarsarniarpaa. Kedrick Malone Director of the London Office Kedrick Malonenip British Virgin Island Storbritanniami Europamilu sinniisuuffigaa. Kedrick Malone British Virgin Islandimi 2002-mit 2005-ip tungaanut takornariartitsinermut pisortaavoq, tamatumalu kingorna director of International Development, Freeman Group.

10 IUCN ROUNDTABLE International Union of Conservation of Nature (IUCN) ulloq 14. februar Roundtablemik taaneqartumik aappassaanik ataatsimiippoq. Ataatsimiinneq siulleq ukioq kingulleq ulluni 30. juni 1. juli 2011 ingerlanneqartoq malitseqartinneqarpoq Ataatsimiinnermi pingaarnertut oqaluuserineqartut ilaatigut tassaapput malitseqartitsinerup oqallisigineqarnissaa aammalu 2008-mi ataatsimeersuarnermi Reunion Konferencenimi nalunaarutigineqartup atuutsinneqalernissaanut killiffik. 2 Roundtablemik taaneqartumik ataatsimiinnermi peqataapput DG ENV, DG MARE, DG REGIO, nunat immikkoortortaannut imarpiit ikaarlugit inissisimasunut Frankrigimit Tuluillu Nunaannit ministeriaqarfinnit aallartitat kiisalu avatangiisit pillugit NGO-mi ilaasortat Europameersut assigiinngitsut aammalu Namminersorlutik Oqartussat sinnerlugit Kalaallit Nunaata Aallartitaqarfia kiisalu OLT-t kattuffiat OCTA. Ataatsimiinnermi oqaluuserisassat pingaarnerit tassaapput Meddelelsen fra Reunion konferencenimit nalunaarutigineqartup atuutsinneqalernissaanut killiffik, BEST-imik aaqqissuussinermik nutarterineq saqqummiussinerlu, CBD in-depth Review of Islands Biodiversity programme kiisalu IUCN Roundtablep siunissami ataatsimiinnissaanik pilersitsineq. Peqataasut ilisaritinnissaminnut sunillu suliaqanerinik saqqummiussinissaminnut periarfissinneqarput. Jacob Isbosethsenip OLT-kattuffia ataatsimiittarnerillu il.il. naatsumik saqqummiuppai, tamatumalu saniatigut ukioq qaangiuttoq pillugu OCTA s PWP3-p nalunaarusiaa kiisalu Kalaallit Nunaata qulequtarititaa Minguinnerusumik tunngaveqarluni ineriartortitsineq, tamatumani ilinniartitaaneq, inerisaaneq ilisimatusarnerlu aallunneqassallutik, naatsumik saqqummiussaqarfigai. Apeqqutinik akisilluni immersuiffissaq OLT-mi ilaasortanut tamanut nassiunneqassaaq, pingaarnertut suliassaqarfiit pingasut taakku iluini apeqqutinut marlunnik akissuteqaqqullugit. Taama sungiusarnermi siunertarineqarpoq paasissutissanik katersinissaq, ukiup ingerlanerani kingusinnerusukkut ministerit Kalaallit Nunaanni ataatsimiinneranni politikikkut oqaloqatigiinnissamut tunngavissatut atorneqartussanik. Tamatuma saniatigut OLT-mi ministerit ataatsimiinnerat oqallinnerallu 2012-imi januaarip naanerani Bruxellesimi ingerlanneqartoq pillugu naatsumik saqqummiussisoqarpoq. Meddelelsen fra Reunion EU-mi siulittaasuusimasup Frankrigip 2008-mi ataatsimeersuarneq Reunion Konferencen ingerlappaa, tamatumani qulequtarineqarlutik silap pissusaata allanngoriartornera aammalu Europami nunat immikkoortortaanni imarpiit ikaarlugit inissisimasuni (Outermost Regions og OLT) uumasut assigiinngissitaarnerat. Ataatsimeersuarnerup inerneraa nalunaarut Meddelelsen fra Reunion, nunat immikkoortortaanni imarpiit ikaaarlugit inissisimasuni uumasut assigiinngissitaarnerisa illersorneqarnissaannut iliuuseqarnissamut pingaarnertut pilersaarummik kinguneqartoq. Ataatsimiinnermut tunngavigineqartoq Europe Overseas Roundtable on Biodiversity and Climate Change aallartinneqarpoq IUCN-ip suliniuteqarneratigut, tassaasoq Reunion Islandimi ataatsimiinnermi kaammattuutigineqartut ilaat. Reunionimit nalunaarummi tunngavissat pingaarnerit ilaat tassaavoq Europami ingerlatsisunut tamanut nunat immikkoortortaannut imarpiit ikaarlugit inissisimasunut atasumik ingerlataqartunut katersuuffissamik pilersitsinissaq. Dominique BenzakenIUCNminngaaniit saqqummiivoq

11 What future for the High North, Norways vision for the Arctic Region EU-mi Norges mission ulloq 22. marts 2012-imi isumasioqatigiinnissamut aggersaavoq, Norgimi nunanut allanut ministerip Jonas Gahr Størep nunanut avannarlerni ineriartortitsinermut qimerluukkani aammalu killissaqarfik pillugu Ruslandimik 2011-mi isumaqatigiissut saqqummiullugit. Norgip nunanut allanut ministeriata saniatigut peqataapput European Policy Center, peqatigalugu MEP Michael Gahler kiisalu EU-p nunanut allanut sullissiviani pisortaq David O Sullivan. Kalaallit Nunaata Aallartitaqarfianit peqataapput Lida S. Lennert aamma Jacob Isbosethsen. Isumasioqatigiinneq assut pissanganartumik ullumikkullu pisunik sammisaqarfiusumik ingerlanneqarpoq, tamatumani nunanut allanut ministerip ilaatigut erseqqissaatigalugu ilisimatusarnerup siunissami ineriartortitsinissamut attuumassuteqarnera. Silap pissusaata allanngoriartornera, nunap iluani pisuussutit, Ruslandimik EU-millu suleqateqarnerit nunani avannarlerni ineriartornermut aalajangiisuusussatut erseqqissaatigineqarput. Siunissami ilisimatusarneq aallunneruneqassaaq aammalu tamanna avatangiisit nunallu tamalaat suleqatiginerulernerat aallullugu eqqissisimasumik patajaatsumillu ingerlanneqassalluni, ataatsimut isigalugu issittumi naleqarnerulernermik pilersitsissalluni. Sverige aamma Finland nunami aatsitassanik peqarput, Norgillu imaani pisuussutit, soorlu aalisakkat, uulia gassilu aallullugit. Ilulissani 2008-mi isumaqatigiissut erseqqissaatigineqarpoq

12 Nunat aamma naalagaaffiup immikkoortortai imarpiit ikaarlugit inissisimasut peqatigineranni Kalaallit Nunaat 2012-imi siulittaasuuvoq. Siulittaasuunermini qulequtaritippaa minguinnerusumik tunngaveqarluni ineriartortitsineq, tamatumani ilinniartitaaneq, inerisaaneq ilisimatusarnerlu aallunneqassallutik. OLT-mi misissuineq Kalaallit Nunaata Aallartitaqarfia nunanut OLT-mi ilaasortanut Namminersorlutillu Oqartussanut apeqqutit arlallit februaarip aallartinnerani nassiuppai. Tamatumani anguniarneqarluni OLT-mi ilaasortat namminneq atugassarisatik atorlugit minguinnerusumik tunngaveqarluni qanoq ineriartortitsissanersut paasineqarnissaa. Kalaallit Nunaata siulittaasuunermini qulequtarititaata OLT-p EU-mi suleqatigiissuteqarfigisaanut ingiaqatigitinneqarnissaa pingaaruteqarpoq, EU-p ineriartortitsinermi suliniutaasa sapinngisamik annertunerpaamik atorluarneqarnissaat pillugu, pingaartumillu EU-p suliniutaani peqataasinnaanerup atorluarneqarnissaa pillugu. Kalaallit Nunaanni nunanilu allani OLT-mi ilaasuni inerisaasoqarnerani ilinniartitaaneq pisariaqarpoq. Tamatuma peqatigisaanik ilinniartitaaneq suliassaqarfiit Kalaallit Nunaata EU-llu suleqatigiissutigisaasa ilagaat. Taamaattumik pingaarnersiukkat pingasut imminnut atasut Kalaallit Nunaata toqqarpai qulequttap Minguinnerusumik tunngaveqarluni ineriartortitsinermi aallunneqartussat. Tassunga atatillugu Kalaallit Nunaata Bruxellesimi Aallartitaqarfiata apeqqutit ilaasa akissuteqarfiginissaat kissaatigaa. Tassani nunat OLT-mi ilaasortat allat akissutaat peqatigalugit akissutit assigiinngitsut misissorneqarlutillu katersorneqassapput. Taamaaliornikkut ministerit Ilulissani 25. september 2012-imi ataatsimiinnissaanni politikikkut oqaloqatigiinnermi tunngavigineqartussani aallartitaqarfik kaammattuuteqarsinnaavoq. Apeqqutit makku nassiunneqarput: Ilinniartitaaneq: Siunissami minguinnerusumik tunngaveqarluni ineriartortitsinermut tunngavissanik innuttaasunik ilinniagaqarluartunik qanoq pilersitsissaagut? Innuttaasut ilinniarsimasut inerikkiartortuarnissaasa attanneqarnissaa qanoq qulakkeerneqassava? Inerisaaneq: Pisuussutit pigineqartut suliffissuarnik isumannaatsunik mingutsitsisuunngitsunillu pilersitsinissamut qanoq atorluarneqarsinnaappat? Kulturi qanoq ilillugu aningaasanngortinneqarsinnaava? Ilisimatusarneq: Siunissami inerisaanermi ileqqut ilisimatusarnerlu qanoq imminnut atatinneqarsinnaappat? Ilisimatusarneq inerisaanermi periarfissanut atorneqartussatut ingerlateqqinneqartarpa?

13 Savalimmiut erfalasuminnik ullorsiortarnerat Ataasinngornermi 23. aprilimi kalaallit aallartitaat "Savalimmiut erfalasuminnik ullorsi-ornerat" pillugu Sofitel Hotelimut Bruxellesimiittumut ilassinninnermut qaaqqusaapput. Ilassinninneq savalimmiormiut naalakkersuisuisa siulittaasuannit, lagmand Kaj Leo Johannesenip oqalugiarneranik aallarnerneqarpoq. Oqalugiarnermini taassuma savalimmiormiut erfalasuata oqaluttuassartaa naatsumik oqaluttuaraa. Erfalasumik ullorsiutiginnittarneq 1940-mi aallartinneqarpoq, taamani Savalimmiut Tuluit Nunaannut aalisakkanik amorlaanik pilersuileruttulermata. Taamani Tuluit Nunaata piumasarilerpaa niuffagiutit Savalimmiut Tuluit Nunaannik aalisakkanik pilersuutai erfalasoqartalissasut. Taama iliornikkut savalimmiut erfalasuminnik ullorsior-tarnerat aallartippoq. Savalimmiormiut erfalasuminnik ullorsiortarnerat taamanili 25. aprilimi pisalerpoq. Oqalugiarnermini Savalimmiut EU-mi ilaasortaannginnerat aammalu OLT-miluunniit Outermost Regionsimiluunniillu (inoqarfiit isorliunerpaat) ilaannginnerat naqissuserpaa. Taanna isumaqarluinnarpoq Savalimmiut taamaakkaluartoq "EU-mut ilaasoq". Lagmandip oqalugiarnermini Arktis (nunat immallu issittut avannarliit) aamma eqqaa-vaa. Arktisimi allannguutit Savalimmiunut periarfissanik nutaanik pilersitsisinnaapput. Soorlu umiarsuit angallannerisigut, massakkummi tamakku Savalimmiut imartaasigut angallatilereernikuummata. Tamatuma nassataraa Savalimmiut aamma Arktis pillugit ungasinnerusoq isigalugu naliliinissamik Savaalimmiut suliniuteqalereersimanerat. Savalimmiut oqaatigiinnarlugit makreli eqqaanngitsuugassaaneq ajorpoq, lagmandillu oqalugiaatimini tamanna eqqaanngitsuunngilaa. Oqarneratut "M-word" (oqaaseq M-imik aallartittoq). Kaj Leo Johannesenilli imaassorinngilaa makrelit pissutigiinnarlugit EU-mut attaveqarneq innarlerneqalissasoq. "Siunissami suleqatigiinnissaq pillugu EU-mik oqaloqatigeeqqilernissatsinnut qilanaarpu-gut", Kaj Leo Johannesen EU-mik suleqatigiinneq pillugu oqarpoq, ilassutigalugulu oqar-luni Savalimmiut mikigaluarluni Europami suleqataasutut pingaaruteqartutut inissisima-soq.

14 Nalunaaqquttap akunnerisa aappaata qeqqata ingerlanerani Karina Møller, nipilersoqati-giinnit Pamiyuameersoq, torlorsuutit assigiinngitsut atorlugit aamma erinarsorluni aliikkusersuivoq. Inuit oqaluttuaat, qitinneq, siulinit eqqaamasat aamma Inuit oqaluttuassartaat akuleruussuullugit aliikkusersuutigineqarput, qilaat aamma erinnatik kisiisa ingiortigalugit. Aliikkusersuineq naggataarlugu ataatsimut torlorsortoqarpoq, isiginnaariat aliikkusersuisullu ataatsimoorlutik ingerlataannik. Souffle Boreal aamma Karina Møller Sisamanngornermi 19. aprilimi unnukkut Kalaallit Nunaata aallartitai kulturisiortinne-qarput, tassami aallartitat isiginnaartitsinermut qaaqqusaammata, tassani ilaatigut isigin-naartitsisartoq kalaaliusoq Karina Møller aliikkusersueqataammat. Naggataatigut isiginnaariat isiginnaartitsivimmut (scenemut) qallorsinnaapput isiginnaar-titsisartullu sisamaasut taakku peqatigalugit qitissinnaallutik. Angutit kajumissaarneqar-put oqaqqullugit "I eat meat" ("Neqitorpunga") qitik unnuup ingerlanerani tamarmi isi-ginnaartitsinermi tamarmi tunuliaqutaasoq sapinngisannguaminnik issuarniaatigalugu pillutik. Inuit marlunnik qulillit missaani amerlassusillit isiginnaartitsivimut qaqinissaminnut sapiutinngitsut tassani peqataapput. Aliikkusersuinitsialammut naggataarut pitsak. Repræsentationip eqqaani ikuallanneq Pingasunngornermi 11. aprilimi illorsuarmi Rue d'arlon 73-imi sulisut suliartoramik alla takunngilaat eqqaaviit marlussuit ikuallanneqarsimasut. Marlunngornerup unnuaani takuneqarsimavoq angutip inuusuttup eqqaaviit kukussimagai taamaasioreeramilu ungavarti-pallassimalluni. Qujanartumik tamanna sanioqquttumit malugineqarsimavoq qatserisartu-nillu aggersaasimalluni.

15 European Seafood Exposition Nerisassanik Imarmiunik Europami Takutitsineq Sisamanngornermi 26. april Kalaallit Nunaata Aallartitai European Seafood Exposition-imut alakkaapput. Takutitsineq tamanna nunarsuarmi nerisassanik imarmiunik tunisassa-nik saqqummersitsisarnerit annersaattut oqaatigineqarsinnaavoq. Tunisassiortutut suliffe-qarfiit missaaniittut nunanit assigiinngitsuniit 70-init ikinnerunngitsuneersut niueqatigiinnersuarmi tassa peqataapput. Ilaatigut Royal Greenlandip inersuit saqqummersitsiviusut annersaanni tuniniaavini inississimavaa. Royal Greenlandip tuniniaaviani ataatsimeeqatigillatsiarneqarpoq Finn Lauersen, Royal Greenlandimi tuniniaanermi pisortaq. Ataatsimiitsiarnermi tassani sas-saalliutigineqarput puuguttat illinnartullit kalaallit tunisassiaannik imallit: qaleralik, raajat, kapisilik pujuugaq aamma nipisap suai. Tamatuma nalaani aallartitat Kalaallit Nunaannut sivikikkaluamik uteqqittutullusooq pileraluarput. Royal Greenlandimik ataatsimeeqatigiinnerup kingorna inersuarmi tunisassianik assigiin-ngitsunik nunarsuarmi tamarmeersunik misissuiitigaluni takusassarsiornissamut piffissa-qalerpoq. Tuniniaavinni assiginngitsuni taakkunani sorpassuupput, soorlu sushi, amikut, raajat, peqqussuit assammilluunniit annerusunik pussugutaasarsuallit. Tuniniaaviit arlaanni ilaatigut naammattoorneqarput uiluiit. Soorunami aamma taakku ooqattaarneqassapput, ingammik siornatigut taakkuninnga uiluinnik misiliisiman-ngikkaanni. Sulinermik misiliisoq - praktikkertoqsiornatigut ooqattaarsisimanngeriar-mat ornigivallaanngikkaluaraa ooqattaarsisariaqarpoq, taamaasiorlunilu. Praktikkertup oqaatigaa ajorpallaanngitsoq mamaalu oqaatigalugu imarsunnillunilu citronersunnittoq. Tuniniaavippassuit assigiinngitsut allat aamma alakkarterneqarput, Atlantikup Avannaani Savalimmiuneersut Islandimeersullu, Amerika Avannarlermeersut Kujallermeersullu, Afrikameersut, Kangia Qiterlermeersut, Asiameersut, nunarpassuit EU-meersut, aap, nunarsuarmi tamarmeersut ulluni april 2012-mi Bruxelles katersuuffigaat.