Citronenimi Saviminermik Suliniut. Angallanikkut isumannaallisaanerup misissuiffigineqarnera

Transcription

1 Citronenimi Saviminermik Suliniut Angallanikkut isumannaallisaanerup misissuiffigineqarnera Juuli 2014 Akuersissut 2007/02 Akuersissummik piginnittut Bedford (No. 3) Limited (Ironbark Zink Limited-imit tamakkiisumik pigineqartoq)

2 - Suliarinnittut: Ironbark Zinc Limited Level Hay Street Subiaco 6008 Western Australia aamma MT Højgaard A/S Knud Højgaards Vej Søborg Denmark mth.com Reg. nr Projekt nr.: REV. ULLOQ NASSUIAATAA / ALLANNGUUTIT SULIARINE QARPOQ - MIT NALILER- SORNEQAR FIA 0 9. Apriili 2013 Karolina Kuzniar KAKU MAHE/CR Oktobari 2013 Karolina Kuzniar KAKU KUH 2 Juuni 2014 Karolina Maria Clemmensen KAKU CR 3 Juuli 2014 Greg Campbell GC GC Imarisai 2

3 1 Aallaqqaasiut Nassiussuinermut najoqqutassat, pisussaaffiit malittarisassallu Tunuliaqut, suliniutip allaaserineqarnera sumilu inissisimanera Suliniutip inissisimaffia Tunuliaqut Sumiiffimmi pissutsit Suliniummik ataatsimut isiginninneq ilagalugit Ataqatigiinnermut attaveqarfiit Ingerlatsinermik paasissutissat Immap iternanik uuttortaalluni misissuinerit Ulittarnerup tinittarnerullu uttortarneqarnera Immap pissusaata titartagartai pigineqareersut Angalaffissanik toqqartuinerit, immap itissusaanik uuttortaanerit aamma immap assingi Assartuinermi angalaffissat Immap itineranik misissuinerit aamma immap assingi Umiarsualivik tulaffissaq imaanilu angallannerni sillimaniarnerit Sikut qanoq inneri Silasiornermi aamma immami pissutsit Silaannaap pissusaa Silassamik uuttortaanerit Immap qanoq ittuuneranik ilisimatusarfiginera Silap pissusaa pillugu atortut allat atorneqartut Umiarsuit sulisullu Assartuinikkut periutsit Umiarsuit piginnaasariaqagai Umiarsuup ilusilersorneqarnera Umiarsuup aqunneqarnerani ikiorsiissutit elektronisk-iusut Inuttaasut Ukiuuneranut piareersaasersornerit (Winterisation)

4 8 Umiarsualiviit, tulattarfiit pitutorfiillu Umiarsuit qaninnerit Citronenip umiarsualivia Nunniugaq tulattarfik Sillimaniarnikkut atortut, Sikkerhedsudstyr Sumiiffik suliaqarfiusoq Kinnernik assartuinerit Ajornartoornermi upalungaarsimaneq aamma navianartunik annikillisaanerit Ajornatoornermi uplaungaarsimaneq Isumannaaallisaatit Avatangiisinut sunniutaasinnaasunik nalilersuineq Inerniliineq Umiarsuup sumiissusersiornera Aqqutissanik pilersitsineq Immap assingi Sikut qanoq inneri Umiarsuit inuttaasullu Umiarsuit Inuttaasut sulisorisat Siunissami suliffeqarfissap pilersaarusiornera aammalu misissuinerit Ilanngussat Najoqqutarisat

5 Oqariaartaatsit aamma Naalisakkat Nalunaarusiami Safety Investigation report-imi oqariaatsitut naalisaatitullu atorneqarsimasut: AOI DHI DMA DMI DNV DWCC DP EPCM FYI h/d IMO IMR kn kph MARPOL m m 3 MODIS MRCC MSC MSL MSV MY NEW NM p.a. SAR SWL t TEUs WMT Sumiiffik pineqartoq soqutiginaatilik Dansk Hydraulik Institut Qallunaat Imarsiornermi Pisortaqarfiat Dansk Meteorologisk Institut Det Norske Veritas Usisinnaasat killingat usisinnaasatigullu piginnaasat Sumiissusersiornermi aalariaaseq Ingeniøritut sulinermi, Pisiortornermi Sanaartornermilu aqutsineq Ukiup siulliup sikua Ullormut akunnerit Nunat tamat Imarsiornermi Kattuffiat Nakkutilliineq, aserfallatsaaliuineq iluarsaassinerlu Kilonewton Akunnermut sukkassuseq knobinngorlugu Immami mingutsitsineq Meter Kubikmeter Moderate Resolution Imaging Spectroradiometer Immatigut annaassiniarnermik ataqatigiissaariffik Grønnedal / Nuuk Immakkut isumannaallisaanermi ataatsimiititaliaq Ulittarnerup tinittanerullu agguaqatigiisillugu inissisimaffia Angallat tamatigoortumik sullissisinnaasoq Ukiut nipitartut (sikusarnera eqqarsaatigalugu) Avannaata Kangiata Ammalataa Sømilit Ukiumoortumik Kalaallit Nunaanni immakkut alapernaarsuineq- annaassiniaarnerlu Sulinikkut artorsaatissineqarnerup isumannaallisarnera Tons Containeri 20 fodsinut malittarisassat malillugit sanaaq Oqimaalutarneqartoq masattoq tonsi 5

6 1 Aallaqqaasiut Citronen Aqerloq- aamma Zink Suliniummi (Suliniut) misissueqqaarnermut ilassaattut, aamma Qallunaat Imarsiornermi Pisortaqarfiata (DMA) piumasaqaatai 10. Januaari 2011-meersut naapertorlugit, imarsiornermut isumannaallisaanermik misissuisoqarsimavoq. Nalunaarusiaq suliarineqarpoq uppernarsarniarlugu sumiissusersiorneq isumannaatsumik ingerlanneqarsinnaasoq. 2 Nassiussuinermut najoqqutassat, pisussaaffiit malittarisassallu Nassiussassat suulluunniit Suliniummit pisariaqartinneqartut ingerlanneqassapput Kalaallit Nunaata imartaani malittarisassat aamma najoqqutassat naleqquttut atuuttullu naapertorlugit. Allagartat uppernarsaatit makkua eqqortinneqartussaapput: Nunat tamat Imarsiornermi Kattuffiat (IMO); Issittumi Malittarisassaq IMO-aalajangersagaq 1024 Issittup imartaani umiarsuarnut angalasunut najoqqutassat; IMO kaajallaasitaq 221 Pinngitsuugassaangitsumik umiarsuit nalunaarnermut systemi; IMO-aalajangersagaq 893 Angalanermut pilersaarusiornermut najoqqutassat; IMO kaajallaasitaq Imaani nillertumi annanniarnissamut ilitsersuutit; IMO Kalaallit Nunaata imartaani immap assinga atorlugu sillimaniarnerni malittarisassat, maaji 2009; IMO kaajallaasitaq - Najoqqutassat piginnittut/ingerlatsisut ajornartoorfimmi kalinneqarnissamut periusissaat; Qallunaat Imarsiornermi Pisortaqarfiat (DMA) Nalunaarut nr Kalaallit Nunaata imartaani angalanerni sillimaniarnikkut teknikkikkut allaatigisatigut nalunaarutaat; DMA - Kalaallit Nunaata imartaani angalanerni sikumi qullersuit atorneqarnissaat pillugit teknikkikkut najoqqutassaq; 3 Tunuliaqut, suliniutip allaaserineqarnera sumilu inissisimanera Nalunaarusiap matuma Citronen Fjord-imi aatsitassarsiorluni sulinit Kalaallit Nunaanniittumut atatillugu imarsiornikkut isumannaallisaanissamut apeqqutit sammineqassapput. Assartuiniarnermi tunngaviit suliniutip ingerlanneqarnerani killiffimmi najoqqutaapput DMA-p decembari 2010-mi sumiissusersiornermi isumannaallisaanermi apeqqutit Kalaallit Nunaanni aatsitassarsiornermut misissuinermut atatillugu misissuiffigineqassapput. 3.1 Suliniutip inissisimaffia Citronen Suliniut inissisimavoq Citronen Fjord-imi Peary Landimi, Kalaallit Nunaata avannaani. Citronen Fjord atavoq Frederick E. Hyde Fjord-imut inissisimallunilu sumiissutsimi 83 05'N, 28 16'V. Illoqarfik qaninnerpaaq tassaavoq Qaanaaq Kalaallit Nunaata avannaata kitaaniittoq km-inik ungasitsigisumi. Station Nord, qallunaat imarsiornikkut sakkutooqarfiat sioqqanik sanaamik mittarfilik, Citronen Fjord-ip 240 kilometerinik kujataani kangisissuani inissisimavoq, takuuk Takussutissiaq 1, Takussutissiaq 2 aamma Takussutissiaq 3. 6

7 Takussutissiaq 1 Citronen Fjord Suliniutip inissisimaffia Takussutissiaq 2 Kalaallit Nunaata avannaa aamma nunaqarfiit Citronen Fjord-imut qaninnerit 7

8 Takussutissiaq 3 Citronen Fjord timmisartumiit assilisaq 3.2 Tunuliaqut Ujaqqat savimminissartallit Citronen Fjord-ip eqqaani takuneqaqqaarput ujarassiortumik tuluit Joint Services Expedition-iani 1969-mi. Nunap assinga Ujarassiornermik takutitsisoq Geologiske Undersøgelser i Grønland mi sananeqaqqaarpoq, ujaqqallu savimminissartallit aamma taakkunanit malugineqarput, misiliutitullu piaaffigisami, gossanous debris ingerlaavartoq uppernarsarneqarluni. Platinova A/S 1993-mi alapernaarsuilluni, misissuimmat uppernarsarneqarpoq annertuumik sulfid ujarssiornermik tunngaveqarsinnaasoq. Platinova mi aamma 1996-mi aasaanerani misissuilluni alapernaasersuilluni ingerlataqarpoq. Aatsitassarsiorfissatut sumiiffissap nunap assingatigut titartorneqarpoq, pisortatigoortuunngikkaluartumillu ujarassiornissamik periarfissat nunap assingani immikkoortiterneqarput. Saiatigut m missaat BQ angissusilimmik nunami qillerisoqarpoq, nunap iluani ikiariissitaarnerup ilusaa misissuiffiginiarlugu ujarassiornikkullu piiaanissamik periarfissarititaasut uppernarsarniarlugit. Platinova A/S 1997-imi saffiugassat sequtsigassatut tunisassiarineqarnisaasa misissugassat ilisarnaataat imissutigaat mi Kværner Canada Inc.-mit misissuinissaarsuaq naammassineqarpoq aatsitassarsiornissamut siunnersuusiorluni. Ironbarkip suliniut tamakkiisoq pigilerlugu aatsitassarsiorluni misissuinerit 1997-mi nangeqqippaat. Aatsitassarsiorluni pilersaarusiaq 2007-mi takutippaa aatsitassaqartoq 32,1 mio annertussusillit pitsaassuseq 4,20 %-mik 0,60 %/ Pb millu zinkertallit 3 %/mik Zn cut off/ertalik. Ausenco Ltd mi misissueqqaartinnani misissueqqaarnermik suliaqarpoq, suliaasalu takutippaat, 2009-mi MT Højgaard-imit suliarineqartumik, misissueqqaarnissamik tunngavissatut inerisaasoqarmat. Wardrop Engineering Inc. Vancouver, British Columbiamiittup misissueqqaarneq 2010-mi ataqatigiissaarpaa makkua suleqatigalugit: Wardrop Engineering Inc. / Tetra Tech, Metso Corp, MT Højgaard Grønland ApS, Ironbark Zinkimiillu ilalersorneqarluni. Misissueqqaarnerup naammassinerata kingorna, Ironbark saqqummiussivoq isumalluutinut missingersuummik nutartikkamik tunngavigalugit 2011-imi qillerinermi pilersaarutit. Mining Plus Pty Ltd aatsitassarsiorfissamik pilersaarut pitsanngorsapput aamma aatsitassarsiornissamut anguniagassatut piffissamik pilersaarummik nutarteripput aatsitassiaq nunap iluaniittoq pitsaaqisumik siuliarinninneq siulleq tikillugu. Ilutigalugu Metso-p naammassivaa suliaqarfissap naammassisinnaasaata annertussusaanik kukkunersiuineq, kinguneqartoq Ironbark-ip suliaqarfissaamik alliliinerannik suliarineqarsinnaanngorlugit 3.0 Mtpa-mit 3.3 Mtpa-mut. 8

9 3.3 Sumiiffimmi pissutsit Aatsitassarsiorfissaq Citronen Fjord-ip qinnguata nalaanni kangiatalu sinaata naligisaanni qoororsuit marluk naapiffianni sermersuaqarfiit qiterisaanni, kuunnguarlu Esrum aammalu kuuk kangisissoq tamaani inissisimapput, qaqqat naaggorluttut 1000 m tungaanut portussusillit ungalusimasunit kaajallanneqarsimalluni (Takuuk Takussutissiaq 4). Qoororsuit sermersuartallit sermip nassataanik marullutallit issiavissuarnut assingusunik qarajallisimapput, innallu tamaaniittut ujaqqanik aserornikunik qallersimapput. Citronen Fjord siusinnerusukkut sermersuup nassatarisaannik qoororsuakuuvoq immap naqqaniilersimasoq. Aatsitassarsiorfiup eqqaata annertunerpaartaa 600 m ataanniippoq akornatigut qaqqanik portunerusunik peqartiterluni sermersuaminernillu nasaasaqartiterlutik agguaqatigiissillugit meterit sinnerlugit portussusillit. Takussutissiaq 4 Nunap assinga: Citronen Fjord 3.4 Suliniummik ataatsimut isiginninneq ilagalugit Ataqatigiinnermut attaveqarfiit Citronen-imi isumalluutit tassaapput zinki aqerlorlu. Tamakkua piiarneri pissapput qaarusuliornikkut ilaatigut nunap iluani aammalu nunap qaani piiaffikkut. Suliniut tunisassiorniarpoq akuiakkanik tonsit missaannik ukiumut piiartassavaa ukiullu kingulliit eqqarsaatigalugit annikinnerulaartussaalluni. Tunisassiornermi ukiumut akuiakkat pissarsiarisartakkat nikingassuteqartassapput qaarusuliat tunniussinnaasaat apeqqutaalluinnarluni, ingerlatsinerlu uniffeqarani ullut tamarluinnaasa ukiumut ullut 365-it ingerlatsiviussapput. Aatsitassarsiorfiup atuuffissaa minnerpaamik ukiunut 14-nut naatsorsuunneqarpoq, ujarassiorluni misissuinissap iluatserataassappat aatsitassarsiorfiup sivisunerusumik ammartinneqarsinnaassasoq ilimanarpoq. 9

10 Ikkumatissamik toqqorsivik Umiarsualivik Akuiakkanik toqqorsivik Tunisassiorfik Sulisut najugaqarfiat Eqqaavik Mittarfik Qaartartunik toqqorsivik Takussutissiaq 5 Aatsitassarsiorfiup ilusilernera Aatsitassarsiorfissaq kvadratkilometerinik qulinik angissuseqarpoq Citronen Fjord-illu sineriaani inissisimaluni. Suliniutip ilusilernera Takussutissiaq 5-imi ersersinneqarpoq. Aatsitassap saffiugassiassap aserortikkap aserorterisartumut pingaarnermut aserorterummut ingerlanneqassaaq, taannalu avannaq kippasimmik sisamanik kilometerisut ungasitsigisumiippoq. 10

11 Aatsitassarsiorfik ingerlanniaraanni, makkua atortorissaarutitut inerisarneqassapput, ingerlanniakkamut ataatsimoorussamik aqqissuussatut pilersaarutaallutik: Sulisut inissaat Tunisassiorfik/Suliniuteqarfik Imeq kuuginartoq / imeq igitassaq Nukissorfimmik tunisassiorneq ingerlatsinerlu Ikummatissamik toqqorsivik Attaveqaqatigiinneq Igitanik passusineq Sulisut ingelatsinermut suliaqartut unnisarfissaat 3.5 Ingerlatsinermik paasissutissat Nioqqutisanik ikummatissanillu pajuttuineq Suliniut Kalaallit Nunaata avanaata kangiani inissimavoq Wandel Hav-imit aamma Fram Strædemit kaajallanneqarsimalluni, soorlu Takussutissiaq 2-mi ersersinneqartoq. Citronen Fjord-imut assartuinissap ukiumoortup aatsitassarsiorfiup ingerlanneqarnerata imatut annertussuseqassangatippoq: Citronen Fjord-imi tons akuiagaq agguaqatigiissillugu Citronen Fjord-imi m 3 solari issittuni atorneqartoq TEU-mik pilersuinissaq Citronen Fjord-imi naatsorsuutigineqarpoq Sulisunik assartuineq Sulisut timmisartukkut aatsitassarsiorfimmukaanneqartassapput. 3.6 Immap iternanik uuttortaalluni misissuinerit Aggusti 2010-mi immap iternanik uuttortaalluni misissuisoqarpoq Citronen Fjord-imi aammalu Frederick E. Hyde Fjord-imi DHI-mit, itissusersiuut illuinnarmik qinngornilik atorlugu. Citronen Fjord-imi titarnerit 250 meterinik akuttussusillit misissuiffigineqarpoq, aammalu kangerluup kujataata kangiatungaanniitumi, umiarsualivissatut piukkunneqartumi itissutsinik misissuisoqarluni, tamatumani 50 meterisut akuttussusilinnik titartuisoqarluni, takuuk (Takussutissiaq 6). 11

12 Takussutissiaq 6 Bimmap iternanik uuttortaalluni misissuineq titartaganngorlugu Citronen Fjordimi (DHI, 2010). 12

13 Frederick E. Hydep kangerluani misissuineq titarnerit sannikaartut tallimat kujataata sineriaaniik avannaata sineriaata killinganut, kiisalu titarnerit assingusut marluk, kujataata sineriaatigut 500 meterisut takitigisut (Takussutissiaq 7). Titarnerit akunnerisa avissaanganerat 100 aamma 300 meterit akornaniisimapput. Takussutissiaq 7 Immap iternanik uuttortaalluni misissuinermi titarnerit misissorneqartut Frederick E. Hyde kangerluani (DHI, 2010). 13

14 Takussutissiaq 8 Citronen Fjord-imi immap iternanut uuttortaanerup titartagartaa (DHI, 2010) (Metres Depth = Itissuseq miiterinngorlugu). Immap iternanik uuttortaalluni misisuinerit takutippaat, immap naqqani itissutsit Citronen Fjord-ip kujataata kangiani, umiarsualiviup talittarfissaata ammukariartuaartumik sivinganeratigut aporfissaqanngitsoq, soorlu Takussutissiaq 8 aamma Takussutissiaq 9-mi ersersinneqartut. Immakkut ingerlavissakkut sumiissusersiorluarnissamut ilisimasaqarnerunissaq anguniarlugu immap iternanik uuttortaalluni misissuinerit pisariaqavissumik ingerlanneqartussaapput Citronen Fjord-imi sikumik alapernaarsuinissamut atatillugu, tamannalu pisinnaalluni aatsitassarsiornissamik piiaanisamik akuersissut akuerineqareerpat. Itissutsit titarnerit atukkat najoqqutaralugit taakkualu assigiimmik ingerlaveqarlutik Frederik E. Hydep kangerlua atuarlugu ingerlaarput, ersersinneqarput Takussutissiaq 9-mi aamma Takussutissiaq 10-mi. 14

15 Allorniusaq tukimukartoq- avannaa Takussutissiaq 9 Itissutsip isikkua Frederick E. Hyde kangerluata avannarpasissua (DHI, 2010). Takussutissiaq 10 Titarnerup avannarliup inissisimanera Frederick E. Hyde Fjord-imi (DHI, 2010) (Longitudinal Profile North = Allorniusaq tukimukartoq avannaa). Ikkannertaa s.i. immap qaata 35 meterisut ataaniittoq, inissisimavoq 0-2,000 meterisut t sineriak atuarlugu avannamut kangisimmut (NE) Citronen Fjord-ip teqeqquani aammalu 20,000-23,000 meterisut ungasitsigisumi Depot Bugt-ip avatinnguani (Takussutissiaq 9). Immap itissusai nikingassorujussuupput, tassa misissorniakkap titartagartai immap itinersaata killingiusaartaa immap naqqata itinersaata sivinganersaa aamma malitaralugu ingerlammat. Avannamut kujammulluunniit nikiallakkaanni itissusersiuut nikingarujussuarsinnaasarpoq naak uttortaaffia nikingarujussuanngitsoq Ulittarnerup tinittarnerullu uttortarneqarnera Itissutsinut paasissutissat tamakkiisut ulittarnerup tinittarnerullu agguaqatigiissillugu nalinga nalunaarsorpaat piffissami Juulip 29-at aamma Aggustip 5-ni Ulittarnerup tinittarnerullu 15

16 uttortarneqarnera naqitsernermik malugissusilimmut Citronen Fjord-imi immap naqqani 50 cm-isut itissusilimmi suliarineqarpoq. Naqitsinermik uttortaat itissuseq sikundit tamaasa 10 minutsinik akuttussusilimmik nalunaarsuivoq. Takussutissiaq 11 Ulittarnerup tinittarnerullu nikingassutaat Citronen Fjord-imi (Tide variations referred to mean of all readings between 29 July to 5 August 2010 = Ulittarnerup tinittarnerullu nikingassutaasa uuttortarneqarsimaneri tamaasa piffissap Juulip 29-aniit Aggustip 5-t 2010 tikillugu) Ulittarnerup tinittarnerullu nikingassutaat 0,25 meterit missaannippoq, takuuk Takussutissiaq Immap pissusaata titartagartai pigineqareersut DMA "Kalaallit Nunaanni angallannikkut aqqutit" Februaarii 2008-meersup malillugu (DMA 2008), Kalaallit Nunaata imartaata annertunersaa misissuiffigineqarnikuunngisaannarpoq, titartakkanilu assigiinngitsuni "imaqanngitsutut" nalunaarsugaasarlutik. Tamanna patsiseqarpoq Kalaallit Nunaata silarlupiluttarnera sikusarneralu. Misissuinerit taamaattut akisoorujussuummata, Kalaallit Nunaanni oqartussaasunut isumaqatigiissusiortoqarpoq misissorniakkat qanoq tulleriinnilersaarneqassanersut. Pingaartitaq siulleq: Umiarsualivinnut anginerusunut immakkut aqqutissat: Nuuk, Sisimiut, Uummannaq, Aasiaat, Maniitsoq, Qaqortoq, Nanortalik, Paamiut, Ilulissat aamma Narsaq, mulitbeam ekkolod atorlugu misissuiffigineqassasut. Pingaartitap aappaa: Nunap iluatigut angalaffissat Upernavimmiit Nunap Isuanut. Pingaartitap pingajuat: Immakkut aqqutit, takornariartitsinerup inuussutissarsiutitigut allatigut ineriartortinneqarnissaannut tulluuttut. Minnerpaaffiatigut, taamaattoq, immap assingi kangerluup sananeqaataannut naleqqussarlugit sananeqassapput, s.i. Citronen Fjord-imut aamma Frederick E. Hydep kangerluanut. Ilimagineqarsinnaanngilaq kangerluit pineqartut avataatigut immap assinginik sanasoqassasoq. Dansk Geodata Agency (GST) oqaloqatigineqartarneratigut immap assingi pisariaqartinneqartut suliarineqarnissaat aammalu pilersinneqarnissaani misissuinerit pisariaqartinneqartut oqalotigiissutigineqarput. Hydrografi atorlugu misissuinerit nunat tamat periusaat naapertorlugit suliarineqassapput, aammalu IHO saqqummersittagai S-44 ulloq 5. Februaari 2008-meersut malittussaallugittaaq. Sumiiffiup qanoq issusaa tunngavigalugu kangerluup ilaannaata misissorneqarnissaanik periarfissaqarfigineqarpoq, imaanilu aqqutit taamaasillutik imaani angalaffissanuinnaq naatsorsuunneqassallutik. Annertussutsit aammalu imaatigut angalaffissaq pineqartoq taamaasilluni DMA aammalu GST akornani isumaqatigiissusiorfigineqassaaq. 16

17 DMA GTS-illu akornani ataatsimiineq ulloq 25. Februaari 2014-imi ingerlanneqartumi isumaqatigiissutigineqarput Frederick E. Hyde Fjordip Citronen Fjord-imiittup siunissami uuttortarneqarnissaa pillugu tamatumani piumasaqaatit suunerinik isumaqatigiissusiornerit. Ataatsimiinnermi imaqarniliavik aammalu MTH-ikkut nutsigaat tuluttunngortillugu nalunaarusiami ilanngussatut ilaatinneqarpoq, takuuk Ilanngussaq A. Immikkoortoq pineqartoq sikunik sumiissusersiorluni angalanerit pineqarnerisa nanginnera tamatumani imaani atitussutsit naatsorsuutigineqarsinnaasut tamatigoortumik takussutissinniarneqarlutik. 17

18 4 Angalaffissanik toqqartuinerit, immap itissusaanik uuttortaanerit aamma immap assingi Suliniutip ataatsimoortillugu angalaffissatut aqqutissaasa nassuiarneqarneri tulliuttutut ukuupput: Citronen Fjord, Frederick E. Hyde, Grønlandshavet, sikup sinaa aammalu imaani sumiiffiit ammasut. Tamatuma kingorna angalaneq tulattarfeqarfinnut umiarsualiveqarfinnut toqqarneqarnikunut angalaneq ingerlaqqissaaq Islandimi imaluunniit Norgemi. Sukumiisumik angalaffissanik toqqartuinerit angalanermiit angalanermut nikerassapput, tamatumani sikut silallu pissusaai apeqqutaasassallutik, minnerunngitsumillu imaani ammaffiit. Angalanerni, taamaattoq, umiarsuit qaammataasiat atorlugit assilissat atorlugit ikorfartorneqassapput, maanna sikup aammalu silap qanoq issusai assiliortorneqarlutik ingerlateqqinneqartarnerisigut, sumiiffiit pineqartuniittut, tamatumani avatangiisini ajornersat aqqusaartorneqannginnissaat anguniarlugu imaluunniit avaqqunneqarsinnaalerlugit. Umiarsuaq Frederick E. Hyde-p avataaniikkaagat siunertaavoq umiarsuaq sikumit nunamut atasumit sikuusumit piaarnerpaamik peerneqarnissaa. Taamaammat ilimanaateqanngitsorujussuuvoq aqqutissat toqqarneqartussat sinerissami soqanngiffiup eqqaaniinnissaat. Imaani itissutsit pioqqissaartut pingaarnerunngillat, angallassinissani atitussutsit naammaginartut piffimmiittut naatsorsuutigineqarmata. 4.1 Assartuinermi angalaffissat Zink aamma aqerloq Citronen-imi aatsitassaliorfimmeersut umiarsualivinnut aalajangersimasuni tulliuttuni katersorneqariarlutik assartorneqaqqinnissaat naatsorsuutigineqarpoq: Akureyri, Island Narvik, Norge Kirkenes, Norge Umiarsualiviit toqqarneqarput angalanermi piffissat atuiffiusussatut naatsorsuutigineqartut aammalu assartugassanik passussinissani aningaasartutit tulleriissaarnissaani piginnaasat tunngavigalugit. Akuiagaq umiarsualivimmi immikkoortiteriviusussani tiguneqaraangat, nassitsisarnerit nalinginnaasut atorlugit suliareqqiivinnut assartorneqartassapput. Suliniummi atortussat avataanit pisiat (s.i. orsussaq) Europameersuussaaq umiarsualiviit toqqarneqartut aqqutigalugit. Citronen Fjord-imi umiarsualiviillu toqqarneqartut akornani umiarsuup angalanissaa marlunngorlugu agguarneqarpoq. Agguaanerit sikut qanoq innerit aammalu nikerarneri ukiumiit ukiumut naapertorlugit nalimmassarneqartassapput. Angallaffissaq siulleq tunisassiassanik tigooraaviussaaq killeqarfiup Grønlandshav-ip immap ammasup aammalu Nordost-rundingen sikoqarfiata killingata kujataata tungaaniittoq, (aappaluttumik titarnilik, Takussutissiaq 12). Angallavissap agguarnerata aappaa titarnermik qorsummik nalunaaqqutseqqavoq. 18

19 Takussutissiaq 12 Angalaffissat imaatigut Angalaffissap aggulunnerata aappaa, sikoqarfinnut pingasunut sumiiffinnut agguarneqartoq Takussutissiaq 13-imi ersersinneqarpoq. 19

20 Takussutissiaq 13 Imaatigut angallavissat sikut qanoq inneri apeqqutaallutik agguarneqartassapput (Asseq 1997/08/21-imeersoq - IceNav angalasuusaartinneqarnerani assilialiaq) Angallavissaq 1 immat ammasut / sikup sinaa Nordostrundingen Sikup sinaaniit Nordostrundingen tungaanut imaatigut angallaffissat sikoqarfiupput sikup annertussusaa 3/10 agguarneqarluni (ukiut arlariit sikuusimasut angissutsit assigiinngitsut). Angallavissaq 2 Nordostrundingen-imiit Frederick E. Hyde Fjord-imut Naatsorsuutigineqarsinnaavoq sikumik ulikkaarsimasassasoq sikoqassutsit annertussusaat 9/10 angullugit (siku angalaannartoq ukiut arlariit angalasoq) Ungasissutsit Nordostrundingenimit Frederick E. Hydemut. Angalaffissaq 3 - Frederick E. Hyde Fjord-imit Citronen Fjord-imut Naatsorsuutigineqarsinnaavoq sikumik ulikkaarsimasassasoq sikoqassutsit annertussusaat 7/10 (sikut ukiut arlallit sikuusimasut quppaatiteqqasut sikut annertoorsuakkaartut) Frederick E. Hyde Fjord-imit isaarissat Citronen Fjord-imut. Imaatigut angalaffissat nalunaarsuinerit ulloq 21. Aggusti 1997 (Enfotec, 2011)-meersuupput, tamatumani sikoqassuseq malunniuteqarluartumiinnerani. Tamaattorli maluginiarneqassaaq sikup annertussusaa piffissami taaneqartumi agguaqatigiissillugu sikup annertussuserisartagaanit allaaneruvallaanngimmat. Immikkoortiteriaatsit Enfotec Technical Support Inc.-imit suliarineqarput. Enfotec pigineqarpoq Fednav rederi-mi Canada-meersumit, Canada-mi Issittumi umiarsuit angallaffissaanik suliniutinik annernik suliaqarnerni peqataasimasut. 20

21 4.2 Immap itineranik misissuinerit aamma immap assingi Angallaffissat pitsaanerit ilisimaneqanngillat nunarsuarmi sumiiffimmi taama avinngarusimatigisumi sikoqassutsikkut pissutsit uuttortarniarneqarnerini malinnaaniarfiginiarnerini imaannaanngitsuuvoq suliassaq imaaliallaannaq suliarineqarsinnaanngitsoq. Imaatigut angallaffissat imaani ammaneri sikorsuaqanngiffiit tunngavigilluinnartariaqassammagit, tamatumani sinerissap sikoqarfia aammalu siku angalaannartup nikeriarfiisa sumiiffiat. Taamaammat imaatigut angalanissat aalangersoqqissaarneqarlutik inissinneqarsinnaanngillat, angalanernili tamani nalimmassarneqartariaqassallutik. Angalaffissartarpiaa umiarsuup naalagaanik nakkutigineqassaaq aammalu umiarsuaatileqatigiiffimmit aammalu sikut silallu pissusaasa allanngorarneri aallaavigalugit nikerartuassallutik. Imaatigut angallannerni sillimaniarnikkut misissuinerit ingerlanneqarfiatali nalaani Ironbark suli umiarsuaatileqatigiiffiit arlaannaanillunniit isumaqatigiissuteqarfeqarsimannginnera maluginiarneqassaaq, oqaloqatigiinnerilli ingerlanneqarput. Sikunik misissuilluni angalanerit ingerlanneqassapput, piumasaqaatigineqassapput, piaanissamik akuersissut tunniunneqareeriarpat, tamatumani sikunik paasinnilluarnerunissat anguniarlugit aammalu paasissutissanik sapinngisamik annerpaanik katersinissat tunngavigalugit, tamatumani angallannikkut aqqutissaasorineqarsorineqarnerpaat toqqartorneqarnissaani suliassat ingerlanneqarnissaani atugassat. 4.3 Umiarsualivik tulaffissaq imaanilu angallannerni sillimaniarnerit Umiarsualivik tulaffissaq Citronen port-i atorneqassaaq. Kalaallit Nunaani sikusiornermik sullissivik Narsarsuarmiittoq (Dansk Meteorologisk Institut, DMI-p ataaniittoq) sikunik nalunaarsuinernik aammalu silamik paasissutissanik ikiuussinnaajumaarpoq. Silasiornernik paasissutissanittaaq aamma Norge meteorologiske institut-imit silasiorfiit, Svalbardimiittut ikiuussinnaassapput. Periarfissaq taaneqartoq maanna misissorneqalerpoq. Citronen port-iani attaveqaqatigiinnikkut periutsinik pilersitsisoqalerpoq, tamatumani umiarsuit tikittut aallartullu umiarsualivimmut tulattarsinnaaqqullugit. Qaammataasiatigut oqarasuaatit atorlugit kiisalu radio atorlugu attaveqaqatigiinerit pilersinneqarsinnaapput. Umiarsuit Citronen-imut angalasartussat IceNav imal. assingusunik atortulersorneqassapput. IceNav -system-it qarasaasiat atorlugit sikut aammalu silap pissusaanik nutaanerpaanik pilersorneqassapput, angalanissani aammalu imaani pineqartuni periutsini atorneqartussanik. IceNav -system-i dual-display system atortulersugaassapput, qaammataasianit takussutissiisinnaassuseqassallutik sumiissuserfiornerni atortut, navigations-modul, atortulersugaassallutik, sikut takussutissinnerinik aammalu silap pissusaa pillugu paasissutissanik tamatumani angallaffissat pilersaarusiorneqarnerini atugassat, aammalu sikoqannginnerpaaffissat tamatumani sumiissusersisinnaanngorsarlugit. 21

22 5 Sikut qanoq inneri Enfotec Technical Services Ironbarkimit 2008-mi inniminnerneqarput nalunaarusiaq 2000-imeersoq pioreersoq nutarterneqarnissa siunnerfigalugu "Sikoqarneranik aamma umiarsuit Citronen Fjordimut Kalaallit Nunaanniittumut aqqutaanik isumasiuinerit" (Enfotec, 2011). Citronen Fjord-imi imaatigut aqqutissat nalunaarsorneqarnerinut tunngasunik sukumiisumik nalunaarusiaavoq imi nutarterneqarsimasoq. Sumiissusersiornissamik periarfissat misissueqqaarnermi nalunaarusiami Enfotec-ip nalunaarusiaani nassuiarneqarput. Citronen Fjord-imi PC 4-5 sikut qanoq issusaani agguaqatigiissillugu ullulersorneqarput, ingiarteqarani angalaffissat nalunaarsorneqarlutik, nalunaarusiami Juulip naaneraniit Septembariip aallartisimaneri pineqarlutik ukiut tamaasa pineqarlutik. Misissuinerni oqaluttuarisaanikkut satellitsikkut assilisat katersorneqarnerisigut Citronen Fjord-imi umiarsuarnik angallaffiusinnaasut ukiup qanoq ilineri missingersuusiorfigineqarput. Umiarsuit qanoq ittut sikup qanoq ittukkut angalasinnaassuseqartut imaani ammaffiit matuffiillu ullulerneqarneri tamarmik nalunaarsugaapput, tamatumani imaani Cape Nordostrundingen avannaata tungaani angalanissat, kiisalu Kalaallit Nunaata sineriaani avannaata kangiatungaanit Frederick Hyde Fjordip tungaanut. DNV aamma Unified polaris Klasser misissueqqissarnermi pineqartumi atorneqarput aasaanerani (Aggustiimi) sumiiffimmiilluni misissuinerit ingerlanneqarput. Kaptajn Kimmi Lehto, Finlandimioq imarsiornermi sumiissusersiortuusoq ukiut qulit sinnerlugit imaani sikuusuni angalanernik misilittagaqarlutoq Finland-imi aammalu Canada-mi atorneqarpoq. Kaptajn Kimmo, Citronen Fjord-ip aammalu allornerit titarniusat kujataanit allorniusaq sanimukartoq 80 37'N (Lehto, 2010) atorneqarput. Kaptajni inerniliivoq umiarsuaq polarklassemik nalunaarsorsimasoq atorlugu angalaarfissatut siunnersuutigineqartoq sumiiffimmi imaani angallaffiusinnaasoq Aggustiimi. Oktobari 2010-mi DMI Ice Service (DMI, 2010) suliakkerneqarpoq Citronenimi aqqutissanik nalunaarsuinerit ingerlanneqassasut, Enfotec-ip nalunaarusiaa aallaavigalugu aammalu Kaptajn Kimmo nalunaarusia najoqqutaralugit. Nalunaarusiaat ataani eqikkarneqarsimavoq. Kalaallit Nunaata Avannaani aammalu Kangiani, Wandel Hav-ip aammalu Fram Strædet-ip imartani ukiuni arlariinni imaani sikorsuaasimasumik sikorsuaqarfiusimaqaaq (MY siku) ukioq naallugu. MY sikua sumiiffimmi nalinginnaasumik 3-5 m (portunersat ilanngunnagit). Siku ukioq ataaseq sikuusimasoq amerlanertigut (FYI) kangerlunniikkajuttarpoq, ukiuuneranilu silissuseq missingerlugu 2 meter angumallugu. Siku FYI kangerluup iluaniittut nalinginnaasumik aasakkut kingusissukkut aattulertortarput. Kalaallit Nunaata avannaani sineriaani tamatumanittaaq Frederick E. Hyde Fjord-imi sikut patajaatsuupput, imaluunniit uninngasuullutik aammalu quppartitersimallutik/ imaanit imarmit ilusilusersinneqarsimasuullutik sumiiffimmi angalaniarnerit ajornarsiallatittarlugit. DMI-p toqqorsiviini ullut tamaasa atorneqarput Envisat aamma Terra / Aqua MODIS atorlugu assilisallu misissuinerup nalaani atorneqartut. Tassunga uiggiullugu nalunaarusiami takuneqarsinnaapput takussutissat misissuinermi anguneqartut, tamatumani sikut qanoq innerinik sumiiffinni pingasuusuni misissoqqissaarneqarlutik. Pineqartut tassaallutik: Sikut ingerlaartut (MY sikunik FY-nik akusat) Grønlandshavet-imit Nordostrundingen-imut imaani ammasuniittut Siku aalaakkaasoq sinerissamiittoq (minnerpaamik ukiut 7-inik pisoqaassusilik), sikulu angalaartoq (annerusumik siku MY) Wandel Hav-imi Nordostrundingen-imit Frederick E. Hyde Fjord-imut. Isaariaq Frederick E. Hyde Fjord-imut isaariaasoq. Nalunaarsuiffik 1 aamma Nalunaarsuiffik 2 umiarsuaqarfiit ullulerneri eqikkarneqarsimapput umiarsuup sikusiutaanerata ilisarnaataa eqqarsaatigalugu. Paasissutissat nalunaarusiami inerniliinerit takussutissartai nalunaarusiamit Enfotec (Enfotec, 2011)-imit tigulaariffigineqarput. 22

23 POLAR 20 / PC 2-3 umiarsuaq pineqartillugu umiarsuaqarfiit amerlassusai ulluilu Nalunaarsuiffik 1- imi ersersinneqarput. Ullut 8-niit ullut 100 akornaniillutik. Nalunaarsuiffik 1 Nassiussiffiusinnaasut ukiumut amerlassusaat umiarsuaq sikusiummut PC 2-3 Ukioq Ammarnerata ullua Periarfissaq kingulleq Ukiumut amerlassusai Aggusti 10 Septembari Juuli 15 Septembari Juuli 30 Septembari Juuli 30 Septembari Juuli 18 Septembari Aggusti 20 Aggusti 2 Septembari 9 Septembari Juuli 22 Septembari * Juuni 15 Septembari Juuni 15 Septembari Juuli 10 Aggusti Juuni 25 Juuni 21 Aggusti 20 Septembari Juuni 10 Juuli 27 Juuli 15 Septembari Juuli 15 Septembari Juuni 30 Septembari Juuli 6 Aggusti 23 Aggusti 10 Septembari Juuli 22 Septembari Juuli 30 Septembari Maaji 20 Juuni 25 Juuni 18 Septembari Juuli 13 Septembari Juuli 17 Septembari Juuli 9 Septembari June 17 Juuli Juuli 20 Aggusti Juuli 17 Septembari Juuli 20 Juuli 25 Juuli 8 Septembari 3 Juuni 14 Juuni 14 Juuli 22 Aggusti * 1989-imut paasissutissanik tigoriaannarnik peqanngilaq. 23

24 Agguaqatigiisillugu umiarsuaqartarnerit Nalunaarsuiffik 1-imi ullut 13. Juuli-5. Septembari tunngavigalugit suliarineqarpoq Umiarsuaq POLAR 10 / PC 4-5 umiarsuaq umiarsuaqarfiusut ukiumut Nalunaarsuiffik 2-mi ersersinneqarput. Nalunaarsuiffik 2 Nassiussiffiusinnaasut ukiumut amerlassusaat umiarsuaq sikusiummut klasse pc 4-5-imut tunngasuni: Ukioq Ammarfia ulloq Periarfissaq kingulleq Ukiumut amerlassusai Aggusti 5 Septembari Aggusti 10 Septembari Aggusti 30 Septembari Juuli 10 Septembari Aggusti 15 Septembari Aggusti 10 Septembari Aggusti 5 Septembari Juuli 5 Septembari Aggusti 3 Septembari Aggusti 8 Septembari Juuli 5 Aggusti Aggusti 13 Septembari Maaji 20 June Juuli 30 Aggusti Aggusti 29 Aggusti Juuli 7 Septembari Aggusti 25 Aggusti Juuni 7 Juuli Aggusti 20 Aggusti Juuli 11 Septembari Aggusti 21 Aggusti Aggusti 19 Aggusti 15 Piffissaq agguaqatigiisillugu Nalunaarsuiffik 2 ulluni 1. Aggusti 28. Aggusti aallavigalugaat. 24

25 Maluginiagassaavoq Grønlandshav-imit Nordostrundingen-imut angalanerit ingerlaarfiit aalajangersimasut atorneqanngimmata, siku qanoq innerisa umiarsuit sumiiffimmi pineqartumi angalaneri aalajangersortarmagit. Sikoqassuseq ataatsimut isigalugu uuttuutit arlariit ilariinnarpaat, umiarsuarmik aqutsisup umiarsuup ingerlaarfissaanik uuttortagassat allat aamma atorlugit ingerlaarfissat uuttortartarmagit angalaffissanik toqqaannginnermi. Aammattaaq eqqaamaneqassaaq qulaani paasissutissat taaneqartut tamarmik satellit-imik misissuinerit paasissutissat tunngavigalugit suliarineqarmata. Sikup piginnaasai pissusaalu pillugit ilisimasaqarnissat imaani angalanerni sumiissusersiornerni periutsini pisariaqarluinnartuuvoq, imaani sikoqarfiusuni angalanerit iluatittumik ingerlanneqassappata. Citronen Fjord-imi sikoqarnerni pissutsit ajornakusoorsinnaammata, innersuussutigineqarpoq qaavatungaanik uuttortaanerit ingerlanneqartassasut, soorlu sikup issussusaa, portunersaa imaani ingerlaarnerni, aammalu atitussutsit kiisalu aputip atitussusaa upernaakkut kingusissukkut uuttortarneqartut imaluunniit aasaqaarnerani uuttortarneqartut atorlugit misissuisoqareersimasariaqarsorinarpoq, piiaanissamik akuersissummik tunniussisoqannginnerani. 25

26 6 Silasiornermi aamma immami pissutsit 6.1 Silaannaap pissusaa Citronenimi silaannaq isasittuuvoq. Ukiumut silaannap kissassusaa agguaqatigiisillugu missingerlugu -13 C inissisimasarpoq, aammalu kissassutsit/nillissutsit -38,5 C-imiit qummut kiannerpaaffia 23 C inissisimasarluni. Sumiiffimmi sikorsuaqarpoq sermeqarlunilu anginngitsunik sumiiffiup ilisarnaatigisai. Nunami ilusit sivinganersarpassuaqarfiunera aammalu U-tut ilusillit sermersuaqarfiit qooqqut. Unnuamut seqineqartarpoq Apriiliip qeqqaniit Septembariip aallartinneranut taartuaannalersarluni Oktobariip qeqqaniit Februaariip naaneranut. Sialummik nittaallamillu ukiumoortumik nakkaasoqartarnera nittaallaanerusartoq missingerlugu millimeter-iuvoq. Silaannaap pissusaasa suliniuteqarfimmukarniarnerit sunnertarpai. Nassiussassanik aammalu sumiiffimmi nioqqutissanik allanillu atugassanik lager-iniititsinissat eqqarsaatiginissai pisariaqassapput. 6.2 Silassamik uuttortaanerit Silasiut automatisk-eq 1990-ikkut qeqqani pilersinneqarpoq, taamaakkaluartoq ilaannakortumik paasissutissanik pissarsivigineqarluni (aasaanerani 1995-imiit ukiakkut 1996-imut). Silamik paasissutissanik katersat ullut ilaanut tunngasut aasaanerani sumiiffimmi misissuiartornernit tuperluni misissuisimanernit paasissutissanit pissarsiarineqarsinnaapput mi nutaamik silasiummik ikkussuisoqarpoq, immallu qanoq issusai pineqartup nakkutigalugit mi silasiummik automatisk-iusumit silap qanoq issusaa pillugu paasissutissanik akunnerit marlukkaarlugit katersaneerput. Nalunaarsuiffik 3 Citronenimi ukiuni sila pillugu silasiummit paasissutissat Ukioq Pisut Kissassutsit (agguaqatigiisillugit) Kiannerpaaffia(Max) Nillernerpaaffia(Min) Paasissutissat ataavartut silasiummit automatisk-iusunit sumiiffimmi qanittumiittunit marlunnik tiguneqartut. Station Nord missingerlugu kujataata kangianiittoq, aammalu Kap Morris Jessup, Kalaallit Nunaani sumiiffik avannarpasinnerpaaq, 85 km avannaq avannaata kitaata tungaaniittoq. Citronen Fjord-i sermersuup aammalu Kalaallit Nunaata sermersuatalu akornani inissisimasoq, aamma alla silasiornermik misissuiviup Station Nord-imit allaanerusumik inissisimasup, taamaasillunilu pineqartumi misissukkanik takussutissat toqqaannartumik atorneqarsinnaanatik. Silasiorfiit inissisimaneri Takussutissiaq 14-imi ersersinneqarput. 26

27 Takussutissiaq 14 Silasiorfiit qanigisani inissisimaneri Ilanngussaq B-ip kiassutsit anorillu sukkassusii sanilliussorlugit takussutissippai, sumiiffiit Kap Morris Jessup-imiittu aamma Station Nord-imi piffissani imut ilanngullugit aasaanerani paasissutissat Citronen Fjord-imut tunngasut, periarfissaqarfigineqarfigisimasani. Sumiiffimmi nikerarnerujussuit nalimmassarniarlugit ullut qulit ingerlaarnerni agguaqatigiissitsinerit atorneqarsimapput. Graf-it takussutissat kissassutsinik kaaviaarfiit assigiissorujussuuffeqarput, silasiorfiit marluk pineqartillugit, naak Kap Morris Jessups 5 C nillerneruffeqartarnerugaluartoq. Aammattaaq anorit sukkassusaasa agguaqatigiisillugit nalimmassarneqarneri assigiiffeqaqaat, tamatuma takussutissillugu silap pissusai assigiiffeqartut, assigiinngissutigalugu Kap Morris Jessup-imi anorit sukkassusai annertuneruneri. Citronen Fjord-imi silamik paasissutissat allattornerini paasissutissat takussutissiipput Citronen Fjord-imi aasaanerani Station Nordimit kiannerusartoq aammalu Kap Morris Jessup-imit, aammalu anorimik sukkassutsit sumiiffiup illersorneqarnerusumik avatangiiseqarnera tunngavigalugu annikinnerusut. Nalunaarsuiffik 4 Citronen Fjord-imi silap pissusaanik misissuinernit paasissutissat allattorsimaffii takussutissinneqarput ( og ) aammalu kisitsisit sanilliunneqarlutik Station Nordimik aammalu Kap Morris Jessup-imit paasissutissat ukiuni 1993imiit 1997imut paasissutissaatigineqartut. Ilanngussaq B aammattaaq anorip annertusiartorneranit paasissutissanik imaqarpoq, Citronenimi automatiskimik silasiummeersut ukiuni imut. Takussutissinneqarsorinarpoq anori aasaanerani annerusumik avannamukaarnerusartoq, qaammatinili nillataarnerusuni anori kujammukaarnerusarsorinarluni. 27

28 Nalunaarsuiffik 4 Silap pissusaanik paasissutissat SUUNERA NASSUIARNERI KAP MORRIS JESSUP CITRONEN FJORD (93-94) CITRONEN FJORD (08-11)* STATION NORD Sialuk nittaalaq naakkakaasoq Agguaqatigiisillug ukiumut mm na. Sialuup nittaalallu ukiumoortumik nakkaasarnerata annerpaaffia (ukiut 5-it ) na. na. Kissassusaa Akunnattoq minnerpaaff. (Juuli) Akunnattoq annerpaaff. (Juuli) 0.8 C 1.5 C 5.2 C 0.7 C 3.5 C 5.1 C 6.8 C 6.2 C Akunnattoq minnerpaaff. (Jan.) C na C C Akunnattoq annerpaaff. (Jan.) C na C C Anorip akulikissusia Sukkassuseq akunnattoq(juuli) Sukkassuseq annerpaaffik (Juuli) 16.9 kph 12.5 kph 13.5 kph 10.7 kph 52.9 kph 39.6 kph 43.3 kph 48.3 kph Akunnattoq sukkassuseq (Jan.) 20.0 kph na. 9.4 kph 16.7 kph Annerpaaffik sukkassuseq (Jan.) 68.0 kph na kph 57.4 kph * Paasissutissat ilai ukiut ilaaneersut amigaataapput 6.3 Immap qanoq ittuuneranik ilisimatusarfiginera Wandel Hav-i Ishav-ip kujataatungeqarfigaa, Kalaallit Nunaata qeqertap avannaata-kangiata tungaani sineriaa sinerlugu. Wandel Hav-i qanoq ittuuneranik ilisimatusarfiginera annikippoq ilisimasaqarfigineqarpiarani, sumiiffilli pineqartoq aammalu Grønlandshav-ip Atlantikumi ilaa kujataata tungaaniittoq, maannarpiaq nunani tamalaanit annertuumik immap ilisimatusarfigineqarnissaa soqutigineqaqaaq. Soqutiginninnermut tunngaviuvoq sumiiffiup pineqartup nunarsuup silaannanut pingaaruteqarluinnartumik inissisimasorineqarmat. Issittup imartaani kissassutsit pissiffeqarput ersarissumik atitussutsit 200 meter-iusuni, tarajukitsoq nillertoq Ishavet-imi erngup kissakkiartornerani nikeriarujussuarfia tarajorninnerusartoq Atlantikumeernerusarmat. Iteqisumi pineqartoq Atlantikumeersuusoq uppernarsineqarpoq Svalbardip kangiata sineriaaneersuusoq, Golfstrøm-ip Issittup imartaanut akuleruffeqarfiani. Issittup imartaanit erngup nillertup Atlantikumut utertarnera Wandel Hav-ikkuukkajuttarpoq kiisalu Grønlandshav-ikkut, aammalu tassunga ilanngullugu sikut katinngasunik annerpaamik Issittup imartaaneersunik nassataqartarluni. Ammalataq Cap Nordostrundingenimit kujataata tungaanit aammalu Oden -imit, Grønlandshavimit immat ingerlaarfiisa sarfarissui Jan Mayen-imit pilersinneqartut, Atlanterhav-ip- Ishav-illu akuleriilernerinut aallaaviunerarsorineqarput. Misissuinerit takussutissiipput immap ilisimatusarfigineqarnerisigut paasissutissat pingaaruteqartut katersorneqarneqarput, tamatumani tyskit umiarsuaat ilisimatusaataat "MS Polarstern" sapiiserluni Kalaallit Nunaata imartaani 28

29 angalalluni paasissutissanik katersuisimanera tunngavigalugu aammalu Wandel hav-imi aasaanerani angalalluni paasissutissanik katersisimaneri tunngavigalugit. Takussutissiaq 15 imaani Kalaallit Nunaata avannamut kangiata sumiiffiata tungaaniittut sarfarnerit nalinginnaasut takussutissippai. Takussutissiaq 15 Kalaallit Nunaata avannaata kangiani immat sarfarnerisa nalinginnaasumik kaaviiaarfii (Cold Currents = Sarfat nillertut / Warm Currents = Sarfat kissartut / Currents = Sarfat / Limit of Pilot = Uuttortaaviit killeqarfii / East Greenland = Kalaallit Nunaata Kangia / East Iceland = Island-ip Kangia / East Splitsbergen current = Slitsbergen-ip Kangiani sarfat / Bear Island Current = Bear Island-imi sarfat / North Cape current = Nordkap-imi sarfat) 6.4 Silap pissusaa pillugu atortut allat atorneqartut Citronen Fjord-imi umiarsualiviup aammalu umiarsuup silap qanoq inneranik misissugassanik paasissutissanik tigooqqaanera qaammataasaq atorlugu, minnerunngitsumik silaannaap kissassusaa pillugit, naqitsiniisaffiit, nittaallat sialuillu nakkaaneri, anorip sukkassusaa, aammalu silaannaap ingerlaarfii pillugit paasissutissanik katersisimanerit. Putsut angalaniarnerit ajornakusoortippaat aammalu navianartunngortillugit. Paasissutissat ilai pisortatigoortumik paasissutissanik saqqummersitsivikkut pissarsiarineqarsinnaassapput. Umiarsuaqarfimmi putsup ataani siggartaatiliinissaq nalilersorneqarpoq. 29

30 Ulillunilu tinittarneri nalunaarsorneqarneri station-it ilaanit pissarsiarineqarsinnaapput Citronen Fjord-ip eqqaaniittunit, aammalu tinillunilu ulittarneri Citronen Fjord-itaani maanna aamma aasaanerani nalunaarsorneqarput. Tinittarneri ulittarnerilu annikitsuinnaralaapput, missingerlugu ± 0,25 m. Tamatuma aamma kinguneraa ulittarnerini tinittanerini sarfat annikitsuinnaammata. Kangerloqarfiup avatanni imaappoq Citronen Fjord-imi aammalu Frederick E. Hyde Fjord-imi, ulittarneri tinittarnerilu angallannerni ingerlaarfissiornissani navianartorsiuutaasussaanngitsutut isigineqarput. Silap aammalu immap pissusai pillugit paasissutissat annertusisat DMI, DHI aammalu Norgep silasiorfianit pissarsiarineqarsinnaapput. Paasissutissat pisiarineqassapput aammalu umiarsuup sulisuinut tigoriaannanngorlugit ilineqassapput piareersarnissani aammalu imaani angalanissani atugassatut. 30

31 7 Umiarsuit sulisullu Citronen Fjord-imi aammalu suliniutip sumiiffiata silaannakkut pissutsit tunngavigalugit pilersuinermi umiarsuit atorneqartussat sikusiutit annertuumik sikusiortaatitut nalunaarsukkanik pisariaqartitsinernik tunngaviupput. Maluginiagassaavoq misissuinerit pineqartut imaani umiarsuit angalaneranni sillimaninarnikkut misissugassanik ingerlatsinerup nalaani Ironbark suli umiarsuaatileqatigiinnik isumaqatigiissusiorsimanngimmata. Siunissami polar klasse-mik nalunaarsukkat umiarsuit misissorneqarneri uppernarsarneqartassammat polarklasse-iunerinik klassifikationsselskabet-inik aammalu sillimmaserneqarnissai pillugit inatsisit pisariaqartitsinerit najoqqutaralugit suliassat ingerlanneqassammata. Sikumi suliassat ingerlanneqartussat administrationsselskabimik misilittagaqarluartumit aammalu Kalaallit Nunaata Avannaata imaani sumiissusersiornermik ilisimasalimmik ingerlanneqatassapput. 7.1 Assartuinikkut periutsit Umiarsuit katillugit marluk sikusiornissamik immikkut patajaallisakkatut suliat PC3 aamma PC4- mut atugassiat sanaartorneqassapput assartuisinnaassallutillu ukiumut våde tons-it (WMT) zink aamma WMT bly. Umiarsuit marluk DWCC aamma PC DWCC Citronen Fjord-ip immikkoortiteriviusullu umiarsualiviit akornani angalasassapput. Angalanernut tunngasuni missingersuinerit malillugit umiarsuit arlariit sukkassusissaat ilanngunneqareertassapput, tamatumani sukkassutsit 5 knob (useqartillugu/ballasti) aamma 13 knob (useqartillugu/ballasti) tikillugu useqarfiit ulikkaaqqatillugit ingerlaarsinnaassallutik, imaani ammalluinnartuni. Citronen Fjord-imiit umiarsuit immikkoortiteriviusunut: Sullissinermik periusissaq siunnersuutigineqartoq PC3 aamma PC4 umiarsuit Citronen Fjord-ip aammalu umiarsualivik immikkoortiteriviusussap akornani angalasassasut naatsorsuutigalugit ilusilersugaavoq, tamatumani umiarsualivik immikkoortiteriviusoq atorneqarluni. Umiarsuit PC3, takuuk tak. 16, imaanut Cape Nordimut angalasassaaq Juulip aallartisimanerani, PC4 umiarsuaq ingiortitut atorneqarluni ingerlaaqataasassalluni, qanimut tunianiit malinnaasassalluni. Nioqqutissat pisariaqartinneqartut assartorsinnaaniarlugit, umiarsuit tamarmik ataasiakkaarlutik (katillugit pingasuusut) ukiumut katillugit angalanerit arfinillit ingerlattassavaat. Umiarsuit angalanitik immikkoortiterivinni/usinik usingiartarfinni umiarsualivinni aallartittassavaat, umiarsuit usingiaqqiffissatik last-inik usingiarfissaaniissallutik. Takussutissiaq 18 naapertorlugu umiarsuit marluusut siku angalanerni kingullerni qimattassavaat Septembariip qeqqani. 31

32 Takussutissiaq 16 Umiarsuit angalaarnissaani piffissaliussatut assersuusiat angalaneq siulleq (Cargo = usit, Load = usilersorneq, Waiting = utaqqineq, Discharge = usigiarneq, Cleaning = eqqiaaneq, Contingency = pisoqaratarsinnaaneq ) 32

33 Takussutissiaq 17 Umiarsuit angalaarnissaani piffissaliussatut assersuusiat angalanerit aappaat (Cargo = usit, Load = usilersorneq, Waiting = utaqqineq, Discharge = usigiarneq, Cleaning = eqqiaaneq, Contingency = pisoqaratarsinnaaneq ) 33

34 Takussutissiaq 18 - Umiarsuit angalaarnissaani piffissaliussatut assersuusiat angalanerit pingajuat (Cargo = usit, Load = usilersorneq, Waiting = utaqqineq, Discharge = usigiarneq, Cleaning = eqqiaaneq, Contingency = pisoqaratarsinnaaneq ) 34

35 Immikkoortiteriviit umiarsualivianni, tunisassiassat usingiarneqartassapput, aatsitsivimmut assartorneqarnissamut piareerlugit lager-imut iliorarneqartassallutik. Orsussaq umiarsuillu containerinik umiarsuit imaani angalaffissaat nassuiarneqarput Enfotecs-ip Citronen Fjord-imut tunngasumik nalunaarusiaani. Citronen Fjord-imi usingiaasoqartassaat tunisassiassanillu ikioraasoqartassalluni immikkoortiterivimmut umiarsualivimmut assartorneqartassallutik. Nioqqutissiassanik, orsussanik aammalu allanik pisariaqartunik atortussanik assartuinerit ukioq ataatsip ingerlanerani usisarfiit ulikkaarlugit assartuinerit utimullu assartueqqinnerit kiisalu ukiup ataatsip ingerlanerani tunisassiassanik tunisassiornerit katillugit assartuinernik periarfissaqarfiit pingasut agguaqatigiisillugu piffissat assartuiffissat periarfissiissapput. Imaatigut angallannerit ingerlaarfissat pitsanngorsaavigineqassappata ilimanaateqarpoq sikunik alapernaarsuuserluni misissuinerit ingerlanneqartariaqassasut. Tamatuma kingorna assartuinerni periutsit nalimmassarneqaqqissinnaassaaq, tamatumunnga naapertuuttumik, aammalu umiarsuaatileqatigiiffiup piumasaqaataa malillugu. Siunissami misissuinissat tamarmik Citronen Fjord-imi Suliniummi piaanissamik akuersissut tunniunneqareerpat ingerlanneqassapput aammalu aningaasaqarnikkut aaqqitassat inissinneqareerpata. 7.2 Umiarsuit piginnaasariaqagai Polar Class 3 umiarsuaq 65,000 DWC Imaani angallassinerni periutsit atorneqartut naapertorlugit umiarsuit PC3 fartøj, imaani sikoqartumi sikorsuakkoorutinik ingiorteqaratik angalasinnaassapput. Umiarsuup ilusilersorneqarneri pillugit aaqqitassat kingulliit kingusinnerusukkut oqaloqatigiissutigineqassapput, taamaattorli ersarissaassutigerusuppagut tulliut, usisarfinnut tunngassuteqartuni isiginneriaatsimit isigalugit: o Arktisk dieselimik passussisinnaassuseqarnerit suliniummi piumasaqaatit tunngaviusut naapertorlugit. o Angalasinnaassuseqarnerit (klasse aamma ikke-klasse) usisarfeqartuni aammalu umiarsuup qaavani matut assigasaallu (umiarsuup qaava / matusartut). o Suliummi assartugassanik passussisinnaanerit/ usisarfinni atortut aammalu umiarsuup qaavani umiarsuup qaava / matusartut. Polar Class 4 fartøj 55,000 DWCC: 1. Imaani umiarsuit assartuinerni periutsit PC4 umiarsuarnik atuinernik toqqammaveqarnissat tunngavigai, sikumi ingerlaarsinnaassuseqartut sikumik sequtserutaasimik ingiorteqanngikkaluarluni angalasinnaasoq. 2. Umiarsuup ilusilersorneqarneri pillugit sukumiisumik periusissat kingusinnerusukkut oqaluuserineqartussaagaluartut, tulliuttunik last-eqarnermut tunngasuni eqqumaffigisassat tulliuttut ilanngunneqarnissaat pingaaruteqarsorisimavarput: - Suliniutip piumasaqaataanik eqquutsitilluni arktiskimi dieselimik passusissinnaassuseqarnerit. - TEU-nik passussisinnaanerit (klasse aamma ikke-klasse) useqarfinni umiarsuup qaavani / matusartunilu. 35

36 - Suliniummi assartugassanik passussinnaassuseqarnerit/ useqarfinni atortunik aammalu umiarsuup qaavani / matusartunilu. 7.3 Umiarsuup ilusilersorneqarnera Umiarsuup angalaffissaani sunniutaasinnaasut tamaviisa aammalu pissutsit qanoq ittuunissai tamaasa ilanngullugit eqqarsaatigalugit umiarsuaq ilusilersorneqarsorinarpoq. Umiarsuaq sikumi avatangiisinit ilungersuanartumiitinneqarluni ikkarlissimanngitsoq umiarsuup ingerlaarnerani. Umiarsuup ilusaa, sulisinnaassusia, sananeqaataa aammalu maskiinaa, sakkortuumik ingerlaasinnaasuseqartariaqarpoq. Aammattaaq umiarsuup avatangiisinut sunniutai aammalu avatangiisit umiarsuarmut sunniutissai piumasaqaatit atuuttut najoqqutaralugit suliarineqarsimasariaqarpoq. Umiarsuit suliniummi atorneqartussat sanaartorneqassapput sikusartumi sikuusumilu angallassinnaanngorlugit. Suliassat ingerlanneqannginnerini misissorneqaqqinneqartassaaq angallassissutit piumasaqaatit "Issittup imartaani umiarsuarnut angalasunut nakoqqutassat", IMO (IMO, 1024), naapertuunnersut aamma misissoqqaarneqassaaq. DMA-mit piumasaqaatinik allassimasut, Teknisk forskrift nr. 169 af 4. Marsi 2009 DMA saqqummiunneqartoq "Teknisk forskrift om anvendelse af søgning lys under sejlads i grønlandske farvande." Naapertueqqaartassapput umiarsuit atorneqartartussat. Umiarsuit pioreersut maannarpiaq assartuinerni tunngasuni siunnersuisarfik-mit (Fednav) ingerlanneqartut: MV Arktis: Canadameersoq arktisk klasse 4 O / B / O umiarsuaq Canadami sanaartorneqartoq tunniunneqartorlu ukioq 1978-mi mi olie suliarineqanngitsumik aammalu panertunik assartugassanik usingiarsinnaasunngorlugu allanngortiterneqartoq. Umiarsuaq marlunnik qaleriinnik timitalerneqartoq nikkelinik kimittorsakkanik ukioq kaajallallugu Xstrata s Raglan aatsitassaqarfimmit Deception Bay-imiittumit Quebec-ip umiarsualiviani St. Lawrence kuussuaani. MV Konebåd I: Canadimiut erfalasuat, DWT, DNV isklasse ICE-15 (Polar Klasse 4 Hull) umiarsuaq Japanimi sanaaq, tunniunneqarpoq 2006 qaleriinnik timitalerlugu suliaq, nikkel-imik kimittorsakkanik aammalu atortussiat nutaanik assartuisarpoq, tamatumani orsussat, ukioq kaajallallugu Vale nye Voisey Bay aatsitassaqarfimmit Edward Cove-miitumi Labradorip avannarpasissuaniittumit Quebec-imut last-it m3 dieselolie usingiarsinnaasunngorsarneqarluni venteposition nummer 3-mit 152 TEU tikillugu. MV Arktis: canada-miut umiarsuaat arktisk klasse 4 O / B / O 1978-imi sananeqarlunilu tunniunneqartoq Canada-mi imi olie suliarineqanngitsunik aammalu suliarineqarsimasunik kiisalu usingissat panertunik usingiarsinnaasunngorlugu allanngortiterneqartoq. Umiarsuup timitaa marloqiusanngorlugu suliaavoq nikkel-imik kimittorsagalianik ukioq kaajallallugu assartuisarluni Xstrata s Raglan aatsitassaqarfimmit Deception Bay-imi Quebec-ip avannaata tungaani St. Lawrence-p kuuani. MV Konebåd I: canadamiut erfalasuat, DWT, DNV isklasse ICE-15 (Polar Klasse 4 Hull) umiarsuaq Japanimi sanaajuvoq, 2006-imi tunniunneqarluni, timitaa marloqiusanngorlugu suliaavoq, nikkel-imik kimittorsakkanik assartuissutaavoq, tamatumanittaaq orsussat, ukioq naallugu Vale nye Voisey Bay aatsitassaqarfimmit Edward Cove Labrador-ip avannaanit, Quebec-imut, sananeqarluni usingiarsinnaasunngorlugu m3 dieselolie-mik venteposition nummer 3-mi tqummut 152 TEU tikillugu. MV Nunavik: nunanit allanit umiarsuaatileqatiiiffiup ataaniittoq, MV Konebåd I- imut, suliffeqarfini jnauar 2004-ami aallartippaa. MV Nunavik: nunanit allanit 36