DRENOVË PLANI I ZHVILLIMIT LOKAL KOMUNA FONDI SHQIPTAR I ZHVILLIMIT KOMUNA DRENOVË ALBANIAN DEVELOPMENT FUND

Transcription

1 PLANI I ZHVILLIMIT LOKAL FONDI SHQIPTAR I ZHVILLIMIT K ALBANIAN DEVELOPMENT FUND KOMUNA DRENOVË PLANI I ZHVILLIMIT LOKAL KOMUNA Ky publikim është realizuar në kuadër të projektit Punët P në komunitet III, financuar nga B a Banka e Këshillit të Evropës (CEB) Grant nga Norway Trust Fund FONDI SHQIPTAR I ZHVILLIMIT ALBANIAN DEVELOPMENT FUND S tudio PATRIGRAF DRENOVË

2 1 Fondi Shqiptar i Zhvillimit PLANI I ZHVILLIMIT KOMUNA DRENOVË Përgatitur në projektin Punët me Komunitetin III Me asistencen e FSHZH Grupi i PZHL Qershor 2009

3 Plani i Zhvillimit Komuna Drenovë 2

4 3 Tabela e Përmbajtjes Fondi Shqiptar i Zhvillimit 1. Shoqëria (Kapitali Social) a. Komuniteti dhe dinamika b. Arsimi c. Kultura dhe koha e lirë d. Shërbimi shëndetësor e. Asistenca sociale f. Cilësia e jetës Ekonomia a. Situata e përgjithshme b. Turizmi c. Blegtoria d. Bujqësia Mjedisi dhe infrastruktura a. Pozita gjeografike b. Klima c. Mjedisi natyror d. Telekomunikacioni dhe Teknologjia Informuese e. Sistemi rrugor f. Furnizimi me ujë të pijshëm g. Kanalizimi i ujërave të zeza dhe të bardha... 29

5 Plani i Zhvillimit Komuna Drenovë 4. Qeverisja e Komunes a. Organika e Komunës b. Buxheti i Komunës c. Pjesëmarrja qytetare II. Deklarata e Vizionit PLANI I VEPRIMIT Summary of Local Development Plan of Drenove Commune

6 5 Fondi Shqiptar i Zhvillimit Ky publikim është produkt i projektit Punët në Komunitetit III, financuar nga Banka e Këshillit të Evropës (CEB) dhe zbatuar nga Fondi Shqiptar i zhvillimit (FSHZH), në bashkëpunim me komunën Drenovë. Projekti është vazhdimësi e përpjekjeve të FSHZh-së në vite, duke filluar që prej vitit 2005, për të asistuar NJQV-të e vendit në ndërtimin e kapaciteteve lokale për hartimin e planeve strategjike për një zhvillim të qëndrueshëm të komuniteteve lokale që ato drejtojnë. Proçesi i hartimit të planeve lokale sipas metodologjisë së FSHZH (për detaje më të hollësishme të metodologjisë mund të shikoni faqen e internetit ADF_LDP_fieldguide.pdf) përfshin të zgjedhurit lokal, stafin e njësisë vendore dhe një përfaqësim të gjerë të grupeve të ndryshme të komuniteteve lokale në krijimin e një vizioni afatgjatë, qëllimeve strategjike afatmesëm dhe hapave konkret të veprimit afatshkurtër për t i drejtuar komunitetet lokale drejt një zhvillimi të qëndrueshëm si dhe një cilësie më të mirë të jetës. 25 NJQV të vendit janë asistuar nga FSHZH në përgatitjen e planeve lokale të zhvillimit në periudhën Ky publikim është përgatitur nga Grupi i Planit të Zhvillimit të krijuar në komunë, me asistencën teknike të ofruar nga Njësia e Planeve të Zhvillimit, pranë FSHZH-së, gjatë periudhës Janar Qershor Ky plan përmban plane veprimi afat shkurtër, të mesëm dhe afatgjatë. Vizioni përfshin një periudhë kohore prej vjetësh dhe qëllimet strategjike deri në pesë vjet. çdo hap veprimi ka një afat kohor zbatimi dhe aktorët përgjegjës për t u përfshirë. Përputhja me afatet kohore si dhe arritja e indikatorëve të vendosur do të monitorohet dhe raportohet në këshill, staf dhe komunitet.

7 Plani i Zhvillimit Komuna Drenovë 6

8 7 Fjala e Kryetarit të Komunës Të nderuar banorë të Komunës Drenovë, Fondi Shqiptar i Zhvillimit Sot e prej gjashtë vjetësh ndajmë bashkëqeverisjen e Komunës sonë, kësaj pasurie të madhe kulturore, historike, natyrore e turistike të trashëguar nga të parët tanë. Kjo trashëgimi na ka bërë të ndërgjegjshëm për përgjegjësinë e madhe që kemi në drejtimin dhe menaxhimin e punëve publike të Komunës tonë për ta çuar atë në një zhvillim të qëndrueshëm dhe cilësor për të gjithë banorët, miqtë dhe vizitorët e saj. Dokumenti që po ju prezantojmë përbën Planin e Zhvillimit Lokal të Komunës për 15 vitet e ardhshme. Plani i Zhvillimit është një nga instrumentat e menaxhimit të integruar të Komunës sonë, i ideuar dhe asistuar nga përfaqësuesit e Fondit Shqiptar të Zhvillimit të cilët na i vunë në dispozicion për të krijuar një kohezion midis të gjithë pjesëtarëve të komunitetit dhe grupeve të interest, me synim - përcaktimin e një vizioni zhvillimi dhe plani për realizimin e pritshmërive që shpreh ky vizion. E rëndësishme për t u theksuar është pikërisht rruga me vetëdije që zgjodhëm për përgatitjen e këtij plani, e cila ishte rruga e pjesëmarrjes qytetare dhe gjithëpërfshirjes së aktorëve si dhe faktorëve që veprojnë në komunën tonë, por edhe më gjerë në Rajonin tonë të Korçës. Kjo rrugë që zgjodhëm na jep shpresë se ky plan do të jetë një gur themeli i rëndësishëm për zhvillimin e qëndrueshëm të komunës dhe komunitetit tonë. Gjej rastin të shpreh falenderimet e mia për gjithë komunitetin përparimtar të Komunës Drenovë, që me dashamirësi dhe seriozitet na ndihmoi të hartojmë dhe të përgatisim këtë Plan Zhvillimi Lokal, i cili do jetë dokumenti bazë për udhëheqjen e punës sonë në vitet që vijnë. Po kështu, dua të falenderoj të gjithë këshilltarët e Këshillit të Komunës për angazhimin e tyre në këtë projekt si dhe të gjithë ata përfaqësues të biznesit lokal dhe grupeve të tjera të interest, të cilët shprehën dhe dhanë mendimet dhe kontributin e tyre intelektual për përgatitjen e këtij Plani. Në përfundim, dua të falenderoj edhe Fondin Shqiptar të Zhvillimit, i cili përzgjodhi Komunën tonë, në kuadrin e Projektit Punët me Konunitetin III financuar nga Banka e Këshillit të Evropës (CEB) për përgatitjen e këtij Plani Zhvillimi Lokal dhe investimet në kuadrin e këtij projekti, që janë një kontribut shumë i vyer për zhvillimin e komunës dhe komunitet tonë. Duke ju falenderuar përzemërsisht, ftoj miqësisht të gjithë komunitetin e Komunës së Drenovës për t u bërë pjesë e zbatimit të këtij Plani Zhvillimi Lokal. Me respekt Flamur SALA Kryetar i Komunës Drenovë

9 Plani i Zhvillimit Komuna Drenovë 8

10 9 Informacioni i përgjithshëm për Komunën Drenovë Komuna Drenovë ndodhet në juglindje të qytetit të Korçës, në rrëzë të faqes perëndimore të malit të Moravës. Ajo shtrihet në një siperfaqja prej 93.4 km² dhe ndodhet në lartësinë që fillon nga 850 m mbi nivelin e detit në fushë deri në 1340 m mbi nivelin e detit në fshatin Dardhë. Në këtë komunë ndodhen 9 fshatra: Mborje, Drenovë, Moravë, Boboshticë, Zape, Qatrom, Ravonik, Turan dhe fshati Dardhë. Fondi Shqiptar i Zhvillimit Popullsia e komunës Drenovë është banorë. Komuna Drenovë si pjesë e qarkut të Korçës njihet për pasurinë e trashëgimisë kulturore e fetare si dhe për traditat e zakonet e banorëve të zonës. Disa nga fshatrat më të njohur të komunës janë Drenova, Dardha e Boboshtica. Komuna është e njohur gjithashtu për objektet e kultit, ku dhe numërohen rreth 22 objekte të tilla si kisha, xhami e teqe. Në fshatin Mborje ndodhet një kishë nga më të vjetrat në vend, Kisha e Shën Ristozit, e ndërtuar në vitin 1390 mbi rrënojat e një kishe tjetër të shekullit IV. Gjithashtu ndodhen edhe objekte të tjera kulti të njohura që në ditë të caktuara të vitit vizitohen në masë nga qytetarët e Korçës. Po kështu, shumë e njohur është edhe teqeja e Turanit. Komuna Drenovë është e njohur për burimet e saj natyrore. Përmendim minierën e qymyrit të Mborje-Drenovës, një nga më të vjetrat e vendit, por edhe për pejsazhet e mrekullueshme dhe monumentet e natyrës, si psh. Parku Kombëtar Bredhi i Drenovës etj. Në këtë komunë ndodhet fshati Dardhë, i cili njihet si një pikë turistike dhe që ofron vende të bukura të natyrës, hotele, restorante dhe gatime tradicionale. Ky fshat gjendet në një lartësi prej 1344 m mbi nivelin e detit. Gjendet rreth 20 km larg qytetit të Korçës në pjesën jug lindore. Eshtë i vendosur në një gropë ndërmjet kodrave të Shën Pjetrit dhe shkëmbit të Vjeshtës. Ky fshat është krijuar rreth viteve 1600 dhe e gjejmë të kompaktësuar me 1768, viti kur u çel shkolla e pare shqipe. Në dhjetëvjeçarin e fundit të shekullit XIX filloi të funksiononte dhe shkolla e vajzave. Kulmin e zhvillimit Dardha e mori më 1913-tën ku numëroheshin rreth 500 shtëpi. Në këtë fshat gjenden shkolla dhe kisha e Shën Gjergjit me ikonat e saj të famshme. Në këtë fshat ka dhe dy kisha si ajo e Shën Pjetrit dhe e Shën Thanasit, të cilat janë të vendosura në dy pika dominuese të Dardhës. Ky fshat ka shumë burime, po midis tyre gjendet dhe një që quhet Uji i Qelbur që shërben si ujë kurativ për stomak dhe veshka. Rreshjet e shumta të dëborës dhe pistat natyrore të skive, bëjnë që vizitorë të shumtë të ushtrojnë sporte dimërore. Ky fshat ka qenë destinacion turistik prej shumë kohësh. Bukuria

11 Plani i Zhvillimit Komuna Drenovë e ngjyrave të natyrës dhe shtëpitë karakteristike të ndërtuar me gur, folklori, gatimet tradicionale, kostumet popullore tërheqin vizitorë vendas dhe të huaj. Nuk mund të largohesh nga Dardha e Boboshtica pa shijuar lakrorin e famshëm me dy petë të pjekur në saç si dhe gatimet me kërminj (ligavec) dhe kërpudha. Pija që përdoret më shumë në këtë zonë është rakia e dardhës. Ka disa festa tradicionale të cilat e pasurojnë ofertën turistike të zonës, të tilla si : festa e Shën Mërisë, që ndryshe nga motrat e saj festohet në 16 Gusht, pasi kjo ditë përkon dhe me atë të shoqatës Dardhare Shpresa. Gjate festimeve, krahas riteve fetare kërcehet edhe vallja dardhare. Drenova është vendlindja e Aleksandër Drenovës. 10 Monumentet më të njohura të natyrës përmenden: - Parku Kombëtar Bredhi i Drenovës ; - Manat e zeza (pemë shekullore, nga e cila nxirret edhe rakia e famshme e manit); - Guri i Cjapit; - Bozdoveci

12 11 1. Shoqëria (Kapitali Social) Fondi Shqiptar i Zhvillimit a. Komuniteti dhe dinamika Në Komunën Drenovë banojnë rreth banorë. Popullsia e komunës është e stabilizuar pas lëvizjeve të lira që ndodhen në 15 vitet e kaluar. Emigrimi ekonomik drejt shtetit fqinj ka qënë i theksuar deri para tre katër vitesh. Në vitet e fundit po vërehet kthimi i pjesshëm i tyre, të cilët po investojnë këtu kapitalet financiare të krijuara nga puna e tyre jashtë vendit, të orientuara këto si psh, ndërtim rikonstruksion banesash, ashtu edhe për çeljen e bizneseve apo për mbështetjen e zhvillimit të aktiviteteve bujqësore, blegtorale dhe agroushqimore. Popullsia e komunës është një model i komunitetit të harmonishëm me përkatesi fetare muslimane dhe ortodokse, si edhe me praninë historike në trojet e komunës të një komuniteti arumun. Të dhënat rreth popullsisë të marra nga zyra e gjendjes civile në komunë jepen në tabelën e mëposhtme. Tabela 1. Shpërndarja e Popullsisë Fshatrat Meshkuj Femra Gjithsej Nr i Familjeve Mborje Moravë Drenovë Boboshticë Qatrom Ravonik Turan Dardhë Fshati Mborje është fshati më i populluar. Numri i banorëve arrin në banorë ose rreth 28% e popullsisë. Fshatrat e tjerë më të populluar janë Drenova, Boboshtica, Morava. Në tabelën më poshtë jepen fshatrat të cilat bëjnë pjesë në njësinë admiminsitrative të Komunës Drenovë si dhe largësitë e këtyre nga qendra e Komunës. Të gjitha fshatrat e komunës lidhen më rrugë automobilistike të shtruara me asfalt me qëndrën e Komunës, fshati Drenovë.

13 Plani i Zhvillimit Komuna Drenovë Tabela 2. Largësitë e fshatrave nga Qendra Komunës, fshati Drenovë Fshati Largësia (km) Mborje 2 km Moravë 0,5 km Boboshticë 5 km Qatrom 5,5 km Ravonik 6 km Turan 8 km Dardhë 16 km Zape 3 km 12 b. Arsimi Historikisht Komuna Drenovë njihet si zonë me popullsi arsimdashëse ku shkollat e para datojnë që në fund të shekullit XIX në vazhdën e hapjes së shkollës së parë Shqipe në Korçë. Në Komunën Drenovë ka 4 shkolla 9-vjeçare, në fshatrat Mborje, Drenovë, Boboshticë, Qatrom. Ka 2 shkolla fillore, në fshatrat Boboshticë dhe Turan. Ka 6 kopështe fëmijësh, konkretisht në fshatrat Drenovë, Mborje, Boboshticë, Ravonik, Turan, Qatrom. Nga anketimi i banorëve i realizuar në pranverë 2009 rezulton se banorët janë shumë të kënaqur dhe të kënaqur me gjendjen e shkollave mbi 90% si dhe kopshteve në masën mbi 80%. Kjo kënaqshmëri e lartë e publikut vjen nga fakti se prej 2006-tës e këtej janë bërë investime të mëdha dhe janë rikonstruktuar të gjitha shkollat dhe kopshtet të cilat ishin amortizuar plotësisht. Po kështu, baza didaktike e shkollave është e kënaqshme dhe të gjitha shkollat kanë salla interneti.

14 13 Fondi Shqiptar i Zhvillimit c. Kultura dhe koha e lirë Aktualisht Komunna Drenovë nuk ofron shumë në drejtim të aktiviteteve kulturore dhe argëtimit në kohën e lirë. Në anketimin e realizuar me banorët e komunës, rreth 70% e tyre janë të pakënaqur me programet artistike/kulturore e sportive në Komunë, pavarësisht se këtu gjenden 4 qëndra sportive. Edhe pse numri i qendrave sportive është i konsiderueshëm gjendja e tyre është relativisht e dobët. Ndërsa, përsa i përket shërbimeve për të rinjtë, mbi 50% e banorëve janë të pakënaqur dhe shumë të pakënaqur. Në territorin e Komunës nuk ka biblioteka publike përveç disa këndeve me libra në shkolla. Para viteve 1990 ka funksionuar në Komunë 1 vatër kulture e cila aktualisht nuk funksionon. Muzeu etnografik është në rikonstruksion.

15 Plani i Zhvillimit Komuna Drenovë d. Shërbimi shëndetësor Në të gjitha fshatrat e komunës ka qendër shëndetësore të kompletuar me personel mjekësor. Edukimi shëndetësor, kontrolli sanitar, janë veprimtari që po marrin dita ditës rëndësi në rritje. Në këtë sector punojnë 4 mjekë dhe 15 infermiere, ku me arsim të lartë janë 70% e tyre dhe 30% me arsim profesional të mesëm. Nga anketimi me banorët, pasqyruar në grafikun e mëposhtëm vihet re se rreth 85% e tyre shprehen të kënaqur/shumë të kënaqur, ndërsa vetëm 11% të pakënaqur. Kënaqshmëria e lartë e banorëve vjen si pasojë e asaj që të gjitha qendrat shëndetsore janë rikonstruktuar vitet e fundit dhe funksionojnë shumë mirë. Stafi mjekësor është i kualifikuar dhe i përkushtuar. 14 e. Asistenca sociale Në Komunën Drenovë familjet që marrin ndihmë ekonomike janë veç 65, ose 2% e numrit të përgjithshëm të familjeve. Në përgjithësi, mbi 50% e të intervistuarve shprehen se janë të kënaqur dhe shumë të kënaqur me shërbimet për të moshuarit, por nga ana tjetër kemi një shifër prej rreth 30% që shprehen se janë të pakënaqur ose shumë të pakënaqur me këto shërbime. Komuna duhet të ketë në vemëndje këtë shtresë të shoqërisë nëpërmjet angazhimit maksimal për zgjidhjen e problemeve dhe ofrimin e kushteve sa më të mira për ta.

16 15 Fondi Shqiptar i Zhvillimit f. Cilësia e jetës Nga anketimi i banorëve shohim se 60% e të anketuarve raportojnë se cilësia e jetës në tre vitet e fundit është përmirësuar disi dhe 30% se është përmirësuar shumë. Kjo përqindje e lartë rezulton për shkak të investimeve publike që janë realizuar viteve të fundit, të cilat kanë sjellë edhe rritjen e cilësisë së jetës. Ndër këto investime publike mund të përmendim inevstimet në vazhdimësi në rrjetin e ujësjellësit, shkollave dhe rrugëve. Disa nga investimet më me ndikim në përmirësimin e cilësisë së jetës së banorëve renditen si më poshtë: 1.Rikonstruksioni i ujësjellësit në fshtrat Mborje, Boboshticë, Moravë; 2.Rikonstruksioni i shkollave në fshtrat Mborje, Drenovë, Qatrom dhe Turan; 3.Asfaltimi i të gjitha rrugëve lidhëse të fshatrave me qëndrën e Komunës dhe qytetin e Korçës.

17 Plani i Zhvillimit Komuna Drenovë 2. Ekonomia a. Situata e përgjithshme 16 Komuna e Drenovës është një komunë me zhvillim ekonomik të gërshetuar ku burimet kryesore janë bujqësia, blegtoria, agro-industria dhe patjetër turizmi. Afërsia me qytetin e Korçës e bën një zonë të preferuar për zhvillimin e biznesit, veçanërsiht në fushën e turizmit ku qytetarët korçarë, duke u nisur edhe nga vlerat e veçanta natyrore që ka Drenova, e vizitojnë në masë. Komuna numëron rreth 80 biznese të cilat punësojnë rreth 500 persona, prej të cilëve 300 janë femra. Përveç bizneseve të shërbimit për turizmin, si baret dhe restorantet që numërohen rreth 15 të tilla në të gjithë Komunën, 2 hotele në Dardhë si edhe 5 shtëpi pritëse në Boboshticë, funksionojnë po kështu disa biznese të tjera si: Industria e përpunimit të qumështit Në komunë gjenden 5 baxho. Karakteristikë të zhvillimit të kësaj dege përbejnë dy aspekte, prodhimi realizohet në kushte higjeno-sanitare të nivelit bashkëkohor dhe shtimi i vazhdueshëm i asortimenteve cilësore duke përmbushur gjithmonë e më mirë kërkesat e klientelës. Industria e mishit dhe vezëve Kjo industri përfaqësohet nga 1 pulari në Boboshticë, 3 pulari në Drenovë dhe 1 në Turan. Janë pulari moderne që kënaqin një pjesë të rëndësishme të nevojave të tregut të Korçës e më gjerë për pula, fileto pule, kofshë pule. Po kështu në komunë funksionojnë 2 fabrika të përpunimit të mishit, 1 në Drenovë dhe 1 në Boboshticë.

18 17 Industria e prodhimit të pijeve dhe ujërave Në komunë gjendet 1 fabrikë e prodhimit të ujit natyral si edhe e prodhimit të pijeve energjike joalkoolike në Dardhë, Dardha Ëater. Prodhimi artizanal i pijeve Fondi Shqiptar i Zhvillimit Drenova është e njohur për prodhimin artizanal të pijeve alkoolike, kryesisht përmendet këtu prodhimi artizanal tradicional i rakisë së manit në Boboshticë e Drenovë si dhe i rakisë së kumbullës në Dardhë, Mborje, etj. Këto produkte janë me famë dhe të prodhuara sipas recetave tradicionale lokale, të cilat mund të jenë të nesërmen një nga produktet e mbrojtura rajonale të BE-së dhe një instrument i dobishëm në promovimin turistik dhe ekonomik të Komunës. Prodhimi i ëmbëlsirave Aktualisht funksionojnë 4 punishte të prodhimit të ëmbëlsirave, tre në Mborje dhe një në Ravonik. Industri të tjera - Fabrikë e prodhimit të qeseve të letrës në Qatrom; - Fabrikë e prodhimit të ambalazheve prej letre në Ravonik; - Fabrika e prodhimit të tullave në Zape; - Rrobaqepsia në Drenovë; - Zdrukthtari dhe njësi të prodhimit të mobiljeve, 22 të tilla.

19 Plani i Zhvillimit Komuna Drenovë Pavarësisht funksionimit të industrive të mësipërme që kanë një potencial zhvillimi në të ardhmen, duke ndikuar në këtë mënyrë në rritjen e mundësive të punësimit, megjithatë mbi 60% të të intervistuarve shprehen se janë të pakënaqur me mundësinë e punësimit ndërsa vetëm rreth 50% shprehen të kënaqur me mundësinë për të ndërmarr biznes. 18 Komuna duhet të tregohet më energjike në krijimin e mundësive për zhvillimin ekonomik, sidomos në sektorin e turizmit ku si shanset ashtu dhe burimet janë më të mëdha, për përmirësimin e kënaqshmërisë së banorëve me gjendjen e punësimit dhe biznesit. b. Turizmi Turizmi konsiderohet një degë e rëndësishme e zhvillimit ekonomik të komunës për momentin dhe me një perspektivë të sigurt zhvillimi. Turizmi malor Dardha është fshati me zhvillimin më të spikatur të turizmit malor në të dy format e tij, turizëm familjar dhe hoteleri; ka dy hotele dhe po përfundon një hotel pese-katësh i standarteve bashkëkohore. Në shërbim të turizmit janë ndërtuar dy pista skish të standadeve që kanë vend për t u përmirësuar, por që konsiderohet vetëm fillimi. Njëra nga pistat do të pajiset edhe me një teleferik dhe elementë të tjerë ndihmës infrastrukturore. Jane ende të pashfrytëzuar objekte natyrore të veçantë të komunës dhe monumentet e shumta natyrore.

20 19 Fondi Shqiptar i Zhvillimit Turizmi natyror (eko-turizmi) Komuna e Drenovës është e shquar për burimet natyrore që e bëjnë atë të lakmueshme për turizmin natyror ose eko-turizmin. Natyra e pashoqe, pejsazhet mahnitëse dhe një sërë monumentesh natyrore e bëjnë mjaft atraktive Drenovën për këtë lloj turizmi. Në natyrën e pasur të komunës veçohen me status të veçantë mbrojtës, për vlera të spikatura të biodiversitetit, pjesë të caktuara të fondit pyjor si: - Parku Natyror Bredhi i Drenovës ; - Monumentet natyrore Guri i Cjapit, një shkemb madhështor, masivi i manave shekullore, burimet e Moravës, të tilla si burimi i Izvorit, i Bozdovecit, çezma e Gjergos, burimi i plakës, ai i Xhaxhos, ai i Tomës, etj.

21 Plani i Zhvillimit Komuna Drenovë Turizmi kulturor 20 Komuna ka një pasuri të madhe kulturore të trashëgimisë së hershmme, që aktualisht përbën vetëm një potencial për zhvillimin e turizmit kulturor. Burimet kulturore janë një element i rëndësishëm i zhvillimit të turizmit. Rajoni i Korçës është mjaft i njohur për historinë dhe trashëgiminë e tij kulturore. Ajo që vihet re është fakti se Komuna e Drenovës me fshatrat e saj, sikurse edhe fshatra të tjerë në rajonin e Korçës, kanë pasuri kulturore duke filluar nga traditat dhe zakonet, festat e ndryshme, deri në ngjarjet e veçanta. Në këto fshatra vihet re një gërshetim i bukurive natyrore me ato kulturore që e përforcojnë mendimin e vizitorëve, apo turistëve, për të kaluar disa orë ose disa ditë në këtë zonë. Po t i gruponim vlerat kulturore do të kishim: Objekte kulti Kisha të vjetra - që jo vetëm mund të vizitohen nga turistët por edhe të kryhen ceremoni fetare duke mbledhur kështu banorë të këtyre fshatrave, por jo vetëm. Këto festa ndihmojnë në ruajtjen e traditës. Këtu mund të përmendim Kishën e Shën Elenës dhe Shën Kostandinit - që jo vetëm është një objekt kulti, por ka dhe një terren interesant për t u ngjitur deri atje. Kjo kishë përmendet veçanërisht për festimin në 21 Maj, ku njerëzit përveç ritualit fetar, kalojnë disa orë të këndshme në ajrin e pastër dhe mjedisin gjelbërues. Kisha e Ristozit - si një nga kishat më të vjetra në rajonin tonë. Ndonëse është e vogël në përmasa, ajo mbledh rreth vetes çdo vit mijëra banorë korçarë me rastin e mbylljes së festës së Pashkëve, prandaj është quajtur Fluturimi i Zotit. Kisha e Shën Marisë në Boboshticë - edhe kjo kishë përveç vlerave që mbart duke treguar hershmërinë e saj, përmendet për festimin e saj në 15 gusht, ku numrit të zakonshëm të banorëve që kryejnë festimet fetare i shtohet edhe numri i emigrantëve që vijnë nga Greqia. Teqe e Turanit - tepër e njohur për frekuentimin nga shumë vizitorë, madje edhe nga vizitorë të huaj. Aktivitete dhe ngjarje kulturore Aktivitetet dhe ngjarjet kulturore jo vetëm e gjallërojnë zonën rurale, por japin edhe mundësi për të rritur të ardhurat lokale në komunitet. Mund të përmendim festën tradicionale të Shën Mërisë në Dardhë, e cila ndryshe nga simotrat e saj festohet më 16 gusht, sepse kjo datë përkon edhe me atë të Shoqërisë Dardhare Shpresa. Në këtë festë luhet vallja e bukur dardhare që ka tërhequr vizitorë nga vendi dhe jashtë tij. Festë tjetër tradicionale është ajo e Shën Pjetrit që festohet në pyllin e bukur të kësaj kishe. Një numër i konsiderueshëm vizitorësh vijnë në Drenovë më 21 maj - në kishën e Shën Kostandinit, etj Këto festime fetare tregojnë edhe njëherë për ruajtjen e traditës së festimit të këtyre festave që po trashëgohen tani brez pas brezi.

22 21 Agroturizmi dhe Turizmi Kulinar Në këtë drejtim të gjitha zonat rurale të Rajonit të Korcës kanë vlera të konsiderueshme. Gjithashtu, e njëjta gjë thuhet edhe për fshatrat e Komunës Drenovë në veçanti. Mjafton të përmendim restorantet me gatimet e veçanta në Boboshticë, të cilat presin, sidomos në fundjavë, jo vetëm banorë të Korçës dhe zonave përreth, por edhe vizitorë nga mesi i Shqipërisë dhe turistë të huaj që mund të jenë të akomoduar në hotelet e qytetit të Korcës dhe preferojnë të kalojnë disa orë në Boboshticë, në ajrin e pastër dhe natyrën e këndshme si dhe të provojnë gatimet tradicionale dhe rakinë e manit, e veçantë në shijen e saj. Edhe Dardha preferohet për vizita njëditore nga turistët, të cilët kanë mundësinë të shijojnë gatimet e brumit, veçanërisht lakrorin në saç dhe rakinë e kumbullës të zier dy herë. Vetë banorët e këtyre zonave dhe pronarët e restoranteve e vlerësojnë zhvillimin e turizmit në këtë zonë si të rëndësishëm, që do të sillte rritje të të ardhurave në komunitet dhe si rrjedhojë zhvillim ekonomik të kësaj komune. Fondi Shqiptar i Zhvillimit Akomodimi turistik ( Hotele, Shtëpi që jepen me qira për turistët) Deri pak kohë më parë, turizmi cilësohej si një industri dytësore në Rajonin e Korçës dhe kjo reflektohej edhe në zonat rurale. Kurse tani duke e konsideruar turizmin si një mundësi zhvillimi dhe rritje të të ardhurave, janë rritur iniciativat private për përmirësim të strukturave akomoduese. Kështu, sipas të dhënave të mbledhura ekzistojnë 2 hotele që kryejnë veprimtarinë e tyre në pritjen e turistëve, hoteli i ri Hotel Dardha që pritet të hapet së shpejti me një standart të lartë akomodues dhe kapacitet rreth 25 dhoma, në Dardhë. Vlejnë të përmenden shtëpitë që presin turistë, sidomos në stinën e verës; janë rreth 10 shtëpi të tilla. Kurse në Boboshticë ka rreth 5 shtëpi që presin turistë. Ajo që duhet përmendur është veprimtaria e Shoqatës së Agroturizmit që vepron në Rajonin e Korçës, e cila e kryen veprimtarinë e saj edhe në Komunën e Drenovës dhe veçanërisht në Dardhë dhe Boboshticë. Midis të tjerave kjo Shoqatë evidenton edhe numrin e turistëve që vijnë në këto zona.

23 Plani i Zhvillimit Komuna Drenovë c. Blegtoria Komuna e Drenovës ka të zhvilluar blegtorinë e cila kontribuon në mirëqenien e banorëve. Siç u përmend edhe më sipër në Komunë funksionon industria e përpunimit të mishit dhe qumështit, të cilat janë dy industri që bazohen fort në blegtorinë e fermerëve të zonës. Më poshtë po japim disa tabela që pasqyrojnë të dhënat bazë mbi blegtorinë: Fshati Te imta Dele Dhi Gjedhë Shpendë Mborje Moravë Drenovë Boboshticë Qatrom Ravonik Turan Dardhë Zape Komuna Prodhimtaria blegtorale Delet Dhitë Lopët Shpendet Fshati Mish(kg) Qumësht(lt) Lesh(kg) Mish(kg) Qumësht(lt) Mish(kg) Qumësht (Kv) Mish(kg) Vezë(000) Mborje Moravë Drenovë Boboshticë Qatrom Ravonik Turan Dardhë Zape Komuna d. Bujqësia Rajoni i Korçës është njohur tradicionalisht për bujqësinë e zhvilluar dhe në këtë aspekt edhe Komuna e Drenovës paraqet një pasqyrë pozitive. Bujqësia bazohet kryesisht në tokën arë

24 23 dhe pemëtarinë, të cilat respektivisht japin prodhime të drithit dhe frutave. Të famshme janë plantacionet e manit të zi të Drenovës që shërben kryesisht për prodhimin e rakisë së manit. Më poshtë pasqyrohen në tabela të dhënat kryesore për bujqësinë në Komunën e Drenovës. Struktura e sipërfaqes së tokës Fondi Shqiptar i Zhvillimit Fshati Toke bujqësore (ha) Pemishte(ha) Ullishte(ha) Vreshta(ha) Pyje (ha) Ara (ha) Mborje Moravë Drenovë Boboshticë Qatrom Ravonik Turan Dardhë Zape Komuna Fshati Fushë (ha) Kodër (ha) Mal (ha) Mborje Moravë Drenovë Boboshticë Qatrom Ravonik Turan Dardhë Zape KOMUNA Struktura e sipërfaqes së tokës e ndarë sipas prodhimit

25 Plani i Zhvillimit Komuna Drenovë Bujqësia Fshati Drithëra Produkte bujqësore Fruta Vresht Thekër Të ndryshme Fasule Grurë (t) Misër (t) Patate(t) (t) (t) (t) (t) (t) Mborje Drenovë Boboshticë Qatrom Ravonik Turan Dardhë Zape Komuna

26 25 3. Mjedisi dhe infrastruktura Fondi Shqiptar i Zhvillimit a. Pozita gjeografike Komuna Drenovë shtrihet në jug-lindje të qytetit të Korçës si dhe rëzë faqes perëndimore të Malit Moravë. Sipërfaqja e saj është 93.4 km², ndodhet në lartësinë nga 850 m deri në 1340 m (në fshatin Dardhë) mbi nivelin e detit. Kjo komunë përbëhet nga 9 fshatra: Mborje, Drenovë, Moravë, Boboshticë, Zape, Qatrom, Ravonik, Turan dhe fshati Dardhë. Komuna është vendosur mbi një reliev mjaft dinamik e të larmishëm ku 40% e sipërfaqes është fushë dhe 60% kodër, mal. b. Klima Territori i komunës përfshihet në nënzonën klimatike kontinentale paramalore dhe malore. Temperatur mesatar vjetore është 5 deri 10ºC. Në mal rastisen temperatura minimale mesatare - 18 C. Ka shumë ditë me erë, drejtimi kryesor i saj është jugperëndimi. Ka reshje të pakta, në një sasi vjetore prej mm; ka ditë me reshje në vit. Një pjesë e konsiderueshme e reshjeve bie në formën e dëborës, trashësia e të ciles arrin cm në pjesën e fushës dhe m në zonën malore. c. Mjedisi natyror Nëntoka Komuna Drenovë ka një nëntokë të pasur. Këtu mund të përmendim: - Mineralin e qymyrgurit në Mborje Drenovë; - Mineralin e azbestit në Boboshticë; - Basenin ujor nëntokësor, me standarte cilësore për ujë të pijshëm, prej të cilit furnizohet gjithë qyteti e më gjerë. - Ujin mineral që del në sipërfaqe në burimin e quajtur Uji i qelbur, në Dardhë. - Burimi i Gjergos, uji i të cilit përmbush të gjithë parametrat për prodhimin e birrës (birra Korca )

27 Plani i Zhvillimit Komuna Drenovë Toka Toka është elementi kryesor mjedisor dhe mjeti themelor natyror. Përveç tokës bujqësore që shkon rreth 2550 ha, ku një pjesë e vogël e tyre janë pak të kafenjta e e hinjta kafe, ndërsa shumica janë të murme pyjore dhe, në lartësi janë livadhore malore, ka edhe pyje. Në territorin e komunës gjenden rreth 1500 ha pyje, të cilat janë një pasuri e madhe natyrore dhe me bukuri të rrallë. Uji 26 Ujrat sipërfaqesore (për ujrat nëntokësore u fol më lart) të rrjedhshme apo të qeta, janë të shumta në territorin e komunës. Ujra sipërfaqësore të rrjedhshme përmendim lumin e Drenicës, përrenjtë e Mborjes, Drenovës, Boboshticës. Po këtu përmendim burimet e shumta me ujë të pijshëm në malin Moravë, burime këto shumë të çmuar për amatorët e alpinizmit e të natyrës në përgjithësi. Ujra sipërfaqësore të qeta përmendim rezervuarin e fshatit Drenovë, rezervuarin e fshatit Mborje, rezervuarin e fshatit Boboshticë dhe veçanërisht rezervuarin tek Zapet, që krijon një pejsazh të bukur liqenor. Ajri Ajri në përgjithësi është i pastër. Veçanërisht vlera të larta në pastërti, pra përmbajtje të lartë oksigjeni dhe përmbajtje të ulët në gaz karbonik, okside të azotit, dioksid squfuri, përmbajtje të ulët në pluhurin e respirueshëm (me përmasa deri 10 pm) ka sidomos në zonën e Moravës dhe të Dardhës. Në fshatrat e tjerë ka një përmbajtje disi të lartë të amoniakut si pasojë e prezencës së plehut organik. Biosfera, zonat e mbrojtura Pyjet janë përfaqësuesit kryesor të ekosistemeve natyrore ku jeton e zhvillohet pjesa më e madhe e bimëve natyrore drunore, shkurrore, barishtore dhe kategoritë e tjera të florës spontane, si kërpudhat e shumëllojshme, myshqet, likenet, etj. Vlerat kryesore qëndrojne tek llojet drunore që për pyjet e komunës Drenovë janë ahu, dushqet, pisha e zezë, bredhi e më pak plepi i egër, bliri, mështekna, etj.

28 27 Fondi Shqiptar i Zhvillimit Vlera të spikatura kanë edhe shkurret si lajthia, dëllinjat, kulumbria, trëndafili i egër, murizi, etj, si edhe bimë të tilla si manaferra, luleshtrydhja, etj, të gjitha këto bimë me vlera industriale, mjekësore, ushqyese. Për nga origjina, pyjet janë dy llojesh, pyje natyrore dhe pyllëzime artificiale. Banorë të pyjeve janë edhe kafshët e pyllit. Fauna është e pasur, veçojmë këtu ariun e Bozdovecit, por përmendim edhe ujkun, dhelprën, lepurin e egër, derrin e egër, ketrin, etj. Edhe fauna që u takon rendeve, familjeve, klasave e gjinive të tjera është e pasur. Kullotat përfaqësojnë gjithashtu një veshje të rëndësishme të sipërfaqes, që lidhet ngushtësisht me aktivitetin njerëzor të blegtorisë. Në natyrën e pasur të komunës veçohen me status të veçantë mbrojtës, për vlera të spikatura të biodiversitetit, pjesë të caktuara të fondit pyjor si: - Parku Natyror Bredhi i Drenovës ; - Monumentet natyrore Guri i Cjapit, një shkëmb madhështor, masivi i manave shekullore, burimet e Moravës si burimi i Izvorit, i Bozdovecit, çezma e Gjergos, burimi i plakës, ai i Xhaxhos, ai i Tomës, etj. d. Telekomunikacioni dhe Teknologjia Informuese Në të gjitha fshatrat e Komunës Drenovë operojnë operatorët celular si në të gjithë Shqipërinë (Vodafon, AMC dhe Eagle Mobile). Ndërsa, përsa i përket telefonisë fikse,

29 Plani i Zhvillimit Komuna Drenovë 28 Albtelekomi operon vetëm në fshatrat Drenovë, Boboshticë, Mborje dhe Moravë. Nuk ka shërbim interneti. Shërbimi postar shërbehet nga Posta Shqiptare që shërben gjithë territorin e komunës. e. Sistemi rrugor Ashtu si edhe vetë banorët raportojnë në një anketim të realizuar në pranverë 2009 se janë të kënaqur me gjendjen e rrugëve në masën mbi 70%, ndërsa të pakënaqur 22%, mund të thuhet se sistemi rrugor nuk është edhe aq problematik, por paraqet një situatë të mirë. Të gjitha fshatrat fushore lidhen me rrugë të shtruara pjesërisht me asfalt, në gjendje relativisht të mirë, por që duhen përmirësuar. Po kështu, rrugët e fshatrave që shtrihen në zonë kodrinore janë të shtruara me kalldrëm si psh. Boboshtica e Dardha, që gjatë stinës së dimrit thuajse janë të pakalueshme, sidomos në Dardhë. Gjithsesi, nevoja për rehabilitime apo ndërtime të rrugëve të reja ekziston, duke pasur parasysh edhe faktin që zona është turistike, veçanërisht me potencial në stinën e dimrit. f. Furnizimi me ujë të pijshëm Situata e furnizimit me ujë Depo dhe rrjete të brendshëm ujësjellësi kanë të gjithë fshatrat e komunës. Pas rikonstruksionit të rrjetit të ujësjellësit situata e furnizimit me ujë është përmirësuar ndjeshëm. Janë vënë matësa të ujit në fshatrat Mborje, Moravë, Qatrom, Boboshticë e Drenovë.

30 29 Fondi Shqiptar i Zhvillimit Burimet e Ujit Territori i komunës ka një vendosje të favorshme gjeografike lidhur me burimet ujore. Burimet ujore në zonën e Komunës Drenovë përmblidhen në tre burime: Burimi i Malit të Moravës, Burimi i Vithkuqit, Burimi i Turanit. Siç u përmend më sipër, rrjeti shpërndarës i ujësjellësit që furnizon komunën është rikonstruktuar plotësisht vitet e fundit dhe mbulon 90% të popullatës së komunës. g. Kanalizimi i ujërave të zeza dhe të bardha Sistemi i kanalizimeve është përgjithësisht i pjesshëm dhe i mangët për çdo fshat. Nga anketimi i realizuar me banorë vihet re se rreth 30% e popullatës së intervistuar janë të pakënaqur/shumë të pakënaqur me KUZ-të. Megjithatë komuna ka përgatitur projektet për kanalizimin e të gjitha fshatrave dhe është në fazën e gjetjes së financimeve për projektet.

31 Plani i Zhvillimit Komuna Drenovë 30

32 31 4. Qeverisja e Komunes Fondi Shqiptar i Zhvillimit a. Organika e Komunës Komuna Drenovë drejtohet nga kryetari Z. Flamur Sala i cili ka mandatin aktual qeverisës 4 vjeçar për periudhën dhe ka qeverisur edhe në mandatin e mëparshëm, Në administratën e Komunës, për vitin 2009, janë të punësuar gjithsej 39 punonjës, të cilët paguhen nga buxheti i komunës. Në komunë 10 punonjës janë me arsim të lartë, 20 me arsim të mesëm dhe 6 me arsim të ulët 8 vjeçar. Të gjithë punonjësit janë të punësuar me kontrata pune bazuar në Kodin e Punës së Republikës së Shqipërisë. Organigrama e komunës b. Buxheti i Komunës Gjatë vitit 2008 buxheti i komunës në total ishte mijë lekë, ndërsa për vitin 2009 parashikohet të jetë mijë lekë, ose rreth 73% më shumë. Kjo rritje e buxhetit shpjegohet me rritjen e investimeve nga fondet e buxhetit të shtetit gjatë 2009-tës.

33 Plani i Zhvillimit Komuna Drenovë Nr Viti Transferta Fonde të Të ardhurat e Donatorët/ (granti) kushtezuara vetë komunës Sponsorizime Total Buxheti i komunës për vitet në mijë lekë 32 Të dhënat e tabelës më sipër janë pasqyruar nëpërmjet grafikut të mëposhtëm, ku siç shihet në 2009-tën buxheti total ka një rritje të ndjeshme krahasuar me vitet e mëparshme. Kjo rritje do të shkaktohet kryesisht nga rritja e fondeve të investimeve nga transferta e kushtëzuar nga buxheti i shtetit. Tregues shumë pozitiv është edhe trendi rritës i të ardhurave lokale nga viti në vit, ku kemi një rritje pothuajse me 10% në vit. Grafiku më poshtë na njeh më mirë me trendin e investimeve kapitale për periudhën Grafiku prezanton shumë qartë trendin rritës të investimeve kapitale ndër vite, duke arritur vlerën më të madhe në vitin 2008.

34 33 Fondi Shqiptar i Zhvillimit Nëse shohim në detaje për vitin 2008 llojin e investimeve kapitale dhe burimin e financimit do të shohim se investimet në rrugë zënë 53% të vlerës totale për investime kapitale. E gjithë vlera e investimeve kapitale për 2008-tën ka si burim transfertat e kushtëzuara nga buxheti i shtetit.

35 Plani i Zhvillimit Komuna Drenovë Siç pamë në grafikët e mëparshëm, komuna Drenovë ka një performancë të mirë financiare, veçanërisht tek të ardhurat e siguruara si investime nga buxheti i shtetit, por edhe në aspektin e të ardhurave lokale (taksat dhe tarifat vendore). Nëse do të shohim për vitin 2008 kategoritë e ndryshme të taksave lokale do të vëmë re se taksa vendore më me peshë në buxhetin e komunës është taksa e pasurisë së paluajtshme, me totalin prej 4670 mijë lekë. Kjo taksë mblidhet në të dy komponentët e saj, atë të taksës së ndërtesës si edhe taksa mbi tokën bujqësore e cila ka respektivisht edhe peshën më të madhe. Kjo është një veçori shumë e kënaqshme pasi kjo është nga taksat më të qëndrueshme në të ardhura dhe me më potencial. Taksë tjetër e rëndësishme, është taksa e biznesit të vogël. 34

36 35 c. Pjesëmarrja qytetare Komuna Drenovë aplikon parimin e një komune të hapur. Kjo do të thotë që transparenca dhe pjesëmarrja qytetare janë pjesë e filozofizë qeverisëse të lidershipit të komunës. Informimi qytetar bëhet në këndin e informacionit para komunës, megjithëse në të ardhmen të gjitha fshtrat do pajisen me kënde të tilla informacioni. Po kështu mbledhjet e hapura dhe takime në terren me banorët janë praktikë pune e stafit të komunës dhe Kryetarit. Përmirësimi i punës në këtë drejtim, megjithëse me nota pozitive, mbetet për t u përmirësuar. Fondi Shqiptar i Zhvillimit Banorët mendojnë se krahasuar me pesë vjet më parë komuna ka rritur sasinë e informacionit dhe këtë e raportojnë 59% e të intervistuarve, ndërsa 28% e tyre mendojnë se informimi është njësoj si pesë vjet më parë. Nga ana tjetër, grafiku i mëposhtëm tregon se sa të interesuar janë vetë banorët për të qenë pjesë e vendim-marrjes lokale; 53% e të intervistuarve raportojnë se janë shumë të interesuar/të interesuar në vendimarrje, ndërsa 38% e tyre jo fort të interesuar/të painteresuar në vendimarrje. Komunës i del një sfidë e madhe përpara, në lidhje me nxitjen e pjesëmarrjes qytetare ne vendimarrje, rritjen e interesit të tyre.

37 Plani i Zhvillimit Komuna Drenovë 36 Grafiku i mëposhtëm tregon se banorët mendojnë se informimi nga ana e komunës është mirë dhe shumë mirë; kjo është raportuar nga mbi 68% e banorëve të intervistuar.

38 37 II. Deklarata e Vizionit Fondi Shqiptar i Zhvillimit Komuna e Drenovës, me mjedisin e vet natyror të pasur e të larmishëm, nga tokat pjellore të fushës, deri tek pyjet e Moravës, zhvillohet në mënyrë të harmonizuar; bujqësia intensive e kombinuar me atë natyrore, blegtoria e zhvilluar, të shoqëruara me industrinë agroushqimore, zhvillimi i industrisë së materialeve të ndërtimit, asaj të konfeksioneve, të drurit, të favorizuara këto nga afërsia me qytetin, dhe, bazuar në vlerat e spikatura natyrore, kulturore e historike, mbështetur fuqishëm në infrastrukturën bashkëkohore, zhvillon suksesshëm turizmin kompleks, atë afatshkurtër dhe atë afatgjatë, turizmin familjar dhe rrjetin e afirmuar të hoteleve e lokaleve, duke i siguruar kështu komunitetit të vet një jetë dinamike, të pasur e me standarte gjithnjë në rritje.

39 Plani i Zhvillimit Komuna Drenovë PLANI I VEPRIMIT KOMUNA DRENOVË Fushat Prioritare të Zhvillimit dhe Qëllimet Strategjike Zhvillimi Ekonomik Zhvillimi Social Infrastruktura dhe Qeverisja e Mirë Shërbimet Publike 1.Rritja e nivelit profesional të stafit të Komunës. 1. Zhvillimi i infrastrukturës rrugore. 2. Sigurimi i furnizimit cilësor me ujë të pijshëm. 3. Kanalizimi i ujrave të zeza e të bardha. 4. Ngritja e shërbimit të pastrimit, përpunimi mbetjeve dhe ndricimi rrugor. 5. Gjelbërimi dekorativ. 6. Zhvillimi i transportit. 7. Planifikimi hapësinor. 1. Gjallërimi i jetës komunitare. 1.Zhvillimi i Bujqësisë. 2. Rritja dhe konsolidimi i pjesmarrjes në vendimarrje. 2. Zhvillimi i Blegtorisë. 2. Zhvillimi i arsimit. 3. Zhvillimi i Turizmit. 3. Zhvillimi i shëndetsisë. 3.Krijimi i një klime bashkëpunuese. 4. Zhvillimi i Industrisë. 4.Përmirësimi i zyrave të komunës me logjistikë. 4. Krijimi i ambjenteve për të moshuarit, të rinjtë dhe fëmijët. 5.Shtimi i gamës së shërbimeve. 38

40 39 ZHVILLIMI EKONOMIK ARE: ZHVILLIMI EK FUSHA PRIORITARE Hapat e Veprimit STRATEGJI DHE PLANE KOMBETARE APO RAJONALE QE NDIKOJNE NE KETE FUSHE PRIORITARE Strategjia sektoriale e bujqesisë dhe ushqimit Strategjia sektoriale e nxitjes se biznesit dhe FUSHA PRIORITARE: Zhvillimi Ekonomik 1. Zhvillimi i Bujqësisë 2. Zhvillimi i Blegtorisë investimeve të huaja Strategjia sektoriale e turizmit 3. Zhvillimi i Turizmit Qëllimet Strategjike 4. Zhvillimi i mëtejshëm i industrisë Strategjia ndërsektorale e zhvillimit rural SG Hapat e veprimeve Deri kur? Zhvillimi i Bujqësisë Zhvillimi me përparësi i frutikulturës e vitikulturës 2011 Kultivimi 100% i tokës bujqësore prej çdo fermeri 2012 Kreditimi me kushte favorizuese i fermerëve 2009 në vazhdimësi 1. Rehabilitim i sistemeve ujitës të tokave të fshatrave të komunës 2012 Rehabilitim i rrjetit kullues të tokave 2014 Rritja në një shkallë të re e shërbimit të këshillimit 2010 Aplikimi e përfitimi nga projektet e ndryshme që zhvillohen në Shqipëri në fushën e bujqësisë 2009 në vazhdimësi Hulumtimi i tregjeve të produkteve bujqësore dhe organizimi i një marketingu bashkëkohor dhe efikas 2011 Zhvillimi i Blegtorisë 2011 Shtimi i të imtave për të garantuar një përdorim të plotë të kapaciteteve ushqyes të kullotave e pjeve Fondi Shqiptar i Zhvillimit

41 Plani i Zhvillimit Komuna Drenovë pj Shtimi i bletarisë, një mundësi për përdorimin në pajtim të plotë me mjedisin te florës natyrore Përmirësimi i vazhdueshëm i kullotave natyrore dhe aplikimi i kullotjes racionale në kullota e në pyje në vazhdimësi Përmirësimi racor i bagëtive, faktor zhvillimi të qëndrueshëm Zhvillimi i Turizmit Zhvillimi i ekoturizmit një mundësi që e ofron natyra e bukur e zonës malore të komunës sonë Zhvillimi i turizmit kulturor, një mundësi që e ofron tradita e pasur kulturore, historike me objektet me vlera të spikatura në këtë fushë në vazhdimësi Zhvillimi i turizmit afatshkurtër, një mundësi që e ofron rrjeti tashmë i afirmuar i restoranteve, komuniteti mikpritës dhe afërsia me qytetin e Korcës. Zhvillimi i mëtejshëm i industrisë Zhvillimi i industrisë përpunuese e konservuese të frutave e perimeve Ndërtimi i frigoriferëve për frutat e perimet, një mekanizëm për të siguruar çmime të larta të shitjes së prodhimeve Zhvillim i industrisë së pijeve e vazhdim Përpunimi artizanal ose gjysëm industrial i bimëve medicinale, frutave të pyllit, bimëve industriale, cajrave, etj e vazhdim Ndërtim baxhosh moderne me gamë të gjërë prodhimesh 2015 Konsolidimi i industrive tashmë të zhvilluara në komunë si ajo e materialeve të ndërtimit, e prodhim përpunim drurit, e konfeksioneve, etj

42 41 I synuar 2012 I synuar 2011 I synuar 2010 F.P Indikatorët Sasiorë (OUTPUT) Aktual 2009 Numri i krerëve të të imëtave Numri i krerëve të gjedhëve Sipërfaqe e mbjellë me frutikulturë Nurmi i fermerëve me kredi për blegtorinë Km e kanaleve vaditëse që funksionojnë Numri i panaireve të prodhimeve bujqësore dhe blegtorale të organizuara Numri i pikave të grumbullimit të qumështit % 72% 82% 92% Indikatorët Cilësorë % e banorëve të komunës të cilët e përshkruajnë 31% 40% 45% 60% Zhvillimi Ekonomik 10% 20% 30% 50% 8% 20% 40% 60% cilësinë e jetës të mirë % e banorëve të komunës të cilët e përshkruajnë se cilësia e jetës është përmirësuar shumë tre vitet e fundit % e banorëve të komunës të cilët janë shumë të kënaqur me mundësinë për të filluar një biznes të ri % e banorëve të cilët janë shumë të kënaqur me mundësinë për punësim Fondi Shqiptar i Zhvillimit

43 Plani i Zhvillimit Komuna Drenovë Qëllimi Strategjik 1: Zhvillimi i Bujqësisë Qëllimi Strategjik 1: Zhvillimi i Bujqësisë Përshkrimi i Qëllimit Strategjik Zhvillimi i bujqësisë, duke kombinuar drejt bujqësinë intensive të fushës me atë natyrore të zonës së lartë, bazuar në kushtet natyrore tokësore e klimatike, në mendimin e përparuar teknik e shkencor dhe në traditën më të mirë. Hapat e Veprimit/Projektet Do të arrihet nëpërmjet Kush? Deri kur? 2011 Individë të mbështetur nga projektet qeveritare Krijim vreshti në ringjallje të traditës në Drenovë, Boboshticë Krijim pemishteje në Drenovë, Boboshticë Zhvillimi me përparësi i frutikulturës e vitikulturës Fermerët Fermerët Kultivimi 100% i tokës bujqësore në Boboshticë Rritja e prodhimit bujqësor e blegtoral Kultivimi 100% i tokës bujqësore prej çdo fermeri nga kultivimi 100% i tokave në Mborje, Turan Në vazhdimësi Fermerët Kreditim i fermerëve për zhvillimin e bujqësisë, blerje mekanike buqësore në Qatrom, Turan, Mborje. Kreditimi me kushte favorizuese i fermerëve Qeveria Subvencionime të fermerëve në shpenzimet e prodhimit, me qëllim rritjen ekonomike të tyre në Qatrom 42

44 43 Fondi Shqiptar i Zhvillimit Rehabilitim i sistemeve ujitës të tokave të fshatrave të komunës Rehabilitim i rrjetit kullues të tokave Rritja në një shkallë të re e shërbimit të këshillimit 2012 Aplikimi e përfitimi nga projektet e ndryshme që zhvillohen në j y Rehabilitim i rrjetit ujitës të fshatrave Qatrom, Ravonik, Turan Përfitim nga projekte kombëtare të sistemeve ujitës Komuna Shoqata e ujitjes 2014 Pastrim i rrjetit të kanaleve kullues në Ravonik e Turan Përfshirje në projekte të kullimit. Komuna Zyra e bujqësisë në komunë Drejtoria e BU në qark. Forcim dhe kthimi në praktikë normale 2010 i marëdhënies fermer- ekstensionist në Ravonik dhe gjithë komunën Në vazhdimësi Shqipëri në fushën e bujqësisë Hulumtimi i tregjeve të produkteve bujqësore dhe organizimi i një marketingu bashkëkohor dhe efikas Përfshirja e fermerëve të interesuar Ndihmë për informim nga komuna, inisiativa e lirë e fermerëve. Komuna Ndihmë nga Dhoma e Tregëtisë, Qarkut, shoqatat e fermerëve 2011 Bashkimi i fermerëve në shoqata të prodhuesve e trgëtuesve të prodhimeve bujqësore në Mborje, Qatrom, Ravonik e gjithë komunën

45 Plani i Zhvillimit Komuna Drenovë Qëllimi Strategjik 2: Zhvillimi i blegtorisë gj g Përshkrimi i Qëllimit Strategjik: Zhvillimi i blegtorisë bazuar në përdorimin e qëndrueshëm të burimeve natyrore kullosore, të përdorimit me efiçiencë të tokës bujqësore për qëllime blegtorale dhe në mendimin bashkëkohor shkencor të fushës. Hapat e Veprimit/Projektet Do të arrihet nëpërmjet Kush? Deri kur? Inisiativa të fermerëve 2011 Shtimi i të imtave në Boboshticë e Dardhë. Shtimi i të imtave për të garantuar një përdorim të plotë të kapaciteteve Shtim i gjedhit në Drenovë e Turan 2011 Shtim i bletarisë në Boboshticë Inisiativa fermerësh, përfitim nga projekte 2009 e në vazhdimësi Komuna Shoqata e përdoruesve të pyjeve Blegtorët Mbarështrimi i qëndrueshëm i pyjeve komunale. Mbarështrimi i qëndrueshëm i kullotave komunale Mbrojtja e pyjeve nga mbisshfrytëzimi prej prerjeve të paligjshme ushqyes të kullotave e pjeve. Shtimi i bletarisë, një mundësi për përdorimin në pajtim të plotë me mjedisin te florës natyrore. Përmirësimi i vazhdueshëm i kullotave natyrore dhe aplikimi i kullotjes racionale në kullota e në pyje dhe mbarështrimi i qëndrueshëm i pyjeve 2010 Fermerët Zyra e Buqësisë e Blegtorisë në komunë Përmirësimi racor i bagëtive në të gjithë fshatrat e komunës nëpërmjet insiminimit artificial Përmirësimi racor i bagëtive, faktor zhvillimi të qëndrueshëm. 44

46 45 Qëllimi Strategjik 3: Zhvillimi i turizmit gj Përshkrimi i Qëllimit Strategjik: Zhvillimi me përparësi dhe me cilësi i turizmit, mbi bazën e një strategjie sektoriale që merr në konsideratë vlerat e spikatura natyrore, kulturore dhe historike të komunës. Do të arrihet nëpërmjet Kush? Deri kur? Hapat e Veprimit/Projektet 2010 Harta apo maketi realizohen prej komunës, një ose disa banorë mund të marin rolin e shoqëruesit Organizimi i turizmit malor në Dardhë e në Bozdovec Mundësimi i zhvillimit të aktiviteteve të tilla si: ecje alpine sipas itinerareve më interesantë dhe me shkallë të ndryshme vështirësie, ushtrimi i sportit të skive, ekskursione ne kërkim të bimëve medicinale, të ngrënshme, vizita në monumente natyre si Guri i Cjapit, etj. ( Gjithcka mund të paraqitet në një maket ose hartë të ekspozuar në Dardhë e në Bozdovec) Vendosje linjash të rregullta të transportit Korcë-Dardhë, Korcë-Bozdovec, Korcë- Shëndëlli e Mborje. Krijim i një kopshti të vogël zoologjik dhe një kopshti botanik në Bozdovec Zhvillimi i ekoturizmit - një mundësi që e ofron natyra e bukur e zonës malore të komunës sonë 2013 Qeveria, qarku, komuna Personeli i Parkut 2014 Komuna, personeli i parkut, kontakte me institucionet e fushës 2012 Komuna Fondi Shqiptar i Zhvillimit

47 Plani i Zhvillimit Komuna Drenovë j p Organizim konferencash biologjike, gjeografike, mjedisore, në Dardhë, në Bozdovec, etj. Ndërtim fshati turistik në Bozdovec, në bazë të një plani të studiuar. Ndërtim kompleksi sportiv dimëror në Dardhë Ndërtim i një teleferiku Korçë Moravë dhe Moravë (fshati) - Bozdovec Biznesi privat Donatorë 2012 Zhvillimi i turizmit kulturor, një mundësi që e ofron tradita e pasur kulturore, historike me objektet me vlera të spikatura në këtë fushë. Realizimi i një guide turistike kulturorehistorike për komunën. Organizimi i vizitave në objekte si vendbanimi ilir Qyteti në Mborje, manta në Boboshticë, Kulla e Turanit, Kisha e Ristozit në Mborje, e Shën Kostandinit në Moravë mbi Drenovë, kisha e Shën Marisë në Boboshticë. Komuna me ndihmën e mësuesve Një shoqëri turistike që mund të krijohet Në vazhdimësi Zhvillimi i turizmit afatshkurtër, një mundësi që e ofron rrjeti tashmë i afirmuar i restoranteve, komuniteti mikpritës dhe afërsia me qytetin e Korcës. Ftesa për frekuentim të lokaleve tashmë të afirmuara të Boboshticës, Drenovës e Dardhës, nëpërmjet një reklamimi professional në mediat e Korçës e Shqipërisë. Zhvillimi i turizmit familjar në Dardhë e Boboshticë Biznesmenët pronarë të lokaleve Banorët e dy fshatrave