PLANI I ZBATIMIT PLAN IMPLEMENTACIJE IMPLEMENTATION PLAN

Transcription

1 An EU funded project managed by the European Union Office in Kosovo RAJONI EKONOMIK PERËNDIM EKONOMSKI REGION ZAPAD ECONOMIC REGION WEST Strategjia Rajonale për Promovim të Investimeve - Regionalna Strategija za Promovisanje Investicija - Regional Investment Promotion Strategy PLANI I ZBATIMIT PLAN IMPLEMENTACIJE IMPLEMENTATION PLAN ASSOCIATION OF REGIONAL DEVELOPMENT AGENCIES

2 Strategjia Rajonale për Promovim të Investimeve - Regionalna Strategija za Promovisanje Investicija - Regional Investment Promotion Strategy PLANI I ZBATIMIT PLAN IMPLEMENTACIJE IMPLEMENTATION PLAN RAJONI EKONOMIK PERËNDIM EKONOMSKI REGION ZAPAD ECONOMIC REGION WEST

3 PROMOVIMI I INVESTIMEVE Përmbajtja SHQIP Përmbledhja ekzekutive 4 1. Prapavija e procesit për zhvillimin e Planit të Zbatimit 6 2. Zhvillimet socio-ekonomike në fushën e investimeve Popullsia dhe papunësia Investimet e huaja gjatë vitit 2015 dhe bilanci i tregtisë së jashtme Zhvillimet politike dhe legjislative 8 3. Strukturat udhëheqëse për zbatimin e synimeve strategjike Këshilli Rajonal për Promovimin e Investimeve Perëndim Bordi i Brendit Rajonal Roli i AZHR-Perëndim në mbështetjen e investimeve Përgjegjësitë e AZHR-Perëndim ndaj KRPI dhe BBR Shërbimet mbështetëse të AZHR-Perëndim për investitorët Koordinimi me Ministritë, agjencitë shtetërore dhe organizatat tjera Shtrirja kohore e aktiviteteve të KRPI-së dhe BBR-së Aktivitetet e propozuara për KRPI-në Aktivitetet e propozuara për BBR-në Projektet strategjike 20 3 PLANI I ZBATIMIT TË STRATEGJISË RAJONALE PËR PROMOVIM TË INVESTIMEVE RAJONI EKONOMIK PERËNDIM

4 RAJONI EKONOMIK PERËNDIM Përmbledhja Ekzekutive PLANI I ZBATIMIT TË STRATEGJISË RAJONALE PËR PROMOVIM TË PROMOVIMEVE RAJONI EKONOMIK PERËNDIM 4 Hartimi i Planti të Zbatimit për Strategjinë Rajonale për Promovim të Investimeve (Strategjia) është konsideruar i domosdoshëm për të siguruar që synimet strategjike së bashku me masat e parapara të gjejnë zbatim praktik në afat sa më të shkurt të mundshëm. Duke qenë se ka kaluar një kohë e caktuar që nga hartimi i Strategjisë, ky Plan Zbatimi në pjesën hyrëse ri-konfirmon gjetjet paraprake të nxjerra nga analiza socio-ekonomike e bërë në Strategji, si dhe mbështet vlefshmërinë e synimeve strategjike dhe masave të propozuara. Plani i Zbatimit vazhdon me përcaktimin e strukturave rajonale të cilat do të kenë karakter permanent, dhe do jenë përgjegjëse për zbatimin e synimeve strategjike të para-para me Strategjinë, me mbështetje nga AZHR Perëndim, dhe në bashkëpunim me të gjithë hisedarët relevant në nivelet komunale, rajonale dhe kom-bëtare. Siç rekomandohet tek Strategjia, Plani i Zbatimit shtjellon përbërjen, fushën e përgjegjësive dhe aktivitetet e mundshme të dy strukturave rajonale, përkatësisht Këshillit Rajonal për Promovim të Investimeve (KRPI), dhe Bordit të Brendit Rajonal (BBR). Këshilli Rajonal për Promovim të Investimeve (KRPI) do të përbëhet nga përfaqë-sues komunal të konsideruar si koordinator për investime, dhe do të ketë rolin kyç në të gjitha planifikimet dhe aktivitet e nivelit rajonal për lehtësimin e investimeve të huaja dhe vendore në rajonin perëndimor. AZHR-Perëndim do ketë rol mbështetës teknik dhe administrativ për KRPI-në, në realizimin e synimeve strategjike të parapara me Strategji, zhvillim të aktiviteteve përkatëse, si dhe hartimin dhe realizimin e projekteve. Bordi i Brendit Rajonal (BBR) gjithashtu do të përbëhet nga përfaqësues komunal dhe hisedar të tjerë, dhe do të ketë rol kyç fillimisht në zhvillimin e Bredit të Rajonit Perëndim, si synim i përcaktuar me Strategji për promovimin më efikas të vlerave të ra-jonit në nivel vendi dhe atë ndërkombëtar. BBR-ja do vazhdojë tutje me menaxhimin e këtij Brendi pas zhvillimit të tij, duke përcaktuar kriteret për shfrytëzimin e tij nga oper-ator ekonomik, organizata dhe institucione rajonale, si dhe planifikimin e promovimit afatgjatë të këtij Brendi, brenda dhe jashtë vendit. Edhe në këtë rast, AZHR-Perëndim do të ketë rol kyç mbështetës për BBR-në, në realizimin e synimeve strategjike dhe në zhvil-limin e aktiviteteve përkatëse për krijimin dhe menaxhimin e mirëfilltë të Brendit Rajonal.

5 PROMOVIMI I INVESTIMEVE Pjesa përmbyllëse e Planit të Zbatimit paraqet një numër të koncept projekteve, disa prej të cilave mund të jenë të përsëritshme në lokacione të ndryshme, e të cilat janë drejtpërdrejtë të ndërlidhura me realizimin e synimeve të përgjithshme dhe specifike të Strate-gjisë. Kjo listë e projekteve nuk duhet trajtuar si përfundimtare, por më tepër si pikënisje për punën e strukturave të lartcekura rajonale në aspektin e zhvillimit dhe menaxhimit të projekteve të ndërlidhura me fushëveprimin e tyre. 5 PLANI I ZBATIMIT TË STRATEGJISË RAJONALE PËR PROMOVIM TË INVESTIMEVE RAJONI EKONOMIK PERËNDIM

6 RAJONI EKONOMIK PERËNDIM 1. Prapavija e Procesit për Zhvillimin e Planit të Zbatimit PLANI I ZBATIMIT TË STRATEGJISË RAJONALE PËR PROMOVIM TË PROMOVIMEVE RAJONI EKONOMIK PERËNDIM 6 Zhvillimi i Strategjisë Rajonale për Promovim të investimeve ishte realizuar gjatë vitit 2014 me iniciativën e Agjencisë për Zhvillim Rajonal Perëndim (AZHR-Perëndim) përmes punës së përbashkët me të tri Grupet Punuese Tematike (GPT), të mbështetura gjithashtu nga struktura tjera të partneritetit rajonal që përfshijnë autoritetet lokale, shoqërinë civile dhe sektorin privat. Pas identifikimit të synimeve strategjike në fushën e promovimit të investimeve të huaja dhe vendore, hisedarët e kyçur në këtë proces vlerësuan se nevojitej zhvillimi i një plani të zbatimit për strategjinë në fjalë, për të shërbyer si udhërrëfyes drejt realizimit të synimeve strategjike dhe për ti përcaktuar aktivitetet konkrete për hisedarët të ndryshëm. Gjatë vitit 2015, AZHR-Perëndim rifillojë punën me të tri GPT-ët përkatëse për të zhvilluar një plan të tillë zbatimi për strategjinë e promovimit të investimeve, me të cilat janë realizuar rreth nëntë seanca të punëtorive të përbashkëta, dhe janë zhvilluar konsultime individuale për të grumbulluar informata dhe sugjerime të nevojshme për planin e zbatimit. Procesi i konsolidimit të informatave dhe konsultimeve shtesë me hisedarë tjerë relevant në nivelin qendror dhe atë komunal kanë vazhduar nga AZHR-Perëndim edhe gjatë fillimit të vitit 2016, me mbështetjen teknike edhe të një eksperti të jashtëm. Teksti në vijim paraqet punën e përbashkët të tri GPT-ve, rrjetit të partnerëve dhe hisedarëve të nivelit rajonal dhe qendror, si dhe atë të AZHR-Perëndim me mbështetjen e ekspertit të jashtëm. Përkatësisht, ky dokument shqyrton fillimisht zhvillimet e fundit në fushën e investimeve në Kosovë dhe rajonin perëndimor, si dhe të dhënat e përgjithshme socio-ekonomike relevante për këtë fushë. Tutje vazhdohet me përcaktimin e përgjegjë-sive për strukturat rajonale të rekomanduara në Strategji, si dhe identifikim e aktiviteteve të mundshme për këto struktura, ndërsa në anën tjetër përcaktohet edhe roli mbështetës i AZHR-Perëndim për këto struktura rajonale, si dhe përgjegjësit e kësaj ag-jencie në ofrimin e shërbimeve mbështetëse për investitorët në rajonin perëndimor. Dokumenti gjithashtu ofron një shtrirje kohore të aktivitete parësore të këtyre struk-turave rajonale, me qëllim të realizimit të synimeve strategjike të identifikuara para-prakisht. Ndërsa në pjesën përfundimtare identifikohen projektet strategjike me të cilat parashihen që të realizohen synimet strategjike të identifikuara në Strategjinë Rajonale për Promovimin e investimeve.

7 PROMOVIMI I INVESTIMEVE Zhvillimet socio-ekonomike në fushën e investimeve Edhe pse Strategjia Rajonale për Promovim të investimeve përmban një kapitull të dedikuar analizës socio-ekonomike, ku përmblidhen të dhëna relevante për fushën e investimeve të huaja dhe vendore, në konsideratë të kohës së kaluar nga miratimi i kësaj strategjie është vlerësuar si e nevojshme që të shqyrtohen zhvillimet e vitit të fundit të cilat mund të kenë ndikim të drejtpërdrejt në zbatimin e kësaj strategjie. 2.1 Popullsia dhe papunësia Numri i popullsisë në rajonin perëndimor ka shënuar ngritje sipas vlerësimit të fundit zyrtar që nga regjistrimi i popullsisë në vitin 2011, ku në fund të vitit 2014 llogaritet të i ketë 324,304 banorë me një shtim natyror prej afër 4,000 banorëve gjatë vitit Megjithatë, Agjencia e Statistikave të Kosovës gjithashtu raporton se rajoni ka pasur një bilanc negativ nga migrimi ndërkombëtar, ku dallimi në mes imigrimit dhe emigrimit e zvogëlon numrin e banorëve për 4,235 individ për vitin Në rajon janë paraqitur edhe raste të migrimit kombëtar, bilanci i të cilit gjithashtu është negativ pasi që zvogëlon numrin e banorëve për 61 individ, dhe si rrjedhojë e këtyre zhvillimeve rajoni perëndimor llogaritet të i ketë pasur 316,028 banorë në fund të vitit Nga aspekti i papunësisë Qendrat Rajonale të Punësimit, përkatësisht ajo e Pejës dhe Gjakovës raportojnë për mbi 32,000 punëkërkues të regjistruar në gjashtë komunat e rajonit perëndimor deri në fund të vitit 2014, ndërsa nga aspekti i kualifikimeve të tyre struktura mbetet e ngjashme me vitet paraprake, ku në shkallën ISCED (Standardi Ndërkombëtar i Klasifikimit të nivelit Arsimor), në nivel Kosove 67.7% të punëkërkueseve janë të pakualifikuar me shkallë ISCED nga 0-2, dhe vetëm 3% me kualifikim të lart universitar me shkallë ISCED prej 5a e tutje. Ndërsa ndarja e punëkërkueseve në grup-mosha tregon se ajo në mes vjet përfaqëson 49.5% të numrit total, kurse në aspektin gjinor femrat përfaqësojnë afër 44% të numrit të përgjithshëm të punëkërkueseve. Në konsideratë të kësaj dhe analizës se bërë tek Strategjia, ri-konfirmohet nevoja e ofrimit të mbështetjes institucionale në aftësim më të avancuar të fuqisë punëtore ekzistuese dhe të ardhshme sipas kërkesave të tregut të punës, e që në të njëjtën kohë do të krijoj kushte për joshje të investitorëve të huaj. Prandaj, strukturat rajonale që do të jenë përgjegjëse për promovimin e mundësive të investimit në rajon duhet që të trajtojnë me kujdes kapacitetin profesional të fuqisë punëtore të rajonit dhe të marrin hapa konkret drejt avancimit të tij. 7 PLANI I ZBATIMIT TË STRATEGJISË RAJONALE PËR PROMOVIM TË INVESTIMEVE RAJONI EKONOMIK PERËNDIM

8 RAJONI EKONOMIK PERËNDIM Për më tepër, rajoni perëndimor i Kosovës është i vetmi rajon në të cilin nuk është investuar akoma në themelimin e një Qendre të Kompetencës ku do të ofroheshin programe të avancuara të arsimit dhe aftësimit profesional, edhe pse një gjë e tillë është paraparë në strategjinë kombëtare për avancimin e arsimit në Kosovë. 2.2 Investimet e huaja gjatë vitit 2015 dhe bilanci i tregtisë së jashtme Sipas të dhënave të Bankës Qendrore të Kosovës (BQK) dhe Agjencisë për Investime dhe Përkrahje të Ndërmarrjeve në Kosovë (KIESA), nga fundi i vitit 2015 ishin të regjistruara gjithsej 470 biznese me pronarë të huaj në Kosovë, nga i cili numër pronarët nga Shqipëria, Turqia, Gjermania dhe Zvicra udhëheqin këtë listë biznesesh. PLANI I ZBATIMIT TË STRATEGJISË RAJONALE PËR PROMOVIM TË PROMOVIMEVE RAJONI EKONOMIK PERËNDIM 8 Në anën tjetër, investimet e huaja gjatë periudhës janar tetor të vitit 2015 ishin milion Euro. Nga kjo shumë, investimet në sektorët e patundshmërisë, ndërtimit dhe shërbimet financiare prijnë me mbi 266 milion Euro, ndërsa në fund renditen investimet në industri me vetëm 8.5 milion Euro. Edhe pse raportet nga BQK-ja dhe ASK-ja nuk paraqesin informata të ndara në nivele komunale apo rajonale, mund të arrihet tek përfundimi se këto lloj investime në rajonin perëndimor kanë qenë tepër të kufizuara dhe se është bërë pak në krijimin e kushteve më të favorshme për investitorët në formën e themelimit të zonave përkatëse ekonomike, si dhe në hulumtimin thelbësor të sektorëve me potencial për investime të huaja dhe vendore. Në anën tjetër, deficiti tregtar i Kosovës siç raportohet nga ASK-ja për vitin 2015 ishte 87.7 %, apo shprehur në shumë monetare -2,309,560Euro, pasi që importet e regjistruara të vitit 2015 prej 2,634,866Euro ishin mbuluar me vetëm 325,306Euro eksporte në vende të ndryshme të botës. Ndërsa statistikat e vitit 2016 që mbulojnë muajin janar dhe shkurt, gjithashtu paraqesin një trend të ngjashëm ku deficiti tregtar për këto dy muaj është 85.79% apo -279,958Euro. Siç ishte paraqitur edhe tek analiza në dokumentin e Strategjisë, një gjendje e tillë e deficiti tregtarë sjellë paqëndrueshmëri për ekonominë e vendit tonë, ku që nga vitit 1999 e tutje mbulimi i deficit kryesisht bëhet nga fondet e sjella në Kosovë nga diaspora komuniteti i donatorëve dhe burime tjera të paregjistruara, por që në afat të gjatë rrezikon shembjen e ekono-misë. Prandaj ekziston nevoja urgjente që të krijohen kushte për kapacitete prodhuese dhe shërbyese të cilat do të kontribuojnë në zëvendësim të disa importeve në një anë, dhe zmadhim të eksporteve në anën tjetër, e që si rezultat do të risin likuiditetin financiar në ekonominë e Kosovës. 2.3 Zhvillimet politike dhe legjislative Në dhjetor të vitit 2013 Kuvendi i Kosovës miratojë Ligjin për Investime të Huaja (04/ L-220) me të cilin është synuar që të krijohen kushte të favorshme për investitor të huaj duke ju ofruar garanci dhe mbrojtje të nevojshme për investimet e tyre në Kosovë, duke përcaktuar institucionet përkatëse për zgjidhjen e kontesteve që përfshinë edhe instrumente kombëtare dhe ndërkombëtare të arbitrazhit, trajtimin e çështjes së punëtorëve të huaj të ndërlidhur me këto investimeve, si dhe përcaktimin e institucioneve përkatëse si

9 PROMOVIMI I INVESTIMEVE KIESA në mbështetjen e investitorëve të huaj. Në anën tjetër mbështetja e investimeve të huaja dhe vendore në rajonin perëndimor përmes themelimit të zonave përkatëse ekonomike, siç parashihen me ligjin përkatës, nuk është shfaqur në nivelin e duhur në aspektin praktik. E vetmja iniciativë në këtë drejtim është miratimi i kërkesës së Komunës së Gjakovës në vitin 2014 për shpalljen e zonës së lirë ekonomike brenda territorit të vet kadastral, mirëpo që nga ajo kohë nuk është ndarë buxheti përkatës për realizimin e infrastrukturës së një zone te tillë. Edhe pse përgjegjësia për zhvillimin e planit kombëtar për zona ekonomike është e Këshillit Kombëtar për Zonat Ekonomike të themeluar në prill të vitit 2013, deri tani është paraqitur vetëm një koncept i një plani të tillë i cili nuk identifikon saktësisht lokacionet e zonave të tilla të mundshme, karakterin e tyre ekonomik, dhe klasifikimin ligjor sipas ligjit në fuqi. Deri tani ky këshill ka miratuar kërkesa të veçanta për themelim të zonave, si në rastin e Gjakovës, apo për legalizimin e atyre që janë filluar më herët. Duke marrë parasysh këtë, dhe faktin e lartcekur se në rajonin perëndimor nuk është investuar fare deri tani nga qeveria në këtë drejtim, strukturat rajonale përgjegjëse për promovim të investimeve duhet të identifikojnë mundësit e zhvillimit të zonave të tilla në rajon dhe të i parashtrojnë kërkesat këtij Këshilli për përfshirje në planin kombëtar të zonave ekonomike dhe MTI-së për financimin e projekteve investuese për ndërtimin e zonave të tilla në rajonin perëndimor. 9 PLANI I ZBATIMIT TË STRATEGJISË RAJONALE PËR PROMOVIM TË INVESTIMEVE RAJONI EKONOMIK PERËNDIM

10 RAJONI EKONOMIK PERËNDIM 3. Strukturat udhëheqëse për zbatimin e synimeve strategjike PLANI I ZBATIMIT TË STRATEGJISË RAJONALE PËR PROMOVIM TË PROMOVIMEVE RAJONI EKONOMIK PERËNDIM 10 Në mënyrë që synimet strategjike të përgjithshme dhe specifike, të identifikuara në Strategjinë Rajonale për Promovim të investimeve, të realizohen me sukses, grupet punuese tematike kanë përfshirë në planifikim strategjik themelimin e strukturave përkatëse rajonale të cilat në mënyrë të vazhdueshme do të përcjellin drejtpërdrejt procesin e zbatimit të këtyre synimeve. Sipas këtij planifikimi strategjik janë paraparë dy struktura të tilla të cilat do të kenë përgjegjësi të ndara në realizimin e synimeve strategjike të identifikuara nga Strategjia në fjalë. Në vijim paraqitet arsyeshmëria e themelimit të këtyre strukturave, anëtarësia e tyre e propozuar, fushëveprimi i përgjegjësive dhe detyrave të tyre, si dhe mënyra e mbështetjes së tyre nga Agjencia për Zhvillim Rajonal Perëndim. 3.1 Këshilli Rajonal për Promovim e Investimeve Perëndim Prapavija Kërkesa për një strukturë të përhershme rajonale e cila do të koordinonte aktivitetet e tërheqjes së investimeve në rajonin perëndimor të Kosovës, është identifikuar nga struktura e partneritetit rajonal, përkatësisht Grupet Punuese Tematike, në Strategjinë Rajonale për Provim të Investimeve (Strategjia). Më saktësisht, kjo strategji parasheh nën Synimin e Përgjithshëm 1 (një) që të bëhet Themelimi i mekanizmave dhe masave në rajonin perëndimor të cilat promovojnë me sukses mundësit e investimit përmes shfrytëzimit të qëndrueshëm të burimeve natyrore, veçorive gjeografike dhe kapitalit njerëzor, duke ofruar mbështetje gjithëpërfshirëse për investitor të huaj dhe vendor. Tutje, kjo strategji specifikon nën Synimin Specifik 1.1 që të bëhet Themelimi i Këshilli Rajonal për Promovim të Investimeve të përbërë nga Koordinator Komunal për Investime dhe përfaqësues të institucioneve tjera relevante, si dhe përcaktimi i agjencisë mbështetëse, e cila do të ketë rol qendror në zhvillimin e planeve dhe politikave për promovimin e investimeve dhe tërheqjen e investitorëve Synimet Synimet primare prapa nismës për themelimin e kësaj strukture rajonale janë drejtpërdrejt të ndërlidhura me realizimin e Synimeve Specifike 1.1, 1.2 dhe 1.3 të strategjisë së lartcekur që kanë të bëjnë me zhvillimin dhe menaxhimin e zonave ekonomike në rajonin perëndimor sipas kategorive të parapara me ligj, mbështetjen e investitorëve potencial në rajonin perëndimor me shërbime përkatëse, dhe realizmin e hulumtimeve të fokusuara në

11 PROMOVIMI I INVESTIMEVE degë të ndryshme ekonomike për të identifikuar dhe promovuar investime të qëndrueshme në rajonin perëndim. Tutje, kjo strukturë rajonale do të synojë të mbështesë realizmin e Synimit të Përgjithshëm 2 (dy) dhe synimet e ndërlidhura specifike 2.1, 2.2. dhe 2.3 (shih Strategjinë) të cilat parashohin që Rajoni perëndimor [të] ofron mbështetje të vazhdueshme për zhvillimin e përparësive konkurruese të burimeve të veta njerëzore përmes përkrahjes për arsimin dhe aftësimin profesional, arsimin e lartë, si dhe për programet e aftësimit dhe certifikimit ndërkombëtar në fushat strategjike të identifikuara. Roli i kësaj strukture rajonale do jetë kryesisht i ndërlidhur me identifikimin dhe zhvillimin e projekteve mbështetëse për institucionet të cilat ofrojnë programe arsimore, si dhe projekte tjera të përgjithshme për avancimin e konkurrentshmërisë së burimeve njerëzore të rajonit perëndim Përbërja e Këshilli Rajonal për Promovim të Investime Perëndimi Këshilli Rajonal për Promovim të Investimeve Perëndim (KRPI) do të këtë përfaqësim nga të gjitha Komunat e rajonit perëndimor, dhe struktura e këtij këshilli do të ketë përbërje bazë: i. Nga një anëtarë nga secila prej gjashtë komunave të rajonit perëndim të emëruar nga Kryetarët e Komunave përkatëse, i cili apo e cila do të njihet si Koordinator Komunal për Investime; ii. Nga një anëtarë zëvendësues nga secila prej gjashtë komunave të rajonit të emëruar nga Kryetarët e Komunave përkatëse, me qëllim të funksionimit efikas të KRPI-së; i cili apo e cila do të njihet si Zëvendës Koordinator Komunal për Investime; iii. Një anëtarë nga Oda Ekonomike e Kosovës (zyra rajonale); iv. Pjesëmarrja e sektorit privat dhe shoqërisë civile ne punimet e KRPI do të parashihet sipas nevojës dhe temat që shqyrtohen. Anëtarët dhe zëvendës anëtarët e KRPI-së nga komunat e rajonit do të kenë të drejta të barabarta anëtarësie dhe pjesëmarrje në të gjitha takimet e KRPI-së, dhe do të furnizohen me informata në kushte të barabarta në mënyrë që rrjedha e takimeve dhe punës së KRPIsë të mos pengohet nga mos pjesëmarrja eventuale e ndonjërit nga anëtarët. Në rast votimi të mundshëm për çështje që paraqiten pran KRPI-së, do të vlen parimi një-komunë njëvotë, për të garantuar barazi në raste kur anëtari apo zëvendës anëtari nga ndonjë komunë mund të mungojë. Secila nga gjashtë Komunat e rajonit do të ketë të drejtë të marrë kryesimin e KRPI-Perëndim për një periudhë një (1) vjeçare me parimin e rrotacionit, ku anëtari dhe zëvendës anëtari nga ajo Komunë do të marrin rolet e Kryesuesit dhe Zëvendës Kryesuesit. Kryesuesi, dhe në rast të mungesës së tij apo saj Zëvendës Kryesuesi, në bashkëpunim me AZHR Perëndimi është përgjegjës për thirrjen e takimeve dhe punëtorive për KRPI-Perëndim, caktimin e agjendave dhe përgatitjen e materialeve përkatëse, dhe sigurimin e logjistikës për të gjitha organizimet tjera. Kryetarëve të Komunave do ju rezervohet e drejta që të zëvendësojnë secilin nga anëtarët apo zëvendës anëtarët e KRPI-Perëndim të emëruar nga ta si rezultat i mos përmbushjes së 11 PLANI I ZBATIMIT TË STRATEGJISË RAJONALE PËR PROMOVIM TË INVESTIMEVE RAJONI EKONOMIK PERËNDIM

12 RAJONI EKONOMIK PERËNDIM detyrave apo për shkak të arsyeve tjera të paparashikueshme. PLANI I ZBATIMIT TË STRATEGJISË RAJONALE PËR PROMOVIM TË PROMOVIMEVE RAJONI EKONOMIK PERËNDIM Përgjegjësitë e Këshillit Rajonal për Promovim të Investime Perëndimi Përgjegjësitë kryesore të KRPI-së janë të paraqitura në vijim, për të cilat ky këshill dhe agjencia mbështetëse marrin obligimin e realizimit nën supozimin e sigurimit të mjeteve dhe resurseve përkatëse: i. Zhvillimi i planit të zonave ekonomike në rajon duke përfshirë ato me shtrirje komunale, ndër-komunale dhe rajonale të klasifikuara sipas kategorive të parapara me ligjin mbi zonat ekonomike; ii. Hartimi i planit të promovimit të këtyre zonave ekonomike dhe identifikimi i fondeve realizuese; iii. Hulumtimi i vazhdueshëm i mundësive për investime në sektor të ndryshëm ekonomik, bazuar në studime përkatëse të tregut dhe të fushave të ndryshme ekonomike; iv. Hulumtimi i vazhdueshëm i nevojave të tregut për llojet e fuqisë punëtore të kualifikuar; v. Identifikimi i vazhdueshëm i masave mbështetëse për avancimin e shkathtësive dhe aftësive të fuqisë punëtore në rajonin perëndimor, përmes projekteve mbështetëse për institucionet arsimore dhe trajnuese; vi. Hartimi i planit për promovimin e rajonit perëndimor tek investitorët potencial brenda dhe jashtë vendit; vii. Identifikimi dhe zhvillimi në vazhdimësi i shërbimeve mbështetëse për investitorët potencial në rajonin perëndim, dhe përcaktimi i metodologjisë së ofrimit të këtyre shërbimeve; viii. Vendosja e kalendarit vjetor të takimeve të rregullta koordinuese dhe punëtorive të KRPI-së; ix. Hartimi i planit të aktiviteteve vjetore dhe buxhetit vjetor për realizimin e tyre. 3.2 Bordi i Brendit Rajonal Prapavija dhe synimet Kërkesa për krijimin e Brendit rajonal i cili do te avanconte promovimin e rajonit perëndimor të Kosovës duke pasqyruar në mënyrë gjithëpërfshirëse veçoritë e rajonit, është identifikuar si prioritet strategjik nga struktura e partneritetit rajonal, përkatësisht Grupet Punuese Tematike, në Strategjinë Rajonale për Provim të Investimeve (Strategjia). Më saktësisht, kjo strategji parasheh nën Synimin e Përgjithshëm 3 (tre) që Rajoni perëndimor të ketë themeluar me sukses brendin e vetë të veçantë i cili komunikon personalitetin, veçoritë dhe përkushtimin ndaj kualitetit të jetës, produkteve dhe shërbimeve. Tutje, kjo strategji specifikon nën Synimin Specifik 3.1 që të themelohet një strukturë e përhershme rajonale e cila do të menaxhojë procesin e zhvillimit të Brendit rajonal, si dhe menaxhimin, promovimin dhe përcaktimin e kritereve dhe modaliteteve për shfrytëzimin e Brendit rajonal nga operator ekonomik, organizata dhe institucione të rajonit perëndimor. Prandaj, synimet primare prapa nismës për themelimin e kësaj strukture rajonale janë drejtpërdrejt të ndërlidhura me realizimin e Synimeve Specifike 3.1, 3.2 dhe 3.3 të strategjisë së lartcekur.

13 PROMOVIMI I INVESTIMEVE Përbërja e Bordit të Brendit Rajonal Perëndimi Bordi i Brendit Rajonal Perëndim do të këtë përfaqësim nga të gjitha Komunat e rajonit perëndimor, dhe struktura e këtij bordi do të ketë përbërje bazë vijuese: i. Nga një anëtarë nga secila prej gjashtë komunave të rajonit perëndim të emëruar nga Kryetarët e Komunave përkatëse; ii. Një anëtarë nga Oda Ekonomike e Kosovës (zyra rajonale); iii. Nga një përfaqësues të shoqërisë civile nga të gjitha komunat e rajonit; iv. Nga një përfaqësues të komunitetit të biznesit nga të gjitha komunat e rajonit; v. Një përfaqësues të institucioneve rajonale për trashëgimi kulturore; vi. Pjesëmarrja e përfaqësuesve tjerë nga sektorit publik, privat dhe i shoqërisë civile ne punimet e BBR-Perëndim do të parashihet sipas nevojës dhe temat që shqyrtohen. Temat e shqyrtuara nga BBR-Perëndim janë të natyrës së tillë që kërkojnë konsensus gjithëpërfshirës të anëtarëve, dhe për këtë arsye edhe procesi i vendim-marrjes duhet të ndjek parimin e njëjtë. Në rast të krijimi të situatave të patejkalueshme për shkak të qëndrimeve të kundërta në mes të anëtarëve për çështjet e ndërlidhura me zhvillimin e Brendit apo mënyrën e menaxhimit dhe promovimit të tij, do të kërkohet që vendim-marrja përfundimtare të kaloi tek Bordi Drejtues i AZHR-Perëndim, përkatësisht tek Kryetarët e Komunave të rajonit perëndimor. Kryesimi i Bordit të Brendit Rajonal Perëndim do të merret përsipër nga secila prej gjashtë Komunave të rajonit për një periudhë një (1) vjeçare me parimin e rrotacionit, ku anëtari nga ajo Komunë do të merr rolin e Kryesuesit, ndërsa Zëvendës-kryesuesi do të zgjidhet nga radhët e anëtarëve tjerë që përfaqësojnë shoqërinë civile apo sektorin privat. Kryesuesi, dhe në rast të mungesës së tij apo saj Zëvendës Kryesuesi, në bashkëpunim me AZHR Perëndimi është përgjegjës për thirrjen e takimeve dhe punëtorive për BBR-Perëndim, caktimin e agjendave dhe përgatitjen e materialeve përkatëse, dhe sigurimin e logjistikës për të gjitha organizimet tjera. Kryetarët e Komunave do të rezervojnë të drejtën që të zëvendësojnë secilin nga anëtarët BBR-Perëndim të emëruar nga ta si rezultat i mos përmbushjes së detyrave apo për shkak të arsyeve tjera të paparashikueshme. Kryetarët e Komunave do të rezervojnë të drejtën që të zëvendësojnë secilin nga anëtarët tjerë të BBR-Perëndim për shkaqe të cekura më lartë, duke u siguruar që në këtë proces konsultohet në mënyrë përkatëse shoqëria civile apo sektori privat që e ka deleguar anëtarin në fjalë Përgjegjësitë e Bordit të Brendit Rajonal Perëndimi Përgjegjësitë kryesore të BBR-Perëndim janë të paraqitura në vijim, për të cilat ky bord dhe agjencia mbështetëse marrin obligimin e realizimit nën supozimin e sigurimit të mjeteve dhe resurseve përkatëse: i. Menaxhimin e procesit të zhvillimit të Brendit Rajonal, duke siguruar një pjesëmarrje gjithëpërfshirëse konsultative në rajon nga të gjithë hisedarët e mundshëm; 13 PLANI I ZBATIMIT TË STRATEGJISË RAJONALE PËR PROMOVIM TË INVESTIMEVE RAJONI EKONOMIK PERËNDIM

14 RAJONI EKONOMIK PERËNDIM ii. Hartimin e projekteve mbështetëse për zhvillimin e Brendit rajonal; iii. Zhvillimin e modaliteteve dhe kritereve të shkruara për menaxhimin e Brendit rajonal, duke përfshirë shfrytëzimin e drejtë të Brendit nga kompanitë dhe organizatat e interesuara të rajonit; iv. Zhvillimi dhe zbatimi i planit për promovimin e Brendit rajonal brenda dhe jashtë vendit, duke përfshirë planin vjetor të aktiviteteve, buxhetin vjetor dhe projektet mbështetëse për promovim të Brendit; PLANI I ZBATIMIT TË STRATEGJISË RAJONALE PËR PROMOVIM TË PROMOVIMEVE RAJONI EKONOMIK PERËNDIM 14

15 PROMOVIMI I INVESTIMEVE Roli mbështetës i AZHR Perëndim në mbështetje të investimeve 4.1 Përgjegjësitë e AZHR-Perëndim ndaj KRPI-Perëndim dhe BBR-Perëndim AZHR-Perëndim do të ofrojë ndihmë të drejtpërdrejt teknike dhe administrative për Këshillin Rajonal për Promovim të Investimeve Perëndim, si dhe Bordin e Brendit Rajonal Perëndim, në realizmin e përgjegjësive të tyre përkatëse të parapara nën pikat dhe të këtij dokumenti, dhe përgjegjësive shtesë të caktuara nga vetë këto struktura apo nga Kryetarët e Komunave. Mbështetja primare e AZHR-Perëndim për KRPI-Perëndim do t i përfshijë këto fusha: a. Hartimin e planit të aktiviteteve vjetore dhe buxhetit përkatës; b. Realizimin e aktiviteteve për ngritje të fondeve nga burime të ndryshme për zbatimin e planeve dhe aktiviteteve vjetore; dhe c. Realizimin e projektet zhvillimore që do të rezultojnë nga puna e KRPI-Perëndim. Në anën tjetër AZHR-Perëndim do të përkrahë drejtpërdrejt BBR-Perëndim në: a. Hartimin e projekteve mbështetëse për zhvillimin e Brendit rajonal; b. Zhvillimin e planit të aktiviteteve vjetore dhe buxhetit përkatës; c. Sigurimin e fondeve përkatëse për projektet mbështetëse dhe aktivitetet. 4.2 Shërbimet mbështetëse të AZHR-Perëndim për investitorët Gjatë vitit 2015, AZHR-Perëndim së bashku me rrjetin e AZHR-ve tjera të Kosovës të organizuara brenda Asociacionit të AZHR-ve (ARDA), kanë realizuar një studim me ndihmën e një kompanie të mirënjohur konsulence mbi shërbimet e mundshme mbështetëse për bizneset vendore si dhe për investitorët. Në aspektin e shërbimeve mbështetëse për investitorët potencial ky studim identifikon katër kategori të aktiviteteve mbështetëse për investitor. Këto përfshijnë shërbime të drejtpërdrejta për investitor potencial dhe ekzistues, promovim të mundësive për investime në rajone, organizimin e manifestimeve si konferenca dhe panaire për investitor, dhe hulumtime dhe publikime të vazhdueshme për informimin e investitorëve potencial. Si pjesë e këtyre kategorive të aktiviteteve mbështetëse raporti identifikon edhe shërbimet konkrete nën secilën kategori përkatëse të cilat i rekomandohen rrjetit të AZHR-ve që t i ofrojë në nivelin rajonal dhe atë qendror. Shumica e këtyre shërbimeve të rekomanduara përkojnë me gjetjet dhe rekomandimet e kësaj strategjie për promovim të investimeve në rajonin perëndimor dhe si të tilla duhet 15 PLANI I ZBATIMIT TË STRATEGJISË RAJONALE PËR PROMOVIM TË INVESTIMEVE RAJONI EKONOMIK PERËNDIM

16 RAJONI EKONOMIK PERËNDIM të merren parasysh edhe nga KRPI-ja si bazë për llojet e shërbimeve që do të ofrohen në rajonin perëndimor përmes AZHR-Perëndim. Mirëpo, gjatë shqyrtimit të llojeve të shërbimeve që do të ofrohen, duhet të merren parasysh specifikat e këtij rajoni dhe resurset në dispozicion të AZHR-Perëndim. PLANI I ZBATIMIT TË STRATEGJISË RAJONALE PËR PROMOVIM TË PROMOVIMEVE RAJONI EKONOMIK PERËNDIM Koordinimi me Ministritë, agjencitë shtetërore dhe organizatat tjera Për të siguruar realizim të suksesshëm të synimeve strategjike dhe aktiviteteve vjetore e të dy strukturave të lartcekura rajonale, koordinimi me ministritë, agjencitë shtetërore dhe organizatat e tjera si ato ndërkombëtare dhe vendore, është një domosdoshmëri. Kjo për faktin primar se nuk ekzistojnë fonde në nivelin komunal apo rajonal të dedikuara për realizimin e synimeve strategjike të promovimit të investimeve. Prandaj strukturat e lartcekura me mbështetjen e AZHR-Perëndim duhet të parashohin në planet dhe aktivitetet e tyre koordinimin dhe lobimin e drejtpërdrejt me institucione dhe organizata të nivelit qendror, për të bashkërenduar aktivitete të përbashkëta të promovimit të investimeve por edhe sigurimin e fondeve për projektet strategjike të identifikuara në këtë dokument por edhe të atyre që do të identifikohen në të ardhmen. Koordinimi i domosdoshëm duhet vendosur me Ministrinë e Tregtisë dhe Industrisë, KIESA-në si dhe me Këshillin për Zona Ekonomike, në mënyrë që rajoni perëndimor të përfshihet urgjentisht në planin kombëtar të zonave ekonomike, si dhe të ndahen mjete për ndërtimin e zonave të tilla. Tutje, koordinim nevojitet me MASHT dhe agjencinë e themeluar rishtas për arsim dhe aftësim profesional dhe arsim për të rritur, lidhur me realizimin e projektit të Qendrës së Kompetencës, avancimin e shkollave të arsimit profesional dhe qendrave të riaftësimit. Gjithashtu, është e rëndësisë së veçantë që të lobohet me organizatat ndërkombëtare për qëllime të sigurimit të fondeve për projektet e vazhdueshme të identifikuara nga këto dy struktura rajonale.

17 PROMOVIMI I INVESTIMEVE Shtrirja kohore e aktiviteteve të KRPI-së dhe BBR-së Bazuar në identifikimin e përgjegjësive të këtyre dy strukturave rajonale të cilat do të bashkërendojnë aktivitetet e tyre për krijimin e kushteve më të favorshme për investime në rajon si dhe promovimin e rajonit në tërësi, është vlerësuar që ky plan i zbatimit duhet të përmbaj edhe një shtrirje kohore të aktiviteteve kryesore të këtyre dy strukturave rajonale. Aktivitet në vijim janë tentative pasi që vetë këto struktura do të jenë përgjegjëse për finalizimin e planti të tyre vjetor dhe shtrirjen kohore të aktiviteteve të parapara. 5.1 Aktivitetet e propozuara për KRPI-në Aktivitetet e propozuara janë të shtrira në periudha tremujore për vitin e parë, si dhe aktivitetet të tjera të mundshme pas vitit të parë të themelimit dhe funksionimit. Megjithatë, renditja dhe shtrirja kohore e zbatimit të tyre gjithashtu varet nga data e vendimit për themelimin e KRPI-së nga Bordi Drejtues i AZHR-Perëndim, përkatësisht Kryetarët e Komunave të rajonit perëndimor, si dhe vendimi i vetë KRPI-së lidhur me shpeshtësinë e takimeve gjatë një tremujori. Tremujori i parë: i. Përcaktimi i anëtarëve dhe zëvendës anëtarëve të KRPI-së; ii. Ofrimi i seancave informative dhe trajnuese për KRPI nga AZHR-Perëndim; iii. Vendosja e kalendarit vjetor të aktiviteteve të KRPI-së, përfshirë seancat e rregullta, punëtoritë dhe veprimet lobuese; iv. Vendosja në bashkëpunim me AZHR-Perëndim e llojeve të shërbimeve mbështetëse që do të ofrohen për investitorët në bashkëpunim me KEISA; v. Vendosja e kritereve për përcaktimin e zonave ekonomike në rajon në pajtim me dispozitat e Ligjit mbi Zonat Ekonomike, dhe Udhëzimeve Administrative të ndërlidhura më këtë ligj. Tremujori i dytë: i. Finalizimi i propozimit për shtrirjen e zonave ekonomike në rajonin perëndimor dhe prioritizimi i tyre për përfshirje në planin kombëtar për zonat ekonomike; ii. Zhvillimi i studimeve të fizibiliteti për zonat prioritare të propozuara në përputhje me Udhëzimi Administrativ të MTI-së mbi studimin e fizibilitetit për themelimin e zonave ekonomike; iii. Zhvillimi i seancave të konsultimit publik me hisedarët primar lidhur me propozimet për zonat ekonomike në rajonin perëndimor; iv. Prezantimi i projektit dhe lobimi me MASHT dhe donatorët lidhur me themelimin e Qendrës së Kompetencës në rajonin perëndimor. 17 PLANI I ZBATIMIT TË STRATEGJISË RAJONALE PËR PROMOVIM TË INVESTIMEVE RAJONI EKONOMIK PERËNDIM

18 RAJONI EKONOMIK PERËNDIM PLANI I ZBATIMIT TË STRATEGJISË RAJONALE PËR PROMOVIM TË PROMOVIMEVE RAJONI EKONOMIK PERËNDIM 18 Tremujori i tretë: i. Përgatitja dhe dorëzimi i dokumentacionit përkatëse së bashku me studimet e fizibilitetit pran KIESA-së dhe Këshillit për Zona Ekonomike, për përfshirjen zonave të propozuara ekonomike në planin kombëtar; ii. Përcaktimi i fushave me potencialin më të lartë për promovim të investimeve dhe hartimi i termave të referencave për studime të veçanta të sektorëve përkatës ekonomik, si dhe projektet e ndërlidhura për realizimin e studimeve; iii. Vazhdimi i hulumtimit të tregut lidhur me profesionet dhe kualifikimet deficitare, dhe bashkëpunimi me institucionet arsimore dhe ri-kualifikuese për zvogëlimin e zbrazëtirave; iv. Finalizimi i projekteve mbështetëse për shkollat e mesme profesionale dhe qendrat e ri-aftësimit në rajon; v. Vazhdimi i lobimit me MASHT dhe donator për themelimin e Qendrës së Kompetencës në rajon. Tremujori i katërt: i. Identifikimi i burimeve për financimin e projekteve të zonave ekonomike nga qeveria apo donatorët; ii. Identifikimi i burimeve për financimin e studimeve sektoriale nga donatorët lidhur me mundësitë e investimeve; iii. Identifikimi i donatorëve për projektet mbështetëse për shkollat profesionale dhe qendrat e ri-aftësimit; iv. Hartimi i planti afatgjatë për promovimin vendor dhe ndërkombëtar të mundësive për investim në rajonin perëndimor të Kosovës, përfshirë investimet në zona ekonomike dhe jashtë tyre, në bashkëpunim me KIESA; v. Vlerësimi i ndikimit të KRPI-së dhe shërbimeve mbështetëse të AZHR-Perëndim. Aktivitetet e përsëritshme të propozuara për vitet vijuese: i. Ri-shqyrtimi dhe ri-prioritetizimi i planit të zonave ekonomike për rajonin dhe vazhdimi i përpjekjeve për zhvillimin e zonave të reja; ii. Ri-shqyrtimi dhe plotësimi i shërbimeve mbështetëse të ofruara për investitorët potencial përmes AZHR-Perëndim; iii. Zbatimi i projektit për themelimin e Qendrës së Kompetencës në rajon; iv. Zbatimi i projekteve mbështetëse për shkollat profesionale dhe qendrat e ri-aftësimit; v. Zbatimi i programit të promovimit kombëtar dhe ndërkombëtar të mundësive të investimit në rajonin perëndimor, në bashkëpunim me KIESA; vi. Hulumtimi i vazhdueshëm i nevojave të tregut për kualifikimet e veçanta deficitare dhe koordinimi me institucionet arsimore për plotësimin e këtyre kërkesave; vii. Vlerësimi i vazhdueshëm i KRPI-së dhe shërbimeve mbështetëse të ofruara nga AZHR-Perëndim për investitorët potencial dhe KRPI-në. 5.2 Aktivitetet e propozuara për BBR-në Si edhe në rastin e strukturës rajonale të lartcekur, renditja dhe shtrirja kohore e aktivitetet të propozuara në vijim varët nga koha e themelimit të BBR-së nga Kryetarët e

19 PROMOVIMI I INVESTIMEVE Komunave të rajonit perëndimor, si dhe orarin dhe shpeshtësinë e takimeve që më pas do ta përcaktojë vetë BBR-ja. Megjithatë, aktivitetet e propozuara konsiderohet si esenciale për realizimin e synimeve të identifikuara në strategjinë përkatëse. Tremujori i parë: i. Përcaktimi i anëtarëve thelbësor dhe mbështetës të BBR-së; ii. Ofrimi i seancave informative dhe trajnuese për anëtarët e BBR-së; iii. Përcaktimi i planit vjetor të aktiviteteve të BBR-së, duke përfshirë takimet e rregullta, seancat e konsultimeve me hisedarë, dhe aktivitetet promovuese; iv. Organizimi i seancave konsultative me hisedarët për përcaktimin e kritereve të brendit rajonal; Tremujori i dytë: i. Hartimi i termave të referencës për zhvillimin e brendit rajonal që përfshinë llogon, misionin dhe materialin promovues të brendit; ii. Finalizimi i projektit për zhvillimin e brendit rajonal që përfshinë kostot për konsultime publike, dizajnin e llogos dhe materialeve promovuese të brendit; Tremujori i tretë: i. Identifikimi i burimeve për financimin e projektit të brendit rajonal dhe fillimi i zbatimit të projektit; ii. Hartimi i planit dhe rregulloreve për menaxhimin e brendit rajonal; iii. Hartimi i planti për promovimin vendor dhe ndërkombëtar të brendit rajonal; Tremujori i katërt: i. Hartimi i projektit për mbështetjen e prodhuesve dhe ofrueseve të shërbimeve nga rajoni, për plotësimin e kushteve për shfrytëzimin e brendit rajonal; ii. Identifikimi i burimeve të financimit të këtij projekti mbështetëse dhe fillimi realizimit të tij; iii. Mbikëqyrja dhe mbështetja e procesit të zhvillimit të brendit rajonal; Aktivitetet e përsëritshme të propozuara për vitet vijuese: i. Menaxhimi i brendit të zhvilluar rajonal në përputhje me rregulloret; ii. Përcaktimi i aktiviteteve vjetore për promovimin e vazhdueshëm të brendit në nivelin ndërkombëtar dhe vendor; iii. Ndërmarrja e aktiviteteve për rritjen e vazhdueshme të anëtarësisë në aspektin e kompanive dhe institucioneve rajonale që përdorin brendin rajonal; iv. Vazhdimi i zhvillimit të projekteve për mbështetjen e vazhdueshme të kompanive dhe institucioneve rajonale që shfrytëzojnë brendin rajonal; v. Sigurimi i rrjetëzimit të brendit rajonal me brendet e rajoneve tjera të Evropës. 19 PLANI I ZBATIMIT TË STRATEGJISË RAJONALE PËR PROMOVIM TË INVESTIMEVE RAJONI EKONOMIK PERËNDIM

20 RAJONI EKONOMIK PERËNDIM PLANI I ZBATIMIT TË STRATEGJISË RAJONALE PËR PROMOVIM TË PROMOVIMEVE RAJONI EKONOMIK PERËNDIM Projektet Strategjike

21 PROMOVIMI I INVESTIMEVE Pasqyrë përshkruese e Projektit nr. 1 (i cili mund të zbatohet në 6 komunat) Titulli i Projektit: Themelimi i Parkut Industrial të Sektorit Specifik (si Zonë e Lirë - varësisht nga specifikat e sektorit) Lokacioni i zbatimit dhe shtrirja e projektit: Nga një në secilën komunë të rajonit varësisht nga prioritetet zhvillimore të përcaktuara Afati i paraparë i zbatimit: Kostoja e përafërt e projektit: Dokumenti Strategjik nga i cili buron projekti: Synimet e Projektit: Aktivitetet kryesore të projektit: Rezultate e pritura nga projekti: Grupet e synuara: Përfituesit final: 24 muaj për secilin projekt milion për një projekt (varësisht nga terreni, madhësia dhe numri i parcelave, dhe lokacioni i përcaktuar) Strategjia Rajonale për Promovim të Investimeve Synimi i përgjithshëm: Krijimi i kushteve të favorshme për investime të huaja dhe vendore në sektor përkatës me potencial zhvillimi në komunat e rajonit Synimet specifike: 1. Joshja e investitorëve të huaj dhe vendor për të investuar në njërën prej Parqeve Industriale në rajonin perëndimor; 2. Krijimi i vazhdueshëm i vendeve të reja të punës. 1. Ndërtimi i infrastrukturës, rrethojës dhe objekteve administrative të parkut industrial; 2. Vendosja e strukturave drejtuese në të Parkut Industriale; 3. Promovimi kombëtar dhe ndërkombëtar i mundësive investuese në parkun përkatës dhe nënshkrimi i marrëveshjeve me investitorët 1. Ndërtimi i Parkut Industrial sipas specifikonit dhe ofrimi i kushteve optimale për investime në parcelat e përcaktuara; 2. Promovimi i suksesshëm i Parkut Industrial nga Struktura Drejtuese dhe nënshkrimi i marrëveshjeve për investime në të gjitha parcelat brenda 5 viteve nga përfundimi i ndërtimeve; 3. Punësimi i së paku... punëtorëve në bizneset e vendosura bren-da Parkut Industrial (varësisht nga madhësia e parkut në komunën përkatëse) Të gjithë investitorët potencial të huaj dhe vendor E gjithë fuqia punëtore aktuale dhe e ardhshme e rajonit perëndimor të Kosovës 21 PLANI I ZBATIMIT TË STRATEGJISË RAJONALE PËR PROMOVIM TË INVESTIMEVE RAJONI EKONOMIK PERËNDIM

22 RAJONI EKONOMIK PERËNDIM Pasqyrë përshkruese e Projektit nr. 2 Titulli i Projektit: Lokacioni i zbatimit dhe shtrirja e projektit: Afati i paraparë i zbatimit: Qendra Rajonale e Kompetencës Peja apo Gjakova (Qendër Rajonale) muaj PLANI I ZBATIMIT TË STRATEGJISË RAJONALE PËR PROMOVIM TË PROMOVIMEVE RAJONI EKONOMIK PERËNDIM 22 Kostoja e përafërt e projektit: Dokumenti Strategjik nga i cili buron projekti: Synimet e Projektit: Aktivitetet kryesore të projektit: Rezultate e pritura nga projekti: Grupet e synuara: Përfituesit final: 4.5 milion Euro Strategjia Rajonale për Promovim të Investimeve Synimi i përgjithshëm: Ngritja e nivelit të kualifikimeve profesionale të fuqisë punëtore në përputhje me kërkesat e tregut të punës, duke synuar në veçanti punëkërkuesit e rinj dhe të sapo diplomuar Synimet specifike: Ofrimi i programeve të Trajnimit dhe Aftësimit Profesional të nivelit të lart dhe certifikimeve të njohura ndërkombëtare me qëllim të përmirësimit të mundësive për punësim të qëndrueshëm 1. Ndërtimit i Qendrës së Kompetencës dhe furnizimi me inventar dhe materiale didaktike; 2. Hulumtimi i nevojave aktuale të tregut të punës për kualifikimet deficitare, si dhe i nevojave të ardhshme të investitorëve potencial; 2. Finalizimi i planit dhe programit mësimor dhe përcaktimi i stafit të përhershëm drejtues dhe mësimdhënës; 4. Lidhja e marrëveshjeve të bashkëpunimit me institucionet trajnuese ndërkombëtare për ofrimin e trajnimeve dhe certifikime speciale. 1. Themelimi dhe funksionalizimi i suksesshëm i Qendrës së Kompetencës në rajonin perëndimor; 2. Përmbushja e suksesshme e nevojave të tregut për kualifikime deficitare dhe ofrimi i kualifikimeve me perspektivë në të ardhmen; 3. Diplomimi apo certifikimi i së paku... individëve në vit nga Qen-dra e Kompetencës Të diplomuarit nga shkollat e mesme të përgjithshme dhe ato të Arsimit dhe Aftësimit Profesional; të diplomuarit nga shkollat e larta dhe universitetet për trajnime dhe certifikime profesionale; Të punësuarit të cilët kërkojnë zhvillimin e njohurive dhe aftësive profesionale përmes trajnimeve dhe certifikimeve profesionale. E gjithë fuqia punëtore e rajonit perëndimor, bizneset aktuale dhe investitorët potencial në rajonin perëndimor.

23 PROMOVIMI I INVESTIMEVE Pasqyrë përshkruese e Projektit nr. 3 Titulli i Projektit: Lokacioni i zbatimit dhe shtrirja e projektit: Mbështetja e Shkollave të Arsimit dhe Aftësimit Profesional në Rajonin Perëndimor Të gjitha komuna e rajoni perëndimor Afati i paraparë i zbatimit: muaj Kostoja e përafërt e projektit: Dokumenti Strategjik nga i cili buron projekti: Synimet e Projektit: Aktivitetet kryesore të projektit: Rezultate e pritura nga projekti: Grupet e synuara: Përfituesit final: 600,000 Euro Strategjia Rajonale për Promovim të Investimeve Synimi i përgjithshëm: Përmirësimi i nivelit të aftësimit profesional në shkollat e mesme profesionale në rajonin perëndimor, dhe përgatitja përkatëse sipas nevojave të tregut të punës Synimet specifike 1. Ofrimi i kushteve më të mira për nxënësit e shkollave të mesme profesionale përmes mjeteve më të avancuara të konkretizimit; 2. Ngritja e konkurentshmërisë e të diplomuarave në tregun e punës, dhe përgatitja e tyre për shkollim më të avancuar. 1. Inventarizimi i të gjitha nevojave për mjete të konkretizimit dhe pajisje përcjellëse në të gjitha 11 shkollat e mesme profesionale në rajon; 2. Furnizimi dhe funksionalizimi i mjeteve të konkretizimit në shkollat përkatëse; 3. Identifikimi dhe përmbushja e nevojave për trajnime speciale për stafin drejtues dhe mësimdhënës të këtyre shkollave; 4. Promovimin e shkollave profesionale në nivel rajoni dhe vendi si alternativa arsimore me perspektiv 1. Përmirësimi i kushteve të mësimit praktik në shkollat profesionale si rezultat i avancimit të mjeteve të konkretizimit; 2. Përmirësimi i nivelit të dijes dhe shkathtësive të nxënësve dhe të diplomuarve nga këto shkolla; 3. Punësim më i lartë dhe më i shpejt i të diplomuarve nga këto shkolla si rezultat i njohurive dhe shkathtësive të fituara. 11 shkollat e mesme profesionale të rajoni dhe të gjithë nxënësit aktual dhe të ardhshëm të tyre. Banorët e rajonit, bizneset e rajonit dhe të vendit, investitorët potencial. 23 PLANI I ZBATIMIT TË STRATEGJISË RAJONALE PËR PROMOVIM TË INVESTIMEVE RAJONI EKONOMIK PERËNDIM

24 RAJONI EKONOMIK PERËNDIM Pasqyrë përshkruese e Projektit nr. 4 Titulli i Projektit: Zhvillimi i Brendit Rajonal Lokacioni i zbatimit dhe shtrirja e projektit: I gjithë rajoni perëndimor Afati i paraparë i zbatimit: muaj PLANI I ZBATIMIT TË STRATEGJISË RAJONALE PËR PROMOVIM TË PROMOVIMEVE RAJONI EKONOMIK PERËNDIM 24 Kostoja e përafërt e projektit: Dokumenti Strategjik nga i cili buron projekti: Synimet e Projektit: Aktivitetet kryesore të projektit: Rezultate e pritura nga projekti: Grupet e synuara: Përfituesit final: 150,000 Euro Strategjia Rajonale për Promovim të Investimeve Synimi i përgjithshëm: Krijimi i Brendit Rajonal i cili pasqyron dhe promovon veçorit shoqërore, pasurit natyrore dhe trashëgimin kulturore të rajonit perëndimor të Kosovës Synimet specifike 1. Brendi Rajonal identifikohet përmes stemës dhe sloganit të cilat përçojnë mesazhin e cilësisë së jetës, shërbimeve dhe produkteve që burojnë nga rajoni; 2. Brendi Rajonal mbështet dhe shfrytëzohet nga institucionet, bizneset dhe shoqëria civile e rajonit si shenjë dhe përkushtim ndaj vlerave dhe cilësive të rajonit. 1. Themelimi i grupeve të konsultimit me institucione, biznese dhe shoqëri civile; 2. Përcaktimi i termave të referencës për dizajnin e stemës dhe materialeve pomovuese të brendit 3. Zhvillimi dhe zbatimi i aktiviteteve promovuese vendore dhe ndërkombëtare të brendit rajonal. 1. Brendi Rajonal i zhvilluar me pjesëmarrje gjithëpërfshirëse e të gjithë hisedarëve rajonal; 2. Stema dhe slogani i brendit rajonal pasqyrojnë vlerat e rajonit dhe mbështeten nga hisedarët; 3. Institucionet, prodhuesit dhe ofruesit e shërbimeve në rajon aplikojnë stemën dhe sloganin e brendit rajonal në produktet dhe aktivitetet e tyre; Bizneset, Institucionet dhe Shoqëria Civile e Rajonit Të gjithë banorët e rajonit perëndimor

25 PROMOVIMI I INVESTIMEVE Pasqyrë përshkruese e Projektit nr. 5 Titulli i Projektit: Ngritja e Cilësisë së Prodhimeve dhe Shërbimeve në Rajonin Perëndimor përmes certifikimit në ISO standarde Lokacioni i zbatimit dhe shtrirja e projektit: Afati i paraparë i zbatimit: Rajoni perëndimor i Kosovës muaj Kostoja e përafërt e projektit: Dokumenti Strategjik nga i cili buron projekti: Synimet e Projektit: Aktivitetet kryesore të projektit: Rezultate e pritura nga projekti: Grupet e synuara: Përfituesit final: Varet nga numri i bizneseve dhe institucioneve që synohen të certifikohen Strategjia Rajonale për Promovim të Investimeve Synimi i përgjithshëm Mbështetja e bizneseve dhe institucioneve në ngritjen e cilësisë së produkteve dhe shërbimeve që burojnë nga rajoni perëndimor Synimet specifike (i) Mbështetja e drejtpërdrejt e bizneseve prodhuese dhe shërbyese në ngritjen e nivelit të cilësisë dhe sigurisë së produkteve pemës certifikimit përkatës me ISO standarde; (ii) Mbështetja e institucioneve rajonale në ngritjen e cilësisë së shërbimeve dhe certifikimit përkatës me ISO standarde 1. Identifikimi i bizneseve rajonale të cilat shprehin interesim për mbështetje në procesin e certifikimit me ISO standarde; 2. Identifikimi i institucioneve në rajon 1. Certifikimi i së paku... bizneseve me ISO standardet përkatëse; 2. Certifikimi i së paku... institucioneve me ISO standardet përkatëse Bizneset prodhuese dhe shërbyese të rajonit, institucionet rajonale Të gjithë konsumatorët e produkteve dhe shërbimeve në rajon, vend dhe jashtë vendit 25 PLANI I ZBATIMIT TË STRATEGJISË RAJONALE PËR PROMOVIM TË INVESTIMEVE RAJONI EKONOMIK PERËNDIM

26 RAJONI EKONOMIK PERËNDIM PLANI I ZBATIMIT TË STRATEGJISË RAJONALE PËR PROMOVIM TË PROMOVIMEVE RAJONI EKONOMIK PERËNDIM 26

27 PROMOVISANJE INVESTICIJA Sadržaj SRPSKI Izvršni rezime 4 1. Osnovne informacije o procesu izrade Plana implementacije 6 2. Socio-ekonomski razvoj događaja u oblasti investicija Stanovništvo i nezaposlenost Inostrane investicije tokom godine i spoljnotrgovinski bilans Politika i zakonodavstvo 9 3. Upravljačke strukture za ostvarivanje strateških ciljeva Regionalni savet za promociju investicija - Zapad Regionalni odbor za brendove - Zapad Uloga RRA-Zapad u podršci investicijama Odgovornosti RRA-Zapad prema RSPI-Z i ROB-Z Usluge RRA-Zapad u pravcu podrške za investitore Koordinacija sa ministarstvima, državnim agencijama i drugim organizacijama Rokovi za aktivnosti RSPI-Z i ROB-Z Aktivnosti koje su predložene za RSPI-Z Aktivnosti predložene za ROB-Z Strateški projekti 20 3 PLAN IMPLEMENTACIJE REGIONALNE STRATEGIJE ZA PROMOVISANJE INVESTICIJA EKONOMSKI REGION ZAPAD

28 EKONOMSKI REGION ZAPAD Izvršni rezime PLAN IMPLEMENTACIJE REGIONALNE STRATEGIJE ZA PROMOVISANJE INVESTICIJA EKONOMSKI REGION ZAPAD 4 Izrada Plana implementacije za Regionalnu strategiju promovisanja investicija (Strategija) smatrana je za neophodnu kako bi se obezbedili da strateški ciljevi, zajedno sa predviđenim merama, nađu praktičnu primenu u najkraćem mogućem roku. Imajući u vidu da je proteklo određeno vreme od kada je izrađena ova strategija, ovaj Plan implementacije u svom početnom delu ponovo potvrđuje ranije nalaze koji su proistekli iz socio-ekonomskih analiza sprovedenih u okviru ove strategije, i potkrepljuje validnost strateških ciljeva i predloženih mera. Plan implementacije dalje nastavlja tako što utvrđuje koje regionalne strukture će imati permanentan karakter i biti odgovorne za implementaciju strateških ciljeva predviđenih u Strategiji, uz podršku Regionalne razvojne agencije Zapad, i u saradnji sa svim relevantnim akterima na opštinskom, regionalnom i nacionalnom nivou. Kao što je preporučeno u Strategiji, Plan implementacije detaljno razrađuje sastav, oblast odgovornosti i moguće aktivnosti dve regionalne strukture, preciznije Regionalni savet za promovisanje investicija (RSPI), i Regionalni odbor za brendove (ROB). Regionalni savet za promovisanje investicija (RSPI) biće sačinjen od predstavnika opština koji se smatraju koordinatorima investicija, i imaće ključnu ulogu u svim planiranjima i aktivnostima na regionalnom nivou, sa ciljem da se olakša inostrano i domaće investiranje u zapadnom regionu. RRA-Zapad će imati ulogu tehničke i administrativne podrške za RSPI pri ostvarivanju strateških ciljeva predviđenih u Strategiji, razvoju specifičnih aktivnosti, kao i izradi i implementaciji projekata. Regionalni odbor za brendove (ROB) će takođe biti sastavljen od predstavnika iz opština i drugih zainteresovanih aktera, i imaće ključnu ulogu najpre u razvoju brenda za region zapad, kao cilja koji je Strategija postavila radi efikasnijeg promovisanja vrednosti zapadnog regiona i na nacionalnom i na međunarodnom nivou. ROB će dalje nastaviti sa upravljanjem ovim brendom nakon njegovog uspostavljanja, utvrđivaće kriterijume za njegovo korišćenje od strane privrednih subjekata, organizacija i regionalnih institucija, a baviće se i planiranjem za dugoročno promovisanje ovog brenda, i u zemlji i u inostranstvu. Ovde će takođe RRA-Zapad imati ključnu ulogu kao podrška za ROB u ostvarivanju strateških ciljeva i razradi specifičnih i konkretnih aktivnosti za stvaranje i prikladno korišćenje regionalnog brenda. Završni odeljak Plana implementacije iznosi jedan broj projektnih koncepata, od kojih

29 PROMOVISANJE INVESTICIJA bi neki mogli biti ponovljeni na drugim mestima, a koji su u direktnoj vezi sa realizacijom sveukupnih i specifičnih ciljeva Strategije. Ovaj spisak projekata ne bi trebalo da se smatra za konačan, već bi to trebalo da bude polazna tačka za rad gore pomenutih regionalnih struktura u pogledu razvoja i upravljanja u vezi sa njihovom oblašću odgovornosti. 5 PLAN IMPLEMENTACIJE REGIONALNE STRATEGIJE ZA PROMOVISANJE INVESTICIJA EKONOMSKI REGION ZAPAD

30 EKONOMSKI REGION ZAPAD 1. Osnovne informacije o procesu izrade Plana implementacije PLAN IMPLEMENTACIJE REGIONALNE STRATEGIJE ZA PROMOVISANJE INVESTICIJA EKONOMSKI REGION ZAPAD 6 Izrada Regionalne strategije za promociju investicija završena je tokom inicijativom Regionalne razvojne agencije Zapad (RRA-Zapad), zajedničkim naporima tri tematske radne grupe (TRG), uz podršku drugih regionalnih partnerskih struktura, što obuhvata lokalne organe vlasti, civilno društvo i privatni sektor. Nakon identifikovanja strateških ciljeva u oblasti promovisanja inostranih i domaćih investicija, akteri koji su uključeni u ovaj proces zaključili su da bi bilo neophodno izraditi plan implementacije dotične strategije, kako bi poslužio kao smernica u pravcu ostvarivanja strateških ciljeva i kako bi se odredile konkretne aktivnosti za različite zainteresovane aktere. Tokom 2015, RRA-Zapad je ponovo započela rad sa tri konkretne TRG kako bi se izradio ovaj plan implementacije za strategiju promovisanja investicija, prilikom čega je održano oko 9 zajedničkih radionica, kao i brojne individualne konsultacije sa ciljem da se prikupe informacije i sugestije neophodne za ovaj plan implementacije. Proces sabiranja informacija i dodatnih konsultacija sa drugim relevantnim akterima na centralnom i opštinskom nivou nastavljen je takođe i tokom preko RRA-Zapad, uz tehničku podršku spoljnog eksperta. U daljem tekstu predstavljen je zajednički rad tri TRG, mreža partnera i aktera sa regionalnog i centralnog nivoa, kao i rad RRA-Zapad uz podršku spoljnog eksperta. Naime, ovaj dokument najpre razmatra najsvežiji razvoj događaja na polju investicija na Kosovu i u zapadnom regionu, kao i generalne socio-ekonomske podatke koji su relevantni za ovu oblast. Dalje se nastavlja utvrđivanjem odgovornosti regionalnih struktura preporučenih u Strategiji i identifikovanjem potencijalnih aktivnosti za te strukture, uz istovremeno utvrđivanje uloge podrške za RRA-Zapad u odnosu na ove regionalne strukture, kao i odgovornosti ove agencije u vezi sa pružanjem usluga podrške za investitore u zapadnom regionu. Ovaj dokument takođe izlaže vremenske periode i rokove za primarne aktivnosti ovih regionalnih struktura, u cilju ostvarivanja strateških ciljeva koji su prethodno identifikovani. Završni odeljak identifikuje strateške projekte koji predviđaju ostvarivanje strateških ciljeva iz Regionalne strategije za promovisanje investicija.

31 PROMOVISANJE INVESTICIJA Socio-ekonomski razvoj događaja u oblasti investicija Mada Regionalna strategija za promovisanje investicija sadrži poglavlje posvećeno socio-ekonomskoj analizi koje sumira relevantne podatke o domaćim i stranim investicijama, imajući u vidu vreme koje je proteklo od kada je usvojena ova strategija, smatralo se za neophodno da se izvrši pregled razvoja događaja u poslednje dve godine, u smislu onoga što bi moglo da ima direktan uticaj na implementaciju ove strategije. 2.1 Stanovništvo i nezaposlenost Brojevi koji se odnose na stanovništvo u zapadnom regionu porasli su prema poslednjoj zvaničnoj proceni od popisa stanovništva 2011, gde je na kraju procenjeno da ima stanovnika sa prirodnim priraštajem od oko 4000 stanovnika tokom Međutim, Statistička agencija Kosova je izvestila da je region imao negativan bilans zbog međunarodnih migracija, gde je razlika između imigracije i emigracije smanjila broj stanovnika za u godini. U regionu su postojali i slučajevi nacionalne migracije, a njihov bilans je takođe negativan pošto je broj stanovnika umanjen za 61, i posledično ovome procenjuje se da je na kraju godine zapadni region imao stanovnika. Što se tiče nezaposlenosti, regionalni centri za zapošljavanje, konkretnije oni u Peći i Đakovici, prijavili su više od registrovanih lica koja traže posao u šest opština zapadnog regiona na kraju godine, dok u pogledu njihovih kvalifikacija struktura ostaje slična prethodnim godinama, gde je prema skali ISCED (internacionalni standard klasifikovanja edukacije), na nivou Kosova je 67.7% nezaposlenih sa ISCED nivoom od 0-2, a samo 3% sa višom univerzitetskom na ISCED nivou 5a i više. Dalje, podela onih koji traže posao po starosnim grupama pokazuje da oni od godina predstavljaju 49,5% od ukupnog broja, dok, po polovima, žene predstavljaju oko 44% od ukupnog broja onih koji traže posao. Pri razmatranju ove analize i analize izvršene u Strategiji, ponovo je potvrđena potreba da se ponudi institucionalna podrška, u smislu naprednije obuke za postojeću i buduću radnu snagu u skladu sa potražnjom na tržištu rada, što će u isto vreme stvoriti uslove za privlačenje inostranih investitora. Stoga će regionalne strukture koje će biti zadužene za promovisanje investicionih mogućnosti u regionu biti u obavezi da pažljivo razmotre profesionalne kapacitete regionalne radne snage i da preduzmu konkretne korake u pravcu daljeg unapređenja. Dalje, zapadni region Kosova je jedini region u kojem nije bilo investicija u pravcu us- 7 PLAN IMPLEMENTACIJE REGIONALNE STRATEGIJE ZA PROMOVISANJE INVESTICIJA EKONOMSKI REGION ZAPAD

32 EKONOMSKI REGION ZAPAD postavljanja Centra za stručno osposobljavanje koji bi pružao napredne programe profesionalnog obrazovanja i treninge, mada je ovakva stvar predviđena u nacionalnoj strategiji za unapređenje obrazovanja na Kosovu. 2.2 Inostrane investicije tokom godine i spoljnotrgovinski bilans Prema podacima Centralne banke Kosova (CBK) i Kosovske agencije za investicije i podršku u preduzećima (KIESA), na kraju godine bilo je ukupno 470 registrovanih biznisa u stranom vlasništvu na Kosovu, gde su na čelu liste vlasnici iz Albanije, Turske, Nemačke i Švajcarske. PLAN IMPLEMENTACIJE REGIONALNE STRATEGIJE ZA PROMOVISANJE INVESTICIJA EKONOMSKI REGION ZAPAD 8 Sa druge strane, inostrane investicije su u periodu od januara do oktobra godine iznosile 305,2 miliona evra. U ovoj ukupnoj sumi, na prvom mestu su investicije u sektorima nekretnina, građevinarstva i finansijskih usluga, sa preko 266 miliona evra, dok su na poslednjem mestu rangirane investicije u industriju, samo 8,5 miliona evra. Mada izveštaji CBK i KAS ne iznose podatke podeljene po opštinama ili regionima, moglo bi se doći do zaključka da su investicije ove vrste u zapadnom regionu bile veoma ograničene zato što je malo toga učinjeno da se stvore povoljniji uslovi za investitore, u formi otvaranja specifičnih ekonomskih zona, kao i obimnijeg istraživanja sektora sa potencijalom za inostrane i domaće investicije. Sa druge strane, trgovinski deficit Kosova, kako je KAS prijavio za godinu bio je 87,7%, ili iskazano u novcu, evra, dok je registrovani izvoz za godinu od evra bio pokriven sa samo evra od izvoza u različite zemlje sveta. Statistika za godinu koja pokriva januar i februar takođe prikazuje sličan trend, gde je trgovinski deficit za ova dva meseca 85,79% ili evra. Kao što je prezentovano i u analizi dokumenta Strategije, ovakva situacija sa trgovinskim deficitom donosi ekonomsku nestabilnost za našu zemlju, gde je od godine nadalje deficit pokrivan uglavnom sredstvima koja je u Kosovu donosila dijaspora, ili donatori ili drugi neregistrovani izvori, ali što na duži rok predstavlja rizik za kolaps privrede. Zato, postoji urgentna potreba da se stvore uslovi za proizvodne i uslužne kapacitete koji bi doprineli nadomeštanju određene količine uvoza sa jedne strane, a i povećali izvoz sa druge strane, što bi se za rezultat imalo poboljšanje finansijske likvidnosti kosovske privrede. 2.3 Politika i zakonodavstvo U decembru godine Skupština Kosova usvojila je Zakon o inostranim investicijama (04/L-220) koji za cilj ima stvaranje povoljnijih uslova za inostrane investitore, gde im se pružaju neophodne garancije i zaštita njihovih investicija na Kosovu, preko određivanja konkretnih institucija za rešavanje sporova, gde su obuhvaćeni i nacionalni i međunarodni instrumenti za arbitražu, posvećujući pažnju inostranim radnicima povezanim sa ovim investicijama, a uspostavljaju se i specifične institucije kao što je KIESA koje služe za podršku inostranim investitorima. Sa druge strane, podrška inostranim i domaćim investicijama u zapadnom regionu putem uspostavljanja specifičnih ekonomskih zona, kako je predviđeno datim zakonom,

33 PROMOVISANJE INVESTICIJA nije u praksi ostvarena na odgovarajućem nivou. Jedina inicijativa u ovom pogledu je odobravanje zahteva opštine Đakovica iz godine za proglašenje slobodnih ekonomskih zona na njihovoj katastarskoj teritoriji, međutim od tada nije bilo odgovarajućih budžetskih opredeljenja za realizaciju infrastrukture za takvu zonu. Iako odgovornost za izradu nacionalnog plana za ekonomske zone leži na Nacionalnom savetu za ekonomske zone, osnovanom u aprilu 2013, za sada je prezentovan samo koncept ovakvog plana koji ne identifikuje precizno lokacije ovakvih potencijalnih zona, njihov ekonomski karakter niti njihovu zakonsku kvalifikaciju shodno važećem zakonu. Do sada je ovaj savet odobrio zaseban zahtev za uspostavljanje zona, kao u slučaju Đakovice ili za legalizaciju onih koje su pokrenute ranije. Uzimajući ovo u obzir, kao i gore pomenutu činjenicu da nije uopšte u zapadnom regionu bilo investicija vlade u ovom pogledu, regionalne strukture zadužene za promovisanje investicija treba da identifikuju mogućnosti za razvoj ovakvih zona u regionu i da podnesu zahteve ovom Savetu za njihovo uključivanje u nacionalni plan ekonomskih zona, kao i zahtev MTI za finansiranje investicionih projekata za razvoj ovakvih zona u zapadnom regionu. 9 PLAN IMPLEMENTACIJE REGIONALNE STRATEGIJE ZA PROMOVISANJE INVESTICIJA EKONOMSKI REGION ZAPAD

34 EKONOMSKI REGION ZAPAD 3. Upravljačke strukture za ostvarivanje strateških ciljeva PLAN IMPLEMENTACIJE REGIONALNE STRATEGIJE ZA PROMOVISANJE INVESTICIJA EKONOMSKI REGION ZAPAD 10 Da bi sveukupni i specifični strateški ciljevi, identifikovani u Regionalnoj strategiji za promovisanje investicija, bili uspešno ostvareni, tematske radne grupe su u strateško planiranje uvrstile uspostavljanje odgovarajućih regionalnih struktura koje bi permanentno na direktan način pratile ostvarivanje ovih ciljeva. Prema ovom strateškom planiranju, predviđene su dve ovakve strukture koje će imati zasebne odgovornosti u ostvarivanju strateških ciljeva identifikovanih u datoj Strategiji. Dalje se iznose razlozi koji stoje u osnovi osnivanja ovih struktura, njihovo predloženo članstvo, oblast njihove odgovornosti i zadaci, kao i način na koji će ih održati Regionalna razvojna agencija Zapad. 3.1 Regionalni savet za promociju investicija - Zapad Osnovne informacije Zahtev za postojanjem stalne regionalne strukture koja bi koordinisala aktivnosti na privlačenju investicija u zapadnom regionu Kosova identifikovale su partnerske strukture, tačnije tematske radne grupe, u Regionalnoj strategiji za promovisanje investicija (Strategija). Preciznije, ova strategija predviđa, pod Sveukupnim ciljem 1 Uspostavljanje mehanizama i mera u zapadnom regionu koje uspešno promovišu investicione mogućnosti preko održivog korišćenja prirodnih resursa, geografskih karakteristika i ljudskog kapitala, kroz pružanje sveobuhvatne podrške za inostrane i domaće investitore. Dalje, ova strategija, pod Specifičnim ciljem 1.1 precizira Uspostavljanje Regionalnog saveta za promovisanje investicija koji je sačinjen od opštinskih koordinatora za investicije i predstavnika drugih relevantnih institucija, kao i određivanje agencije za podršku koja će imati centralnu ulogu u izradi planova i politika za promovisanje investicija i privlačenje investitora Ciljevi Prvenstveni ciljevi koji stoje iza inicijative za uspostavljanje ove regionalne strukture u direktnoj su vezi sa ostvarivanjem Specifičnih ciljeva 1.1, 1.2 i 1.3 gore pomenute strategije koji se odnose na razvoj i upravljanje ekonomskim zonama u zapadnom regionu prema kategorijama utvrđenim zakonom, zatim se odnose na podršku za potencijalne investitore u zapadnom regionu preko odgovarajućih službi i usluga, kao i na realizaciju fokusiranih istraživanja u različitim sektorima privrede radi identifikovanja i promovisanja održivih investicija u zapadnom regionu.

35 PROMOVISANJE INVESTICIJA Dalje, ova regionalna struktura će imati za cilj da podrži ostvarenje Sveukupnog cilja 2 i sa njim povezanih specifičnih ciljeva 2.1, 2.2 i 2.3 (videti Strategiju) gde se kaže da Zapadni region pruža kontinuiranu podršku za razvoj uporednih prednosti svojih kadrovskih resursa, kroz podršku stručnom obrazovanju ili obuci, višem obrazovanju, kao i programima obuke i sticanja sertifikata u identifikovanim strateškim oblastima. Uloga ove regionalne strukture biće prevashodno povezana sa identifikovanjem i izradom projekata podrške za institucije koje nude programe obrazovanja, kao i drugih opštih projekata za unapređenje konkurentnosti kadrovskih resursa u zapadnom regionu Sastav Regionalnog saveta za promovisanje investicija - Zapad Regionalni savet za promovisanje investicija Zapad (RSPI-Z) sadržaće predstavnike svih opština iz zapadnog regiona, a struktura ovog saveta imaće suštinski sledeći sastav: i. Jedan član iz svake od šest opština zapadnog regiona koga imenuje predsednik odgovarajuće opštine, koji će biti priznat i kao opštinski koordinator za investicije; ii. Jedan zamenik člana iz svake od šest opština zapadnog regiona koga imenuje predsednik odgovarajuće opštine, sa ciljem da se obezbedi efikasno funkcionisanje RSPI-Z, koji će biti priznat i kao zamenik opštinskog koordinatora za investicije; iii. Jedan član iz Privredne komore Kosova (regionalna kancelarija); iv. Učestvovanje privatnog sektora i civilnog društva u radu RSPI-Z biće predviđeno kada je potrebno i zasnivaće se na temama koje se obrađuju. Članovi RSPI-Z i njihovi zamenici iz opština u regionu imaće ravnopravno članstvo i prava učestvovanja na svim sastancima RSPI-Z, i dobijaće informacije pod jednakim uslovima kako bi tok sastanaka i rad RSPI-Z tekli neometano zbog eventualnog neučestvovanja nekog člana. U slučaju mogućeg glasanja o pitanjima iznetim pred RSPI-Z, važiće princip jedna opština-jedan glas, kako bi se garantovala ravnopravnost u slučajevima gde je član ili zamenik člana iz neke opštine odsutan. Svaka od šest opština iz regiona imaće pravo da preuzme predsedavanje u RSPI-Z za period od jedne (1) godine po principu rotiranja, gde član i zamenik člana iz određene opštine zauzimaju funkcije predsedavajućeg i zamenika predsedavajućeg. Predsedavajući, a u slučaju njegovog odsustvovanja zamenik predsedavajućeg, u saradnji sa RRA-Z biće zadužen za sazivanje sastanaka i radionica RSPI-Z, utvrđivanje dnevnog reda i pripremanje odgovarajućih materijala, kao i obezbeđivanje logistike za sve organizovane aktivnosti. Predsednici opština imaće rezervisano pravo da zamene bilo kojeg člana ili zamenika člana RSPI-Z kojeg su imenovali, kao rezultat neizvršavanja dužnosti ili zbog drugih nepredviđenih razloga Odgovornosti Regionalnog saveta za promovisanje investicija - Zapad Glavne odgovornosti RSPI-Z su izložene u daljem tekstu, za šta ovaj savet i agencija za podršku preuzimaju obavezu ispunjenja pod pretpostavkom da su obezbeđena odgovara- 11 PLAN IMPLEMENTACIJE REGIONALNE STRATEGIJE ZA PROMOVISANJE INVESTICIJA EKONOMSKI REGION ZAPAD

36 EKONOMSKI REGION ZAPAD PLAN IMPLEMENTACIJE REGIONALNE STRATEGIJE ZA PROMOVISANJE INVESTICIJA EKONOMSKI REGION ZAPAD 12 juća sredstva i resursi: i. Izrada plana za ekonomske zone u regionu, uključujući i one sa opštinskim, međuopštinskim i regionalnim karakterom, klasifikovane prema kategorijama predviđenim u zakonu o ekonomskim zonama; ii. Izrada promotivnog plana za ove ekonomske zone i identifikovanje fondova za implementaciju; iii. Kontinuirano istraživanje u vezi sa investicionim mogućnostima u različitim privrednim sektorima, zasnovano na odgovarajućim studijama tržišta i različitih oblasti privrede; iv. Kontinuirana istraživanja tržišnih potreba u odnosu na kvalifikovanu radnu snagu; v. Kontinuitet u identifikaciji mera za podršku u unapređivanju veština i sposobnosti radne snage u zapadnom regionu, preko projekata podrške za obrazovne institucije i institucije za obuku; vi. Izrada plana promovisanja zapadnog regiona kojim se cilja na potencijalne investitore i u zemlji i u inostranstvu; vii. Identifikovanje i kontinuirani razvoj službi i usluga podrške za potencijalne investitore u zapadnom regionu, kao i određivanje metodologije za pružanje ovih usluga; viii. Utvrđivanje godišnjeg kalendara redovnih koordinacionih sastanaka i radionica RSPI-Z; ix. Izrada godišnjeg plana aktivnosti i godišnjeg budžeta za njihovu realizaciju. 3.2 Regionalni odbor za brendove - Zapad Osnovne informacije i ciljevi Potrebu i zahtev za uspostavljanje regionalnog brenda koji bi unapredio promovisanje zapadnog regiona Kosova tako što bi na obuhvatan način odražavao karakteristike regiona, utvrdile su kao strateški prioritet regionalne partnerske strukture, tačnije tematske radne grupe, u Regionalnoj strategiji za promovisanje investicija (Strategija). Preciznije, strategija, pod Sveukupnim ciljem 3 (tri) predviđa da Zapadni region da uspešno uspostavi svoj specifični brend koji iskazuje ličnost, osobine i posvećenost kvalitetu života, proizvoda i usluga. Dalje, ova strategija u okviru svog Specifičnog cilja 3.1 precizira uspostavljanje permanentne regionalne strukture koja će upravljati procesom razvoja regionalnog brenda, kao i upravljati, promovisati i postavljati kriterijume i modalitete za korišćenje regionalnog brenda od strane privrednih subjekata, organizacija i institucija u zapadnom regionu. Stoga, prevashodni cilj inicijative za uspostavljanje ove regionalne strukture je direktno povezan sa ispunjenjem Specifičnih ciljeva 3.1, 3.2 i 3.3 gore navedene strategije Sastav Regionalnog odbora za brend - Zapad Regionalni odbor za brend Zapad (ROB-Z) sačinjavaće predstavnici svake od opština zapadnog regiona, a struktura ovog odbora imaće sledeći sastav: i. Jedan član iz svake od šest opština zapadnog regiona koga imenuje predsednik

37 PROMOVISANJE INVESTICIJA dotične opštine; ii. Jedan član iz Privredne komore (regionalna kancelarija); iii. Jedan predstavnik civilnog društva iz svake od opština u regionu; iv. Jedan član iz poslovnog sveta iz svake od opština u regionu; v. Jedan predstavnik regionalnih institucija zaduženih za kulturno nasleđe; vi. Učestvovanje drugih predstavnika iz javnog i privatnog sektora i iz civilnog društva u radu ROB-Z biće predviđeno u skladu sa potrebama i na osnovu teme koja se u datom trenutku razmatra. Teme koje razmatra ROB-Z imaju specifičnu prirodu koja zahteva sveobuhvatni konsenzus članova i iz toga razloga proces odlučivanja bi takođe trebalo da prati isti princip. U slučaju da situacija ne može da se razreši zbog suprotstavljenih stavova članova u vezi sa temama koje se odnose na razvoj brenda ili načinom kako se njime upravlja i promoviše, biće potrebno da se konačna odluka prepusti Upravnom odboru RRA-Zapad, tj. predsednicima opština iz zapadnog regiona. Predsedavanje Regionalnim odborom za brend Zapad preuzimaće svaka od šest opština regiona na period od jedne (1) godine po principu rotacije, gde pripadnik te određene opštine preuzima ulogu predsedavajućeg, a zamenik predsedavajućeg biće izabran iz redova drugih članova gde spadaju i civilno društvo i privatni sektor. Predsedavajući, a u slučaju njegovog/njenog odsustva zamenik predsedavajućeg, u saradnji sa RRA-Zapad, biće odgovoran za sazivanje sastanaka i radionica ROB-Z, utvrđivanje dnevnog reda i pripremu odgovarajućih materijala, kao i obezbeđivanje logistike za sve organizovane skupove. Predsednici opština zadržavaju pravo da zamene bilo kojeg od članova ROB-Z kojeg su imenovali zbog neispunjavanja dužnosti ili iz drugih nepredviđenih razloga. Predsednici zadržavaju pravo da zamene bilo kojeg drugog člana ROB-Z iz gore pomenutih razloga, uz to da obezbede prethodnu prikladnu diskusiju sa organizacijom civilnog društva ili privatnom kompanijom iz koje je smenjeni član Odgovornosti Regionalnog odbora za brend - Zapad Glavne odgovornosti ROB-Z izložene su u tekstu koji sledi, a ovaj odbor i agencija za podršku preuzimaju obavezu da ih ispune, pod pretpostavkom da su obezbeđena odgovarajuća sredstva i resursi: i. Upravljanje procesom razvoja regionalnog brenda, uz obezbeđivanje sveobuhvatnog konsultativnog učestvovanja svih mogućih aktera u regionu; ii. Izrada projekata za podršku razvoju regionalnog brenda; iii. Razvoj modaliteta i izrada pisanih kriterijuma za upravljanje regionalnim brendom, uključujući ovde i prikladno korišćenje brenda od strane kompanija i zainteresovanih organizacija iz regiona; iv. Izrada i implementacija plana za promociju regionalnog brenda i u zemlji i u inostranstvu, uključujući i godišnji plan aktivnosti, godišnji budžet i dodatne projekte za podršku promociji brenda. 13 PLAN IMPLEMENTACIJE REGIONALNE STRATEGIJE ZA PROMOVISANJE INVESTICIJA EKONOMSKI REGION ZAPAD

38 EKONOMSKI REGION ZAPAD PLAN IMPLEMENTACIJE REGIONALNE STRATEGIJE ZA PROMOVISANJE INVESTICIJA EKONOMSKI REGION ZAPAD 14

39 PROMOVISANJE INVESTICIJA Uloga RRA Zapad u podršci investicijama 4.1 Odgovornosti RRA-Zapad prema RSPI-Z i ROB-Z RRA-Zapad će pružati direktnu tehničku i administrativnu pomoć za Regionalni savet za promovisanje investicija-zapad, kao i za Regionalni odbor za brendove-zapad, u ispunjavanju njihovih odgovornosti predviđenih odeljcima i ovog dokumenta, kao i dodatnih odgovornosti koje su odredile same ove strukture ili predsednici opština. Prvenstvena podrška RRA-Zapad za RSPI-Z će sadržati ove oblasti: a. Izrada godišnjeg plana aktivnosti i odgovarajućeg budžeta; b. Realizacija aktivnosti na prikupljanju fondova iz različitih izvora sa ciljem izvršenja godišnjeg plana i aktivnosti; i c. Realizacija razvojnih projekata koji će proisteći kao rezultat rada RSPI-Z. Sa druge strane, RRA-Zapad će direktno podržati ROB-Z u sledećem: a. Priprema projekata podrške za razvoj regionalnog brenda; b. Izrada godišnjeg plana aktivnosti i odgovarajućeg budžeta; c. Obezbeđivanje odgovarajućih fondova za podršku projektima i aktivnostima. 4.2 Usluge RRA-Zapad u pravcu podrške za investitore Tokom 2015, RRA-Zapad je zajedno sa mrežom drugih RRA na Kosovu organizovanih kao deo asocijacije RRA (ARRA), uz asistenciju poznate konsultantske kompanije, sprovela studiju o mogućim uslugama podrške za lokalne biznise i za investitore. Iz perspektive podrške za potencijalne investitore, ova studija identifikuje četiri kategorije aktivnosti za podršku investitorima. Tu spadaju direktne usluge za potencijalne i postojeće investitore, promocija prilika za investiranje u regionu organizovanje događaja kao što su konferencije i sajmovi za investitore i kontinuirano istraživanje i publikacije sa ciljem informisanja potencijalnih investitora. Kao deo ovih kategorija aktivnosti za podršku, izveštaj takođe identifikuje konkretne usluge unutar svake od kategorija koje se preporučuju za mrežu RRA da budu pružane na regionalnom i centralnom nivou. Većina ovih preporučenih usluga je u skladu sa nalazima i preporukama iz ove strategije za promociju investicija u zapadnom regionu, i kao takve bi trebalo da budu uzete u razmatranje i od strane RSPI-Z kao osnova za vrste usluga koje će biti pružane u zapadnom regionu preko RSPI-Zapad. Međutim, prilikom pregleda vrsta usluga koje će biti 15 PLAN IMPLEMENTACIJE REGIONALNE STRATEGIJE ZA PROMOVISANJE INVESTICIJA EKONOMSKI REGION ZAPAD

40 EKONOMSKI REGION ZAPAD pružane, treba da se uzmu u obzir specifičnosti ovog regiona, kao i resursi koji su na raspolaganju za RRA-Zapad. PLAN IMPLEMENTACIJE REGIONALNE STRATEGIJE ZA PROMOVISANJE INVESTICIJA EKONOMSKI REGION ZAPAD Koordinacija sa ministarstvima, državnim agencijama i drugim organizacijama Da bi se obezbedilo uspešno ostvarivanje strateških ciljeva i godišnjih aktivnosti dve gore pomenute regionalne strukture, koordinacija sa ministarstvima, državnim agencijama i drugim organizacijama, i domaćim i inostranim, predstavlja apsolutni imperativ. Ovo je prevashodno zbog činjenice da nema fondova na opštinskom ili regionalnom nivou koji su izdvojeni za ispunjavanje ovih strateških ciljeva za promovisanje investicija. Stoga, gore pomenute strukture, uz podršku RRA-Zapad, treba da u svojim planovima i aktivnostima predvide koordinaciju i direktno lobiranje pred institucijama i organizacijama na centralnom nivou, kako bi se koordinisale zajedničke aktivnosti u promociji investicija, ali isto tako i u pribavljanju fondova za strateške projekte identifikovane u ovom dokumentu, kao i za one koji će biti identifikovani u budućnosti. Neophodno je da se uspostavi koordinacija sa Ministarstvom za trgovinu i industriju, KIESA-om i Savetom za ekonomske zone, kako bi se zapadni region pod hitno uključio u nacionalni plan ekonomskih zona, a i kako bi fondovi bili izdvojeni za razvoj ovih zona. Dalje, potrebna je saradnja sa MONT i nedavno osnovanom agencijom za stručno obrazovanje i obuku i obrazovanje odraslih, u vezi sa implementacijom projekta Centra za stručno osposobljavanje, unapređenjem profesionalnih stručnih škola i centara za prekvalifikaciju. Pored ovoga, od naročitog je značaja da se lobira kod međunarodnih organizacija u svrhu pribavljanja fondova za projekte koje će ove dve regionalne strukture da kontinuirano identifikuju.

41 PROMOVISANJE INVESTICIJA Rokovi za aktivnosti RSPI-Z i ROB-Z Na osnovu identifikovanja odgovornosti za ove dve regionalne strukture koje će koordinisati svoje aktivnosti u stvaranju povoljnijeg okruženja za investiranje u regionu, kao i u promovisanju regiona u celosti, zaključeno je da ovaj Plan implementacije treba takođe da sadrži i rokove za glavne aktivnosti ove dve regionalne strukture. Dalje navedene aktivnosti su samo namera, pošto će ove strukture biti same odgovorne za izradu svojih godišnjih planova i za rokove za predviđene aktivnosti. 5.1 Aktivnosti koje su predložene za RSPI-Z Predložene aktivnosti su izložene u kvartalnom periodu za prvu godinu, kao i druge moguće aktivnosti nakon prve godine osnivanja i rada. Međutim, godišnji redosled i raspored implementacije takođe zavise od datuma odluke o osnivanju RSPI-Z u Upravnom odboru RRA-Zapad, tačnije od predsednika opština iz zapadnog regiona, kao i same odluke RSPI-Z o učestalosti sastanaka tokom jednog kvartala. Prvi kvartal: i. Imenovanje članova i zamenika članova RSPI-Z; ii. Održavanje informativnih i trening sesija za RSPI-Z i RRA-Zapad; iii. Utvrđivanje godišnjeg kalendara aktivnosti za RSPI-Z, uključujući redovne sednice, radionice i aktivnosti lobiranja; iv. U saradnji sa RRA-Zapad, utvrđivanje tipova usluga podrške koja će biti pružana investitorima u saradnji sa KIESA; v. Uspostavljanje kriterijuma za određivanje ekonomskih zona u regionu u skladu sa zakonskim odredbama Zakona o ekonomskim zonama i Administrativnog uputstva koje se odnosi na ovaj zakon. Drugi kvartal: i. Završavanje predloga za distribuciju ekonomskih zona u zapadnom regionu i utvrđivanje prioriteta za uključivanje u nacionalni plan ekonomskih zona; ii. Izrada studije o izvodljivosti za prioritetne zone predložene shodno Administrativnom uputstvu MTI o studijama o izvodljivosti za uspostavljanje ekonomskih zona; iii. Održavanje sesija javnih rasprava sa primarnim zainteresovanim akterima u vezi sa predlozima za ekonomske zone u zapadnom regionu; iv. Prezentacija projekta i lobiranje kod MONT-a i donatora u vezi sa osnivanjem Centra za stručno usavršavanje u zapadnom regionu. 17 PLAN IMPLEMENTACIJE REGIONALNE STRATEGIJE ZA PROMOVISANJE INVESTICIJA EKONOMSKI REGION ZAPAD

42 EKONOMSKI REGION ZAPAD PLAN IMPLEMENTACIJE REGIONALNE STRATEGIJE ZA PROMOVISANJE INVESTICIJA EKONOMSKI REGION ZAPAD 18 Treći kvartal: i. Priprema i podnošenje potrebne dokumentacije uz studije o izvodljivosti u KIE- SA i Savet za ekonomske zone, za uključivanje predloženih ekonomskih zona u nacionalni plan; ii. Određivanje oblasti sa najvećim potencijalom za promovisanje investicija i izrada opisa poslova za zasebne studije o odgovarajućim ekonomskim sektorima, kao i projekata koji se odnose na realizaciju ovih studija; iii. Nastavljanje istraživanja tržišta u vezi sa nedostatkom profesija i kvalifikacija koje se traže, kao i saradnja sa institucijama za obrazovanje i prekvalifikaciju u cilju smanjenja ovog jaza; iv. Završetak projekata podrške za srednje stručne škole i centre za prekvalifikaciju u regionu; v. Nastavljanje lobiranja kod MONT-a i donatora radi osnivanja Centra za stručno usavršavanje u regionu. Četvrti kvartal: i. Identifikovanje izvora finansiranja za projekte ekonomskih zona kod vlade ili donatora; ii. Identifikovanje izvora finansiranja od donatora za sektorske studije u vezi sa mogućnostima za investiranje; iii. Identifikovanje donatora za projekte podrške za stručne škole i centre za prekvalifikaciju; iv. Izrada dugoročnog plana za domaću i međunarodnu promociju investicionih mogućnosti u zapadnom regionu Kosova, uključujući i investiranje u ekonomskim zonama i šire, u saradnji sa KIESA; v. Ocena uticaja RSPI-Z i podrške od RRA-Zapad. Aktivnosti koje se ponavljaju koje su predložene za naredne godine: i. Revizija i ponovno utvrđivanje prioriteta kod plana ekonomskih zona za region i nastavljanje radova na razvoju novih zona; ii. Revizija i izmene u uslugama podrške koje se pružaju potencijalnim investitorima preko RRA-Zapad; iii. Implementacija projekta za osnivanje Centra za stručno usavršavanje u regionu; iv. Implementacija projekata podrške za srednje stručne škole i centre za prekvalifikaciju; v. Implementacija programa za nacionalnu i međunarodnu promociju investicionih mogućnosti u zapadnom regionu, u saradnji sa KIESA; vi. Kontinuirana istraživanja potreba tržišta za specijalnim kvalifikacijama i koordinacija sa obrazovnim institucijama u cilju ispunjenja tih potreba; vii. Kontinuirano ocenjivanje RSPI-Z i usluga podrške koje pruža RRA-Zapad za potencijalne investitore i za RSPI-Z. 5.2 Aktivnosti predložene za ROB-Z Kao i u slučaju gore pomenutih regionalnih struktura, redosled i raspored sledećih predloženih aktivnosti zavisi od datuma odluke o osnivanju ROB-Z koju donose predsednici opština iz zapadnog regiona, a raspored i učestalost sastanaka će ROB-Z utvrditi

43 PROMOVISANJE INVESTICIJA sam. Međutim, predložene aktivnosti se smatraju za suštinske za ostvarenje ciljeva identifikovanih u datoj strategiji. Prvi kvartal: i. Imenovanje glavnih i pomoćnih članova ROB-Z; ii. Izvođenje sesija informisanja i obuke za članove ROB-Z; određivanje godišnjeg plana aktivnosti za ROB-Z, uključujući ovde i redovne sastanke, konsultativne sesije sa zainteresovanim akterima i promotivne aktivnosti; iii. Organizovanje konsultativnih sesija sa zainteresovanim akterima u vezi sa utvrđivanjem kriterijuma za regionalni brend; Drugi kvartal: i. Priprema opisa posla i mandata za razvoj regionalnog brenda, što sadrži i logo, misiju i promotivne materijale brenda; ii. Završavanje projekta za razvoj regionalnog brenda, uključujući i troškove za javne konsultacije, dizajn amblema (logo) i promotivne materijale brenda; Treći kvartal: i. Identifikovanje izvora za finansiranje projekta regionalnog brenda i kretanje implementacije projekta; ii. Izrada plana i uredaba za upravljanje regionalnim brendom; iii. Izrada plana za domaću i međunarodnu promociju regionalnog brenda; Četvrti kvartal: i. Izrada projekta za podršku regionalnim proizvođačima i pružaocima usluga, kako bi se ispunili uslovi za pravo na korišćenje regionalnog brenda; ii. Identifikovanje izvora finansiranja za projekat podrške i pokretanje njegove implementacije; iii. Nadgledanje i podrška u procesu razvoja regionalnog brenda; Aktivnosti koje se ponavljaju i koje su predložene za naredne godine: i. Upravljanje izrađenim regionalnim brendom u skladu sa uredbama; ii. Utvrđivanje godišnjih aktivnosti za kontinuiranu promociju brenda na međunarodnom i domaćem nivou; iii. Preduzimanje aktivnosti za kontinuirani porast članstva u smislu regionalnih kompanija i institucija koje koriste regionalni brend; iv. Kontinuirani razvoj projekata za održivu podršku regionalnim kompanijama i institucijama koje koriste regionalni brend; v. Obezbeđivanje umrežavanja regionalnog brenda sa drugom evropskim regionalnim brendovima. 19 PLAN IMPLEMENTACIJE REGIONALNE STRATEGIJE ZA PROMOVISANJE INVESTICIJA EKONOMSKI REGION ZAPAD

44 EKONOMSKI REGION ZAPAD PLAN IMPLEMENTACIJE REGIONALNE STRATEGIJE ZA PROMOVISANJE INVESTICIJA EKONOMSKI REGION ZAPAD Strateški projekti

45 PROMOVISANJE INVESTICIJA Opis Projekta broj 1. (može se implementirati u šest opština) Naziv projekta: Osnivanje sektorski specifičnog industrijskog parka (kao slobodna zona zavisi od specifičnosti sektora) Lokacija i oblast implementacije projekta: Jedan u svakoj opštini regiona u zavisnosti od utvrđenih razvojnih prioriteta Predviđeni period za implementaciju: Približna cena projekta: Strateški dokument koji se koristi kao izvor: Ciljevi projekta: Glavne aktivnosti projekta: Očekivani rezultati projekta: Ciljna grupa: Krajnji korisnik: 24 meseca za svaki projekat 0,5 1,5 miliona za svaki projekat (u zavisnosti od veličine i broja parcela i utvrđene lokacije) Regionalna strategija za promovisanje investicija Sveukupni cilj: Stvaranje povoljnih uslova za domaće i inostrane investicije u specifičnim sektorima sa potencijalom za razvoj u opštinama ovog regiona Specifični ciljevi: 1. Privlačenje inostranih i domaćih investitora da investiraju u neki od industrijskih parkova u zapadnom regionu; 2. Kontinuirano stvaranje novih radnih mesta. 1. Razvoj infrastrukture, objekata i administrativnih zgrada u industrijskom parku; 2. Imenovanje upravljačkih struktura za industrijski park; 3. Nacionalna i međunarodna promocija investiranja u predmetni park i potpisivanje sporazuma sa investitorima. 1. Izgradnja industrijskog parka prema specifikacijama i obezbeđivanje optimalnih uslova za investiranje na utvrđenim parcelama; 2. Uspešna promocija industrijskog parka preko upravljačke strukture i potpisivanje investicionih sporazuma za sve parcele u roku od 5 godina od završetka gradnje; 3. Zapošljavanje najmanje radnika u biznisima lociranim u industrijskom parku (u zavisnosti od veličine parka u datoj opštini) Svi potencijalni inostrani i domaći investitori Sva trenutna i buduća radna snaga zapadnog regiona Kosova 21 PLAN IMPLEMENTACIJE REGIONALNE STRATEGIJE ZA PROMOVISANJE INVESTICIJA EKONOMSKI REGION ZAPAD

46 EKONOMSKI REGION ZAPAD Opis za projekat br. 2 Naziv projekta: Regionalni centar za stručno usavršavanje Lokacija i oblast implementacije projekta: Peć ili Đakovica (regionalni centar) Predviđeni period za implementaciju: meseci Približna cena projekta: 4,5 miliona evra PLAN IMPLEMENTACIJE REGIONALNE STRATEGIJE ZA PROMOVISANJE INVESTICIJA EKONOMSKI REGION ZAPAD 22 Strateški dokument koji se koristi kao izvor: Ciljevi projekta: Glavne aktivnosti projekta: Očekivani rezultati projekta: Ciljna grupa: Krajnji korisnik: Regionalna strategija za promovisanje investicija Sveukupni cilj: Poboljšanje nivoa kvalifikovanosti radne snage u skladu sa zahtevima tržišta koje cilja konkretno na mlade ljude koji traže posao i one koji su nedavno diplomirali. Specifični ciljevi: Pružanje stručnog obrazovanja i programa treninga višeg nivoa i međunarodno priznati sertifikati sa ciljem poboljšanja održivih mogućnosti za zapošljavanje 1. Izgradnja Centra za stručna usavršavanja i njegovo opremanje inventarom i didaktičkim materijalima; 2. Istraživanje trenutne potražnje na tržištu radne snage za retke kvalifikacije, kao i buduća potražnja potencijalnih investitora; 3. Kompletiranje obrazovnog nastavnog programa i imenovanje stalne uprave i nastavnog osoblja; 4. Potpisivanje sporazuma o saradnji sa međunarodnim institucijama za trening i obuku kako bi se obezbedili specijalizovani treninzi i sertifikati. 1. Uspešno osnivanje i funkcionisanje Centra za stručno usavršavanje u zapadnom regionu; 2. Uspešno zadovoljavanje potrebe tržišta za retkim kvalifikacijama i obezbeđivanje kvalifikacija koje imaju perspektivu u budućnosti; 3. Diplomiranje ili makar sertifikati za osoba iz Centra za stručno usavršavanje Diplomci srednjih škola, generalno, ili oni iz zanatskih škola; diplomci škola u višem obrazovanju i univerziteta za profesionalne treninge i sertifikate. Sva radna snaga u zapadnom regionu, postojeći biznisi i potencijalni investitori u zapadnom regionu.

47 PROMOVISANJE INVESTICIJA Opis projekta br. 3 Naziv projekta: Podrška školama za stručno obrazovanje i trening u zapadnom regionu Lokacija i oblast implementacije projekta: Predviđeni period za implementaciju: Sve opštine zapadnog regiona meseci Približna cena projekta: Strateški dokument koji se koristi kao izvor: Ciljevi projekta: Glavne aktivnosti projekta: Očekivani rezultati projekta: Ciljna grupa: Krajnji korisnik: evra Regionalna strategija za promovisanje investicija Sveukupni cilj: Poboljšanje nivoa profesionalne obuke u srednjim profesionalnim školama u zapadnom regionu i odgovarajuće kvalifikacije shodno potrebama tržišta rada. Specifični ciljevi 1. Pružanje boljih uslova za učenike srednjih profesionalnih škola kroz naprednija sredstva za praktičnu primenu; 2. Poboljšanje konkurentnosti diplomaca na tržištu rada i njihova priprema za naprednije obrazovanje. 1. Popis potreba u vezi sa praktičnim sredstvima za primenu i odgovarajućom opremom u svih 11 srednjih profesionalnih škola; 2. Snabdevanje i stavljanje u funkciju svih sredstava i alatki za praktičnu primenu u dotičnim školama; 3. Identifikacija i zadovoljavanje potreba za specijalizovanim obukama za rukovodeće osoblje i nastavnike ovih škola; 4. Promovisanje stručnih škola na regionalnom i nacionalnom nivou kao obrazovnih alternativa sa perspektivom za budućnost 1. Poboljšanje uslova za praktično obrazovanje u stručnim školama kao rezultat napretka u sredstvima i alatkama za praktičnu primenu; 2. Podizanje nivoa znanja i veština učenika i maturanata ovih škola; 3. Povećan broj i brže zapošljavanje maturanata iz ovih škola kao rezultat stečenih znanja i veština. 11 srednjih stručnih škola u regionu i njihovi sadašnji i budući učenici. Stanovnici regiona, biznisi iz regiona i države, potencijalni investitori. 23 PLAN IMPLEMENTACIJE REGIONALNE STRATEGIJE ZA PROMOVISANJE INVESTICIJA EKONOMSKI REGION ZAPAD

48 EKONOMSKI REGION ZAPAD Opis projekta br. 4 Naziv projekta: Razvoj regionalnog brenda Lokacija i oblast implementacije projekta: Ceo zapadni region Predviđeni period za implementaciju: meseci PLAN IMPLEMENTACIJE REGIONALNE STRATEGIJE ZA PROMOVISANJE INVESTICIJA EKONOMSKI REGION ZAPAD 24 Približna cena projekta: Strateški dokument koji se koristi kao izvor: Ciljevi projekta: Glavne aktivnosti projekta: Očekivani rezultati projekta: Ciljna grupa: Krajnji korisnik: evra Regionalna strategija za promovisanje investicija Sveukupni cilj: Razvoj regionalnog brenda koji promoviše socijalne karakteristike, prirodno bogatstvo i kulturno nasleđe zapadnog regiona Kosova Specifični ciljevi 1. Regionalni brend se identifikuje kroz logo i slogan koji prenose poruku o kvalitetu života, usluga i proizvoda koji potiču iz regiona; 2. Regionalni brend podržavaju i koriste institucije, biznisi i civilno društvo u regionu kao znak posvećenosti vrednostima i kvalitetima regiona. 1. Osnivanje grupa za konsultacije između biznisa i civilnog društva; 2. Određivanje opisa i uslova mandata za dizajn vizuelnog znaka (logo) i promotivnog materijala brenda 3. Razvoj i izvođenje domaćih i međunarodnih promotivnih aktivnosti za regionalni brend. 1. Regionalni brend je razvijen kroz sveobuhvatnu saradnju svih regionalnih aktera; 2. Logo i slogan regionalnog brenda odražavaju vrednosti regiona i imaju podršku svih zainteresovanih aktera; 3. Institucije, proizvođači i pružaoci usluga u regionu koriste logo i slogan regionalnog brenda za svoje proizvode i aktivnosti; Biznisi, institucije i civilno društvo Svi stanovnici zapadnog regiona

49 PROMOVISANJE INVESTICIJA Opis projekta br. 5 Naziv projekta: Poboljšanje kvaliteta proizvoda i usluga u zapadnom regionu putem sertifikata standarda ISO Lokacija i oblast implementacije projekta: Zapadni region Kosova Predviđeni period za implementaciju: Približna cena projekta: Strateški dokument koji se koristi kao izvor: Ciljevi projekta: Glavne aktivnosti projekta: Očekivani rezultati projekta: Ciljna grupa: Krajnji korisnik: meseci Zavisi od broja preduzeća i institucija ciljanih za sertifikaciju Regionalna strategija za promovisanje investicija Sveukupni cilj Podrška biznisima i institucijama u poboljšanju kvaliteta proizvoda i usluga koji potiču iz zapadnog regiona Specifični ciljevi 1. Direktna podrška biznisima u proizvodnji i uslugama radi poboljšanja kvaliteta proizvoda putem odgovarajućih sertifikata standarda ISO; 2. Podrška regionalnim institucijama u poboljšanju kvaliteta usluga i sertifikati odgovarajućih standarda ISO 1. Identifikovanje regionalnih biznisa koji iskazuju zainteresovanost za podršku u procesu dobijanja sertifikata standarda ISO; 2. Identifikovanje regionalnih institucija 1. Sertifikat za najmanje biznisa sa odgovarajućim ISO standardima; 2. Sertifikat za najmanje institucija sa odgovarajućim ISO standardima; Proizvodni i uslužni biznisi u regionu; Regionalne institucije Svi potrošači proizvoda i korisnici usluga u regionu, državi i inostranstvu 25 PLAN IMPLEMENTACIJE REGIONALNE STRATEGIJE ZA PROMOVISANJE INVESTICIJA EKONOMSKI REGION ZAPAD

50 EKONOMSKI REGION ZAPAD PLAN IMPLEMENTACIJE REGIONALNE STRATEGIJE ZA PROMOVISANJE INVESTICIJA EKONOMSKI REGION ZAPAD 26

51 INVESTMENT PROMOTION Contents ENGLISH Executive summary 4 1. Background to the Implementation Plan s development process 6 2.Socio-economic developments in the field of investments Population and unemployment Foreign investments during 2015 and the foreign trade balance Political and legislative developments 8 3. Governing structures for implementation of strategic objectives Regional Investment Promotion Council West Regional Brand Board West Role of RDA-West in supporting investments Responsibilities of RDA-West towards RIPC-W and RBB-W Support services of RDA-West for investors Coordination with Ministries, state agencies and other organisations Timeline of activities of the RIPC-W and RBB-W Activities proposed for the RIPC-W Activities proposed for the RBB-W Strategic projects 20 3 IMPLEMENTATION PLAN FOR THE REGIONAL STRATEGY ON INVESTMENT PROMOTION ECONOMIC REGION WEST

52 ECONOMIC REGION WEST Executive Summary IMPLEMENTATION PLAN FOR THE REGIONAL STRATEGY ON INVESTMENT PROMOTION ECONOMIC REGION WEST 4 The development of the Implementation Plan for the Regional Promotion Strategy of investments (Strategy) was considered to be necessary in order to ensure that the strategic objectives along with measures foreseen, find practical application within the shortest possible period. Considering that a certain amount of time has passed from the development of the Strategy, this Implementation Plan in its forward section reconfirms the previous findings derived from the socio-economic analysis conducted as part of the Strategy, and supports the validity of the strategic objectives and proposed measures. The Implementation Plan continues by determining the regional structures which will have a permanent character, and will be responsible for the implementation of the strategic objectives foreseen in the Strategy, with support from the Regional Development Agency West, and in cooperation with all the relevant stakeholders at the municipal, regional and national levels. As recommended in the Strategy, the Implementation Plan elaborates on the composition, area of responsibility and possible activities of the two regional structures, specifically the Regional Investment Promotion Council (RIPC), and the Regional Brand Board (RBB). The Regional Investment Promotion Council (RIPC) will be composed of municipal representatives considered as investment coordinators, and will have a key role in all the planning and activities at the regional level for the facilitation of foreign and domestic investments in the western region. RDA-West will have a technical and administrative supporting role for the RIPC, in fulfilling the strategic objectives foreseen in the Strategy, development of specific activities, and the development and implementation of projects. The Regional Brand Board (RBB) will also be composed of municipal representatives and other stakeholders, and will have a key role initially in the development of the Brand for Region West, as an objective set by the Strategy for a more efficient promotion of the region s values at the national and international level. The RBB will continue further with the management of this Brand after its development, by determining the criteria for its utilisation by economic operators, organisations and regional institutions, and the planning for the long-term promotion of this Brand, both within and outside of the country. In this case also, RDA-West will have a key supportive role for the RBB, in the fulfilment of strategic objectives and the development of specific activities for the creation and proper management of the Regional Brand.

53 INVESTMENT PROMOTION The closing section of the Implementation Plan presents a number of project concepts, some of which can be replicated in different locations, and which are directly related to the realisation of overall and specific objectives of the Strategy. This list of projects should not be considered as final, but rather as a starting point for the work of the above mentioned regional structures in regard to the development and management related to their areas of responsibility. 5 IMPLEMENTATION PLAN FOR THE REGIONAL STRATEGY ON INVESTMENT PROMOTION ECONOMIC REGION WEST

54 ECONOMIC REGION WEST 1. Background to the Implementation Plan s development process IMPLEMENTATION PLAN FOR THE REGIONAL STRATEGY ON INVESTMENT PROMOTION ECONOMIC REGION WEST 6 The development of the Regional Promotion Strategy of investments was completed during 2014 with the initiative of the Regional Development Agency-West (RDA-West) through the joint efforts of the three Thematic Working Groups (TWG), with support from other regional partnership structures also, which includes local authorities, civil society and the private sector. Following the identification of strategic objectives in the area of foreign and domestic investment promotion, the stakeholders involved in this process concluded that the development of an implementation plan would be necessary for the strategy in question, in order for it to serve as a guide towards the fulfilment of the strategic objectives and to determine the concrete activities for different stakeholders. During 2015, RDA-West recommenced the work with the three specific TWGs in order to develop such an implementation plan for the investment promotion strategy, with which about nine joint workshop sessions were held, as well as individual consultations aimed at gathering information and suggestions necessary for the implementation plan. The process of consolidating the information and additional consultations with other relevant stakeholders at the central and the municipal levels, was continued further by RDA- West also during 2016, with technical support from an external expert also. The following text represents the joint work of the three TWGs, the network of partners and stakeholders at the regional and central levels, and that of RDA-West with the support of the external expert. Specifically, this document initially reviews the recent developments in the area of investments in Kosovo and the western region, and also general socio-economic data relevant to this field. It further continues by determining the responsibilities of the regional structures recommended in the Strategy, and the identification of potential activities for these structures, while also determining the supportive role of RDA-West for these regional structures, as well as the responsibilities of this agency in providing support services for investors in the western region. The document also provides a timeline of the primary activities of these regional structures, with the aim of fulfilling the strategic objectives identified previously. While the final section identifies strategic projects which foresee the fulfilment of strategic objectives identified in the Regional Promotion Strategy of investments.

55 INVESTMENT PROMOTION Socio-economic developments in the field of investments Even though the Regional Promotion Strategy of investments contains a chapter dedicated to the socio-economic analysis, which summaries the relevant data on foreign and domestic investments, in consideration of the time passed since the adoption of this strategy, it was considered as necessary to review the developments in the last year which may have a direct effect on the implementation of this strategy. 2.1 Population and unemployment The population figures for the western region have seen an increase according to the last official evaluation since the civil census of 2011, where at the end of 2014 it is estimated to have had 324,304 inhabitants with a natural growth of about 4,000 inhabitants during However, the Statistical Agency of Kosovo has also reported that the region has had a negative balance from international migration, where the difference between immigration and emigration reduces the number of inhabitants by 4,235 individuals for The region has seen cases of national migration also, the balance of which is also negative since it reduces the number of inhabitants by 61, and as a consequence the western region is estimated to have had 316,028 inhabitants at the end of In relation to unemployment the Regional Employment Centres, specifically the one of Peja and Gjakova, report more than 32,000 registered jobseekers in the six municipalities of the western region up to the end of 2014, whilst in regard to their qualifications the structure remains similar to previous years, where on the ISCED scale (International Standard Classification of Education), at Kosovo level 67.7% of jobseekers are unqualified with an ISCED level from 0-2, and only 3% with a higher university degree at the ISCED level of 5a and beyond. Furthermore, the breakdown of jobseekers into age groups reveals that those between years of age represent 49.5% of the total number, whilst from the gender view, women represent about 44% of the total jobseekers. In consideration of this analysis and the analysis conducted in the Strategy, the need to offer institutional support is reconfirmed, in terms of a more advanced training for the existing and future workforce in accordance to job market demands, which at the same time will create conditions for attracting foreign investors. Therefore, the regional structures that will be responsible for promoting investment opportunities in the region will have to carefully consider the professional capacity of the regional workforce and to take concrete steps towards its advancement. 7 IMPLEMENTATION PLAN FOR THE REGIONAL STRATEGY ON INVESTMENT PROMOTION ECONOMIC REGION WEST

56 ECONOMIC REGION WEST Furthermore, the western region of Kosovo is the only region which has not yet seen investment in the establishment of a Centre of Competence which would provide advances programmes of vocational education and training, even though such a thing is foreseen in the national strategy for advancing education in Kosovo. 2.2 Foreign investments during 2015 and the foreign trade balance According to data from the Central Bank of Kosovo (CBK) and the Kosovo Investment and Enterprise Support Agency (KIESA), by the end of 2015 there were a total of 470 registered businesses with foreign owners in Kosovo, out of which owners form Albania, Turkey, Germany and Switzerland lead the list of businesses. IMPLEMENTATION PLAN FOR THE REGIONAL STRATEGY ON INVESTMENT PROMOTION ECONOMIC REGION WEST 8 On the other side, foreign investments during the January October period of 2015 were million Euro. Out of this sum, investments in the sectors of real-estate, construction and financial services lead with more than 266 million Euro, while ranked as last are investments in industry with only 8.5 million Euro. Even though the CBK and KAS reports do not present disaggregated information at municipal or regional levels, one can arrive at the conclusion that these kind of investments in the western region have been very limited since little has been done in creating more favourable conditions for investors in the form of establishing specific economic zones, and in a more extensive exploration of sectors with potential for foreign and domestic investments. On the other side, the trade deficit of Kosovo as reported by the KAS for 2015 was 87.7%, or expressed in monetary terms -2,309,560Euro, as the registered imports for 2015 of 2,634,866Euro were covered by only 325,306Euro of exports to various countries of the world. While the statistics for 2016 which cover the months of January and February, also present a similar trend where the trade deficit for these two months is 85.79% or -279,958Euro. As presented in the analysis of the Strategy document also, such a condition with the trade deficit brings economic unsustainability to our country, where since 1999 and onward the deficit is covered mainly by funds brought to Kosovo by the diaspora, donor community and other unregistered sources, but which in the long-term risks the collapse of the economy. Therefore, there is an urgent need to create the conditions for production and service capacities which will contribute towards the substitution of some imports on one side, and increase of exports on the other, and which will result in increasing the financial liquidity in the Kosovo economy. 2.3 Political and legislative developments In December of 2013 the Kosovo Assembly adopted the Law on Foreign Investments (04/L-220) which is aimed at creating more favourable conditions for foreign investors by offering them the necessary guaranties and protection for their investments in Kosovo, by determining specific institutions for the resolution of disputes which includes both national and international instruments of arbitration, giving consideration to issues of

57 INVESTMENT PROMOTION foreign workers related to these investments, as well as setting specific institutions like KIESA to provide support to foreign investors. On the other side, supporting foreign and domestic investments in the western region through the establishment of specific economic zones, as foreseen by the given law, has not been seen to be at an appropriate level in practice. The only initiative in this regard is the approval of the request made by the Municipality of Gjakova in 2014 to declare a free economic zones within its cadastral territory, however since that time there has been no corresponding budget allocation for the realisation of the infrastructure for such a zone. Even though the responsibility for the development of the national plan for economic zones lies with the National Council for Economic Zones, established in April of 2013, so far only a concept of such a plan has been presented which does not identify exactly the locations of such potential zones, their economic character, and their legal classification as per the law in force. Up to now this council has approved separate request for the establishment of zones, as in the case of Gjakova, or for the legalisation of those that were initiated earlier. By taking this into consideration, and the above mentioned fact that there were no investments in the western region at all so far by the government in this regard, the regional structures responsible for promotion of investments have to identify the possibilities for the development of such zones in the region and to submit requests to this Council for their inclusion in the nation plan of economic zones, and to the MTI for funding of investment projects for the development of such zones in the western region. 9 IMPLEMENTATION PLAN FOR THE REGIONAL STRATEGY ON INVESTMENT PROMOTION ECONOMIC REGION WEST

58 ECONOMIC REGION WEST IMPLEMENTATION PLAN FOR THE REGIONAL STRATEGY ON INVESTMENT PROMOTION ECONOMIC REGION WEST Governing structures for implementation of strategic objectives In order for the overall and specific strategic objectives, identified in the Regional Promotion Strategy for investments, to be fulfilled successfully, the thematic working groups have included in the strategic planning the establishment of appropriate regional structures which will permanently follow in a direct manner the process of implementing these objectives. As per this strategic planning there are two such structures foreseen, which will have separate responsibilities in the fulfilment of strategic objectives identifies by the given Strategy. The following presents the reasoning behind the establishment of these structures, their proposed memberships, the area of their responsibilities and tasks, and the manner in which they will be supported by the Regional Development Agency West. 3.1 Regional Investment Promotion Council West Background The requirement for a permanent regional structure that would coordinate activities on attraction of investments in the western region of Kosovo, was identified by the partnership structure, specifically the Thematic Working Groups, in the Regional Promotion Strategy for investments (Strategy). More accurately, this strategy foresees under the Overall Objective 1 (one) the Establishment of mechanisms and measures in the western region that successfully promote investment opportunities through the sustainable use of natural resources, geographical features and human capital, by providing comprehensive support for foreign and domestic investors. Furthermore, this strategy specifies under the Specific Objective 1.1 the Establishment of the Regional Investment Promotion Council comprised of Municipal Investment Coordinators and representatives of other relevant institutions, and determination of a supporting agency, which will have a central role in the development of plans and policies for the promotion of investments and attraction of investors Goals The primary goals behind the initiative for establishing this regional structure are directly related to the realisation of the Specific Objectives 1.1, 1.2 and 1.3 of the abovementioned strategy which are related to the development and management of economic zones in the western region as per the categories foreseen by law, support for potential investors in the western region with appropriate services, and the realisation of focused research

59 INVESTMENT PROMOTION into different economic sectors in order to identify and promote sustainable investments in the western region. Furthermore, this regional structure will aim to support the fulfilment of the Overall Objective 2 (two) and its related specific objectives 2.1, 2.2 and 2.3 (see the Strategy) which foreseen that The western region provides continuous support for the development of competitive advantages of its human resources through support to vocational education and training, higher education, as well as training and certification programmes in the identified strategic areas. The role of this regional structure will be mainly related to the identification and development of supporting projects for the institutions that provide educational programmes, as well as other general projects for the advancement of the competitiveness of the human resources in the western region Composition of the Regional Investment Promotion Council West The Regional Investment Promotion Council West (RIPC-W) will have representation from all the Municipalities of the western region, and the structure of this council will have the following core composition: i. One member from each of the six municipalities of the western region appointed by the Mayor of the respective Municipality, who will be recognised as the Municipal Coordinator for Investments; ii. One deputy member from each of the six municipalities of the western region appointed by the Mayor of the respective Municipality, with the aim of ensuring the efficient functioning of the RIPC-W, who will be recognised as the Deputy Municipal Coordinator for Investments; iii. One member from the Kosovo Chamber of Commerce (regional office); iv. The participation of the private sector and civil society in the work of the RIPC-W will be foreseen as required and based on the topics that will be considered. Members and deputy members of the RIPC-W from the municipalities in the region will have equal membership and participation rights in all the meetings of the RIPC-W, and will be supplied with information on equal terms in order for the flow of meetings and work of the RIPC-W not to be hindered by the possible non-participation of a certain member. In the event of a possible voting on issues that are presented to the RIPC-W, the principle of one-municipality one-vote will apply, in order to guarantee equality in cases when a member or deputy member of a given municipality is absent. Each of the six Municipalities of the region will have the right to assume the chairing of the RIPC-W for a one (1) year period based on a rotation principle, where the member and deputy member of that particular Municipality will assume the roles of Chairperson and Deputy Chairperson. The Chairperson, an in the event of his or her absence the Deputy Chairperson, in cooperation with RDA-West will be responsible for calling meetings and workshops of the RIPC-W, determining of agendas and preparation of related materials, and ensuring the logistics for all other organised events. 11 IMPLEMENTATION PLAN FOR THE REGIONAL STRATEGY ON INVESTMENT PROMOTION ECONOMIC REGION WEST

60 ECONOMIC REGION WEST The Mayors of Municipalities will have the reserved right to replace any member or deputy member of the RIPC-W appointed by them, as a result of non-fulfilment of duties or due to other unforeseeable reasons. IMPLEMENTATION PLAN FOR THE REGIONAL STRATEGY ON INVESTMENT PROMOTION ECONOMIC REGION WEST Responsibilities of the Regional Investment Promotion Council West The main responsibilities of the RIPC-W are presented in the following, for which this council and support agency take the obligation of fulfilment under the assumption of the appropriate means and resources being secured: i. Development of the plan for economic zones in the region, including those with a municipal, inter-municipal and regional character, classified according to categories foreseen by the law on economic zones; ii. Development of the promotional plan for these economic zones and identification of implementation funds; iii. Continuous researching of investment opportunities in different economic sectors, based on related studies of the market and various economic fields; iv. Continuous researching of market needs for qualified workforce types; v. Identification in a continuous manner of supporting measures for the advancement of workforce skills and abilities in the western region, through supporting projects for educational and training institutions; vi. Development of the promotion plan for the western region targeting potential investors both within and outside of the country; vii. Identification and development in continuity of support services for potential investors in the western region, and determining of the methodology for providing such services; viii. Setting of the annual calendar of regular coordination meetings and workshops of the RIPC-W; ix. Development of the annual plan of activities and annual budget for their realisation. 3.2 Regional Brand Board West Background and goals The requirement for establishing a regional Brand which would advance the promotion of the western region of Kosovo by reflecting in a comprehensive manner the features of the region, was identified as a strategic priority by the regional partnership structures, specifically the Thematic Working Groups, in the Regional Promotion Strategy of Investments (Strategy). More accurately, this strategy foresees under the Overall Objective 3 (three) that The western region to have successfully established its specific brand which communicates the personality, features and commitment to the quality of life, products and services. Furthermore, this strategy specifies under Specific Objective 3.1 the establishing of a permanent regional structure which will manage the process of developing the regional Brand, as well as managing, promoting and setting of criteria and modalities for the utilisation of the regional Brand by economic operators, organisations and institutions of the

61 INVESTMENT PROMOTION western region. Therefore, the primary goals behind the initiative for establishing this regional structure are directly related to the fulfilment of Specific Objectives 3.1, 3.2 and 3.3 of the abovementioned strategy Composition of the Regional Brand Board West The Regional Brand Board West (RBB-W) will have representation from all the Municipalities of the western region, and the structure of this board will have the following composition: i. One member from each of the six municipalities of the western region appointed by the Mayors of the respective Municipalities; ii. One members from the Chamber of Commerce (regional office); iii. One representative of civil society from each of the municipalities of the region; iv. One member from the business community from each of the municipalities of the region; v. One representatives of the regional institutions for cultural heritage; vi. The participation of other representatives from the public and private sectors and from civil society in the work of the RBB-W will be foreseen as required and based on topics being considered. Topics considered by the RBB-W are of a particular nature that require comprehensive consensus of the members, and for this reason the decision-making process should also follow the same principle. In the event of situations that cannot be resolved due to opposing positions between the members on issues related to the development of the Brand or the manner in which it is managed and promoted, it will be required for the final decision-making to be passed to the Governing Board of RDA-West, specifically to the Mayors of Municipalities in the western region. The chairing of the Regional Brand Board West will be assumed by each of the six Municipalities of the region for a period of one (1) year based on the principle of rotation, where the member from that particular Municipality will assume the role of the Chairperson, while the Deputy Chairperson will be chosen from the ranks of other members that include civil society or the private sector. The Chairperson, and in his or her absence the Deputy Chairperson, in cooperation with RDA-West, will be responsible for calling the meetings and workshops of the RBB-W, setting of agendas and preparation of related materials, and ensuring the logistics for all other organised events. The Mayors of the Municipalities will reserve the right to replace any of the members of the RBB-W appointed by them as a result of non-fulfilment of duties or due to other unforeseeable reasons. The Mayors of the Municipalities will reserve the right to replace any of the other members of the RBB-W due to reasons mentioned above, by ensuring that the civil society or the private sector that has delegated the member in question is consulted with appropriately Responsibilities of the Regional Brand Board West The main responsibilities of the RBB-W are presented in the following, for which this 13 IMPLEMENTATION PLAN FOR THE REGIONAL STRATEGY ON INVESTMENT PROMOTION ECONOMIC REGION WEST

62 ECONOMIC REGION WEST board and the supporting agency take the obligation to fulfil under the assumption of the appropriate means and resources being secured: IMPLEMENTATION PLAN FOR THE REGIONAL STRATEGY ON INVESTMENT PROMOTION ECONOMIC REGION WEST 14 i. Management of the process of developing the Regional Brand, by ensuring a comprehensive consultative participation in the region of all possible stakeholders; ii. Development of supporting projects for the development of regional Brand; iii. Development of the modalities and written criteria for the management of the regional Brand, including the proper utilisation of the Brand by companies and interested organisations of the region; iv. Development and implementation of the plan for the promotion of the regional Brand both within and outside of the country, including the annual plan of activities, annual budget and supporting projects for the promotion of the Brand.

63 INVESTMENT PROMOTION Role of RDA West in supporting investments 4.1 Responsibilities of RDA-West towards RIPC-W and RBB-W RDA-West will provide direct technical and administrative assistance for the Regional Investment Promotion Council West, as well as for the Regional Brand Board West, in the fulfilment of their respective responsibilities foreseen under sections and of this document, and additional responsibilities set by these structures themselves or by the Mayors of Municipalities. The primary support of RDA-West for RIPC-W will include these areas: a. Development of the annual plan of activities and respective budget; b. Realisation of fundraising activities from different sources for the implementation of annual plans and activities; and c. Realisation of development projects which will result from the work of RIPC-W. On the other side, RDA-West will directly support the RBB-W in: a. Preparation of supporting projects for the development of the regional Brand; b. Development of the annual activity plan and respective budget; c. Securing of appropriate funds for the supporting projects and activities. 4.2 Support services of RDA-West for investors During 2015, RDA-West together with the network of other RDAs in Kosovo organised as part of the Association of RDAs (ARDA), have implemented a study with the assistance of a well-known consultancy company on the possible support services for local businesses and for investors. From the perspective of support services for potential investors this study identifies four categories of investor supporting activities. These include direct services to potential and existing investors, promotion of investment opportunities in the regions, organising of events like conferences and fairs for investors, and continuous research and publications to inform potential investors. As part of these categories of supporting activities, the report also identifies concrete services under each respective category which it recommends for the network of RDAs to provide at the regional and central level. Most of these recommended services are in line with the findings and recommendations of this strategy for promotion of investment in the western region, and as such 15 IMPLEMENTATION PLAN FOR THE REGIONAL STRATEGY ON INVESTMENT PROMOTION ECONOMIC REGION WEST

64 ECONOMIC REGION WEST should be taken into consideration also by the RIPC-W as a basis for the types of services that will be provided in the western region through the RDA-West. However, during the review of the types of services that will be provided, the specifics of this region have to be taken into consideration as well as the resources available to RDA-West. IMPLEMENTATION PLAN FOR THE REGIONAL STRATEGY ON INVESTMENT PROMOTION ECONOMIC REGION WEST Coordination with Ministries, state agencies and other organisations In order to ensure the successful fulfilment of strategic objectives and of annual activities of the two abovementioned regional structures, coordination with ministries, state agencies and other organisations, both international and domestic, is an absolute must. This primarily due to the fact that there are no funds at the municipal or regional level dedicated to the fulfilment of these strategic objectives for promotion of investments. Therefore, there abovementioned structures with the support of RDA-West should foresee in their plans and activities the coordination and direct lobbying with institutions and organisations at the central level, in order to coordinate joint activities in promotion of investments, but also in securing funds for strategic projects identified in this document and also those that will be identified in the future. Coordination is necessary to be established with the Ministry of Trade and Industry, KIESA and the Council for Economic Zones, in order for the western region to be urgently included in the national plan of economic zones, and funds to be allocated for the development of such zones. Furthermore, coordination is required with the MEST and the recently established agency for vocational education and training and education for adults, related to the implementation of the Centre of Competence project, advancement of vocational education schools and the re-qualification centres. Additionally, it is of particular importance to lobby with international organisations for the purpose of securing funds for projects that will be continuously identified by these two regional structures.

65 INVESTMENT PROMOTION Timeline of activities of RIPC-W and RBB-W Based on the identification of responsibilities for these two regional structures which will coordinate their activities in creating more favourable conditions for investments in the region, and the promotion of the region as a whole, it was concluded that this implementation plan should also contain a timeline of the main activities for these two regional structures. The following activities are tentative as these structures themselves will be responsible for finalising their annual plans and the timeline of the foreseen activities. 5.1 Activities proposed for the RIPC-W The proposed activities are presented in quarterly period for the first year, as well as other possible activities after the first year of establishment and functioning. However, the actual hierarchy and scheduling of their implementation also depends on the date of the decision to establish the RIPC-W by the Governing Board of RDA-West, specifically the Mayors of Municipalities of the western region, and the decision of the RIPC-W itself on the frequency of meetings during one quarter. First quarter: i. Appointment of members and deputy members of the RIPC-W; ii. Provision of informative and training sessions for the RIPC-W by RDA-West; iii. Setting of the annual calendar of activities for the RIPC-W, including regular sessions, workshops and lobbying activities; iv. Determining in cooperation with RDA-West the types of support services to be provided for investors in cooperation with KIESA; v. Setting of criteria for determining the economic zones in the region in accordance to the legal provisions of the Law on Economic Zones, and the Administrative Instructions related to this law. Second quarter: i. Finalising the proposal for the distribution of economic zones in the western region and their prioritisation for inclusion in the national plan for economic zones; ii. Development of feasibility studies for the priority zones proposed in accordance with the Administrative Instruction of the MTI on the feasibility studies for establishment of economic zones; iii. Holding of public consultation sessions with primary stakeholders in relation to the proposals for economic zones in the western region; iv. Presentation of the project and lobbying with the MEST and donors in relation to the establishment of the Centre of Competence in the western region. 17 IMPLEMENTATION PLAN FOR THE REGIONAL STRATEGY ON INVESTMENT PROMOTION ECONOMIC REGION WEST

66 ECONOMIC REGION WEST IMPLEMENTATION PLAN FOR THE REGIONAL STRATEGY ON INVESTMENT PROMOTION ECONOMIC REGION WEST 18 Third quarter: i. Preparation and submission of the required documentation along with the feasibility studies to KIESA and the Council for Economic Zones, for the inclusion of the proposed economic zones in the national plan; ii. Determining the areas with the highest potential for promotion of investments and development of the terms of reference for separate studies of respective economic sectors, as well as projects related to the realisation of these studies; iii. Continuation of market research related to lack of professions and qualifications in demand, and cooperation with education and re-qualification institutions for reducing these gaps; iv. Finalisation of the supporting projects for the secondary vocational schools and the re-qualification centres in the region; v. Continuation of lobbying with the MEST and donors on the establishment of the Centre of Competence in the region. Fourth quarter: i. Identification of sources of funding for the economic zones projects from the government or donors; ii. Identification of sources of funding from donors for the sectorial studies related to investment opportunities; iii. Identification of donors for the supporting projects for vocational schools and re-qualification centres; iv. Development of the long-term plan for domestic and international promotion of investment opportunities in the western region of Kosovo, including investments in economic zones and beyond, in cooperation with KIESA; v. Assessment of the impact of the RIPC-W and the support services of RDA-West. Recurring activities proposed for the following years: i. Review and re-prioritisation of the economic zones plan for the region and continuation of efforts for the development of new zones; ii. Review and amendment of support services provided to potential investors through RDA-West; iii. Implementation of the project for establishing the Centre of Competence in the region; iv. Implementation of supporting projects for secondary vocational schools and centres for re-qualification; v. Implementation of the programme for the national and international promotion of investment opportunities in the western region, in cooperation with KIESA; vi. Continued research of market needs for special qualifications in demand and coordination with education institutions for fulfilling these needs; vii. Continued assessment of the RIPC-W and of the support services provided by RDA-West for potential investors and for the RIPC-W. 5.2 Activities proposed for the RBB-W As in the case of abovementioned regional structure, the hierarchy and scheduling

67 INVESTMENT PROMOTION of the following proposed activities depends on the date of the decision to establish the RBB-W by the Mayors of Municipalities of the western region, and the schedule and frequency of meetings which the RBB-W will determine itself. However, the proposed activities are considered essential for the fulfilment of objectives identified in the given strategy. First quarter: i. Appointment of core and supporting members of the RBB-W; ii. Provision of informative and training sessions for the members of the RBB-W; setting of the annual plan of activities of the RBB-W, including regular meetings, consultation sessions with stakeholders, and promotion activities; iii. Organising of consultation sessions with stakeholders on determining the criteria for the regional brand; Second quarter: i. Preparation of the terms of reference for the development of the regional brand that includes the logo, mission and promotional materials of the brand; ii. Finalisation of the project for development of the regional brand, including the costs for public consultations, logo design and brand promotional materials; Third quarter: i. Identification of sources of funding for the regional brand project and initiating the implementation of the project; ii. Development of the plan and regulations for managing the regional brand; iii. Developing a plan for regional brand s domestic and international promotion; Fourth quarter: i. Development of the project for supporting regional producers and service providers, in order to fulfil the conditions for utilisation of the regional brand; ii. Identification of sources of funding for this supporting project and initiation of its implementation; iii. Supervision and support of the regional brand development process; Recurring activities proposed for the following years: i. Management of the developed regional brand in accordance to regulations; ii. Setting of annual activities for the continued promotion of the brand at the international and domestic levels; iii. Undertaking activities for the continued growth of membership in terms of regional companies and institutions that utilise the regional brand; iv. Continued development of projects for sustained support to regional companies and institutions that utilise the regional brand; v. Ensuring the regional brand networks with other European regionals brands. 19 IMPLEMENTATION PLAN FOR THE REGIONAL STRATEGY ON INVESTMENT PROMOTION ECONOMIC REGION WEST

68 ECONOMIC REGION WEST IMPLEMENTATION PLAN FOR THE REGIONAL STRATEGY ON INVESTMENT PROMOTION ECONOMIC REGION WEST Strategic Projects

69 INVESTMENT PROMOTION Description sheet for Project no. 1 (that can be implemented in 6 municipalities) Project Title: Establishment of the Sector Specific Industrial Part (as a Free Zone subject to the specifics of the sector) Project implementation location and area: One in each municipality of the region depending on the determined development priorities Foreseen implementation period: Approximate cost of project: Strategy Document used as a source: Project Objectives: Main activities of the project: Expected results of the project: Target groups: Final beneficiaries: 24 months for each project million for each project (subject to terrain, size and number of plots, and determined location) Regional Promotion Strategy of Investments Overall objective: Creating favourable conditions for foreign and domestic investments in specific sectors with a potential for development in the municipalities of the region Specific objectives: 1. Attraction of foreign and domestic investors to invest in one of the Industrial Parks of the western region; 2. Continuous creation of new jobs. 1. Development of the infrastructure, enclosure and administrative buildings of the industrial park; 2. Appointment of management structures for the Industrial Park; 3. National and international promotion of investment in the given park and signing of agreements with investors. 1. Construction of the Industrial Park as per the specifications and provision of optimal conditions for investments in the determined plots; 2. Successful promotion of the Industrial Park by the Management Structure and signing of investment agreements for all of the plots within 5 years from the conclusion of the construction; 3. Employment of at least workers in the businesses located within the Industrial Park (subject to the size of the park in a given municipality) All potential foreign and domestic investors All of the current and future workforce of the western region of Kosovo 21 IMPLEMENTATION PLAN FOR THE REGIONAL STRATEGY ON INVESTMENT PROMOTION ECONOMIC REGION WEST

70 ECONOMIC REGION WEST Description sheet for Project no. 2 Project Title: Project implementation location and area: Foreseen implementation period: Regional Centre of Competence Peja or Gjakova (Regional Centre) months IMPLEMENTATION PLAN FOR THE REGIONAL STRATEGY ON INVESTMENT PROMOTION ECONOMIC REGION WEST 22 Approximate cost of project: Strategy Document used as a source: Project Objectives: Main activities of the project: Expected results of the project: Target groups: Final beneficiaries: 4.5 million Euro Regional Promotion Strategy of Investments Overall objective: Improving the workforce s level of professional qualifications in accordance with market demands, targeting specifically young jobseekers or the recently graduated. Specific objectives: Provision of Vocational Education and Training programmes of a higher level and internationally recognised certifications with the aim of improving sustainable employment opportunities 1. Construction of the Centre of Competence and its supply with inventory and didactic materials; 2. Researching of current job market demands for qualifications that are scarce, as well as future demands of potential investors; 3. Finalisation of the educational curricula and appointment of permanent management and teaching staff; 4. Signing of cooperation agreements with international training institutions in order to provide specialised trainings and certifications. 1. Successful establishment and functioning of the Centre of Competence in the western region; 2. Successful fulfilment of market demands for scarce qualifications and provision of qualifications that have a future perspective; 3. Graduation or certification of at least individuals per year from the Centre of Competence Graduates of secondary schools, in general or those of Vocational Education and Training; Graduates of schools of higher education and universities for professional trainings and certifications; Employed individuals who seek development of professional knowledge and skills through professional trainings and certifications. All of the workforce in the western region, current businesses and potential investors in the western region.

71 INVESTMENT PROMOTION Description sheet for Project no. 3 Project Title: Project implementation location and area: Support to Vocational Education and Training Schools in the Western Region All the municipalities of the western region Foreseen implementation period: Approximate cost of project: Strategy Document used as a source: Project Objectives: Main activities of the project: Expected results of the project: Target groups: Final beneficiaries: months 600,000 Euro Regional Promotion Strategy of Investments Overall objective: Improving the level of professional training in the secondary vocational schools in the western region, and appropriate qualification as per job market needs. Specific objective 1. Provision of better conditions for students of secondary vocational schools through more advanced tools for practical applications; 2. Improving the competitiveness of graduates in the job market, and their preparation for more advanced education. 1. Inventorying of all the needs for practical application tools and associated equipment in all of the 11 secondary vocational education schools; 2. Supplying and putting into function of all the tools for practical application in the respective schools; 3. Identification and fulfilment of needs for specialised trainings for the management staff and teachers of these schools; 4. Promotion of vocational schools at the regional and national level as education alternatives with a future perspective 1. Improvement of conditions for practical education in vocational schools as a result of advancements in tools for practical application; 2. Improvement of the level of knowledge and skills of students and graduates of these schools; 3. Higher levels and quicker employment of graduates from these schools as a results of knowledge and skills gained. 11 secondary vocational schools in the region and all of their current and future students. Inhabitants of the region, businesses of the region and country, potential investors. 23 IMPLEMENTATION PLAN FOR THE REGIONAL STRATEGY ON INVESTMENT PROMOTION ECONOMIC REGION WEST

72 ECONOMIC REGION WEST Description sheet for Project no. 4 Project Title: Development of the Regional Brand Project implementation location and area: All of the western region Foreseen implementation period: months IMPLEMENTATION PLAN FOR THE REGIONAL STRATEGY ON INVESTMENT PROMOTION ECONOMIC REGION WEST 24 Approximate cost of project: Strategy Document used as a source: Project Objectives: Main activities of the project: Expected results of the project: Target groups: Final beneficiaries: 150,000 Euro Regional Promotion Strategy of Investments Overall objective: Development of the Regional Brand which reflects and promotes the social features, natural wealth and cultural heritage of the western region of Kosovo Specific objective 1. The Regional Brand is identified through its logo and slogan which transmit the message of the quality of life, services and products that originate from the region; 2. The Regional Brand is supported and utilised by institutions, businesses and civil society in the region as a sign of commitment to the values and qualities of the region. 1. Establishment of the consultation groups with institutions, businesses and civil society; 2. Determining of the terms of reference for the design of the logo and promotional material of the brand 3. Development and implementation of domestic and international promotional activities for regional brand. 1. The Regional Brand is developed through comprehensive participation of all regional stakeholders; 2. The logo and slogan of the regional brand reflect the values of the region and are supported by the stakeholders; 3. Instituions, producers an service providers in the region utilise the logo and slogan of the regional brand in their products and activities; Businesses, Institutions and Civil Society All of the inhabitants of the western region

73 INVESTMENT PROMOTION Description sheet for Project no. 5 Project Title: Improvement of the Quality of Products and Services in the Western Region through certification of ISO standards Project implementation location and area: Western Region of Kosovo Foreseen implementation period: Approximate cost of project: Strategy Document used as a source: Project Objectives: Main activities of the project: Expected results of the project: Target groups: Final beneficiaries: months Subject to the number of businesses and institutions that are targeted for certification Regional Promotion Strategy of Investments Overall objective Supporting of businesses and institutions in improvement of quality of products and services that originate from the western region Specific objectives 1. Direct support to manufacturing and service providing businesses in improving the level of product quality and safety through the appropriate ISO standards certification; 2. Support to regional institutions in improving the quality of services and certification in the given ISO standards 1. Identification of regional businesses that express interest in support in the process of certification with ISO standards; 2. Identification of regional institutions 1. Certification of at least... businesses with the appropriate ISO standards; 2. Certification of at least... institutions with the appropriate ISO standards; Manufacturing and service providing businesses of the region; Regional institutions All consumers of the products and services in the region, country and abroad 25 IMPLEMENTATION PLAN FOR THE REGIONAL STRATEGY ON INVESTMENT PROMOTION ECONOMIC REGION WEST

74 ECONOMIC REGION WEST IMPLEMENTATION PLAN FOR THE REGIONAL STRATEGY ON INVESTMENT PROMOTION ECONOMIC REGION WEST 26

75 IMPLEMENTATION PLAN FOR THE REGIONAL INVESTMENT PROMOTION STRATEGY ECONOMIC REGION WEST

76 Strategjia Rajonale për Promovim të Investimeve - Regionalna Strategija za Promovisanje Investicija - Regional Investment Promotion Strategy PLANI I ZBATIMIT PLAN IMPLEMENTACIJE IMPLEMENTATION PLAN RAJONI EKONOMIK PERËNDIM EKONOMSKI REGION ZAPAD ECONOMIC REGION WEST Produced with the technical support of Regional Development Agency (RDA) West DISCLAIMER This publication has been produced with the assistance of the Europian Union Office in Kosovo. The content reflects the views of the Core Partnership Working Group, Thematic Working Groups and regional stakeholders, and does not represent the official view of the Europian Union Office in Kosovo.