Bashkia Ersekë/Erseke Municipality. Plani Lokal i Veprimit në Mjedis Local Environmental Action Plan

Transcription

1 Bashkia Ersekë/Erseke Municipality Plani Lokal i Veprimit në Mjedis Local Environmental Action Plan

2

3 Plani Lokal i Veprimit në Mjedis Local Environmental Action Plan Bashkia Ersekë Municipality of Erseke 2007

4 Përgatitja e këtij dokumenti është financuar nga: This document has been financed by: Agjencia Suedeze për Zhvillim dhe Bashkëpunim Ndërkombëtar (SIDA) Opinionet e shprehura në këtë dokument nuk paraqesin domosdoshmërisht opinionet e SIDA. Përgjegjësia për to mbetet e autorit. Me mbështetjen e: Swedish International Development Cooperation Agency (SIDA) Sida does not neccessary share the views expressed in this material. Responsibility for its contents rests with the autor With the support of: Rr. Ismail Qemali, Nr. 27 Kutia Postare 127 Tiranë Tel/Faks: rec@albania.rec.org Internet: Ç është REC Qendra Rajonale e Mjedisit (REC), është një organizatë ndërkombëtare jopartizane, joavokate, jofitimprurëse që mbështet zgjidhjen e problemeve mjedisore në Evropën Qendrore e Lindore (EQL), duke nxitur bashkëpunimin ndërmjet organizatave joqeveritare, qeverive, bizneseve e aktorëve të tjerë mjedisorë, si dhe duke mbështetur shkëmbimin e lirë të informacionit dhe pjesëmarrjen e publikut në vendimmarrjen mjedisore. REC është krijuar në 1990 nga ShBA, Komisioni Evropian dhe Hungaria. Sot REC, bazohet ligjërisht në Kartën e tij, nënshkruar nga 28 vende dhe Komisioni Evropian, dhe në një marrëveshje ndërkombëtare me qeverinë hungareze. REC ka zyrën qendrore në Szentendre, Hungari dhe zyrat e vendeve në secilin prej 17 vendeve përfituese. Shqipëria e ka nënshkruar Kartën e REC në Zyra e REC për Shqipërinë është hapur në Kjo zyrë punon për realizimin e misionit të REC duke mbështetur organizatat jofitimprurëse, institucionet mjedisore në të gjitha nivelet, dhe aktorë të tjerë të interesuar në fushën e mjedisit, duke mbështetur proceset pjesëmarrëse e shkëmbimin e lirë të informacionit. Fushat kryesore të veprimtarisë janë: Programi i granteve për OJF-të; Planet Lokale të Veprimit në Mjedis, Informacioni Mjedisor; Edukimi Mjedisor; Programi i kualifikimit për OJF-të dhe zyrtarë të mjedisit, nismat dhe programet vendore e rajonale; etj. Donatorët më të fundit janë: Komisioni Evropian, Ambasada e Mbretërisë së Vendeve të Ulëta, SIDA, UNDP, GEF/SGP, Fondacioni SOROS, SDC, BE, etj. About REC The Regional Environmental Center for Central and Eastern Europe (REC) is a non-partisan, non-advocacy, not-for-profit international organisation with a mission to assist in solving environmental problems in Central and Eastern Europe (CEE). The Center fulfils this mission by promoting cooperation among non-governmental organisations, governments, businesses and other environmental stakeholders, and by supporting the free exchange of information and public participation in environmental decisionmaking. The REC was established in 1990 by the United States, the European Commission and Hungary. Today, the REC is legally based on a charter signed by the governments of 28 countries and the European Commission, and on an international agreement with the government of Hungary. The REC has its Head Office in Szentendre, Hungary, and country offices and field offices in 17 beneficiary countries which are: Albania, Bosnia and Herzegovina, Bulgaria, Croatia, the Czech Republic, Estonia, Hungary, Latvia, Lithuania, the FYR of Macedonia, Montenegro, Poland, Romania, Serbia, Slovakia, Slovenia and Turkey. REC Albania operates since 1993 through its Country Office in Tirana. REC Albania programmes includes Environmental Planning and Management, Environmental Education and Information, Civil Society Support, Public Participation, etc. The recent donors and partners of REC Albania are: The Embassy of Kingdom of the Netherlands, Swedish International Development Agency (SIDA), Swiss Development Cooperation (SDC), Spanish International Cooperation Agency (AECI), United Nations Development Program (UNDP Albania), Global Environmental Facility (GEF), Open Society Foundation (Soros Foundation), etc.

5 Përmbatja/Content Parathënie 7 Procesi i hartimit 9 Analiza SWOT 11 Vizioni mjedisor i qytetit të Ersekës Përshkrim i përgjithshëm - Analiza e gjendjes Pozicionini Gjeografik 1.2 Klima 1.3 Popullsia 1.4 Zhvillimi ekonomik 1.5 Infrastruktura urbane - shërbimet 1.6 Pasuritë natyrore të rajonit 1.7 Pasuritë ujore 1.8 Situata shëndetësore 1.9 Kultura/sportet 1.10 Mundësitë për pushim dhe turizëm Analiza e Problemeve Mjedisore 25 Plani i Veprimit 39 Local Environmental Action Plan - English version 55

6

7 Fjala e Kryetarit të Bashkisë Si kryetar i bashkisë së qytetit të Ersekës kam kënaqësinë t ju përshkruaj ju shkurtimisht hartimin e Planit Lokal të Veprimit në Mjedis (PLVM) për qytetin e Ersekës. Për këtë proces u ngrit një grup pune me specialistë të fushave të ndryshme (shëndetësi, zonat e gjelbra, urbanistikë, turizëm etj.), të cilët punuan në bashkëpunim me specialistë të tjerë të qytetit për hartimin e PLVM. Erseka është qyteti më i madh në rrethin e Kolonjës, ku ndodhen institucionet e qeverisjes të rrethit dhe nënprefektura. Në këmbë të malit të Gramozit, Erseka është një nga vendet më piktoreske, por dhe, njëkohësisht, më të organizuara të Shqipërisë. Ne jemi krenarë për bukurinë e natyrës sonë dhe pastërtinë e qytetit (duke siguruar mbledhjen e mbetjeve 3 herë në javë), rrugët e asfaltuara dhe 24 orë energji elektrike. Biznesi i tanishëm dhe industria në rajon përfshijnë: bujqësinë, blegtorinë, produktet blegtorale, kultivimin e mjaltit, prodhimet e bulmetit, prodhimin e birrës, bukës, e ëmbëlsirave etj. Në pesë vitet e fundit, Bashkia e Ersekës e ka drejtuar vëmendjen në përmirësimin e jetës së qytetarëve të saj, dhe ka mbështetur zhvillimin e përmirësimeve të infrastrukturës së qytetit. Projektet e mëparshme kanë përfshirë: futjen në përdorim të matësve të ujit, shtrimin e trotuarëve dhe vendosjen e ndriçimit rrugor; përmirësime infrastrukture në ndërtesën e bashkisë dhe shkollat; dhe përpjekjet për mobilizimin e komunitetit. Në bashkëpunim me komunitetin, kemi përgatitur Planin Strategjik të parë afatgjatë të zhvillimit të qytetit, Planin e Veprimit për Turizmin në Qytetin e Ersekës dhe kemi marrë opinionet dhe kontributin e qytetrëve për këtë plan mjedisor. Ky plan përqendrohet në zhvillimet e turizmit dhe kulturës, duke u fokusuar në problemet më shqetësuese të rajonit në drejtimin mjedisor. Procesi i planifikimit dhe vizionit tonë ka përfshirë anëtarët e këshillit, drejtuesit e biznesit, nxënësit e shkollave dhe anëtarë të tjerë të komunitetit. Erseka është në rrugën e suksesit dhe ne dëshirojmë që ju të jeni pjesë e saj! Në qoftë se do të dëshironit të dinit më tepër rreth qytetit tonë, vlerave dhe problemeve te tij, ju lutem, mos hezitoni të kontaktoni me mua. Unë shpresoj që ky do të jetë një informacion i dobishëm dhe jeni të mirëpritur për të punuar së bashku në të ardhmen. A word by the Mayor In my capacity as Mayor of the town of Erseka I have the pleasure to briefly describe the process of designing the town s Local Environmental Action Plan. A working group of specialists from various fields (health, city planning, tourism, greenery etc.,) was set up to work closely with an extended group of experts in the town to design the Local Environmental Action Plan. Erseka is the biggest town in the region of Kolonja and seat to the Region s and Sub-Prefecture Governmental structures. Located at the foot of the Mountain of Gramoz, Erseka is one of the most picturesque places. Its population stands out as hard working and highly organized people. We take pride in the nature s beauty and the orderliness of our town. The people of Erseka may boast of paved roads, clean town (where waste is removed three times a week) and uninterrupted electricity supply. Current business and industry in the region include: agriculture, livestock, diary products, honey production, meat products, beer production, bakeries, etc. In the last five years, the Municipality of Erseka has focused its efforts on improving the living conditions of its population by investing in infrastructure improvement. Such improvements include: the installation of water meters, tiling of the pavements, installation of street lights; rehabilitation of public buildings such as the municipality and school buildings and efforts to increase community participation. In cooperation with the community, the first long term Town Planning Strategic Plan was designed, as well as the Tourism Action Plan for the Town of Erseka. In addition, community input has been gathered for the current environmental action plan. This plan is focused on the development of tourism and culture and focuses on the priority issues of the region from the environmental point of view. The vision and planning work has drawn the participation of council members, business leaders, students and broad based community members. Erseka is on the way to further successes and we would be happy to have your contributions and input. Should you need more information about the town, its values and issues, please do not hesitate to contact me. I hope this publication will be helpful to you and we will be hopefully able to work together to build our common future. Përzemërsisht, Kryetari i bashkisë ersekë Z. Adriatik Braçe Cordially, Adriatik Braçe Mayor, Municipality of Erseka

8

9 Plani Lokal i Veprimit në Mjedis LOCAL ENVIRONMENTAL ACTION PLAN Procesi i hartimit Plani i veprimit në mjedis për qytetin e Maliqit u konceptua që në vjeshtën e vitit 2005, kur përfaqësues të REC ndërmorën nismën për të mbështetur nismat qytetare vendore për të përmirësuar kushtet mjedisore të jetesës në disa qendra të banuara të rajonit. Një grup pune, i ngritur nga kryetari i Bashkisë, që përfaqësonte grupe të ndryshme interesi, iu vu punës, së pari, për të ndërgjegjësuar masën e gjerë të qytetarëve, në mënyrë të veçantë të të rinjve, që të marrin pjesë aktivisht në diskutim dhe hartimin e një plani sa më funksional për një veprim të suksesshëm në mjedis. Grupi punës, i përbërë nga Znj. Lindita Beqo - Specialiste në zyrën e kordinim-zhvillimit në Bashkinë Ersekë, Znj. Jannette Vail - vullnetare e korpusit të paqes, Z. Vangjel Thomollari - Mjek në spitalin e Ersekës, Z. Vangjelo Gjergo - Inxhinier, drejtues teknik në Ndërmarjen e UK Ersekë, Z. Paskal Vogli, drejtues i fondacionit AGRINAS, punoi për një periudhe rreth një vjeçare në përgatitjen e materialit dhe hartoi një fushatë diskutimesh në publik, ku kërkohej mendimi i këtij të fundit për të analizuar: 1. Burimet natyrore të qytetit. 2. Problemet mjedisore që shqetësojnë qytetarët. 3. Prioritetet e probleme mjedisore që kërkojnë zgjidhje. 4. Rrugët dhe mjetet për një veprim efikas në mjedis. Puna e grupit të punës u shoqërua me një sërë aktivitetesh dhe takimesh publike të organizuara së bashku me OJFtë e qytetit, të rinjtë dhe nxënësit e shkollave dhe me komunitetet e ndryshme në qytet. Pas përpunimit të të dhënave nga grupi i punës u arrit në një material që përbën bazën e hartimit të planit lokal të veprimit në mjedis për qytetin e Ersekës. Hapat e kryerjes së procesit Ngritja e grupit të punës Trajnimi i grupit Analiza e situatës mjedisore Takime publike Përmbledhja e problemeve Takime publike për prioritet Përgatitja e planit Miratimi nga një përfaqësi publike Miratimi nga Këshilli Bashkiak Bashkia/MUNICIPALITY OF ERSEKE - 9

10

11 Plani Lokal i Veprimit në Mjedis LOCAL ENVIRONMENTAL ACTION PLAN ANALIZA SWOT E BASHKISË SË ERSEKËS* FAKTORË TË BRENDSHËM TË JASHTËM POZITIVË NEGATIVË Pikëmbështetjet Burimet natyrore: mali Gramozit, lumi Osum, monumentet e natyrës 15, zona e Shelegurit. Vlera Historike: monumente kulture 16. Tradita të shumta: folklor, veshje. Vlera etnografike dhe artistike. Objekte sociale: kinoteatër. Mundësi për zhvillimin e aktivitetit të gjahut. Produkte ushqimore të veçanta dhe tërheqëse (bujqësore organike). Pasuri kullosore (Gramozi bazë për zhvillimin e blegtorisë). Burime të mjaftueshme uji të pijshëm. Energji elektrike 24 orë. Infrastruktura e mirë brenda qytetit. Klimë e favorshme për zhvillimin e turizmit dhe shëndetit. Ekzistenca e një spitali me infrastrukturë të mirë. Qetësia publike. Pushteti vendor mbështetës i komunitetit dhe inisiativave. Nivel i mirë kulturor dhe arsimor Dobësitë Mungesa e një administrimi të mirë të ujit për të siguruar furnizim të rregullt; Mbeturinat inerte të palarguara nga qyteti; ujra të zeza të pasistemuara në dalje të qytetit Infrastruktura rrugore e pafavorizuar Mosfunksionimi i Dhomës së Tregëtisë Mosreklamimi i vlerave të Ersekës Largimi i specialistëve nga qyteti Emigracioni Fragmentizimi i tokës Sistem bankar i varfër Mungesa e inisiativave të fillimit të biznesit Mungesa e politikave për zhvillimin e biznesit Mungesa e marketingut profesional Infrastrukturë e dëmtuar rrugore brenda rrethit Mungesa e OJQ Mungesa e komunitetit në vendimmarrje Mungesa e bizneseve të mëdha Mungesa e informacionit të përgjithshëm Mundësitë Zhvillimi i turizmit malor dhe kulturor Krijimi i rezervateve Përmirësimi i infrastrukturës rrugore për shfrytëzimin e burimeve turistike Tërheqja e specialistëve të kualifikuar nëpërmjet stimulimit të tyre Promovimi i vlerave ekzistuese në rajon Ngritja e kapaciteteve Futja e teknologjive të reja Përfshirje në projekte Eurorajonale Rritja e bashkëpunimit me donatorët Zhvillimi i blegtorisë, frutikulturës, pemëtarisë, bletarisë. Rreziqet Ndërtimi në zona, që dalin nga tradita Largimi i specialistëve Vartësia e institucioneve nga Korça Konkurrenca e pandershme Ndikimi i politikës në biznes Hapja e tregjeve rajonale Ndryshimi i shpeshtë i legjislacionit Mplakja e popullsisë Mungesa e saktësisë së informacionit Tërheqja e investitorëve nga fqinjët Ekzistenca e monopoleve *) Kjo analizë është përgatitur në kuadër të hartimit të strategjisë së zhvillimit ekonomik dhe PLVM për qytetin dhe merr në konsideratë ndikimet pozitive dhe negative të rajonit në përgjithësi. Bashkia/MUNICIPALITY OF ERSEKE - 11

12 KOLSH ERSEKE Pasaporta e qytetit/city Passport Emri/Name Erseke Lindja/Year of establishment 60 vjet më parë/years before Pozicioni gjeografik/geographical position Në juglindje/south-east Popullsia/Population 8200 banorë/inhabitants Lartësia mbi nivelin e detit/level from the sea 812 m VENDNDODHJA/LOCATION

13 Plani Lokal i Veprimit në Mjedis LOCAL ENVIRONMENTAL ACTION PLAN VIZIONI Erseka, qytet me vlera tërheqëse mjedisore, kulturore dhe historike për zhvillimin e turizmit. Qytet me hapësira të mjaftueshme për zhvillimin e sektorit privat dhe agrobiznesit, si elementë bazë për përmirësimin e jetës së qytetarëve. Një qytet me kushte të favorshme klimatike dhe natyrore për menaxhimin dhe mbrojtjen e mjedisit. Drejtimet e zhvillimit ekonomik të Ersekës në përputhje me vizionin e saj ekonomik dhe mjedisor: Zhvillimi ekonomik i qëndrueshëm, me prioritet zhvillimin e agrobiznesit, dhe krijimi i kushteve për rritjen e nivelit të punësimit; Zhvillimi i qëndrueshëm urban nëpërmjet një planifikimi të ri, në përputhje me ndarjen e re administrative; Kthimi i Ersekës në një zonë turistike, nëpërmjet zhvillimit dhe reklamimit të vlerave kulturore dhe historike të saj; Përmirësimi i cilësisë së jetës së qytetarëve nëpërmjet pjesëmarrjes së tyre në vendimmarrje; Krijimi dhe ruajtja e një mjedisi të sigurt dhe të shëndetshëm për jetën e qytetarëve Bashkia/MUNICIPALITY OF ERSEKE - 13

14 2. Karakteristika të përgjithshme Bashkia Maliq shtrihet në Juglindje të Shqipërisë, bën pjesë në Qarkun e Korçës, shtrihet në veri perëndim të qytetit të Korçës, rreth 13 km larg tij, dhe në perëndim të fushës së Korçës, përgjatë rrjedhës së lumit Devoll. Bashkia përbëhet nga qyteti Maliq dhe nga gjashtë fshatrat përreth tij: Kolanec, Fshat Maliq, Goçe, Plovisht, Bickë dhe Gjyras. Relievi është fushorkodrinor në pjesën e qytetit dhe kodrinor-malor në fshatrat e bashkisë. Ndodhet në një lartësi nga niveli i detit prej 812 m në qendër të qytetit deri në m në fshatin Bickë. Pjesët më të larta në territor janë Mali i Ariut, m, në fshatin Kolanec dhe Maja e Mustaqit, m, në territorin e fshatit Gjyras Territori i Bashkisë Maliq kufizohet në veri, në jug dhe në lindje me Komunën e Libonikut, ndërsa në perëndim kufizohet nga Komunat Voskopojë e Lozhan. Në veri dhe verilindje si kufi shërben lumi Devoll, në gjatësinë nga hyrja e qytetit e deri në fshatin Plovisht-Bos (fshati i fundit i Bashkisë). Bashkia ka një popullsi të qëndrueshme prej 8200 banorësh (6.000 në qytet e në fshat). Sipërfaqja e përgjithshme e territorit të bashkisë është ha kurse sipërfaqja e qytetit është 72 Ha.

15 Plani Lokal i Veprimit në Mjedis LOCAL ENVIRONMENTAL ACTION PLAN I. Përshkrim i përgjithshëm Analiza e gjendjes 1.1 Pozicioni Gjeografik Qyteti i Ersekës shtrihet në rrethin i Kolonjës, në pjesën jug-lindore të Shqipërisë dhe bën pjesë në Qarkun e Korçës. Kufizohet në veri me rrethin e Korçës, në perëndim e jugperëndim me rrethin e Përmetit dhe juglindje me Greqinë, kufi që dominohet nga kurrizi malor i malit të Gramozit, ku ndodhet dhe maja më e lartë, Çuka e Peçit, m mbi nivelin e detit. Brenda këtyre kufijve natyrorë, rrethi i Kolonjës ka një sipërfaqe prej 805 km 2. Kolonja është krahina më e lartë e Shqipërisë me një lartësi mesatare mbi m mbi nivelin e detit. Krahina e Kolonjës është mjaft e copëzuar dhe ndërpritet tërthor nga lumi i Osumit, disa degë të Vjosës (Langarica dhe Sandrapori) si dhe një sërë përrenjsh që zbresin nga mali i Gramozit. Në rrugën e tyre ata formojnë shtretër mjaft të thellë. Kjo është një nga arsyet që niveli i ujërave freatike është mjaft i thellë. 1.2 Klima Krahina e Kolonjës bën pjesë në zonën klimatike mesdhetare malore. Karakterizohet nga dimër i ftohtë (mesatarja e Janarit C) verë e freskët (mesatarja e Korrikut 19,4 0 C) Rreshjet janë të pakta ( mm shi në vit) 1.3 Popullsia Rrethi i Kolonjës ka banorë dhe familje, nga të cilat familje me banorë të vendosur në dy qytete Ersekë e Leskovik dhe familje me banorë jetojnë në fshat. Dendësia e popullsisë arrin nivelin 20 banorë për km 2. Qendrat e banuara janë vendosur kryesisht rrëzë Gramozit dhe maleve të tjera përreth. Qyteti i Ersekës është qendra e rrethit Kolonjë dhe shtrihet gati në qendër të pllajës së Kolonjës në këmbë të malit të Gramozit me distancë 2 km nga rrëza e tij dhe ka një sipërfaqe prej 1,1 km 2 ; familje dhe banorë. 1.4 Zhvillimi ekonomik Në qytetin e Ersekës, zhvillimi i biznesit është i orientuar kryesisht nga biznesi i vogël. Në këtë territor ushtrojnë aktivitet rreth 320 subjekte private, nga të cilat vetëm 15 subjekte kanë statusin e personit juridik. Subjektet me statusin e personit juridik përbëhen nga 6 firma ndërtimi, ndërsa të tjerat punojnë kryesisht në fushën e shfrytëzimit të pyjeve dhe përpunimit për shitje të lëndës drusore. Pjesa tjetër e biznesit është biznes i vogël, kryesisht në fushën e shërbimeve dhe tregëtisë dhe një numër relativisht i vogël përbëhet nga subjekte të vogla prodhuese e përpunuese, (1 subjekt prodhim birre; 3 subjekte prodhim buke; 1 fabrikë përpunim qumështi dhe 3 baxho me kapacitet relativisht të ulët). Gjithashtu, veprojnë subjekte në fushën e tregëtisë dhe të shërbimeve, kryesisht të vetëpunësuar dhe vetëm 30% e tyre kanë nga dy punonjës të siguruar, përfshi edhe pronarin. Investimet e reja për zhvillimin e biznesit janë të rralla; numërohen rreth Bashkia/MUNICIPALITY OF ERSEKE - 15

16 Plani Lokal i Veprimit në Mjedis LOCAL ENVIRONMENTAL ACTION PLAN 25 objekte të reja të përshtatura për objekte tregëtie dhe shërbimesh, disa prej tyre të papërfunduara, me sipërfaqe ndërtimi nga 100 deri në 200 m 2, mesatarisht jo më shumë së 2,5 kate. Ajo që është e dukshme janë investimet për rikonstruksion dhe përshtatje të mjediseve ekzistuese në rreth 80% të mjediseve ku ushtrohet aktivitet privat. Në vitet e fundit ka patur pothuajse një numër kostant të numrit të biznesit të vogël të regjistruar me një rritje rreth 2-3%. Ka subjekte që mbyllin aktivitetin ose ndryshojnë llojin e aktivitetit ose vendndodhjen e biznesit, sidomos në rastet e subjekteve që operojnë kryesisht në mjedise me qera. Numri i bizneseve të mbyllura çdo vit varion në 4-5% të numrit të përgjithshëm të subjekteve private. Bizneset informale në territorin tonë dhe punësimi në to është relativisht i ulët dhe i kontrollueshëm, duke mos përbërë shqetësim për zhvillimin e biznesit. 1.5 Infrastruktura urbane - shërbimet Furnizimi me ujë të pijshëm Qyteti i Ersekës furnizohet me ujë të pijshëm nga dy ujësjellësa: i pari me vetërrjedhje nga lartësitë e malit të Gramozit dhe i dyti me sistem pompimi me vendburim fshatin Vodicë. Ndër vite janë bërë përmirësime të ndjeshme në zëvendësimin e tubacioneve të vjetra në rrjetin e jashtëm e të brendshëm të qytetit. Në qytet ekzistojnë edhe dy ujësjellësa të tjerë (industrialë) për frigoriferin e qytetit, për fabrikën e qumështit dhe objektet e tjera përreth si dhe katër burime, uji i të cilëve shfrytëzohet vetëm nga kalimtarë të rastit ose nga qytetarë në raste shumë të ralla kur ka difekte ujësjellësi i qytetit. Ujësjellësi Nr. 1 i Gramozit me vetërrjedhje ka burime ujore me zona kaptazhi në 5 pika të ndryshme të malit Gramoz. Megjithëse në terren malor, jashtë mundësive të ndotjes me nënprodukte toksike (përveç me dashje nga keqbërës të ndryshëm) të fushave të kompozimit të plehut apo shkarkimit të ujërave të ndotura, ato janë të kërcënuara nga mundësia e kontaktimit me eskremente bakteriale, pasi tufat e bagëtive janë të shumta në kullotat e malit të Gramozit dhe nuk ka thurje të kaptazheve që t i ndalojë ato të kullosin përreth burimeve, pa përjashtuar rastet kur vetë blegtorët dëmtojnë tubacionet për të pirë ujë bagëtitë e tyre. Ujësjellësi Nr.2, i ndërtuar në vitin 1979, nga fshati Vodicë siguron prurjet me anën e një sistemi pompimi, i gjatë 9 km, me tubacione çeliku me diametër 277. Shfrytëzohet rrallë dhe krijon, në fillim të prurjeve, lëndë të huaja nga oksidimi i tubacioneve të çelikut për shkak të mbushjeve të tubacioneve me ajër gjatë kohës së mosfunksionimit të tij Bashkia/MUNICIPALITY OF ERSEKE

17 Plani Lokal i Veprimit në Mjedis LOCAL ENVIRONMENTAL ACTION PLAN Depoja e ujit (qendrore) është e përbërë nga një sistem deposh (tre) të veçanta me një kapacitet së bashku rreth m 3 ujë. Depoja Nr. 2 me kapacitet 500 m 3 dhe Depoja Nr.3 me kapacitet 200 m 3, kanë dalje që bashkohen në një tubacion të vetëm çeliku, me diametër 300, që çon ujë në qytet. Debiti i ujit që arrin në depo është mesatarisht litra/ sekondë = m 3 në 24 orë ose 164 litra për person apo 766 litra për familje. Klorinimi realizohet në depon Nr.1 të ujësjellësit. 2 fuçi janë të vendosura mbi vaskën e klorinimit, ku pikon solucion hipoklorit, që përzihet me ujë në mjedisin e vaskës dhe, më tej, shpërndahet në tre depot e qytetit. Kjo metodë është e vjetëruar. Nga kontrollet laboratorike të përditshme rezulton se ka një standard në përdorimin e tij dhe nuk merret parasysh korelacioni që duhet të ekzistojë midis debitit të ujit dhe sasive të tij në kohë piku apo reshjesh, ku prurja është e ndryshme. Si rezultat dhe përqindja e klorit residual të gjetura në pikat e ndryshme (5 pika) furnizimi të qytetit është e ndryshme, madje ka patur raste në ditë të vecanta kur ka munguar fare, çka tregon që atë ditë nuk është bërë klorinimi i ujit në depo. Në raste të tjera, rritja e sasive të klorit në ujin e pijshëm mbi normat e lejuara bëhet shkak për dëmtimin e shëndetit të popullatës. Kjo metodë duhet përmirësuar urgjentisht dhe duhet të kalohet në metodën e klorinimit me metodën automatike. Për të rritur cilësinë e ujit të pijshëm dhe për mbrojtjen e tij nga ndotja është e nevojshme vendosja e zonave sanitare rreth kaptazheve si mburojë pasive ndaj ndotjeve. Këto zona sanitare synojnë: Të ruajnë nga dëmtimet veprat e marrjes së ujit; Të evitojnë në maksimum lëndët ndotëse që mund të dëmtojnë cilësine e ujit; Të kontrollojnë zhvillimin e gjithë aktiviteteve që bien në kundërshtim me ruajtjen e burimeve nga ndotja; Të përforcojnë mjetet e parandalimit dhe kontrollit në zonat e kaptazheve Rrjeti i shpërndarjes Rrjeti i brendshëm (shpërndarës) i qytetit është një rrjet unazor i ndërtuar në vitin Tubacioni i rrjeti përbëhet nga tuba çeliku; depoja e qytetit është në gjendje të mirë, ndërsa degëzimet e vogla në shumë vende janë të vjetëruara dhe shumë të amortizuara. Këto bëhen shkak për rrjedhje të ujërave dhe ndotje të tyre në pjesë të veçanta të rrjetit. Ky rrjet, në mjaft vende, kryqëzohet me linjat e kanaleve të ujërave të Bashkia/MUNICIPALITY OF ERSEKE - 17

18 Plani Lokal i Veprimit në Mjedis LOCAL ENVIRONMENTAL ACTION PLAN përdorura. Në vitet e mëparshme, dëmtimi i tij ka sjellë ndotje bakteriale të ujit të pijshëm të qytetit, pikërisht për shkak të dëmtimit të tubacioneve dhe të përzierjes së ujit të pijshëm me ujërat e përdorura. Ndër vite, si rezultat i një monitorimi të vazhdueshëm dhe ballafaqimit të rezultateve të analizave me sinjalizimet e qytetarëve janë konstatuar ndotje të ujit të pijshëm nga: Kryqëzimi i ujërave të zeza me ato të pijshme (dëmtimet e tubacioneve në vendet e kryqëzimit të tyre me ujërat e përdorura); Ekzistenca e linjave paralele të ujërave të zeza dhe atyre të pijshme; Rrjeti i brendshëm i tubacioneve të ujit të pijshëm tepër i vjetëruar (tubo gize), i amortizuar dhe kalimi i ujësjellësit nën banesë. Falë kontaktimeve të menjëhershme dhe riparimeve të shpejta të këtyre dëmtimeve janë parandaluar shpërthimet e sëmundjeve infektive me origjine hidrike në disa raste Ujrat e shiut Në pika kyçe të shpërndarjes janë ndërtuar një numër i madh pusetash, kryesisht të ndërtuara nën nivelin e terrenit, me mure të rregullta, të mbuluara me kapak betoni ose hekuri. Në periudhën e reshjeve shumë puseta mbushen me ujë mbi nivelin e saraqineskave shpërndarëse nga depozitimi i reshjeve nga jashtë apo nga rrjedhja e saraqineskave të dëmtuara gjatë presionit maksimal në rrjet dhe ka mundësi për thithje të tyre kur presioni në rrjet bëhet negativ. Pusetat nuk kanë fund shkarkimi për të eleminuar ujërat dhe për të parandaluar kontaktimin nga jashtë. Rithithja e ujrave në rrjet gjatë presionit negativ brenda tij përbën risk për shpërthimin e sëmundjeve infektive. Në qytet ekzistojnë dhe disa segmente të tjera të ujësjellësit që janë me risk për ndotje bakteriale Ujërat e zeza Aktualisht, në perëndim të qytetit, derdhen në mjedis të hapur shkarkimet e ujërave të zeza të qytetit. Vendet e derdhjes së tyre në terren të hapur, sidomos në stinën e verës, janë tepër të rrezikshme për mundësinë e përhapjes së sëmundjeve infektive. Aktualisht, ato dëmtojnë mjedisin dhe shpërndajnë përreth erëra të këqia që ndotin ajrin. Ngritja e impianteve për përpunimin e tyre para se ato të derdhen në mjedis është e domosdoshme Mbetjet Sistemi i menaxhimit të mbetjeve Në qytetin e Ersekës prodhohen gjatë një viti, rreth ton mbetje urbane. Ndryshimet në mënyrën e jetesës, rritja e të ardhurave mesatare, formave dhe mënyrave të ambalazhimit forcojnë tendencë që kjo sasi e mbetjeve të shtohet. Këto fenomene, si dhe riparimi i mjediseve të jetesës e biznesit krijojnë rreth 350 m 3 mbetje inerte (gurë, tulla, beton etj.), të cilat, së bashku me sasinë e mbetjeve urbane, krijojnë disa probleme. Me nivelin e prodhimit të tanishëm dhe me tendencën e parashikuar, menaxhimi i mbetjeve nuk përballohet nga fusha aktuale e depozitimit të mbetjeve urbane. Përzierja e mbetjeve urbane me ato inerte në kontenier shkakton një sërë problemesh në zinxhirin e grumbullimit të mbetjeve, duke dëmtuar konteinerët, mjetet e grumbullimit, por dhe duke shkaktuar vështirësi në fushën e grumbullimit Bashkia/MUNICIPALITY OF ERSEKE

19 Plani Lokal i Veprimit në Mjedis LOCAL ENVIRONMENTAL ACTION PLAN Në bazë të kësaj gjendjeje, kërkohet një fushë e re dhe mjedis më i përshtatshëm përpunimi. Mungesa e kontrollit mbi mbetjet përbën një mundësi tjetër të ndotjes së mjedisit dhe përhapjes së sëmundjeve infektive. Mbetjet shtëpiake, edhe kur hidhen të paketuara, kryesisht gjatë natës, çahen nga qentë e macet e qytetit dhe shpërndahen rreth kazanëve, duke ndotur mjedisin dhe shpërndarë erë të keqe dhe të thartë, duke u bërë vendgrumbullimi për insektet, faktorë për përhapjen e sëmundjeve infektive. Dezinfektimi i përditshëm i tyre, rritja e edukatës qytetare për hedhjen e mbetjeve të përdorura brenda kazanëve për mbeturinat, vendosja e kapakëve nëpër kazanë, tërheqja e tyre e përditshme nga firma pastruese, zhdukja e qenve të rrugës në qytet do të krijonin një mjedis të pastër, pa ndotje, pa erëra të këqia dhe të parrezikshme për shëndetin e popullatës. Gjithashtu, përpunimi dhe groposja në vendgrumbullimin e qytetit (fushën e kompozim-grumbullimit) apo përzgjedhja e një vend grumbullimi më të përshtatshëm, mosdjegia e tyre në mjedis të hapur do të ulte në maksimum ndotjen e mjedisit nga kjo fushë depozitimi Mbetjet drusore nga grumbullimi dhe përpunimi i drurit nga firmat e shfrytëzim-përpunimit. Në disa vende, grumbullimi i lëndës drusore ka bllokuar shkarkimin e ujërave të zeza dhe bëhet shkak të krijimit të hauzeve (pellgjeve) me ujëra të përziera me tallash, ku përveç erës së keqe, vegjetojnë insekte, miza të afta për të përhapur sëmundje infektive. Nga ana tjetër, në rast rënie zjarri, ato bëhen shkak i rrezikut të djegies së ndërtesave përreth dhe ndotjes së ajrit. Eleminimi i tyre nga qyteti është detyrë e vetë firmave të përpunimit të drurit dhe Bashkisë së qytetit. Inspektoriati sanitar pranë DSHP Kolonjë ka lënë disa detyra aktualisht të pazbatuara dhe në ditët e sotme. Një ndihmesë dhe ndërhyrje e shpejtë kërkohet nga prefektura dhe Agjencia Rajonale e Mjedisit e Qarkut Korçë Mbetjet spitalore Mundësia e infektimit të komunitetit dhe personelit shëndetësor nga mosmenaxhimi i mirë i mbetjeve spitalore është shumë i lartë. Mbetjet spitalore (fasho, urinë, gjak, ampula, shiringa apo mbetje organesh të dala pas ndërhyrjeve kirurgjikale, dhëmbët e hequr, lëndë toksike, mbetje kapsulash e solucionesh pune, mbetje të përdorura nga të sëmurët) mund të bëhen shkak për infektimin e personelit shëndetësor dhe komunitetit, kur ato hidhen së bashku me mbetjet e tjera urbane, pa u përpunuar paraprakisht. Është e domosdoshme vendosja e Bashkia/MUNICIPALITY OF ERSEKE - 19

20 Plani Lokal i Veprimit në Mjedis LOCAL ENVIRONMENTAL ACTION PLAN djegësit dhe e dezinfektimit paraprak të të gjitha mbetjeve spitalore në spitale, përpara se ato të hidhen (tërhiqen) së bashku me mbetjet e tjera urbane. I domosdoshëm, gjithashtu, është dezinfektimi i ujërave të zeza e të bardha, përpara se ato të derdhen në kanalet shkarkuese të qytetit. Sigurimi i këtyre hallkave dhe masave eleminon plotësisht mundësinë e infektimit të popullatës dhe ndotjen e mjedisit nga mbetjet e spitaleve Zonat e gjelbra Në mjediset të ndryshme nëpër qytet, mjaft sipërfaqe janë të pagjelbëruara. Nëpërmjet aktiviteteve për sigurimin e fondeve krijohet mundësia për përmirësimin e tyre. Por, ajo që është më kryesorja, këto sipërfaqe si dhe ato ekzistuese nuk janë të mbuluara gjatë gjithë vitit me ujë për ujitje dhe lihen nën fatin e motit. Për zgjidhjen e kësaj situate është e rëndësishme të investohet për krijimin e një ujësjellësi për vaditjen e këtyre sipërfaqeve. Si rezultat i ndërtimit të këtij ujësjellësi jo vetëm që krijohen sipërfaqe me sistem ujitje, por dhe kursehet uji i pijshëm duke eleminuar konsumin e tij për ujitje. Me fonde të donatorëve dhe të Bashkisë, në qytetin tonë, janë rikonstruktuar mjaft rrugë të reja, në të cilat mungojnë pothuaj tërësisht drurët dekorativë, duke krijuar kështu mjedise jo fort të përshtatshme në këto rrugë të rindërtuara. Probleme të tjera që ndikojnë në ndotjen dhe cilësinë e jetës në qytet. Ekzistojnë dhe një sërë problemesh të ndryshme, në pamje të parë të vogla, por që përbëjnë rrezik dhe shkaktojnë probleme për shëndetin e njerëzve dhe mjedisin e qytetit. Prania e gardheve të vjetra e të dëmtuara rreth ndërtesave dhe mungesa e sipërfaqeve të gjelbra kushtëzon pamje jo të pëlqyeshme në zona të ndryshme të qytetit. Zhdukja e gardheve të shkatërruara rreth ndërtesave dhe krijimi i mjediseve të gjelbra me një rrethim më modern dhe të përshtatshëm në vend të tyre është një domosdoshmëri. Nëpër blloqet e apartamenteve ka depo të druve për përdorim familjar, që përbëjnë rrezik për shpërthimin e zjarreve (siç ka ndodhur në barakat e bllokut Nr. 2), duke përbërë një faktor ndotjeje dhe rreziku për shëndetin e njerëzve. Ky rrezik vjen jo vetëm nga zjarri por dhe nga prezenca e brejtësve të shumtë që jetojnë në to. Lidhur me këtë problem është i domosdoshëm sistemimi i tyre në bazë të projekteve të rregullta, të miratuara nga Bashkia. Gjithashtu, problem shqetësuese janë: Prania e gjësë së gjallë dhe kafshëve të punës që mbahen pranë banesave, Brenda vijës së verdhë nga banorët; Prania e qenve rrugaçë në qytet; Sipërfaqja e pakët e gjelbër në brendësi të blloqeve të apartamenteve të banimit Gjendja jo e mirë e dy lulishteve kryesore të qytetit (në qnedër dhe në 20 - Bashkia/MUNICIPALITY OF ERSEKE

21 Plani Lokal i Veprimit në Mjedis LOCAL ENVIRONMENTAL ACTION PLAN hyrje të tij). Një pjesë e pemëve përgjatë rrugëve kryesore të qytetit janë dëmtuar ose prishur. 1.6 Pasuritë natyrore të rajonit Bota bimore e shtazore është e pasur. 45 % e sipërfaqes është e mbuluar me pyje e shkurre. Takohet zona e makjeve, dushkut, pishës, ahut, bredhit si dhe ajo e kullotave alpine. Krahina e Kolonjës zotëron zona me vlera të veçanta natyrore, që përbëjnë potencial të lartë turistik: Rezerva Natyrore Gërmenj-Shelegur, zona termale e Vromonerit dhe gazrat sulfurike të Postenanit. Krahina është kryesisht vend bujqësor e blegtoral. Mbillen drithërat e bukës, perimet e drurët frutorë (molla, kumbulla, arra, qershia, rrushi etj.) Dallohen domatja e Sanjollasit, qershia e Podës, rrushi, vera dhe rakia e Leskovikut. Rrethi Kolonjë me sipërfaqe prej 80 mijë ha, bën pjesë në qarkun e Korcës dhe mbart një pasuri të madhe pyjore prej 35 mijë ha, kullosore me 22 mijë ha, sipërfaqe fond gjuetie (zonë e lejuar gjuetie) 40 mijë ha dhe zonë e ndaluar gjuetie 26 mijë ha. Rritet shumëllojshmëri e florës dhe e faunës, bazuar edhe në shtrirjen vertikale të sipërfaqes nga zona e ulët Sandrapor-Leskovik me 460 m mbi nivelin e detit deri në kullotat alpine me m mbi nivelin e detit (maja Cuka e Pecit). Ky variacion i altitudës sjell pa dyshim mikroklima sipas kundrejtimeve, relieveve, habitateve të florës e faunës mjaft të pasur. Zonë me rëndësi për larminë e fanuës për rrethin e Kolonjës është kufiri lindor i rrethit mbi zonat e banuara deri në kufi me Greqinë pra mali i Gramozit, ku rriten pothuaj të gjitha llojet e faunës së zonave malore nga të cilat përmendim: lepuri i egër, thëllëza e malit, dhelpra, ujku, ariu, sorkadhja, kaprolli, dhia e egër,derri i egër. Gjithashtu gjejmë praninë e disa shpendëve si: shqiponja, shkaba, kali i qyqes, gjeraqina, shkurta, skifteri, gjeli i egër, gugashi, pëllumbi i egër, turtulli, bufi, qukapiku, mëllenja, gushëkuqi, bilbili, bishtbardha, tusha blu, grifsha, laraska, gala, korbi, sorra etj. Nga klasa e gjitarëve më të përmendur janë lepujt e egër, insektngrënësit ku dallohen (urithët, iriqet, minjtë, bretkosat) lakuriqët e natës, ketri, ariu I murrmë, dhelpra, ujku, nuselala, qelbësi, baldosa ose vjedulla, lundërza, rriqebulli, macja e egër, derri I egër, kaprolli dhe dhia e egër. Për të gjitha këto lloje ekzistojnë të dhëna për gjendjen e efektivave, arealin e përhapjes pra është ndërtuar harta e shpërndarjes së faunës së rrethit. Bashkia/MUNICIPALITY OF ERSEKE - 21

22 Plani Lokal i Veprimit në Mjedis LOCAL ENVIRONMENTAL ACTION PLAN 1.7 Pasuritë ujore Krahina ka reliev të thyer malor, me ujra freatike të thella, rrjedhje të shpejta dhe zona kaptazhi të ruajtura nga vetë natyra në lartësinë e maleve malore, me burime ujore nëntokësore të shumta: burimi i Kozelit, Imavrës, Vllakës, Lacës, Vodicës etj., me ujë të pastër e të ftohtë, nga zonat e larta malore deri në nivelin e qendrave të banuara, ku shtohen dhe mundësitë për ndotje të ujërave. Ka një numër të konsiderueshëm fshatrash të vendosura në rrëzë të Gramozit, nga ku marrin ujë dhjetra ujësjellësa që furnizojnë me ujë të pijshëm pjesën më të madhe të popullsisë së zonës. Nëse nuk merren masat e nevojshme për ruajtjen e vendburimeve të ujit të pijshëm. Shumë burime natyrore dhe puse tashmë përdoren vetëm për vaditje. 1.8 Situata shëndetësore Falë pasurive natyrore të shumta, burimeve të pasura, edukatës shëndetësore të banorëve të qytetit të Ersekës dhe organizimit të mirë të shërbimeve shëndetësore në këtë rreth situata shëndetësore paraqitet e shëndoshë. Ka vite që pothuaj mungojnë sëmundjet infektive më të shpeshta, falë kjo mbulimit vaksinor shumë të mirë. Janë në zero sëmundjet infektive si: hepatiti viral, tifo, dizenteria, difteria, erezipele, encefalitet, paralizat blacide nga poliomeliti, rubeola apo sëmundjet infektive me origjinë hidrike. 1.9 Kultura/sportet Banorët paraparapëlqejnë shumë aktivitetet shoqërore dhe kulturore në komunitetin e tyre. Qendra kulturore Fan Stilian Noli shfaq disa aktivitete artistike dhe kulturore gjatë vitit. Në sallën kryesore të Teatrit, me kapacitet 400 vende, organizaohen shfaqje nga grupe të Tiranës, Korçës dhe artistëve lokalë. Qyteti ka skuadrën e tij të futbollit dhe stadiumin që ka një kapacitet prej vendesh. Erseka ka dy lulishte, një nga të cilat ka një shesh publik lojrash për fëmijë. Gjatë verës, Qendra e Udhëkryqit ofron kampe për të rinjtë dhe aktivitete në mjedise të jashtme për çdo njeri në Shqipëri. I hapur më 1962, muzeu etnografik ka një koleksion të pasur të kostumeve tradicionale, tekstileve të tjera dhe zejtarisë, për të cilat qyteti është i njohur. Ky muze paraqet një pamje të përgjithshme të jetës tradicionale në Kolonjë si dhe historinë e rajonit. Ai reklamon objekte arkeologjike dhe historike të periudhës së Bronzit. E vetmja bibliotekë në Kolonjë Skënder Luarasi vlerësohet për koleksionin e më shumë se librave dhe ka 700 lexues Mundësitë për pushim dhe turizëm I ndodhur në rrëzë të malit të Gramozit, rrethi i Kolonjës është për t u pasur zili për ajrin e tij të freskët, freskinë verore dhe bardhësine dimërore. Parku Kombëtar i Gërmenjit, 30 minuta në jug të Ersekës, në zonë pyjore e mbrojtur, prej ha, është i mbushur me kafshë të egra të ndryshme. Kjo zonë ka një pejsazh befasues dhe e bën Kolonjën një vend shumë tërheqës 22 - Bashkia/MUNICIPALITY OF ERSEKE

23 Plani Lokal i Veprimit në Mjedis LOCAL ENVIRONMENTAL ACTION PLAN për turizmin alpin dhe aktivitetet në natyrë. Liqeni i Shelegurit është një tjetër pasuri natyrore që nuk duhet lënë pa vizituar. Gjatë verës organizohen një kam veror dhe vemprimtari të tjera në natyrë në të cilat mund të marrin pjesë vizitorë dhe turistë të ndryshëm. Një shëtitje e vogël në lindje të Ersekës dhe rrëzë malit të Gramozit, fshati i Rehovës është një fshat kolonjar tradicional që ngelet akoma i paprekur. Ai ka shtëpi të bëra prej guri dhe rrugë të shtruara me kalldrëm. Hotelet e ndërtuara dhe zgjeruara kohët e fundit në Ersekë dhe Gërmenj janë gati për t ju strehuar ju në çdo kohë që ju do t ju pëlqente të na vizitonit. Bashkia/MUNICIPALITY OF ERSEKE - 23

24

25 Plani Lokal i Veprimit në Mjedis LOCAL ENVIRONMENTAL ACTION PLAN Analiza e Problemeve Mjedisore Bashkia/MUNICIPALITY OF ERSEKE - 25

26

27 Plani Lokal i Veprimit në Mjedis Problemi a) Jepet i shprehur ne sens negativ, duke perdorur fjale qe shprehin anen problemore te tij, si: zvogelim, renie, shkaterrim, humbje, etj; 1. Hapësira të gjelbra të pamjaftueshme brenda blloqeve të banimit dhe dëmtimi i sipërfaqeve ekzistuese Shkaku/qet (Liste shkaqesh qe sjellin problemi, qe mund te jene natyrore dhe njerezore) Mungesa e sistemimit të lagjeve (shtrim rruge, sistemim barakash etj.) Mungesë fondesh Shkalla e ndikimit Vleresohet me shkallen: a) E larte; b) E mesme; E ulet; E lartë Popullsia që preket a) Numri i banoreve ose perqindja 80% e popullsisë qytetare Ndikimi a) Jepet ndikimi negativ ne: Mjedis, Shendet, Mireqenie, tjeter te identifikuar 1. Rritje e ndotjes në mjedis 2. Mungesën e ajrit të pastër që ndikon direkt në shëndetin e njerëzve 3. Mungesa e një vendi çlodhës për moshën e tretë. Prioritarizimi I matur me shkallen: * = Pak i rendesishem ** = Mesatarisht i rendesishem *** = Shume i rendesishem (kerkon zgjidhje te menjehershme) *** 27 - Bashkia Ersekë

28 Plani Lokal i Veprimit në Mjedis 2. Mungesa e një sistemi ujitës për sipërfaqet e gjelbra (parqe dhe lulishte) të qytetit 3. Mungesa e pemëve dekorative në anë të trotuareve, parqeve Mungesa e kapaciteteve për gjetje të burimeve ujore të nevojshme për ujitje Mungesë fondesh për krijimin e rrjetit të ujitjes Mosrealizim projektesh në këtë drejtim Dëmtimet e pemëve të mbjella nga kalimtarët Tharja e bimësisë për shkak të përdorimit të ujit të pijshëm për ujitje. Plakja dhe degradimi i bimësisë ekzistuese E mesme E mesme 50% e popullsisë qytetare 70% e popullsisë qytetare 1. Shpërdorim të ujit të pijshëm 2. Dëmtim, tharje të bimësisë, luleve dhe pemëve dekorative 3. Zvogëlon kushtet e mundshme për shtimin e sipërfaqeve të gjelbra që ndikojnë direkt në shëndetin dhe nivelin kulturor të qytetarëve. 1. Disekuilibër urbanistik e funksional brenda qytetit 2. Krijohen premisa smogu dhe pluhuri ndotës në mjediset publike 3. Rrezatim i lartë dhe goditje e mjediseve nga erërat e fuqishme ** ** 28 - Bashkia Ersekë

29 Plani Lokal i Veprimit në Mjedis 4. Hedhja e mbetjeve inerte brenda qytetit dhe përreth tij, në vende jo të përshtatshme 5. Gjendje jo e mirë pedologjike e vendit të grumbullimit të mbetjeve urbane. Mungesë ndërgjegjësimi për mbajtjen pastër të mjedisit përreth Riparimi i mjediseve të jetesës dhe ndërtimet e biznesit. Tokë karstike Fusha e grumbullimit është e hapur dhe e parrethuar, gjë që shkakton ndotjen e mjedisit përreth Mungesë fondesh E lartë E mesme E gjithë popullsia e qytetit 80% e popullsisë qytetare 1. Ndotja e mjedisit nga firmat e ndërtimit, bizneset etj. 2. Krijimi i kushteve jo të favorshme në zonat e piketuara për zhvillimin turistik (rrugët dalëse nga qyteti janë kthyer në venddepozitime të mbetjeve inerte). 1. Ndotje nëpërmjet filtrimit të mbetjeve në zonat poshtë pikës së grumbullimit 2. Mbetjet (teknologjike) të pambuluara mund të jenë shkak për përhapjen e sëmundjeve të trasmetueshme tek njerëzit dhe kafshët 3. Ndotja do të sjellë dhe zhdukjen e bimësisë *** ** 29 - Bashkia Ersekë

30 Plani Lokal i Veprimit në Mjedis 6. Ekzistenca e një lumi të pasistemuar në hyrje të qytetit 7. Cilësia dhe siguria e ulët shëndetësore nga uji i pijshëm Shtimi i ndërtesave dhe i popullsisë në hyrje të qytetit Dëmtimi i shtratit të lumit për shkak të ndërhyrjeve në të Mungesë fondesh Klorinimi i ujit të pijshëm në depo bëhet në mënyrë primitive dhe në mënyrë të pavarur nga sasia e ujit që hyn në depo Përqindja e klorit në ujin e pijshëm sipas analizave rezulton me mangësi të mëdha E lartë E lartë 80% e popullsisë qytetare E gjithë popullsia e qytetit 1. Kërcënon zonën ish-industriale si dhe jetën e banorëve përreth 2. Përmbytje dhe prurje në sipërfaqe të punueshme të tokës 3. Mund të vështirësojë lëvizjen e mjeteve urbane duke krijuar probleme në trafikun e lëvizjes së udhëtarëve, në linjën Ersekë-Korçë 1. Dëmton rëndë shëndetin e popullatës veçanërisht të fëmijëve (në përqindje të rritur). 2. Përqindja e ulur ose mungesa e klorit, bëhet shkak për shpërthime sëmundjesh epidemish hidrike. *** *** 30 - Bashkia Ersekë

31 Plani Lokal i Veprimit në Mjedis 8. Shkarkimi i ujërave të zeza në tre derdhjet e qytetit të patrajtuara 9. Turbullimi dhe ndotja e ujit të pijshëm me lëndë të huaja pas reshjeve të shirave në malin e Gramozit, ku janë kaptazhet e ujësjellësit të qytetit. Mungesa e një impianti (sistemi) për trajtimin e ujërave të zeza të qytetit Dëmtimi dhe amortizimi i kanalizimeve për sistemimin e ujrave të zeza. Kaptazhe jo të rregullta dhe zona të kaptazheve të pambrojtura (rrethuara) Pusetat e ujit nën nivelin e sipërfaqes së tokës dhe shpesh të dëmtuara Tubacionet e ujësjellësave nga kaptazhet në pusetën qendrore të Gramozit të amortizuara. Ndotje e ujit me lëndë të huaja gjatë reshjeve, pa përjashtuar ndotjen infektive të ujit apo mundësinë e hedhjes nga keqbërës të ndryshëm të materialeve toksike E mesme E mesme qytetarë 30% (fshatrat në perëndim të qytetit) E gjithë popullsia e qytetit 1. Shkakton ndotjen e mjedisit dhe mundëson infektimin e popullatës. 2. Ndotet mjedisi në perëndim të qytetit nga shpërndarja e tyre. 3. Kjo ndotje rrezikon shëndetin e popullatës 1. Rrezikimi i jetës së njerëzve nga infektimi i ujit dhe rreziku i shpërthimit të epidemive hidrike ** ** 31 - Bashkia Ersekë

32 Plani Lokal i Veprimit në Mjedis 10. Ndotja e pusetave shpërndarëse (saraçineskave) brenda qytetit me materiale të huaja dhe ujë të ndotur 11. Cilësi dhe sasi e ulët e ujit të pijshëm që mbërrin te konsumatori Pusetat e saraçineskave nuk kanë shkarkim brenda Rrjedhje e ujit të pijshëm nga saraçineskat e dëmtuara Futja e mbetjeve të ndryshme dhe ujërave të shiut në pusetat e dëmtuara Rithithja e ujërave të ndotura brenda tubacioneve të ujit të pijshëm për shkak të presionit negativ që krijohet në tubacionet e ujësjellësit në kohën e ndërprerjeve të furnizimit me ujë Amortizimi i rrjetit shpërndarës së ujësjellësit brenda qytetit Kryqëzimi i këtij rrjeti me tubacionet e ujrave të zeza E mesme E mesme % e banorëve të qytetit % e banorëve të qytetit 1. Mundësohet ndotja bakteriale e ujit të pijshëm duke rrezikuar shëndetin e një pjese të popullatës. 1. Rrezik potencial për shpërthime sëmundjesh me origjinë hidrike 2. Krijimi i kushteve për infektimin e popullatës nga sëmundje infektive me origjinë hidrike ** ** 32 - Bashkia Ersekë

33 Plani Lokal i Veprimit në Mjedis 12. Mbetjet spitalore depozitohen të patrajtuara në mënyrën e duhur 13. Djegia dhe dekompozimi i mbetjeve urbane në vendin e grumbullimit të tyre Mbetjet spitalore nuk digjen apo përpunohen përpara se të hidhen në vendin e grumbullimit të mbetjeve të qytetit Mbetjet nuk përpunohen dhe nuk groposen në vendin e grumbullimit të tyre Vendi i grumbullimit të mbetjeve urbane i papërshtatshëm E mesme E ulët Rreth 30 % e popullsisë së qytetit 260 punonjës të institucioneve spitalore E gjithë popullsia e qytetit 1. Mbetjet spitalore krijojnë mundësinë e infektimit të personelit shëndetësor dhe janë potencialisht të rrezikshme për infektimin e komunitetit. 2. Dëmtim i shëndetit nga rreziku i infektimit me lëndët toksike dhe infektuese 1. Ndotje të ajrit dhe mjedisit, sidomos në rastet kur mbetjet digjen 3. Shkarkimet në ajër nga djegia e mbetjeve urbane potencialisht e mundshme për rëndimin dhe përhapjen e sëmundjeve të aparatit të frymëmarrjes dhe helmimeve ** ** 33 - Bashkia Ersekë

34 Plani Lokal i Veprimit në Mjedis 14. Ndotja e rrethinave të qytetit me mbetje nga përpunimi i lëndës drusore 15. Hedhja e mbetjeve shtëpiake pa rregull dhe në vende të papërshtatshme Rritja e numrit të gadreve nga nevoja për vetëpunësim. Mostërheqja nga firmat private të mbetjeve të punës në gadret (tallashet, copëza, etj.) Mungesë ndërgjegjesimi të firmave private për të investuar në drejtim të zgjidhjes së këtij problemi. Mbetjet familjare hidhen të papaketuara në qeska Mungesë ndërgjegjësimi për mbajtjen pastër të mjedisit përreth Konteinerët për mbetjet urbane nuk përmbushin plotësisht kërkesat teknologjike (mungojnë kapakët) Mostrajtimi i mbetjeve në burim (paketimi i rregullt nga familjarët). E lartë E mesme Banorët e zonës së Blanjës dhe Sektorit të NGP (100%) E gjithë popullsia e qytetit 1. Ndikon në ndotjen e mjedisit 2. Ndotje e mjedisit në zonën e arrave, Blanjë dhe NGP 3. Përzierja e mbetjeve me ujërat e zeza dhe zënia e shkarkimeve të ujërave të zeza në pjesën veriore të qytetit (Sektori NGP) 1. Ndot mjedisin, ajrin dhe mundëson krijimin e vatrave të infeksioneve 2. Ndotet ajri nga dekompozimi i tyre 3. Qentë dhe macet e shumta në qytet i shpërndajnë ato jashtë kazanëve, çajnë qeskat duke ndotur mjedisin 4. rritja e riskut për probleme shëndetësore të komunitetit * ** 34 - Bashkia Ersekë

35 Plani Lokal i Veprimit në Mjedis 16. Niveli i ulët i ndërgjegjësimit të komunitetit për mbrojtjen e mjedisit dhe dhënien e kontributit për këtë proces 17. Niveli i ulët i ndërgjegjësimit të nxënësve dhe të rinjve për mbrojtjen e mjedisit dhe dhënien e kontributit për këtë proces 18. Gjendje jo e mirë e mjedisit përreth institucioneve publike Mungesë ose nivel i ulët i mesazheve edukative për mjedisin në medial vendore Mungesa e grupimeve të organizuara (shoqërisë civile) në mbrojtje të çështjeve të mjedisit E lartë Programe mësimore të kufizuara për mjedisin Mësues të paangazhuar për edukimin e nxënësve E lartë Ndërgjegjësim i pakët për shprehjen e kulturës mjedisore. Ndërgjegjësim i ulët i punonjësve për mbajtjen pastër të mjedisit përreth institucioneve E ulët Mungesë organizimi institucional Mungesë promovimi për mjedisin 70% e popullsisë qytetare Mësuesit, Nxënësit Punonjësit e institucioneve 1. nivel i ulët i organizimit të komunitetit dhe shoqërisë civile 2. Indiferencë e komunitetit për mjediset urbane, mjediset e përbashkëta 3. Kushte jo të favorshme për zhvillimin e turizmit. 1. Nivel i ulët i informimit dhe edukimit të brezit të ri mbi mbrojtjen e mjedisit dhe shëndetit 1. Kulturë e pamjaftueshme mjedisore dhe qytetare, duke sjellë krijimin e problemeve në dëm të mjedisit. *** ** ** 35 - Bashkia Ersekë

36 Plani Lokal i Veprimit në Mjedis 19. Mosfurnizimi 24 orë me ujë të pijshëm Humbjet e ujit të pijshëm në rrjetin e ujësjellësit të qytetit Difektet nga amortizimi i një pjese të linjës furnizuese me ujë për sezonin e verës dhe në ngricat e dimrit, prej stacionit të elektropompave Vodicë me një gjatësi linje ML=200 ø tub =270 mm Difektet nga amortizimi i një pjese të rrjetit kryesor ujitës të qytetit në bllokun Nr.1, linjë ml=200 ø tub =2 Difektet nga rrëshqitjet që ndodhin në malin e Gramozit të dy linjave të marrjes së ujit në Glladishtovë e Mavro E mesme 85% e popullsisë qytetare 1. Pakënaqësi e qytetarëvë për mungesën e ujit të pijshëm 24 orë 2. Mungesë uji në sezonin e verës dhe ngricat e dimrit 3. Zvogëlimi i sipërfaqeve të gjelbra në mjedisin e qytetit *** 36 - Bashkia Ersekë