PRAKTIKA MJEDISORE me NISMA VENDORE

Size: px
Start display at page:

Download "PRAKTIKA MJEDISORE me NISMA VENDORE"

Transcription

1 PRAKTIKA MJEDISORE me NISMA VENDORE ngrejmë aftësitë, përmirësojmë mjedisin Tiranë 2010 Ambasada e Mbretërisë së Vendeve të Ulëta në Shqipëri

2 Rreth REC QENDRA RAJONALE E MJEDISIT (REC) SHQIPËRI, është një organizatë ndërkombëtare jopartizane, joavokate, jofitimprurëse që mbështet zgjidhjen e problemeve mjedisore në Evropën Qendrore e Lindore (EQL), duke nxitur bashkëpunimin ndërmjet organizatave joqeveritare, qeverive, bizneseve e aktorëve të tjerë mjedisorë, si dhe duke mbështetur shkëmbimin e lirë të informacionit dhe pjesëmarrjen e publikut në vendimmarrjen mjedisore. REC është krijuar në 1990 nga ShBA, Komisioni Evropian dhe Hungaria. Sot REC, bazohet ligjërisht në Kartën e tij, nënshkruar nga 29 vende dhe Komisioni Evropian, dhe në një marrëveshje ndërkombëtare me qeverinë hungareze. REC ka zyrën qendrore në Szentendre, Hungari dhe zyrat e vendeve në secilin prej 17 vendeve përfituese. Shqipëria e ka nënshkruar Kartën e REC në Zyra e REC për Shqipërinë është hapur në Kjo zyrë punon për realizimin e misionit të REC duke mbështetur organizatat jofitimprurëse, institucionet mjedisore në të gjitha nivelet, dhe aktorë të tjerë të interesuar në fushën e mjedisit, duke mbështetur proceset pjesëmarrëse e shkëmbimin e lirë të informacionit. Fushat kryesore të veprimtarisë janë: Programi i granteve për OJF-të; Planet Lokale të Veprimit në Mjedis, Informacioni Mjedisor; Edukimi Mjedisor; Programi i kualifikimit për OJF-të dhe zyrtarë të mjedisit, nismat dhe programet vendore e rajonale; etj. Bashkimi Evropian Ambasada e Mbretërisë së Vendeve të Ulta Agjencia Spanjolle për Bashkëpunim dhe Zhvillim Ndërkombëtar (AECID) Programi i Kombeve të Bashkuara për Zhvillim (UNDP) Banka Botërore Agjencia Zviceriane për Zhvillim dhe Bashkëpunim (SDC) Agjencia Suedeze për Zhvillim dhe Bashkëpunim Ndërkombëtar (SIDA) Fondi Italian i Mirëbesimit Fondi për Jetën e Egër (WWF) Unioni Ndërkombëtar për Ruajtjen e Natyrës (IUCN) Adresa Rr. Ismail Qemali, No.27, Tiranë P.O.Box 127, Tirana Albania Tel/fax: rec.albania@rec.org Ky botim është bërë i mundur me mbështetjen financiare të Ambasadës së Mbretërisë së Vendeve të Ulëta, në Tiranë, në kuadër të projektit Fondi Special për Projekte Mjedisore me Nisma Vendore 2

3 Tabela e përmbajtjes / Table of contents Falënderime / Acknowledgment... 7 Pararendje / Preface... 9 Përse duhen mbështetur aktivitetet mjedisore në nivel vendor? / Why should environmental activities at a local level be backed up? Programi Mbështetje për Projekte Mjedisore me Nisma Vendore : Një përshkrim i përgjithshëm / Support for Local Environmental Initiated Projects Programme: a general overview Rezultatet dhe mësimet e nxjerra / Outcomes and the lessons learned Aftësimi i aktorëve në fushën e mjedisit...21 Efiçenca Energjetike në Zonat Urbane Planifikimi i Qëndrueshëm Urban Menaxhimi i Mbetjeve Urbane Vlerësimi i Ndikimit në Mjedis dhe Roli i Shoqërisë Civile Trajtimi jo-tradicional i Ujërave të Zeza Shkrimi i Projekt Propozimeve Komunikimi dhe fushatat Publike Mbrojtja e Biodiversitetit Urban Pjesëmarrja e Publikut në Nivel Vendor Përfshirja dhe Roli i OJF-ve në monitorimin e aktiviteteve me ndikim në mjedis Ndryshimet Klimatike Rruga për në Kopenhagen Ndikimi në mjedis pas Përmbytjes në Qarkun e Shkodrës Edukimi për Zhvillim të Qëndrueshëm Rrëshqitjet e tokës dhe Ndikimi Antropogjenik Financimet në Mbështetje të Shoqërisë Civile Ndërhyrje konkrete për përmirësimin e mjedisit

4 4

5 Shkurtime OJF... Organizata JoFitimprurëse ShC... Shoqëria Civile REC... Qendra Rajonale e Mjedisit QV... Qeverisje Vendore VNM... Vlerësim i Ndikimit në Mjedis PP... Pjesëmarrje Publike TF2... Trust Fund 2 (Fondi Special Hollandez 2) AMShC... Agjencia e Mbështetjes së Shoqërisë Civile IPA... Instrumenti Para - Aderimit IPARD... Instrumenti Par-Aderimit pë Zhvillim Rajonal UBT... Universiteti Bujqësor Tiranë KUZ... Kanalizimet e ujërave të zeza MMPAU... Ministria e Mjedisit Pyjeve dhe Administrimit të Ujërave ARM... Agjencia Rajonale e Mjedisit BE... Bashkimi Europian NjQV... Njësitë e Qeverisjes Vendore TVSh... Televizioni Shqiptar AMHP... Aleanca për Mbrojtjen e Hapësirave Publike PLVM... Plani Lokal i Veprimit në Mjedis 5

6 6

7 Falënderime Acknowledgment Përgatitja e një botimi të tillë, si dhe përmbajtja e tij, përfaqësojnë një arritje të madhe për një grup të gjerë njerëzish, veçanërisht po të kemi parasysh që përpjekjet në kuadër të këtij programi kanë qenë përqendruar në zbatimin e një sërë projektesh nga OJF-të në të gjithë Shqipërinë. Përveç kësaj, i gjithë ky proces, që u zhvillua në një periudhë trevjeçare, ka përfshirë një numër të madh institucionesh dhe personash. Të gjithë këta i falënderojmë për punën dhe ndihmesën e dhënë. Falënderimet i shkojnë, së pari, financuesit të projektit, Ministrisë së Punëve të Jashtme të Mbretërisë së Vendeve të Ulëta, nëpërmjet Ambasadës së kësaj Mbretërie në Shqipëri, si dhe stafit të saj, kryesisht Znj. Ardi Stoios-Braken, Noeke Ruiter dhe Eric van Oudheusden si dhe Shkëlqesive të Tyre, Ambasadorëve të Mbretërisë së Vendeve të Ulëta, Sveder van Voorst tot Voorst dhe Henk G.C. van den Dool, të cilët kanë mbështetur dhe i dhanë mundësi REC-ut, të realizojë këtë program të paraqitur edhe në këtë botim. Falënderimet, gjithashtu, u shkojnë edhe organizatave jofitimprurëse, të cilat, të mbështetura në kuadër të këtij programi, zbatuan 61 projekte, në bashkëpunim me një numër të madh aktorësh të ndryshëm në të gjitha nivelet, si dhe siguruan informacionin e nevojshëm për përgatitjen e këtij botimi. Falë punës së kryer dhe përvojës të fituar prej tyre, ky botim ka fituar këtë përmbajtje dhe ne shpresojmë që ai t u shërbejë qëllimeve për të cilët u hartua. Puna voluminoze për zbatimin e këtij programi dhe për përgatitjen e këtij botimi është bërë e mundur nga stafi i zyrës së REC në Shqipëri. Në vitet e zbatimit të programit kanë kontribuar drejtpërdrejt Alken Myftiu, Jula Selmani, Rezart Kapedani dhe Doreida Trenova si dhe Eduart Cani, Genta Hoxha, Elona Luzi, etj. përmes ndërtimit dhe zbatimit të programit të grantdhënies, të ngritjes së kapaciteteve dhe shpërndarjes së informacionit mjedisor. Shpresojmë që ky program ka ndihmuar në sjelljen e ndryshimeve të qëndrueshme në përmirësimin e mjedisit në Shqipëri, përmes bashkëpunimit shoqëri civile pushtet vendor. Modelet e ndërhyrjeve dhe të bashkëpunimit në përmirësimin e mjedisit, njohuritë në fusha specifike mjedisore dhe kontaktet në mbarë Shqipërinë, ju do të vazhdoni t i gjeni të paraqitura dhe t i përdorni më tej duke vizituar faqen e Qendrës Rajonale të Mjedisit në Shqipëri org/albania. Mihallaq Qirjo Drejtor për Shqipërinë This publication and its contents represent a major achievement for a large group of people, especially if account is taken of the efforts put in such programme enveloping a series of projects carried out by the non-profit organisations across Albania. Besides, this whole process spanning a three-year long period concerned a large number of institutions and people. Words of thanks go to all of them for their efforts and assistance. Thanks would primarily go to the Netherlands Ministry for Development Cooperation, which provided the funding for the project, effectuated via the Embassy of the Kingdom of the Netherlands in Tirana, Albania, as well as to it staff, including Mrs. Ardi Stoios-Braken, Noeke Ruiter and Eric van Oudheusden, and to the Ambassadors of the Kingdom of The Netherlands, H.E. Sweder van Voorst tot Voorst and H.E. Henk G.C. van den Dool, who have provided support to and allowed REC to implement the programme outlined in such publication. Our thanking goes also to the non-profit organisations, which, with support from such programme, carried out 61 projects in cooperation with a large number of different players at all levels, and gathered the required information to prepare such publication. The contents of such publication, which will hopefully serve the purposes for which it was compiled, are attributable to the work done and experience gained by them. The credit for all this major work instrumental in implementing such programme and preparing such publication is given to the REC staff in Albania. The contribution that Alken Myftiu, Jula Selmani, Rezart Kapedani, Doreida Trenova, Eduart Cani, Genta Hoxha, Elona Luzi, and others have over the years made to such programme is commendable, ensuring the implementation of the grant programme, the capacity building, and the environmental information dissemination. We very much hope that such programme has helped bring about a sustainable change in improving the environment in Albania through cooperation between the civil society and the local government. For information on the models of interventions and cooperation with a view to improving the environment, knowledge on specific environmental areas, and contacts across Albania, which you may continue to make use of, visit the website of the Regional Environment Centre in Albania Mihallaq Qirjo Country Director for Albania 7

8 8

9 Pararendje Preface Natyrisht, nëse parimet e zhvillimit të qëndrueshëm kuptohen nga njerëzit, ky është vetëm një hap i parë dhe ndoshta më i thjeshti. Çfarë vjen më pas, përpjekjet për t i vënë në zbatim këto parime, përbëjnë procesin më të vështirë. Mjaft programe, strategji, aktivitete dhe nisma të ndryshme janë provuar duke mundësuar progres në këtë drejtim, me shkallë të ndryshme suksesi. Për të patur zgjidhje të qëndrueshme të problemeve mjedisore, një kusht i domosdoshëm dhe i pranuar nga të gjithë, është përfshirja sa më e madhe e shoqërisë në to. Shoqëria civile dhe OJF-të, si institucione të saj, kanë një rol kyç në përfshirjen e komunitetit dhe pjesëve të tjera të shoqërisë në realizimin e zgjidhjeve të qëndrueshme të problemeve mjedisore. Nëse nuk ndodh kjo, proceset për zgjidhjet do të jenë të huazuara dhe, natyrisht, jo afatgjata. Mjedisi mbetet ende në skaj të vëmendjes së aktorëve të ndryshëm, që e shohin tranzicionin vetëm në rritjen ekonomike, duke anashkaluar problematikën mjedisore dhe pabarazinë sociale. E, për këto arsye, përfshirja sa më e gjerë e shoqërisë në trajtimin e problemeve mjedisore, sidomos në nivel vendor, është diçka mjaft e domosdoshme. Ky botim është një përpjekje për të nxjerrë në pah rezultatet dhe mësimet nga programi i granteve përgjatë tre vjetëve, i mbështetur financiarisht nga Ministria e Jashtme e Mbretërisë së Vendeve të Ulëta, nëpërmjet Ambasadës së kësaj mbretërie në Tiranë. Ky program u hartua për të mbështetur nismat vendore të OJF-ve për të përmirësuar gjendjen e mjedisit në zonat e tyre si dhe për të rritur kapacitetin e aktorëve vendorë të lidhur me mjedisin. Në këtë botim përshkruhen arsyet për të cilat u ndërmorr ky program, procesi i zbatimit të tij dhe rezultatet e menjëhershme (përfshirë dhe një sërë shtojcash me informacione nga një numër i madh projektesh) dhe, në vijim, autorët fokusohen në të ardhmen, duke paraqitur mësimet e nxjerra dhe duke propozuar disa hapa konkretë për veprimtarinë e OJF-ve të këtij sektori, si dhe për përfshirjen e aktorëve të tjerë në këtë proces. Duke shpresuar që këto mësime dhe propozime të shërbejnë për të gjithë ata që punojnë në këtë sektor dhe që duan të zbatojnë në praktikë parimet e zhvillimit të qëndrueshëm, mendojmë që ato do të jenë nxitje që rezultatet e deritanishme të të gjithë kësaj pune të çohen më tej, të sjellin në të ardhmen zgjidhje të qëndrueshme në të mirë të mjedisit dhe në përfitim të njerëzve tanë. People s understanding of the principles underlying sustainable development is of course only a first step, and perhaps, the simplest one. What comes next, and the efforts to carry them into effect, are what makes it a most difficult process. Many different programmes, strategies, activities and initiatives have been attempted, allowing in this aspect progress with different levels of success. An indispensable and widely recognised condition to address environmental issues sustainably includes the society s largest possible participation in them. The institutions of such society, namely, the civil society and the non-profit organisations, have a key role to play in ensuring involvement of the community and the other segments of the society in addressing environmental matters sustainably. If this is not the case, occurrence of borrowed, and surely, not long-term processes to ensure their solution, will be registered. Environment has not fully captured the attention of different players, who only view transition as economic growth, thus circumventing environmental issues and social inequality. Therefore, the society s largest possible participation in addressing environmental issues, and particularly at a local level, is considered as an indispensable act to take. Such publication is brought out in an effort to highlight the results achieved and lessons learned in the course of the three-year grant programmes funded by the Netherlands Ministry of Development Cooperation, effectuated via the Embassy of the Kingdom of the Netherlands in Tirana. Such programme was charted to help support the local initiated projects of the non-profit organisations with a view to improving the environment in their relevant areas, and building the local players environmental capacity. Such publication describes the reasons behind such programme, the process to help ensure its implementation, and achieve immediate results (including a number of annexes containing information obtained across a large number of projects). Likewise, the authors of such publication focus on the future, outlining the lessons learned and putting forward a number of concrete steps concerning the performance of non-profit organisations operating in this area, and the involvement of other players in this process. Expecting that they will be of help to all those, who are engaged in this area and are willing to apply the principles underlying sustainable development, we consider that such lessons and suggestions will help take the results such efforts have produced so far, to a higher level, with the issues being addressed sustainably in the future to the benefit of the environment and our people. 9

10 10

11 Përse duhen mbështetur aktivitetet mjedisore në nivel vendor? Why should environmental activities at a local level be backed up? Kanë kaluar mëse njëzet vjet qëkur Shqipëria hyri në fazën e tranzicionit dhe gjatë kësaj periudhe jemi përballur me shumë sfida të vështira. Shumë nga ndryshimet e ndodhura, dashur pa dashur, kanë pasur pasoja negative për mjedisin në të gjithë aspektet e tij. Shkaqet janë të shumta, por ndër më kryesorët mund të përmenden lëvizjet e mëdha të popullatës brenda vendit, mungesa e zbatimit të ligjit, niveli i ulët i ndërgjegjësimit, niveli i kufizuar i fondeve të dhëna për përmirësimin e mjedisit etj. Gjatë viteve të fundit, kuadri ligjor dhe institucional ka pasur zhvillime të dukshme drejt përafrimit me standardin europian. Njëri nga problemet më të mprehta dhe më afatgjatë i shoqërisë shqiptare vazhdon të jetë moszbatimi i rregullave dhe masave që tanimë ekzistojnë në letër. Ky nivel i ulët zbatueshmërie vjen si rezultat i mungesës së aftësive apo dëshirës për zbatim nga ana e institucioneve, sidomos atyre vendore, por dhe në mundësitë e pakta që ato kanë për të vepruar. Një tjetër problem i rëndësishëm është dhe mundësitë e pakta që shoqëria civile ka për të ndërvepruar me këto institucione. Zhvillimi i qëndrueshëm dhe mbrojtja e mjedisit paraqiten si një nga qëllimet e shtetit shqiptar, duke filluar që në Kushtetutën e Shqipërisë dhe në një sërë ligjesh e aktesh nënligjore. Gjithë ky kuadër ligjor përcakton dhe strukturat e organizmat që duhet t i zbatojnë e t i vënë në jetë këto qëllime, duke u dhënë një rol thelbësor organizmave vendore dhe shoqërisë civile. Në këtë frymë ekzistojnë dhe planet e veprimit apo strategjitë e ndryshme që i mundësojnë këtyre organizmave zbatimin e parimeve të zhvillimit të qëndrueshëm, ku OJF dhe shoqëria civile kanë peshën e tyre. Megjithë rolin e rëndësishëm që ka qeverisja vendore dhe shoqëria civile për zhvillimin e qëndrueshëm dhe mbrojtjen e mjedisit, mundësitë e tyre për të punuar në mënyrë efektive në këto drejtime janë të kufizuara: mjete financiare dhe infrastrukturë e pamjaftueshme, kapacitete njerëzore dhe njohuri të pakta. Qendra Rajonale e Mjedisit (REC), bazuar në përvojën e saj të gjatë në Shqipëri e në rajon, vlerëson se zhvillimi i aktiviteteve të OJF-ve dhe institucioneve vendore do të sillte një sërë rezultatesh pozitive: mundësimin e ndërhyrjeve konkrete për përmirësimin e mjedisit dhe marrjen masave përkatëse për mbrojtjen e tij; promovimin e parimeve të zhvillimit të qëndrueshëm, paralelisht me parimet e It is twenty years now since Albania entered the transition phase, and over this period, we have undergone many hardships. Many of the changes made, have willy-nilly produced an adverse effect on the environment in all aspects. The numerous factors included basically the population s shifting on a large scale within the country, the lack of the rule of law, the low awareness level, the limited funds earmarked for improving the environment, and so on. In recent years, notable efforts have been put in to bring the legal and institutional framework into line with the European standard. Failure to implement the regulations and measures already contained in paper remains one of the most acute and longest running problems the Albanian society has been grappling with. This low level of unenforceability is due to the lack of capacity or willingness on the part of the institutions, and particularly, local institutions, as well as to their slim possibilities to take action. One other important aspect includes the civil society s slim chances of interacting with such institutions. Sustainable development and environmental protection have been projected among the principal goals of the Albanian State, laid down in the Constitution of the Republic of Albania and in a number of laws and secondary laws. Likewise, this legal framework provides for the structures and bodies tasked to achieve such goals, thus assigning the local bodies and the civil society with a fundamental role to play. The same spirit permeates also the different action plans or strategies allowing such bodies to adhere to the principles underlying sustainable development, with the non-profit organisations and the civil society pulling their weight. Irrespective of the important role due to them in ensuring the sustainable development and the environmental protection, the local government and the civil society have slim chances of performing effectively in these aspects on account of the insufficient financial means and infrastructure, and the low human capacity and little knowledge. Building on its broad experience acquired in Albania and across the region, the Regional Environment Center (REC) considers that the activities to be carried on by the non-profit organisations and the local institutions would produce a number of positive results, with concrete interventions intended to improve the environment and the 11

12 mirëqeverisjes, si dhe nxitjen e forcimin e lidhjeve të ndërsjella ndërmjet shoqërisë civile, institucioneve vendore dhe komuniteteve përkatëse, madje, dhe të aktorëve të tjerë në nivel vendor e qendror. REC Shqipëri ka mbështetur në vijimësi aktivitetet e OJFve dhe autoriteteve të ndryshme në lidhje me mjedisin, gjatë 20 vjetëve të fundit. Ndër këto shërbime mund të përmendim: informacione dhe mekanizma për shkëmbimin e tij, trajnime dhe programe kualifikimi, mbështetje për pjesëmarrje në vendimmarrje dhe mbështetje financiare nëpërmjet programit të granteve, gjithçka në përputhje me nevojat përkatëse. Vitet e fundit shoqëria civile ka pasur një rol gjithmonë e më të madh dhe numri i OJF ka qenë gjithmonë e në rritje. Kjo jo vetëm për faktin se ato janë bërë më të ndërgjegjshme për rolin e tyre, por edhe sepse është rritur shkalla e bashkëpunimit të tyre me qeverisjen qendrore dhe vendore. Për këtë arsye mendohet se projektet e zbatuara nga to do të kishin një ndikim pozitiv dhe të qëndrueshëm në qeverisjen vendore dhe komunitet. Nisur nga nevoja e vazhdueshme për mbështetje të aktiviteteve në nivel vendor, Qendra Rajonale e Mjedisit (REC) Shqipëri, me mbështetjen e Ambasadës së Mbretërisë së Vendeve të Ulëta filloi zbatimin e një program të dytë mbështetje për OJF, i quajtur Mbështetje për Projekte Mjedisore me Nisma Vendore. Ashtu sikundërse program i parë trevjeçar, edhe ky program synon rritjen e komunikimit midis OJF, qeverisjes vendore dhe komunitetit, duke kryer ndërhyrje konkrete për përmirësimin e mjedisit në nivel vendor. Ky botim paraqet zbatimin e këtij programi trevjeçar duke i kushtuar një vëmendje të veçantë rezultateve të arritura dhe mësimeve të nxjerra në funksion të përmirësimit të mëtejshëm të punës së shoqërisë civile. relevant measures to protect it being allowed; the sustainable development principles being promoted alongside the good governance principles; and the mutual relationships among the civil society, the local institutions and the relevant communities, and indeed, the other players at a central and local level, being strengthened. REC Albania has on an on-going basis backed up the environmental activities the non-profit organisations and different authorities have carried on over the past 20 years. Such assistance consisted in providing information and the devices for its exchange, training and qualification programmes, and support for participation in decisionmaking and financial backing through the grants programme, with everything conforming to the relevant needs. The civil society has had an ever greater role to play over the past years, which have seen an ever greater number of nonprofit organisations. This is due to their having become very much aware of their role, as well as to the increased level of their cooperation with the central and local government. This is why it is thought that the projects implemented by them would have a beneficial and far-reaching effect on the local government and the community. Proceeding from the constant need to render assistance to local initiated activities, the Regional Environment Center (REC) Albania, with support from the Embassy of the Kingdon of the Netherlands in Tirana, Albania, embarked on the implementation of a second support programme for the non-profit organisations, namely, Support for Local Environmental Initiated Projects. Just as the first three-year programme, the second programme aims at enhancing communication among the non-profit organisations, the local government and the community, targeting concrete interventions to help improve the environment at a local level. Such publication is dedicated to the implementation of the three-year programme, with a special focus on the results achieved and the lessons learned, so as to further enhance the civil society performance. 12

13 Programi Mbështetje për Projekte Mjedisore me Nisma Vendore : Një përshkrim i përgjithshëm Support for Local Environmental Initiated Projects Programme: A general overview Programi Mbështetje për Projekte Mjedisore me Nisma Vendore ishte një program trevjeçar (janar 2008 dhjetor 2010) i cili u ngrit mbi dy shtylla themelore: (1) mbështetje financiare për aktivitetet në nivel vendor, dhe (2) zhvillimi i kapaciteteve të aktorëve që kanë lidhje me mjedisin në nivel vendor. 1. Mbështetje financiare për aktivitetet në nivel vendor Ky komponent i këtij programi i njohur, si komponenti i Grantdhënies, përbënte dhe pjesën kryesore të aktiviteteve. Me një buxhet të përgjithshëm prej rreth Eurosh është synuar që të rroken sa më shumë problematika dhe rajone të Shqipërisë, si dhe një numër sa më i madh OJFsh. Veprimtaritë e mbështetura nga këto grante kanë rezultuar në përmirësime konkrete të mjedisit. Gjithashtu është pasur parasysh që të ketë një përfshirje sa më të madhe të aktorëve të tjerë të rëndësishëm vendorë si dhe që këto veprimtari të kenë një vazhdimësi pozitive në të ardhmen. Programi është bazuar në nismat mjedisore që lindin si përgjigje ndaj problemeve të shumta mjedisore me të cilat përballen komunitetet vendore. Në mënyrë të përmbledhur, ky program u ka mundësuar OJF-ve: të forcojnë pozitat e imazhin e tyre kundrejt aktorëve të tjerë dhe komuniteteve vendore, duke ofruar mundësi për realizimin e masave për mbrojtjen e përmirësimin e mjedisit, me përfitime të drejtpërdrejta për komunitetin; të ngrenë nivelin e ndërgjegjësimit të komunitetit për mbrojtjen e mjedisit dhe përfshirjen e tij në aksionet përkatëse; të bashkëpunojnë me autoritetet vendore për zbatimin e nismave mjedisore në mënyrë mjaft efektive. Support for Local Environmental Initiated Projects is a three-year programme (running between January 2008 and December 2010), which rested on two main pillars: (1) financial backing for the activities initiated at a local level, and (2) building the capacity of players involved in environmental matters at a local level. 1.Financial backing for the activities initiated at a local level Known as the grant-giving component of the programme, it covered the core number of the activities. The intention was to make the best use of a total budget of around Euro 800,000 so as to cover as many issues and regions in Albania as possible, and involve the largest possible number of nonprofit organisations. The activities backed up through such grants have resulted in concrete improvements for the environment. Likewise, care was taken to make sure that as many other key local players as possible were involved, and that such activities could have prospects in the future. The programme relied on the environmental initiatives taken in response to the numerous environmental issues facing the local communities. Summarising its results, it may be said that such programme allowed the non-profit organisations to: improve their position and image as compared to the other actors and the local communities, by exercising options for carrying out measures to protect and improve the environment, with the community reaping benefits right away; help raise community awareness concerning environmental protection and their engagement in the relevant actions; cooperate with the local authorities in carrying out the environmental projects in a quite effective fashion. 13

14 Duke qenë se ky program ishte vazhdimi i programit të parë bazuar në nismat mjedisore, kishte një traditë të konsoliduar po ashtu dhe procedurat ishin të mirënjohura për OJF-të, si procedura të hapura dhe konkuruese. Thirrjet për projekt-propozime u hartuan për të përcaktuar projekte premtuese të OJF-ve, që do t u mundësonin grupeve të synuara të jepnin kontributin e tyre, në përputhje me synimet e përgjithshme të programit. Projektet, përveç dhënies së ndihmës konkrete, kanë si synim kryesor demonstrimin me anë të rezultateve konkrete të angazhimit të publikut dhe të qeverisjes vendore për të kontribuar apo dhe për të marrë vendime në dobi të mjedisit dhe gjendjes shoqërore të komuniteteve. Mbështetja e këtyre veprimeve ka synuar të sillte rezultate pozitive në kushtet mjedisore të përmirësuara. Sipas programit, këto grante u janë dhënë të gjithë atyre OJF-ve aktive që ofruan idetë dhe propozimet më të mira, sipas kritereve të përcaktuara, në nivel vendor, pa u kufizuar vetëm në OJF-të mjedisore. Edhe në këtë program, si në atë të mëparshmin, përzgjedhja e projekteve më të mira është bërë nga një bord vlerësimi i pavarur, përbërë nga një grup ekspertësh. REC ka ndihmuar OJF ndërmjet komenteve apo sugjerimeve të kërkuara nga to në mënyrë që të arrihej përgatitja e një projekt propozimi sa më të mirë dhe konform rregullave. Meqenëse ndërhyrje të tilla, që sjellin përmirësime konkrete të mjedisit mund të jenë të qëndrueshme vetëm kur angazhohen sa më shumë aktorë të interesuar, grantet e dhëna kanë mbështetur projekte që, për zbatimin e tyre, përfshinë edhe të aktorëve të tjerë, sidomos të institucioneve përgjegjëse, për të siguruar qëndrueshmërinë e produkteve të projekteve. Konkretisht grantet e miratuara kanë mbështetur aktivitete në këto fusha: Ndërhyrje që përmirësojnë cilësinë e mjedisit si dhe cilësinë e jetës së qytetarëve ku mund të përmendim: - Shtimin e sipërfaqeve të gjelbërta; - Sistemimin dhe rehabilitimin e kanalizimeve; - Rikualifikimin e sipërfaqeve urbane; Ndërhyrje që promovojnë përdorimin e teknologjive të reja miqësore me mjedisin si: - Përdorimi i energjisë diellore për ngrohjen e ujit që përdoret në institucione publike; - Përdorimi i energjisë diellore për ndriçimin e sipërfaqeve publike; Ndërhyrje në sistemin e menaxhimit të mbetjeve nëpërmjet: - Pastrimit të vendeve ku ka pasur hedhje abuzive të mbetjeve urbane; - Sistemimin dhe/ose rehabilitimin e vendeve të përshtatshme për hedhjen e mbetjeve urbane. Një pjesë e fondit të granteve është dhënë për grantet e vogla (deri në 5000 Eur) të cilat kanë pasur si qëllim kryesor Picking up from the first environmental initiative programme, such programme revealed an established tradition and procedures well-known to the non-profit organisations, including the open and competitive procedures. Calls for draft-proposals were drawn up with a view to identifying promising projects advocated by the non-profit organisations, which would allow the targeted groups to make their contribution in line with the overall goals of the programme. Besides showcasing the assistance provided in concrete terms in the course of the projects, the concrete results achieved in carrying them out are largely indicative that such projects are designed to reach out to the public and the local government to make their contribution, and/ or make decisions that are beneficial to the environment and the social situation surrounding the communities. Support for such actions was intended to help produce positive results in the improved environmental conditions. Under such programme, these grants were given to all those active non-profit organisations that had developed the best ideas and had put forward the best proposals, in line with the established criteria, though not limiting to the environmental non-profit organisations alone. For the purpose of this programme and the previous one, the best projects were selected by an independent evaluation board manned by a group of experts. REC has assisted the non-profit organisations with comments or suggestions required by them, so as to help come up with as best a draftproposal as possible, complying with the rules. Given that the involvement of the largest possible number of the concerned players may ensure the sustainability of such interventions, aimed at substantially improving the environment, the grants awarded were designed to sponsor projects, which would in the process involve other players, and particularly, the competent institutions, thus allowing consistency for the products of the projects. In concrete terms, grants were awarded to help carry on activities in the following areas: Interventions intended to help improve the quality of environment and of life for citizens, including: - Increase in green surface areas; - Organisation and rehabilitation of sewerage; - Requalification of urban surface areas. Interventions intended to help promote use of new environment-friendly technologies, including : - Harnessing of solar energy to help heat water used in public institutions; - Harnessing of solar energy to help ensure illumination of public areas. Interventions targeting the waste management system through: - Clean-up of the sites in which urban wastes were indecently deposited; - Organisation and/or rehabilitation of suitable sites for deposits of urban waste. 14

15 ndërgjegjësimin e komunitetit si dhe formimin e urave komunikuese midis aktorëve kryesorë. Një numër i madh OJF nga zona të ndryshme të Shqipërisë kanë mundur të kryejnë aktivitete ndërgjegjësuese falë këtij fondi. Programi, si vazhdim i programit të mëparshëm mbetet një mundësi shumë e vlerësuar nga OJF dhe pushtetet vendore. Nga rreth 300 propozime të paraqitura në 9 raundet e aplikimit, 197 prej tyre u vlerësuan të plota në dokumentacion dhe u vlerësuan nga Bordi i Vlerësimit. Në fund të periudhës 3-vjeçare, janë mbështetur 61 projekte, me një vlerë totale prej 796,000 Eurosh. 2. Rritja e kapaciteteve të aktorëve që kanë lidhje me mjedisin në nivel vendor. Aktivitetet e zhvillimit të kapaciteteve ishin komponenti i dytë i rëndësishëm i këtij programi. Rreth Euro u planifikuan për të organizuar 20 workshope trajnuese gjatë tre viteve të programit. Qëllimi kryesor i këtyre trajnimeve ishte rritja e njohurive të shoqatave, dhe pushtetit vendor në lidhje me çështjet më të rëndësishme të mjedisit. Takimet 1-2 ditore trajtuan tematika të ndryshme në menaxhimin mjedisor. Një komunikim i vazhdueshëm me OJF dhe pushtetet vendore ka ndihmuar për të vlerësuar interesin dhe nevojat e tyre në temat më aktuale dhe ato me perspektivë për të ardhmen në fushën e mjedisit. REC mobilizoi ekspertët më të njohur shqiptarë në fushat përkatëse, dhe në disa raste edhe ekspertë ndërkombëtarë. Në pjesën më të madhe të trajnimeve u trajtuan raste studimore, dhe u organizuan vizita në terren për aftësimin e pjesëmarrësve. Si rrjedhojë e këtyre hapave të ndërmarra, pjesëmarrja ka qenë e kënaqshme: më shumë se 450 persona nga mbarë vendi. Më së shumti, pjesëmarrësit kanë qenë anëtarë të OJF-ve, përfaqësues të pushtetit, por edhe nga institucionet qendrore, akademike ose studentë. Informacionet, materialet e prezantuara nga ekspertët si dhe botime ndihmëse të tjera shtesë të kësaj komponenteje gjenden edhe në faqen e internetit për përdorim më të gjerë në të ardhmen. Part of the grants fund was used for small grants (up to Euro 5,000), which were largely intended to help raise community awareness and build communication bridges among the principal players. Such funds allowed a large number of non-profit organisations from different parts of Albania to carry on awareness-raising activities. A follow-on programme of the previous programme, this programme remains an option highly appreciated by the non-profit organisations and the local governments. One hundred and ninety-seven, out of around 300 proposals submitted during the 9 application rounds, were deemed to be supported by complete documentation and were considered by the Evaluation Board. At the end of the three-year period, support was lent to 61 projects, with the total amount being to the tune of Euro 796, Building the capacity of players involved in environmental matters at a local level Capacity building activities fell under the second important component of such programme. Around Euro 68,000 were earmarked to host 20 training workshops over the three years of the programme. Such training courses were designed to disseminate knowledge among the organisations and the local government about the most important environmental matters. The one- and two-day events addressed different issues relating to environmental management. Direct communication with the non-profit organisations and the local governments helped consider their interest in and needs for the most current and the most highly perspective environmental matters. REC enlisted the best known Albanian experts in the relevant areas, and in certain cases, international experts, as well. Many of the training courses were focused on study cases, practical exercises designed to help build skills among the participants, and field trips. Due to the steps taken, such training courses registered a satisfactory participation: over 450 persons from across the country. More often than not, the participants were members of the non-profit organisations, representatives from the government, central departments and academic institutions or students. For information, the materials expounded by the experts, and other additional publications on this component, which may be widely used in the future, visit also the website 15

16 16

17 Rezultatet dhe mësimet e nxjerra Outcomes and the lessons learned Programi ndihmoi të riaktivizohen një numër i konsiderueshëm OJF-sh në të gjithë vendin, duke mbështetur aksione të përbashkëta të OJF-ve, qeverisjes vendore, shkollave dhe institucioneve të tjera. Ai adresoi probleme mjedisore e sociale, duke nxitur që problematika mjedisore të vendoset në vëmendje të vendimmarrësve dhe të komuniteteve lokale. Ky proces ofroi rezultate konkrete dhe mësime, të cilat do t i shërbejnë, në vijimësi, Qendrës Rajonale të Mjedisit, OJF-ve të përfshira dhe aktorëve të tjerë të interesuar në këtë fushë. Rezultatet Në këndvështrimin e nismave konkrete për përmirësimin e mjedisit, projektet e mbështetura mund të konsiderohen si fonde relativisht të vogla, varësisht tipit të ndërhyrjes dhe shtrirjes së projektit. Edhe në këtë program, REC Shqipëri i klasifikoi propozimet në tre kategori: Grante të mëdha - deri në Eur, të mesme - deri në Eur dhe të vogla - deri në Eur. Në 61 grantet e dhëna ka pasur një shpërndarje relativisht proporcionale përsa i përket madhësisë së granteve (shih grafikun mëposhtë). Përveç përmirësimeve të sipërfaqeve të gjelbra, të kanalizimeve apo të trajtimit të mbetjeve, risia e këtij programi trevjeçar ka qenë dhe promovimi i futjes dhe përdorimit të energjive alternative dhe rritjes së efiçencës energjetike në institucione apo hapësira publike si kopshte, çerdhe, lulishte etj. Në këtë kuadër, është treguar kujdes për promovimin e vlerave historike dhe kulturore të disa zonave, për mbrojtjen e bukurive natyrore dhe për karakterin edukativ dhe ndërgjegjësues. Designed to sponsor shared actions initiated by the nonprofit organisations, the local government, the schools and other institutions, the programme helped a considerable number of non-profit organisations across the country come into play again. The programme addressed social and environmental issues, thus bringing environmental matters to the attention of the decision-makers and the local communities. Such process produced concrete results and helped draw lessons, which will later on be helpful to the Regional Environment Center, the concerned non-profit organisations, and the other players interested in this area. Outcomes In respect of the concrete initiatives taken to help improve the environment, the funds absorbed by the sponsored projects could be considered as relatively small funds, subject to the type of intervention and the coverage of the project. For this programme, too, REC Albania classified the proposals in three categories: substantial grants up to Euro 40,000, medium grants up to Euro 15,000, and small grants up to Euro 5,000. In terms of their size, the 61 grants, which were awarded, were allocated in a relatively proportional manner (see the chart below). As well as the improvement in green surface areas, sewerage, or waste treatment, the new element brought in this three-year programme concerned promotion of the introduction and use of alternative energies and increased energy efficiency in public institutions or areas, including kindergartens, crèches and gardens. In this aspect, care was taken to promote the historic and cultural values of certain areas, protect the natural landscape, and raise the level of education and awareness. Grafik Shpërndarja e granteve sipas madhësisë së tyre Chart Distribution of grants by size Nr. Granteve / No. of grants Shuma e akorduar / Awarded amount M 42.2 M M Të mëdha / Large Të mesme / Medium Të vogla / Small 17

18 Rezultatet e arritura nga zbatimi i projekteve me ndërhyrje konkrete për përmirësimin e gjendjes së mjedisit në nivel vendor: m 2 sipërfaqe të gjelbërta të mbjella dhe të rehabilituara; pemë dhe shkurre të mbjella; metra linear kanalizime të shtruara; 69 puseta të vendosura të reja; m 3 mbetje urbane të hequra; 120 panele diellore të instaluara; m 2 trotuare dhe/ose bulevarde të shtruara; 118 stola të rinj të vendosur; 49 kosha të vegjël dhe të mëdhenj mbeturinash të vendosura; 180 m 3 mure të ndërtuara; dhe 3 puse të hapura për ujitjen e zonave të gjelbra. Përcaktimi i prioriteteve mjedisore: Ndërhyrjet investuese në mjedis kërkojnë përfshirjen e plotë të pushtetit vendor, jo vetëm si partner, por si drejtues i proceseve planifikuese dhe përfitues. Në pjesën më të madhe të rasteve, shoqëria civile arriti të ndërveprojë me pushtetin vendor për nxjerrjen dhe argumentimin e plotë dhe të drejtë të prioriteteve kryesore mjedisore. Në këto raste, bashkëpunimi dhe partneriteti u ndërtua mbi nevojën për gjetjen e burimeve financiare. Baza e partneriteteve të suksesshme ishte besimi tek rezultatet e bashkëpunimit. Këto projekte shquhen për efikasitetin maksimal të fondeve të investuara dhe ndikim më pozitiv dhe afatgjatë për qytetarët dhe mjedisin. Përmirësimi i bashkëpunimit ndërmjet aktorëve të interesuar për mjedisin: Gjatë këtyre tre vjetëve, që është zbatuar programi, ka pasur një rritje të ndjeshme të bashkëpunimit midis OJF, qeverisjes vendore dhe komunitetit në vendet që janë zbatuar grantet, si në fazën e propozimit, ashtu si dhe në ato të zbatimit dhe të mirëmbajtjes për të ardhmen të këtyre investimeve. Ky bashkëpunim, në shumicën e rasteve, është zyrtarizuar përmes nënshkrimit të Marrëveshjeve të Bashkëpunimit, Dokumentacionit të Bashkëfinacimit, etj. Promovimi i arritjeve përmes ndërhyrjeve të pjesshme pilote: Përmirësimi i gjendjes së mjedisit është një sfidë shumë-dimensionale për fushat e ndërhyrjes (menaxhimi mbetjeve, furnizimi me ujë të pijshëm, trajtimi i ujrave të përdorura, menaxhimi cilësor i territorit, etj) dhe shtrirjen e saj. Për rrjedhojë, gjetja e financimeve të mëdha, që mund të adresojnë njëherësh të gjitha problemet apo në të gjithë zonën nën administrimin e një pushteti vendor të caktuar, është e pamundur. Projektet e mbështetura përmes këtij fondi synuan të promovojnë ndërhyrjet pilote në zona të vogla, ku problemet mjedisore cënonin drejtpërdrejt shëndetin e banorëve, ose ku ndërhyrja do të sillte një përmirësim të dukshëm në një komunitet të gjerë. Për më tepër, shumë prej projekteve të zbatuara krijuan premisat e besimit për vijimin e mëtejshëm të ndërhyrjes në zona të tjera, me financime të dhëna nga burime të tjera apo nga ato të vetë pushtetit vendor. Promovimi i alternativave të reja energjetike: Zgjerimi i mbështetjes së programit në promovimin e energjive promjedisore dhe rritjes së efiçencës së energjisë ishte një nga The results achieved in the course of the projects registering concrete interventions to help improve on the environmental status at a local level: 23,186 m2 of green surface areas were planted and rehabilitated; 1,455 trees and shrubs were planted; 3,812 linear metres of pipes were laid; 69 new manhole covers were placed; 3,785 m3 of urban wastes were removed; 120 solar panels were installed; 1,716 m2 pavements and/or sidewalks were laid out; 118 new benches were placed; 49 small and big waste bins were placed; 180 m3 of walls were constructed; and 3 wells were opened for the irrigation of the green surface areas. Setting the environmental priorities: Interventions for the purpose of environment-related investments call for the total involvement of the local government, both as a partner and administrator of the planning processes and beneficiary. More often than not, the civil society succeeded in interacting with the local government with a view to establishing the main environmental priorities, and offering solid and valid arguments to support them. In these cases, cooperation and partnership were built on the need to locate financial resources. The foundation for successful partnerships was the confidence in the cooperation results. Such projects are remarkable for the maximal effectiveness of the invested funds, and the more positive and long-term impact on the citizens and the environment. Improved cooperation among the players interested in the environment: The past three years, in the course of which the programme was implemented, have seen significantly closer cooperation among the non-profit organisations, the local government and the community in the parts where grants were awarded, both at the proposal stage and at the implementation and maintenance stage for the future of such investments. In most cases, such cooperation was formalised through the conclusion of Agreements of Cooperation, Co-financing Documentation, etc. Promoting achievements through partial pilot interventions: Improvement on the environmental status is a multi-dimensional challenge in respect of intervention areas (waste management, drinking water supply, wastewater treatment, territory quality management, etc.), and its impact. Consequently, large amounts, which may concurrently help address all the issues or across the whole area under the authority of a given local government, are impossible to find. The projects sponsored out of this fund were designed to promote pilot interventions in small areas, in which environmental matters directly affected the inhabitants health, or in which intervention would bring about a marked improvement in the community at a large scale. Moreover, many of the projects that were carried out, created the premises for confidence in carrying on the intervention in other parts, sponsored with funds out of other sources, or with local government funds. 18

19 risitë krahasuar me programin e parë ( ). Duke ndjekur dhe zhvillimet në nivel global, interesi i OJFve mjedisore për këto fusha është rritur. REC mbështeti 5 projekte në zona të ndryshme të vendit (Tiranë, Durrës, Burrel, Ersekë, Këmishtaj), që synonin kryesisht promovimin e instalimit të paneleve për shfrytëzimin e energjisë diellore si energji alternative në institucionet dhe hapësirat publike. Ngritja e kapaciteteve të pushteteve vendore dhe OJF-ve: Gjatë këtyre tre vjetëve janë kryer 20 workshope trajnuese një - dy ditore, në të cilët janë trajtuar 15 tema të ndryshme. Në to janë prezantuar tematika të ndryshme të menaxhimit mjedisor, por edhe të menaxhimit të projekteve dhe funksionimit të OJF-ve. Ndër tematikat me interesimin më të madh kanë qenë: Vlerësimi i Ndikimit në Mjedis, Metodat e Trajtimit të Ujërave, Biodiversiteti në zonat urbane etj., si dhe ato të Shkrimit të projekt propozimeve, Monitorimi i projekteve dhe Vigjilenca mjedisore. Ashtu si çdo ndërmarrje me shumë sfida, aktorë dhe faktorë ndikimi, gjatë zbatimit të tij, ky program ka hasur në problematika të ndryshme për të cilat janë gjetur shpesh zgjidhje novatore. Këto aspekte kanë ndihmuar në nxjerrjen e mësimeve e përfundimeve, ndër të cilat mund të përmendim: Fondet në dispozicion për ndërhyrjet lokale në mjedis janë të pakta, por mundësitë lokale nuk shfrytëzohen në të gjithë kapacitetet e tyre: Njësitë vendore, në punën e tyre, përballen, në mënyrë konstante, me fonde të kufizuara dhe shpesh kjo bëhet shkak që investimet për gjendjen në mjedis të jenë të pakta ose të mungojnë fare. Kjo situatë ecën paralelisht dhe me një shumëllojshmëri të problemeve mjedisore dhe me kërkesën në rritje të qytetarëve për kushte më të mira. Si rrjedhojë, është i domosdoshëm që të bëhet një planifikim paraprak i fondeve të bashkëfinancimit nga njësitë vendore. Ndërkohë, njësitë vendore dhe OJF-të aplikuese duhet të gjejnë mënyra dhe rrugë të reja për mobilizimin e burimeve vendore, për shembull, përmes përfshirjes së bizneseve lokale, për të lehtësuar jo vetëm barrën e bashkëfinancimit, por edhe për të garantuar një bazë më të gjerë aktorësh në zbatimin e projekteve mjedisore. Ndërhyrjet në mjedis si shembuj konkretë dhe model për të ardhmen: Një numër i madh grantesh kanë patur sukses dhe kanë shërbyer si shembuj për rezultatet e marra, jetëgjatësinë e investimit dhe të impulsit që i kanë dhënë qeverisjes vendore për të vazhduar këto lloj ndërhyrjesh. Megjithatë, si rezultat i nevojave afatshkurtra, disa projekte kanë mbetur në nivelin e investimeve të izoluara, pa arritur masën kritike për ndryshime të dukshme në cilësinë e jetës në komunitet. Në kësi rastesh, mirëmbajtja e munguar ose jo e plotë si rezultat i mungesës së fondeve, e dëmton edhe më tej, jo vetëm investimin e kryer, por edhe imazhin e OJF-së zbatuese dhe pushtetit vendor. Energjitë alternative pro-mjedisore kanë nevojë për t u provuar dhe promovuar: Këto lloj investimesh konsiderohen si një territor i ri në Shqipëri dhe si i tillë me pak informacion për përfitimet e menjëhershme dhe afatgjata. Rritja e numrit të projekteve pilote apo atyre integrale të mbështetura në këtë fushë, do të ndihmonte më tej në Promoting new energy alternatives: Greater assistance for promoting pro-environmental energy and increasing energy efficiency was one of the novelties in this programme, as compared to the first programme ( ). Global developments have driven the non-profit organisations to take a greater interest in these areas. REC offered assistance to 5 projects carried out in different parts of the country (Tirana, Durrës, Burrel, Erseka, and Këmishtaj). Such projects were largely intended to promote installation of panels for harnessing solar energy, as an alternative energy, in the public institutions and areas. Building the capacity at the level of local governments and non-profit organisations: Over the past three years, 20 one- and two-day training workshops, in which 15 different teams received training, took place. Such workshops covered different topical themes relating to environmental management, project management and performance of the non-profit organisations. The most interesting topics included the Environmental Impact Assessment, Water Treatment Methods, and Biodiversity in Urban Areas, as well as those concerning Writing of Draft-proposals, Project Monitoring and Environmental Vigilance. Just as any undertaking registering numerous challenges, players and impact factors, the implementation of this programme was associated with different issues to which innovative solutions were often provided. Such aspects helped learn lessons and draw conclusions, including the following: Little money is available for local environmental interventions. However, the capacity available locally is not fully made use of: The local government units are constantly operating under conditions of limited funds, which is why little or no investment is made in the environment. Such situation goes hand in hand with a myriad of environmental matters and the citizens increased demand for better conditions. Hence, it is indispensable for the local government units to come up with preliminary scheduling of the co-financing funds. In turn, the applying local government units and non-profit organisations must find new ways and means to mobilise the local resources, for instance, by involving local businesses, so as to both facilitate the co-financing share and guarantee that a larger number of players is involved in carrying out the environmental projects. Environmental interventions as concrete examples and a model for the future: A large number of grants have proved to be successful, and have served as examples of the results achieved, investment extent, and the impulse imparted to local government to carry on with such interventions. However, as a result of the needs in the short run, several projects have remained at the level of isolated investments, unable to reach a critical point conducive to evident changes in the quality of life for the community. In these cases, the missed or incomplete maintenance, through lack of funds, does further damage both to the investment made and to the image of the implementing non-profit organisations and the local government. Pro-environmental alternative types of energy need to 19

20 rritjen e besimit tek komunitetet dhe pushtetet vendore. Si një fushë e re, njohuritë dhe informacioni mbeten ende të kufizuara. Vijimi i punës në ndërtimin e kapaciteteve teknike brenda administratës së pushteteve vendore apo OJF-ve do të ndihmojë drejtpërdrejt në përdorimin më efektiv të mundësive që ekzistojnë në këtë fushë. Lidhja e përfitimit mjedisor me atë ekonomik, në nivelin e komunitetit dhe të pushtetit vendor, do të ishte një shtysë e mirë për përkrahjen dhe nxitjen e projekteve të tilla. Aktorët vendorë kanë nevojë për ngritjen e kapaciteteve të tyre që lidhen me mjedisin: Megjithëse ka shumë vjet që shoqëria civile është aktor në mbrojtjen e mjedisit, kapacitetet i shumicës së OJF-ve janë të ulëta. Ndër problemet më të shprehura janë aftësitë e kufizuara për hartimin cilësor të propozimeve për projekte, bazuar në analiza dhe planifikime strategjike (mjedisore dhe institucionale), si dhe në përputhje me kërkesat e donatorëve; kapacitetet e pakta për monitorimin e aktiviteteve dhe ndërhyrjeve konkrete si dhe nxjerrja e mësimeve nga përvoja e grumbulluar. REC ka qenë i ndërgjegjshëm se shumë nga kufizimet rrjedhin prej pamundësisë financiare dhe mungesës së burimeve (infrastrukturë, personel), por shpesh ato bëhen faktorë të rëndësishëm të riskut për zbatimin efektiv dhe të shpejtë të projekteve. be tested and promoted: In Albania, such investment is considered as new territory, this being the reason why there is so little information on the immediate and longterm benefits. More pilot projects or integral projects in such area would help place more confidence in the communities and the local governments. Being a new domain, knowledge and information about them are still limited. Continued efforts to build the technical capacity of the administration in local governments or non-profit organisations will directly help use the opportunities in this area in a more effective fashion. Linking environmental benefit to the economic one, at the level of the community and the local government, would help better advocate the support and urging for such projects. Need for building environment-related capacity for the local players: Even though the civil society has for many years been a player in the protection of the environment, the majority of the non-profit organisations register no sufficient skills. The most frequently occurring problems include the limited skills in the quality drafting of the project proposals, based on strategic analyses and planning efforts (environmental and institutional), and on the donors requirements; as well as insufficient skills to monitor the concrete activities and interventions, and learn the lessons from the experience gained. REC has been aware that many of the restrictions were due to the shortage of financial and human resources (infrastructure and personnel), which, more often than not, though, become important risk factors for carrying out projects in an effective and fast fashion. 20

21 Aftësimi i aktorëve në fushën e mjedisit 21

22 22

23 EfiçencA Energjetike në Zonat Urbane Sigurimi i informacionit fillestar mbi çështjet që lidhen me menaxhimin e energjisë dhe efiçencën për zonat urbane; Diskutimi i problemeve dhe sfidave mbi përfshirjen e aktorëve të ndryshëm në këto çështje; Dhënia e ideve të reja mbi kontributin potencial të shoqërisë civile dhe komunitetit lokal; dhe Identifikimi i aktorëve dhe kontribuesve potencialë në këtë fushë. Temat e trajtuara Politikat energjetike në nivel vendor Prodhimi i energjisë, teknologjitë e rinovueshme dhe përdorimi i tyre Kuadri ligjor dhe rezultatet e Shqipërisë në këtë fushë Raste studimore: Projekte të zbatuara me fokus efiçencën e energjisë dhe energjinë alternative. Ekspertë të përfshirë Jan Bartels (Hollandë) Simaku Edmond Hido Gjergj Bashkitë dhe komunat nga vijnë pjesëmarrësit: Pogradec Tiranë Korçë Përmet Rrethi Mat Elbasan Durrës Laç Kamëz Kavajë 23

24 Planifikimi I Qëndrueshëm Urban Objektiv: Njohja e grupeve të interesit me planifikimin urban të qëndrueshëm dhe përdorimin e burimeve natyrore dhe kulturale në zonat urbane. Temat e trajtuara Përshkrim i përgjithshëm i situatës urbanistike në Shqipëri Menaxhimi i Integruar dhe zhvillimi i qëndrueshëm i burimeve kulturale dhe natyrore Planifikimi për zhvillim të qëndrueshëm Si mundet të përfshihen konsideratat mjedisore në planet e zhvillimit urban. Ekspertë të përfshirë Piergiorgio Ramundo Orlando (Itali) Dritan Shutina Ilir Mati Bashkitë dhe komunat nga vijnë pjesëmarrësit: Pogradec Prezë Patos Tiranë Përrenjas Gramsh Gjirokastër Elbasan Vlorë Durrës Sarandë Maliq Librazhd Buçimas 24

25 Menaxhimi I Mbetjeve Urbane Objektiv: Njohja e grupeve të interesit me menaxhimin e mbetjeve urbane, situatën aktuale në Shqipëri, teknikat e përdorura dhe raste studimore nga bashki të ndryshme në Shqipëri. Temat e trajtuara Përkufizime dhe koncepte në lidhje me mbetjet Rast studimor: Përvoja në qytetin e Korçës, Shkodrës dhe të Qendrës EDEN Sistemet e mbledhjes së mbetjeve dhe metodologjitë e trajtimit të tyre Grupe pune: Identifikimi i vështirësive dhe aktiviteteve potenciale për shoqërinë civile në nivel vendor. Ekspertë të përfshirë Agustin Cara Gani Deliu Merita Meksi Bashkitë dhe komunat nga vijnë pjesëmarrësit: Pogradec Rubik Manëz Tiranë Përrenjas Korçë Përmet Elbasan Shkodër Durrës Buçimas 25

26 Vlerësimi I Ndikimit në Mjedis dhe Roli i Shoqërisë Civile Objektiv: Njohja e grupeve të interesit të procedurave të Vlerësimit të Ndikimit në Mjedis, kërkesat ligjore dhe rolin e shoqërisë civile në këto procedura. Temat e trajtuara Vlerësimi i Ndikimit në Mjedis Zhvillimet në nivel kombëtar dhe ndërkombëtar Pjesëmarrja publike në procedurat e Vlerësimit të Ndikimit në Mjedis Roli i qeverisjes vendore në procedurat e Vlerësimit të Ndikimit në Mjedis Hapat që ndërmerren për procedurën e Vlerësimit të Ndikimit në Mjedis. Ekspertë të përfshirë Gani Deliu Entela Çobani Bashkitë dhe komunat nga vijnë pjesëmarrësit: Pogradec Hudënisht Buçimas Tiranë Cërrik Elbasan Berat Fier Vlorë Librazhd Lezhë 26

27 Trajtimi jotradicional I Ujërave të Zeza Objektiv: Njohja e grupeve të interesit me kërkesat ligjore mbi ujërat e ndotura, teknologjitë ekzistuese dhe mundësitë për trajtimin e tyre. Temat e trajtuara Njohuri të përgjithshme mbi problemet e ujit dhe të ujërave të ndotura Impiantet e trajtimit Sisteme të decentralizuara Menaxhimi i aseteve. Vizitë në terren Ekspertë të përfshirë Enkelejda Patozi Luljeta Leno Bashkitë dhe komunat nga vijnë pjesëmarrësit: Peshkopi Gramsh Tiranë, Zall-Bastar Manëz Patos Vlorë Lezhë 27

28 Shkrimi I Projekt Propozimeve Sigurimi i informacionit dhe njohurive fillestare mbi përqasjen sipas kuadrit logjik për projektet; Dhënia e informacioneve dhe njohurive mbi procesin e hartimit të projekteve bazuar mbi Kuadrin Logjik; dhe sigurimi i informacioneve dhe detajeve ne lidhje me procesin e aplikimit në TF2. Temat e trajtuara Komponentë dhe programi i Fondit Special Hollandez 2 Përqasja sipas Kuadrit Logjik të Projektit- model për shkrimin e Projekt-propozimeve Kërkesat specifike dhe udhëzimet për aplikimin në projektet e Fondit Special Hollandez 2. Ekspertë të përfshirë Eduart Cani Alken Myftiu Bashkitë dhe komunat nga vijnë pjesëmarrësit: Pogradec Korçë Maliq Prespë 28

29 Komunikimi dhe fushatat Publike Sigurimi i informacionit dhe njohurive fillestare në lidhje me çështjet që lidhen me komunikimin publik dhe marrëdhëniet me publikun; kuptimi i qëllimit dhe funksionit të komunikimit; dhe Hartimi i një strategjie komunikimi duke kuptuar parimet dhe elementët bazë. Temat e trajtuara Përkufizimet e koncepteve kryesore, qëllimit dhe funksionet e komunikimit Hartimi i një strategjie komunikimi, parimet dhe elementët bazë Punë në grupe: Zhvillimi i objektivave SMART Komunikimet e mesazheve në publik dhe media. Ekspertë të përfshirë Alban Bala Suela Mino Bashkitë dhe komunat nga vijnë pjesëmarrësit: Dajç Librazhd Shkodër Lezhë Vlorë Durrës Përrenjas B.Curri 29

30 MbrojtjA e Biodiversitetit Urban Njohja e pjesëmarrësve me vlerat e biodiversitetit dhe përfshirjen e tyre në planifikimin urban; diskutimi i përfshirjes dhe rolit specifik të aktorëve të ndryshëm në këtë çështje; Temat e trajtuara Planifikimi Urban dhe përfshirja e vlerave të biodiversitetit në të Biodiversiteti në zona urbane: sipërfaqe të gjelbra, por jo vetëm të tilla Vlerat e biodiversitetit frymëzim për artin Rast Studimor: Vlerësimi i florës spontane zbukuruese të rrethit Tiranë me qëllim përdorimin në gjelbërim. Ekspertë të përfshirë Edvard Koinberg (Suedi) Liri Dinga Albert Kopali etj. Bashkitë dhe komunat nga vijnë pjesëmarrësit: Ebasan Tiranë Berat Përmet Mat Fier Patos Rrëshen Kamëz 30

31 PjesëmarrjA e Publikut në nivel Vendor Zbatimi në praktikë i Konventës së Aarhusit. Kuadri ligjor në fuqi metodologjia e përfshirjes së publikut, për të drejtën për informacion dhe pjesëmarrjen në proceset vendimmarrëse. Temat e trajtuara Kuadri ligjor shqiptar dhe ndërkombëtar i pjesëmarrjes publike Niveli i zbatimit të Konventës së Aarhusit në Shqipëri Informacion i detajuar mbi tre shtyllat e Konventës së Aarhusit Procedura specifike për pjesëmarrjen publike në proceset e VNM Ekspertë të përfshirë Andrian Vaso Mihallaq Qirjo Bashkitë dhe komunat nga vijnë pjesëmarrësit: Berat Fier Gramsh Krrabë Gosë Elbasan Maliq Korçë 31

32 PërfshirjA dhe Roli I OJF-ve në monitorimin e aktiviteteve me ndikim në mjedis Njohja me çështjet që lidhen me përfshirjen dhe rolin e OJF-ve në monitorimin e aktiviteteve me ndikim në mjedis; Diskutimi i problemeve dhe sfidave mbi përfshirjen e palëve të ndryshme në këto çështje; Sigurimi i ideve të reja mbi kontributin potencial të shoqërisë civile dhe komunitetit vendor në këtë fushë; dhe Identifikimi i aktorëve të rëndësishëm dhe kontribuesve potencialë në këtë fushë. Temat e trajtuara Çfarë është vigjilenca mjedisore (Watchdogging) Identifikimi i zonave të synuara për vigjilencë mjedisore Punë në grupe: Identifikimi i etapave të ndryshme të procesit Planifikimi strategjik për vigjilencë mjedisore njëvjeçare. Ekspertë të përfshirë Merita Mansaku AlkenMyftiu Bashkitë dhe komunat nga vijnë pjesëmarrësit: B.Curri Kukës Fier Patos Krujë Tiranë 32

33 Ndryshimet Klimatike Rruga për në Kopenhagen Njohja me çështjet që lidhen me ndryshimet klimatike dhe aktivitetin njerëzor; Diskutimi i problemeve dhe sfidave mbi përfshirjen e aktorëve të ndryshëm në këto çështje; Dhënia e ideve të reja mbi kontributin potencial të shqoërisë civile dhe komunitetit lokal; dhe Identifikimi i aktorëve dhe kontribuesve potencialë në këtë fushë. Temat e trajtuara Nga Kioto në Kopenhagen Kopenhagen, koha për të ndërmarrë hapa seriozë për ndryshimet klimatike Komunikimi i dytë kombëtar për ndryshimet klimatike Vlerësimi i vulnerabilitetit dhe përshtatja. Ekspertë të përfshirë Taulant Bino Eglantina Bruci Spiro Karadumi Eduart Cani Bashkitë dhe komunat nga vijnë pjesëmarrësit: Berat Fier Gramsh Krrabë Gosë Elbasan Maliq Korçë 33

34 Ndikimi në mjedis pas Përmbytjes në Qarkun e Shkodrës dhe Alternativat për Parandalimin dhe Zgjidhjen e Problemeve Temat e trajtuara Propozime për zgjidhjen e problemeve të ekosistemit lumor në fushën e Shkodrës Qeverisja e integruar e pellgut ujëmbledhës të liqeneve artificialë Vau i Dejës, Koman dhe Fierzë Ndikimi i përmbytjeve në tjetërsimin, cilësinë dhe përdorimin e tokave. Masat për rehabilitimin e tyre Nyja hidrografike Drin Bunë - Liqeni i Shkodrës, probleme dhe zgjidhje Probleme dhe zgjidhje në ekosistemin liqenor të Shkodrës. Dhënia e informacioneve nga ekspertët dhe diskutimi i alternativave për zgjidhjen e situatës mjedisore pas përmbytjeve në qarkun e Shkodrës; Rritja e ndërgjegjësimit publik për ndikimet e përmbytjeve në mjedis; dhe Promovimi i 2 Shkurtit si Dita Botërore e Ligatinave Ekspertë të përfshirë Perikli Qirjazi Skënder Sala Vangjo Kovaçi Molnar Kolaneci Mahir Hoti. Bashkitë dhe komunat nga vijnë pjesëmarrësit: Qarku i Shkodrës 34

35 Edukimi për Zhvillim të Qëndrueshëm Njohja me çështjet që lidhen me konceptet e Edukimit për Zhvillim të Qëndrueshëm; Diskutimi i problemeve dhe sfidave mbi përfshirjen e aktorëve të ndryshëm në këto çështje; Dhënia e ideve të reja mbi kontributin potencial të shoqërisë civile dhe komunitetit lokal; Identifikimi i aktorëve dhe kontribuesve potencialë në këtë fushë. Temat e trajtuara Etika dhe edukimi mjedisor Edukimi për zhvillimin e qëndrueshëm, zhvillon dhe forcon kapacitetin e shoqatave Grupe pune: kapacitetet e shoqatave në lidhje me aspektet edukuese. Ekspertë të përfshirë Daniela Tola Jula Selmani Marjana Sinani Bashkitë dhe komunat nga vijnë pjesëmarrësit: Pogradec Tiranë Berat Përmet Fier Rrëshen Elbasan Patos Kamëz 35

36 Rrëshqitjet e tokës dhe Ndikimi Antropogjenik; Temat e trajtuara Njohja dhe diskutimi i alternativave për zgjidhjen e problematikave të rrëshqitjes së tokës në komuna të ndryshme të Shqipërisë; Rritja e ndërgjegjësimit publik në lidhje me ndikimin e rrëshqitjeve të dheut në mjedis; dhe diskutimi i mënyrave për të parandaluar dhe minimizuar shkaqet. Shkaqet natyrore dhe antropogjene të rrëshqitjeve Harta e rreziqeve gjeomorfologjike-sintezë e analizës së raportit natyrë - njeri Planifikimi i emergjencave civile, fazat e një emergjence civile dhe vlerësimi i rrisqeve (rrëshqitjes së tokës) Efekti i përdorimit të tokës dhe menaxhimit të rrjedhave ujore sipërfaqësore në parandalimin dhe minimizimin e shkarjes dhe shembjes së tokës Rrëshqitjet e tokës: komuniteti, komunat, bashkitë dhe roli i gjeologjisë urbane në Planifikimin e Integruar të Territorit. Ekspertë të përfshirë Vasil Premçi Thimaq Lako Çerçis Durmishi Shkëlqim Daja Mentor Lamaj Bashkitë dhe komunat nga vijnë pjesëmarrësit: Ruzhdie Dajç Prezë Dardhas Kurjan Novoselë Vërtop Fratar Gjinar Bradashesh Gjepale 36

37 Financimet në Mbështetje të Shoqërisë Civile Njohja me fondet kryesore në mbështetje të shoqërisë civile; Diskutimi mbi mundësinë e aplikimit në këto fonde nga OJF dhe vështirësitë që ato mund të kenë hasur; Diskutimi i mundësive për aplikimin në të ardhmen. Temat e trajtuara Ministria e Integrimit, Fondet IPA, pritshmëritë pas marrjes së marrjes së statusit si vend kandidat Agjencia e Mbështetjes së Shoqërisë Civile, struktura, mënyra e funksionimit dhe pjesëmarrja e Shoqërisë Civile Fondet I.P.A.R.D. Agjencia Kombëtare e Teknologjisë dhe Informacionit struktura, mënyra e funksionimit dhe pjesëmarrja e Shoqërisë Civile. Ekspertë të përfshirë Grigor Gjeçi Roza Dedja Gentiana Ramadani Ketrina Çabiri Bashkitë dhe komunat nga vijnë pjesëmarrësit: Tiranë Shkodër Rrethi Mat Elbasan Durrës Laç Kamëz Kavajë 37

38

39 Ndërhyrje konkrete për përmirësimin e mjedisit

40 BERAT Mbrojtja e shtëpive nga përmbytja në lagjen Uznovë, Berat dhe përmirësimi i mjedisit urban Organizata zbatuese: Instituti për mjedisin dhe zhvillimin rural Shuma e grantit: Lekë Periudha: 15/05/ /01/2009 Drejtuesi i projektit: Sokrat Keri Mbrojtja nga përmbytja e banesave të lagjes Uznovë, Berat dhe përmirësimi i mjedisit urban të kësaj lagjeje ka qenë prioritare, për këtë zonë. Ndërhyrja me anë të orientimit të ujërave të bardha në mënyrë të qetë në përroin e Zagorës, eleminimin e përmbytjes të shtëpive të lagjes Uznovë, duke mbjellë në të dy anët e përroit të Zagorës fidana pyjor me sistem rrënjor të fuqishëm e të qëndrueshëm si dhe duke ndërtuar mure të thatë me rrjet gabioni (penela), do të përmirësonte dukshëm mjedisin përreth dhe do të ulte rrezikun që i kanosej banorëve të kësaj zone, duke eleminuar përfundimisht përmbytjen e kësaj lagjje. Ndërgjegjësimi i komunitetit të lagjes Uznovë për krijimin e përmirësimin e mjediseve në familjet e tyre. Hartimin e projekteve të thjeshta për sistemin e përmirësimin e mjediseve të familjeve të tyre. Zbatimin e projektit për mbjelljen e 2000 copë shpatulla e kalema Rrapi e Shelgu, si dhe mbjelljen e 400 fidanave pyjor Rrapi e Shelgu me sistem rrënjor të fuqishëm e të qëndrueshëm në të dy anët e përroit të Zagorës. Ndërtimin e kanaleve të vegjël për orientimin e ujërave të bardha në këtë përrua në 120m linear, ndërtimi i 180m 3 mure të thata me rrjetë gabioni (penela), ndërtimi i pragjeve me gardhe çifte në shtratin e përroit të Zagorës. Orientimi i ujërave të përroit të Zagorës nëpërmjet ndërtimit të 5 penelave me gurë të thatë e rrjetë gabion në të dy anët e shtratit të tij Përgatitja e bazës materiale për ndërtimin e gardheve çifte në shtratin e përroit; Puna përgatitore për ndërtimin e kanaleve (ulluqeve ) për orientimin e ujërave të bardha; Punë përgatitore për mbjelljen e kalemave dhe fidanëve të Rrapit e Shelgut në të dy anët e përroit të Zagorës Rr. 30 Tetori Pallati7/4, Berat Tel: info@erdisolutions.org 40

41 TIRANË Nxitja e vendimmarrjes për masat mbrojtëse të Liqenit Artificial të Tiranës Organizata zbatuese: Massmedia dhe Mjedisi Shuma e grantit: Lekë Periudha: 01/08/ /11/2009 Drejtuesi i projektit: Xhemal Mato Liqeni Artificial dhe Parku i madh i Tiranës në vitet e tranzicionit kanë qenë viktimë e një sërë dëmtimesh të pakontrolluara, ndikimi i të cilave nga ana urbane dhe ndotjes mjedisore ka qenë i ndjeshëm, psh, ujërat e zeza të këtyre ndërtimeve, derdhen në liqen. Zhvillimet urbane përreth liqenit po e rrezikonin cilësinë e ujit të liqenit dhe mbushjen e tij me sedimente. Një rrezik tjetër ishte atrofizimi i tij si rezultat i shkatërrimit dhe bllokimit të rrugëve ujore me të cilat ushqehej liqeni. Studimi i gjendjes mjedisore urbane dhe ligjore të basenit ujor të Parkut të Tiranës dhe rekomandim i masave për mbrojtje dhe rehabilitimin e pellgut të basenit të liqenit. Informim / ndërgjegjësim i vendimmarrësve dhe publikut të gjerë për rreziqet ekzistues me të cilat po përballet Baseni; pjesëmarrja e publikut në vendimmarrje. Nxitjen e vendimmarrjes në favor të mbrojtjes së Parkut Rr. Abdyl Frashëri, Pall.1, Shkalla 3, K. 4, Tiranë Tel: xhmato@icc-al.org Është grumbulluar informacioni ne 11 Institucione, për statusin ligjor dhe administrativ dhe situaten mjedisore për Liqenin Artificial; Është diskutuar Statusi Ligjor dhe administrativ i Liqenit të Tiranës dhe Parkut në tërësi, me 5 institucione; Është diskutuar për Statusin e Pronësisë të vjetër në territorin e Parkut; Është bërë rikonjicion në terren dhe vlerësuar gjendja hidrologjike. Janë hartuar dhe paraqitur sugjerime konkrete për vendime në favor të mbrojtjes së Parkut të Liqenit 41

42 BERAT Rehabilitimi i hapësirave të gjelbra në L. Murat Çelebie si pjesë e politikave dhe prioriteteve mjedisore të qytetit Berat, nëpërmjet pjesëmarrjes qytetare Organizata zbatuese: Mbrojtja e Mjedisit Natyror Berat Shuma e grantit: Lekë Periudha: 15/11/ /02/2010 Drejtuesi i projektit: Raimond Dyli Sipërfaqja prej 1500 m 2 në lagjen Murat Celebies në hyrje të qytetit të Beratit, ka qenë në gjendje të degraduar, duke u bërë burim ndotjesh, sëmundjesh dhe pasigurie për banorët e zonës. Në këtë zonë nuk ishin zbatuar investime që prej vitit 1990, pasi duke qenë zonë kaotike, shpesh herë përmbytej nga shirat duke krijuar pellgje me ujë e baltë. Këto pellgje plotësoheshin edhe nga ujërat e zeza që vinin nga bllokimet e pusetave, duke krijuar kështu vatra ndotjeje e vështirësi për kalimin e banorëve. Nga kjo ndërhyrje përfituan rreth 7,000 banorë. Përmirësimi i cilësisë së ajrit nëpërmjet krijimit të një barrierë të gjelbër me pemë. Krijimi i kushteve për ndërveprime sociale ndërmjet banorëve. Ndërgjegjësimi i banorëve mbi çëshjet e mjedisit urban dhe ruajtjes dhe mirëmbajtjes së hapësirave të përbashkëta. Hartim i planit të veprimit në mjedis, në bazë të prioriteteve mjedisore të qytetit Ështe ndërtuar një lulishte prej 3500 m 2 ; Janë zhvilluar tre aktivitete masive me pjesëmarrjen e rreth 500 banorëve; U përmirësuan kapacitetet vendore për dizenjimin, menaxhimin dhe zbatimin e projekteve mjedisore me pjesëmarrje të gjerë qytetare; U realizua një fushatë sensibilizuese me banorët dhe aktorët e tjerë të përfshirë; Janë shpërndarë rreth 300 fletëpalosje për ndërgjegjësimin e komunitetit lokal Lagjja Mangalem, Berat Tel: natyraberat@yahoo.com 42

43 BUSHAT Park dhe shëtitore argëtimi në Komunën e Bushatit Organizata zbatuese: Partneritet për Zhvillim Shuma e grantit: Lekë Periudha: 15/11/ /04/2010 Drejtuesi i projektit: Tom Preku Sipërfaqja prej m2 në hyrje të komunës Bushat, mbetej tepër problematike për këtë komunë. Kjo sipërfaqe mbartte grumbuj mbeturinash, dhe mbetje inertesh, duke përbërë një rrezik potencial, si për ndotjen e mjedisit si dhe të shëndetit të banorëve, për shkak të përhapjes së infeksioneve. Nevojë imediate ishte investimi në këtë zonë dhe kthimi i saj në identitet, nëpërmjet një parku shëtitore, që do të reduktonte ndotjen e mjedisit, përmirësonte cilësinë e jetës së banorëve si dhe do të shërbente si një model praktik i kujdesit të qytetarëve ndaj mjedisit. Ndërgjegjësim i komunitetit të Bushatit, rreth banorëve, për përkujdesje ndaj mjedisit dhe mobilizim i rreth prej tyre për të kontribuar konkretisht në përmirësimin e kushteve të mjedisit Transformimi i m 2 sipërfaqe në fasadën e Komunës së Bushatit, nga një shesh i mbuluar me mbeturina urbane dhe inerte, në një park të gjelbëruar shlodhës dhe argëtues për banorët e qytetit. Krijimi i modeleve të reja dhe nxitja e komunitetit për të qenë protagonistë në përmirësimin e kushteve mjedisore edhe në ambjentet e tjera të Komunës. Janë larguar 2800 m3 mbetje urbane, dhe spostuar 3000 m 3 dhera; Është sistemuar sheshi prej m 2 ; Janë hapur 100 gropa për mbjelljen e pemëve dekorative, dhe janë mbjell 100 pemë; Janë ndërtuar rreth 1000 m 2 shëtitore me pllakë mozaik, stolat dhe urat dekorative ; Janë mbjellë rreth 10,000 m 2 me bar për gjelbërimin e mjedisit; Janë realizuar 30 takime sensibilizuese, me komunitetin në tërësi. Rr. Maliq Muco, Nr. 32 Tiranë Tel: foundationpfd@yahoo.com 43

44 FIER Rikualifikimi mjedisor i zonës midis Unazës së re dhe blloqeve të pallateve Liri Gero dhe 8 Shkurti nëpërmjet pjesëmarrjes qytetare Organizata zbatuese: Co-PLAN Shuma e grantit: Lekë Periudha: 15/05/ /11/2008 Drejtuesi i projektit: Jorida Cila Që prej fillimit të vitit 2007, Bashkia e Fierit drejtohet nga dokumenti i Strategjisë së Zhvillimit të Qytetit për të garantuar zhvillimin e qëndrueshëm të tij. Përmirësimi i cilësisë së jetesës së banorëve nëpërmjet ndërhyrjeve dhe përmirësimit mjedisor është një ndër qëllimet madhore të kësaj Strategjie afatgjatë të zhvillimit të qytetit. Rajoni në fjalë është nga zonat më të populluara të qytetit dhe, njëkohësisht, edhe nga zonat me normat më të ulëta të sipërfaqes së gjelbëruar për banor. Kjo zonë është buzë njërës prej arterieve kryesore të qytetit, gjë që rrit ndjeshëm nivelin e ndotjeve të shkaktuara nga trafiku. Pra shtimi i sipërfaqeve të gjelbëruara publike është shndërruar në një nevojë prioritare në këtë zonë të qytetit. Sistemimi dhe gjelbërimi i sipërfaqeve të lira Përmirësimi i cilësisë së ajrit nëpërmjet krijimit të një barriere të gjelbër me pemë Krijimi i kushteve për ndërveprime sociale ndërmjet banorëve Ndërgjegjësimi i banorëve mbi çështjet e mjedisit urban dhe ruajtjes dhe mirëmbajtjes së hapësirave të përbashkëta Është sistemuar dhe gjelbëruar të një sipërfaqeje prej 5,300 m²; Janë vendosur 50 stola prej druri; 20 kosha metalikë për mbeturinat; Janë hapur 5 rrugica ndërlidhëse me bllokun e pallateve; Janë mbjellë m 2 sipërfaqeje me bar, 102 pemë dekorative (42 drurë gjethembajtës dhe 60 drurë gjetherënës); Janë instaluar dy puse për ujitje Rr. Vaso Pasha, Nr. 20 KP 2995 Tiranë Tel: / forum_ap@universitetipolis.edu.al 44

45 CËRRIK Përdorimi i energjisë diellore, në funksion të përmirësimit të kushteve të jetesës në konviktin e nxënësve të Shkollës së Mesme Cërrik Organizata zbatuese: Qendra Kombëtare e Lëvizjes Ambjentaliste Shuma e grantit: Lekë Periudha: 15/06/ /09/2009 Drejtuesi i projektit: Anjeza Kollçinaku Rritja e çmimit të naftës, kohët e fundit, ka bërë që të shtohet interesi për burimet e energjisë alternative. Një prej këtyre burimeve përmendim energjinë diellore. Përmirësimi i efikasitetit të impianteve diellore i ka bërë ato më të leverdisshme se burimet energjitike tradicionale. Modeli i ri energjitik duhet të vihet në zbatim sepse kanë lindur tre probleme 1. Rritja e konsumit si pasojë e rritjes së popullsisë 2. çmimet e naftës po luhaten vazhdimisht 3. djegia e lëndëve fosile shkaktojnë efektin serë i lidhur ky me një nga fenomenet më shqetësuese: procesin e ngrohjes globale. Ky projekt u fokusua në vendosjen e disa paneleve diellore, çka do t ju krijonte mundësi nxënësve që të mos ndjenin mungesën e energjisë elektrike për ngrohjen e ujit Ndërtimi i pusit për sigurimin e ujit Vendosje e paneleve diellore Ndërtimi i rrjetit të shpërndarjes së ujit në të gjithë sistemin e lëvizjes dhe të ngrohjes së ujit Janë organizuar pesë takime publike, në funksion të ndërgjegjësimit të komunitetit për efektin pozitiv të procesit të përdorimit të energjisë diellore Është realizuar hapja e pusit, dhe është shtrirë rrjeti i tubacioneve që lidhin të gjithë sistemin Janë montuar në soletën e konviktit 16 panele diellore, 8 cisterna inoksi 200L Janë botuar dhe shpërndarë 1000 fletëpalosje dhe 250 postera Rr. Ismail Qemali, nr. 19, Tiranë Tel: projektemjedisore@yahoo.com 45

46 TIRANË Rehabilitimi mjedisor në Kodër Kamëz, një model i mirë për përmirësimin e ekuilibrave bioekologjikë Organizata zbatuese: Shoqata për një zhvillim të qëndrueshëm rural Shuma e grantit: Lekë Periudha: 15/11/ /02/2010 Drejtuesi i projektit: Julian Shehu Mungesa e investimeve kapitale në mirëmbajtjen e një prej vlerave më të mëdha të promovimit dhe mbrojtjes mjedisore në Shqipëri, do të krijonte një nevojë të ngutshme për restaurim në mjediset e Kodër Kamëz, nevojë kjo e nxjerrë si prioritare nga vërejtjet e komunitetit dhe vlerësimet e ekspertëve mjedisorë. Ky projekt krijoi mundësinë e një ndryshimi rrënjësor duke dhënë shembullin më të mirë të mundshëm të krijimit të një modeli të qëndrueshëm mjedisor. Ndërtimi i një sipërfaqje të gjelbër me lule, shkurre dhe drurë gjetherënë dhe gjethembajtës. Rritja e ndërgjegjësimit mjedisor të komunitetit me një impakt të drejtpërdrejtë në të. Përmirësimi i kushteve të studimit dhe zhvillimit për 9000 studentë dhe 502 pedagogë dhe staf administrativ të UBT Krijimi i një modeli të qëndrueshëm mjedisor në një zonë tepër të rëndësishme të Njësisë Bashkiake Nr. 11, Laprakë Rr. Bab Rexha, Pall. 11, Ap. 1/1, Tiranë Tel: alzhama@yahoo.com Është ndërtuar një sipërfaqe e gjelbër me 1600 m2 bar, 82 m2 lule, 600 m2 shkurre dhe drurë gjetherënës dhe gjethembajtës, 166 m linear rrugica në brendësi, 10 stola, 111 m linear bordura; Janë realizuar punimet e thella si dhe thyerja e betoneve, që ekzistonin, në sipërfaqen ku do të zbatohet projekti; Është realizuar piketimi me kunja dhe ndarja e sipërfaqeve për vendosjen e pemëve dhe shkurreve, nëpërmjet asistencës teknike të specialistëve të Departamentit të Mjedisit, Fakulteti i Bujqësisë dhe Mjedisit, si dhe është bërë përcaktimi i saktë i llojeve bimore; Është realizuar volumi fizik i punimeve si gërmim dhe evadim dherash të grumbulluara, punime muri, shtresa ngjeshje, punime bordure, mbushje dheu etj; Është realizuar ndërtimi i një sipërfaqe të gjelbër, me lule, shkurre dhe drurë gjetherënës dhe gjethembajtës; Është ndërgjegjësuar komuniteti i zonës përreth dhe i studentëve për përfitimet që kanë mjediset e gjelbra 46

47 XIBËR-GURRË Propozim për shpallje zone të mbrojtur Park Rajonal; Xibër- Gurrë Organizata zbatuese: Albanian Environment Alen Shuma e grantit: Lekë Periudha: 15/11/ /04/2010 Drejtuesi i projektit: Malvina Shehi Zona Xibër-Gurrë, gjendet midis tre zonave të shpallura të mbrojtura (Dajt, Qafë Shtamë dhe Bizë Martanesh). Pamvarësisht kësaj, ajo kishte filluar të dëmtohej për shkak të shfrytëzimit dhe prerjes, pa kriter të drurëve të kësaj zone, dhe njëkohësisht nga mungesa e kontrollit të Shërbimit Pyjor. Krijimi i kësaj zone si park rajonal, do ta ruante këtë zonë nga dëmtimi dhe njëkohësisht do të unifikonte kufijtë e tre zonave të tjera që u cituan më sipër, duke mundësuar në një të ardhme zhvillimin e turizmit. Kontribut në shtimin e sipërfaqeve të zonave të mbrojtura në ven, një angazhim i kahershëm i qeverisë shqiptare Krijimi i mundësisë për zhvillimin e qëndrueshëm të zonë, duke përdorur praktikat më të mira për këtë qëllim Kontribut në mbrojtjen e natyrës në vend Rr. Gjergj Legisi, Laprakë, Tiranë Tel: vinashehi@yahoo.com Janë marrë të dhëna për sipërfaqen që do të shpallet e mbrojtur Është caktuar dhe shpallur zona e mbrojtur si Park Natyror Rajonal, me vendim komune; Janë bërë takime me komunitetin, për rëndësinë e projektit Është realizuar takimi në shkollën e mesme, për rritjen e ndërgjegjësimit të të rinjve për vlerat e sipërfaqes që do të shpallet e mbrojtur, si dhe kontributin që mund të japin ata për zbatimin me sukses të tij. Është bërë disenjimi dhe publikimi i 1000 fletëpalosjeve si pjesë e ndërgjegjësimit. 47

48 DERJAN-MAT Rehabilitimi i kushteve mjedisore të kompleksit social: Spitali Derjan, shkolla e mesme dhe tregu fshatar komuna Derjan Mat Organizata zbatuese: I.J.O.G.A Shuma e grantit: 4,590,800. Lekë Periudha: 23/02/ /074/2010 Drejtuesi i projektit: Isuf Demiri Mungesa e investimeve në komunën Derjan, ka bërë që kjo komunë të përballej me një sërë problemesh mjedisore. Në një hapësirë prej m 2 mungonin totalisht sipërfaqet e gjelbra, mungonin koshat për grumbullimin e mbeturinave, e kishte kthyer këtë zonë në një rrezik për banorët përreth. Tregu fshatar i ndërtuar aty pranë, në mënyrë krejt rastësore, e rëndonte edhe më tepër këtë situatë, dhe për më tepër shëndetin e banorëve. Vënia në eficiencë të plotë e sipërfaqes së rikonstruktuar prej m 2, e ndodhur midis tre objekteve në funskion të kërkesave mjedisore ekologjike. Sensibilizimi i donatorëve të ndryshëm me mundësi financimi pranë këtyre ambjenteve. Konsolidimi i një eksperience bashkëpunimi me aktorë të tjerë për të ofruar shërbime të tjera në dobi të banorëve të kësaj komune Rr. Pandi Dardha, Pall.60/1, Ap. 15, Shk.1, Lapralë, Tiranë Tel: Janë pastruar sipërfaqet nga mbeturinat; Është sistemuar oborri i shkollës dhe përmirësuar terrenet sportive; Është rrethuar tregu fshatar si dhe është përmirësuar rrethimi i spitalit; Është kryer mbjellja e rreth 250 drurë dhe shkurre dekorative, mbjellja e barit të kultivuar, si dhe shtrimi i rrugicave me çakull në brendësi të mjediseve të gjelbra; Është kryer vendosja e portave në hyrjen e tregut Është kryer vendosja e 40 stolave pushues, në mjediset e spitalit, shkollës së mesme dhe tregut fshatar; Janë shpërndarë 100 fletëpalosje dhe vendosur 20 postera në zonën e investimit; Janë kryer 4 takime me banorët e zonës 48

49 KUÇOVË Rehabilitimi i lulishtes nr. 5, Kuçovë Organizata zbatuese: Eco-Alb Shuma e grantit: Lekë Periudha: 23/02/ /08/2010 Drejtuesi i projektit: Erjon Ajazi Si qytet industrial, Kuçova ishte përballur dhe vazhdonte të kishte një ndotje të madhe mjedisore. Për të eleminuar këtë problem një nga zgjidhjet e mundshme ishte rehabilitimi dhe shtimi i sipërfaqeve të gjelbra në këtë qytet. Një problem tjetër me të cilin përballej ky qytet ishte dhe hedhja e mbeturinave pa kriter, dhe dëmtimi i sipërfaqeve të gjelbra ekzistuese, dhe veçanërisht lulishja Nr. 5 e këtij qyteti, e cila kishte nevojë urgjente të rehabilitohet. Ky investim do të çonte jo vetëm në një përmirësim të cilësisë së mjedisit, por dhe të jetës së qytetarëve dhe banorëve përreth kësaj zone. Shtimi i sipërfaqeve të gjelbra në qytetin e Kuçovës dhe mirëmbajtja e tyre, nga ana e Bashkisë. Krijimi i një mjedisi çlodhës për banorët e të gjithë grupmoshave të këtij qyteti. Sensibilizim dhe ndërgjegjësim i komunitetit, për domosdoshmërinë e një mjedisi të gjelbër dhe çlodhës Rr. M.Gjollesha, Pall. 1 shk. 8/61, Tiranë Tel: ecoalb3@gmail.com Është kryer një tryezë për fillimin e punës në lulishte me 2 nënkryetarët e Bashkisë së Kuçovës dhe 20 pjesëtarë të komunitetit; Janë transmetuar në një TV lokal 15 herë gjatë 5 ditëve reklama për fillimin e punës në lulishte; Janë zhvilluar takime me komunitetin dhe janë shpërndarë fletëpalosje; Është rehabilituar e lulishtes nr. 5 në Kuçovë. Janë disenjuar, printuar dhe shpërndarë, fletëpalosje, në komunitet, për ndërgjegjësimin 49

50 SELENICË Përmirësimi i rrjetit të kanalizimeve të ujërave të zeza në bashkinë e qytetit të Selenicës Organizata zbatuese: Q.S.K Natyra Shuma e grantit: Lekë Periudha: 23/02/ /08/2010 Drejtuesi i projektit: Sherif Lushaj Gjendja e sistemit të kanalizimeve të ujërave të zeza në qytetin e Selenicës, paraqitej tepër problematike. Kanalizimi i këtij sistemi ishte primitiv: me gropa septike, me kanale të ndërtuara me katërma-serë pa kushte teknike dhe të dëmtuara rëndë. Në ndërtimet e viteve të fundit, ujërat e zeza kalonin nga gropat septike, duke e rënduar dhe më tepër këtë situatë dhe duke përbërë një rrezik serioz për shëndetin e banorëve. Investimi për ndërtimin e një linje të re, për një lagje, jo vetëm që përmirësoi situatën, por nëpërmjet saj rriti dhe efiçiencën e linjave të tjera ekzistuese. Ndërtimi i linjëss ë kanalizimeve të ujërave të zeza në lagjen Resulaj, në gjatësinë 363 ml, 10 puseta betoni dhe rehabilitimi i dëmtimeve në vendkalimin e linjës Përmirësimi i kushteve jetësore dhe mjedisore për 6000 banorë që përftitojnë direkt nga zbatimi i projektit dhe indirket për gjithë komunitetin e qytetit Ndërgjegjësimi i komunitetit për të ndërmarrë nisma e veprime konkrete për përmirësimin e sistemit të kanalizimeve të ujërave të zeza. Janë zhvilluar procedurat për zgjedhjen e firmës për kryerjen e punimeve në objekt. Janë zbatuar procedurat e shpalljes së fituesit dhe lidhjes së kontratës; Janë ndërtuar 325 metra linear kanalizime të reja dhe 9 puseta kontrolli; Është marrë në dorëzim puna e kryer me komision të përbashkët me Bashkinë si dhe janë zbatuar procedurat e kolaudimit të projektit; Është bërë sensibilizimi i banorëve në grupe për efektet negative që shkaktojnë ujërat e zeza që qarkullojnë jashtë kanalizimeve; Është organizuar një takim në Bashkinë e Selenicës për promovimin e rezultateve të projektit. Rr. Ded Gjon Luli 1, Tiranë Tel: shlushaj@tring.al 50

51 LAÇ Përmirësimi i sistemit të kanalizimeve të ujërave të zeza në qytetin e Laçit, lagja Nr. 6 Organizata zbatuese: Instituti i Studimeve Mjedisore Shuma e grantit: 1,557,600. Lekë Periudha: 23/02/ /08/2010 Drejtuesi i projektit: Sali Xhika Dëmtimi i sistemit të kanalizimit të ujërave të zeza, në qytetin e Laçit, çoi në ndotjen e mjedisit si rezultat i rrjedhjes së ujërave të zeza në sipërfaqet e banuara në lagjen Nr. 6 të këtij qyteti. Për eleminimin e kësaj ndotjeje dhe përmirësimin e treguesve cilësorë, duhej ndërhyrja konkrete për ndërtimin e këtij rrjeti. Gjithashtu, ndërhyrje duhej bërë dhe për rritjen e kapaciteteve të shkarkimit nëpërmjet rritjes së dimensionit të tyre, si dhe ndërtimin e pusetave të reja për mirëfunksionimin e rrjetit ekzistues. Të nxisë bashkëpunimin nëpërmjet aktorëve të ndryshëm me masa konkrete në trajtimin e problemeve mjedisore dhe kushteve të jetesës së komunitetit si çështje prioritare. Të përmirësojë rehabilitimin e kushteve mjedisore nëpërmjet përmirësimeve konkrete të mjedisit, duke ndërtuar kanalet e ujërave të zeza, pusetat dhe nivelimin e rrugës. Rritjen e kapaciteteve të pushtetit vendor në trajtimin e problemeve mjedisore Të rrisë nivelet e ndërgjegjësimit dhe pjesëmarrjes së publikut për përmirësimin e mjedisit urban dhe zhvillimit të qëndrueshëm. Janë hapur 250 metra kanal në lagjen nr. 6 dhe janë vendosur 250 metra linear tubacione; Janë bërë lidhjet e tubacionit të vendosur dhe dalja e tij deri në kolektorin fundor; Është vendosur shtresa e zhavorrit mbi kanalizime dhe është bërë nivelimi i dherave të gërmuara gjatë hapjes së kanalit; Janë vendosur 7 puseta kontrolli me kapak gize; Janë përgatitur, botuar dhe shpërndarë 500 fletëpalosje dhe 100 postera në lidhje me këtë projekt. Kodër Kamëz, Nr. 11, Tiranë Tel: institutiimjedisi@yahoo.com 51

52 KRUJË Riparimi dhe disiplinimi i rrjetit të kanalizimeve të ujërave të zeza në Lagjen Nr.4 të qytetit të Krujës Organizata zbatuese: Qendra për Ndihmë, Rehabilitim dhe Integrim Shuma e grantit: 1,557,600. Lekë Periudha: 23/02/ /08/2010 Drejtuesi i projektit: Elona Mustafa Situata mjedisore në qytet paraqitej mjaf problematike si rezultat i dëmtimit të kanalizimit të ujërave të zeza dhe rrugëve si dhe mungesa e ujit të pijshëm. Gjithashtu vetëdija qytetare për t u interesuar për mjedisin e përbashkët komunitar ishte e një niveli mjaft të ulët. Në lagjen nr. 4 të qytetit të Krujës, kjo situatë paraqitet alarmante, si pasojë e shkatërrimit të kanalizimeve të ujërave të zeza në të gjithë segmentin e tij. Si rrjedhojë ujërat e zeza dolën në sipërfaqen e tokës, duke u bërë kështu dhe rrezik potencial për sëmundje infektive për komunitetin e kësaj lagjjeje. Ndërhyrja për rikonstruktimin e këtij rrjeti kanalizimesh të amortizuar do të çonte në zgjidhjen e situatës problematike mjedisore. Riparimi i rrjetit të kanalizimeve të ujërave të zeza në këtë lagje, duke bërë të mundur disiplinimin e tyre. Kontributi i drejtëpërdrejt i komunitetit për të realizuar me sukses këtë projekt. Rritja e bashkëpunimit të shoqërisë civile me pushtetin lokal. Ndërgjegjësimi i pushtetit lokal për të rritur investimet për infrastrukturën dhe ruajtjen e mjedisit në qytet Janë riparuar dhe zhbllokuar 380 ml kanal i prishur i ujërave të zeza, Janë vendosur dhe lidhur 300 metra lineare tubacione, Janë hapur dhe riparuar 12 puseta për shkarkimin e ujërave të zeza, si dhe ndërtuar 4 të reja, Janë pastruar 10 ton mbeturina shtëpiake nga territori i Lagjes Nr. 4, Janë zhvendosur 495 m 3 përbërje dheu, Janë përgatitur, botuar dhe shpërndarë 1000 copë fletëpalosje dhe 200 copë postera, Janë organizuar dhe 6 aksione së bashku me banorët e lagjes, ku janë pastruar rreth 18 ton mbeturina urbane. Rr. Don Bosko, Nr. 2, Tiranë Tel: qnri_info@yahoo.com 52

53 TIRANË Sensibilizim dhe demonstrim praktikash për masat që duhen marrë kundër ndotjes së ujit të pijshëm në rezervuarin e Bovillës Organizata zbatuese: Shoqata Ndërgjegjësim për Progres Shuma e grantit: 280,000. Lekë Periudha: 18/05/ /11/2010 Drejtuesi i projektit: Dervish Allushi Nga vëzhgime të kujdesshme të mëparshme u identifikuan ndotjet latente për shkak të infiltrimit të ujërave të pista si rezultat i veprimtarisë humane të familjeve rezidente banuese në basenin ujëmbledhës të Bovillës. Shkaqe të tjera ishin ndotjet e sedimenteve për shkak të erozionit si pasojë e dëmtimeve të pyjeve dhe mbulesës bimore në këtë basen. Për përmirësimin e kësaj situate dhe një jetë më cilësore të popullsisë që furnizohej me ujë të pijshëm nga rezervuari i Bovillës, lindi nevoja e reduktimit të shkaqeve dhe faktorëve që ndikonin në të. Inventarizimi i të dhënave që ndikojnë në ndotjen e ujit të Rezervuarit të Bovillës Paraqitje e një letre me rekomandime për masat mbrojtëse kundër ndotjes së ujit të këtij rezervuari Ndërtimi i dy gropave septike, në Komunën Cudhi Takime ndërgjegjësimi me komunitetin për reduktimin e ndotjes së ujit të pijshëm Rr. Asim Vokshi, Pall.92, Nr.8 Tiranë Tel: zhprifti@abissnet.al Janë evidentuar rrjedhjet e ujërave të zeza në rrjetin hidrografik që ushqen rezervuarin e Bovillës; Është përgatitur harta dixhitale e zonës që rrezikohet nga ndotja;a Janë ndërtuar dy gropa septike, një në afërsi të shkollës dhe një në lagjen Allushaj; Janë organizuar aktivitete me rastin e Ditës së Ujit si dhe takime sensibilizuese me banorët e fshatrave Rranxë dhe Bruzall; Është përgatitur një letër rekomanduese për institucionet përgjegjëse (Drejtoria e Ujësjellësit Tiranë); Informim mbi mënyrën e ndërtimit të gropave septike të ndërtuara dhe sensibilizimi i komunitetit për marrjen e tyre si model. 53

54 PUKË Përmirësimi i mjedisit në qytetin e Pukës, përmes shtimit dhe sistemimit të sipërfaqeve të gjelbëruara në qytet Organizata zbatuese: Shoqata PUKA Shuma e grantit: Lekë Periudha: 18/05/ /11/2010 Drejtuesi i projektit: Pashk Prendi Bashkia Pukë, prej vitesh, po i kushtonte një rëndësi të veçantë problemeve mjedisore në territorin e saj. Pjesa e qytetit e vendosur në lagjen e sipërme të tij, në afërsi të muzeut, ishte lënë pa investime në fushën e mjedisit, për shkak të buxhetit të kufizuar të kësaj bashkie. Si rrjedhim kjo zonë, kishte mungesë në sipërfaqe të gjelbra dhe si rrjedhim dhe një ndotje mjedisore të madhe, gjë e cila përbënte një problem njëkohësisht dhe për shëndetin e banorëve. Investimi në këtë drejtim do të çonte në një reduktim të kësaj ndotje dhe në përmirësim të situatës. Përmirësimi i mjedisit për një pjesë të konsiderueshme të qytetit, përmes ndërtimit të një lulishtje m 2 Rritja e pjesëmarrjes së publikut në nisma dhe aksione mjedisore dhe rritja e shkallës së bashkëpunimit me aktorët e interesuar në fushën e mjedisit. Promovimi i aksioneve mjedisore përmes bashkëpunimeve dhe pjesëmarrjes sa më të gjerë të aktorëve të ndryshëm. Janë sistemuar 3625 m 2 sipërfaqe e gjelbëruar; Janë vendosur 15 kosha të vegjël mbeturinash; 120 metra linear bordura; 12 stola; 3 tavolina për pushuesit; Janë ndërtuar 60 m 3 mure guri për mbrojtjen e terrenit si dhe sistemimin e territorit; Janë publikuar dhe shpërndarë rreth 100 copë fletëpalosje për këtë projekt. Bashkia Pukë, Pukë Tel: pashk_prendi@hotmail.com 54

55 THUMANË Përmirësimi i kushteve të mjedisit, nga largimi i mbetjeve urbane dhe sistemimi i venddepozitimi të tyre, në Komunën Thumanë, të qarkut Durrës Organizata zbatuese: Instituti për Mirëqenie dhe Ambjent Shuma e grantit: 1,560,000 Lekë Periudha: 18/05/ /09/2010 Drejtuesi i projektit: Antuan Batalli Situata mjedisore në fshatin Thumanë, të qarkut Durrës, paraqitej tepër e rënduar, si rezultat i ndërtimit të dy fabrikave të çimentos në territorin e saj si dhe djegies së jashtëligjshme të furrave të gëlqeres dhe shfrytëzimit të malit për grumbullimin e inerteve. Hedhja e mbetjeve urbane pa kriter, në qendër të fshatrave dhe moslargimi për në venddepozitimin e tyre, e rëndonte edhe më tepër këtë situatë mjedisore, duke përbërë njëkohësisht dhe një rrezik potencial për shëndetin e banorëve. Disiplinimi i hedhjes së mbeturinave dhe sistemimi i venddepozitimit të tyre. Përmirësimi i situatës mjedisore dhe higjeno-sanitare për 7 fshatrat e komunës Thumanë Sensibilizimi dhe ndërgjegjësimi i komunitetit për mbrojtjen e mjedisit Rritja e bashkëpunimit të qeverisjes lokale, biznesit, komunitetit, organizatave të shoqërisë civile, në funksion të përmirësimit të kushteve mjedisore në Komunën Thumanë. Janë organizuar 10 takime informuese me komunitetin dhe përfaqësues të komunitetit Thumanë, Janë grumbulluar dhe transportuar për në pikën e grumbullimit rreth 850 ton mbetje urbane nga fshatrat Thumanë, Borizanë, Derven; Janë hedhur rreth 630 m 3 shtresë argjile për mbulimin e mbetjeve urbane; Janë zhvilluar 9 aksione pastrimi me pjesëmarrjen e komunitetit, kryesisht të rinjtë; Janë botuar dhe shpërndarë 1000 copë fletëpalosje dhe 500 postera. Rr. Ali Demi, Nr. 355, Tiranë Tel: luan.lusha@gmail.com 55

56 TIRANË Informimi dhe edukimi i komuniteteve rurale me synim shmangien e çlirimit të dioksinave në ajër nga djegia abuzive e mbetjeve plastike Organizata zbatuese: ANEP-Shoqata per politika te reja te mjedisit Shuma e grantit: 276,000. Lekë Periudha: 18/05/ /09/2010 Drejtuesi i projektit: Erisa Bylyku Në disa zona të vendit projekti do të bënte një analizë të thjeshtë të situatës, dhe kryesisht do të përqëndrohej në mbledhjen e fakteve vizuale (josasiore) lidhur me ndotjen e ajrit me substanca dioksine. Paraprakisht ishte e njohur që burimet e ndotjes së ajrit me dioksina dhe furane vinin nga djegia e mbetjeve plastike në ajër të hapur nga komunitete të vogla rurale që ishin jashtë territorit të sistemeve të menaxhimit të mbetjeve urbane. Projekti u përqëndrua në mbledhje faktesh në 2 zona: në veriperëndim dhe në jugperëndim të vendit. Mbledhja e fakteve vizuale dhe kryerja e një analize të thjeshtë mbi çlirimin e dioksinave në ajër dhe burimet e saj në 2 zona: në veriperëndim dhe jugperëndim të vendit. Paraqitja e fakteve dhe përfundimeve mbi çlirimin e dioksinave nga djegia e mbetjeve urbane tek administrata lokale përgjegjëse për menaxhimin e cilësisë së ajrit. Përgatitja e materialeve mediatike dhe informative me të dhëna shkencore dhe vizuale mbi dioksinat, burimet e emetimit nga mbetjet urbane, dhe efektet e tyre në shëndet. Është kryer një analizë e thjeshtë dhe mbledhja e fakteve vizuale mbi çlirimin e dioksinave në ajër në dy pika; Janë kryer takime me administratën lokale përgjegjëse për menaxhimin e cilësisë së ajrit; Është krijuar një dosje me fakte nga vendi dhe të dhëna teorike mbi dioksinat dhe rrezikshmërinë e tyre; Është krijuar një video të shkurtër me të dhëna; Janë përgatitur dhe shpërndarë 100 fletëpalosje. Rr. Myslym Shyri, Pall 1/3, Tiranë Tel: romeo.haxhari@gmail.com 56

57 SARANDË Të ndërgjegjësohemi e praktikojmë zgjidhje për kursimin e ruajtjen e ujit Organizata zbatuese: Agjencia AJMMI Shuma e grantit: 280,000. Lekë Periudha: 18/05/ /10/2010 Drejtuesi i projektit: Shkëlqim Hajno Zhvillimi i turizmit, sidomos në zonat bregdetare, dhe përdorimi i investimeve në këtë fushë, pa një plan konkret kishin çuar në një situatë me një sërë problemesh mjedisore të këtyre zonave dhe sidomos në lidhje me ndotjen e ujit të pijshëm, dhe keqpërdorimin e tij. Nëpërmjet veprimtarive konkrete të tij, projekti ndikoi në rritjen e rolit të të gjithë të interesuarve për kursimin e ujit të pijshëm dhe reduktimin e ndotjes së tij. Rritja e shkallës së ndërgjegjësimit të konsumatorëve për të ruajtur dhe kursyer ujin. Mësimi i bizneseve turistike si si t i komunikohet klientit, kursimi i ujit, duke reduktuar shperdorimin e tij dhe ndotjen e mjedisit. Nxitja e bashkëpunimit ndërmjet bashkisë Sarandë, shoqatës së Hotelierëve dhe kompanisë së Ujësjellës KUZ për përmirësimin e situatës aktuale të ujit. Rr. Skëndërbeu, Vila Muzina, Lagjia Nr. 1 Sarandë Tel: agency_ajmmi@yahoo.com Është përgatitur pyetësori i për të tërhequr opinionet e klientëve në hotele në lidhje me shpërdorimin e ujit; Është përgatitur paketa me katër elemente (30 postera, 500 fletëpalosje, 6000 karta dhe 250 karta adezive) në dy gjuhë shqip dhe anglisht; Janë shpërndarë 200 copë pyetësorë për të përthithur opinionet e klientëve në hotele, në lidhje me shpërdorimin e ujit; Është angazhuar Radio Saranda në tërheqjen e opinionit të publikut vendas si dhe informimi i vazhdueshëm në edicione informative dhe emisione radiofonike; Janë organizuar takime me hotelierë ku janë kontaktuar rreth 30 hotele dhe janë përzgjedhur 10 prej tyre. Informim mbi mënyrën e ndërtimit të gropave septike të ndërtuara dhe sensibilizimi i komunitetit për marrjen e tyre si model. 57

58 BLERIM Fushatë sensibilizimi në komunën Blerim për parandalimin e zjarreve në pyje Organizata zbatuese: Pylli për njerëzit Shuma e grantit: Lekë Periudha: 163/06/ /09/2009 Drejtuesi i projektit: Pashk Prendi Komuna Blerim është një nga komunat e prekura më rëndë nga zjarret e rëna në pyje në verën e vitit 2007, një nga shkaqet e të cilës ka qenë dhe pakujdesia dhe neglizhenca e njerëzve. Pyjet e shumicës së fshatrave të kësaj komune, ishin pothuajse plotësisht të dëmtuar nga këto zjarre. Sensibilizimi i banorëve të kësaj komune për parandalimin e këtyre zjarreve dhe njëkohësisht rrezikun mjedisor që paraqet, do të çonte në përmirësimin e kësaj situate të krijuar. Ndërgjegjësimi i banorëve të komunës për evitimin e shkaqeve të zjarreve në pyje Rritja e kapaciteteve të Komisionit Lokal të Emergjencave Civile në komunën Blerim për parandalimin dhe shuarjen e zjarreve në pyje Krijimi i kapaciteteve për ngritjen e sistemit të vrojtim sinjalizimit dhe të shuarjes së zjarreve në pyje në komunë. Pall. 29, Fushë-Arrëz, Pukë Tel: Është organizuar një fushatë ndërgjegjësimi për mbrojtjen e pyjeve nga zjarret; Janë organizuar një sërë takimesh në komunë dhe fshat më fshat me komunitetin dhe përfaqësuesit e komunës për paraqitjen e problematikës në lidhje me zjarret dhe shpërndarjen e materialeve informuese dhe ndërgjegjësuese; Janë përgatitur një set materialesh informuese dhe ndërgjegjësuese si dhe materiale trajnuese për emergjencat civile, për vrojtim-sinjalizimin dhe shuarjen e zjarreve për komunitetin; Materialet janë shpërndarë, dhe janë kërkuar specifikisht nga shkollat për të patur mundësinë e përdorimit të tyre në orët mësimore. Janë përgatitur dy fletëpalosje dhe një broshurë me materialet e projektit 58

59 KLOS Për një zhvillim të qëndrueshëm dhe afatgjatë në bashkinë Klos-Mat Organizata zbatuese: Shoqata Kombëtare për Kulturë Mjedisore Europiane Shuma e grantit: Lekë Periudha: 15/11/ /04/2010 Drejtuesi i projektit: Ismail Latifi Në qytetin e Klosit dhe në 5 fshatra përreth tij, mungonin pikat për grumbullimin e mbeturinave. Si rezultat i kësaj, mbeturinat hidheshin pa kriter pranë pallateve dhe shtëpive të banimit, duke çuar në ndotje të mjedisit përreth dhe njëkohësisht të shëndetit të banorëve. Ndërtimi i kafazeve prej betoni dhe krijimi i një brezi të gjelbër mbrojtës, pranë pikës së depozitimit të tyre, do të çonte në zgjidhjen e këtij problemi dhe në përmirësimin e cilësisë së ajrit. Eleminimi i mbetjeve urbane, në çdo vend, në mjedise të përbashkëta urbane. Disiplinimi i grumbullimit të mbetjeve, vetëm në vende të caktuara dhe të trajtuara me parametra bashkëkohorë Mbrojtja nga ndotja mjedisore e shumç fshatrave të zonës përreth pikës së depozitimit. Rr. Kavajës, Pall. ri ish NSHRAKU Tiranë Tel: julilatifi@yahoo.com Është realizuar plotësisht krijimi i brezit mbrojtës rreth 100 metra linear me 80 copë fidana selvi, në pikën e depozitimit të mbetjeve urbane në Cërrujë Janë ndërtuar 22 kafaze prej betoni në qytetin e Klosit Janë realizuar 20 takime me organet e pushtetit vendor dhe takime ndërgjegjësimi me banorët e qytetit, për të shpjeguar më tej avantazhet që sjell ky projekt në drejtim të higjenizimit të mjediseve të përbashkëta publike, Janë shpërndarë 50 copë postera dhe 150 copë fletëpalosje në banorët e komunitetit përreth dhe nxënësit e shkollave. 59

60 TIRANË Grumbullimi, rikuperimi dhe asgjësimi ekologjik i vajrave të përdorura të mjeteve motorikë Organizata zbatuese: Fondacioni Instituti i Kërkimeve Bioteknologjike Shuma e grantit: Lekë Periudha: 15/03/ /10/2010 Drejtuesi i projektit: Agron Lamko Në territorin shqiptar dhe sidomos në zonën bregdetare, shkarkohet pa kontroll një sasi e madhe vajrash lubrifikantë të përdorur (pa llogaritur mbetjet e tjera). Derdhja e tyre në tokë ka një efekt tepër negativ sidomos në ndotjen e ujërave nëntokësorë, bazë e burimeve të ujit të pijshëm, si dhe ujërave sipërfaqësorë, jetike për ekzistencën e habitateve ujore të florës dhe faunës në përgjithësi. Zbatimi i këtij projekti ishte në përputhje me Planin Kombëtar Për Administrimin e Mbetjeve të Rrezikshme dhe atë të Parandalimit të Ndotjeve, duke ndihmuar dhe përshpejtuar finalizimin e tij. Përafrimi me objektivat e Strategjisë Kombëtare të Mjedisit dhe detyrimeve të shtetit ndaj konventave ndërkombëtare për parandalimin e ndotjes dhe mbrojtjen e detit Mesdhe Disiplinimi dhe administrimi i integruar i ketyre mbetjeve të rrezikshme Asgjësimi përfundimtar i tyre pa ndikime negative në mjedis dhe me përfitime social-ekonomike në dobi të komunitetit. Rr. Abdyl Frashëri, pall. 2 Shk. 1, Ap.2, Tiranë Tel: lamkoagron@yahoo.com Përgatitja e 150 copë regjistrave për shpërndarje në pikat e riparimit të makinave; Përgatitja e 140 blloqe faturash për shpërndarjen në pikat e riparimit të makinave; Përgatitja e një emisioni televiziv për rreziqet që vijnë nga mosgrumbullimi i vajrave të djegur dhe transmetimi i tij dy herë në Televizionin publik shqiptar; Organizimi i një takimi në lidhje me përmirësimin e legjislacionit shqiptar lidhur me grumbullimin, ripërdorimin apo asgjësimin ekologjik të vajrave të përdorur të mjeteve motorrike, Përgatitja dhe shpërndarja e 120 copë posterave që do të vendosen në çdo pikë të riparimit të makinave; 60

61 LUSHNJE Rruga ekologjike Organizata zbatuese: Shoqata e Bujqësisë Organike Shuma e grantit: 1,900,000. Lekë Periudha: 18/05/ /11/2010 Drejtuesi i projektit: Lavdosh Ferruni Ndriçimi me anë të energjisë njihet në Shqipëri me përjashtim të ndonjë kopshti privat. Shqipëria ka kushtet dhe nevojën, por dhe mundësinë të instalojë ndriçues elektrik në disa territore ku është më e leverdishme. Ndërhyrja në rrugën për në fshatin Kemishtaj, do të zgjidhte përfundimisht problemin e ndriçimit, dhe njëkohësisht të gjelbërimit, e cila në këtë zonë mungon fare. Krijimi i një rruge me ndriçim diellor dhe me gjelbërim, do ta kthente automatikisht në një model në nivel kombëtar. Ndriçimi me ndriçues diellorë i segmentit rrugor Autostradë- Qendra Këmishtaj, Lushnje Gjelbërimi me pemë i segmentit rrugor Të krijohet një shtysë për vazhdimin e një projekti më të madh të rrugës ekologjike drejt qendrës Këmishtaj, Divjakës dhe më gjerë Janë bërë takime me ekspertët e fushës dhe komunitetin, për përcaktimin e llojeve drusorë që do të mbillen përgjatë rrugës; Janë bërë konsultimet me disa nga aktorët për përzgjedhjen më të mirë të ndriçuesve diellorë; Është realizuar instalimi i 20 ndriçuesve diellorë; Janë mbjellë 250 pemë, përgjatë rrugës. Rr. Sami Frashëri, Pall.20/10, Tiranë Tel: organic@icc-al.org 61

62 VLORË Rritja e pjesëmarrjes efektive publike për një angazhim të efektshëm në mekanizmat e planifikimit dhe konsultimit publik për një zhvillim të qëndrueshëm lokal dhe qeverisje mjedisore në Bashkinë e Vlorës Organizata zbatuese: Qendra e Informacionit Aarhus - Vlorë Shuma e grantit: 597, Lekë Periudha: 23/02/ /08/2010 Drejtuesi i projektit: Robert Murataj Ky projekt u fokusua në nxitjen për transparencë më të madhe në proçeset e vendim-marrjes në planifikimet lokale me ndikim në mjedis, në ndjekje të arritjes së standardeve të BE për pjesëmarrjen publike dhe konsultim në Vlerësimet e Ndikimit në Mjedis (VNM), dhe përshtatshmërinë me konventat ndërkombëtare të Qeverisjes Mjedisore në rrethin e Vlorës, si një nga zonat me prioritet energjetik dhe industrial me rëndësi kombëtare. Ndërtimi i sistemeve të qëndrueshme për njoftimin në kohë të qytetarëve në lidhje me vendimet e planifikimit që institucionet shtetërore ndërmarrin dhe ndikojnë në mjedis dhe shëndetin e komunitetit, lehtësimi i angazhimit aktiv të qytetarëve, shoqërisë civile dhe aktorëve të tjerë në proceset e konsultimit. Ndërtimi i kapaciteteve të qytetarëve, zyrtarëve shtetërorë, sektorit privat dhe aktorëve të tjerë që të angazhohen në mënyre efektive në proceset e konsultimit dhe planifikimit lokal me të drejtat e tyre dhe detyrimet e konsultimit publik sipas aspekteve të standardeve ndërkombëtare dhe marrëveshjeve ndërkombëtare duke përfshirë dhe Konventën e Aarhusit Direktivën e BE dhe legjislacionin vendas për VNM. Inkurajimi i politikave mjedisore të qëndrueshme dhe orientimi i komunitetit nëpërmjet forcimit të procesit të planifikimit dhe sistemeve të tjera në përputhje me parimet e Mirë-Qeverisjes dhe Transparencës dhe Llogaridhënies. Familjarizimi i qytetarëve me çështjet mjedisore lokale dhe rolin që ata mund të luajnë për nxitjen e politikave mjedisore të qëndrueshme. Është vendosur një tabelë informuese, pranë zyrave të ARMsë, duke e përditësuar publikun me informacione në kuadër të investimeve të ndryshme në fushën e mjedisit; Është vendosur një tabelë pranë Bashkisë Vlorë për të mundësuar shpalljen e këtyre vendimeve; Janë trajnuar përfaqësues të medias lokale dhe të shoqërisë civile mbi Pjesëmarrjen publike dhe Qeverisjen vendore ; Rruga Sadik Zotaj, Pall.1/1, Shkalla 5 Vlorë Tel: aicvlore@gmail.com 62

63 BALLSH Përmirësimi i rrjetit të kanalizimeve të ujërave të zeza në Qytetin e Ballshit Organizata zbatuese: Q. S. Natyra Shuma e grantit: Lekë Periudha: 01/09/ /02/2009 Drejtuesi i projektit: Sherif Lushaj Në qytetin e Ballshit, një nga problemet me ndikime serioze mjedisore dhe në kushtet jetësore të banorëve të qytetit, kishte të bënte me gjëndjen e sistemit të kanalizimeve të ujërave të zeza, qarkullimin e lirë dhe të pakontrolluar të ujërave (në sipërfaqe) në shumë segmente si pasojë e amortizimit të sistemit ekzistues ose të mungesës së këtij sistemi në disa lagje të qytetit. Ujërat e zeza qarkullonin si dhe përdoreshin për ujitje në sera bujqësore, gjë që ishte me pasoja dhe rreziqe për përhapjen e sëmundjeve epidemike. Gjithashtu në disa linja përzjerja e ujit të pijshëm me ujërat e zeza ishte e mundshme. Kjo situatë kishte ndikim të ndjeshëm në jetën e qytetarëve, me rrezik përhapjen e sëmundjeve. Rikonstruksioni i sistemit të kanalizimeve të ujërave të zeza në zonat më problematike të qytetit, me ndërtimin e linjës në gjatësi 606 ml, 25 puseta betoni si dhe rehabilitimi i rrugëve të dëmtuara gjatë punimeve. Aktivitete për ndërgjegjësimin e publikut nëpërmjet pasqyrimit në publikime dhe me prezantimin e rezultateve të projektit me përfaqësues të komunitetit, Bashkisë dhe shoqërisë civile, përmirësimin e rrjetit të kanalizimeve të ujërave të zeza, të kushteve të jetesës dhe mjedisore për komunitetin. Rr. Ded Gjon Luli, P. 1, Shk. 1, Ap. 17/1 Tiranë Tel: shlushaj@abcom.al Janë ndërtuar 325 metra linear kanalizime të reja dhe 9 puseta kontrolli Është planifikuar dhe zhvilluar monitorimi i punimeve në terren si nga përfaqësues të OJF-së janë organizuar të paktën 35 takime pune dhe janë korrigjuar defektet e konstatuara; Është organizuar dhe zhvilluar një takim përmbyllës, në bashkëpunim me Bashkinë. 63

64 BALLDREN Një mjedis më i pastër në komunën e Balldrenit: individë dhe komunitete më të shëndetshëm Organizata zbatuese: Qendra Shqiptare për Kërkime Ekonomike (ACER) Shuma e grantit: Lekë Periudha: 01/09/ /03/2009 Drejtuesi i projektit: Zef Preçi Në komunën e Balldrenit, sikurse edhe në një pjesë të madhe të komunave në Shqipëri, mbetjet e ngurta gjeneroheshin nga burime shtëpiake, administrata shtetërore me të gjitha strukturat e saj, sektorët e ndërtimit, prodhimit e shërbimet e ndryshme. Mbetjet e gjeneruara grumbulloheshin pa asnjë ndarje paraprake të tyre, ndërsa problemi rëndohej sa kohë që bashkë me to grumbulloheshin edhe mbetje të tjera që përdoreshin në jetën e përditshme, por që mund të rezultonin të rrezikshme (p.sh. bateritë, etj.).problemi përkeqësohej në periudhën e verës. Vend-depozitimi i mbetjeve të ngurta, nuk plotësonte kriteret mjedisore. Hartimi i planit vendor për administrimin mjedisor të mbetjeve të ngurta Trajnimi i anëtarëve të Komunës së Balldrenit për administrimin mjedisor të mbetjeve të ngurta. Trajnimi i anëtarëve të Komunës për hartimin e Planit vendor të administrimit të mbetjeve të ngurta Hartimi i planit të administrimit të mbetjeve të ngurta Ndërgjegjësimi i komunitetit për trajtimin e mbetjeve të ngurta dhe mbajtjen pastër të mjedisit Rr. I. Qemali, P. 34/1,Kati 5-të, Tiranë Tel: (355-42) acer@icc-al.org Në takimet e realizuara kanë marrë pjesë afro 15 përfaqësues të komunitetit dhe 13 anëtarë të Këshillit të Komunës, të cilat janë njohur me projekt-dokumentin e përgatitur dhe për më tepër më procedurat e diskutimeve publike dhe pjesëmarrjes së publikut Janë grumbulluar një sërë komentesh për dokumentin e përgatitur të cilat janë reflektuar në dokumentin përfundimtar; Është bërë e mundur që të miratohet Plani i Veprimit për trajtimin e mbetjeve në komunë dhe të merret një angazhim i Komunës për përpjekje për zbatimi e tij në vijimësi. 64

65 ELBASAN Të përmirësojmë nivelin e pjesëmarrjes së publikut të ndikuar në vendimmarrjen për mjedisin Organizata zbatuese: Shoqata Lidhja Ekologjike Shuma e grantit: Lekë Periudha: 10/06/ /12/2009 Drejtuesi i projektit: Fuat Banja Rajoni i Elbasanit ishte përcaktuar si një rajon me probleme të mprehta mjedisore të trashëguara apo të krijuara gjatë dekadave të fundit. Duke vlerësuar në tërësi situatën mjedisore dhe mënyrat apo programet zyrtare të ofruara për zgjidhje, shihej e domosdoshme të forcohej roli i publikut të ndikuar jo vetëm në njohjen e situatës (informim) por edhe në rritjen e pjesëmarrjes së tij në vendimmarrjen për zgjidhje të qëndrueshme. Përfshirja e publikut në vendimmarrjen, për miratimin e veprimtarive me ndikim në mjedis; Përfshirja e publikut në monitorimin dhe kontrollin mjedisor. Lgj. Aqif Pasha, Pall. 77/5 Elbasan Tel: lidhjaekologjike@yahoo.com Është realizuar 1 takim në bashkinë Elbasan, 3 dëgjime publike në bashkëpunim me A.R.M Elbasan, njësitë e qeverisjes vendore të Komunës Papër dhe Bashkinë Përrenjas. Janë organizuar 5 takime me tematika të caktuar në lidhje me kuadrin ligjor të pjesëmarrjes së publikut në monitorimin e mjedisit Është organizuar dhe realizuar pjesëmarrja në një kontroll të përbashkët me ARM e qarkut në subjekte të përzgjedhura me ndikim në mjedis 65

66 BOVILLË Lehtësimi i vendimmarrjes së Këshillit drejtues të komunës Cudhi, për masat që duhen marrë kundër ndotjes së ujit të pijshëm në rezervuarin e Bovillës Organizata zbatuese: Ndërgjegjësim për Progres Shuma e grantit: Lekë Periudha: 10/06/ /09/2009 Drejtuesi i projektit: Ferdin Liçaj Ujërat e zeza të familjeve rezidente të tre fshatrave të komunës Cudhi që gjendeshin në basenin e rezervuarit të Bovillës, nëpërmjet rrjedhjeve sipërfaqësore apo infiltrimeve të ndryshme, shkarkoheshin në rrjetin hidrografik që ushqente rezervuarin e Bovillës. Kjo situatë problematike nxiti nevojën për ndërgjegjësimin e banorëve të komuniteteve të fshatrave, por edhe të këshillit drejtues të komunës në lidhje me vendimmarrjen për masat konkrete për zvogëlimin e ndotjes në rezervuarin e Bovillës. 1. Ndërgjegjësimi i anëtarëve të këshillit drejtues të komunës për pjesëmarrje aktive në vendimmarrjet që lidhen me problemet e ndotjeve të ujit të pijshëm të rezervuarit të Bovillës. 2. Ndërgjegjësimi i banorëve të komuniteteve të fshatrave Rranxë dhe Bruzmal për përgjegjësinë dhe detyrat qytetare që ata kanë në drejtim të kontrollit dhe izolimit të ujërave të ndotura apo mbetjeve urbane. 3. Reduktimi i ndotjeve në rezervuarin e Bovillës. 4. Forcimi i kapaciteteve të shoqatës Pëllumbat për një menaxhim efikas dhe të qëndrueshëm të problemeve që lidhen me ruajtjen e pastërtisë të ujit të pjshëm në rezervuarin e Bovillës. Janë zhvilluar takime pune dhe diskutimesh (3) me bordin e shoqatës Pëllumbat, ku është diskutuar për hapat që duhet të ndërmarrë komuniteti, dhe elementë teknike për përmirësimin e gjendjes aktuale: ndërtim gropash septike, venddepozitim mbetjesh, etj. Janë kryer disa vizita për evidentimin e pikave të ndotjes (rrjedhjes së ujërave të zeza) me ndikim në rrjetin hidrografik të pellgut të Bovillës; Janë zhvilluar një sërë takimesh (8) me banorët e fshatrave Rranxë e Bruzmal që gjenden në shpatet e basenit të Bovillës; Është organizuar takimi me anëtarët e këshillit të komunës ku është paraqitur për miratim projektvendimi, së bashku me komentet dhe opinionet e familjeve dhe komunitetit. Rr. A. Vokshi, Pall. 92, nr.8, Tiranë Tel: (04) zhprifti@abissnet.al 66

67 PRRENJAS Gjelbërimi i qytetit të Prrenjasit Organizata zbatuese: Zhvillimi i Burimeve Natyrore Domosdova Shuma e grantit: Lekë Periudha: 18/05/ /09/2010 Drejtuesi i projektit: Eqerem Karriqi Nevoja për të patur një qytet sa më të pastër, nga pluhurat dhe papastëritë nxiti domosdoshmërinë për të rritur sipërfaqet e gjelbra të qytetit të Prrenjasit. Kjo nevojë erdhi si rezultat i mungesës së sipërfaqeve të gjelbra në këtë qytet. Me anë të këtij projekti synohej gjelbërimi me pemë dekorative gjë që do të rriste ndjeshëm cilësinë e ajrit në të si dhe do të ndikonte në shëndetin dhe jetën e banorëve. Përmirësimi i kushteve mjedisore që lidhen me cilësinë e jetës dhe mbrojtjen e shëndetit publik; Nxitja e publikut për të marrë pjesë në aktivitetet e mbrojtjes së mjedisit. Stacioni i Trenit, Prrenjas Tel: shzbndomosdova@yahoo.com Janë hapur 400 gropa për vendosjen e pemëve; Janë blerë të 400 fidanat sipas llojeve të përcaktuar paraprakisht; Janë mbjellë në fund të shtatorit të 400 fidanat përgjatë unazës së qytetit të Përrenjasit dhe zonave të tjera brenda në qytet; Janë organizuar dy takime në shkollën nëntëvjeçare Qybra Sokoli dhe gjimnazin Halit Brezeshta për ndërgjegjësimin e të rinjve. 67

68 MANËZ Sistemimi dhe rrethimi i venddepozitimit të mbeturinave të ngurta në bashkinë Manëz Organizata zbatuese: Mbrojtja dhe zhvillimi mjedisor e social-iliria Shuma e grantit: Lekë Periudha: 15/05/ /01/2009 Drejtuesi i projektit: Tofik Sollaku Rruga turistike Maminas- Gjiri Lalëzit që po ndërtohej, pritej të sillte shumë vizitorë në zonë. Nga ana tjetër afro banorë të kësaj bashkie, bizesmenët dhe fermerët dëshironin që aktivitetet e tyre të përditshme të mos cënoheshin / rrezikoheshin prej pranisë së kudondodhur të mbeturinave. Shpërndarja dhe prania kudo e mbeturinave të ngurta, dhe mungesa e një vend-grumbullimi të organizuar të mbeturinave shihej prej autoriteteve të bashkisë si një ndër problemet më kryesore, që kishin të bënin drejtpërdrejt me zhvillimin e qëndrueshëm të zonës. Sistemimi i vend-depozitimit synonte që të krijohej mundësia për të ndarë mbeturinat në tre kategori letër, plastikë dhe të tjera. Bashkërendimi i veprimeve që synojnë përmirësimin e mjedisit në bashkinë Manëz Përmirësimi i kushteve mjedisore në territorin e kësaj bashkie Përfshirja e grupeve të ndryshme të interesit në vendimmarrje, lidhur me adresimin dhe zgjidhjen e problemeve mjedisore Janë larguar mbeturina të grumbulluara prej vjetësh; Është ndërtuar kanalizimi kryesor për grumbullimin e ujërave dhe katër puseta për të; Janë kryer punimet për sheshimin e sheshit dhe rregullime në disa pjesë të tij; Rehabilituar rruga që të çon në vendgrumbullimin e mbeturinave Kutia postare, 228/1,Tiranë Tel: iliriaalb@hotmail.com 68

69 BUÇIMAS Përmirësimi i mjedisit në bregun e Liqenit të Ohrit në territorin e komunës Buçimas Organizata zbatuese: Pylli i Blertë dhe Qendra për Zhvillim të Qëndrueshëm Shuma e grantit: Lekë Periudha: 01/03/ /01/2010 Drejtuesi i projektit: Ruzhdi Hymatllari Një nga problemet kryesore përcaktohej situatë jo e përshtatshme e bregut të Liqenit të Ohrit për zhvillimin e turizmit. Bregu i liqenit, ishte bërë vend depozitimi mbeturinash duke vënë në rrezik shëndetin e banorëve dhe duke larguar gjithnjë e më tepër turistët. Kjo situatë e keqe e bregut të liqenit i cili ishte një potencial turistik ndikonte negativisht në zhvillimin ekonomik të zonës dhe në cilësinë e jetës së komunitetit jo vetëm në komunën Buçimas por edhe në atë të Pogradecit. Problemi ishte i lidhur ngushtë me mungesën e ndërgjegjësimit të komunitetit dhe kryesisht të brezit të ri për t i shërbyer dhe mirëmbajtur ambjentet e tyre në kuadrin e zhvillimit të qëndrueshëm. Ky projekt do të trajtonte problemin e ruajtjes së mjedisit për të gjithë zonën e Pogradecit si element i rëndësishëm dhe konkret për përmirësimin e cilësisë së jetës së banorëve. Janë siguruar dhe vendosur 35 stola, 33 kosha të vegjël mbeturinash në zonën e plazhit, përgjatë rrugës Janë pastruar afro 4000 m 2 sipërfaqe në zonën e plazhit Janë mbjellë 160 fidanë dru dekorativë Përmirësimi i mjedisit në bregun e liqenit në komunën Buçimas për favorizimin e zhvillimit të turizmit Ndërgjegjësimi i komunitetit për rëndësinë e ruajtjes dhe zhvillimin e mjedisit dhe roli i gruas për këtë qëllim Buçimas/ Pogradec Tel: genti@genti.org 69

70 DUMRE Parku Natyror i Dumresë Organizata zbatuese: Shoqata Kombëtare e Pyjeve dhe Kullotave Komunale Shuma e grantit: Lekë Periudha: 15/05/ /11/2008 Drejtuesi i projektit: Tahir Halilaj Zona e Dumresë ka vlera të mëdha natyrore, etnografike, verëra e produkte të pasura blegtorale. Turizmi dhe njohja e këtyre vlerave do të ishte një mundësi më e madhe për banorët e zonës për zhvillim. Përgatitja e informacionit të nevojshëm dhe procedurave për shpallje, sensibilizimi i komunitetit dhe këshillit të komunës dhe pilotimi i menaxhimit të parkut komunal, tentohej për herë të parë dhe u krijonte mundësi banorëve për vendimmarrje për territorin e tyre, mundësonte marketingun e rekreacionit dhe mundësonte njohje të vlerave të burimeve natyrore si liqenet dhe pyjet e ripërtërira në të gjithë zonën e zhveshur të Myzeqesë apo Fushën e Elbasanit. Mbrojtja e vlerave natyrore të zonës nëpërmjet shpalljes së parkut Krijimi i strukturës menaxhuese Përmirësimi i infrastrukturës së parkut Rruga Sami Frashëri Nr. 4, Tirana e re, Tiranë Tel: shppk@gmail.com/haki_kola@yahoo.com Është ndërtuar lulishtja me një sipërfaqe prej 200 m 2, ku është bërë sistemimi i vendit, dhe janë mbjellë, rreth 60 fidanë gjelbërues si dafina, oleandër, pishë; Janë krijuar 4 modele të ndryshme për trajtimin e pyjeve të rinj të Lisit, në përputhje me interesat e banorëve të zonës dhe ruajtjes dhe shtimit të vlerave ekologjike dhe të biodiversitetit të zonës; Është bërë ndërtimi i një çezme në pjesën kryesore të parkut; Është marrë vendim nga Komuna për shpalljen park natyror të pyllit të Dumresë 70

71 BURREL Përmirësim i kushteve të jetesës për nxënësit e konviktit të shkollës së mesme 28 Nëntori Burrel Organizata zbatuese: Instituti për ruajtjen e Natyrës Shqipëri Shuma e grantit: Lekë Periudha: 01/09/ /01/2009 Drejtuesi i projektit: Jonida Bego Sot një nga fenomenet më negative që hasen në Tokë është proçesi i ngrohjes globale si rezultat i efektit serë. Energjia është një nga shkencat e aplikimet ku njeriu po kërkon të ndërhyjë për të zbutur efektin serë. Në këtë kuadër ulja e konsumimit të energjisë elektrike nga rrjeti për nevojat parësore për nxënësit që banojnë në mjediset e konviktit të Shkollës 28 Nëntori përbënte një kontribut të vogël, por domethënës dhe një shembull kumptimplotë për njësi të ngjashme ose për sisteme të njëjta. Përmirësimi i këtij problemi mund të arrihej minimalisht duke shfrytëzuar pa pengesa burimet dhe akumulim të pakufizuar të energjive të ripërtëritshme, që ishte dhe energjia diellore, nëpërmjet instalimit të paneleve diellorë. Furnizimi me ujë të ngrohtë, solli gjithashtu edhe përmirësim të kushteve hidrosanitare për nxënësit dhe personelin e këtij konvikti. Furnizim me energji për ngrohje të sistemit ujor në ambjentet e konviktit të shkollës 28 Nëntori Burrel. Ulje të konsumit të energjisë elektrike Përmirësim të kushteve hidrosanitare për nxënësit dhe personelin në ambientet e këtij konvikti Rr. Islam Alla, Pall. i ri (IVEA), Kati I, Tiranë Tel: zamirdedej@yahoo.com Është realizuar hapja e një pusi 60 m të thellë për të siguruar furnizimin me ujë 24 orë për depozitat e ujit. Këtu është instaluar pompa thithëse dhe janë instaluar tubacionet përkatëse për lidhjen e linjës së ujit me panelet diellore; Është bërë rinovimi i linjave hidraulike të godinës; është bërë instalimi i paneleve diellore dhe është funksional sistemi i shpërndarjes së ujit të ngrohtë e të ftohtë; Është realizuar furnizimi 24 orë me ujë të pijshëm dhe është siguruar ujë i ngrohtë për nevojat e nxënësve dhe shërbimeve të tjera në konvikt; Është realizuar ulja e faturave të konsumit të ujit dhe energjisë në godinën e konviktit (kursimi i vlerësuar për një vit është: uji 1500 m 3 ujë në vit = lekë, energji kwh = lekë 71

72 KAMZË Pjesëmarrja aktive për zhvillim mjedisor Organizata zbatuese: Qendra Fëmijët Sot Shuma e grantit: Lekë Periudha: 10/06/ /12/2009 Drejtuesi i projektit: Marsida Çela Si rezultat i migracionit të brendshëm Kamza është krijuar pa një strategji ndërtimore-mjedisore dhe pa u bazuar në një plan urbanistik. Mungesa e zbatimit të strategjisë konkrete afatgjatë nga pushteti vendor lindi nevojën për të kryer ndërhyrje konkrete në mjedisin e kësaj zone. Me anë të këtij projekti u ndërmorr nisma, për ndërgjegjësimin e aktorëve kyç dhe komunitetit mbi rolin e mjedisit, mbrojtjen dhe përmirësimin e tij në zonën e Bathores e më gjerë. Rritja e bashkëpunimit mes pushtetit vendor dhe shkollave në zonën e Bathores; Ndërgjegjësimi i fëmijëve dhe i të rinjve për rolin që kanë në krijimin e një mjedisi të shëndetshëm dhe mbrojtjen e tij; Hartimi i një plani për zbatimin e strategjisë për krijimin e një mjedisi të shëndetshëm dhe ruajtjen e tij nga fëmijët, të rinjtë dhe komuniteti i gjerë në këtë zonë; Prezantimi i këtij plani te pushteti vendor në nivel shkolle dhe grupime të ndryshme, dhe diskutimi i saj me qëllim miratimin; Përmirësimi i mjediseve të gjelbra rreth hapësirave publike. Rr. Dëshmorët e 4 Shkurtit, Tiranë Tel: (04) mcela@femijetsot.com Janë organizuar një sërë takimesh informuese dhe ndërgjegjësuese në rajonin e Kamzës, si dhe veprimtari edukuese me nxënës të shkollave, 9-vjeçare, të po kësaj zone; U mundësua mbjellja e 15 pemëve në Rr. Skënderbej ; Është realizuar hartimi i një letre publike drejtuar institucioneve lokale, në lidhje me gjelbërimin e hapësirave publike dhe menaxhimin e mbetjeve urbane; Është miratuar nga pushteti vendor projekt propozimi i ngritur në lidhje me gjelbërimin e rrugëve; Janë përgatitur 400 fletëpalosje, me problematikën mjedisore, e ideuar nga nxënësit dhe të rinjtë dhe është mundësuar shpërndarja e tyre; Zbatimi i projektit është bërë publik nëpërmjet emisionit Troç, në TVSH. 72

73 ELBASAN Ndërtimi i sistemit të kanalizimeve të ujërave të zeza për lagjen Skënderbej, Elbasan Organizata zbatuese: Shoqata Për një Shqipëri të Shëndetshme Shuma e grantit: Lekë Periudha: 01/09/ /08/2009 Drejtuesi i projektit: Edmont Laho Lagjja Skënderbej është një nga lagjet e qytetit të Elbasanit e cila ka marrë një zhvillim dhe rritje të popullatës në këto 15 vitet e fundit. Banorët vendas si dhe shumë familje të ardhura nga zona malore të qarkut Elbasan, kanë ngritur shtëpitë e tyre në këtë zonë, ndërtimi i të cilave është bërë pa kriter dhe pa një plan studimi dhe si rrjedhojë mungojnë shumë pjesë të infrastrukturës, siç janë kanalizimet e ujërave të zeza, rrjeti i ujit të pijshëm etj. Nëpërmjet këtij projekti synohej përmirësimi i kushteve të mjedisit dhe higjenës, nëpërmjet ndërtimit të rrjetit të kanalizimeve të ujërave të zeza, e cila do të ndikonte dukshëm në uljen e numrit të rasteve të sëmundjeve të cilat kishin si origjinë kushtet higjenike. Ndërtimi i rrjetit të kanalizimeve të ujërave të zeza për lagjen Skënderbe ; Rritja e ndërgjegjësimit të banorëve të kësaj zone dhe pjesës tjetër të qytetit të Elbasanit mbi rëndësinë që ka higjena dhe ruajtja e mjedisit. Janë zhvilluar disa takime me komunitetin ku është siguruar përfshirja e tyre dhe angazhimi për ruajtjen e materialeve që do të përdoren për ndërhyrjen si dhe angazhimi i tyre për të kryer lidhjet individuale me sistemin e kanalizimeve që janë ndërtuar në kuadër të grantit; Janë kryer punimet për ndërtimin e kanalizimeve dhe shtrimin e sipërfaqes së rrugëve me çakull: afro 670 m linear kanalizime. Është realizuar kontributi i banorëve duke bërë lidhjet e tyre individuale me kolektorin e ndërtuar, me mjetet e veta financiare dhe punë konkrete. Lagjia Kongresi i Elbasanit P.50 Hy.1 Nr.2, Elbasan Tel: edmontla@yahoo.com 73

74 KOMBËTAR Investimet e reja industriale në Shqipëri, Zhvillimi i Qëndrueshëm dhe pjesëmarrja e Shoqërisë Civile në procesin e informimit dhe vendimmarrjes Organizata zbatuese: Qendra e Grupimit EkoLëvizja Shuma e grantit: Lekë Periudha: 01/09/ /12/2008 Drejtuesi i projektit: Xhemal Mato Vitet e fundit në Shqipëri ka një rritje të investimeve në fushën e energjisë, fabrikave të çimentos dhe parqeve industriale. Duke parë këtë zhvillim të vrullshëm investimesh doli e nevojshme të bëhej një analizë më largpamëse e tyre në lidhje me pasojat në mjedis dhe plotësimin e kritereve të tyre me kërkesat e Komunitetit Europian në të ardhmen kur Shqipëria të jetë në prag të hyrjes në Komunitetin Europian. Përmirësimi i planifikimit mjedisor; Përmirësimi dhe rehabilitimi i mjedisit; Forcimi i bashkëpunimit ndërmjet aktorëve; Përmirësimi i pjesëmarrjes publike dhe rritja e ndërgjegjësimit për mjedisin. Qëndra e Grupimit Ekolëvizja Rr. Abdyl Frashëri, Ish Klinika Qeveritare Shk.5/1, Tiranë Tel: ekolevizja@yahoo.com Janë organizuar katër tryeza të rrumbullakëta, me tematika: Hapësira publike në Tiranë dhe presioni i ndërtimeve; Përgjegjësia sociale e pushtetit vendor, biznesit dhe shoqërisë civile për shtimin e hapësirave publike në procesin e diskutimit të Planit të ri Rregullues të Tiranës; Investimet e reja në Shqipëri, ndikimi i tyre në mjedis dhe roli i medias; Pjesëmarrja e shoqërisë civile dhe komunitetit në procesin e informimit dhe vendimmarrjes për investimet në parkun energjetik të Porto Romanos; Është kryer komunikimi dhe organizimi i takimit me përfaqësues të firmës ANTEA Cement, e cila anuloi takimin dy ditë përpara datës së caktuar. 74

75 MALIQ Sistemim dhe gjelbërim i bulevardit kryesor në Maliq Organizata zbatuese: Shoqata e Pyjeve dhe Kullotave Komunale Malësia Maliq Shuma e grantit: Lekë Periudha: 01/10/ /11/2010 Drejtuesi i projektit: Lefter Rroko Mungesa e sipërfaqeve të gjelbra dhe prishja e trotuareve kryesore të qytetit të Maliqit nxiti nevojën për investime me qëllim përmirësimin e kushteve të mjedisit të këtij qyteti. Përmes zbatimit të projektit synohej shtimi i sipërfaqeve të gjelbra dhe përmirësimi i kushteve të rrugës kryesore të qytetit duke ofruar një mjedis të gjelbëruar dhe rrugë të sistemuara e të ndriçuara që do të përmirësonin kushtet e jetesës për banorët dhe komunitetin e gjerë. Zbatimi i projektit teknik me parametrat e duhura të hartuar nga Bashkia Maliq; Sensibilizimi i gjithë komunitetit për mirëmbajtjen e këtyre mjediseve; Krijimi i kushteve të përshtatshme të një shëtitoreje, përmirësimi i qarkullimit të banorëve; Inicimi në të ardhmen i të tjera projekteve në shërbim të një mjedisi më të pastër në dobi të komunitetit. Blloku nr. 3, Maliq Tel: shpyjevekullotavemaliq@yahoo.com Është sistemuar dhe gjelbëruar bulevardi kryesor me 300 m 2 bar dhe 260 m 2 pllaka guri dekorative; Janë vendosur 220 ml bordura dhe është bërë skarifikimi i 50 m 3 shtresës së dheut; Janë blerë dhe vendosur 240 m linear bordura guri për rrethimin e lulishteve; Janë shpërndarë 1000 fletëpalosje dhe 100 postera në komunitet për ndërgjegjësim në lidhje me zbatimin e projektit Është organizuar një takim për promovimin e rezultateve të projektit. 75

76 PATOS Së bashku për një qytet më shëndetshëm Organizata zbatuese: Shoqata Qendra Kombëtare për Shërbime Komunitare Shuma e grantit: Lekë Periudha: 01/09/ /03/2009 Drejtuesi i projektit: Liljana Dango Ky qytet është kryeqendra e industrisë së nxjerrjes së naftës në Shqipëri dhe është një nga hotspotet më të mëdha mjedisore në vend. Popullsia e kësaj zone përballet çdo ditë me rreziqe serioze për shëndetin. Një nga problemet kryesore është ndotja e ajrit nga shkarkimet e gazit sulfuror dhe hidrokarbureve. Krahas kësaj mungesa e mjediseve të gjelbëra është një problem tjetër tepër shqetësues. Rritja sipërfaqet e gjelbërta të qytetit të Patosit Përmirësimi i kushteve të jetesës mjedisore të fëmijëve të kopshtit dhe banorëve të lagjes 1 Maji Forcimi i bashkëpunimit ndërmjet pushtetit vendor dhe komunitetit në drejtim të mirëmbajtjes së investimeve komunitare rr. Maliq Muça, Nr.3, Tiranë Tel: ncc.al@gmail.com Janë rritur sipërfaqet e gjelbërta me 200 m 2 Janë realizuar punimet në terren, sipas projekteve teknike dhe specifikave të secilës ndërhyrje për të dy lulishtet e planifikuara, Janë zhvilluar një sërë aktivitetesh ndërgjegjësuese me grupe të synuara, sipas grupmoshave, por dhe nëpërmjet përfshirjes së banorëve e qytetarëve në aksionet konkrete të përmirësimit të mjediseve. Janë përgatitur 1500 fletëpalosje dhe informacione mjedisore për banorët, bizneset dhe të tjerë të interesuar. 76

77 GRAMSH Sistemimi dhe Gjelbërimi i hapësirës publike në lagjen Holta Organizata zbatuese: Shoqata Ambjentaliste Gramshi Shuma e grantit: Lekë Periudha: 01/09/ /02/2009 Drejtuesi i projektit: Harun Sulmina Rehabilitimi i një sipërfaqeje ekzistuese (zona e pallatit të kulturës së qytetit) ku janë ndeshurndeshen shumë probleme, pisllëk dhe mbetje të ndryshme si dhe për shkak të mungesës së kanalizimeve dhe asfaltit hapësira është shumë e ngrirë në dimër dhe me baltë në verë dhe pranverë. Përmirësimi i planifikimit mjedisor Përmirësimi dhe rehabilitimi i Mjedisit Forcimi i bashkëpunimit ndërmjet aktorëve Sheshi Kamber Dyrmishi, Rruga 10 korriku, Gramsh Tel: roland.coniku@gmail.com Është realizuar ndërhyrja konkrete për ndërtimin e sipërfaqes së gjelbër në zonën e përzgjedhur sipas projektit; rreth m 2 sipërfaqe e gjelbër e rehabilituar, mbjellja e 20 pemëve dekorative dhe 10 shtyllave për ndriçim, ndërtimi i një shatërvani dhe shtrimi i rreth 230 m 2 me pllaka; Nëpërmjet ndërhyrjes së bashkisë është realizuar shtrimi me asfalt i të gjitha rrugicave të lagjes dhe rehabilitimi në kohë rekord i sistemit të ujësjellës kanalizimeve nga ndërmarrja e ujësjellësit, duke mundësuar realizimin e punimeve të planifikuara nga projekti; informimi dhe ndërgjegjësimi i komunitetit në lidhje me mjedisin dhe vendimmarrjen në nivel vendor. 77

78 LIQENI I OHRIT Shpallja e rajonit të Liqenit të Ohrit dhe pellgut të tij ujëmbledhës Rezervë Biosfere sfidë për aktorët e këtij komuniteti Organizata zbatuese: Shoqata Gruaja Intelektuale Pogradecare Shuma e grantit: Lekë Periudha: 01/12/ /4/2009 Drejtuesi i projektit: Shpresa Blaceri Ky projekt trajtonte problemin e rezervave të biosferës në rajonin e pellgut ujëmbledhës të Liqenit të Ohrit, dhe rritjen e ndërgjegjësimit të banorëve, përmes aktiviteteve të ndryshme të ndërmarra me grupet e interesit në rajon, duke forcuar njëkohësisht bashkëpunimin ndërkufitar në mbrojtjen e natyrës për habitate të ndryshme në bërthamën e kësaj zone. Liqenet ndërkufitare të Ohrit, Prespës së Madhe dhe Prespës së Vogël, janë pika të shkëmbimit floristik dhe faunistik me vendet fqinjë të Ballkanit dhe më gjerë. Shpallja e këtij rajoni rezervë biosfere ka rëndësi për arritjen e një zhvillimi të qëndrueshëm për brezat e sotëm dhe të ardhshëm. Përmirësimi i planit mjedisor Përmirësimi dhe rehabilitimi i Mjedisit Forcimi i bashkëpunimit ndërmjet aktorëve Përmirësimi i pjesëmarrjes publike dhe rritja e ndërgjegjësimit për mjedisin Lagjia. 3, shëtitorja Fan Noli, Pogradec Tel: intelektintelekt@yahoo.com Është organizuar struktura e projektit, duke kontaktuar me ekspertët e fushë dhe konsulentët e përfshirë për të paraqitur informacionin e nevojshëm për publikun; Janë përgatitur materialet e trajnimeve dhe takimeve në dy gjuhë shqiptare dhe maqedonase; Janë zhvilluar takime pune (9) dhe pesë takime në zonën e pellgut ujëmbledhës të liqenit me pjesëmarrje të larmishme: përfaqësues të pushtetit vendor, mësues, nxënës nga shkollat e mesme, peshkatarë, banorë të zonës, gra shtëpiake etj, Është përgatitur një fletëpalosje dhe është shpërndarë në dy komunat e Hudënishtit dhe Prespës. Është përgatitur shpërndarë, grumbulluar dhe përpunuar një pyetësor për banorët e dy komunave 78

79 LIQENI I TIRANËS Evidentimi i shkeljeve në infrastrukturën urbane të zonës rreth Liqenit të Tiranës dhe rrugët për parandalimin e tyre Organizata zbatuese: Shoqata për zhvillimin e politikave mjedisore G&G group Shuma e grantit: Lekë Periudha: 01/125/ /04/2009 Drejtuesi i projektit: Sazan Guri Urbanizimi i tejskajshëm ishte shoqëruar me ndërtime të gabuara dhe betonizim pa kriter. Kjo shkaktonte një ndotje dhe bllokim të hapësirës së gjelbër, si pasojë e mospërputhjes së ndërtimeve urbane me rregulloren e urbanistikës, si dhe të mospërputhjeve të ndërtimeve urbane me projektet përkatëse. Hartimi i një Plan veprimi për evidentimin e parametrave të banimit sipas ligjit të urbanistikës Ballafaqimi me rregulloren e Këshillit të Ministrave për Urbanistikën, nr.722 datë Rishikimi i projekteve të ndërtimeve aktuale dhe atyre në plan të zonës rreth Liqenit të Tiranës. Rr. Sami Frashëri, P. 13, Shk.-2, K.-2, Tiranë Tel: info@gggroup-al.com Është organizuar vlerësimi i situatës në qytetin e Tiranës, duke përcaktuar koeficientet e ndërtimit, të hapësirave të gjelbra, etj, të cilat janë përdorur për aktivitetet në vijim; Është hartuar një plan ekologjik sipas rregullores urbanistike dhe parametrave për të patur kushte jetese optimale; Është përgatitur një material përfundimtar me të gjitha gjetjet e vëzhgimeve, propozimet përkatëse dhe masat që duhen marrë nga njësitë vendore të interesuara, si dhe rolet që mund të kenë aktorë të ndryshëm të shoqërisë; Është organizuar Aleanca për Mbrojtjen e Hapësirave Publike (AMHP) me pjesëmarrje të larmishme të aktorëve; Është organizuar një konferencë përmbyllëse, ku është hartuar rezoluta ku parashtrohet strategjia e gjelbër e shoqërisë civile, në kuadër të së cilës do të monitorohen aktivitetet e qeverisjes vendore në fushën e planifikimit urban; Është përgatitur një botim përmbledhës e divulgativ. 79

80 KAVAJË Masa për përmirësimin e territorit, sistemimin e ujërave, gjelbërimin e Shkollës së Mesme të Përgjithshme dhe gjelbërimin e hapësirave publike në qytezën Gosë-Komuna Gosë-Kavajë Organizata zbatuese: Qendra Shqiptare e Ambjentit Shuma e grantit: Lekë Periudha: 01/04/ /07/2009 Drejtuesi i projektit: Dritan Islami Projekti konsistonte në sistemimin e territorit të shkollës së Mesme, sistemimin e ujërave të zeza të të dy shkollave (shkollës së mesme dhe asaj 9-vjeçare), përmes ndërtimit të kanaleve dhe një grope septike, gjelbërimin dhe sistemimin e hapësirave publike të qytezës së Gosës, sistemimin e lulishtes së shkollës së mesme, mbjellja e fidanëve dekorativë (lule e shkurre), ndërtimin e bordurave përreth pjesëve që ishin mbjellë si dhe ndërtimin e oborrit të shkollës. Kjo ndërhyrje do t i jepte një zgjidhje përfundimtare, problemit shqetësues për këtë komunë, dhe njëkohësisht do të përmirësonte cilësinë e jetesës së banorëve të saj. Përforcimi i kapaciteteve të OJF-ve dhe përcaktimi i rolit të tyre në përmirësimin efektiv të cilësisë së mjedisit në nivel lokal dhe rajonal përmes ndërhyrjeve konkrete në mjedis; Rritja e ndërgjegjësimit të publikut për zhvillimin e qëndrueshëm me qëllim që të ndryshojnë sjelljen e tyre drejt mënyrave të jetesës që respektojnë mjedisin; Bashkëpunimi me qeverinë në përcaktimin e prioriteteve për përmirësimin e gjendjes së mjedisit; Bashkëpunimi me subjekte të tjera në zbatimin në praktikë të ndërhyrjeve konkrete në mjedis. Është realizuar sistemimi i territorit të shkollës së mesme dhe asaj 9-vjeçare (Punim sheshi toke, sistemim territori, ndarje në parcela të vogla, ndërtim rrugicash, ndërtim oborri; Është bërë gjelbërimi i mjediseve të shkollës; Janë bërë kanalizimet përkatëse me qëllim sistemimin e ujërave të bardha dhe të zeza; Është bërë shtrimi i tubacionit dhe mbyllja e kanalizimeve; Është realizuar ndërtimi i gropës septike; Është bërë ndërtimi i oborrit të shkollës bordurave dhe rrugicave. Rr. Arben Broci, Nr. 35, Tiranë Tel: info@alb-env-center.org.al 80

81 FUSHË KRUJË Përmirësimi i gjendjes së kanalizimeve të ujërave të zeza në lagjen e romëve në Fushë-Krujë Organizata zbatuese: Qendra për Zhvillim Komunitar Shuma e grantit: Lekë Periudha: 01/03/ /07/2009 Drejtuesi i projektit: Naim Lusha Problem kryesor për komunitetin është ai i papunësisë dhe i varfërisë. Mjedisi në qytet është një problem tjeter shqetësues për komunitetin, ajëri ishte i ndotur kryesisht nga fabrika e çimentos që është afër qytetit dhe furrat e gëlqeres që vepronin të paliçensuara. Një faktor tjetër që e rëndonte situatën mjedisore në qytet ishte edhe dëmtimi dhe amortizimi i infrastrukturës së kanalizimeve të ujërave të zeza dhe të rrugëve si dhe mungesa e ujit të pijshëm. Mungonte edukata qytetare për të mbajtur pastër mjedisin. Probleme të tjera që trajtoi projekti ishin ndërgjegjësimi dhe sensibilizimi i komunitetit për të mbajtur pastër mjedisin ku jetojmë. Përmirësimi i treguesve mjedisorë dhe socialë në qytet Përmirësimi i infrastrukturës komunale në qytet. Ndërhyrja konkrete për përmirësimin e gjendjes së kanalizimeve të ujërave të zeza në lagjen e Romëve Fushë Krujë. Ndërgjegjësimi i qytetarëve, biznesit dhe pushtetit lokal për vazhdimësinë e projektit, qëndrueshmërinë e investimit të kryer Rritja e shkallës së bashkëpunimit ndërmjet OJF-ve, komunitetit dhe qeverisjes lokale. U rihapën dhe zhbllokuan 360 ml kanal ekzistues i amortizuar; Janë kryer dy aksione pastrimi gjatë të cilave janë zhvendosur afro 40 ton mbeturina; U sensibilizuan 120 anëtarë të komunitetit nëpërmjet 6 takimeve të zhvilluara; U hapën dhe riparuan 11 puseta për shkarkimin e ujërave të zeza, si dhe u ndërtuan 4 të reja Janë përgatitur, botuar dhe shpërndarë në komunitet 1000 copë fletëpalosje dhe 200 postera; Rr. Don Bosko, Nr. 19, Tiranë Tel: zhvillimi_komunitar@yahoo.com 81

82 PROGËR Kanalizimi i ujërave të zeza, fshati Progër Organizata zbatuese: Shoqatës Prespa Shuma e grantit: Lekë Periudha: 01/03/ /06/2009 Drejtuesi i projektit: Vasil Jankulla Sistemimi i ujërave të zeza në tubacionin kryesor të fshatit Progër, kërkonte një ndërhyrje imediate. Largimi i ujërave të zeza në këtë lagje deri tani, ishte realizuar nga vetë banorët duke i shkarkuar ato në vijën anësore të rrugës. Evidentimi i këtij problemi ishte bërë nga vetë komuniteti dhe ishte pasqyruar edhe në Planin Lokal të Veprimit në Mjedis të vitit 2007 të hartuar kryesisht me ndihmën e REC. Rëndësia e zgjidhjes së këtij problemi lidhejnë radhë të parë me përmirësimin e cilësisë së jetës së banorëve të këtijë fshati e parë kjo në aspektin shëndetësor dhe mjedisor si dhe në të gjithë efektet pozitive që sillte zgjidhja e këtij problemi si përmirësimi i cilësisë së ajrit apo evitimi i ndotjes së ujërave nëntokësore. Largimi i ujërave të zeza jashtë qëndrës së banuar dhe lidhja me kolektorin kryesor të fshatit. Përmirësimi i mjedisit urban. Minimizimi i sëmundjeve infektive në këtë komunitet. Ndërgjegjësimi i komunitetit për të mbajtur pastër ambientin që i rrethon. Forcimi i marrëdhënieve të qëndrueshme midis komunitetit, pushtetit lokal dhe partnerëve. Rreth 100 persona nga komuniteti kanë marrë pjesë në takimin prezantues dhe në takimet e tjera të organizuara; Janë shtrirë rreth 303 ml tubo, janë zhvendosur 285 m 3 dhe, janë ndërtuar 7 puseta kontrolli; Është realizuar në mënyrë efektive bashkëpunimi me njësinë vendore dhe me komunitetin; Është mundësuar realizimi i një prioriteti të përcaktuar në PLVM e Komunës. Liqenas Korçë Tel:

83 LIBRAZHD Sistemimi i ujërave të zeza në tre lagje të komunës Steblevë Organizata zbatuese: Shoqata e Përdoruesve të Pyjeve dhe Kullotave Komunale AURORA Shuma e grantit: Lekë Periudha: 15/08/ /01/2010 Drejtuesi i projektit: Pëllumb Gjini Infrastruktura mjedisore në komunë kishte mjaft probleme; rrjedhjen e ujërave të zeza në natyrë, gropa septike të veçanta pa parametrat e duhura, hedhja e mbetjeve urbane vend e pa vend. Duke i shtuar kësaj gjendje dhe informimin e pakët dhe mungesën aseteve ekonomike të komunitetit për mbrojtjen e mjedisit, zhvillimit dhe përmirësimit të tij në funksion të turizmit malor, gjendja ishte mjaft problematike dhe kërkonte ndërhyrje. Sistemimi dhe disiplinimi i ujërave të zeza nëpërmjet ndërtimit të kanalizimeve dhe gropave të dekantimit në vendet e përshtatshme të përcaktuara sipas projektit teknik dhe sensibilizimi i komunitetit për përmirësimin e mjedisit urban sidomos nga mbetjet e ngurta Grumbullimi dhe largimi i mbetjeve urbane familjare nga fshati Fushë Studen Marrja e njohurive për mbrojtje, mirëmbajtje dhe përmirësim të mjedisit urban në fshat dhe Komunë Fushë Studen Komuna Steblevë Librazhd Tel: aurora_ojf@yahoo.com Janë organizuar 2 takime me Këshillin e Komunës dhe Administratën për përcaktimin e prioriteteve të ndërmarra në kuadër të grantit, Janë përgatitur dhe shpërndarë 940 fletëpalosje dhe postera për të sensibilizuar komunitetin për rëndësinë e zbatimit të projektit. Janë piketuar dhe hapur 303m 3 kanale dhe janë ndërtuar 2 gropa septike. Janë izoluar tubacionet me llaç M-500=120 tuba. Është përdorur 8,4 m 3 shtresë betoni dhe zhavorri për muret e gropës septike Janë vendosur kapakët e betonit 0,72 m 3 83

84 PËRMET Ndërtimi i një prite mbi lumin e Zhepovës për të parandaluar përmbytjet në komunën e Sukës Përmet Organizata zbatuese: Forumi i Bujqësisë dhe Blegtorisë Përmet Shuma e grantit: Lekë Periudha: 18/05/ /09/2010 Drejtuesi i projektit: Luiza Hajdini Problemi i përmbytjeve të vazhdueshme të banesave dhe tokave në komunën e Sukës Përmet nxiti nevojën për marrjen e masave të menjëhershme për parandalimin e tyre. Me anë të zbatimit të këtij projekti synohej zgjidhja përfundimtare e kësaj situate nëpërmjet ndërtimit të një prite mbi lumin e Zhepovës, me qëllim parandalimin e përmbytjeve të shtëpive, të të mbjellave, erozionin e tokës dhe pemtoreve të tyre. Zgjidhja përfundimtare e problemit të përmbytjeve të vazhdueshme të banesave dhe tokave, duke realizuar ndërtimin e një prite mbi lumin e Zhepovës; Mbjellja e disa pemëve përqark pritës për të ndaluar erozionin e tokës; Rritja e të ardhurave të fermerëve nëpërmjet ruajtjes të prodhimeve të tyre nga përmbytjet; Ruajtja e fondit të përdorshëm të tokës, duke rritur sipërfaqet e punueshme, të cilat më përpara nuk punoheshin, si rrjedhojë e përmbytjeve nga lumi; Ruajtja e diversitetit biologjik të luginës së Dishnicës. Është realizuar ndërtimi i pritës së parashikuar në projekt: 40 m 3, gurë, 7,5 kv çimento, 2 kv gëlqere; Mbi 300 familje fshatare kanë përfituar duke siguruar shtëpitë dhe tokën bujqësore nga përmbytjet dhe rrëshqitjet; Janë siguruar nga përmbytjet rreth 100 ha të mbjella dhe 6000 krerë bagëti; Është përmirësuar gjendja, krahasuar me vitet e mëparshme për kryerjen e aktiviteteve në bujqësi, pa patur probleme me dëmtimin e të mbjellave nga përmbytjet; Janë mbjellë 50 pemë autoktone të zonës. Lagjia e Re Përmet Tel: ojfforum@yahoo.com 84

85 RRËSHEN Rehabilitimi dhe kthimi në normalitet i territorit tek pallati i sportit dhe stadiumit Minatori të qytetit Rrëshen Organizata zbatuese: Për një të ardhme të gjelbër Shuma e grantit: Lekë Periudha: 15/11/ /03/2010 Drejtuesi i projektit: Ndue Prenga Territori tek pallati i sportit dhe stadiumi Minatori i qytetit Rrëshen ishte degraduar dhe aty zhvillohejnjë bimësi e egër spontane. Këtu ishin hedhur në vazhdimësi mbeturina dhe inerte që përbënin shqetësim të madh për komunitetin duke ndotur rëndë ambientin dhe duke dëmtuar parametrat mjedisorë. Gjithashtu këtu paraqiteshin edhe probleme erozioni. Nga ndërhyrjet e pa kontrolluara, në këtë zonë vëreheshin edhe bllokime pothuaj të të gjithë kanaleve të ujërave. Rruga që ndodhej pranë kësaj zone ishte e çveshur dhe kishte paqëndrueshmëri dhe gërryerje të mëdha. Këtu ishin krijuar moçale apo gropa me mbeturina e depozitime të ndryshme, kishte dëmtime të mureve të pallatit të sportit. Pastrimi i mbeturinave dhe inerteve rreth pallatit të sportit dhe stadiumit Minatori të qytetit Rrëshen Mbjellja e pemëve dekorative dhe vendosja e stolave dekorativë Vendosja e koshave të mbeturinave dhe mbjellja e tapetit të barit Sistemimi dhe disiplinimi i territorit nëpërmjet gjelbërimit Ruajtja e këtyre objekteve nga degradimi dhe kthimi i tyre në parametra normalë Sistemimi dhe zbukurimi i rrugëve dhe mbrojtja e tyre nga erozioni Është sistemuar territori, rreth Stadiumit Minatori dhe pallatit të sportit, Rëshen; Janë sistemuar dhe vënë në eficiencë kanalet e ujërave të larta; Janë mbushur me dhè, dhe niveluar sipërfaqet e eroduara e të degraduara; Janë mbjellë 200 pemë dekorative dhe 100 shkurre dekorative; Janë vendosur 2 kosha të mëdhenj dhe 4 kosha të vegjël mbeturinash; Janë vendosur 10 stola dekorativë; Është mbjellë 500 m 2 tapet bari i gjelbër. Rr. At Gjergj Fishta Rrëshen-Mirditë Tel: gjovalin.jaku@yahoo.it 85

86 RUBIK Rehabilitimi i Kanaleve të Ujërave të Zeza, qyteti Rubik Organizata zbatuese: Bordi Rajonal Ambjentalist Shqiptar Shuma e grantit: Lekë Periudha: 01/08/ /11/2009 Drejtuesi i projektit: Nik Nikolli Amortizimi i theksuar prej vitesh i kanalizimeve të ujërave të zeza në Rubik kishte sjellë shqetësimin e banorëve të qytetit dhe institucioneve civile e shtetërore. Zbatimi i këtij projekti do t i jepte zgjidhje kësaj situate problematike, nëpërmjet rehabilitimit të kanaleve të ujërave të zeza të qytetit. Këto masa do të ndikonin në uljen e ndotjes së lumit Fan dhe krijimin e një mjedisi më të pastër e të shëndetshëm për banorët dhe komunitetin e gjerë. Gërmimi i dheut themel për hapjen e kanaleve; Vendosja e shtresave të zhavorrit për mbrojtjen e tubacioneve; Mbyllja e kanaleve pas vendosjes së tubacioneve; Sensibilizimi i banorëve ndaj kanalizimeve të ujërave të zeza. Lagje e Re, Rubik Tel: brajonal@yahoo.com Është bërë gërmimi i dheut themel 410 m 3, për hapjen e kanaleve; Është vendosur 62 m 3 shtresë zhavorri për mbrojtjen e tubacioneve; Janë vendosur tubat e betonit 1.000, 110 ml; 600, 30 ml; 200, 30 ml; Janë ndërtuar 4 puseta kontrolli; Janë përdorur 340 m 3 për mbylljen e kanaleve, pas vendosjes së tubacioneve; Janë sensibilizuar banorët nëpërmjet përgatitjes dhe shpërndarjes së fletëpalosjeve dhe 2 takimeve të organizuara. 86

87 DAJÇ Rehabilitimi i argjinaturës (digës) së lumit Buna të Komunës Dajç, Shkodër Organizata zbatuese: Fondacioni për Autonomi dhe Qeverisje Vendore FLAG Shuma e grantit: Lekë Periudha: 15/11/ /07/2010 Drejtuesi i projektit: Iain Ëilson Kishte shumë vite që argjinatura e lumit Buna, në Komunën e Dajçit, dhe mjedisi përreth saj nuk ishin mirëmbajtur. Në disa zona, kjo argjinaturë kishte shërbyer për të fshehur grumbujt e mbeturinave që banorët përreth kishin hedhur në brigjet e lumit. Dëmtimi i argjinaturës shtonte rrezikun e madh e me dëme të përmbytjeve në zonat urbane, për shtëpitë, bizneset dhe pranë fermave (të korrat dhe bagëtinë), gjatë periudhave të reshjeve të mëdha dhe prurjeve të ujit të lumit si pasojë e shkrirjes së borës. Mungesa e vendeve të caktuara për hedhjen e mbeturinave përgjatë argjinaturës, dhe ndërgjegjësimi i ulët i banorëve e shtonte rrezikun e ndotjes së lumit dhe rriste koston për pastrimin e brigjeve nga këto mbeturina. Rritja e ndërgjegjësimit të banorëve për mbrojtjen dhe mirëmbajtjen e mjedisit Rehabilitimi i segmentit të digës Sistemim i rrugës për çiklistët dhe këmbësorët Ngritja e dy zonave rekreative përgjatë segmentit të digës Përmirësim i cilësisë së jetës së banorëve Janë hequr bimësia e dëmshme dhe kallamishtet gjatë skarpateve në një gjatësi prej 3 km, Është pastruar zona e lumit dhe bankina e tij në një gjerësi prej rreth metrash, Është riparuar pjesërisht bankina duke mbushur dhe rehabilituar zonat e dëmtuara; Është përgatitur zona e piknikut dhe e shlodhjes në afërsi të lumit; Janë shtypur dhe shpërndarë 50 fletëpalosje si dhe një set posterash. Rr. Brigada VIII, Pall. Jeshil, Kati IV, Tiranë Tel: flag@flag-al.org 87

88 GJIROKASTËR Së bashku, për një Gjirokastër të pastër Organizata zbatuese: Fondacioni per Zhvillimin dhe Monitorimin e Infrastrukturës, Mjedisit dhe Shoqërisë Civile ZMIMSC Shuma e grantit: Lekë Periudha: 23/02/ /10/2010 Drejtuesi i projektit: Englantina Gjini Projekti trajtonte një sërë problemesh mjedisore që kishin të bënin me pastrimin dhe gjelbërimin e qytetit të Gjirokastrës dhe në veçanti të zonës muzeale të tij dhe Parkun e Viroit. Ndërkohë që problem kryesor mbetej indiferenca e komunitetit për t u angazhuar në aksione qytetare në mbrojtje të mjedisit, pasi ata e shihnin këtë si përgjegjësi vetëm të qeverisjes vendore. Po kështu edukimi qytetar i brezit të ri për të qenë sa më miqësor me mjedisin, mbetej një detyrë e paplotësuar nga insitucionet, por edhe nga vetë familja dhe komuniteti ku ata jetonin. Të rrisë nivelin e edukimit tek të rinjtëpër çështjet mjedisore përmes trajnimit mbi çështjet e mjedisit; Të nxisë veprime konkrete me iniciatorë të rinjtë e shkollave të mesme dhe bashkinë e Gjirokastrës, në përputhje me strategjinë lokale të zhvillimit për të përmirësuar situatën mjedisore në Gjirokastër; Të përmirësojë mjedisin në zonën muze të Gjirokastrës për t i dhënë nxitje turizmit, si dhe të sistemojë Parkun e Viroit duke e kthyer atë në një vend çlodhës dhe të shëndetshëm për të gjitha moshat; Të bëjë produktiv partneritetin institucione publike sektor privat shoqëri civile për çështjet e mjedisit e reflektuar kjo me projekte dhe programe konkrete. Është pastruar parkut i Viroit; Është përgatitur terreni për vendosjen e stolave dhe mbjelljen e pemëve; Janë vendosur 10 stola dhe 35 kosha në zonën e Viroit dhe atë muzeale; Në kuadër të fushatës Vepro tani, është realizuar dita Jetojmë pastër ; Janë pastruar zonat në afërsi të kalasë së Gjirokastrës; Janë rehabilituar disa nga zonat e gjelbërta të qytetit; Është bashkëpunuar me Bashkinë Gjirokastër për shtimin e hapësirave të gjelbra. Qafa e Pazarit, ish Gjykata e Rrethit, zyra nr. 3, Gjirokastër Tel: zmimscfoundation@yahoo.com 88

89 KUKËS Për një menaxhim sa më të mirë të territoreve të gjelbra në qytet, Kukës Organizata zbatuese: Shoqata Kujdesi Shuma e grantit: Lekë Periudha: 23/02/ /03/2010 Drejtuesi i projektit: Riza Ademi Menaxhimi i mjedisit në qytetin e Kukësit ishte një shqetësim i vërtetë. Kjo ishte një fushë mjaft e neglizhuar për vite të tëra, si shkak i mungesës së financimeve. Hapësirat e gjelbra rreth pallateve kishin degraduar dhe një pjesë e madhe e tyre ishin dëmtuar. Këto sipërfaqe ishin kthyer në vende për grumbullimin e mbeturinave, duke përbërë një rrezik për shëndetin e banorëve. Kjo situatë kishte ardhur dhe si rezultat i mungesës së ndërgjegjësimit të qytetarëve. Rritja dhe përmirësimi i mirëmenaxhimit të territoreve të gjelbra në qytet Ndërgjegjësimi i publikut/ komunitetit të qytetit të Kukësit ndaj mirëmenaxhimit të territoreve të mjediseve të gjelbra Përmirësimi i sjelljeve të komuniteit ndaj mirëmenaxhimit të territoreve të gjelbra dhe mjedisit në qytet e më gjerë. Hotel Gjallica, Kati II/206, Kukës Tel: kujdesi2000@yahoo.com Hartimi i Memorandumit të Mirëkuptimit dhe zhvillimi i disa takimeve me palët e përfshira në projekt; Pastrimi, rrethimi dhe shtimi i territoreve të gjelbëra në 1200 m 2 në Lagjen nr. 1 të qytetit; 10 stola dhe 5 kosha janë vendosur në sipërfaqen e gjelbërt; Janë shtruar 44,4 m 2 pllaka betoni dhe 64 ml bordura beton; Janë mbjellë 960 ml ligustër, 14 fidana bliri, 2 fidana mështekën dhe 22 fidana tuja. 89

90 SHKODËR Krijojmë fuqizojmë dhe rrisim vlerat e shtuara të pasurive natyror. Ekosistemi Liqeni i Shkodrës në 5 vjetorin e shpalljes Zonë e Mbrojtur dhe Vitin Ndërkombëtar të Biodiversitetit Organizata zbatuese: Forumi Ndërkufitar Liqeni i Shkodrës Shuma e grantit: Lekë Periudha: 18/05/ /11/2010 Drejtuesi i projektit: Irakli Bega 2010 është shpallur viti i ruajtjes dhe mbrojtjes së biodiversitetit në shkallë botërore. Në kuadër të përvjetorit të 5-të të shpalljes së Liqenit të Shkodrës Zonë e mbrojtur dhe Vitit Ndërkombëtar të Biodiversitetit 2010, Forumi Ndërkufitar Liqeni i Shkodrës zbatoi këtë projekt për rritjen e nivelit të njohjes dhe ndërgjegjësimit të shoqërisë civile për çështje të shumëllojshmërisë biologjike, duke promovuar standardet e mbrojtjes së tij. Të nxitet ndërgjegja qytetare dhe vetëdija e autoriteteve vendore drejt mbrojtjes së trashëgimisë natyrore; Të promovohen vlerat e shtuara të pasurive natyrore; Të rritet angazhimi qytetar në ruajtje të trashëgimisë natyrore të vlerave të rajonit. Lgj. Qemal Stafa, Rr. Vasil Shanto, Nr. 23, Shkodër Tel: forumi.nderkufitare08@gmail.com Është përgatitur dhe transmetuar spoti publicitar në lidhje me promovimin e 5 vjetorit të shpalljes së Liqenit të Shkodrës si zonë e mbrojtur; Është përgatitur dhe botuar broshura me titull Krijimi dhe fuqizimi i vlerave të shtuara ; Është organizuar seminari me titull Pesë vite status mbrojtjeje të vlerave natyrore dhe diversitetit biologjik të Liqenit të Shkodrës; Është organizuar eventi promovues për 2010 si viti ndërkombëtar i biodiversitetit me një Ekspozitë Mjedisi dhe pasuritë natyrore. 90

91 TIRANË Energjia diellore-alternativë pro mjedisore dhe ekonomike Organizata zbatuese: Qendra EDEN Shuma e grantit: Lekë Periudha: 01/04/ /02/2010 Drejtuesi i projektit: Albana Bregaj Në pjesën më të madhe të çerdheve në territorin e Bashkisë së Tiranës mungon ngrohja e ambienteve të përbashkëta si dhe uji sanitar. Në çerdhet e rikonstruktuara rishtazi, ngrohja sigurohet nëpërmjet sistemit qendror të ngrohjes me naftë i cili, jo vetëm është i kushtueshëm, por gjithashtu shkakton ndotje të lartë të ajrit përreth çerdheve. Me anë të këtij projekti synohej të ndryshonte kjo situatë nëpërmjet promovimit të energjisë diellore si energji alternative, ekonomike si dhe një mënyrë për të zvogëluar ndikimin në mjedis të shkaktuar nga metodat kryesore të prodhimit të energjisë. Adoptimi i paneleve diellore si energji alternative për ngrohjen e ujit sanitar dhe sistemit ngrohës në çerdhet nr. 1 dhe 8 në Tiranë; Reduktimi i sasisë së energjisë elektrike të përdorur nga çerdhet me të paktën 10%; Reduktimi i lëndës ngrohëse (naftë) të përdorur nga çerdhet me të paktën 35%. Rr. "Luigj Gurakuqi", Pall. 12 B, Ap. 15 (pas Kafe Europa), Tel: eden@albmail.com Janë përfunduar me sukses punimet në çerdhet numër 1 dhe 8 duke instaluar nga 33 panele diellore; Është realizuar tenderi për blerjen e pajisjeve për investimin që do të kryhet me praninë e tre kompanive ofertuese, dhe është lidhur kontrata me kompaninë fituese, nga të dyja institucionet; Është bërë shtesë punimesh me 50 m tub bakri me termoizolim, në mjediset e katit të parë të godinës të fëmijëve latantë për sigurimin e ujit të ngrohtë sipas kërkesës, së paraqitur nga drejtoria e çerdhes, nëpërmjet OJF-së- zbatuese të projektit; U krye dhe inaugurimi i funksionimit të paneleve diellore, në prani të Ambasadorit të Mbretërisë së Vendeve të Ulëta, kryetarit të Bashkisë së Tiranës dhe drejtorit të REC Shqipëri. 91

92 KOTË Ndërtimi i hapësirave mjedisore të gjelbërta në komunë Kotë model për komunat e tjera. Pjesëmarrja e komunitetit në krijimin dhe ruajtjen e mjedisit Organizata zbatuese: Gjelbërimi 2000 Shuma e grantit: Lekë Periudha: 23/02/ /07/2010 Drejtuesi i projektit: Neim Gelluçi Prej vitesh në Komunën Kotë dhe sidomos në qendër të saj, mungonin sipërfaqet e gjelbra. Situata mjedisore paraqitej tepër e rënduar. Këto sipërfaqe ishin kthyer në vendgrumbullim për mbeturinat, duke e përkeqësuar edhe më tepër këtë situatë si dhe duke përbërë një rrezik për shëndetin e banorëve. Ndërhyrja në këtë zonë nëpërmjet ndërtimit të sipërfaqeve të gjelbra do ta përmirësonte dukshëm këtë situatë Transformimi i një terreni aspak funksional në jë mjedis me vlera kulturore Edukimi i komunitetit, veçanërisht të rinjve, për mirëmbajtjen dhe shtimin e sipërfaqeve të gjelbra, duke ndikuar direkt në ruajtjen e një mjedisi të pastër dhe të shëndetshëm si i vetmi objekt i kësaj natyre në komunë Gumenicë, Kotë, Vlorë Tel: gjelberimi2000@yahoo.com Janë kryer punime në terren; është hapur 300 metra linear kanal ne tokë të fortë; 300 metra linear kanal nën shtresë zhavorri; Janë vendosur 10 stola metalikë; janë mbjellë 40 pemë të larta; Është mbushur kanali me rreth 32 m 3 teprica; Është vendosur një sistem ujitje për zonën e gjelbër; Është kryer kryer filmimi dhe transmetimi në TV Amantia një kronike në lidhje me projektin; Janë shpërndarë 200 fletëpalosje në lidhje me projektin; Janë kryer takime banorët e zonës dhe pushtetin lokal e biznesin vendor. 92

93 DURRËS Rehabilitimi i parcelave në zonën e Befotrofit në Durrës nëpërmjet vendosjes së ndriçuesve diellorë dhe sistemit ekologjik të vaditjes dhe promovimi i tyre Organizata zbatuese: Qendra e Grupimit Ekolëvizja Shuma e grantit: Lekë Periudha: 23/02/ /06/2010 Drejtuesi i projektit: Xhemal Mato Lulishtja e Befotrofit në Durrës është një nga shëtitoret më të frekuentuara dhe të hershme të qytetit. Pas viteve 90 nuk është rehabilituar dhe nuk ka patur ndërhyrje për përmirësimin e kushteve të saj nga autoritetet vendore. Zbatimi i këtij projekti synonte japë një pamje tjetër kësaj lulishteje nëpërmjet instalimit të ndriçuesve që funksionojnë me energji diellore, një sistemi të ri të vaditjes, i cili uli shpërdorimin e ujit si dhe futjes së pemëve dhe bimëve dekorative të veçanta ekologjike. Këto masa shndërruan zonën në një lulishte me standarde ekologjike. Rritja e ndërgjegjësimit të opinionit publik për uljen e konsumit të energjisë elektrike duke pasur si alternativë përdorimin e energjisë së rinovueshme diellore dhe mbrojtjen e mjedisit. Rritja e ndërgjegjësimit të opinionit publik për uljen e shpërdorimit të ujit duke pasur si alternativë përdorimin e sistemit ekologjik të vaditjes me pika. Promovimi i dy modeleve ekologjike të energjisë së rinovueshme diellore. Rritja e ndërgjegjësimit të institucioneve të ndryshme shtetërore për të investuar dhe përdorur energjinë e rinovueshme diellore. Janë instaluar dhe vendosur në funksion 5 panele dhe 6 ndriçues diellorë; Janë zhvilluar 3 takime me komunitetin dhe janë shpërndarë 500 fletëpalosje; Është rehabilituar sistemi i ujitjes për lulishten; Godina e ish-klinikës së Udhëheqjes, Shk. 3, Kati 4, Tiranë Tel: ekolevizja@yahoo.com 93

94 PAPËR Përmirësimi i kushteve të mjedisit, nëpërmjet largimit të mbetjeve urbane (shtëpiake) në 8 fshatra të Komunës Papër, qarku Elbasan Organizata zbatuese: Shoqata e zhvillimit të burimeve natyrore Papër SHZHBNP Shuma e grantit: Lekë Periudha: 01/03/ /10/2009 Drejtuesi i projektit: Ndriçim Çela Mbetjet urbane dhe sidomos ato shtëpiake, përbënin një problem tepër shqetësues për banorët e fshatrave të komunës Papër. Mungesa e kontenierëve për grumbullimin e tyre kishte çuar në një shpërndarje dhe ndotje të gjithë zonës nga këto mbeturina, duke përbërë njëkohësisht dhe një rrezik serioz për shëndetin e banorëve. Ky projekt i dha një zgjidhje, të qëndrueshme e të vazhdueshme, shumë më mirë se deri tani, të problemit shumë shqetësues për komunitetin e Komunës Papër, dhe konkretisht në 8 fshatrat e zonës së fushës të kësaj komune. Të përmirësohen kushtet mjedisore dhe të jetesës së komunitetit në 8 fshatra. Të përmirësojë vendimmarrjen dhe ndërgjegjësimin për problemet e mjedisit. Të funksionojë dialogu dhe bashkëpunimi midis OJF, NJQV dhe të gjithë aktorëve të interesuar për mjedisin në këta 8 fshatra në përputhje me strategjinë rajonale e kombëtare. Të bëhet i mundur eksperimentimi i riciklimit të mbetjeve urbane në nivel vendor (në një fazë pas zbatimit të këtij projekti). Janë zhvilluar orë të veçanta mësimi në shkollat 9-Vjeçare dhe në shkollën e mesme me tema mjedisore nën siglën "Pune e Dobishme në Mjedis". Në këto orë mësimi është dhënë dhe informacion për projektin; Janë zhvilluar një sërë takimesh (8) me kryesitë e fshatrave nga të cilat kanë dalë një sërë problematikash mjedisore; Është kryer blerja e 100 koshave dhe 1 makina teknologjike për tërheqjen e mbetjeve janë zhvilluar 32 takime me publikun për rritje kapacitetesh dhe ndërgjegjësim. Komuna Papër, Elbasan, km14 superstrada Elbasan-Rrogozhinë Tel:

95 VLORË Së bashku për ujë të sigurtë Organizata zbatuese: Qendra e Zhvillimit të Shoqërisë Civile-Vlorë Shuma e grantit: Lekë Periudha: 18/05/ /11/2010 Drejtuesi i projektit: Aleksandër Mita Furnizimi i rregullt i konsumatorëve me ujë të pastër dhe të sigurtë ishte bërë një problem mjaft kritik në Vlorë. Kjo situatë bëhej më emergjente për shkak të mungesës së komunikimit të Ndërmarrjes së Ujësjellësit dhe Drejtorisë së Shëndetit Publik me konsumatorët si dhe ndërgjegjësimin e tyre për ruajtjen e ujit si një pasuri që duhej mbrojtur dhe kursyer nga të gjithë. Nisur nga kjo situatë, ky projekt, nëpërmjet veprimtarive sensibilizuese, synonte ndërgjegjësimin e qytetarëve për rolin e tyre të rëndësishëm për kursimin dhe për mbrojtjen e ujit si dhe të nxiste përmirësimin e kanaleve të informacionit qytetar-institucione vendore. Të përmirësohet brenda 6 muajve informimi i qytetarëve për cilësinë e ujit të pijshëm nga ana e institucioneve vendore; Të identifikohen problematikat dhe të nxitet një plan masash për kapërcimin e tyre brenda 2 muajve; Të ndërtohet brenda 3 muajsh një faqe ëeb nga Ndërmarrja e Ujësjellësit dhe të mundësohet publikimi i analizave të ujit; Të publikohet pas tremujorit të dytë qershor 2010 Raporti për Gjendjen e Ujit në qytetin e Vlorës. Është përgatitur dhe transmetuar një spot radiofonik për mirëpërdorimin e ujit, gjatë gjithë stinës së verës; Janë realizuar 12 biseda radiofonike me tematikë mjedisore; Është realizuar një bisedë televizive me datën 5 qershor në kuadër të Ditës Botërore të Mjedisit; Janë shpërndarë 500 pyetësorë me qytetarët; Janë shpërndarë 300 fletëpalosje; Janë vendosur 2 banera dhe 200 postera në qytetin e Vlorës. L. Pavarësia, Rr. Sadik Zotaj, Parku i Lojërave, QFK, Kati 2, Vlorë Tel: csdcvl@icc-al.org 95

96 GJIROKASTËR Fushata Vepro tani, për menaxhimin e mbetjeve urbane Organizata zbatuese: Shoqata Për mbrojtjen e Mjedisit dhe Nxitjen e Turizmit Shuma e grantit: Lekë Periudha: 01/09/ /01/2009 Drejtuesi i projektit: Antoneta Cako Turizmi në qytetin e Gjirokastrës, ndonëse përbënte një prioritet po cënohej gjithnjë e më shumë nga problematika e mprehtë e mosmenaxhimit të mbetjeve urbane. Një pjesë e mbeturinave të qytetit depozitoheshin në një mjedis të papërshtatshëmm, ndërsa pjesa tjetër më e madhe hidhej në shtratin e lumit Drino, duke ndotur gjithë zonën. Ndërhyrja me anë të projektit do të krijonte një realitet të ri mendimi te autoritetet vendore, ndërgjegjësonte qytetarët, për të hedhur hapat e parë për menaxhimin e mbetjeve urbane. Nxitja e autoriteteve lokale në jug të Shqipërisë dhe aktorëve të tjerë kyç për të dialoguar së bashku dhe për të hartuar një plan strategjik për manaxhimin e integruar të mbetjeve urbane në rajon. Rritja e edukimit të publikut dhe veçanërisht nxënësve dhe studentëve për mënyrat e riciklimit të mbetjeve përmes paraqitjes së modeleve konkrete si dhe përfshirjen e tyre në aksione ndërhyrje për një mjedis të pastër dhe rë shëndetshëm, përmes përdorimit të sa më pak qeseve plastike dhe hedhjes së mbetjeve urbane në vendet e caktuara. Është bërë një dokumentar prej 15 minutash ku jepet shembulli i menaxhimit të mbetjeve në komunën e Artës në Greqi; Janë realizuar 700 çanta beze për të minimizuar përdorimin e çantave plastike; Janë realizuar emisione televizive për problemin e mbetjeve në mediat lokale; Janë mbledhur të rinj dhe studentë nga komuniteti dhe janë përfshirë në fushatën për riciklimin e mbetjeve. Godina e Shtypit, lagjia 18 shtatori, Gjirokastër Tel: mjedisijugor@hotmail.com 96

UNIVERSITETI I PRISHTINËS FAKULTETI EKONOMIK Studime postdiplomike. BDH Relacionale. Pjesa 2: Modelimi Entity-Relationship. Dr.

UNIVERSITETI I PRISHTINËS FAKULTETI EKONOMIK Studime postdiplomike. BDH Relacionale. Pjesa 2: Modelimi Entity-Relationship. Dr. UNIVERSITETI I PRISHTINËS FAKULTETI EKONOIK Studime postdiplomike BDH Relacionale Pjesa 2: odelimi Entity-Relationship Dr. ihane Berisha 1 Qëllimi Pas kësaj ligjërate do të jeni në gjendje : Të përshkruani

More information

integrimi europian dëshirë utopike apo realitet (futurist)? Botim i përmuajshëm i Qendrës Rajonale të Mjedisit (REC) - Shqipëri

integrimi europian dëshirë utopike apo realitet (futurist)? Botim i përmuajshëm i Qendrës Rajonale të Mjedisit (REC) - Shqipëri Botim i përmuajshëm i Qendrës Rajonale të Mjedisit (REC) - Shqipëri Nr. 120 Dimër 2007-2008 integrimi europian dëshirë utopike apo realitet (futurist)? Skicim - REC Shqipëri 2 Shkurt- Dita Ndërkombëtare

More information

Programi i Grantit për Ngritjen e Kapaciteteve të Shoqërisë Civile dhe Advokimin

Programi i Grantit për Ngritjen e Kapaciteteve të Shoqërisë Civile dhe Advokimin Ky projekt financohet nga Bashkimi Evropian ALTER - Active Local Territories for Economic development of Rural Areas - TALER Territoret Aktive Lokale për zhvillimin Ekonomik të Zonave Rurale PROGRAMI I

More information

Planifikimi i menaxhimit të siteve të Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s Udhëzime për hartimin, zbatimin dhe monitorimin e planeve të menaxhimit

Planifikimi i menaxhimit të siteve të Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s Udhëzime për hartimin, zbatimin dhe monitorimin e planeve të menaxhimit QENDRA PËR KONSERVIM DHE ARKEOLOGJI E MALIT TË ZI Planifikimi i menaxhimit të siteve të Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s Udhëzime për hartimin, zbatimin dhe monitorimin e planeve të menaxhimit Projekti

More information

NDIKIMI I KAPITALIT SOCIAL NË PERFORMANCËN ARSIMORE SI FAKTOR I ZHVILLIMIT TË QËNDRUESHËM

NDIKIMI I KAPITALIT SOCIAL NË PERFORMANCËN ARSIMORE SI FAKTOR I ZHVILLIMIT TË QËNDRUESHËM Mendim Zenku, МA C E N T R U M 6 UDC: 37.014.54:316.43 NDIKIMI I KAPITALIT SOCIAL NË PERFORMANCËN ARSIMORE SI FAKTOR I ZHVILLIMIT TË QËNDRUESHËM ВЛИЈАНИЕТО НА СОЦИЈАЛНИОТ КАПИТАЛ ВО ОБРАЗОВНАТА ПЕРФОРМАНСА

More information

27.Total Quality Management and Open Innovation Model in the sector of Tourism (Case of Albania& Montenegro0

27.Total Quality Management and Open Innovation Model in the sector of Tourism (Case of Albania& Montenegro0 Besarta Vladi Lecture at European University of Tirana (EUT)/ Albania Ilir Rexhepi Managing Director at Kosovo Management Institute (KMI)/ Kosovo Dr.Ermira Qosja- Lecture at European University of Tirana

More information

Director, External Trade, CARICOM Secretariat. CARICOM Secretariat, Guyana

Director, External Trade, CARICOM Secretariat. CARICOM Secretariat, Guyana THE COMMONWEALTH SECREATARIAT SEEKS APPLICATIONS FOR THE POST OF REGIONAL TRADE ADVISER (RTA) FOR AN ASSIGNMENT WITH THE CARIBBEAN COMMUNITY (CARICOM) SECRETARIAT DATE REQUIRED: December 2014 REPORTING

More information

Plani Zhvillimor Komunal i Komunës së Rahovecit Raporti për Vlerësimin Strategjik Mjedisor (VSM) (draft)

Plani Zhvillimor Komunal i Komunës së Rahovecit Raporti për Vlerësimin Strategjik Mjedisor (VSM) (draft) Programi për mbështetjen e planifikimit hapësinor komunal në Kosovë Plani Zhvillimor Komunal i Komunës së Rahovecit Raporti për Vlerësimin Strategjik Mjedisor (VSM) (draft) KOSOVË-ESTONI 2012 1 2 Draft

More information

Sigurimi i Cilësisë Mjet për Ngritjen e Besueshmërisë së Pasqyrave Financiare

Sigurimi i Cilësisë Mjet për Ngritjen e Besueshmërisë së Pasqyrave Financiare 1 Sigurimi i Cilësisë Mjet për Ngritjen e Besueshmërisë së Pasqyrave Financiare Arbër Hoti Sesioni Paralel Nr. 2 Prishtinë 27.06.2016 Tesla Motors 2015 2 2008 Prentice Hall Business Publishing, Auditing

More information

PROGRAMI PËR MBËSHTETJE TË PLANIFIKIMIT HAPËSINOR KOMUNAL NË KOSOVË

PROGRAMI PËR MBËSHTETJE TË PLANIFIKIMIT HAPËSINOR KOMUNAL NË KOSOVË PROGRAMI PËR MBËSHTETJE TË PLANIFIKIMIT HAPËSINOR KOMUNAL NË KOSOVË Bëjmë Qytete më të Mira Një dekadë së bashku Implementuar nga: Financuar nga: SWEDISH DEVELOPMENT COOPERATION MOHIM I PËRGJEGJËSISË Emërtimet

More information

Krahasimi i gjendjes se shoqërive civile në Kosovë dhe Shqipëri

Krahasimi i gjendjes se shoqërive civile në Kosovë dhe Shqipëri Pajtim Zeqiri 12. 08.2013 Qendra për Arsim, KIPRED Kursi: Hulumtim dhe shkathtësi në të shkruar Krahasimi i gjendjes se shoqërive civile në Kosovë dhe Shqipëri 1. Hyrje Shoqëria civile sot konsiderohet

More information

Studimi i VNM. Inxhiniere Mjedisi: Denisa Kola. Ekspert Mjedisi: Elgerti Bixha. Administrator: Elon Ciko

Studimi i VNM. Inxhiniere Mjedisi: Denisa Kola. Ekspert Mjedisi: Elgerti Bixha. Administrator: Elon Ciko Studimi i VNM Inxhiniere Mjedisi: Denisa Kola Ekspert Mjedisi: Elgerti Bixha Administrator: Elon Ciko Tirane, 22 Maj 2017 Tabela permbledhese KAPITULLI 1 PERMBLEDHJE EKZEKUTIVE... 3 KAPITULLI 2 PREZANTIMI...

More information

ANALIZA E NEVOJAVE PËR TRAJNIME TË NVM-ve

ANALIZA E NEVOJAVE PËR TRAJNIME TË NVM-ve Republika e Kosovës Republika Kosova-Republic of Kosovo Qeveria Vlada-Government - Ministarstvo Trgovine i Industrije- Ministry of Trade and Industry Agjencia për Investime dhe Përkrahjen e Ndërmarrjeve

More information

Nxitja e bashkëpunimi rajonale dhe zhvillimi i balancuar territorial i vendeve të Ballkanit Perëndimor në procesin drejt integrimit në BE

Nxitja e bashkëpunimi rajonale dhe zhvillimi i balancuar territorial i vendeve të Ballkanit Perëndimor në procesin drejt integrimit në BE Nxitja e bashkëpunimi rajonale dhe zhvillimi i balancuar territorial i vendeve të Ballkanit Perëndimor në procesin drejt integrimit në BE Procesverbali i takimi i gjashtëmbëdhjetë i Grupit të Aktorëve

More information

Plani Zhvillimor Komunal i Prizrenit 2025 Raporti për Vlerësimin Strategjik Mjedisor (VSM) (draft)

Plani Zhvillimor Komunal i Prizrenit 2025 Raporti për Vlerësimin Strategjik Mjedisor (VSM) (draft) Programi Mbështetës për Planifikimin Hapësinor Komunal në Kosovë Plani Zhvillimor Komunal i Prizrenit 2025 Raporti për Vlerësimin Strategjik Mjedisor (VSM) (draft) KOSOVË-ESTONI 2012 1 Shënim Prizren SEA

More information

Sfidat e arsimimit të të rriturve në Kosovë

Sfidat e arsimimit të të rriturve në Kosovë Venera Llunji* Abstrakt Shekulli 21 kërkon përpjekje serioze në të rishikuarit, zgjerimin, dhe pranimin në tërësi të nocionit të arsimimit të të rriturve. Arsimimi i të rriturve duhet t i sigurojë secilit

More information

Letër nga Drejtori Ekzekutiv...2. Misioni...3. Rreth ATRC s...3. Historiku i ATRC së...4. Përkrahësit Partnerët Lidhur me këtë raport...

Letër nga Drejtori Ekzekutiv...2. Misioni...3. Rreth ATRC s...3. Historiku i ATRC së...4. Përkrahësit Partnerët Lidhur me këtë raport... PËRMBAJTJA Letër nga Drejtori Ekzekutiv...2 Misioni...3 Rreth ATRC s...3 Historiku i ATRC së...4 Përkrahësit... 4 Partnerët... 5 Lidhur me këtë raport... 5 Programi për Trajnim, Konsculencë & Ngritje Kapacitetesh...

More information

Sektori i Rinisë. Politikat rinore të Komunës së Prizrenit

Sektori i Rinisë. Politikat rinore të Komunës së Prizrenit REPUBLIKA E KOSOVËS Republika Kosova - Republic of Kosovo Komuna e Prizrenit Drejtoria e Kulturës, e Rinisë dhe e Sportit - tel: 029/ 626-143 Sektori i Rinisë Politikat rinore të Komunës së Prizrenit Hyrje

More information

MSA-ja për të gjithë. Çfarë duhet të dini për marrëveshjen për stabilizim dhe asociim ndërmjet BE-së dhe Kosovës

MSA-ja për të gjithë. Çfarë duhet të dini për marrëveshjen për stabilizim dhe asociim ndërmjet BE-së dhe Kosovës MSA-ja për të gjithë Çfarë duhet të dini për marrëveshjen për stabilizim dhe asociim ndërmjet BE-së dhe Kosovës MSA-ja për të gjithë Çfarë duhet të dini për marrëveshjen për stabilizim dhe asociim ndërmjet

More information

Sfidat e Kosovës për qëndrueshmëri ekonomike

Sfidat e Kosovës për qëndrueshmëri ekonomike Sfidat e Kosovës për qëndrueshmëri ekonomike Muhamet Mustafa * Alban Zogaj ** Përmbledhje Ky punim trajton sfidat, politikat dhe mundësitë për ndërtimin e një ekonomie të shëndoshë në Kosovë, si një nga

More information

Rishikimi funksional i Ministrisë së Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë

Rishikimi funksional i Ministrisë së Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë Rishikimi Funksional dhe Organizimi Institucional i Ministrive Rishikimi funksional i Ministrisë së Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë FRIDOM Rishikimi Funksional dhe Organizimi Institucional i Ministrive

More information

Planifikimi i projektit/programit

Planifikimi i projektit/programit Planifikimi i projektit/programit Doracaku Udhëzues Versioni Final (draft 5) Janar 2010 Doracaku udhëzues për planifikimin e projektit/programit. Versioni final Janar 2010 Faqe 1 nga 50 Planifikimi i projektit/programit

More information

MENAXHMENTI TURISTIK NË KOSOVË, ZHVILLIMI I BURIMEVE NJERËZORE

MENAXHMENTI TURISTIK NË KOSOVË, ZHVILLIMI I BURIMEVE NJERËZORE Role, Competences and Responsibilities of Public Institutions on Generating new Scope Towards European Integration Roli, Kompetencat dhe Përgjegjësitë e Institucioneve Publike në krijimin e hapësirave

More information

Reforma e administratës publike në Kosovë

Reforma e administratës publike në Kosovë Reforma e administratës publike në Kosovë Mirlinda Batalli * Përmbledhje Reforma e administratës publike në Kosovë është një pjesë thelbësore e procesit të shtetndërtimit. Me reformën administrative qeveria

More information

INTEGRIMI GJINOR NË PLANIFIKIMIN HAPËSINOR: NJË QASJE HAP PAS HAPI PËR KOMUNAT SWEDISH DEVELOPMENT COOPERATION. Financuar nga:

INTEGRIMI GJINOR NË PLANIFIKIMIN HAPËSINOR: NJË QASJE HAP PAS HAPI PËR KOMUNAT SWEDISH DEVELOPMENT COOPERATION. Financuar nga: Republika e Kosovës Republika Kosova - Republic of Kosovo Qeveria - Vlada - Government ZYRAEKRYEMINISTRIT / URED PREMIJERA OFFICEOFTHE PRIME MINISTER AGJENCIA PËR BARAZI GJINORE AGENCIJA ZA RAVNOPRAVNOST

More information

SHOQËRIA CIVILE DHE ZHVILLIMI

SHOQËRIA CIVILE DHE ZHVILLIMI SHOQËRIA CIVILE DHE ZHVILLIMI Raporti për Zhvillimin Njerëzor i Kosovës 2008 Pikëpamjet e shprehura në këtë raport janë të autorit dhe nuk paraqesin domosdo ato të Programit të Kombeve të Bashkuara për

More information

Analizë: SFIDAT E PLANIFIKIMIT DHE MENAXHIMIT HAPËSINOR NË KOMUNA ROLI I SHOQËRISË CIVILE NË ADRESIMIN E TYRE

Analizë: SFIDAT E PLANIFIKIMIT DHE MENAXHIMIT HAPËSINOR NË KOMUNA ROLI I SHOQËRISË CIVILE NË ADRESIMIN E TYRE Analizë: SFIDAT E PLANIFIKIMIT DHE MENAXHIMIT HAPËSINOR NË KOMUNA ROLI I SHOQËRISË CIVILE NË ADRESIMIN E TYRE EC Ma Ndryshe dhe PRO-Planning Maj 2016 Analizë: SFIDAT E PLANIFIKIMIT DHE MENAXHIMIT HAPËSINOR

More information

4 Rights and duties in connection with the conduct of petroleum activities

4 Rights and duties in connection with the conduct of petroleum activities Guidelines for application for Acknowledgment of Compliance (AoC) for mobile facilities intended for use in the petroleum activities on the Norwegian Continental Shelf (Unofficial translation), issued

More information

Redaktimi teknik dhe dizajni: Iniciativa Kosovare për Stabilitet IKS

Redaktimi teknik dhe dizajni: Iniciativa Kosovare për Stabilitet IKS Botues: GrassRoots Action Support - GRAS Menaxher i projektit: Iniciativa Kosovare për Stabilitet IKS Redaktor: Iniciativa Kosovare për Stabilitet IKS Hulmtimi në terren: AnketaCo Autor: Kushtrim Shaipi

More information

REPUBLIKA E SHQIPËRISË UNIVERSITETI I TIRANËS FAKULTETI I EKONOMISË DISERTACION

REPUBLIKA E SHQIPËRISË UNIVERSITETI I TIRANËS FAKULTETI I EKONOMISË DISERTACION REPUBLIKA E SHQIPËRISË UNIVERSITETI I TIRANËS FAKULTETI I EKONOMISË DISERTACION Financa e projekteve, formë alternative e investimeve infrastrukturore në vendet në zhvillim Në kërkim të gradës shkencore

More information

PËRGJEGJSHMËRIA E INSTITUCIONEVE QEVERISËSE TË KOSOVËS NË DREJTIM TË RESPEKTIMIT TË TË DREJTAVE TË NJERIUT: AKTUALITETI DHE E ARDHMJA

PËRGJEGJSHMËRIA E INSTITUCIONEVE QEVERISËSE TË KOSOVËS NË DREJTIM TË RESPEKTIMIT TË TË DREJTAVE TË NJERIUT: AKTUALITETI DHE E ARDHMJA PËRGJEGJSHMËRIA E INSTITUCIONEVE QEVERISËSE TË KOSOVËS NË DREJTIM TË RESPEKTIMIT TË TË DREJTAVE TË NJERIUT: AKTUALITETI DHE E ARDHMJA * Gentian ZYBERI 1 Abstrakt: Ky artikull fokusohet në çështjen e përgjegjshmërisë

More information

Speci Shqipëri

Speci Shqipëri Shqipëri 2017 2018 baburra Vedrana F1 Është hibrid shumë i hershëm i llojit të Baburrës së bardhë-gjelbër me tipar gjysëm të hapur. Ka një sistem rrënjor shumë të fuqishëm i cili i mundëson një rritje

More information

FRAMEWORK LAW ON THE PROTECTION AND RESCUE OF PEOPLE AND PROPERTY IN THE EVENT OF NATURAL OR OTHER DISASTERS IN BOSNIA AND HERZEGOVINA

FRAMEWORK LAW ON THE PROTECTION AND RESCUE OF PEOPLE AND PROPERTY IN THE EVENT OF NATURAL OR OTHER DISASTERS IN BOSNIA AND HERZEGOVINA Pursuant to Article IV4.a) of the Constitution of Bosnia and Herzegovina, at the 28 th session of the House of Representatives held on 29 April 2008, and at the 17 th session of the House of Peoples held

More information

ECONOMICUS NR 7/2011 REVISTË SHKENCORE E FAKULTETIT EKONOMIK

ECONOMICUS NR 7/2011 REVISTË SHKENCORE E FAKULTETIT EKONOMIK ECONOMICUS NR 7/2011 REVISTË SHKENCORE E FAKULTETIT EKONOMIK Kryeredaktor Prof. Dr. ADRIAN CIVICI Redaktore BESARTA VLADI Këshilli botues Prof. Dr. SULO HADËRI Prof. Dr. LULJETA MINXHOZI Prof. Asoc. Dr.

More information

NATIONAL BACKGROUND REPORT ON TRANSPORT FOR KOSOVO *

NATIONAL BACKGROUND REPORT ON TRANSPORT FOR KOSOVO * NATIONAL BACKGROUND REPORT ON TRANSPORT FOR KOSOVO * Shaban Buza,, PhD, Professor Ramadan Duraku,, MSc, Lecturer KEY NOTES Introduction The Transport S&T system Overview of Transport research activities

More information

HARTWIG MEDICAL FOUNDATION - GUIDING PRINCIPLES 2017

HARTWIG MEDICAL FOUNDATION - GUIDING PRINCIPLES 2017 HARTWIG MEDICAL FOUNDATION - GUIDING PRINCIPLES 2017 These Guiding Principles 2017 apply as of 1 January 2017 until 31 December 2017. Hartwig Medical Foundation may amend these Guiding Principles 2017

More information

Gjendja e Emergjencave dhe Mbrojtjes Civile në Republikën e Kosovës

Gjendja e Emergjencave dhe Mbrojtjes Civile në Republikën e Kosovës Gjendja e Emergjencave dhe Mbrojtjes Civile në Republikën e Kosovës Prishtinë, Korrik, 2008 1 Publikuar nga: QENDRA KOSOVARE PËR STUDIME TË SIGURISË HULUMTIM për Gjendjen e Emergjencave dhe Mbrojtjes Civile

More information

PJESËMARRJA E TË RINJVE NË POLITIKË DHE VENDIM-MARRJE NË SHQIPËRI. STUDIM (draft)

PJESËMARRJA E TË RINJVE NË POLITIKË DHE VENDIM-MARRJE NË SHQIPËRI. STUDIM (draft) PJESËMARRJA E TË RINJVE NË POLITIKË DHE VENDIM-MARRJE NË SHQIPËRI STUDIM (draft) Tiranë, Maj 2015 1. Përmbledhje Ekzekutive Pavarësisht se të rinjtë nën-moshën 25 vjeç përbëjnë gjysmën e popullsisë në

More information

KËRKIM M P EDAGOGJI J K I E P r ë mb m led e hje e pu p ni n me m s e h P i r shti t në, ë 2014

KËRKIM M P EDAGOGJI J K I E P r ë mb m led e hje e pu p ni n me m s e h P i r shti t në, ë 2014 KËRKIME PEDAGOGJIKE Përmbledhje punimesh Prishtinë, 2014 3 Botues: Instituti Pedagogjik i Kosovës Kryeredaktor: Nezir Çoçaj Redaksia (Këshilli Shkencor i IPK-së): Islam Krasniqi Merita Shala Ganimete Kulingja

More information

ROLI I AKTORËVE LOKALË TË NJË DESTINACIONI NË ZHVILLIMIN E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM

ROLI I AKTORËVE LOKALË TË NJË DESTINACIONI NË ZHVILLIMIN E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM REPUBLIKA E SHQIPËRISË UNIVERSITETI I TIRANËS FAKULTETI I EKONOMISË DEPARTAMENTI MARKETING - TURIZËM DISERTACION ROLI I AKTORËVE LOKALË TË NJË DESTINACIONI NË ZHVILLIMIN E TURIZMIT TË QËNDRUESHËM RAST

More information

ANGLIAN WATER GREEN BOND

ANGLIAN WATER GREEN BOND ANGLIAN WATER GREEN BOND DNV GL ELIGIBILITY ASSESSMENT Scope and Objectives Anglian Water Services Financing Plc is the financing subsidiary of Anglian Water Services Limited. References in this eligibility

More information

Tourism strategies for the renovation of mature coastal tourist destinations in Spain

Tourism strategies for the renovation of mature coastal tourist destinations in Spain Tourism strategies for the renovation of mature coastal tourist destinations in Spain Sustainable Tourism 010, New Forest, UK. 5-7 July 010 Fernando Vera Rebollo / Isabel Rodríguez Sánchez JF.Vera@ua.es

More information

Roli i të Rinjve. Subjektet Politike. në Kosovë

Roli i të Rinjve. Subjektet Politike. në Kosovë Roli i të Rinjve në Subjektet Politike në Kosovë Korrik 2016 Roli i Rinisë në Subjektet Politike Të drejtat e autorit 2016 Fondacioni Ndërkombëtar për Sisteme Zgjedhore (IFES). Të gjitha të drejtat e rezervuara.

More information

VIGJILENCA MJEDISORE NË PRAKTIKË Udhëzues për organizatat e shoqërisë civile

VIGJILENCA MJEDISORE NË PRAKTIKË Udhëzues për organizatat e shoqërisë civile VIGJILENCA MJEDISORE NË PRAKTIKË Udhëzues për organizatat e shoqërisë civile VIGJILENCA MJEDISORE NË PRAKTIKË Udhëzues për organizatat e shoqërisë civile Ky botim u mundësua nga një grant i dhënë nga

More information

PLANI I ZBATIMIT PLAN IMPLEMENTACIJE IMPLEMENTATION PLAN

PLANI I ZBATIMIT PLAN IMPLEMENTACIJE IMPLEMENTATION PLAN An EU funded project managed by the European Union Office in Kosovo RAJONI EKONOMIK PERËNDIM EKONOMSKI REGION ZAPAD ECONOMIC REGION WEST Strategjia Rajonale për Promovim të Investimeve - Regionalna Strategija

More information

Analizë politikash 05/2016

Analizë politikash 05/2016 Analizë politikash 05/2016 Standardet për Memorandume Shpjeguese të Projektligjeve dhe Roli i Kuvendit të Kosovës në përmirësimin e tyre Ky botim është realizuar me përkrahjen e projektit Promovimi i Shoqërisë

More information

Arsimi cilësor është ARSIMI CILËSOR PËR NJË TË ARDHME MË TË NDRITUR

Arsimi cilësor është ARSIMI CILËSOR PËR NJË TË ARDHME MË TË NDRITUR Arsimi cilësor është ARSIMI CILËSOR PËR NJË TË ARDHME MË TË NDRITUR Parathënie nga Ambasadorja Nataliya Apostolova, Shefe e Zyrës së BE-së / Përfaqësuese Speciale e BE-së në Kosovë SHKOLLIMI CILËSOR SHPIE

More information

PERTH AND KINROSS COUNCIL. Enterprise and Infrastructure Committee 4 November 2009

PERTH AND KINROSS COUNCIL. Enterprise and Infrastructure Committee 4 November 2009 PERTH AND KINROSS COUNCIL 4 09/494 Enterprise and Infrastructure Committee 4 November 2009 STRATEGIC PRIORITIES FOR TOURISM AND AREA TOURISM PARTNERSHIP ARRANGEMENTS Report by Depute Director (Environment)

More information

STRATEGJIA PËR ZHVILLIMIN E ARSIMIT PARAUNIVERSITAR NË KOSOVË

STRATEGJIA PËR ZHVILLIMIN E ARSIMIT PARAUNIVERSITAR NË KOSOVË INSTITUCIONET E PËRKOHSHME VETËQEVERISËSE PROVISIONAL INSTITUTIONS OF SELF-GOVERNMENT PRIVREMENE INSTITUCIJE SAMOUPRAVLJANJA QEVERIA E KOSOVËS GOVERNMENT OF KOSOVO VLADA KOSOVA MINISTRIA E ARSIMIT SHKENCËS

More information

QEVERISJA PËR TË DREJTAT E FËMIJËVE RASTET STUDIMORE PËR PRAKTIKAT MË TË MIRA - GRUPI ROR DHE ASAMBLETË KOMUNALE TË FËMIJËVE

QEVERISJA PËR TË DREJTAT E FËMIJËVE RASTET STUDIMORE PËR PRAKTIKAT MË TË MIRA - GRUPI ROR DHE ASAMBLETË KOMUNALE TË FËMIJËVE QEVERISJA PËR TË DREJTAT E FËMIJËVE RASTET STUDIMORE PËR PRAKTIKAT MË TË MIRA - GRUPI ROR DHE ASAMBLETË KOMUNALE TË FËMIJËVE Hartuar nga Donika Limani Korrik 2016 Përmbajtja Hyrje... 3 Qëllimi i projektit

More information

Decentralizimi Fiskal dhe Transferimi i Granteve Në Vendet në Tranzicion: Një Perspektivë Kritike

Decentralizimi Fiskal dhe Transferimi i Granteve Në Vendet në Tranzicion: Një Perspektivë Kritike NISPAcee Rrjeti i Instituteve dhe Shkollave të Administratës Publike Në Evropën Qendrore dhe Lindore Decentralizimi Fiskal dhe Transferimi i Granteve Në Vendet në Tranzicion: Një Perspektivë Kritike Editor

More information

A.U.K Training and Development Institute. OFERTË Menaxhimi i Marketingut Workshop

A.U.K Training and Development Institute. OFERTË Menaxhimi i Marketingut Workshop A.U.K Training and Development Institute OFERTË Menaxhimi i Marketingut Workshop Rreth Trajnimit Menaxhimi i marketingut është disiplina organizative e cila fokusohet në zbatimin praktik të marketingut,

More information

2013 Request for Proposals

2013 Request for Proposals 2013 Request for Proposals Overview In 2012, the Tauck Family Foundation s Board of Directors voted to shift our mission to invest in the development of essential life skills that lead to better prospects

More information

Terms of Reference for a rulemaking task. Implementation of Evidence-Based Training within the European regulatory framework RMT.0696 ISSUE

Terms of Reference for a rulemaking task. Implementation of Evidence-Based Training within the European regulatory framework RMT.0696 ISSUE Terms of Reference for a rulemaking task Implementation of Evidence-Based Training within the European regulatory framework ISSUE 1 3.9.2015 Applicability Process map Affected regulations and decisions:

More information

The results of the National Tourism Development Strategy Assessments

The results of the National Tourism Development Strategy Assessments The results of the National Tourism Development Strategy Assessments - 2012 (I) The assessment tool In 2012 the Sustainable Tourism Working Group of the CEEweb for Biodiversity prepared a guidance for

More information

Politika e Jashtme e Mbretërisë së Bashkuar ndaj Kosovës

Politika e Jashtme e Mbretërisë së Bashkuar ndaj Kosovës RAPORT POLITIKASH NGA GSJP DHE KPMJ NR. 07 TETOR 2013 Politika e Jashtme e Mbretërisë së Bashkuar ndaj Kosovës -Një perspektivë e politikash Politika e Jashtme e Mbretërisë së Bashkuar ndaj Kosovës. Një

More information

REVALIDATION AND VALIDATION: PROCESSES AND PROCEDURES

REVALIDATION AND VALIDATION: PROCESSES AND PROCEDURES PROCESS OVERVIEW PROCESS AIMS PROCESS STAGES PROCESS PROCEDURES STAGE 1: BUSINESS PLANNING SCHEDULE STAGE 2: OUTLINE PLANNING PERMISSION STAGE 3: FULL PROPOSAL CONSIDERATION GENERAL PROCEDURES VALIDATION

More information

SHTETI JURIDIK NË FUNKSION TË DEMOKRATIZIMIT TË SHOQËRISË ПРАВНАТА ДРЖАВА ВО ФУНКЦИЈА НА ДЕМОКРАТИЗАЦИЈА НА ОПШТЕСТВОТО

SHTETI JURIDIK NË FUNKSION TË DEMOKRATIZIMIT TË SHOQËRISË ПРАВНАТА ДРЖАВА ВО ФУНКЦИЈА НА ДЕМОКРАТИЗАЦИЈА НА ОПШТЕСТВОТО Sadik Zenku, MA Mendim Zenku, MA UDC: 321.7:316.323.65 SHTETI JURIDIK NË FUNKSION TË DEMOKRATIZIMIT TË SHOQËRISË ПРАВНАТА ДРЖАВА ВО ФУНКЦИЈА НА ДЕМОКРАТИЗАЦИЈА НА ОПШТЕСТВОТО LEGAL STATE IN THE FUNCTION

More information

Kosova: Shënim mbi politikat e menaxhimit të investimeve publike

Kosova: Shënim mbi politikat e menaxhimit të investimeve publike Public Disclosure Authorized Public Disclosure Authorized Public Disclosure Authorized Public Disclosure Authorized Raporti nr. Kosova: Shënim mbi politikat e menaxhimit të investimeve publike Tetor 2007

More information

Qyteti i Durrësit, drejt një turizmi të qëndrueshëm?

Qyteti i Durrësit, drejt një turizmi të qëndrueshëm? UNIVERSITETI ALEKSANDËR MOISIU DURRËS FAKULTETI I SHKENCAVE POLITIKE-JURIDIKE PROFILI DREJTIM TURIZMI Adresa: Lagja 1, Rr Currilave, Durrës Tel & Fax: 00355 52 239167 Website: www.uamd.edu.al Qyteti i

More information

this project is funded by the european Union

this project is funded by the european Union this project is funded by the european Union v Karakteristikat EKONOMIKE Economic Characteristics CENSUSI I POPULLSISË DHE BANESAVE 2011 POPULATION AND HOUSING CENSUS 2011 Karakteristikat Ekonomike Economic

More information

Raporti i Performancës së Komunave

Raporti i Performancës së Komunave Ministria e Administrimit të Pushtetit Lokal Ministarstvo Administracije Lokalne Samouprave Ministry of Local Government Administration 2016 Raporti i Performancës së Komunave PËRDOR TË DHËNAT E PERFORMANCËS

More information

PIKËPAMJET E QYTETARËVE PËR ÇËSHTJET KRYESORE TË PAQES DHE SIGURISË NË KOSOVË

PIKËPAMJET E QYTETARËVE PËR ÇËSHTJET KRYESORE TË PAQES DHE SIGURISË NË KOSOVË FORUMI për SIGURI PIKËPAMJET E QYTETARËVE PËR ÇËSHTJET KRYESORE TË PAQES DHE SIGURISË NË KOSOVË Prishtinë, Tetor 2013 Projekt i financuar nga BE-ja dhe i menaxhuar nga Zyra e Bashkimit Evropian në Kosovë

More information

SHQIPËRIA Partneriteti i Grupit të Bankës Botërore Vështrim i Programit

SHQIPËRIA Partneriteti i Grupit të Bankës Botërore Vështrim i Programit Public Disclosure Authorized Public Disclosure Authorized SHQIPËRIA Partneriteti i Grupit të Bankës Botërore Vështrim i Programit Qershor 2015 Public Disclosure Authorized Public Disclosure Authorized

More information

Anëtarësimi dhe përfaqësimi i Kosovës

Anëtarësimi dhe përfaqësimi i Kosovës Dokument i Politikave nga QKSS 03/2014 Kosovar Center for Security Studies Anëtarësimi dhe përfaqësimi i Kosovës në nismat rajonale të sigurisë Shtator 2014 Kosovar Center for Security Studies Anëtarësimi

More information

Tel: Natyrore, Departamenti i Matematikës

Tel: Natyrore, Departamenti i Matematikës CURRICULUM VITAE 1. Mbiemri: Gashi 2. Emri: Menderes 3. Nacionaliteti: Shqiptar 4. Data e lindjes: 5.6.1964 5. Gjinia: Mashkull 6. Detajet kontaktuese: 7. Niveli arsimor: Email: menderes_gashi@yahoo.com

More information

PJESËMARRJA E TË RINJVE NË POLITIKË DHE VENDIM-MARRJE NË SHQIPËRI STUDIM KOMBËTAR

PJESËMARRJA E TË RINJVE NË POLITIKË DHE VENDIM-MARRJE NË SHQIPËRI STUDIM KOMBËTAR PJESËMARRJA E TË RINJVE NË POLITIKË DHE VENDIM-MARRJE NË SHQIPËRI 2011-2015 STUDIM KOMBËTAR Tiranë, 2015 1 Ky botim i CRCA Shqipëri mund të citohet, fotokopjohet apo printohet, por gjithnjë duke dhënë

More information

dhjetor 2017 Indeksi i transparencës buxhetore të Komunave

dhjetor 2017 Indeksi i transparencës buxhetore të Komunave gap dhjetor 2017 index Indeksi i transparencës buxhetore të Komunave? 2015 2015 2016 GAP INDEKSI I TRANSPARENCËS BUXHETORE TË KOMUNAVE 2017 Hyrje Transparenca e plotë buxhetore për të gjitha të hyrat dhe

More information

Ndikimi dhe Zhvillimi i Turizmit ne Ekonominë Shqiptare

Ndikimi dhe Zhvillimi i Turizmit ne Ekonominë Shqiptare UNIVERSITETI FAKULTETI PROFILI ALEKSANDËR MOISIU SHKENCAVE POLITIKE JURIDIKE DREJTIM TURIZMI Ndikimi dhe Zhvillimi i Turizmit ne Ekonominë Shqiptare Pedagogu Udheheqes : Ph.D. Candidate LEIDA MATJA Punoi

More information

Zhvillimi Rajonal në Shqipëri - sfida e zhvillimit apo e integrimit? 119

Zhvillimi Rajonal në Shqipëri - sfida e zhvillimit apo e integrimit? 119 Zhvillimi Rajonal në Shqipëri - sfida e zhvillimit apo e integrimit? 119 Iris Kuqi Dritan Shutina 1. Përmbledhje Asnjë bashkësi, përfshirë edhe Komunitetin Europian, nuk mund të jetë e qëndrueshme, nëse

More information

ZGJËNDRRA E LUMTURISË RASTE STUDIMORE PËR MARTESËN NË MOSHË TË MITUR NË KORÇË DHE VLORË SË MARTESËS SË HERSHME: KY STUDIM, PUNA KËRKIMORE DHE

ZGJËNDRRA E LUMTURISË RASTE STUDIMORE PËR MARTESËN NË MOSHË TË MITUR NË KORÇË DHE VLORË SË MARTESËS SË HERSHME: KY STUDIM, PUNA KËRKIMORE DHE ZGJËNDRRA E LUMTURISË SË MARTESËS SË HERSHME: RASTE STUDIMORE PËR MARTESËN NË MOSHË TË MITUR NË KORÇË DHE VLORË KY STUDIM, PUNA KËRKIMORE DHE VEPRIMTARITË, JANË MBËSHTETUR NGA FONDI KANADEZ PËR NISMAT

More information

Vlerësimi i performancës

Vlerësimi i performancës Projekti Mbështetje Teknike për MASHT (FBSA) Kosovë Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë Ministry of Education, Science and Technology Ministarstvo Obrazovanja Nauke i Tehnologije Technical Assistance

More information

NJOFTIM FALËNDERIMET. E drejta e autorit Programi i Kombeve të Bashkuara për Vendbanimet Njerëzore (UN-Habitat), 2012

NJOFTIM FALËNDERIMET. E drejta e autorit Programi i Kombeve të Bashkuara për Vendbanimet Njerëzore (UN-Habitat), 2012 NJOFTIM Emërtimet e përdorura dhe prezantimet e materialit në këtë botim nuk paraqesin shprehjen e asnjë opinioni nga ana e Sekretariatit të Kombeve të Bashkuara në lidhje me statusin ligjor të ndonjë

More information

Revistë kërkimore-shkencore. Dega Ferizaj

Revistë kërkimore-shkencore. Dega Ferizaj ABSTR TRAKT Revistë kërkimore-shkencore ABSTRAKT Nr.1, 2015 Dega Ferizaj Keshilli redaktues: Medain Hashani Bujar Tafa Lindita Jusufi Roberta Bajrami Shqipe Shaqiri Driton Sejdiu 2 Abstrakt, nr.1, 2015

More information

Nga copëzimi te bashkëpunimi Arsimi i lartë, puna kërkimore dhe zhvillimi në Evropën Juglindore

Nga copëzimi te bashkëpunimi Arsimi i lartë, puna kërkimore dhe zhvillimi në Evropën Juglindore Nga copëzimi te bashkëpunimi Arsimi i lartë, puna kërkimore dhe zhvillimi në Evropën Juglindore (From Fragmentation to Cooperation: Tertiary Education, Research and Development in South Eastern Europe)

More information

SFIDAT E VENDEVE TË BALLKANIT PERËNDIMOR NË PROCESIN E ANËTARËSIMIT NË BASHKIMIN EVROPIAN - RASTI I KOSOVËS DREJTIMI POLITIKAT DHE QEVERISJA NË EVROPË

SFIDAT E VENDEVE TË BALLKANIT PERËNDIMOR NË PROCESIN E ANËTARËSIMIT NË BASHKIMIN EVROPIAN - RASTI I KOSOVËS DREJTIMI POLITIKAT DHE QEVERISJA NË EVROPË REPUBLIKA E SHQIPËRISË UNIVERSITETI I TIRANËS INSTITUTI I STUDIMEVE EVROPIANE TEMA E DISERTACIONIT PËR MBROJTJEN E GRADËS SHKENCORE DOKTOR SFIDAT E VENDEVE TË BALLKANIT PERËNDIMOR NË PROCESIN E ANËTARËSIMIT

More information

Forumi Norvegji Shqipëri, mbi sektorin e Energjisë dhe TIK

Forumi Norvegji Shqipëri, mbi sektorin e Energjisë dhe TIK SHOQATA SHQIPTARE E TEKNOLOGJISË SË INFORMACIONIT Newsletter Nr. 2 Forumi Norvegji Shqipëri, mbi sektorin e Energjisë dhe TIK Forumi mbi Energjinë dhe TIK, mbajtur në mjediset e kompanisë Statkraft në

More information

ANALIZË E KORNIZËS LIGJORE PËR ÇËSHTJET FISKALE TË OJQ-VE NË KOSOVË

ANALIZË E KORNIZËS LIGJORE PËR ÇËSHTJET FISKALE TË OJQ-VE NË KOSOVË ANALIZË E KORNIZËS LIGJORE PËR ÇËSHTJET FISKALE TË OJQ-VE NË KOSOVË Kjo analizë është pjesë e angazhimit të Institutit për Hulumtime Zhvillimore RIINVEST nga Platforma CIVIKOS me qëllim të përmirësimit

More information

Barents Euro Arctic Council 11 th Session Rovaniemi, Finland November 2007

Barents Euro Arctic Council 11 th Session Rovaniemi, Finland November 2007 Barents Euro Arctic Council 11 th Session Rovaniemi, Finland 14 15 November 2007 Joint Communiqué The Barents Euro Arctic Council (BEAC) convened its Eleventh Session in Rovaniemi on 14 15 November 2007,

More information

COMMISSION IMPLEMENTING REGULATION (EU)

COMMISSION IMPLEMENTING REGULATION (EU) 18.10.2011 Official Journal of the European Union L 271/15 COMMISSION IMPLEMENTING REGULATION (EU) No 1034/2011 of 17 October 2011 on safety oversight in air traffic management and air navigation services

More information

UDHËZIME PËR MËSIMDHËNËSIT PËR GJITHËPËRFSHIRJEN SOCIALE TË ROMËVE, ASHKALIVE DHE EGJIPTIANËVE NË SHKOLLA

UDHËZIME PËR MËSIMDHËNËSIT PËR GJITHËPËRFSHIRJEN SOCIALE TË ROMËVE, ASHKALIVE DHE EGJIPTIANËVE NË SHKOLLA UDHËZIME PËR MËSIMDHËNËSIT PËR GJITHËPËRFSHIRJEN SOCIALE TË ROMËVE, ASHKALIVE DHE EGJIPTIANËVE NË SHKOLLA Prishtinë 2015 Supporting Access to Education and Intercultural Understanding UDHËZIME PËR MËSIMDHËNËSIT

More information

Raport Analitik i Tregtisë në Shërbime Sektori i TIK

Raport Analitik i Tregtisë në Shërbime Sektori i TIK Republika e Kosovës Republika Kosova-Republic of Kosovo Qeveria-Vlada-Government Ministria e Tregtisë dhe Industrisë - Ministarstvo Trgovine i Industrije - Ministry of Trade and Industry Departamenti i

More information

Programi Kombëtar i Shkencës i Republikës së Kosovës

Programi Kombëtar i Shkencës i Republikës së Kosovës REPUBLIKA E KOSOVËS REPUBLIKA KOSOVO REPUBLIC OF KOSOVO KËSHILLI KOMBËTAR I SHKENCËS NACIONALNI SAVET ZA NAUKU NATIONAL RESEARCH COUNCIL Programi Kombëtar i Shkencës i Republikës së Kosovës Prishtine,

More information

CURRICULUM VITAE. Bulevardi i Pavarësisë, P+13/34, Gjilan Nr. i telefonit: -

CURRICULUM VITAE. Bulevardi i Pavarësisë, P+13/34, Gjilan Nr. i telefonit: - CURRICULUM VITAE Të dhënat personale: Mbiemri: Mustafa Emri: Arben Datëlindja: 12/02/1984 Vendlindja: Gjilan Kombësia: Kosovar Shqiptar Adresa aktuale: Bulevardi i Pavarësisë, P+13/34, Gjilan Nr. i telefonit:

More information

Scientific Support to the Danube Strategy

Scientific Support to the Danube Strategy Monday, 29 September 2014 CONCEPT PAPER Scientific Support to the Danube Strategy The of the European Commission is coordinating an initiative aiming to provide scientific support to the European Union

More information

Nëntor SUNDIMI I LIGJIT kapacitetet dhe funksionimi i institucioneve

Nëntor SUNDIMI I LIGJIT kapacitetet dhe funksionimi i institucioneve Nëntor 2010 SUNDIMI I LIGJIT kapacitetet dhe funksionimi i institucioneve Forumi për Iniciativa Qytetare (FIQ) në bashkëpunim me Institutin Kosovar për Drejtësi (KLI) dhe Community Building Mitrovica (CBM)

More information

PRIMA Open Online Public Consultation

PRIMA Open Online Public Consultation PRIMA Open Online Public Consultation Short Summary Report Published on 1 June 2016 Research and Introduction Objective of the consultation: to collect views and opinions on the scope, objectives, and

More information

NATMAC INFORMATIVE INTRODUCTION OF STANSTED TRANSPONDER MANDATORY ZONE (TMZ)

NATMAC INFORMATIVE INTRODUCTION OF STANSTED TRANSPONDER MANDATORY ZONE (TMZ) Directorate of Airspace Policy NATMAC Representatives DAP/STNTMZ 23 July 2009 NATMAC INFORMATIVE Dear Colleagues INTRODUCTION OF STANSTED TRANSPONDER MANDATORY ZONE (TMZ) INTRODUCTION 1.1 NATS issued a

More information

BULETINI MUJOR KLIMATIK

BULETINI MUJOR KLIMATIK ISSN 2521-831X BULETINI MUJOR KLIMATIK Universiteti Politeknik i Tiranës Instituti i Gjeoshkencave, Energjisë, Ujit & Mjedisit Tirana 2017 ISSN 2521-831X Klima.Shqiperia@gmail.com GUSHT2017 Nr. 8 Vlerësimi

More information

Projekti për Kuadrin Menaxherial Mjedisor dhe Social të Zhvillimit të Integruar Ekonomik Urban

Projekti për Kuadrin Menaxherial Mjedisor dhe Social të Zhvillimit të Integruar Ekonomik Urban Public Disclosure Authorized Projekti për Kuadrin Menaxherial Mjedisor dhe Social të Zhvillimit të Integruar Ekonomik Urban SFG2276 Public Disclosure Authorized Public Disclosure Authorized DRAFT RAPORT

More information

VLERAT THEMELORE QË MBRON KUSHTETUTA E KOSOVËS

VLERAT THEMELORE QË MBRON KUSHTETUTA E KOSOVËS VLERAT THEMELORE QË MBRON KUSHTETUTA E KOSOVËS K.D.U. 342.4(496.51) Phd. Cand. Zahir ÇERKINI VLERAT THEMELORE QË MBRON KUSHTETUTA E KOSOVËS Përmbledhje Punimi me titull Vlerat themelore që mbron kushtetuta

More information

ICAO EIGHTH SYMPOSIUM AND EXHIBITION ON MRTDs, BIOMETRICS AND SECURITY STANDARDS. (Montreal, 10 to 12 October 2012)

ICAO EIGHTH SYMPOSIUM AND EXHIBITION ON MRTDs, BIOMETRICS AND SECURITY STANDARDS. (Montreal, 10 to 12 October 2012) ICAO EIGHTH SYMPOSIUM AND EXHIBITION ON MRTDs, BIOMETRICS AND SECURITY STANDARDS (Montreal, 10 to 12 October 2012) MRTD Assistance to States: Building on the Success of Aviation Security Technical Cooperation

More information

REPUBLIKA E SHQIPЁRISЁ UNIVERSITETI I TIRANЁS FAKULTETI I HISTORIS Ё DHE I FILOLOGJISЁ DEPARTAMENTI I HISTORIS Ё

REPUBLIKA E SHQIPЁRISЁ UNIVERSITETI I TIRANЁS FAKULTETI I HISTORIS Ё DHE I FILOLOGJISЁ DEPARTAMENTI I HISTORIS Ё ROLI I SHOQËRISË CIVILE NË PROCESIN E INTEGRIMIT TË SHQIPËRISË NË BE (1990-2009). Me aspiratat e çdo qeverie Shqiptare pas rënies së komunizmit dhe të popullit shqiptar për tu bashkuar me familjen e madhe

More information

PLANI ZHVILLIMOR STRATEGJIK Instituti i Kosovës për Administratë Publike (IKAP) Republika e Kosovës PLAN STRATEŠKOG RAZVOJA

PLANI ZHVILLIMOR STRATEGJIK Instituti i Kosovës për Administratë Publike (IKAP) Republika e Kosovës PLAN STRATEŠKOG RAZVOJA Kosovski institut za javnu administraciju (KIJA) Republika Kosovo PLAN STRATEŠKOG RAZVOJA 2010-2014 Kosovo Institute for Public Administration (KIPA) Republic Of Kosovo STRATEGIC DEVELOPMENT PLAN 2010-2014

More information

Terms of Reference: Introduction

Terms of Reference: Introduction Terms of Reference: Assessment of airport-airline engagement on the appropriate scope, design and cost of new runway capacity; and Support in analysing technical responses to the Government s draft NPS

More information

SHQIPËRIA Partneriteti i Grupit të Bankës Botërore Vështrim i Programit - Qershor 2014

SHQIPËRIA Partneriteti i Grupit të Bankës Botërore Vështrim i Programit - Qershor 2014 SHQIPËRIA Partneriteti i Grupit të Bankës Botërore Vështrim i Programit - Qershor 2014 Zyra e Bankës Botërore në Shqipëri Rr. Ibrahim Rugova, Nr. 34 Tiranë, Shqipëri www.worldbank.org.al Fotografia Jutta

More information

Raport. Vizita studimore në Austri, Itali dhe Slloveni Tetor 2017

Raport. Vizita studimore në Austri, Itali dhe Slloveni Tetor 2017 Raport Vizita studimore në Austri, Itali dhe Slloveni 23-27 Tetor 2017 Luan Nushi Instituti për Planifikim Hapësinor Ministria e Mjedisit dhe Planifikimit Hapësinor Vendi: Austri, Itali Dhe Slloveni Data:

More information

Ahmet. Kasumi KY DOKUMENT QË REFLEKTON

Ahmet. Kasumi KY DOKUMENT QË REFLEKTON 2008 Fondacioni Kosovar për Shoqëri Civile Përgatitur nga: Ahmet Kasumi Prishtinë, Janar 2008 [ INSTRUMENTET E PARA ANËTARËSIMIT TË BE SË:ZHVILLIMI I KAPACITETEVE ABSORBUESE NË KOSOVË] Dokument Politik

More information

Body Worlds Sci-Bono A Few Lessons Learned

Body Worlds Sci-Bono A Few Lessons Learned Body Worlds Exhibition @ Sci-Bono A Few Lessons Learned 1. Introduction In 2013 Sci-Bono Discovery Centre hosted its most successful travelling exhibition. This exhibition, Body Worlds, attracted over

More information

PROGRAMI I KOSOVËS PËR REFORMA EKONOMIKE (PRE)

PROGRAMI I KOSOVËS PËR REFORMA EKONOMIKE (PRE) Republika e Kosovës Republika Kosova - Republic of Kosovo Qeveria Vlada Government PROGRAMI I KOSOVËS PËR REFORMA EKONOMIKE (PRE) 2017-2019 Dhjetor 2016 1 Përmbajtja 4. Prioritetet e reformave strukturore

More information