Природни ресурси и технологии Natural resources and technology

Transcription

1 Универзитет Гоце Делчев - Штип, Македонија University Goce Delcev, Stip, Macedonia Faculty of Natural and Technical Sciences UDC: 622:55:574:658 ISSN: Природни ресурси и технологии Natural resources and technology Број 9 No 9 Година IX Volume IX Ноември 2015 November 2105

2 уни ерзитет Го е дел е ТИП ултет З ПРИРоднИ И ТехнИ И н у И UDC 622:55:574:658 ISSN Природни ресурси и технологии Natural resources and technology ноември 2015 november 2015 ГодИн РоЈ un Ers Ty goce delce st AcuLTy o NATurAL ANd TEchN cal sc ENcEs olume No

3 Природни ресурси и технологии Универзитет Гоце Делчев Штип ПРИРоднИ РесуРсИ И ТехнолоГИИ NATurAL resources ANd TEchNoLogy Издавачки совет Проф. д-р Блажо Боев Проф. д-р Зоран Панов Проф. д-р Борис Крстев Проф. д-р Мирјана Голомеова Проф. д-р Благој Голомеов Проф. д-р Зоран Десподов Проф. д-р Дејан Мираковски Проф. д-р Кимет Фетаху Проф. д-р Ѓорѓи Радулов За издавачот: Проф. д-р Зоран Десподов Editorial board Prof. Blazo Boev, Ph.D Prof. Zoran Panov, Ph.D Prof. Boris Krstev, Ph.D Prof. Mirjana Golomeova, Ph.D Prof. Blagoj Golomeov, Ph.D Prof. Zoran Despodov, Ph.D Prof. Dejan Mirakovski, Ph.D Prof. Kimet Fetahu, Ph.D Prof. Gorgi Radulov, Ph.D Редакциски одбор Проф. д-р Зоран Панов Проф. д-р Борис Крстев Проф. д-р Мирјана Голомеова Проф. д-р Благој Голомеов Проф. д-р Зоран Десподов Проф. д-р Дејан Мираковски Главен и одговорен уредник Проф. д-р Мирјана Голомеова Јазично уредување Даница Гавриловска-Атанасовска (македонски јазик) Техничко уредување Славе Димитров Благој Михов Редакција и администрација Универзитет Гоце Делчев - Штип ул. Гоце Делчев 89, Штип Р. Македонија Editorial staff Prof. Zoran Panov, Ph.D Prof. Boris Krstev, Ph.D Prof. Mirjana Golomeova, Ph.D Prof. Blagoj Golomeov, Ph.D Prof. Zoran Despodov, Ph.D Prof. Dejan Mirakovski, Ph.D Managing & Editor in chief Prof. Mirjana Golomeova, Ph.D Language editor Danica Gavrilovska-Atanasovska (macedonian language) Technical editor Slave Dimitrov Blagoj Mihov Address of the editorial office Goce Delcev University - Stip Faculty of Natural and Technical Sciences Goce Delcev 89, Stip R. Macedonia 2

4 NATURAL RESOURCES AND TECHNOLOGY Faculty of Natural & Technical Sciences содр Ин Радмила Каранакова Стефановска, Зоран Панов, Ристо Поповски Д Г Ф Г Г 7 Стојанче Мијалковски, Зоран Десподов, Дејан Мираковски, Николинка Донева, Ванчо Аџиски У ШУ УД УД Д 19 Ванчо Аџиски, Дејан Мираковски, Зоран Десподов, Стојанче Мијалковски Д УД Д 29 Благој Голомеов, Мирјана Голомеова, Афродита Зенделска У Д Д Ш УД 49 Ivan Boev, Blazo Boev 59 Орце Спасовски, Даниел Спасовски Г Ф - Ш Д Ш 77 Војо Мирчовски, Ѓорги Димов,Тена Шијакова Иванова, Благица Донева, Ласте Ивановски Д Г Ш У Д Д Ш Ш У У Д 89 Горан Славковски, Благој Делипетрев, Благица Донева, Зоран Тошиќ, Марјан Бошков Г Ф У Г Ш Д Г Д 101 3

5 Природни ресурси и технологии Универзитет Гоце Делчев Штип Горан Алексовски, Марјан Делипетрев, Владимир Маневски, Горан Славковски, Зоран Тошиќ У Д Ф 113 Зоран Тошиќ, Благој Делипетрев, Марјан Делипетрев, Марјан Бошков, Трајан Шолдов У Ф Г Д 123 Трајан Шолдов, Марјан Делипетрев, Владимир Маневски, Горан Славковски, Горан Алексовски У Г Д Д Ф Г 133 Марјан Бошков, Крсто Блажев, Благој Делипетрев, Трајан Шолдов, Горан Алексовски У Г Ш Д Ф Д 143 Благица Донева, Ѓорги Димов У Д 155 Tena Sijakova-Ivanova, Blazo Boev, Vesna Zajkova-Paneva, Vojo Mircovski 165 Мирјана Голомеова, Афродита Зенделска, Благој Голомеов, Борис Крстев, Шабан Јакупи УФ У Ш Д 179 Ivan Boev 187 Лидија Атанасовска, Дејан Мираковски, Марија Хаџи- Николова, Николинка Донева, Стојне Стоиловски Г У Г 197 4

6 NATURAL RESOURCES AND TECHNOLOGY Faculty of Natural & Technical Sciences Дејан Ангеловски, Дејан Мираковски, Марија Хаџи-Николова, Николинка Донева Г Г У Д 213 Агрон Алили, Борис Крстев, Софче Трајкова, Зоран Стоилов, Александар Крстев, Горан Стаменов Д 233 Анита Андреевска Митровска, Мирјана Голомеова Д Д Д 245 Анита Андреевска Митровска, Мирјана Голомеова, Даниела Нелепа Д Д У У Д Д Г ГУ Д 263 Agron Alili, Boris Krstev, Aleksandar Krstev, Goran Stamenov, Zoran Stoilov 279 Кире Колев Ф ДУ ДУ 285 Кире Колев, Мише Милановски Г ДУ ДУ 293 Мише Милановски, Марјан Ивановски, Александар Крстев Д RFID GPS 301 Марјан Ивановски, Зоран Десподов, Борис Крстев, Мише Милановски, Александар Крстев Г Д Ш Д 313 5

7 Природни ресурси и технологии Универзитет Гоце Делчев Штип Петар Намичев, Екатерина Намичева У Г Д У Д Д 329 Петар Намичев, Екатерина Намичева Д Г Д У Д Д 343 Васка Сандева, Катерина Деспот Г Д Д 357 Катерина Деспот, Васка Сандева ДУ Д Д У Д Д 367 Стојне Стоиловски, Зоран Панов, Дејан Мираковски Д Д Д Д У Д У УД 377 Борче Везенков, Благој Голомеов, Зоран Панов, Александар Ресавски У Д 389 Александар Ресавски, Благој Голомеов, Борче Везенков У Д Г Д Д У У У Д 401 Блажо Боев Project Proposal: 409 6

8 NATURAL RESOURCES AND TECHNOLOGY Faculty of Natural & Technical Sciences тручен труд ИСКОРИСТУВАЊЕ И ОСИРОМАШУВАЊЕ НА РУДАТА КАЈ РУДАРСКИТЕ ОТКОПНИ МЕТОДИ Стојанче Мијалковски 1, Зоран Десподов 1, Дејан Мираковски 1, Николинка Донева 1, Ванчо Аџиски 2 1 Универзитет Гоце Делчев Штип 2 удар ки ин титут коп е акедони а Апстракт о ово труд е идат презентирани и кори тува ето одно но за у ите и о иро а ува ето на рудата ка рудар ките откопни етоди при подзе на ек плоатаци а на инерални уровини Клучни зборови: руда, искористување, загуби, осиромашување RECOVERY AND ORE DILUTION AT THE MINING METHODS Stojance Mijalkovski 1, Zoran Despodov 1, Dejan Mirakovski 1, Nikolinka Doneva 1, Vanco Adziski Abstract Key words: ore, recovery, losses, dilution. 19

9 Природни ресурси и технологии Универзитет Гоце Делчев Штип 1. Вовед а у ите одно но и кори тува ето и о иро а ува ето на рудата е но у знача ни показатели коро ка ите етоди на откопува е а у ите на рудата од една трана а на алуваат е ика но та на ек плоатаци ата о нерационално кори те е на природните о ат тва на нао али тето з оле ува и и притоа тро оците за ек плоатаци а поради з оле еното уче тво на тро оците за отвора е разра отка и под отовка за откопува е додека пак о иро а ува ето на рудата е карактеризира о нечи то откопува е одно но за а а е на придру ните карпи аловината или аловина од за ип о то е предизвикува на алува е на одр ината на еталот во рудата ретира ето на по оле а количина на аловина заедно о рудата одно но рудната а а предизвикува з оле ува е на тро оците во целокупниот ин ир за трет ан на рудата од товаре ето во откопот до конечната прера отка 2. Опис за настанувањето на искористувањето (загубите) и осиромашувањето на рудата а и питува ата то иле вр ени за да е одреди начинот на на танува е на и кори тува ето и о иро а ува ето на рудата ка дадените при ероци кои иле раз ледувани е по авувале за у и и о иро а ува е на рудата кои е но у различни и е енуваат ка различни етоди на откопува е о принцип за у ите на рудата е делат на две о новни кате ории за у и на руда о тавени во различни за титни тол ови околу про ториите за отвора е некои знача ни рудар ки о екти а на че то под различни повр ин ки о екти на ел и знача ни и тори ки о екти пати та елезнички пру и водотеци и дру о за у и на руда предизвикани од етодата на откопува е а у ите од првата рупа о ат ео етри ки да е де инираат и да е пре етаат нивните количини а у ите на руда предизвикани од етодата на откопува е че топати е изразуваат о процентуално уче тво во одно на утврдените рудни резерви во нао али тето или откопниот лок а у ите зави ат од видот на нао али тето не овата о но т и ре уларно та на про тира е по правецот на проте а е и падот карактерот на контактот о придру ните карпи и видот на етодата на откопува е етодата на откопува е о зару ува е на рудата е карактеризира о зае на вр ка по е у за у ите и о иро а ува ето ко а во ово луча е о ратнопропорционална а нао али та о ала о но т за у ите о ат да идат предизвикани од не о но та за леде е на контурата на 20

10 NATURAL RESOURCES AND TECHNOLOGY Faculty of Natural & Technical Sciences нао али тето то о е да иде и причина за по ава на о иро а ува е на рудата ри ек плоатаци а на о ни рудни нао али та ка кои за у ите и о иро а ува ето на рудата е авуваат првен твено во проце от на и текува е на од инираната руда или а о во зару ената руда о проце от на и текува е на од инираната руда на првин и текува оодветна количина че то и преку на чи та руда а потоа доа а до е а е о о едната зару ена аловина ко а е на контактите о по а от на зару ената руда Доколку порано е пре тане о и текува е на рудата о иро а ува ето на рудата е иде по ало но за у ите е идат по оле и о цел да и а по оле о и кори тува е на рудата а на алува е на не зините за у и е продол ува о и текува ето о иро а ува ето на рудата пове е е з оле ува и тоа поред ек поненци ална зави но т о тоа е у тината на претходно наведената о ратна пропорционално т на за у ите и о иро а ува ето на рудата вие про ени е по е но изразени ка етодата о подета но зару ува е о челно товара е одно но и текува е на од инираната руда то е ликовито прика ано на лика и лика оличината на чи та руда од овара о за атнината на критичниот елип оид ко о допира вертикалниот контакт на од инираната руда о зару ената аловина ри и текува е на рудата од раничниот елип оид чи а то ви ина од овара на ви ината на по а от на од инираната руда е за а а одредена количина на аловина ко а о е и аналитички да е де инира ритоа е познати о новните законито ти за и текува е на рудата рз оле ината на о иро а ува ето на рудата на оле о вли ание и а одно от на о но та на по а от за инира е и не овата ви ина при то одредено вли ание и а и начинот на товаре е на рудата т е дла очината на за а а е о утоварната корпа по ко ината на рудата во подета ниот ходник 21

11 Природни ресурси и технологии Универзитет Гоце Делчев Штип Слика 1. ро ена на о иро а ува ето на рудата во ункци а од и кори тува ето за различни о но ти на од инирана руда одел ки опит а) критичен елип оид на и текува е од ко и текува чи та руда б) раничен елип оид на и текува е при ко е за а а руда од целата ви ина на по а от на од инираната руда Figure 1. a) b) 22

12 NATURAL RESOURCES AND TECHNOLOGY Faculty of Natural & Technical Sciences Слика 2. Ди а ра за про ена на о иро а ува ето во зави но т од и кори тува ето на рудата при о но т на по а от на од инираната руда 1 при 1 при 1 Figure иро а ува е на рудата на танува и во текот на откопува ето д оваа ледна точка по то ат два вида на о иро а ува е на рудата и тоа планирано и непланирано о иро а ува е на рудата е ат ки е прика ано на лика и лика о продол ение е о а нети нивните извори за на танува е ланирано о иро а ува е - внатре но о иро а ува е кое и прет тавуваат аловин ките делови и вклучените отпадни ко поненти кои не о ат е ика но да е издво ат како аловина при откопува ето - проектирано о иро а ува е ко а аловин ки атери ал е откопува о цел да е зачува ео етри ата на откопите - кровин ко о иро а ува е ко а при откопува ето е за а а дел од кровин ката руда по е у два подол ни откопи или неко а по ла а руда по е у попречните откопи - подин ко о иро а ува е ко а при откопува ето е за а а дел од подин ката руда ко а че топати е о по ла квалитет 23

13 Природни ресурси и технологии Универзитет Гоце Делчев Штип епланирано о иро а ува е - дополнително о иро а ува е од очните трани одно но од о едните откопи кое на танува како по ледица од екундарни или терци ални откопи и од претходно напу тени при арни или екундарни откопи - повр ин ко о иро а ува е е о иро а ува е кое на танува како по ледица од не та илните карпе ти идови предизвикано од инира ето во откопите о то ат различни етоди за пре етува е на о иро а ува ето екои пова ни равенки за пре етка на о иро а ува ето е дадени во продол ение и Осиромашување = Јаловина Руда 100 Осиромашување = Јаловина Руда!Јаловина 100 Слика 3. ланирано и непланирано о иро а ува е Figure 3. 24

14 NATURAL RESOURCES AND TECHNOLOGY Faculty of Natural & Technical Sciences Слика 4. роектирано на проти о тварено о иро а ува е и за у и на рудата Figure 4. а лика е даден редо ледот на за у ите и о иро а ува ето то на танува во почетната аза т е де инира ето на контурите на рудното нао али те па до до ива ето на концентратот како по ледна аза д редо ледот о е да е за еле и дека по то ат значителни за у и и о иро а ува а одно но а о ал дел од рудата танува концентрат 25

15 Природни ресурси и технологии Универзитет Гоце Делчев Штип Слика 5. Редослед на загуби и осиромашување Слика 5. едо лед на за у и и о иро а ува е Figure 5. 26

16 NATURAL RESOURCES AND TECHNOLOGY Faculty of Natural & Technical Sciences 3. Заклучок о авата на за у ите одно но и кори тува ето и о иро а ува ето на рудата предизвикува знача ни еконо ки по ледици кои о ат да е изразат о натурални и вредно ни показатели ритоа ора да е и а предвид дека овие показатели не о ат во цело т да е из е нат во прак а па поради тоа како лавна задача е по тавува пра а ето како да е одредат нивните опти ални вредно ти о з оле ува е на за у ите одно но на алува е на и кори тува ето на рудата доа а до з оле ува е на производните тро оци одно но единичната цена за до ива е на руда е по оле а о з оле ува е на за у ите доа а до на алува е на рудните резерви во нао али тето иде и поради на алува е на и кори тува ето на рудата потре но е да е откопа по оле дел од нао али тето за о тварува е на оди ното производ тво а о тоа е на алува ра отниот век на рудникот а етодите о подета но и локов ко зару ува е на рудата з оле ените за у и на рудата овоз о уваат на алено о иро а ува е на рудата одно но е з оле ува и кори тува ето на еталот во лотаци ата и е на алуваат тро оците за прера отка то така е з оле ува квалитетот и вредно та на концентратот како конечен продукт на рудникот 4. Користена литература Otvaranje i metode podzemnog otkopavanja rudnih ležišta, Analyse économique de l impact de In dilution et des pertes des réserves sur la rentabilité minière, 1997; Economic effect of ore loss and rock dilution ванов ки Придонес во одредувањето на параметрите за методата подетажно зарушување, со експериментални испитувања на модели од техничко економски аспект, за рудни тела со благ пад и поголема моќност, со посебен осврт на оловно цинковото лежиште Свиња река, доктор ка ди ертаци а непу ликувана удар ко еоло ки акултет Штип и алков ки Оптимизирање на степенот на искористување на рудните резерви при подземна експлоатација на металични рудни наоѓалишта, доктор ка ди ертаци а непу ликувана Факултет за природни и технички науки Штип 27

17 Природни ресурси и технологии Универзитет Гоце Делчев Штип и алков ки Рударски методи е инар ка ра ота непу ликувана Факултет за рудар тво еоло и а и политехника Штип Metode podetažnog i blokovskog zarušavanja, Tehnički fakultet Underground mining method selection and preliminary techno economic mine design for the Wombat orebody, Kylylahti deposit, Finland, A Back Analysis od Dilution and Recovery in Longitudinal Sublevel Caving An approach on dilution and ore recovery / loss calculations in mineral reserve estimations at the Cayeli mine, Turkey 28