ТЕРЕЗЕ жана ЭШИКТЕР 5 МОДУЛЬ. «Жыгач устачылык иштердин устаты» кесиби боюнча кесиптик лицейлердин окуучулары үчүн окуу куралы

Transcription

1 Kyrgyz- Swiss Forestry Sector Support Programme Токой чарбаны колдоо көрсөтүү Кыргыз-Швейцариялык программасы Кыргызско-Швейцарская программа поддержки лесного хозяйства 5 МОДУЛЬ ТЕРЕЗЕ жана ЭШИКТЕР «Жыгач устачылык иштердин устаты» кесиби боюнча кесиптик лицейлердин окуучулары үчүн окуу куралы Berner Fachhochschule University of Applied Science School of Architecture, Civil and Wood Engineering HSB Burgdorf, Biel

2 УДК 377 ББК Ц 86 Которгон Т. Алиев Цумбрунн Ремо Ц86 5 модуль Терезе жана эшиктер: «Жыгач устачылык иштердин устаты» кесиби б ча кесиптик лицейлердин окуучулары үчүн окуу куралы/ Котор. Т. Алиев. Б. : б. ISBN Токой чарбаны колдоо көрсөтүү Кыргыз Швейцариялык программасынын көмөгү менен чыгарууга даярдалган Ц УДК 377 ББК ISBN «Токойчулук жана жыгач иштетүүдө кесиптик техникалык окутууну илгерилетүү» долбоору , Кыргыз Руспубликасы, Бишкек ш., Башкыпочтамт а/я 20, тел/факс , lesprof@exnet.kg;

3 МАЗМУНУ 5. Терезелер Талаптар жана милдеттер Конструкциялардын бөлүктөрүнүн белгилениши Терезе конструкциялары Айнектөөнүн түрлөрү Терезе рамалары үчүн материалдар Терезе приборлору Жасоонун чиймелери Материалдардын спецификациясы Жыгач терезени жасоо Терезелерди орнотууда бекитүүчү каражаттар Терезени орнотуу Эшиктер Талаптар жана маселелер Эшиктердин түрлөрү Конструкциянын бөлүктөрүн белгилөө Эшиктердин конструкциясы Эшиктин приборлору Эшиктерди жасоонун чиймелери Араалануучу материалды даярдоонун спецификациясы Эшиктин рамасын даярдоо Эшикти орнотуу үчүн бекитүүчү каражаттар Эшиктерди орнотуу...40

4 5 ТЕРЕЗЕ жана ЭШИКТЕР 5. Терезелер 5.. Талаптар жана милдеттер Терезе имараттын ичин тышкы дүйнө менен жана тескеринче визуальдуу бириктирүү үчүн өбөлгө болуп саналат. Ал имараттын ичин жарык кылууга, ал эми ошондой эле желдетүүгө мүмкүнчүлүк берет. Терезе, тышкы дубалдардын курамдык бөлүгү болуп саналгандыктан, төмөндөгүдөй талаптарды аткарышы зарыл. - Жайкы жана кышкы жылуулук сактоочулук; - Үн өткөрбөөчүлүк; - Аба ырайынын таасиринен, жыштыктан (шамалдан, жаандан д.у. с.) сактоочулук; - Жат адамдардын киришинен коргоочулук; - Мүмкүнчүлүгү боюнча өрттөрдөн сактоочулук. Мындан башка имараттын сырт жагы терезенин орнотулушунун,бөлүштүрүлүшүнүн жана конструкциясынын жардамы менен кооздолот. Терезе - имараттын көзү 5. Терезелер [4]

5 5..2 Конструкциялардын бөлүктөрүнүн белгилениши Вертикалдуу кыртыш тактай Горизанталдуу кыртыш тактай Тутка Ашык маш. Кашек Створкалуу рама - сүрөт Терезенин бөлүктөрү. Кашек Вертикалдуу импост Терезе форточкасы Туюк айнектөө. Ачылма створка Горизонталдуу импост 2-сүрөт. Терезенин бөлүктөрү. 5. Терезелер [5]

6 Кашек Рама Айнекпакет үчүн оюк Айнекпакет Кашектин ички профили Штапик Жылчык жапкыч Жылчык Раманын ички профили. Тыгыздагыч 3-сүрөт. Терезенин бөлүктөрү, жогорку жана капталкы тетиктер. Слезник Суу жыйнагыч Суу агызгыч Тыгыздагыч 4- сүрөт. Терезенин бөлүктөрү,төмөнкү тетик. Терезе кашеги, терезенин рамасын кармап турат. Ал терезе кашегинин эки горизанталдуу жана эки вертикалдуу чүркөлөрүнөн турат. Адатта, терезе кашегинин бардык төрт чүркөлөрүнүн бирдей туурасынан кесилиши болот. Бул болсо, терезе кешегинин чүркөлөрүн аралоодо жана иштетүүдө ыңгайлуу келет. Терезе кешегинин эки вертикалдуу жана горизанталдуу чүркөлөрүнүн иштетүүсүнүн түрү бирдей болот.. 5. Терезелер [6]

7 Терезе рамасынын төмөнкү горизанталдуу чүркөсүндө ички жана сырткы терезе карнизин (терезе астындагы тактай жана суу агызгыч) орнотуу үчүн оюктар турат. Суу тосколдуксуз агып кетиши үчүн, сууну агызгыч үчүн оюктун жантайышы 5º болушу керек. Терезени горизанталдуу бөлүүдө импостун болушу зарыл. Бул бөлүү эстетикалыкты эске алууда, ал эми ошондой эле терезенин үстүнкү створкасын монтаждоодо керек. Кашектин тирөөчтөрү жана ортомчулары терезени эни боюнча бөлүү үчүн кызмат кылат. Бул, эгерде терезе эни боюнча экиден ашык створкасы болгондо керек. Створкалуу рамалар жылма келет, ачылат, алар терезе жөнөкөй болуп айнектелгенде бир жактуу же жуп болуп айнектелгенде эки жактуу болушу мүмкүн. Терезе створкалары туурасынан жана узатасынан кеткен кыртыш тактайларга бөлүнүшөт. Терезе створкаларынын чүркөлөрүнүн бардык периметрии боюнча жупталган чейреги болгон профилди колдонушат, бир эле чейреги болгон профилди эң аз колдонушат. Бул чейректердин функциялары кашек менен терезе створкаларынын ортосундагы бириктирүүчү жылчыктарды тыгыздоосу менен жыйынтыкталат. Терезе створкасынын ички жагындагы чейрекке айнекти киргизишет.(,2,3 жана 4-сүрөт.) Бурчтук бириктирүү Жыгач терезени жасоодо бурчтук ашташтыргыч бириктирүүлөрдү аткарышат. Ашташтыргыч бириктирүүлөр, бирден бир эң эле таркалган бириктирүүлөрдөн болуп саналат (5-сүрөт).Чүркөнүн калыңдыгы 50мм. ден көп болгон кездеги ашташтыргыч бириктирүүлөрдө,эки кабаттуу ашташтыргыч деп аталуучу минимум катарында эки ашташтыргычты алдын ала кароо керек. Өтө тыгыз келген профилдерде, ошондой эле үч ашташтыргыч кесилиши мүмкүн. Тешиктердин сырткы жактарынын калыңдыгы эреже катарында 6мм болушат: ашташтыргычтын калыңдыгы 5мм. ден көп болбошу керек. Тешик Ашташ тыргыч 5-сүрөт. Кесиктүү-ашташтыргычтуу бириктирүүлөр: бир кабаттуу ашташтыргычтар жана эки кабаттуу ашташтыргычтар. Суроолор:. Терезе кандай талаптарды аткарышы керек? Алардын ичинен үчөөнү айтып бергиле.. 2. Качан бардык вертикалдуу, горизанталдуу чүркөлөрдүн бирдей кесилишинин болушу эмне үчүн ыңгайлуу келет?. 3. Суу агызуу үчүн оюктун жантайышы кандай болушу керек?. 4. Жыгач терезелерин жасоодо кандай бириктирүүлөр эң эле таркалган болуп саналат?. 5. Тура терминдер менен терезенин бөлүктөрүн айтып бергиле? 5. Терезелер [7]

8 5..3 Терезе конструкциялары Створканын ачылыш багытына жараша терезелердин жана створкалардын аркандай түрлөрү болот. Түз сызыгы бар үч бурчтуктар, терезе створкасынын ич жагына ачылышын белгилейт,пунктирдүү сызыгы бар үч бурчтуктар,створканын сырт жагына ачылышын көрсөтөт(6, 7, 8, 0, жана 2-сүрөт).Терезе конструкцияларынын ар кандай түрлөрү болот: айлануучу,айлануучу төмөнүнөн илме эки кабаттуу чабак жыгачы бар.терезе, створкалуу-көтөрүүчү,көтөрүүчү-эки жакка ачылма, ортосунан илме,бурулуучу, төмөнүнөн илме жана жогорусунан илме. Айлануучу терезе (створкалуу) Айлануучу терезелерде жакшы желдетүүсү жана тартып чыгаруучусу болот. Бирок, терезе ачык турганда имараттын ичи аба ырайынын таасиринен корголбойт. Ачык абалда сырт жагындагы айнекти, имараттын ички жагынан жеңил жуушка мүмкүн. Бул конструкция бир,эки же бир нече створкалардан турушу мүмкүн. Үч створкалуу терезе, кашектин бир же эки чүркөлөрү менен бөлүнөт. Эгерде, бир чүркө гана коюлса, анда 6-сүрөт. Айлануучу терезе. створка үчүн ал таканчык катарында кызмат кылат, ал эми экинчи створка үчүн ошондой эле асмаларды орнотуу үчүн кызмат кылат. Айлануучу төмөнүнөн илме теерезе 7-сүрөт. Айлануучу төмөнүнөн илме терезе. Айлаануучу төмөнүнөн илме терезе өзүнчө айлануучу жана төмөнүнөн илме терезенин айкалыштырылышын көрсөтөт. Бурулуу абалында терезени жеңил тазалоого мүмкүн,оодарылган абалда, пайдаланган аба жогорку ачык аркылуу чыгып кетет да, ошол эле убакта эки жагынан тосколдуксус жаңы аба кирет. Айлануучу жана бурулуучу терезелерге караганда, бурулуу абалында аба ырайынын таасиринен имараттын ичи эң жакшы корголот. Бурулуу абалында терезенин створкасы үстүнөн кайчынын жардамы менен, жабык абалында подшипниктин жардамы менен кармалып турат. Терезе жабык турганда кайчы көбүнчө оюкта турат. Бурулуу абалында тургада шамалдын киришинен створканын жабылбай турушун тормоздук түзүлүш алдын ала сактайт. Створка эки төмөнкү бурчтарда ылайыктуу келген ашык-машыктуу таянычта отурат. Төмөнкү бөлүктүн капталкы оюгундагы кирүүчү фиксатор, створка бурулуу абалында турганда сырт жагынан бөтөн адамдар тарабынан ачылбасы үчүн кызмат кылат.. Эки кабаттуу чабак жыгачы бар терезе Эки кабаттуу чабак жыгачы бар терезе, эреже катарында кашекке орнотулган эки бир кабаттуу терезелерден турат. Имараттын ичинин желдетилиши айлануучу терезеге ылайык келет. Терезе ачык турганда, имараттын ичи аба ырайынын жана шуулдоолордун таасирине дуушар болот. Эки айнектин ортосундагы интервалдын чоң болушунун натыйжасында, терезе жабык турганда эң жакшы үн өткөрбөөчүүлүккө жетишилет. Ошондуктан бул терезе, негизинен үн өткөрбөөчүлүк терезе катарында пайдаланылат. Эки айнектин ортосундагы 8-сүрөт. Эки кабаттуу чабак жыгачы бар терезенин кесилиши. 5. Терезелер [8]

9 интервалдын болушунун натыйжасында түзүлгөн орто аралык мейкиндикте абанын циркуляциясы жүрөт. Ал эки кабаттуу айнектелиши болгон терезе менен салыштырганда,жылуулук өткөрбөөчүлүгү төмөн экендигинин себеби болуп саналат.. Айлануучу эки жакка ачылма терезе 9-сүрөт. Айлануучу эки жакка ачылма терезе. Айлануучу эки жакка ачылма терезе капталынан ачылат, б. а. горизантал боюнча терезени ачуу үчүн айлануучу тутканы көтөрүү керек. Мындай конструкция эң чоң келген терезелерде, мисалы балкондор, террасалар үчүн же мектептерди жана ооруканаларды кооздодо пайдаланылат. Конструкция, ачылуу энине жана архитектуралык кооздолушуна жараша бириктирүүлөрдөн турган бир, эки же бир нече бөлүктөрдөн турушу мүмкүн. Бул убакта бардык створкаларды же болбосо алардын ичинен бир бөлүгүн гана эки жакка ачылма катарында констукциялоого мүмкүн. Створканын жылма бөлүгүн көтөрүп, ачылуунун керектүү аралыгына жылдырууга жана түшүрүү менен кайрадан фиксирлөөгө мүмкүн. Створканын капталына жылышынын натыйжасында, ачылууда имараттын ичинен орун талап кылынбайт. Створканын жылышында терезе бүт бийиктик боюнча ачылат. Өзгөрүлүп туруучу жылчыктын эни желдетүүнү жөнгө салууга мүмкүнчүлүк берет. Желдетүүчү жылчык аркылуу жаан жана үн тосколдуксус имараттын ичине кирет. Айнектин сырт жагын, сырт жагынан гана тазалоого мүмкүн. Створканын жылышы, рельстерде жүрүүчү эки же төрт роликтердеги кареткалардын жардамы менен ишке ашырылат. Каретка, створканын рамасынын төмөнкү горизанталдуу бөлүгүнө монтаждалган. Үстүнкү бөлүгүнө створка болот профили менен багытталат. Ортосунан илме терезе Илме терезенин створкасы капталына борбору боюнча, б. а. салмак борборунун огуна жакын жайгашкан: створканын төмөнкү бөлүгү сыртка жана жогоркусу ич жагына таяныч ачылат. Илме таянычтар айлануунун эки борбору менен жабдылган. Биринчи айлануу борбору створканы 55º -ка чейин ачууга мүмкүнчүлүк берет, экинчиси 80º -ка чейин айлануу кыймылын жасоого мүмкүнчүлүк берет. Бул конструкция негизинен чоң аянты болгон терезелерде пайдаланылат. Эки жактуу желдетүүдө иштетилген аба жогорку жылчык аркылуу чыгарылат жана бир эле убакта төмөнкү жылчык аркылуу жаңы аба кирет. Створканы 80º -ка айландырууга мүмкүн болгондуктан, айнектин сырт жагын имараттын ич жагынан тазалоого мүмкүн.80º -ка айланууда, айнектин өздүк салмагына өтө көп жүктөөлүү түшөт. Ошондуктан айнек өтө бекем болушу керек. 0-сүрөт. Ортосунан илме терезе. Бурулуучу терезе Бурулуучу терезелерде створка вертикалдуу жайгашкан окто айланат. Ошондуктан бурулуучу терезе 90º ка ачылуучу ортосунан илме терезеге ылайык келет. Айлануу огу эреже катарында створканын рамасынын ортосунда турат. Ал ошондой эле борбордо эмес болуп жайгашышы мүмүкүн, бул болсо артыкчылыкка ээ болот, ачууда имараттын ичине створканын жарым энинен аз келген өлчөмдө створка чыгып турат. Терезе ачык турганда желдетүү бир калыпта эмес жүрөт,жаандан толук коргоону камыз кылбайт жана шуулдоолор тосколдуксус кирет. Чоң айлануучу створкасы болгон менен салыштырганда, бурулуучу створканын артыкчылыгы, ачык абалда имараттын ичине створканын энинин 5. Терезелер [9]

10 жарымы же анча-мынчасы гана чыгып турушунда. Створканын бурулуу багыты сол жана оң жакка болушу мүмкүн. Створка, жогорку жана төмөнкү бурулуу таянычында жайгашкан. Бул жайгашуу 80º -ка чейин айланууну жасоого мүмкүнчүлүк берет. Бурулуу таянычына түзүлүш орнотулган, анын жардамы менен ар кандай абалдарда створканы фиксирлөөгө мүмкүн. Төмөнүнөн илме терезе Төмөнүнөн илме терезенин створкасы төмөнүнө бекитилген жана ичине же сыртына ачылат. Төмөнүнөн илме терезе көбүнчө көмөкчү имараттарда же жогорку терезелерде пайдаланылат. Төмөнүнөн илме терезенин ачылышынын эки түрү айнекти тазалоону кыйындатат. Форточка 2-сүрөт. Форточка. -сүрөт. Төмөнүнөн илме терезе. Форточканын створкасы үстүнөн бекитилген да, ичине же сыртына ачылат. Створканын сыртына ачылуусу жаандан жакшы корголуусуна жетишилет. Бирок, фасад тарабынан көтөрүлүүчү жылуулук жана көчө шуулдоолору тосколдуксус имараттын ичине кирет. Мындан башка, створканын рамасынын капталкы жана төмөнкү бөлүгү аба ырайынын таасирине өтө катуу дуушар болот. Ичине ачылуучу створканын жаандан корголуусу жетишсиз, бирок көтөрүлүүчү жылуулук имарттын ичине кыйындык менен кирет. Ачылыштын ушул эки түрлөрүндө таза аба астынан кирет. Ар бир учурларда тазалоо кыйын болот Айнектөөнүн түрлөрү Жөнөкөй айнектөө Жөнөкөй айнектөөлүсү болгон терезелерде терезе створкасынын профили бир бөлүктөн турат, б. а. алар бир айнек пластинкасы (бир кабаттуу терезе) менен гана айнектелген. Терезе створкасы жөнөкөй келген оюкта турат (3-сүрөт). Оюкка кошумча төшөлгөнү монтаждоого мүмкүн. Кемчилиги жетишсиз келген жылуулук жана үн өткөрбөөчүлүгүнүн болушу менен жыйынтыкталат. Жылуулук өткөрбөөчүлүгүнүн өтө чектелишинен айнек бат-бат тердейт. Алар катуучу төшөгүч материал менен анда-санда штапик жана серпилмелүү келген төшөлгүч материал менен тыгыздалат. Бир кабаттуу терезе турак жай эмес имараттар үчүн гана жарайт. 3-сүрөт. Жөнөкөй айнектөө. 5. Терезелер [0]

11 Айнекпакет Айнекпакет болгон терезелерде, терезе створкасынын профили бирбөлүктөн турат да, эреже катарында алар, бир кабаттуу терезелерге караганда калыңыраак келет. Створка эки кабаттуу оюкта кошумча төшөлгүч профили менен турат (4-сүрөт). Айнектөө катарында айнекпакет кызмат кылат. Анда эки айнектин ортосунда турган кургак аба, ылайыктуу ширеткич жиктер менен тыгыз кылып жабылган. Айнектердин ортосундагы турган абанын салыштырмалуу анча-мынча аралыгынын болушунун натыйжасында б.а. жылуулук келгенде абанын циркуляциясы болбойт. Ошондуктан айнекпакет жылуулукту жакшы сактайт. Бирок, айнектердин ортосундагы ортосундагы аралыктын анча-мынча болушунан, үн өткөрбөөчүлүгү анчалыкта жакшы эмес. Айнекпакет ич жагынан штапик менен бекитилет да, көбүнчө серпилмелүү төшөлгүч материал менен тыгыздалат. Серпилмелүү төшөлгүч материалы болгон эки кабаттуу келген оюк жылуулукту жана үндү жакшы изоляциялайт. Жөнөкөй айнектөө менен салыштырганда, айнекпакет болгон терезеге материалдын чыгымы жана иши көбүрөөк болот, бирок эки кабаттуу айнектөөгө караганда азыраак болот. Эки кабаттуу айнектөө 4-сүрөт. Изаляциялоо менен айнектөө. Эки кабаттуу айнектөөсү болгон терезеде, терезе створкаларынын профили эки бөлүктөрдөн турат. Өз ара бириктирилген терезе створкалары эки кабаттуу оюкта турат. Анда көп жолу кайталануучу кошумча төшөлгө орнотулган (5-сүрөт.). Эки кабаттуу айнектөөдө ар бир эки створкада жөнөкөй айнектөө турат. Ошондой эле бир створкада изоляциялоочу айнектөө турушу, ал эми экинчисинде жөнөкөй айнектөө болушу мүмкүн. Мындан башка, эгерде терезе оюгу кошумча төшөлгө менен жабдылса терезенин жылуулук өткөрбөөчүлүгү жогрулайт. Эгерде имараттын жылуу абасы эки айнектин ортосуна кирсе, сырткы айнектин ич жагында тердөө болот. Ошондуктан ички створка жагындагы оюкту тыгыздоо керек. Жөнөкөй терезеге караганда, эки кабаттуу терезе үндү жакшы изоляциялайт. Алар материалга жана ишке болгон салыштырмалуу көп чыгымдарды талап кылат. 5. Терезелер []

12 5-сүрөт. Эки кабаттуу айнектөө. Суроолор:. Сенин оюң боюнча эң эле көп пайдалануучу створоктун 5 түрүн айтып бергиле? 2. Эки кабаттуу чабак жыгачы бар терезеде, эмне үчүн биз жакшы үн өткөрбөстүктү, бирок начар жылуулук өткөрбөстүктү алабыз? 3. Качан айлануучу эки жакка ачылма терезени колдонушат? 4. Эмне үчүн жөнөкөй айнектөө турак жай эмес имараттар үчүн гана жарактуу? 5. Жөнөкөй айнектөө менен салыштырганда, айнекпакет менен айнектөөнүн артыкчылыгы эмнеде? 6. Эки кабаттуу айнектөөдө, сырткы айнектин ички жагы качан тердейт? 5..5 Терезе рамалары үчүн материалдар Терезе рамалары үчүн материалдар жыгач, пластик, алюминий жана болот болушу мүмүкүн. Бул материалдар ошондой эле жыгач-алюминиелүү терезеге окшош айкалыштырылып пайдаланылат. Жыгач Рамаларды жасоо үчүн белгилүү касиеттери болгон жыгач гана жарактуу. Анын бир калыпта өскөн жана анча-мынча бутактары бар чоң өлчөмдөрү болушу керек. Жыгачтын жакшы форматтууруктуулугу, ал эми ошондой эле грибокторго, курт-кумурскаларга, абаырайынын таасирине жана механикалык таасирлерге каршылык көрсөтүүсү болушу керек. Жыгач иштетүүгө,сиңдирилүүгө жана сырдоого жакшы берилүүгө тийиш жана мындан башка табигый абалда жакшы көрүнүшү керек. Нымдын болушу 5% дан ашпоого тийиш. 5. Терезелер [2]

13 Терезелер үчүн жыгачтын сапатынын шарттары Сыр менен сырдалуучу терезе үчүн жыгач -таблица. Сыр менен сыдалбоочу терезе үчүн жыгач Жол берилүүчү кемчиликтер. Раманын көрүнүүчү бөлүктөрүндө диаметри 0мм-ге чейинки таза, бекем өскөн бутактар;.2 Кыртыш тактайлардан башка, раманын көрүнбөөчү участкаларында таза, бекем өскөн бутактар. Бутактар отурган жердеги жыгачтын бетинин /3 энине чейинки диаметрдеги бутактардын болушу керек. Бутактын диаметри максимум 20мм ди түзүшү керек. Узатасынан кесилген бутактарда эң аз диаметри минимум 20мм ди, эң чоңу-максимум 50мм ди түзүшү керек;.3 Тыгындардын жардамы менен бүтөлгөн бутактардын өлчөмдөрү.2 де көрсөтүлгөндөй болушу керек. Орнотулган бөлүктөрдүн жана иштетилген жыгачтын булаларынын багыты бирдей болушу керек..4 Чайырдын жабылышы энинин 5мм ге чейин жана узундугунун 50мм чейин;.5 Көгү бар жыгачта, андагы өңдүн өзгөрүлүшү беттин 0%нан көп түзбөйт;.6..2 жана.3 көрсөтүлгөн кемчиликтеринин ичинен раманын башталыш метриндеги бөлүгүнөн терезе рамасында жол берилүүсү бирөө, ал эми терезе рамасында үч кемчиликке чейин жол берилет. 2. Узундугунун ар бир 000 мм не кыйгач катмарынын 20мм ден ашыктыгы; 2.2 Кардуу бороондон болгон жаракалар жана үшүктөн түзүлгөн жаракалар; 2.3 Курт-кумурскалар тарабынан бузулган; 2.4 Синевадан башка, грибок менен бузулган; 2.5 Кыртыш тактайларда бутактар; 2.6 Биригүүчү жерлерде бутактар; Жол берилбөөчү кемчиликтер 2.7 Раманын көрүнүүчү участкаларында начар бутактар; 2.8 Жаракасы бар бутактар; 2.9 Чириген же кара бутактар; 2.0 Эки шканттан көбүрөөк болгон чынжырлуу келген шканттар. Айрым бөлөктөрдүн көрүнбөгөн участкаларында кемчиликтер.2 ден.5га чейинкиге окшош. Кемчиликтердин саны.6 окшош. 2,-ден 2,9-га чейинки кемчиликтерге окшош, ал эми ошондой эле чынжырлуу келген шканттар. Пластик Терезе рамаларын жасоо үчүн пайдалануучу пластикалуу көңдөй келген профилдер жалаң гана поливинилхлоридден РVС-дан турат. Пластикалуу көңдөй келген профилдер бир камердүү система болуп айырмаланышат (6- сүрөт).бул профилдүү системалар негизинен жылуулук изоляциялашы жана көтөрүүчү жөндөмдүүлүгү менен айырмаланышат. Бир камердүү система, эреже катарында чарчы келген түтүктөр менен күчөтүлөт Бул системада ички жана сырткы профилдүү дубалдын ортосунда аба катмары гана турат. Бул эки профилдүү дубалдардын ортосунда абанын жеңил алмашуусуна мүмкүнчүлүк берет, ал болсо жылуулук изоляцияга жагымсыз шартты түзөт. Көп камердүү системада, негизги камера күчөткүч профилди кабыл алуу үчүн 5. Терезелер [3]

14 кызмат кылат. Көпчүлүк системаларда сырткы көмөкчү камера, айнекоюкту кургатуу үчүн пайдаланылат. Суу АЙНЕК ОЮК КҮЧӨТКҮЧ ПРОФИЛ анча мынча жылулуук колгогуч. Бир камердүү система. Суу Күчөткүч профил Биринин артынан бири жайгашкан камералар, жабык аба мейкиндигин түзөт, ошонун натыйжасында бир камердүү система менен салыштырганда жылуулук изоляциясы эң жакшы. Азыркы убактарда алты камерден турган пластикалуу көңдөй профилдер жасалып жатат. 6-сүрөт. Пластикалуу терезенин профили. Алюминий Алюминиелүү профилдерди жасоо үчүн, магний жана кремний болгон алюминиелүү куймаларды пайдаланышат, анткени таза келген алиминиянын бекемдик көрсөткүчү рамаларды жасоо үчүн жетишсиз. Жылуулук изаляциялоочу жана жылуулук изаляциялоосу жок алюминиелүү профилдерди айырмалашат. Жылуулук изоляциясы бар алюминиелүү профиль эки бөлүктөн турат. Профилдин эки бөлүгү тең пластикадан турган изоляциялык Жогору келген жылуулук коргогуч элементтер менен бирикти-рилет. Изоляцияланбаган алю-миниелүү терезелерде, рама аркылуу жылуулуктун эң көп өтүшү белгиленет, ал болсо жылуулуктун жоготуусуна жана ички жагынан терезенин тердешине алып келет. Алюминиянын буга окшогон жагымсыз кашегин, жыгчач менен алюминияны айкалыштыруу менен жакшыртууга мүмкүн (7- сүрөт). Болот Болот профилин жасоо үчүн констукциялык болотту жана жогорку сапаттагы дат баспас болотту пайдаланышат. Болоттун бекемдигинин жогорку көрсөткүчтөрү, профилдин салыштырмалуу анчалык да чоң эмес тууралык кесилиши менен чоң беттери болгон терезелерди жасоого мүмкүнчүлүк берет. Канчалык болсо да болот коррозияга дуушар болгондуктан, бетти сырдоо же металл менен жабуу аркылуу коргоо керек. Суу. ТОСМО Көп камерлүү система. 7-сүрөт. Жыгач жана аюминий профилдерин айкалыштыруу жолу. 5. Терезелер [4]

15 5..6 Терезе приборлору Терезелердин өтө көп сандагы конструкцияларынын болушунан, аларды ар түрдүү жол менен ачылышына мүмкүндүк берүүчү ылайыктуу келген приборлор болушу керек. Бул жерде эң эле зарыл болгон жана кеңири таралган приборлор келтирилет. Буралып киргизилүүчү илмек. Тутка. Ортоңку таяныч подшипник. Бурчтук подшипниктүү илмектин түрлөрү. Бурчтук подшипниктүү илмектин кесилиши. Горизонталдуу проекция жана кайчынын көрүнүшү. Суроолор: Подшипниктүү илмек.. Терезенин рамасы кандай материалдан жасалат? 2. Эмне үчүн терезени жасоо үчүн жагачтын бир калыпта өсүшү жана бутактардын аз болушу керек? 3. Терезе жыгачтарында нымдын максималдуу болушу канча болуш керек? 4. Пластикадан турган терезе рамаларында бир камералуу системага караганда, көп камералуу системанын артыкчылыгы эмнеде? 5. Эмне үчүн раманы жасоо үчүн таза алюминияны пайдаланууга болбойт? 6. Болот профилдер терезелердин кандай түрлөрү үчүн пайдаланылат жана эмне учун? 5. Терезелер [5]

16 5..7 Жасоонун чиймелери Көпчүлүк фирмаралда жана устаканаларда стандарттуу келген өлчөмдөр жана стандарттуу келген профилдер болот, аларды болсо алар терезелердин бардык түрлөрү үчүн пайдаланышат. Бул артыкчылыкка ээ болот, анткени аларга жасоо планын дайыма кайрадан чийүүсү керектелинбейт. Ошондой эле терезелерди жасоодо бул көп пайда келтирет. Бир гана өлчөмдүү жасоого тийиш жана фрезердүү аспаптарды дайыма алмаштыруу же түзөтүү керектүүлүгү болбойт. Төмөн жакта, жасоонун мындай чиймелери кандай көрүнүшү керек экендиги тууралуу эки мисал келтирилди. -Мисал: Жөнөкөй айнектөө В B-В кесилиши А-А кесилиши. Кашектин горизонталдуу чүркөлөрү; 2. Кешектин вертикалдуу чүркөлөрү; 3. Створканын горизанталдуу чүркөлөрү; 4. Створканын вертикалдуу чүркөлөрү; 5. Штапик; 6. Айнек; 7. Тутка; 8.Ашык - машыктар; 9. Тыгыздагыч материал. 5. Терезелер [6]

17 2- мисал: Эки кабаттуу айнектөө. В-В кесилиши A-A кесилиши 5. Терезелер [7]

18 5..8 Материалдардын спецификациясы Жасоонун чиймеси чийилгенден кийин, материалдардын спецификациясы түзүлөт. Материалдардын спецификациясы -модулда «Негиздери» жазылганга окшош толтурулат.7. Главасы - Спецификацияны түзүү жана колдонуу. Жасоонун -мисалындагы чийменин негизинде материалдардын бул тизмеси толтурулган. Материалдардын спецификациясы Дата: Заказ: Жөнөкөй айнектөөсү болгон терезе Заказчик: Белгилениши Саны Мате риал дын түрү Сапаты Узун. [мм] Акыркы өлчөм Эни. [мм] Калың [мм] Көлөм [м 3 ] Кашектин горизан-у чүркөлөрү 2 карагай I Кашектин вертик-у чүркөлөрү 2 карагай I Створканын горизан-у чүркөлөрү 2 карагай I Ствоканын ветик-у чүркөлөрү 2 карагай I Штапик 2 карагай I Штапик 2 карагай I Бардыгы даяр буюм % иштетүү Бардык карагай Тутка Метал Илмек 2 метал 2 Айнек такта м 2 3 Эскертүү: Колу: 5. Терезелер [8]

19 Көнүгүү:..7. главадагы жасоонун чиймеси үчүн материалдардын төмөнкү тизмесин (спецификациясын) толтургула. 2-мисал: Эки кабаттуу айнектөө. Материалдардын спецификациясы Дата: Заказ: Клиент: Белгилениши Саны Жыгачтын тукуму. Сапаты Акыркы өлчөм Эни. [мм] Узуну [мм].калың [мм] Көлөмү [м 3 ] Эскертүү: Колу: 5. Терезелер [9]

20 5..9 Жыгач терезени жасоо Бул главада терезени жасоо үчүн айрым кадамдардын жазылышы келтирилет. Чаралар: терезенин энин жана бийиктигин, ал эми ошондой эле дубалдын оюгунун өлчөмдөрүн курулушта так өлчөө керек (8-сүрөт.). эни эни тар. Жантайма менен дубалдын оюгунун ортосун. 2. Дубалда ички жагынан. 3. Дубалдын аркасынан сырткы жагынан. 8-сүрөт. Дубалдын оюгунун өлчөмдөрүнүн түрлөрү. Чийме жана створктун өлчөмдөрүнүн расчету: ар бир терезени жасоонун алдында : масштабындагы так чийме керек. Бул үчүн чоң баракта чиймени жасашат же туурасынан кесилишиндеги көчмө чиймени пайдаланышат (9-сүрөт).Чийменин негизинде терезенин айрым өлчөмдөрүн алууга мүмкүн. 9-сүрөт. Туурасынан кесилишиндеги көчмө чийме. Жыгачты таңдоо: терезени жасоо үчүн жыгач сапаттын белгилүү шартына ылайык келиши керек. Алар, терезе рамалары үчүн материалдар..5 главасындагы "жыгачтан турган терезе үчүн сапаттын шарттары" деген таблицада келтирилет. Жыгачты тилүү: Тилүүдө же андан аркы иштетүү убагында эреже катарында жыгач ийрейилет, ошондуктан керектүү өлчөмдөрдү алуу үчүн припуск берүү менен жыгачтын тилүүсү жүргүзүлүшү керек. Белги салуу: Ашташтыргычтарга белги салууда, алар чейрек жана оюктар менен дал келишине көңүлдү буру керек (20-сүрөт).Терезе створкаларда ашташтыргычтардын аянты айнек-оюк жана створканын рамасы менен бир деңгээлде турушу керек. Мындан башка, айнек-чейректин же оюктун бийиктигин жана энин эсепке алуу керек. Ал эреже катарында, жөнөкөй айнектөөдө 2мм-ди, изоляция менен айнектөөдө 8мм ди түзөт. Ички чейрек 20-сүрөт. Ички чейреги болгон рама. Ашташтыргыч бириктирүүлөрдү жана чейректерди жасоо: тешиктер, ашташтыргычтар жана чейректер фрезердик станокто иштетилет. Эгерде ашташтыргычтар, тешиктер жана чейректер кол менен аткарылса, бул операцияларды так аткаруу керек. 5. Терезелер [20]

21 Кураштыруу: бардык бурчтук бириктирүүлөрдү желимдөө үчүн сууга туруктуу келген желим гана жарактуу. Бардык бириктирилүүчү бөлүктөрдү желимдеп бириктиргенден кийин рама пресстелет. Бурчту контролдоо эки диагоналдарын өлчөө менен ишке ашырылат (2-сүрөт). Эгерде эки диагоналдары узундугу боюнча бирдей болсо, анда раманын бурчу 90º түзөт. Эгерде алар узундугу боюнча бирдей болбосо, анда бурчту түзөө керек. Терезе створкаларын эптештирүү: чейректерди жонуп алгандан кийин, терезе створкаларын төмөнкүчө эптештиришет, тегереги боюнча аларда 2-сүрөт. Бурчту контролдоо. 5мм ге жакын запас болушу керек, створканын ички жана сырткы жээктери тыгыз болуп кириши керек. Каталыктарды алдын алуу үчүн терезе створкаларына жана кашекке бирдей номерлерди түшүрүшөт. Створкаларды илүү: Терезе створкалары эптештирилгенден кийин алар илинет. Илүүнүн процесси терезе приборунун түрүна жараша болот. Терезе приборлорун өндүрүүчүлөр, приборлордун ар кандай түрлөрүн иштеп чыгышты. Инцтрукцияны сактоо керек. Жыгачты коргоо боюнча чараларды жүргүзүү: Грибок же курт-кумурскалар менен бузулууга каршы келген жыгач үчүн коргоогуч каражаттар менен жыгачты иштетүү керек. Андан кийин лазурдук боёк же лак менен грунтовка шыбалат. Грунтовкалоонун жардамы менен ным тартуудан жыгач сакталат. Айнектөөдө рамага колодканы коюу: айнектин сынышын болтурбоо үчүн, айнектин жээктери рамага тийбеши керек. Ошондуктан айнектин жээктери боюнча колодка коюлушу керек. Колодканын коюлушунун натыйжасында, жол берилбөөчү тартылуу түзүлбөгөндөй кылып чейрекке же оюкка айнек коюлат ( 22-сүрөт). Жыгач терезелер үчүн, катуу тукумдардагы жыгачтан турган колодкаларды пайдаланууга мүмкүн. пластикалык жана металлдык терезелер үчүн, эбониттен же катуу пластикадан турган колодкаларды пайдаланышат. Көтөрүүчү жана дистанциондук колодкалар болуп айыр- маланышат. Көтөрүүчү колодка айнекти рамада кармап турат. Калыңдыгы боюнча алар оюк жана айнектин ортосундагы орто аралык мейкиндикке так кириши керек. Орто аралык мейкиндик 4-5 мм ди түзүшү керек. Дистанциондук колодкалар айнек жана раманын ортосундагы аралыкты камсыз кылат. Ылайыктуу келген көтөрүүчү колодкаларга караганда, алар 0,5 жана мм жукараак болушу керек. Колодканын узундугу 60мм ден 50мм ге чейинкини түзөт. Адата алар, чейректин бурчунан 50-00мм аралыкта чейрекке же оюкка желимделишет. Колодкаларды койгондон кийин, створкалардын кемчиликсиз ачылышын жана жабылышын текшерүү керек. Эгерде кемчилиги болсо, анда створкаларды кайрадан теңдештирүү жана колодкаларга кайрадан коюу керек. Айлануучу створка Айлануучу төмөнүнөн илме створка Төмөнүнөн илме створка Бекем айнектөө Көтөрүүчү колодка Бекем айнектөө 22-сүрөт. Колодканы коюу. 5. Терезелер [2]

22 Тартуунун, басымдын же жылып кетүүнүн натыйжасында четиндеги тыгыздагычка жүктөлүү болбос үчүн айнекпакетти орнотууда бардык айнек көтөрүүчү колодкада турушу керек. Ошондуктан айнекпакеттин калыңдыгына караганда колодканы 2мм ге кеңирээк алуу керек. Айнекти кесүү: алгач створка өлчөнөт. Бул үчүн ствоканын чейреги боюнча ички өлчөм өлчөнөт. Айнектин чети рама менен эч бир жери тийишпей туруш керек экендигин эске алып, бул өлчөмдөн дагы болжол менен 0 мм ди алышат. Бул аралык кийрадан колодкалар менен түзөтүлөт. Андан кийин бул өлчөмдү айнекке түшүрүшөт. Айнекти, айнек кескич менен кесишет(23 сүрөт). Айнекти кесүүдө, кесүүнүн үстүндөгү күч бошоң болот да, тескери жагындагы басым аркылуу сынат. Кесик, эреже катарында бир жагынан жүргүзүлөт. Бир жеринен эле 23-сүрөт. Айнек кескичтер. эки кесикти жасоого болбойт, мындай учурда айнек кескичтин кескичи бузулат. Кесик жасаганда айнекте анчалык да чоң эмес жылчык пайда болот. Эгерде жылчык жаңы болсо, анда айнек кесүү жеринен жеңил майдаланылат. Айнек кесүүдөгү иштин эрежеси: - Кесүүнүн басымы астында айнек сынбас үчүн, кесүүдө ал столдун түптүз келген таза бетинде турушу керек; - Айнек кескич кесүүгө кириши үчүн, кесүүнүн алдында кесик жасалуучу жерди тазалоо керек; - Айнекти кесүү үчүн сызгыч пайдаланылат. Сызгычтын жардамы менен болгон кесүү түптүз болот; - Так эмес кесүүнү болтурбоо үчүн, кесүүдө айнек кескичтин абалын өзгөртпөө керек; - Айнек кескичти бир калыптагы басым менен ишке киргизүү керек. Ушунун натыйжасында кесүүнүн жылчычы түптүз болот да, айнек кескич бузулбайт. Створканы айнектөө: Тыгыздоочу материал жакшы кармашы үчүн, айнектөөнүн астында айнек үчүн чейректи даярдоо керек. Тыгыздоочу материалдардын милдети рамкалоодо, шамалдын, суунун, үндүн жана жыттын киришине каршы айнекти тыгыз кылып жабдуусунан турат. Мындан башка тыгыздоочу материал, терезеге зыян келтирбестен өзүнө температуранын өзгөрүлүшүнөн пайда болгон жүктөрдү жана механикалык таасирлерди кабыл алуусу же деформацияларды, термелүүлөрдү жана дирилдөөлөрдү теңдештирүүсү менен айнекти тыгыз кылып бүтөшү керек. Иштөөнүн эрежеси: - Створкадагы чейрек айнектөөгө чейин даяр, кургак, таза болушу керек. Суукта айнектөөнү жүргүзүүгө болбойт; - Бүтөөнүн жиктеринин тура өлчөмдөрүн сактоо керек. Чейректин аянты менен айнектин ортосундагы жиктин эни 4мм, бүтөөчү жиктин тереңдиги минимум 6мм болушу керек. Аз келген өлчөмдөр бүтөөчү жиктин бузулушуна алып келет; - Бүтөөчү масса жылдын кургак мезгилинде, жикке аба кирбегендей кылып басым астында өндүрүлөт. Жикке абанын кириши тыгыз эмес айнектөөгө алып келет. Жикке кирген аба ысыганда кеңейет. Бул убакта чейректе ашыкча басым пайда болот; - Изоляциялоо менен айнектөөдө алгач тыгыздоочу материал коюлат, андан кийин айнекпакет жана колодка коюлат. Чейректин негизи тыгыздоочу материал менен толтурулат, аны штапик кармап турат. Аягында тыгыздоочу материалды кесүү же алуу, ал эми ошондой эле түздөө иши жүргүзүлөт; - Айнекти штапика менен жөнөкөй айнектөөдөгү иш процессии, изоляциялоо менен айнектөөгө окшош. Эгерде айнек штапикасыз коюлса, анда ал жыгач рамага зым 5. Терезелер [22]

23 мыктарынын же темир тактасынан жасалган бурчтуктардын жардамы менен бекитилет; - Чейректин чөйрөсүндөгү айнекти тазалоо; - Суу жакшы агып түшүшү үчүн жыгач терезелеринин чейрегиндеги бүтөөчү масса раманын профилинин жогорку четинин диаганалдуу фаскасы менен жабылышы керек; - Бүтөөчү массаны, түздөө үчүн өзгөчө келген каражат пайдаланылат. Алар, бүтөөчү масса менен айнектин же раманын ортосундагы жикке тийиши керек эмес, анткени тескери келген учурда тыгыздоочу материал чиркелип турган беттен бөлүнүп кетиши мүмкүн. Ошондуктан бүтөөчү массаны чиркелүүчү бетке дайыма бекем басуу керек. Суроолор:. Терезенин профилин жасоодо стандарттуу келген өлчөмдөрдүн артыкчылыгы эмнеде? 2. Эмне үчүн жыгачты эни боюнча бир аз көбүрөөк кылып тилүү керек? 3. Ашташтыргычтарга белги салууда эмнесине көңүл буруу керек? 4. Бурчту контролдоо кантип жүргүзүлөт? 5. Колодканы коюнун функциясы эмнеде? 6. Кандай шарттарда айнектөөнү жүргүзүүгө болбойт? 5..0 Терезелерди орнотууда бекитүүчү каражаттар Терезелерди орнотууда объектте ар кандай бекитүүчү каражаттар пайдаланылат. Мыктарга караганда артыкчылык шуруптарга берилет, анткени шуруптар. Менен аткарылуучу иш тагыраак келет. Кирпичтен же битондон жасалган объектте дюбелдердин жардамы менен күч колдонбой терезени бекитүү мүмкүнчүлүгү шуруптардын экинчи артыкчылыгы болуп саналат. Ишенимдүү кылып бекитүү үчүн жалаң гана монтаждоочу көбүктү эмес, ошондой эле шуруптарды пайдалануу сунуш кылынат. Металлдык жана пластикалык терезелерди бекитүү үчүн системалуу иштеп чыгуучулар тарабынан жазылган штырь, винттүү дюбель же кергич дюбель деген бекитүүчү каражаттарды пайдалануу керек. Дюбелди кагып киргизүү үчүн көзөнөк көзөлөт, ал эми штырлар болсо бурап киргизилет же цементтештирилет. Шуруп. Мык. Нейлондуу дюбель. Втулкалуу дюбель. Кергич дюбель. Штырь. 5. Терезелер [23]

24 Дистанциондук шуруп. Түз монтаж шуруп. Монтаждоочу көбүк. 5.. Терезени орнотуу Орнотуунун түрлөрү Терезе, шыбак иштеринин убагында же болбосо шыбак жана жасалгалоочу иштер бүткөндөн кийин орнотулат. Шыбак иштеринин убагында орнотууда: терезе блогу (кашек менен кошо курамдык рама) орнотулат. Орнотуунун бул түрүндө кашекке курамдык раманын жөнөкөй бекитилиши жүргүзүлөт. Экинчи жагынан курулуш нымы жыгачты жана нымды бузушу мүмкүн. Шыбак жана жасалгалоочу иштер бүткөндөн кийин терезени орнотуу: шыбак иштеринин убагында кашек терезе оюгуна коюлат. Терезенин курамдык рамасы кашекке бекитилет, ал болсо чейрек менен камсыз кылынат. Орнотуунун бул түрүндө, кийинки курулуш иштеринин убагында терезенин бузулушу болбошу менен коркунучсуз шыбак жана жасалгалоочу иштер бүтүшүнөн кийин терезени коюга мүмкүн. Жыгачтан жасалган терезени оротуунун алдында сырдоого мүмкүн. Бекитүүнүн түрлөрү Түз жана кыйгач бекитүүлөр болуп айырмаланышат. Курулуш объекттиндеги кашектин бекитилиши шамал жүгүнө, узундгу боюнча термелүүлөргө, дирилдөөлөргө жана деформацияга чыдамдуу болушу керек. Кашек шуруптардын жана дюбелдердин жардамы менен бекитилет. Кашектин деформация болушунда дюбель бошоп калбас үчүн, шуруптар аягына чейин буралбайт. Шуруп же болт үчүн кашектеги чоңураак диаметр менен көзөлөнгөн тешик кашектин деформация болушунда жагымдуу келген аракетти жасайт. Такталуу келген темирдин же атайын байланыштагы кладканын жардамы менен кашектин кыйгач бекитилиши серпилмелүү болуп бекитилет. Бекитүүнүн бул түрү жарбастан терезенин узундугун өзгөртөт Иштөөнүн эрежеси: - Бириктирүүчү жиктердин кемтиксиз герметизациясы болгондой кылып терезени коюу керек (24-сүрөт.): - Ашык-машыкка негизги жүктөлүүлөр таасир этүүчү жана алар бекитилүүчү жерлерге кашекти бекитүү керек; - Бурчтар тоскоолдуксуз кеңейүүгө жана куушталууга мүмкүнчүлүк алышы үчүн, пластикалуу жана металлдык рамалар, курамдык рамалардын бурчтарына жакын 5. Терезелер [24]

25 турбашы керек..жыгачтан жасалган кашек бурчтан 300мм ге жакын аралыкта бекитилиши керек; - Бекитилүүчү жерлердин ортосундагы аралык анчалык да чоң болбошу керек. Өзгөчө пластикалуу терезелерде өтө көп болгон аралык, кашек ысыганда бекитилүүчү жерлердин ортосунун жылышына алып келет да, тармал сымал кылат. Ошондуктан, бекитилүүчү жерлердин аралыгы пластикалуу терезелерде 600мм ден көп болбошу, ал эми жыгач терезелеринде 800мм ден көп болбошу керек. Аралыкты аныктоодо, жүктөлүүнү жана курамдык раманын туурасынан кесилишин эсепке алуу керек; - Шуруптарды бурап киргизүүдө кашек деформацияланбас үчүн, кашектин бекитилүүчү жерлерине дубал тарабынан жыгачтын бөлүгүн биротоло кылып коюу керек; - Изоляциялык жана төшөлүүчү материалдарга жетиштүү келген орун болушу үчүн, бириктирүүчү ашташкан жердин эни минимум 0мм болушу керек. Контроль Терезени орноткондон кийин кошумчалап герметикалуулугун жана иштешин текшерүү керек: - бир нече жолу терезе проблемасыз ачылабы жана жабылабы; - мүмкүн болгон бардык вариант боюнча терезе ачылабы; - ашташкан жерлердин шамал жана суу өткөрбөчтүгү. Ушул пунктар аткарылбаганда болгон дефекттерди жоюу керек. Суроолор: Жиктерди бүтөө Материал-н желим-и Забутовка узундугу 24- сүрөт. Терезе менен дубалдын ортосун герметизациялоо.. Терезелерди орнотуу үчүн 5 ар кандай бекитүүчү каражаттарды айтып бергиле? 2. Мыктарга караганда шуруптарга кайсы себептер боюнча артыкчылык берилет? 3. Шыбаксыз жана жасалгалоосуз иштөө убагында терезени орнотууда кандай кемчиликтер болот? 4. Обьекте курамдык раманын бекитилүүсү кандай жүктөлүүнү кабыл алышы керек? 5. Негизги жүктөлүү тура келүүчү өзгөчө приборлор туруучу жерлерге эмне үчүн раманын кашеги бекитилиши керек? Рама Ашташ-н жер. эни Жылчык жап-ч рейка Монтаждоочу көбүк Шыбак эритмеси 5. Терезелер [25]

26 5.2 Эшиктер 5.2. Талаптар жана маселелер Эшиктер имараттарга жана жайларга кирүү жана кирүүчү жерди жабуу үчүн кызмат кылат. Ошондой эле сырткы эшиктер төмөндөгүдөй талаптпрды аткаруу зарыл: - жайкы жана кышкы жылуулукту сактоо; - үндү сыртка чыгарбоо; - аба ырайынан (шамал, жамгыр ж.у.с.) таасиринен сактоо; - жат адамдардын киришинен сактоо. Имараттардын фасаддарын кооздоодо эшиктер чоң салым киргизет, ошондуктан алар имараттардын же жайлардын сырткы көрүнүшүнө туура тандалып алынышы керек. Эшиктерди жасоодо тактайды тандап алууга жана адегенде форманын труктуулугуна көңүл буруу зарыл. Эч убакта кыйшык өскөн жана кыйшык катмардуу жыгачты пайдаланууга болбойт. Өзөгү өзүнчө бөлүнүп турган, өзгөчө радиалдык жыгачты тандап алуу зарыл. 5.2 Эшиктер [26]

27 5.2.2 Эшиктердин түрлөрү Рамалуу эшиктер. ДВП капталган, капталбаган жана Кабатталган айнек салынган эшиктер. эшик. - сүрөт. Эшиктердин конструкцияларынын түрлөрү. Кашек Рама Кашек Эшиктердин ар кандай көз карашка жараша атаса болот: Эшик Дв ерь Полотно о 2-сүрөт. Чейректелген же ашталган эшик. Эшиктердин биригиши же дубалга карматылышына жараша-блоктуу рамалуу эшик, өзүнчө рамалуу эшик, коробкалуу эшик же сыртталган эшик; Эшиктин полотносунун түрүнө жараша решеткалуу, калкандуу, рамалуу, айнектелген же ДВП капталган, ошондой эле үн өткөрбөөчү отко жарым туруктуу же кабатталган эшик болот (-сүрөт); Алардын колдонулушуна жараша: сырткы, параддык, ички комнаталык, ванналык, туалеттик, терасстык же подвалдык эшиктерге бөлүнөт; Сол эшик Оң эшик 3-сүрөт. Сол жактуу жана оң жактуу айлануучу эшиктердин белгилениши. Сырткы формасына жараша сегменттик, арочтук же коробкалуу арка эшиктүү болот. Эшиктин карматылган жериндеги эшик полотнолорунун абалы боюнча эшиктер чейректелген же ашталган болот (2-сүрөт); Эшиктин каалгаларынын саны боюнча бир каалгалуу, эки каалгалуу жана көп каалгалуу болот; Түйүндөрдүн абалы боюнча сол жактуу же оң жактуу болот (3-сүрөт)/ Суроолор:. Кандай жыгачтар эшикти жасоо үчүн колдонулбаш керек? 2. Эшиктерди кандай көз караштын негизинде белгилесе болот? 3. Полотнолордун конструкциясынын түрү боюнча белгиленүүчү эшиктин 5 түрүн аныктагыла. 5.2 Эшиктер [27]

28 5.2.3 Конструкциянын бөлүктөрүн белгилөө Декоративдүү каптагыч Кашек Кошумча пластина Босого Чейректелген каптагыч 4-сүрөт. Коробкалуу жана капталган эшиктин бөлүктөрү. Декоративдүү каптагыч Каптагыч Эшиктин полотносу Чейректелген каптагыч Эшиктин полотносу Тутка Оюкка кирүүчү кулпу Чейреги бир кашек 5-сүрөт. Рама составдуу эшик. 6-сүрөт. Каптагычтуу жана капталган эшик. Эшиктерди рамкалоо Эшиктерди рамкалары анын түзүлүшү менен тыгыз биригип жана эшиктин полотносун сүйөп турат. Эшикти рамкалоодо алдына жыгачтан же металлдан босого коюлат, аладын милдети эшиктин полотносуна таяныч болуу же болбосо ар кандай полдук төшөлмөлөрдү бири-биринен бөлүп туруу (4-сүрөт). Конструкциясына жараша кашекти рамкалоо блоктуу жана декоративдүү каптагычтуу болот. Кашек дубалдын чейректелген бөлүгүнө жайгашып жана дубалга бекитилет. Жылчыктуу рейкалар кашек орнотулуп шыбакталгандан кийин орнотулат.(5-сүрөт). Каптагычтуу кашектер эшик кирүүчү оюктун четин сактап турат жана оюкту толук жабат жана шыбактоонун зарылчылыгы жок (4-6- сүрөт). Эгерде босого тизилип турса, анда аны жыгачтын катуу тукумунан жасоо керек. Ал ошондой эле тилке же бурчтук болоттон жасалат. Эгерде кашек босогосу жок даяр полго коюлса анда анын коопсуз транспорттолушу жана орнотулушу үчүн кашектин төмөнкү бөлүгүнө бириктирүүчү рейкаларды кагуу керек. Каптагычтын жана босогонун калыңдыгы 20 ммге чейин болгон бүтүн жыгачтан жасалат, дубалдын калыңдыгы чоң болгондо устачылык же тактайды сүрүүчү плиталар колдонулат. Каптагыч эреже катарында калыңдыгы 22 мм болот. Эшиктин каптагычтарынын бурчтары көзөнөгү бар шиптер жана шурупка бириктирилет..жөнөкөй жумуштарда чейрек каптагыч чейректин четине желимделет жана мык менен урулат. Эшиктин тегерете жана бетин каптоону жакшыртканда алар коюлуучу шиптердин жана шканттардын жардамы менен бириктирилет жана желимделет. Эшиктин кашектерин монтаждалуучу көбүк менен толтурушат. Бул үчүн эшиктин кашектерин алдын ала түздөп жана кашектин вертикалдуу бөлүгүн сыртты карай жылдыруу керек. 5.2 Эшиктер [28]

29 Эшиктин полотнолору Эшиктин полотнолору айнек толтурулуп же жука жыгач тактайдан жасалат, рамалуу эшиктер, бүтүн айнектелген эшиктер же үн өткөрбөөчү жана кабатталган эшиктер. (7- сүрөт) Калканчтуу эшиктерди жумушчу жайларда, складдарды жана подвалды бекитүү үчүн пайдаланышат. Калканчтуу эшиктин так көрсөтүлүп жазылышы кийинки главада келтирилген. Рамалуу эшиктер рамалуу бириктиргичтерден жана жука тактайдан турат. Рамалуу бириктиргичтерди жасоо үчүн таза болгон кемчилиги жок, радиалдык же жарым радиалдык бүтүн жыгачтар жарайт. Кыйшык катмардуу же борбордон четтеп өскөн жыгачтар жарабайт, анткени бул ар бир эшиктин полотнолорунун ийрейишине алып келет. ДВП капталган эшиктер-жыгач материалдан жасалган жылмакай эшик полотнолору көпчүлүк учурда өндүргүчтөр шпон жыгачынан жасалган пленка менен капталган же бети иштетилген эшиктерди жасашат. Бүтүн айнектүү эшиктер калыңдыгы 8-2 мм болгон, сынбай турган айнектен турат. Ал жерде приборлор үчүн баардык көзөнөктөр жана оюктар, ошондой эле кырлар болот. Бүтүн айнектен жасалган эшиктер эреже катары белгилүү массага ээ болот. Эшиктин рамалары эшиктин массасына жараша жасалат. Кулпунун үнүн басаңдатуу үчүн изоляциялоочу материал же резина амортизатору коюлат, эгерде эшиктер чейрек жабылса Эшиктердин конструкциясы Айлануучу эшиктер Айлануучу эшиктерде эшиктин полотнолору эшиктин рамаларынын узунунан жайгашкан кырларына бириктирилген. Айлануу багытына жараша оң жана сол жактуу эшиктер болушат. Оң жана сол жакка ачылчу эшиктер ачылуу тарабына жараша аталышат. Эгерде түйүн эшиктин сол тарабында болсо, анда эшик сол жактуу болот. Буга сол жактуу түйүндөр жана кулпу кирет. Эгерде түйүндөр байкоочунун оң жагында жайгашса, анда эшик оң жактуу болот (3-сүрөт). Парад эшиктери Парад эшиктери үйдүн фасадына туура келиши керек. Эшиктерди аба-ырайын анын сапатына таасир этпегендей кылып жасоо керек. Ошондуктан парад эшиктери имараттын фасадына орнотулат. (шамал сокпогон жагына). Эшиктерди жасоо үчүн таза болгон туруктуу жыгачтар пайдаланылат. Жыгачтын жарактуу тукумдары: дуб, карагай, кызыл карагай же жалбырактуу карагайлар. Парад эшиктеринин полотналары клен дарагынан, айнек же жыгач толтурулган рамалуу эшиктерден, ошондой эле кабатталган эшиктерден жасалат. Кабатталган эшиктердин чейректерине суу кирип кетпегенине көңүл буруу зарыл. Эреже катары парад эшиктери суу куюлуучу эшик рейкалары менен жабдылган. Аны желимдеп жана ич тарабынан винт менен бириктирүү зарыл. Парад эшиктери көбүнчө чейректүү кашек менен жабдылган. Эгерде эшиктин орнотулуучу жайы кенен, ал эми эшиктин блогу кичине болсо, анда жерди айнектелген рама менен толтурат. Эшиктер көбүнчө ичине ачылат жана өтүүчү жердин эни минимум 950 мм дин тегерегинде болушу керек. Эшиктин полотносунун салмагы чоң болгондуктан жана талкалануу коопсуздугун сактоо үчүн парад эшиктерине өзгөчө приборлор, кубаттуу түйүндөр, узартылган бекиткич плаңкалар жана оор кулпулар зарыл. 5.2 Эшиктер [29]

30 Парад эшиктерин орноткондо кашектердин дубал менен тийишкен жерлери тыгыз болушу керек. Кармоочу каражаттар катуу шамалдын күчүнө жана эшиктердин полотносунун салмагына чыдаш керек. Решеткалуу эшиктер Решеткалуу эшиктер решеткалуу тосмолордо, подвалда же жылчыгы жок полдо колдонулат. Бул учурда сөз эң арзан түрү жөнүндө болот. Анткени эшиктер решеткалардан же ным тактайлардан турат (9-сүрөт). Кергич жантык абалында төмөнкү илмекти көрсөтүүгө тийиш (кысылуунун чыңалуусу). Анын тууралык брустарга кошулушу уруу менен жүргүзүлөт. Бул үчүн эни мм болгон вертикалдуу решеткалар, четки решеткалар үчүн эни 00 мм болгон тактайлар колдонулат. Решеткалардын ортосундагы аралык мм. h = эшиктин бийиктиги а = /7 h ка жакын в = /5 h ка жакын 9-сүрөт. Решеткалуу эшиктер. Калканчтуу эшиктер Бул конструкция кошумча жайларды, складдарды же подвал жайларын жаап бекитүүгө арналат. Бул конструкция решеткалуу эшиктин конструкциясына туура келет. Решетканын ордуна капталган чейрек тактайлар же оюк жана кырлар пайдаланылат. Тактайлар тууралык рейкалар менен болт аркылуу бириктирилет жана раскостун рейкасы менен бекитилет. Калканчтуу эшиктерди бекитүү көпчүлүк учурда түйүндүү илмектер менен ишке ашырылат. Бул учурда илмектерди блокторго же өзүнчө рамаларга шуруптар менен бириктиришет же дубалга цементтешет. h = эшиктин бийиктиги а=/7 h ка жакын в=/5 h ка жакын Ачылма эшиктер 0-сүрөт. Калканч эшиктер. Ачылма эшиктер бир же бир нече эшик полотнолорунан, эшиктин рамаларынан ошондой эле жүрүү бөлүгүнөн жана аяккы приборлордон турат. Ачылма эшиктер жүрүүчү бөлүккө 5.2 Эшиктер [30]

31 асылат жана туура жарыш түрүндө дубалдын аянтына жылат (-сүрөт) Бул үчүн эшикти айлантуу үчүн орундун кереги жок, ошентип орун үнөмдөлөт. Рельстик бекитүү Бетон туташтыргыч Токтоткуч колодка Эшиктин кулпусу Кашек Кошумча каптагыч Эшиктин полотносу Рельстик бекитүү Алынуучу кошумча каптагыч Дубалдагы оюк Багыттоочу Багыттоочу -сүрөт. Ачылма эшиктер белгилениши жана кесилиши. Термелүүчү эшиктер Термелүүчү эшиктер бул эшик рамасы аркылуу эки жакка жылуучу өзү жабылуучу эшиктин полотналары (2- сүрөт). Алардын бат ачылганга мүмкүнчүлүгү бар, коридорду жана жайды сквозняктан сактайт. Эшиктер өзгөчө термелүүчү эшиктин асылмаларынын жардамы менен өзүнчө же блоктуу рамаларга кашектүү же кашексиз бекитилет. Бул приборлор эшиктерди эки тарапка ачканга мүмкүндүк түзөт. Түйүндүн ичиндеги спиралдуу пружина өз алдынча жабылууну камсыз кылат. Бет алдыдагы кыймылды байкоо үчүн термелүүчү эшиктердин каалгаларынын үчтөн эки бөлүгүнүн кем бөлүгү айнектен турушу керек. Кол же сактоочу өзөктөр, решеткалар айнекти урунуудан сактайт. Термелүүчү эшиктердин түйүндөрү 2- сүрөт. Термелүүчү эшиктер. Бүктөлүүчү эшиктер 3-сүрөт. Бүктөлүүчү эшиктер. Чоң жайларды бөлүү үчүн ички бышык тосмолордун ордуна бүктөлүүчү эшиктер коюлушу мүмкүн (3-сүрөт). Айрым эшиктин каалгалары жүрүүчү бөлүккө асылат, ашык-машык менен өз ара узундук чектеринде бириктирилет жана төмөнкү чекте роликтердин жардамы менен кыймылдайт. Үн өткөрбөөчү эшиктер Үн өткөрбөөчү эшиктер көпчүлүк учурда концерттик залдарда, конференцияларда жана сүйлөнүүчү жайларда, ошондой эле врачтын дарылоо кабинеттеринде колдонулат. 5.2 Эшиктер [3]

32 Кадимки бөлмөлөрдүн ортосундагы эшиктерде үндү өткөрбөө жетишээлик түрдө эмес, себеби эшиктин полотносу жеңил жана ызы-чуу кошуна жайга тыгыздалбаган эшиктин жылчыктары, полдун тешиктери жана кулпунун ачкыч салчу тешиги аркылуу өтүп кетет. Үндү сыртка өткөрбөөнү жакшы камсыз кылуу үчүн төмөнкүдөй конструктивдүү принциптерди сактоо керек: эшиктин полотнолору оор болууга тийиш, бирок конструкциялык салмагын эсепке алуу керек, ал 60 кг/м квадраттан ашпоого тийиш; - үн өтпөш үчүн эшиктин тийишкен жерлерин эластикалык тыгыздагыч менен бүтөшөт; - полдун жылчыктары, эшиктин төмөнкү чети менен полдун ортосу эшиктин босогосу же тыгыздагыч менен тыгыздалат (4-сүрөт); - үн өтпөшү үчүн үн өткөрбөөчү эшиктерде профилдүү өзөгү бар кулпу болууга тийиш. Манжеттик тыгыздагыч Оюк 4-сүрөт. Үн өткөрбөөчү эшиктердин төмөнкү четин тыгыздоо. Суроолор:. Босогонун функциясы кандай? 2. Рамалуу эшиктер кайсы материалдан турат жана алар кандайча жасалат? 3. Айлануучу эшиктерди кантип айрымалашат? 4. Сырткы эшиктер үчүн жыгачтын кандай түрлөрү жарайт? 5. Жылып ачылуучу эшиктердин артыкчылыгы кандай? 6. Үн өткөрбөөчү эшиктерге эмне үчүн профиль цилиндрлүү кулпу керек? Эшиктин приборлору Эшиктин приборлоруна (өзгөчө айлануучу эшиктерге) түйүндөр, кулпу жана кулпуга тиешелүү нерселер таандык. Сырткы жана ички эшиктер оюлуп киргизилүүчү кулпу менен жабдылат. Сырткы эшиктердин кулпуларынын конструкциясы эреже катары ички эшиктерге караганда оорураак. Мейманкананын, ооруукананын эшиктери жана үн өткөрбөөчү эшиктер үчүн өзгөчө кулпулар колдонулат. Оюкка кирүүчү кулпуларды орнотуу ар түрдүү болот. Кулпуну бекитүү үчүн ар түрдүү өзөктөр: төгөрөк, профилдүү жана овалдуу колданулат. Кулпулуу приборлорго каптагычтуу жана бекитүүчү планкалуу тутка кирет. Түйүндөр оюкка кирүүчү, винтүү, подпятниктүү түйүндөр жана буралып кирүүчү болушат. Эшиктин салмагы сырткы түрүнө жана полотносунун абалына жараша эшиктин рамкалоого тиешелүү түйүндү тандап алышат. Эшиктин түйүндөрү көпчүлүк учурда жалтыраган же цинктелген болоттон жасалат. Ошондой эле латундан, жогорку сапаттуу болоттон жана жеңил металлдан жасалган түйүндөр дагы кездешет. Болот түйүндөр сыр менен сырдалып коюлат. 5.2 Эшиктер [32]

33 Ички жана тышкы эшиктер үчүн приборлор: нормалдуу Каптагыч планкалуу тутка. Бекиткич планка. Оюкка коюлуучу кулпу: а- өзөктүн өлчөмү; в- кашектин туурасы; с- кашектин бийиктиги; d- манжеттин узуну; e- манжеттин туурасы; f- кашектинн калыңдыгы. Бир ашык-машыктуу эки бөлүктөн турган түйүн. Үч бөлүктөн турган бир ашык-машыктуу өзөктүү түйүн. Подпятниктүү түйүн. Оюкка кирүүчү түйүн. 5.2 Эшиктер [33]

34 Тегерек арткы өзөктүү оюкка кирүүчү каптагыч планкалуу тутка. Тегерек арткы өзөктүү оюкка кирүүчү кулпу. Решеткалуу жана калканчтуу эшиктер үчүн асмалар: Көтөрүлүүчү кулпусу бар кошумчалуу кулпу. Жылдырылуучу кулпу. 5.2 Эшиктер [34]

35 5.2.6 Эшиктерди жасоонун чиймелери Биз көргөндөй эшиктердин ар түрдүү көп сандаган түрлөрү болот. Ошондуктан эшиктин ар кандай түрлөрүн жасоо үчүн ар түрдүү чиймелер колдонулат. Төмөндө бети жука тактайдан жасалган рамалуу эшикти жасоонун чиймеси келтирилген. Бул эшиктин түрлөрү Кыргызстанда көп таралган. Эшиктин полотносунун чиймеси: Вертикалдуу абалдагы брусоктор; 2. Горизонталдуу абалдагы брусоктор; 3. Эшиктин жогорку жарымынын орто тактайы; 4. Эшиктин жогорку жарымынын беттик тактайы; 5. Эшиктин төмөнкү жарымынын орто тактайы; 6. Эшиктин төмөнкү бөлүгүнүн орто тактайы; 5.2 Эшиктер [35]

36 А-А кесилиши: Профилдердин жана беттик тактайлардын ар кандай түрлөрү. Эшиктин бурчтарын бириктирүүчү тетик. 5.2 Эшиктер [36]

37 Эшиктин коробкасынын чиймеси: Вертикалдык абалдагы ккашектин брусоктору; 8. Горизонталдык абалдагы кашектин брусоктору. 5.2 Эшиктер [37]

38 5.2.7 Араалануучу материалды даярдоонун спецификациясы Чиймеси даяр болгондон кийин материалдын спецификациясы түзүлөт. Материалдын спецификациясы -модулда жазылгандай толтурулат. Негиздери.. главада. Материалдын тизмесин түзүү жана колдонуу (спецификация). Даярдалуучу материалдын спецификациясы Дата: Заказ: бети жыгачтан жасалган рамалуу эшиктер Клиент: Белгилениши Саны Материалдын түрү Кач. Узуну [мм] Даяр өлчөмү Туурасы [мм] Калыңдыгы [мм] Көлөмү [м 3 ] Вертикалдык абалда бекитүү 2 Карагай I Горизонталдык абалда бекитүү 5 Карагай I Вертикалдык абалдагы эшиктин орто тактайлары 2 Карагай I Эшиктин беттик тактайы 3 Карагай I Горизонталдык багыттагы эшиктин орто тактайы 6 Карагай I Эшиктин беттик тактайы 9 Карагай I Колу: Вертикалдык абалдагы кашектин брусогу Горизонталдык абалдагы кашектин брусогу 2 Карагай I Карагай I Бар- дыгы Эскертүү: Эшиктер [38]

39 Суроолор:. Сен билген эшиктин асмаларынын түрлөрүн айтып бер. 2. Кыргызстанда эшиктин кандай түрү эң көп таралган? 3. Эшиктин приборлорун туура терминдер менен атагыла Эшиктин рамасын даярдоо Бул главада жыгач рамалуу эшиктерди жасоо боюнча айрым кадамдар тууралуу жазылган. Чаралар: Эшиктин туурасы үчүн маанилүү болуп раманы тандап алуу болуп эсептелет. Раманын түрүнө жараша эшик эндүү же энсиз болот.(5-8-сүрөттөр). Бийиктик боюнча эшиктин төмөнкү чегинде ал жеңил ачылып жабылышы үчүн 8-5 мм жылчык болушу керек. Жыгачты тандоо: рамалуу эшиктерди жасоо үчүн өзөктүү чың же борборунан арааланган кемтиксиз жыгач жарайт. Кыйшык катмардуу же борбору туура жайгашпаган жыгачтар ар бир полотнонун деформация болгонго алып келет. Жыгачты кесүү: жыгачты араалаганда жана андан кийин деформацияга дуушар болот, керектүү өлчөмдү алуу үчүн жыгачты запасы менен аралоо керек. Шиптүү бирикмелерди жана профилдерди даярдоо: бурчтук биритирүүлөр үчүн шиптерди фрезер станогунда фрезерлөө зарыл. Уяларды жана оюкчаларды көзөөчү- оюк жасоочу станоктордо жасашат. Беттик жыгачтар үчүн профилдерди жана ошондой эле рамалуу жыгачтарды фрезер станокторунда фрезерлейт. (А-А кесилишинин чиймесин карагыла). Чогултуу: Эшиктин пайдаланышына жараша бурчтук бирикмлерди желимдөө үчүн туура кесилүүчү желимди тандап алуу керек. Беттик жыгачтар рамалуу бекиткичтеринин оюктарына коюлат, андан соң эшик толук түрүндө жана бурчтук бирикмелер ваймаларда престелет. Желимди кармоо үчүн эшиктин полотносу деформация болбош үчүн вертикалдуу же горизонталдык абалда болуш керек. Эки диагоналды өлчөө үчүн 90 градус бурчту контролдоо зарыл. Бекитүү: эшиктин приборлорун орнотуу бекитүү жумушуна кирет, эшиктерди жеңил ачылып жана жабылгандай жана жабылган каалгалар кашекке кирип тургандай кылып бекитүү керек. Каалгалар сырдалгандан кийин тилке болбоого тийиш. Түйүндөр кирүүчү оюк атайын аспаптарын жардамы менен оюлат. Эреже катары түйүндөр адегенде эшиктин полотносуна, андан соң коробкага бекитилет. Оюкка кирүүчү түйүндөрдү эшиктин кашегине жана эшиктин полотносуна узун шуруптар же мыктар менен бекитишет. Буралып кирүүчү түйүндөрдө, адегенде түйүндөрдү эшикке жана андан соң шуруп менен бекем бекитишет. Түйүндөр жашыруун головкалуу шуруптар менен кашекке жана эшиктин полотносуна бекитилет. Бир ашык-машыктуу өзөктүү 5.2 Эшиктер [39]