GDN Uitgegee deur Bybel-Media (in Vennootskap met GDN)

Transcription

1 ruisgewys Die plek van Kerkspieël Leraar se waarmerk as leier Positiewe waardering vir professionaliteit NG Kerk-lidmate: verbruikers wat kies? Verbruikers of geroepenes? Sensitiewe senuweepunte in gemeentes Konflik: probleem of geleentheid? Sewe reuse en die NG Kerk: n turksvy...? In institusionele gevangenisskap vasgevang? Kinderdienste laat erediensbywoning styg Daal roepingsverstaan in gemeentes? Is God by as ons sing en bid? Hoe lyk ons voor die spieël? GDN Uitgegee deur Bybel-Media 8/2 (in Vennootskap met GDN) April 2008

2 Boekbekendstelling Boekbekendstelling Bybelstudiegids met n eie, aanloklike stem Die groot uitdaging wat mense in die gesig staar om net hulleself te wees is reeds in Bybelse tye aangespreek. In Moed om mens te wees skryf prof Elna Mouton en haar werkgroep oor n baie bekende gesin van Betanië wat hierdie uitdaging in die gesig staar. Die gesin van Marta, Maria en Lasarus kry kans om in moderne, loslit taal (met hier en daar Engels ingegooi) te praat. Hierdie menslike taal is een van die sleutels tot die sukses van Moed om mens te wees. Dis soos die spreekwoordelike wortel wat voor mens se neus gehou word. n Mens wil hoor wat volgende kom en vorder so maklik deur die tien studiegidse. Nog n faktor wat hiertoe bydra, is die gebruik van brille. By elke studie kry n mens kans om n bril op te sit en jou in te leef in die rol van Marta, Maria, Judas, Lasarus of die bekkige bure. Dis nogal soos om fliek te kyk. Eensklaps voel dit asof jy terug is in Betanië en asof klakous Marta, liefdevolle Maria en swygsame Lasarus bekendes is. Prof Mouton, dekaan van die Fakulteit Teologie aan die Universiteit van Stellenbosch, vertel in haar voorwoord hoe die boek tot stand gekom het: Die moeisame dog ryk pad wat tot hierdie boek gelei het, is gebore uit die skrywers se gedeelde besorgdheid oor n vernietigende roofdier wat ná jaar steeds jagmaak op Christene se lewenskwaliteit en sinservaring. Die naam van dié dier is mag die soort wat (dikwels onbewustelik en subtiel) neersien en minag, plattrap en uitbuit, manipuleer en wegkyk; kortweg: wat menswaardigheid misken. Bybel-in-die-hand het ons gesoek na verhale wat ons uit dié dilemma kon neem. In die proses moes ons nuut leer luister na God se woorde in mensetaal van lank gelede én na mekaar in die hier en nou. Ná baie wonder het die pendulum tot rus gekom by daardie welbekende gesin van Betanië in Judea. Prof Mouton vertel kleurvol verder: Met die geur van varsgebakte brood om ons kon ons Marta nuut leer waardeer as n toegewyde gasvrou. Maar ons moes ook probeer verstaan waarom sy so bekommerd was oor baie dinge. Sy verduidelik dat die storie van die gesin uiteindelik die kollig op Jesus laat val, dié Jesus wat so vry en vol medelye was dat Hy ander kon vry maak om waarlik méns te wees. In Hom leer ken ons die God wat mense se noodkrete raakhoor, wat randpersone raaksien, wat hulle toelaat om wanhopige vrae na Hom te slinger, en wat lynreg teen die gebruike van sy tyd in met hulle in gesprek tree. Hoewel Moed om mens te wees beskryf word as n Bybelstudiegids vir tien gespreksbyeenkomste vir vroue, is dit veel meer. Selgroepe, studiegroepe, mans en enkelinge sal dit verrykend vind. Linza de Jager Direkte bestellings: bestel@bmedia.co.za Deeloproepe: of 0860 BMEDIA Vennoot in geloof en bediening E-aankope:

3 Die redakteurs het Ben du Toit van die Parlementêre Lessenaar gevra om die redaksioneel te skryf. Ben du Toit Kerkspieël - die kerk se vriend of vyand? Ek weet nie van enige ander kerk in ons land wat op n gereelde basis die tipe navorsing van Kerkspieël doen nie. Die lofwaardige van Kerkspieël is om te verstaan wat die kerklike klimaat oor n wye reeks aangeleenthede is. Die navorsing word hoofsaaklik gedoen aan die hand van n meervoudige antwoordkeuse. Die vrae (en sake waaroor dit gaan) het deur die jare deurlopend uitgebrei. Vraekeuses oor dieselfde saak het egter min of meer dieselfde gebly sodat dit dié bepaalde tendense kontinuerend kan aantoon. Die navorsers doen moeite om die juiste, wetenskaplike vertolking van die gegewens van Kerkspieël aan die orde te stel. Dit blyk uit bekendstellingsgeleenthede, asook artikels soos in dié Kruisgewys. Die feit dat die data egter vir enige geïnteresseerde beskikbaar is dit is nie privaat kerkbesit nie en daarom ook na eie goeddunke vertolk en gebruik kan word, is iets wat n mens laat wonder oor die wysheid van so n blootstellende proses. Skiet die kerk homself nie daarmee somtyds in die voet nie? Verskaf ons nie hierdeur empiriese skietgoed aan die openbare media om n verdere negatiewe beeld van die kerk te help skep nie? Met vrae wat hoofsaaklik te doen het met kwantitatiewe sake (lidmaattalle, erediensbywoning, dopelinge), sal min fout gevind kan word. Dit is egter in sommige gevalle n ander saak met vrae van kwalitatiewe aard. Dan raak die prentjie meer kompleks en kom die intrepretatiewe aspek van diegene wat die vrae beantwoord, sowel as hulle wat die beoordeling doen, in die spel. Om maar net twee voorbeelde te noem: Vanuit die Kerkspieël 2006 word die volgende gevolgtrekking gemaak: Interpretasie van die Bybel: 38% van lidmate het n meer letterlike interpretasie teenoor 80% van leraars wat met n meer historiese interpretasie werk. Wat presies beteken dit? Sien ons in hierdie geval n agteruitgang in die handhawing van die gesag van die Bybel by die 80% predikante teenoor die 38% van lidmate? Is letterlik meer verkieslik as histories? In sommige kringe binne die Christelike geloof mag dit miskien wel so wees. Meer nog: Wat word presies bedoel met n meer historiese interpretasie? 1 Kyk ons in hierdie verband na die amptelike standpunt van die NG Kerk oor Skrif en Skrifinterpretasie (Alg Sin 2004), is dit duidelik dat die kerk se beskouing n histories-sensitiewe beskouing ondersteun en ongetwyfeld, om verstaanbare redes, tot versigtigheid maan vir n letterlike verstaan en gebruik van die Bybel. Dit is juis in die aard van die gereformeerde beskouing oor die Bybel dat die verrekening van kontekste in die vertolking daarvan n baie belangrike hermeneutiese beginsel is. Daarom ondersteun die kerk wetenskaplike vertolkingsbeginsels met die bestudering van die Bybel. Is n afname in n letterlike Bybelverstaan dus n negatiewe tendens in die kerk alhoewel dit in sommige kringe wél so vertolk sou kon word? Nog n kwalitatiewe stelling: Die NG Kerk word nie meer in die gemeenskap geag as n rolspeler waarmee rekening gehou moet word nie. Die waarskynlike uitgangspunt onderliggend hieraan is dat dit n positiewe saak is as die kerk wél n belangrike rol in die plaaslike gemeenskap speel. Maar is dit noodwendig so? Word hiermee dalk bedoel die tradisionele rol van die kerk wat die middelpunt van aktiwiteite in die gemeenskap was, met sterk invloed in die stadsraad, die skoolraad en boerevereniging (lidmate in leiersposisies)? Wat van n kerk wat vandag (dikwels ongesiens en ongerekend) betrokke is in gemeenskapsontwikkeling en die herstel van die menswaardigheid van diegene binne armoedekontekste? Dis onwaarskynlik dat die vraagstelling so iets op die oog gehad het. n Sterk positiewe waarde by hierdie stelling ("stem beslis saam") kan die indruk skep dat die kerk se relevansie verminder het. Miskien het dit maar nie noodwendig omdat dit nie meer betrokke is in die magstrukture van die gemeenskap nie... Dis maar net twee voorbeelde. Maar dit is hierdie soort voorbeelde wat die oog van die openbare media vang en n mens laat wonder of Kerkspieël, in terme van die openbare effek wat dit het, die kerk se vriend of vyand is. Al bring dit selfs diskontinuiteit in die vermoë om tendense aan te toon, sou dit die NG Kerk dalk tóg loon om, net soos wat die konteks waarbinne die kerk funksioneer verander, die navorsingspraktyk ook daarmee te laat tred hou.

4 Voorwoord Kerkspieël 2006 Chris van Wyk Kruisgewys fokus in dié uitgawe op die Kerkspieël 2006-opname. Jan Bisschoff en Kobus Schoeman gee in ses artikels n seleksie van die empiriese gegewens met n paar korter en langer oorsigtelike interpretasies. Malan Nel, Danie van Tonder, Chris Jones en Jan Woest gee vervolgens n paar kort perspektiewe. Ons nooi predikante uit om hierop te reageer (stuur aan chris@gemeentes.co.za) sodat ons n landwye gesprek hieroor kan begin. Die gesprek sal op GDN se webtuiste geplaas word ( co.za). Die volledige Kerkspieël 2006 verskyn binnekort. Die inhoudsopgawe is soos volg: F Jan Bisschoff en Kobus Schoeman Die plek van Kerkspieël gee n oorsigtelike beskrywing van die opname bladsy 3. F Jan Bisschoff Leraar se waarmerk as leier wys hoe leraars se leierskap op verskillende wyses in gemeentes gelegitimeer word. Kerkspieël 2006 se data word vergelyk met n soortgelyke ondersoek in 2001 in die VSA bladsy 3. F Malan Nel Positiewe waardering vir professionaliteit reageer op die goeie nuus in die vorige artikel oor leierskap, maar vra die vraag na leraars se eie selfdefinisie en of die leierskapsidentiteit by God se vreemde teenwoordigheid in ons midde pas bladsy 5. F Kobus Schoeman NG Kerk-lidmate: verbruikers wat kies? kyk na verskuiwings van lidmate en wys daarop dat die totale lidmaattal die afgelope 10 jaar stabiel bly, ten spyte van emigrasie. Gemeentelike migrasie het egter in ses jaar verdubbel bladsy 6. F Malan Nel Verbruikers of geroepenes? - vra nog vier ekstra vrae oor die bedieningsuitdagings wat die vorige artikel oor lidmaatskap aan die lig bring. Hy wonder of lidmate nie skuif vanweë redes wat meer met geroepenheid te make het en nie net met n verbruikersmentaliteit nie bladsy 7. F Jan Bisschoff Sensitiewe senuweepunte in gemeentes skryf oor sake wat konflik in gemeentes aktiveer. Die voorkoms van konflik is hoog en het veral met veranderinge in musiek- en aanbiddingstyl te make 2 bladsy 8. F Danie van Tonder Konflik: probleem of geleentheid? skryf oor die redes vir konflik in gemeentes en dink dat die antwoord eerder gesoek moet word in geleenthede wat konflik vir gemeentes bied bladsy 9. F Jan Bisschoff - Sewe reuse en die NG Kerk: n turksvy...? skryf oor die sewe reuse wat SACLA in 2003 geïdentifiseer het as uitdagings vir die Suid-Afrikaanse samelewing bladsy 10. F Chris Jones In institusionele gevangenisskap vasgevang? reageer op die bevindings rondom die sewe reuse, naamlik dat gemeentes baie doen rondom twee daarvan, te wete armoede/werkloosheid en gesinskrisisse, maar weinig aan die ander vyf: MIV/ vigs, misdaad en korrupsie, geweld, seksisme, en rassisme bladsy 13. F Kobus Schoeman Kinderdienste laat erediensbywoning styg beskou die erediens uit die hoek van bywoningspatrone, musiek en begeleiding, ander eredienste en die gebruik van riglyne vir die erediens bladsy 14. F Kobus Schoeman Daal roepingsverstaan in gemeentes? skryf oor kerkrade en die funksionering van gemeentes uit die hoek van roepingsverstaan bladsy 15. F Jan Woest Is God by as ons sing en bid? wys tereg uit dat musikale opgradering blykbaar weinig invloed het op erediensbywoning en dat n groter klem op die ontwikkeling van goeie hulpmiddels vir begeleiers geplaas moet word bladsy 16. F Jan Woest Hoe lyk ons voor die spieël? wyt die fokus in gemeentes op oorlewing aan n reaksie op verandering in die samelewing. Hy wonder ook of die verhoogde impak van die kerkverband op gemeentes positief of negatief gesien moet word bladsy 16. Daar is nog fassinerende gegewens in Kerkspieël. Interpretasie van die Bybel: 38% van lidmate het n meer letterlike interpretasie teenoor 80% van leraars wat met n meer historiese interpretasie werk. Praat van n uitdaging! Geestelike groei: 40% van die respondente groei danksy hulle eie gemeentes; 28% se groei is danksy hulle eie aktiwiteit, en 12% groei deur dit wat hulle by ander gemeentes as hulle eie vind! Eenheid: 68% leraars is positief oor sigbare kerkeenheid, maar dit is af van 72% in % van leiers is positief oor sigbare eenheid. Dit blyk ook asof mense positief is, maar min doen daaraan Belhar: 48% leraars is positief oor Belhar, maar dit is af van 52% in Net 25% van leiers is egter positief oor Belhar. Dit bly n tameletjie! Chris van Wyk - Artikelredakteur

5 Die plek van Kerkspieël Kobus Schoeman en Jan Bisschoff Die agtste Kerkspieël-opname het in Augustus en September 2006 plaasgevind. Elke gemeente en predikant van die NG Kerk het vraelyste gekry. n Ewekansige steekproef vir die vraelyste is aan erediensgangers en gemeenteleiers gestuur. Die Kerkspieël-opnames kan n belangrike bydrae tot die gesprek binne die kerk en gemeentes lewer. Dit is altyd nodig om vanuit ons gereformeerde tradisie selfondersoekend en krities na onsself te kyk. Maniere van doen wat tien en twintig jaar gelede goed gewerk het, gaan nie noodwendig in nuwe en veranderende omstandighede dieselfde gevolge en resultate lewer nie. Kerkleiers en gemeentes kan verskeie bronne en hulpmiddels vir kritiese selfondersoek gebruik. Uiteraard is die Bybel n kernbron in ons nadenke oor kerk- en gemeente-wees. Daarmee saam loop ons eie geloofstradisie en teologiese raamwerk wat bepaal hoe ons oor n gemeente dink. Ons konteks het onvermydelik n sterk invloed op die manier waarop ons ons kerklike lewe inrig en waarop ons optree. Kerkspieël probeer om sekere empiriese inligting in die spel te bring. Dit gee data en statistiese gegewens van die kerk en gemeentes weer. Al dié invalshoeke behoort in ons kritiese nadenke verreken te word. Kerkspieël is n belangrike bron van inligting. Dié inligting behoort binne n bepaalde raamwerk verstaan te word. Dis n bron wat deel van verskeie ander bronne is. Dis deel van n proses van verstaan en nadenke. Dis n stem náás ander stemme. Dit wil n hoë standaard van geldigheid en betroubaarheid handhaaf. Die gegewens en data moet deel van n groter proses van nadenke en kritiese refleksie wees, anders is dit maar net interessante gegewens. Dé empiriese inligting kan deur die kerkleiding gebruik word in die soeke na n meer geloofwaardige bestaan vir die kerk en gemeentes. Teen dié agtergrond, en as deel van n voortgaande kritiese gesprek, bied ons n paar van die interessante tendense en gegewens van die afgelope opname aan. 3 Leraar se waarmerk as leier Jan Bisschoff Ons dominee in die spotprent het n probleem. Dit lyk of die watervlak styg en hy besig is om te sink. In dié artikel het die water te doen met sy aanvaarding as leier. Daar is predikante wat in hierdie tyd nogal worstel met hulle leierskapsrol. Leierskap in n gemeenskap word op verskillende maniere gelegitimeer. Vir een is dit die leier se opleiding (akademiese kwalifikasies) wat hom of haar aanvaarbaar maak. Vir n ander is dit die leier se vermoë om sekere take te verrig. In n gemeentelike konteks kom daar nóg goed by. Dit is dinge soos om die vertroue van die geloofsgemeenskap te geniet, om predikantstatus te hê Blaai om

6 (Vanaf bl 3) (om geordend te wees), en om deur God vir hierdie taak geroep te wees. Ander faktore soos fisieke voorkoms, geslag en etnisiteit speel ook n rol. In die 2006-opname van Kerkspieël is dié vraag aan predikante gestel: n Verskeidenheid faktore beïnvloed n gemeente se aanvaarding van die predikant se leierskap. Hoe belangrik is elk van die volgende in u huidige gemeente se aanvaarding van u leierskap? (Vraag 46). Die response op hierdie vraag word in die onderstaande tabel gegee. n Soortgelyke ondersoek is in 2001 in die VSA gedoen. Agthonderd-twee-endertig predikante van die Katolieke en Protestantse tradisie het hieraan meegedoen. Dié resultate word in persentasies gegee, met die getal NG predikante in die laaste kolom. Wanneer die respons bestudeer word, is die volgende opvallend: q Die vier belangrikste elemente in die aanvaarding van predikante se leierskap is volgens hulle: Bedieningsbevoegdheid Roeping Vertroue Status (georden en bevestig) as predikant q Die volgende sake lê tussen belangrik en van min belang: Ras of etnisiteit Akademiese kwalifikasies q Die volgende sake word as van min belang beleef: Fisieke voorkoms Geslag Die A-tot-Z Handleiding vir Predikante wat met die 2007-sitting van die Algemene Sinode aanvaar is, bevestig hierdie aanvoeling van predikante. Juis daarom is voortgesette bedieningsontwikkeling (VBO) en deelname aan n mentorsprogram so noodsaaklik. Dit bied die geleentheid om vaardighede aan eietydse behoeftes te koppel, om roeping en die huidige situasie te integreer, asook om krities oor die verhouding van die predikant met die plaaslike gemeente te reflekteer. Wanneer die VSA-resultate saamgelees word, word die belang van konteks beklemtoon. Akademiese kwalifikasies, fisieke voorkoms en geslag speel dáár n groter rol as in SA. Ras of etnisiteit speel n kleiner rol. Soms voel dit regtig of die watervlak aanhoudend styg en jy wil sink. Leierskap stel vandag hoë eise aan elke predikant. Die resultate bevestig die perspektief dat daar wel iets aan die sake wat regtig saakmaak gedoen kan en moet word. Daar is geen rede om te sink nie. Klou vas en bestuur die druk deur die bronne te benut wat beskikbaar is en voortdurend ontwikkel word. Jan Bisschoff, n voormalige studenteleraar, is die afgelope 18 jaar lank leraar van die gemeente Skuilkrans in Pretoria. Hy kombineer sy liefde vir die praktiese teologie met n analitiese ingesteldheid (opgelei as ingenieur!) in sy jarelange betrokkenheid by Kerkspieël. Van groot belang Ietwat belangrik Ietwat onbelangrik Van min belang in % aangedui Om predikant van die gemeente SA te wees (V150) VSA U akademiese kwalifikasies (V151) SA VSA Om n duidelike roeping van God te hê (V152) SA <1 798 VSA Om bevoeg te wees in die bedieningstake, SA <1 <1 805 insluitende prediking (V153) VSA <1 <1 Om die vertroue van die meerderheid SA <1 801 van die gemeente te hê (V154) VSA 91 8 <1 0 U fisieke voorkoms (V155) SA VSA U geslag (V156) SA VSA U ras of etnisiteit (V157) SA VSA

7 Positiewe waardering vir professionaliteit Malan Nel Vraag 46: n Verskeidenheid faktore beïnvloed n gemeente se aanvaarding van die predikant se leierskap. Hoe belangrik is elk van die volgende in u huidige gemeente se aanvaarding van u leierskap? As ek Kerkspieël se vraag 46 reg verstaan, is die antwoorde bedoel om insig te gee in hoe belangrik predikante dink die sake in dié vraag vir lidmate is. Byvoorbeeld: 73% van die predikante in SA oordeel dat lidmate dink die feit dat hulle n predikant van die gemeente is, is belangrik vir die lidmate om hulle leierskap in die gemeente te aanvaar en te legitimeer. Dr Bisschoff lei in die vorige artikel daaruit af dat vier sake vir lidmate belangrik is: Bedieningsbevoegdheid, Roeping, Vertroue, Status (georden en bevestig) as predikant. Dit lyk my na goeie nuus indien dit sou beteken dat die meerderheid lidmate waarde heg aan dit wat in die gereformeerde tradisie tot die "amp van die leraar" behoort. Dit is verblydend dat dit nie ons grade, voorkoms of geslag is wat deurslaggewend is om ons leierskap aanvaarbaar te maak nie. Sou dit beteken dat ons in ons ekklesiologiese reformasie tog in die rigting van die wesenlike beweeg? Sou die feit: dat 43% tóg dink dat akademiese kwalifikasies ietwat belangrik is (plus 8% wat dink dat dit van groot belang is); dat 30% tóg dink dat voorkoms ietwat belangrik is (plus 5% wat dink dat dit van groot belang is) beteken dat ons nie te slordig mag dink oor ons opleiding en voorkoms nie? In n wêreld wat ál meer van predikante vra, dui dit vir my op n positiewe sensitiwiteit en waardering vir die professionele gedrag en verstaan van ons werk, sonder dat júís dit, of nét dit, ons aanvaarding as leiers bepaal. Die groot vraag is hoe ons die geslag- en rasuitslag moet lees. Wat sê dit vir die NG Kerk dat : 41% een of ander vorm van belangrikheid aan geslag koppel; en 69% een of ander vorm van belangrikheid aan ras en etnisiteit heg (35% groot en 34% ietwat belangrik )? Is dit n vlak van reformasie wat ons nog ontsnap? Kan die "slaaf" al ouderling wees en die "baas" in die bank? In die missionale ekklesiologie is dit tog redelik duidelik Bybels, of is dit nie? In die geheel dink ek dat ons oor die bogaande bevindinge bly moet wees. Dit is n bemoediging op die pad van ons groei. Wat ek graag sou wou weet, is hoeveel van die predikante wat aan die ondersoek deelgeneem het, hulleself as leiers beskou? Syfers hieroor is nie altyd bemoedigend nie. In 1997 nog bevind Barna (uit n steekproef onder 601 predikante in die VSA) dat slegs 5% dink dat hulle primêre gawe leierskap is. Wanneer my rol ál meer onseker word, word ekself dikwels ál meer onseker, en word die verwagtings wat van my gekoester word ook ál hoe meer onrealisties (Barna 1998:29). Binne ons wording tot eg reformerende kerk, sal ons waarskynlik dié vreemde dinamika moet verreken: Ons sal ons ál minder met ander professies kan identifiseer en vergelyk. Ons sal voorbereid moet wees om "vreemde" (immers vir hierdie eeu vreemd) opofferings te maak (vgl Gibbs en Coffee 2001:97). Ons leierskapsidentiteit is net té vreemd aan hierdie wêreld so vreemd soos Sý teenwoordigheid in ons midde. Malan Nel is n praktiese teoloog in murg en been. Hy het diep spore getrap in die NG Kerk as prediker, reeds van sy Jeug-tot-Jeug-aksie-dae af. As professor in Praktiese Teologie aan UP was hy deur die jare intens betrokke by die ontwikkeling van die konsep van VTO/VBO en die uiteindelike A-tot-Z Handleiding vir predikante, sowel as in die praktyk by Excelsus (UP se VBO), SBO (Sentrum vir Bedieningsontwikkeling) en SKB (Sentrum vir Kontekstuele Bediening). 5

8 NG Kerk-lidmate: verbruikers wat kies? wordende bevolking. Dié tendens kan saamgelees word met die veroudering van die blanke bevolking. Kobus Schoeman Wat is die invloed van emigrasie op die kerk se lidmaattal? Die kerk en elke gemeente bestaan uit sy lidmate. Dit is die boustene van elke geloofsgemeenskap. Een van die belangrikste kritiese vrae is of ons meer of minder word. Groei ons of kwyn ons? Watter verskuiwings is besig om plaas te vind en watter patrone kan uit die samestelling van die lidmate afgelei word? Lyk die lidmate maar soos tien en twintig jaar gelede? Dit is makliker om eers algemene tendense uit te wys. Binne die groter prentjie van die kerk het elke gemeente n eie unieke situasie. Grafies kan die tendense oor lidmaatgetalle van die afgelope aantal opnames só voorgestel word: ' Lidmaatgetallle Belydend Doop+ Totaal n Eerste algemene opmerking is dat die totale lidmaattal oor die afgelope tien jaar relatief stabiel gebly het. Dit geld veral die belydende lidmate in die NG Kerk wat op ongeveer bly. Dooplidmate daal deurgaans met elke opname. Dié daling was die afgelope tien jaar ongeveer Mense word ouer en minder babas word gebore. Dit is tipies van n ouer 6 Geen amptelike statistiek is beskikbaar nie, daar kan slegs met ramings gewerk word. Die South African Institute for Race Relations raam dat ongeveer een miljoen blankes die land tussen 1995 en 2005 verlaat het. As dié syfer as vertrekpunt aanvaar word, kan geredeneer word dat die kerk waarskynlik beter gedoen het as wat algemeen verwag kan word. Die punt is dat daar nie n grootskaalse uitvloei uit die NG Kerk was nie. Dit kan selfs wees dat dit ten spyte van emigrasie effens gegroei het. Dit is egter ook waar dat die kerk nie groei as gevolg van n groot aantal nuwe lidmate wat vir die eerste keer deel van die kerk word nie. Die tendense lyk té veel na demografiese tendense en nie na dié van n groeiende missionale kerk nie. Wat kan uit die samestelling van die kerkbevolking afgelei word? In 1981 was tweederdes van lidmate belydend en n derde dooplidmate. In 2006 is 77% belydende lidmate en 23% dooplidmate. Die 2006-opname vra die eerste keer na die aantal lidmate ouer as 60-jaar. Twee en twintig persent van lidmate in 2006 was ouer as 60. Dit beteken dat daar byna net soveel lidmate ouer as 60 is as dié wat jonger as 16-jaar is. Die kerk is dus beslis besig om te vergrys, en dit teen n stygende tendens. Twee kritiese vrae kan gevra word: Hoe dink ons oor dooplidmate? Wat kan gedoen word om die tendens van vergrysing om te keer? Word genoeg gedoen om dooplidmate te begelei op hulle geloofspad en om hulle binne die gemeente te behou en te versorg? Hoe lyk die kerk se bediening aan lidmate ouer as 60-jaar? Daar lê waarskynlik n enorme potensiaal in dié gedeelte van die kerk. Is daar n effektiewe bediening aan senior lidmate? Die afhanklike en verswakte bejaarde gaan ál groter bedieningseise aan die kerk en gemeentes stel.

9 (Vanaf bl 6) Hoe skuif lidmate tussen gemeentes rond? Om dié vraag te beantwoord, is dit nodig om tussen denominasionele en gemeentelike migrasie te onderskei. Denominasionele migrasie verwys na lidmate wat die NG Kerk verlaat en by ander denominasies aansluit, of na lidmate van ander denominasies na die NG Kerk toe oorkom. Die getal behels minder as 1.5% van die totale kerkbevolking. Die kerk het na raming n wins van ongeveer lidmate (2004 tot 2006) gehad. Ten spyte van individuele omstandighede waar groter persentasies lidmate gemeentes verlaat en dit dié gemeentes se voortbestaan bedreig, is dit binne die groter prentjie egter beslis nie n belangrike tendens nie n feit wat verskeie vorige opnames al bevestig het. Gemeentelike migrasie is n veel belangriker saak. Lidmate beweeg ál hoe meer en gemakliker tussen verskillende NG gemeentes rond. Hulle kies ál meer by watter gemeente hulle wil inskakel. Dit kan nie meer as vanselfsprekend aanvaar word dat lidmate inskakel by die gemeente binne wie se geografiese grense hulle woon nie. Dié vorm van migrasie word as gemeentelike migrasie beskryf. Dié vraag is die eerste keer met die opname gevra. Meer as lidmate het na raming in 2006 by n gemeente anders as die een waarbinne hulle woon, ingeskakel. Dié vorm van migrasie styg tot 14% van die totale lidmaattal en verdubbel oor die afgelope ses jaar van Dié syfer is in alle waarskynlikheid nog hoër, want die raming is gegrond op amptelike kerkkantoorsyfers. Die kritiese vraag in dié verband is hoe dink ons oor kerklidmaatskap? Lidmate kies ál hoe meer sélf die gemeente waarby hulle wil inskakel. Sou dit beteken dat gemeentes toenemend in kompetisie met mekaar kom weens lidmate wat as verbruikers ál hoe meer begin kies van watter produk hulle hou? Dit kan die kerk net baat om weer nuut en kreatief oor lidmaatskap te dink. Daar sal spesifiek gedink moet word oor lidmate se lojaliteit teenoor die NG Kerk in die breë, en hulle lojaliteit en verbintenis aan die plaaslike gemeente. Kobus Schoeman is die afgelope 14 jaar leraar van Riviera in Pretoria. 7 Verbruikers of geroepenes? Malan Nel Ons word ouer en ons kinders minder. Dit is n empiriese werklikheid. Volgens die syfers is ons redelik onaangeraak deur denominasionele migrasie. Hieroor moet ons tog eg bly wees. Albei syfers sê ook iets anders. Kobus Schoeman wys op drie ernstige bedieningsimplikasies: Wat doen ons met dooplidmate? Hoe bedien ons die oor-sestigs? Hoe dink ons oor lidmaatskap? Vier vrae wat my nie wil loslaat nie, is: q Hoe hervorm ons die geloofsontwikkeling van dooplidmate tot in sy wortel? Hoe word ons n kerk en gemeentes in konteks wat radikaal nuut dink oor kerkwees, en een wie se kategese dit weerspieël? Het NG lidmate n kerkbegrip en selfs gemeentelike lojaliteit? Ek bedoel nie modernistiese lojaliteit nie, maar roeping-tot-vernuwing(reformasie)-lojaliteit. Watter teologie sal vir ons hierdie uitkoms lewer? q Hoe benut ons dooplidmate in n missionale bediening sodat hulle weet dooplidmate is wesenlik deel van die geloofsgemeenskap? Ek dink dit is redelik bo verdenking: Jy verloor nie maklik mense wat in n bediening ingetrek word nie. q Werk NG gemeentes, en ons almal, aan die ontwikkeling van n kultuur waar lidmate nie by aftrede uit die bediening uittree nie? Die grootste werksmag in die VSA is vrywilligers en die meeste hiervan is afgetredenes. Haal ons kerkbegrip of gebrek daaraan ons hierby in? Gemeentes met baie afgetredenes behoort die sterkste gemeentes te wees! q Het ons al die verband lidmaatskap-dissipelskap goed genoeg deurdink? Is groot (baie lidmate) noodwendig wat ons soek? Net so min as wat klein suiwer is, is groot effektief. Is n gemeente wat tot nader aan sy dissipelgrootte verklein nie miskien missonaal méér effektief nie? En wanneer ons kleiner word, word ons nie om die regte redes ook meer "gesuiwer" tot effektiewe missionale relevansie in elke omgewing waar daar n gemeente is nie? Ek is in die versoeking om op die vlak van die verbruikersmentaliteit en oorgrens-lidmaatskap ook te vra: Kan ons die kontekstuele relevansie van die oorgrens-lidmate al meet? Ek bedoel die "waar-ekbly"-relevansie. Ons is tog seker al "daar" dat ons nie "is waar ons is" omdat grense ons daartoe verplig nie, maar omdat roeping en integriteit ons daartoe "dring", of hoe?

10 Sensitiewe senuweepunte in gemeentes Oorsake van konflik Jan Bisschoff Kerkspieël 2006 het ook konflikpatrone in gemeentes nagevors. Die vrae het gekonsentreer op die voorkoms van konflik en die redes daarvoor. Die voorkoms van konflik Tabel 1: In die afgelope twee jaar was daar enige konflik in die gemeente? (merk een) Uit tabel 1 is dit duidelik dat 73% van respondente (591) konflik rapporteer, en hiervan is 21% ernstig. Die redes vir konflik f % Geen konflik waarvan ek bewus is nie Minder ernstige konflik Ernstige konflik Ernstige konflik sodat van die leier(s) en/of lidmate die gemeente verlaat het Weet nie 7 <1 TOTAAL 809 Op die vraag waaroor die konflik was, kon respondente elkeen merk wat in hulle situasie van toepassing is. Die persentasie is vir die respondente wat konflik gerapporteer het (dws 591). Hierdie persentasies gee n aanduiding van watter senuwees tans in gemeentes sensitief is en konflik kan veroorsaak. Dit is belangrik om te onthou wanneer die opname gedoen is Augustus Gesprekke oor kerkeenheid wat daarná gehou is, kon n verdere impak op leraars se ervaring van konflik in gemeentes gehad het. f % Verandering in musiekstyl Verandering in aanbiddingstyl Leierskap in die gemeente Finansies Die Belhar-belydenisskrif Kerkeenheid Konflik tussen die voltydse personeel van die gemeente en die leraars Verandering in ander programme van die gemeente n Nuwe gebou of verandering aan bestaande gebou Sake rakende homoseksualiteit Rassesake 41 7 Leerstellig 41 7 Politieke verskille 38 6 Seksuele wangedrag 22 4 AL OP JOU RAK? Vennoot in geloof en bediening Die Kerkorde van die NG Kerk Met reglemente, kerkordelike riglyne en funksionele besluite soos vasgestel deur die Algemene Sinode in Junie 2007 Prys: R69.95 Bestel by: of 0860 BMEDIA bestel@bmedia.co.za 8

11 Konflik: probleem of geleentheid? Danie van Tonder Die jongste Kerkspieël toon interessante tendense oor konflik in gemeentes. Twee en vyftig persent van respondente sê dat daar minder ernstige konflik in hulle gemeentes bestaan, terwyl 21% kennis dra van ernstige konflik in so n mate dat leiers of lidmate die gemeente verlaat het. Dit beteken dat soveel as 73% van respondente rapporteer dat konflik in gemeentes teenwoordig is. Volgens die respondente is daar veral drie areas wat opval as gevra word waaroor die konflik gaan. En nee, Belhar en die homoseksualiteitsdebat is nie deel daarvan nie! Dit is eerder oor veranderinge in musiekstyl (32% van respondente), veranderinge in aanbiddingstyl (31%) en oor leierskap in die gemeente (30%) dat konflk ontstaan. Het ons n kerk van konflik geword? Dit sou n lang debat afgee om te probeer om te ontdek wat die redes vir die konflik is. Eerder moet gevra word na geleenthede in dié konflik-belade kerk. Geleentheid 1: Beklemtoon konstruktiewe gesprek oor God, die Bybel, identiteit en roeping Miskien word té veel energie spandeer aan pogings om konflik op te los, eerder as om die primêre taak van die kerk te beklemtoon. Die eerste twee areas waar konflik manifesteer, by musiek en aanbidding, is te wagte, maar dat dit ook oor leierskap gebeur, was ietwat van n verrassing. Of is dit? Die enigste manier om leierskap en lidmate met minder konflik náder aan mekaar te bring, is om op God, die Bybel, identiteit en roeping te fokus. As gesprekke oor dié onderwerpe in elke faset van die gemeentelike lewe gevoer word, verskuif die oordrewe klem op konflik mettertyd na n konstruktiewe gesprek. Dit is eers as ons iets van God begin verstaan (en sáám dié soektog deel), dat ons begin verstaan dat die akkommodasie van verskillende spiritualiteite, soos dit in musiek en aanbidding na vore kom, nie konflik hóéf 9 te veroorsaak nie. Begrip vir mekaar en wedersydse akkommodasie, kan nie losgemaak word van n gesprek oor God, die Bybel, identiteit en roeping nie. Geleentheid 2: Verander bediening áán lidmate na een déúr lidmate Lê die moed aan die dag om n kultuurverandering te bewerkstellig wat die bediening aan lidmate omdraai na n bediening deur lidmate. Konflikvlakke verhoog dramaties in gemeentes wat na binne gerig is. Met hartseer moet ons bely: Is dit nie waar van soveel NG gemeentes nie? n Vraag wat altyd help met hierdie traumatiese verandering, is: Wie gaan ons mis as die gemeente toemaak? Dié ontstellende vraag help lidmate om te begin dink: As niemand ons gaan mis behalwe ons eie paar lidmate nie... Geleentheid 3: Benut die areas van konflik vir transformasie Konflik open geleenthede vir transformasie. Die gemeentes wat hoë konflikvlakke beleef, vergeet dikwels dat elke gemeente in Suid-Afrika vandag in n proses van transformasie is. Party ervaar die transformasie méér akuut as ander, maar nie een spring dit vry nie. Die kerk beskik oor n magdom programme en hulpmiddels om gemeentes daarmee te help. Dink maar net aan die Vennootskap van Gestuurde Gemeentes en die Seisoen van Luister. Geleentheid 4: Besin oor die rol van die kerkraad Veral die konflik oor leierskap, daag ons uit om te besin oor die rol van die kerkraad. Té veel kerkrade hanteer net administratiewe en bestuursake. Leierskap vra juis dat kerkrade gemeentes op die pad van identiteit en roeping moet begelei. Op die ou einde moet gemeentes weer luister na die stories wat hulle tot nou toe geskryf het. Dit sal hulle help om te besin oor hulle toekomsstorie wat n storie van hoop moet wees, sonder om vas te val in randsake wat onnodig konflik opjaag. Die grootste geleentheid vir die kerk lê daarin dat ons fokus op God wat ons geroep het om n verskil in die wêreld te maak! Danie van Tonder is die afgelope 18 jaar lank reeds leraar in die gemeente Pellissier in Bloemfontein. Hy is die spanleier van die fasiliteringspan in die Sinode van die Oranje-Vrystaat, en het gepromoveer in die etiek.

12 Sewe reuse en die NG Kerk: n turksvy...? Die samelewing in SA het die afgelope tyd nogal dramaties verander. In 2003 het SACLA (South African Christian Leadership Assembly) sewe reuse geïdentifiseer wat die Suid-Afrikaanse samelewing uitdaag en selfs afbreek. Dié reuse is met Goliat van 1 Samuel 17 vergelyk, soos wat die volgende grafiese voorstelling aandui: Die sewe reuse is: 1) MIV/vigs 2) Misdaad en korrupsie 3) Geweld 4) Armoede en werkloosheid 5) Seksisme 6) Rassisme 7) Gesinsgeweld SACLA het nie net reuse geïdentifiseer nie. Hulle het ook planne uitgewerk hoe kerke in die gemeenskap betrokke kan raak. Hierdie reuse moet gekonfronteer word. Die kerk het hierin n belangrike rol te speel. Wat doen die NG Kerk in dié verband? Dié nadenke hieroor word begelei deur die kerk se geskiedenis. Jan Bisschoff 10 In die verlede het gemeentes hoofsaaklik aandag gegee aan die nood van hulle eie lidmate. Hierin het die Christelike Maatskaplike Raad (CMR) n belangrike rol gespeel. Die staat het die CMR subsidieer. Verder het die Algemene Sinode en streeksinodes inisiatief geneem. In dié proses het lidmate en gemeentes hulle eie verantwoordelikheid onderspeel. Die interaksie van die NG Kerk en die regering vóór 1994 het dit moontlik gemaak dat die regering die werk van die NG Kerk ondersteun het. Dit het n afhanklikheid geskep wat later die werk laat vasdraai het as gevolg van n tekort aan geld. Die nuwe politieke era sedert 1994 het die NG Kerk met die dilemma konfronteer van hoe om projekte in die samelewing te befonds. Hy moes sy teologiese posisie heroorweeg: Verantwoordelikheid in die samelewing hang af van die verstaan van missie en visie. Die roepingsverklaring van die kerk is n antwoord op hierdie vraag. Wat gebeur egter op grondvlak? Hoe reageer gemeentes op die sosiale reuse wat die samelewing bedreig? Die Kerkspieël-opname van 2006 onder predikante het spesifiek hieraan aandag gegee. Vraelyste is aan predikante uitgestuur en 818 is voltooi. Dit verteenwoordig n 42%-respons. Respondente moes op die volgende vrae reageer: q Gee u gemeente spesifiek aandag aan die volgende sake? Op elk van die sewe reuse is n ja- of neeantwoord gevra. q Indien ja, watter aksies loods u gemeente? q Hoe is uself betrokke? Tabel 1: Respons: gee u gemeente spesifiek aandag aan die volgende sake? Ja% Nee Armoede en Werkloosheid Gesinskrisisse Misdaad en Korrupsie Geweld MIV/vigs Rassisme Seksisme

13 Ek gee net aandag aan die response op die eerste vraag: eers n oorsig (tabel 1), dan response volgens gemeentekategorie (tabel 2), en laastens volgens bedieningsmodel (tabel 3). Watter reuse (tabel 1)? Sommige van die reuse het n direkte impak op die NG Kerk, terwyl ander s n weer baie minder is. Die sewe reuse verwys na die groter samelewing van SA. In die wit gemeenskap, omtrent 9% van die bevolking van 48 miljoen mense, is die drie reuse met die grootste impak armoede/werkloosheid, gesinskrisisse en misdaad/korrupsie. Die probleem van MIV/Vigs het nie dieselfde impak soos in die swart gemeenskap nie. Dit verklaar die lae posisie van dié reus in die respons. Terselfdertyd is dit opvallend dat die wit gemeenskap nie rassisme en seksisme as n probleem sien nie. Die volgende redes kan dit verklaar: Kulturele verskille aangaande seksisme en rassisme. Vrees vir die reaksie van wit kerklidmate dat rassisme weer eens genoem word skuldgevoelens en die begeerte om die verlede agter te laat. Teologiese redes: n Lang tyd is die politieke bestel teologies gewettig. Die geheelrespons is teleurstellend. Minder as 50% van gemeentes gee spesifiek aandag aan die probleme wat vyf van die sewe reuse skep! Respons volgens gemeentekategorie (tabel 2) Gemeentes kan gekategoriseer word volgens die plaaslike konteks. Op die oomblik verdeel ons gemeentes van die NG Kerk in die volgende vier kategorieë: 1) Gemeentes wat in heel klein dorpies/gemeenskappe geleë is waar daar net een NG leraar is. 2) Gemeentes in dorpe wat so groot is dat daar twee tot vier NG leraars werk (ongeag die aantal gemeentes). 3) Gemeentes in n dorp met meer as vier NG leraars, ongeag die aantal gemeentes. 4) n Gemeentes in stedelike gebiede wat woonhuise, meenthuise, woonstelle en ook kleinhoewes kan insluit. Die verskille in response kan soos volg verklaar word: Sowel materiële as menslike hulpbronne speel n belangrike rol in die vermoë van gemeentes om betrokke te raak in die stryd teen die sewe reuse. Gemeentes in n klein plattelandse konteks het dit moeilik om ekonomies te oorleef. Dit maak dit dus moeilik om n volhoubare bediening in stand te hou. Gesagstrukture speel n belangrike rol in die vermoë van gemeentes om aan die samelewingskrisisse Tabel 2: Gemeentekategorie en ja -response op die vraag of die gemeente spesifiek aandag gee aan sake aangaande die sewe reuse Klein platteland Groot platteland Groot dorp Voorstedelike stad % f % f % f % f N Armoede en Werkloosheid Gesinskrisisse Misdaad en Korrupsie MIV/vigs Geweld Rassisme Seksisme

14 deel te neem. Wat lidmate van hulle leraar verwag in terme van bediening en ondersteuning, bepaal ook wat hulle hom of haar sal toelaat om te doen. Verder is die visie en oortuiging van die leraar self belangrik. Konflik tussen leraar en gemeente lei telkemale tot ondergang van beide. Respons volgens bedieningsmodel (tabel 3) n Ander manier om die response te beoordeel is om deur die lens van bedieningsmodelle te kyk. Die tradisionele bedieningsmodel verdeel die gemeente in wyke met diakens en ouderlinge. Komitees bestuur die werk van die gemeente en doen aan die kerkraad verslag. Dié model was baie jare lank die enigste in die NG Kerk (in tabel 3 word hierna verwys as tradisionele ). In die afgelope 20 jaar het transformasie in die NG Kerk plaasgevind. Die opkoms van die kleingroepbediening het ruimte geskep waar lidmate mekaar bedien, Bybelstudie doen en met verskillende projekte uitreik (in tabel 3 aangedui as Groep ). Sommige gemeentes probeer steeds om die ou model te behou en terselfdertyd die nuwe te implementeer (in tabel 3 bekend as Kombinasie ). Volgens hierdie respons is gemeentes waar lidmate in n kleingroep deel neem méér betrokke daarby om iets te doen aan die sewe reuse as gemeentes wat n tradisionele bedieningsmodel volg. Samevattend Plaaslike probleme (armoede en gesinskrisisse) bepaal die respons van die NG Kerk. Rassisme en seksisme beïnvloed dit die minste. Voorstedelike gemeentes is méér betrokke as plattelandse gemeentes. Gemeentes met n kleingroepbediening doen ook méér as gemeentes met n tradisionele bedieningsmodel (wyke, ens). Die impak van die kerk begin by sosiale optrede daar waar n gemeenskap ervaar dat die plaaslike kerk betrokke is. Dáár word verhoudinge gebou en die evangelie aantreklik gemaak. Die sewe reuse bied n geleentheid vir so n betrokkenheid. Terwyl daar empatie met die plaaslike gemeente is wat nie alles kan doen nie, is dit tog so dat negatiewe persepsies gevorm word wanneer die kerk by dié sake afwesig is. Tabel 3: Ja -respons op die vraag of die gemeente spesifiek aandag gee aan volgende sake (in %) Tradisioneel Groep Kombinasie % f % f % f N Armoede en Werkloosheid Gesinskrisisse Misdaad en Korrupsie Geweld MIV/vigs Rassisme Seksisme Maksimum totaal van elke kolom

15 Chris Jones In institusionele gevangenisskap vasgevang? Die grootste fout wat n mens kan maak, is om niks te doen nie omdat jy gedink het jy kan te min doen! - Edmund Burke Mense is besig om die waardes van die gevestigde kerke van die moderniteit te weeg en te lig te bevind. Kerke wat uit Europa na Afrika gekom en hulle Europese identiteit en teologie (grootliks) behou het, is besig om markaandeel te verloor, terwyl die onafhanklike kerke in Afrika asook die pinkster- en charismatiese kerke se lidmaatgetalle styg onder andere vanweë die feit dat hulle hulleself in n nuwe, postmoderne tyd kontekstualiseer. Die kerk van die toekoms sal die kerk wees wat onder meer op die nood van die samelewing fokus. Gevestigde kerke sal moet leer wegbuig van hulle verknogtheid aan tradisionalisme, van die verstaan van die evangelie binne die Afrikaner-ideologiese raamwerk en allerlei gemaksones. Empiriese gegewens: hoekom goeie nuus? Dit is lofwaardig dat 80% van gemeentes aandag aan armoede en werkloosheidsprojekte gee, en 71% aan gesinskrisisse. Alhoewel dié betrokkenheid nie gekwantifiseer word nie, is die behoefte en dringendheid by so baie gemeentes om n verskil (hoe gering ook al) in hierdie opsigte te maak, goeie nuus! Want die kerk van die toekoms is die kerk wat herstel kan uitleef teenoor diegene op wie daar neergesien word, wat stukkend langs die lewenspad lê en deur die samelewing opsy gestoot word. Ons sal móét slaag om op n beskeie wyse die hartklop van God hieroor te hoor, en om sy waardes vir die samelewing, huwelik en gesin nuut, vars en met deernis te leef. 13 Wat is die slegte nuus? Die feit dat MIV/vigs, rassisme en seksisme nie baie aandag kry nie, en dat 50% van gemeentes niks aan vyf van die sewe reuse doen nie, is kommerwekkend, al verduidelik jy dit hóé. Uit die geskiedenis van die vroeë kerk leer ons dat Christene mekaar en ánder mense uit liefde versorg en iets aan ongeregtigheid gedoen het. Ons lees byvoorbeeld dat daar in n stadium twee groot epidemies in die Romeinse Ryk was. In die eerste een is ongeveer n kwart tot n derde van mense in die Romeinse Ryk oorlede. Honderd jaar later het die tweede epidemie toegeslaan. Daartydens is ongeveer mense per dag in Rome alleen oorlede! Die Christene het in dié tyd meer as enige ander groep oorleef, omdat hulle na mekaar omgesien het. Ook het hulle ander siekes versorg. Ná elke epidemie het mense in groot getalle by Christelike gemeentes ingeskakel. Wat n uitdaging ten opsigte van MIV/vigs! Verdere redes waarom die vroeë kerk so vinnig gegroei en ver versprei het, is dat hulle iets aan die vraagstukke en ongeregtighede van hulle tyd gedoen het. Dít is wat Christus vandag steeds vir die wêreld deur ons wil wees! Wat kan hieraan gedoen word en wie moet dit doen? Ons sit met goed opgeleide dominees en geestelike leiers wat gemeentes uit hulle institusionele gevangenisskap sal móét lei. Hiervoor is roepingsfokus, die wíl en die know-how nodig, asook gemeentes wat hulle leiers toelaat om dit te doen. Saam hiermee is lewende geloofsgemeenskappe van noodsaaklike belang, byvoorbeeld kleingroepe wat hulle roeping en moontlikhede vir getuienis in afhanklikheid van die Woord en Gees uitsorteer. Ten slotte: Dit sal ook ekumenies gedoen moet word, want die aanslae van die wêreld is net té sterk vir n verdeelde kerk! Chris Jones was tot onlangs leraar by Ceresvallei. Hy is tans betrokke by die Kantoor vir Moraliteit van Communitas/Buvton en die Beyers Naudé Sentrum vir Publieke Teologie.

16 Kinderdienste laat erediensbywoning styg Kobus Schoeman Die erediens is ongetwyfeld die belangrikste weeklikse ontmoetingsgebeurtenis van die gemeente. Dit is die kernsamekoms elke week van gelowiges. Bywoningspatrone sê daarom iets van ʼn gemeente se geloofslewe en toewyding. Vanaf die eerste opname word bywoningspatrone gedoen. Deurgaans is dieselfde metodologie gebruik sodat die bywoningspatrone met mekaar vergelyk kan word. Die eerste vier Sondae van die betrokke jaar word die bywoning gemeet. Dit word dan as ʼn persentasie van die totale lidmaattal van die gemeente uitgedruk. Erediensbywoning Hier onder is ʼn grafiese voorstelling van die patrone oor die afgelope agt opnames. % Erediensbywoning Die oggenddiens sluit kinderdienste in. 65% van gemeentes het ʼn kinderdiens. Die kinderdiensbywoning is 5%. Dit beteken dat sonder ʼn kinderdiens bywoning tot 28% sou gedaal het. Aanddiensbywoning het effens verbeter. Musiek en begeleiding Rondom die musiek en begeleiding is vrae gevra oor liederebundels, begeleiersgroepe/orkeste en die primêre vorm van begeleiding Oggenddiens Aanddiens Watter liederebundels gebruik u tydens die erediens? (Uitgedruk as n persentasie) Ja Nee Ja Nee Liedboek n Eie bundel Het u gemeente n begeleiersgroep/orkes wat met die sangbegeleiding behulpsaam is? (Uitgedruk as n persentasie) Wat is die primêre begeleiding tydens die volgende erediens? (Uitgedruk as n persentasie) Orrel Begeleiersgroep Klavier Oggenddiens Erediens toegespits op kleiner kinders Aanddiens Ander eredienste Ander eredienste Rondom ander eredienste is vrae gevra oor taal- en kultuurgroepe en afsonderlike kinderdienste. Riglyne vir die erediens Laastens is gemeentes se gebruik van Leesroosters nagevors. Ja Nee Ander instrumente Het u gemeente, naas die gewone erediens, ook ander eredienste toegespits op ander taal- en kultuurgroepe? (Uitgedruk as n persentasie) Ja 16.8 Nee 83.2 Gebruik u die volgende as riglyn vir die rigting van die erediens en prediking? (Uitgedruk as n persentasie) Altyd Soms Nooit Leesrooster Woordwyser Ander Ander

17 Daal roepingsverstaan in gemeentes? Kobus Schoeman Gemeentes moes n oop vraag antwoord: Wat is die belangrikste doelwitte waarop die kerkraad ooreengekom het? Agt en dertig persent van hulle het geen of onbekend aangedui. In 2004 was dit 34 %. Dit is ontstellend dat so n groot persentasie gemeentes beplan om nêrens uit te kom nie! Dalk doen hulle dit baie goed...? Die response van die 62% gemeentes wat doelwitte aangedui het, is gekodeer en sekere gewigte is daaraan toegeken. Gewig uit 100: Versorging, omgee 20 Erediensgroei 19 Opbou 18 Uitreik, sending 18 Indien krities na die response gekyk word, is dit duidelik dat die eerste drie meesal na binne gerig is. Slegs die laaste dui op n gerigtheid na buite ( n moontlik missionale verstaan van gemeente-wees). n Volgende respons sluit hierby aan. Gemeentes moes hulle funksionering op n skaal tussen sendingprojekte en n missionale verstaan plaas. Slegs n derde het hulleself binne n missionale verstaan van gemeente-wees geplaas. Ongeveer n derde was met sendingprojekte besig, en n derde in die middel. Sonder om n waardeoordeel te maak, kan gevra word na gemeentes se verstaan van hulle taak en roeping binne n nuwe en veranderende konteks. Die volgende twee tabelle wys hoe gemeentes hulle taak en roeping verstaan. Hoe funksioneer die gemeente in terme van uitreik? Merk die punt op die skaal wat die naaste aan die stelling is waarmee u saamstem. (Uitgedruk as n persentasie) As een met sendingprojekte wat deel is van die gewone gemeente-aktiwiteite Hoe sou u gemeente se huidige rigting tipeer? (Uitgedruk as n persentasie) As n missionale gemeente wat sy bestaan sien as deel van God se sending na hierdie wêreld Nee % N % Sterwend Besig met instandhouding/oorlewing Groeiend Dinamies groeiend Die respons op die vraag na gemeentelike rigting gee n kykie in die selfverstaan van die leierskap van gemeentes. Die algemene tendens in 2006 is meer negatief as in Méér gemeentes sien hulleself as sterwend, of is net besig met instandhouding. Minder is besig om te groei. Dié prentjie, saam met die gebrek aan doelwitte van baie gemeentes, is werklik ontstellend. Dit wil voorkom asof die gemeentes wat beplan om nêrens uit te kom nie, dit wel regkry! Die kerk en gemeentes sal indringend moet besin oor hulle koers en rigting. Kerkrade en vergaderings: samestelling 85% van die gemeentes in die NG Kerk het n enkele kerkraad bestaande uit ouderlinge en diakens. Interessante skuiwe is sigbaar in die samestelling van kerkrade. Wie is die voorsitter van die kerkraad? Nee % N % Predikant op n rotasiebasis Leierpredikant Dieselfde predikant Ouderling In net twee jaar, van 2004 tot 2006, verander die voorsitterskap van die kerkraad ingrypend. Al hoe meer kerkrade maak ook van n leierpredikant gebruik. Die vraag wat n mens verder moet vra is: Hoe dink ons oor spanleierskap? Die rol van kerkvergaderings Breër kerkvergaderings begin om n belangriker rol in gemeentes te speel: Watter rol speel die volgende kerkvergaderings in die funksionering van die gemeente? (Uitgedruk as n persentasie) Geen rol Geringe rol Belangrike rol Geen rol Geringe rol Belangrike rol Algemene Sinode Streeksinode Ring

18 Is God by as ons sing en bid? Hoe lyk ons voor die spieël? Die oggenddiensbywoning, wat in alle gemeentes die belangrikste is (en in baie plattelandse gemeentes die enigste aanbiddingsgeleentheid vir die week), is op die laagste persentasiepunt sedert die begin van opnames. Al het die kerk se lidmaattal oor die verloop van hierdie 15 jaar gedaal, is dit onvermydelik om te besef dat die bruto-getal aanbidders wat Sondae in die NG Kerk saamkom, regtig nie baie hoog is nie. Hoekom is dit so? n Mens wonder veral oor hierdie tendens wanneer jy opmerk dat oor die tydperk van 13 jaar, van 1993 tot 2006, orkeste, verrykte liedere, die inhoud en nuwe wyses van begeleiding met n byna dramatiese 20% toegeneem het. Jare lank was dit die algemene kritiek van veral die jonger garde dat die sang en musiek in NG gemeentes doods is in vergelyking met ander geloofsgemeenskappe, veral van die charismatiese groepe. Dit wil dus voorkom of die bands en die songs méér word, maar diegene wat saamsing, stadigaan ál hoe minder. Dat n voortdurende musikale opgradering klaarblyklik nie die haas uit die hoed haal nie, noop n mens dus om te vra na wat dan gebeur tydens eredienste wat maak dat hierdie tendens van gestadigde afname in bywoning voortduur. Hulpmiddels Omdat die steekproef nie ook ander wesenlike dimensies van gemeentes se aanbiddingsgeleentheid peil nie, is dit seker onvanpas om te spekuleer. Gemeet aan die gereelde gebruik van die Leesrooster en Woordwyser as riglyne vir die inrigting van die erediens en die prediking, wil dit tog voorkom asof die poging om n ekumenies-georiënteerde tradisie in die NG Kerk te vestig wat die inhoud en ritmes van die kerklike jaar gestand doen, redelik omvattend inslag gevind het. My vermoede is dat die kerkverband dalk in dié opsig nóg meer doelgerig en omvattend sal moet moeite doen om insette te lewer in die vorm van kwaliteit hulpmiddels vir aanbiddingsbegeleiers om die eredienste van die gemeentes te verdiep. Méér deurlopend as wat dalk tans die geval is, moet egte ontmoetings met die lewende God begelei word. Jan Woest was ná 5 jaar in Bothasig 11 jaar lank in Leonardville predikant. Sedert 2004 is hy in diens van die Namibiese sinode, verantwoordelik vir die begeleiding van die renovaré-proses. Jan sê dat in sy betrokkenheid by die kerk en gemeentes, probeer hy wanneer hy soggens opstaan wonder en worry oor dieselfde dinge waaroor hy dink God daagliks wonder en worry. Jan Woest 16 Dit is opsigtelik dat gemeentelike leierskap n definitiewe skuif in samestelling toon. Vroulike kerkraadslede word deurlopend méér. Wanneer hierdie sensitiewer leierskap in 2006 voor die spieël staan en hulle waarnemings en ervarings van gemeentes se selfbeeld gee, sien 52% van hulle n staties tot sterwende profiel. Ek wonder of dit dalk op n baie subtiele manier uitdrukking is van die effek wat die samelewingstoestand op hulle selfbelewing het. In n tyd van voortdurende turbulensie, verandering en onsekerheid, is dit dalk begryplik dat gemeenteleiers, met n natuurlike behoefte aan sekuriteit en stabiliteit, sal dink: Survival is the name of the game. Verder korreleer dit ook met die reeds hoë en nog steeds stygende neiging by gemeentes om hulle energie en kapasiteit hoofsaaklik op hulleself en hulle eie behoeftes te rig. Die ongelukkige werklikheid is dat die oorgrote meerderheid van NG gemeentes nie met n grondige missionale bewussyn en praktyk leef nie. n Missionale karakter vind uitdrukking in gefokusde leierskap wat dinamika genereer en positief inwerk op gemeentes se selfbeeld. Die neiging tot n negatiewe selfbeeld en na-binnegekeerdheid word verder dalk ook gestimuleer deur kerkrade se waarneming van die dalende tendens in erediensbywoning. Dat die Algemene Sinode en sinodes se impak op gemeentes in die tyd van 2004 tot 2006 met bykans 10% toegeneem het, kan in n positiewe sin verband hou met die deurvoering van die roepingsverklarings en die Seisoen van Luister wat hierdie vergaderings geloods het en gevolglik gemeentes positief kon stem en motiveer. Negatief gesproke kan dié tendens egter ook betrekking hê op die opspraak rondom die meerdere vergaderings wat hulle met kontensieuse sake soos die homoseksualiteitdebat en die kerkhereniging besig gehou het. Dié debatte het oënskynlik n dreinerende effek op gemeentes. Wat dus régtig die aard van die meerdere vergaderings se impak op gemeentes is, is oop vir interpretasie. Wonder n mens oor wat die skuif in die bestek van net twee jaar van die voorsitterskap van kerkrade van bykans uitsluitlik predikante tot amper 20% ouderlinge sê, is dit dalk nodig om hierdie respons in verband te bring met predikantvakatures in veral landelike gemeentes. Immers, waar nie predikante is nie, kan hulle ook nie voorsit nie of dit nou goed of sleg is!

19 Bybelkor Groepstudies vir lidmate Moed om mens te wees 10 Bybelstudies oor n ongewone gesin Marta, Maria en Lasarus Elna Mouton e.a. Prys: R59.95 Christene ervaar dikwels dat hulle lewenskwaliteit deur 'n mag bedreig word dié soort mag wat neersien en minag, plattrap en uitbuit, manipuleer en wegkyk kortweg: wat menswaardigheid misken. Die baie bekende gesin van Betanië in Judea Marta, Maria en Lasarus se verhaal sal jou help om met waagmoed te leef in die tyd en ruimte wat God vir jou gee. (Gebaseer op die luistersiklus.) Vergaderingsids vir leiers God praat leef luisterryk Vir vergaderings R44.95 Hierdie boek help leiers om beter te luister. Leiers gaan hulle gemeentes en kerke help om te groei van reëlgebonde vergaderings na luisterende vergaderings. Hulle gaan ontdek dat die sleur om n agenda deur te werk, verander in die opwinding van n byeenkoms voor God se aangesig n skuif van demokrasie na geloofsonderskeiding en van besluite na geloofsoortuigings. Beskikbaar by Bybel-Media Bestel vandag nog: of 0860 BMEDIA Direkte bestelling: bestel@bmedia.co.za E-aankope: Vennoot in geloof en bediening

20 Die oorspronklike Spirit-Filled Life Bible het reeds in 1991 verskyn. Meer as twee miljoen eksemplare is wêreldwyd verkoop. Meer as twintig denominasies en organisasies het saam aan hierdie Bybel geskryf. Nou vir die eerste keer in Afrikaans beskikbaar Afrikaanse vertaling Die nuwe Bybel vir n Geesvervulde lewe bied n verrykende hulpmiddel vir almal wat die Verlosser en sy Woord liefhet. Dié Bybel leer jou van die krag en werking van die Heilige Gees, sodat jy kan verstaan hoe Hy vandag in jóú lewe werk. Publikasies van Lux Verbi.BM nou in die handel beskikbaar, of besoek of skakel