Klein gemeentes: seën of mislukking?

Transcription

1 Só boer gereformeerdes agteruit 4 PE-Noord staan op uit as 6 Die wonder van klein gemeentes 7 Klein gemeentes in die groot en wye Namibië 8 Só (sterwend) lyk ons 10 Die eerste grens wat klein gemeentes moet oorskry 12 As lidmate predikante en pastors word 14 Leesrooster vir lidmate: Kragtige hulp vir geloofsvorming 16 Klein gemeentes: seën of mislukking? Uitgegee deur Bybel-Media (in Vennootskap met GDN) GDN 9/3 SEPTEMBER 2009

2 BOEKBEKENDSTELLING OP n kaart is Elandskloof bloot n stuk grond van sowat ha in die Cederberge in die omgewing van Citrusdal. Wat die kaart nie vertel nie, is dat dié grond ongeveer honderd jaar lank (van 1862 tot 1962) die tuiste, geboortegrond en heenkome van n paar geslagte inheemse mense was. Die aanvanklike stuk grond is naamlik deur die NG Kerk aangekoop vir die oprigting van n sendingstasie. Dit is mettertyd vergroot danksy n grondskenking deur die staat op voorwaarde dat dit net vir sendingdoeleindes gebruik sal word. Vir omtrent n eeu is n paar duisend mense, hoofsaaklik van gemengde afkoms, hier gekersten, geskool en toegelaat om op beperkte skaal te boer. Hoewel afgesonder, was hulle nie afgesluit van die politieke strominge en sentimente in die breër gemeenskap en in die breër kerkverband nie. Uiteindelik het dié kragte hulleself so sterk laat geld dat die plaas wederregtelik verkoop is en die Elandsklowers verstrooi is. Ná n stryd van meer as dertig jaar kon die Elandsklowers in 1996 terugkeer na die plaas hierdie keer as eienaars en eerste begunstigdes van grondhervorming in die nuwe Suid-Afrika. Dié boek vertel hulle verhaal, aan die hand van honderde geskrifte, briewe, notules en onderhoude met alle betrokkenes. Dit dek die vroeë geskiedenis van die lewe op die sendingstasie, maar ook die kontemporêre tydperk van grondhervorming en die uitdagings wat die hoof gebied moet word. Die boek, wesenlik n biografie van n gemeenskap se lewe, bied n insiggewende blik op n beslissende tydperk in die land en die kerk se geskiedenis. Dr Chris Loff: Enersyds stel hy (die skrywer) nie die toenmalige maghebbers maar sommer net as die doelbewuste kwaaddoeners voor nie; andersyds leer ken die leser ook nie weer die destydse magteloses as mense sonder sonde nie. En juis dit maak sy verhaal so geloofwaardig. Wiese se weergawe van die verlede van Elandskloof is nie net tydig nie, maar noodsaaklik. Prof Albert Grundlingh: Dit is oorspronklike werk en die gegewe word op n meesleurende wyse aangebied. In die huidige tydsgewrig wat onder meer gekenmerk word deur worstelinge met die nalatenskap van apartheid, behoort hierdie werk tot n breë leserskring te spreek. Direkte bestellings: bestel@bmedia.co.za Deeloproepe: of 0860 BMEDIA e-aankope: GEEN POSGELD NIE

3 Van die redakteur Anton Pienaar, redakteur, Kerkbode, het dié redaksioneel geskryf. Die gereformeerde kerke in Suid-Afrika is besig om te verander, of het klaar anders geword. Twee groot tendense is opvallend. In die metropole groei groot gemeentes. Hulle noem hulleself vernuwend, en kyk nie om nie. Oënskynlik is dit die nuwe pad van die kerk. Maar in die platteland en op plekke in stede is kleiner gemeentes in n oorlewingstryd gewikkel. In dié uitgawe van Kruisgewys word gedink oor die toekoms van kleiner gemeentes. Wat gaan word van die gemeentes wat eens so n integrale en prominente rol in ons gemeenskappe gespeel het? Vir n oud-plattelander is dit n mengsel van nostalgie en bietjie hartseer. Gaan dié gemeentes in die niet verdwyn, of is ons in n proses van iets nuuts wat besig is om vorm aan te neem? Kleiner gemeentes, veral op die platteland, het verskeie probleme. Groot gemeentes het die laaste jare sonder uitsondering n sterk uitreiken dienskarakter ontwikkel. Mense hou daarvan om deel te wees van n kerk wat êrens n verskil maak. Klein gemeentes is dikwels só besig met hulle oorlewingstryd, dat die uitreikdeel in die slag bly. Baie klein gemeentes is ook vasgevang in vermoeiende dogmatiese stryde, wat subtiel alles met hulle gevoel van bedreigdheid te doen het. Leierskap is n kritiese faktor in kleiner gemeentes. Waar die leraar se simboliese leierskap in gedrang kom, is daar onrus. Predikante kan nie meer wegkruip agter die toga nie. Predikers wat die teks van die Bybel en die konteks van lidmate nie kan integreer nie, gaan ervaar dat mense nie meer wil kom luister nie. Predikante wat ook nie goeie menseverhoudings kan handhaaf nie, gaan toenemend vereensaam in die beroep. Myns insiens is dit nie net die proses van verstedeliking wat klein gemeentes erodeer nie. Dit waarmee die gemeentes hulle besig hou, en die leierskap wat hulle toegekom het, is ewe deurslaggewend. Voeg nog by dat die stille mag van sekularisasie nie een dag oorslaan nie. Elke bydrae in dié uitgawe van Kruisgewys is uiters relevant. Dit is lekker om van die suksesverhale te hoor. Maar dit is net n druppel in die leegwordende emmer. Vir my voel dit of daar radikale veranderinge nodig is. Dat daar groter samewerking, of sterker gestel, saamwees van die susterskerke en die VGK moet kom, is n goeie voorstel. Maar ek dink ook die gereformeerde kerke sal hulle stelsel van beroepe van predikante moet heroorweeg. Om n dominee op n standplaas te los waar die situasie vir die gemeente en vir hom of haar destruktief geword het, is dwaas en onverantwoordelik. Klein gemeentes is nie minderwaardig nie. Die kerk word hierin getoets. Kan en wil die kerk radikale aanpassings maak ter wille van sy kleiner gemeentes? Kruisgewys September

4 4 Wim Dreyer is n voormalige re dakteur van Die Hervormer (NHKA), en tans Algemene Se kretaris vir Apostolaat en deel tydse dosent aan die Afri ka Instituut vir Missiologie (Kerk geskiedenis en Praktiese Teologie). Die globale prentjie van kleiner kerke en gemeentes is sorgwekkend. Dit is veral waar van nasionale kerke, volkskerke of staatskerke wat regoor die wêreld besig is om vinnig lidmate te verloor. In meeste lande bestaan die tradisionele hoofstroom -kerke nog net as klein minderheidsgroepe. In Suid- Afrika (en spesifiek die Nederduitsch Hervormde Kerk van Afrika) is dieselfde tendens waarneembaar. Die tradisionele gereformeerde kerke vaar ook wêreldwyd deurgaans die swakste in terme van erediensbywoning, selfs swakker as die Rooms-Katolieke Kerk. Dit blyk uit internasionale navorsing oor erediensbywoning (vgl rel_rate.htm ). Dit is boonop duidelik dat die gereformeerde kerke in Suid-Afrika oor jare heen n verkeerde aanname gemaak het, naamlik dat dit die grootste godsdienstige groepering in Suid-Afrika is. Die teendeel is eerder waar. Gereformeerde kerke is n uiters beperkte groep binne die breër Suid- Afrikaanse samelewing (vgl religioustolerance.org/rel_rate.htm). In Suid-Afrika vorm gereformeerde kerke net 6,7% van die bevolking, teenoor die Pinksterkerke se 8,5% en die Onafhanklike Inheemse Kerke se 52,1%. Die situasie in die Hervormde Kerk Die NHKA het sedert 1910 op n jaarlikse basis (met enkele uitsonderings) in elke gemeente sensus gedoen. Daaruit kan die volgende tendense in die laaste dertig jaar afgelei word: Totale lidmaatgetalle het in die laaste twintig jaar met 30% verminder. Die getal dopelinge het met 75% afgeneem. Dit is ten nouste verwant aan die lae geboortesyfer en veroudering wat in die gemeenskap aan die gang is. Dit dui ook daarop dat talle jongmense die Kerk verlaat deur na ander kerke te gaan, te emigreer of buitekerklik te word. Op die huidige stadium is die getal sterftes in die Kerk reeds méér as die getal geboortes. Dit beteken dat die Kerk geen groei sal beleef deur natuurlike aanwas en deur die normale proses van doop, kategese en belydenis nie. Die vermindering van lidmate is oor die laaste twee dekades konstant. Daar is dus geen aanduibare rede waarom die proses nie sal voortgaan nie. Dit beteken dat gemeentes dit toenemend moeilik sal vind om predikante te versorg, dat gemeentes sal saamsmelt of dat predikante meer as een gemeente sal bedien. Ál meer predikante sal gemeentes deeltyds bedien. Die Kerk se sinodale aktiwiteite gaan toenemend onder druk kom. Kruisgewys September 2009 Gemeentes groei in afwesigheid van voltydse predikante Een van die interessante, en moontlik baie belangrike waarnemings, is die feit dat die NHKA in die periode 1910 tot 1980 n akute tekort aan predikante beleef het - juis omdat die Kerk so vinnig gegroei het. Dit het egter ook beteken dat gemeentes in baie gevalle gegroei het in die afwesigheid van voltydse predikante. Lidmate het self leiding geneem, en veral ouderlinge het n uitsonderlike groot rol gespeel in die voortgang van die Kerk. Dit korreleer met die opvatting dat kerke net groei wanneer lidmate verantwoordelikheid vir gemeentes aanvaar. Die daling in lidmaatgetalle val ooreen met die tyd toe daar n oorskot aan beroepbare predikante was (vanaf die einde van die tagtigerjare tot op hede). Dit is dus opvallend dat die beskikbaarheid van predikante nie die daling in lidmaatgetalle voorkom of verminder het nie. Langtermyn-implikasies Die vraag is: Wat is die langtermynimplikasies as die Kerk konstant en beduidend kleiner word? Laasgenoemde is veral belangrik as in gedagte gehou word dat Alice Mann (Mann 1998) se navorsing oor die invloed van grootte op die funksionering van gemeentes, aangetoon het dat die grootte van n kerk impakteer op die prosesse, struktuur en dinamika wat in die kerk werksaam is. When organisms change significantly in size, they must also change in form (Mann 1998:1). Hierby kan gevoeg word: As organisasies in grootte verander, verander nie net die vorm nie, maar ook die identiteit en funksionering van die organisasie. Dit beteken onder andere dat die opleiding van predikante, die funk sionering van gemeentes en die manier hoe gemeentes moet bestaan, ingrypend aan-

5 gepas sal moet word. Dit het implikasies vir die identiteit van die Kerk. Vergelyking met ander kerke Dit is belangrik om vas te stel of die daling van lidmaatgetalle net in die NHKA voorkom. As dit die geval sou wees, sou dit dui op ernstige interne, sistemiese probleme. As soortgelyke kerke as die NHKA dieselfde tendense vertoon, beteken dit waarskynlik dat daar eksterne faktore is wat die kerke se groei demp, of andersins soortgelyke interne prosesse wat groei demp. In die Suid-Afrikaanse konteks is die naaste vergelykbare voorbeelde die Afrikaanse susterkerke, te wete die Nederduitse Gereformeerde Kerk (NGK), die Gereformeerde Kerke van Suid- Afrika (GKSA) en die NHKA. As die kerke en die twee dekades met mekaar vergelyk word, is die volgende opvallend: Die verlies aan dooplidmate, as persentasie uitgedruk, is feitlik identies. Lidmate van die drie kerke het die afgelope 20 jaar met verminder waarvan die dooplidmate gedurende hierdie periode die grootste verlies verteenwoordig (65%). Die NG Kerk het die kleinste daling van belydende lidmate. Dit kan daarop dui dat die NG Kerk, as grootste kerk, nog nie die volle impak van demografiese veranderinge vertoon nie; of dat die vlak van tevredenheid in die NG Kerk hoër is as by die ander twee kerke en minder lidmate dié Kerk verlaat. Die NHKA se verlies aan belydende lidmate het in dekade twee (1999 tot 2008) verdubbel (van 6% tot 12%), in vergelyking met dekade een (1988 tot 1998). Hierdie versnelling sal na alle waarskynlikheid toeneem omdat kleiner kerke groter blootstelling aan demografiese veranderinge het. Dit word bevestig deur die daling van belydende lidmate van die Gereformeerde Kerke, wat drievoudig toegeneem het (van 3% tot 9%). Bogenoemde feite, asook die tekort aan predikante, kan binne die afsienbare tyd n inploffing van lidmaatgetalle veroorsaak. Verwagtinge vir die Hervormde Kerk Wat kan verwag word in n situasie waar die NHKA beduidend kleiner word? Waarskynlik die volgende: Die era (en die ideaal) van n gemeente met sy eie vol versorgde predikant op elke dorp en in elke woongebied (die klassieke volkskerkmodel) wat in geografiese wyke verdeel is en gereeld deur ouderlinge en diakens besoek word, is n verbygaande model van bediening. Die tradisionele herder/kuddegemeente gaan in groter, stedelike gemeentes toenemend onder druk kom. Daarmee saam sal die tipiese reformatoriese identiteit en bedieningstrukture bepaalde veranderinge ondergaan. Die toekoms van die Kerk Die tradisionele gereformeerde kerke vaar ook wêreldwyd deurgaans die swakste in terme van erediensbywoning, selfs swakker as die Rooms-Katolieke Kerk. is waarskynlik te vind in makrogemeentes (sentralisasie, met gepaardgaande toemaak van omringende gemeentes), of in mikrogemeentes (desentralisasie, met gepaardgaande proliferasie van huisgemeentes). Indien hierdie scenario realiseer, sal dit uiteraard groot uitdagings aan die Kerk stel in terme van opleiding van lidmate en n radikale hervorming in kerkbegrip en kerkpraktyk. Op plaaslike vlak sal die verandering in grootte (groei of verkleining van gemeentes) eiesoortige eise stel. Gemeentes sal waar nodig saamsmelt. Op die platteland kan gemeentes van verskillende kerke saamsmelt en bedienings deel. Teologiese opleiding, barmhartigheidsdiens en ander sinodale dienste moet interkerklik plaasvind. Op n makrovlak is die samesmelting van kerke n moontlikheid. Omgekeerd, as die strategie van desentralisasie gevolg word, kan klein gemeentes (huisgemeentes) onder leiding van lidmate en ouderlinge funksioneer. As laasgenoemde realiseer, het dit die implikasie dat die rol van die predikant ingrypend sal verander. Predikante sal meer aandag aan die opleiding en toerusting van lidmate moet gee. Die NHKA sal sy pastorale bedieningsmodel moet hervorm tot n omvattende missionale bedieningsmodel. Die tradisionele teologiese opleiding sal ingrypend moet verander, aangesien predikante van die NHKA tans nie in staat is om in n missionale omgewing te funksioneer nie. Lees die volledige artikel met grafieke en statistieke by Twee bonusartikels van Wim Dreyer is ook daar beskikbaar: Die effek van institusionalisering op die Hervormde Kerk waarin hy fokus op die strukture, geboue, organisasie, ampte en teologiese opleiding. Die kerk as instituut waarin hy gereformeerde institusionalisme beskryf in die lig van ontwikkelinge regdeur die kerk van die eeue. Bederf jou geliefde met n geskenk wat aanhou gee - vir n hele jaar! Teken in op LIG teen slegs R175 per jaar. + Elke intekenaar ontvang n gratis boek. Om in te teken, skakel Jeanne Human by Kruisgewys September

6 Danie Mouton is gementebegeleier in diens van die Oos-Kaapse sinode. Die dae van glorie is lankal verby. PE-Noord, vroeër een van die groot en gerespekteerde NG gemeentes in Port Elizabeth, moes die knie buig voor industrieë en fabrieke. Talle woonhuise is afgebreek en die gelaat van die landskap het onherroeplik verander. Waar kinders vroeër gespeel het, brul swaar vragmotors nou. Waar bure saans ná werk gemoedelik met mekaar staan en gesels het, is daar nou hoë grensmure, parkeerareas, sakeondernemings en sakebedrywigheid teen die snelheid van lig. Slegs hier en daar staan nog woonhuise. Pensioenarisse in wie se gedagtes die aangename herinneringe van die goeie ou dae voortleef, woon daarin. PE-Noord is een van die gelukkige gemeentes wat oorleef het. Meer as een ander moes die knie buig en hulle deure sluit. Gemeentes soos Sidwell en Noordeinde het alles verloor en ontbind. Baie van hierdie lidmate het by PE- Noord ingeskakel. Hulle wag en wonder wanneer PE-Noord óók sy deure gaan sluit. Toe die gemeente aan die begin van 2009 sy verhaal aan die hand van n storiemuuroefening vertel, was die trauma en ontreddering tasbaar. Verstommend genoeg vertel die storiemuur dat die uur van grootste nood ook die uur van nuwe werklikhede was. Juis in die tyd toe Sidwell se NG Kerk ontbind en lidmate by Noord inskakel, begin nuwe werklikhede ontstaan. Dis die tyd toe die mense van Noord die groot, bruin, sub-ekonomiese woonstelle neffens hulle kerkgebou begin raaksien. Waar geen kerkraadslid ooit hierdie geboue ná sononder wou betree nie ( dit is te gevaarlik ), begin die gemeente belangstelling en deernis met die mense van hierdie blokke ontwikkel. Hulle begin praat oor vroue wat bedags toegesluit word wanneer die mans gaan 6 werk, oor mans en seuns wat moeders mishandel, oor die geweldige dwelm- en drankmisbruik binne dié betonstrukture. Lidmate begin die straatlopers raaksien, en raak besorg oor hulle. Die eerste keer sien hulle nie net hulle eie jongmense raak nie, maar die jongmense van die hele gemeenskap. Hulle besef dat hulle Jesus het om met dié jongmense te deel. Aanvanklik reageer die vroue in die bruin woonstelle baie negatief oor die kerk se poging om na hulle uit te reik. Julle is net hier om ons te veroordeel, sê die vroue, en ons het dit nie nodig nie. Ons weet goed genoeg watter mislukkings ons is. Dit kos harde werk en kopkrap oor hoe om met die vroue bevriend te raak en hulle vertroue te wen. Deurbraak Die laerskool in die omgewing sorg vir n deurbraak. Lidmate gaan kyk saam met mense van die woonstelblokke hoe hulle seuns en dogters rugby en netbal speel. Op dié manier maak hulle vriende, en hierdie vriendskappe word die basis waarop die vroue kerk toe genooi word. Die gemeente moes leer om n program vir die vroue te ontwikkel wat by hulle behoeftes pas, nie by die kerkmense s n nie. Hulle begin om die vroue te leer hoe om hulleself te versorg, te grimeer, aan te trek en goedkoop geskenkies te maak. Van n program ontwikkel dit tot vriendskapsverhoudings. Uiteindelik begin die vroue eredienste bywoon. Die jeugbediening van n gemeente wat oor baie min bronne beskik, begin fokus op Jesus en praat oor Jesus. Hulle doen dit met die jongmense van die omgewing. Hulle leer leef en dink vanuit die Nuwe Testamentiese getuienis oor Jesus. Hulle is verras om te beleef hoe n aantrekkingskrag Jesus het vir die kinders van geweldenaars, Kruisgewys September 2009 perlemoensmokkelaars, skofwerkers, werkloses en hooploses. Baie van die jongmense, waaronder n groot groep laerskoolkinders, het nie voldoende voeding tuis nie. Die gemeente begin met die bietjie bronne tot hulle beskikking, toebroodjies by die skool voorsien. By elke kerklike jeugbyeenkoms word daar iets kleins, voedsaams en goedkoop genuttig. Een van die wonderlikste dae in die gemeente se geskiedenis is die pretdag wat met die sakeondernemings se hulp op die laerskoolterrein gehou word. n Groot pretpark is letterlik uit verskillende bronne saamgestel. Die eerste keer in hulle lewe geniet kinders die speletjies en ry hulle op die toerusting wat ander kinders as vanselfsprekend aanvaar. n Sopkombuis vir straatlopers ontstaan. Meer as 200 van hulle kry weekliks goeie voeding. n Badkamer word tot hulle beskikking gestel, sodat hulle kan was en skoon aantrek. Dit maak werkaansoeke soveel makliker. Van hulle word motorwagte of kry ander werkies. Dit bring verbeterde lewensomstandighede mee. Gemeentelede tel ander letterlik uit die stof uit op en gee vir hulle n tweede kans. Die dankofferinkomste begin skielik groei, verdubbel later. PE-Noord word soos n stad op n berg. Merkwaardig genoeg sien baie lidmate die ommekeer nie raak nie. Vir hulle is dit nie eintlik die rol van die kerk nie. Hulle bly pessimisties oor die toekoms van die gemeente. Hulle meet hulleself teen ander welvarende, voorstedelike gemeentes. Omdat daar nie baie lidmate is nie, groot en vol eredienste soos in die goeie ou dae nie, omdat wyke begin sukkel om kerkraadslede te kry, voel hulle steeds die gemeente is n mislukking en op die afdraende pad. Na bl 7

7 Braam Hanekom en Peter Adams Dis dalk goed om met n belydenis te begin. Toe ons n aantal jare gelede oor nuwe gemeente-ontwikkeling begin dink het, het die prentjie meermale by n mens opgekom dat daar dalk êrens n paar groot, nuwe dinamiese gemeentes gevestig kan word. Makro-gemeentes was immers die geur van die maand. Heelwat water het egter sedertdien hier by GKS in die see geloop. Die kontak met n aantal kleiner geloofsgemeenskappe wat onder moeilike omstandighede hulle lig laat skyn, het ons denke beïnvloed. Interessante navorsing het ons ook nuut oor gemeentes, veral kleineres, laat dink. Hier is n paar gedagtes. Verreweg die meerderheid van alle gemeentes se lidmaattal is net meer as 100 en minder as 150. Robin Dunbar het n interessante teorie. Daarvolgens is 150 die natuurlike getal vir sosiale groeperings of assosiasies. Groepe het n natuurlike plafon op ongeveer 150. Dit val saam met mense se natuurlike vermoë tot interpersoonlike verhoudinge. Vir groepe groter as 150, moet die verhoudinge deur kapasiteit bestuur word. Hoe groter die groep, hoe groter die nodige bestuurskapasiteit om die groep te bestuur (sien oor Dunbar in M Gladwell: The Tipping Point. London: Abacus, 2000, bl 177 en verder). Nêrens in die Bybel staan dat n geloofsgemeenskap tot stand kom deur n voltydse predikant met n sekere aantal jare teologiese opleiding nie. Ons lees eerder oor geestelike leierskap wat, onder leiding van die Gees en met die hulp van die geestelike gawes wat aan die hele gemeenskap gegee is, die gemeenskap opbou. Daarom het ons ook die afgelope tyd weer só bewus geword van baie klein gemeenskappe wat beslis nie in die nabye toekoms n leraar sal kan bekostig nie, maar steeds n wonderlike geloofsgemeenskap vorm. Ons dink daarom twee keer vóór afstigting. Ons dink deesdae ál moeiliker oor samesmelting. Ons dink wel oor die moontlikheid dat een leraar drie selfstandige gemeentes kan bedien. Moet asseblief nie sommer gemeentes toemaak nie! Ons verkneuter ons in die wonder van klein gemeentes. Ons hoop dat daar sommer baie van hulle in die toekoms die lig sal sien. Dit beteken nie dat groot, makrogemeentes nie n plek het nie. Kom ons vier net n slag die bestaan van klein gemeentes! Binne die VGK lyk die prentjie nie veel anders nie. Gemeentes spook om kop bo water te hou. Hulle spandeer te veel energie aan vergaderings en te min tyd daaraan om aktiwiteite wat energie gee, te loods. Gemeentes se sterkste fokus die afgelope jare was hulle eiendomme, sonder dat hulle werklik na mense se behoeftes gekyk het. n Gemeente se bates maak of hy as suksesvol geklassifiseer word, soveel so dat die pastorale arbeid dikwels skade lei. Gemeentes se denke word nog gans te veel vasgevang deur die gedagte dat hulle n eie leraar moet kan bekostig. Gemeentes sal moet toelaat om n leraar met ander gemeentes te deel. Die ekonomie dring ons om heelwat dieper oor ons verskillende bedienings te dink. Oor vyf tot tien jaar gaan meer as die helfte van VGK-gemeentes sukkel om leraars te bekostig. Hoekom sal ons tot dan wag? Mag ons die enorme geleenthede van klein gemeentes raaksien om steeds die kerk van Christus te wees! Dit sal help as ons kan begin deelneem in gesprekke en opleidingsgeleenthede wat ons hierin kan begelei. Braam Hanekom is moderator van die sinode Wes- en Suid-Kaapland. Hy en Peter Adams is albei deeltyds in diens van die Raad vir Gemeente-ontwikkeling van dié sinode en van die sinode Kaapland van die VGK. Dié artikel het die eerste maal in die Gemeente-Ontwikkeling (GKS)-nuusbrief van Maart 2009 verskyn. PE-Noord staan op uit as (van bl 6) Dit neem n doelbewuste inset deur die storiemuur n fasiliteringsproses waardeur die gemeente gehelp word om die Here in hulle geskiedenis raak te sien om bewus te word van die werklikheid van God se genade. Só kom die ommekeer in die gedagtes en werklikheidsbesef van die gemeente. Die gemeente begin God raaksien. Hulle kapasiteit groei om doelbewus die Here se leiding al hoe dieper in die nood én genesing van die gemeenskap in na te volg. Nou vertrou PE-Noord op die Here vir hulle toekoms. Hulle probeer doelbewus soveel as moontlik hulp en ondersteuning so vinnig as moontlik weg te gee. Hulle kan nie vinnig genoeg weggee nie, want die oliekruik raak nie leeg nie. Die wysheid om met elke Rand tien Rand se waarde te skep, groei. Die gemeente begin toenemend om guns te wen in die oë van die gemeenskap, veral die sakegemeenskap van Port Elizabeth. Van oraloor begin sakemanne en welgestelde gemeentes en gemeenskapsorganisasies hulle as n betroubare en geloofwaardige vennoot sien om iets aan die nood van die gemeenskap te doen. Die Here voorsien vennote vir PE- Noord. Lidmate begin stadig maar seker uit ander gemeentes by hulle aansluit, omdat die roeping van dié gemeente die roeping is wat die Here ook op daardie lidmate se harte druk. Kruisgewys September

8 Jan Woest was ná 5 jaar in Bothasig 11 jaar lank in Leonardville predikant. Sedert 2004 is hy in diens van die Namibiese sinode, verantwoordelik vir die begeleiding van die renovaré-proses. Jan sê dat in sy betrokkenheid by die kerk en gemeentes, probeer hy wanneer hy soggens opstaan wonder en worry oor dieselfde dinge waaroor hy dink God daagliks wonder en worry. Ek dink ek sal tog kan sê: Ek weet nie. Maar wat ek wel vermoed, sal ek probeer beweer. Elke gemeente is uniek. Gemeentes bestaan in werklikheid uit kollektiewe geloofspersoonlikhede. Elkeen van dié persoonlikhede het n eie manier waarop hulleself verstaan, hulle het n eie geloofsdinamika en eie gedragspatrone. Dit vorm die eiesoortige konteks waarbinne hulle hulleself uitleef. Daar is nie so iets soos n generiese kategorie gemeente wat sonder kwalifisering op n geloofsgemeenskap toegepas kan word en algemeen geldig is nie. Dit is ook waar van klein gemeentes. n Sentrale uitgangspunt om te alle tye oor klein gemeentes te onthou, is: n Klein gemeente is nie n onderontwikkelde, afwykende en/of sukkelende groot gemeente nie; dit is n spesifieke, unieke, soms jonger en soms ouer uitdrukking van die liggaam van Christus. Klein gemeentes in Namibië Van die huidige 40 tradisionele NG gemeentes in Namibië, kan ongeveer 18 as sogenaamde klein gemeentes beskryf word. Minstens 15 van hulle is eintlik baie groot, omdat vanweë die uitgestrektheid van die land, hulle geografiese grense etlike duisende vierkante kilometers beslaan. Om gedurende die afgelope 25 jaar so n klein-grootte te wees, was allermins n maklike of aangename ervaring vir dié soort gemeente. Dit is immers duidelik dat die klein gemeentes in die Namibiese konteks ervaar dat hulle minstens die afgelope twee dekades lank net mooi die omgekeerde beweging van Alice Mann se Raising the Roof beleef het. Hulle is besig met digging the floor deeper, instead of raising the roof higher. Hulle krimp omtrent almal van pastorale grootte na familie-groot gemeentes. Hulle beleef die effek daarvan nogal sleg. Dié gemeentes se grootste uitdaging is (soos trouens vir elke ander instelling in die huidige Suider-Afrikaanse samelewing) om die geweldige omvang van omwentelinge op die sosio-politiese en ekonomiese terreine in hulle bestaan te verdiskonteer. Hulle het dit moeilik om antwoorde te vind op die vraag: Wat is met ons aan t gebeur? Die Five Big C s (na aanleiding van Amour en Browning se lens op ons tyd) beïnvloed op die oomblik klein gemeentes ingrypend. Verandering Die eerste groot C is change. Ons wêreld is in n tyd van voortdurende en ál vinniger verandering. Dit spoel onkeerbaar oor elkeen van ons heen. Verandering vind letterlik daagliks op elke faset van mense se lewe teen n enorme spoed plaas. Om verandering te probeer vermy of ignoreer, lei tot persoonlike, sosiale en geestelike self moord. Mense in klein gemeentes het erge moeite om by dié verandering by te bly. Kompleksiteit Die tweede groot C is complexity. Dit kom daarop neer dat hoe meer en vinniger dinge, omstandighede en situasies verander, hoe ingewikkelder raak die lewe vir mense om te hanteer. Daagliks is daar méér inligting, opsies, keuses, geleenthede, behoeftes, krisisse en aansprake om op te reageer. Klein gemeentes kan soms vind dat hierdie toedrag al hulle energie dreineer en hulle verstik. Verwarring Die derde groot C kom voort uit die eerste twee. Hoe meer veranderings daar is en hoe ingewikkelder dinge is, hoe makliker raak mense deurmekaar en onseker. Daarom is ons tyd n tyd van toenemende confusion. Mense vra: Wat is reg? Wat is verkeerd? Wat moet ek doen? Wat moet ek los? Hierdie vrae raak ál meer akuut en dringend in die gemoedere en geledere van lidmate wat hulleself in klein gemeentes op n wyd uitgestrekte platteland bevind en probeer om uit en deur hulle geloof sin in die lewe te maak. Konflik Wanneer mense verward raak, begin die vierde groot C kop uitsteek: toename in 8 Kruisgewys September 2009

9 konflik (conflict). Konflik eskaleer op alle terreine van samelewings. Daarom neem onverdraagsaamheid, aggressie en gewelddadigheid toe. Om die voorkoms en omvang daarvan te ignoreer, gering te skat of weg te wens, is van die grootste foute wat mense of groepe kan maak, ook in klein gemeentes. Dit is n knaende uitdaging om te verstaan waar die konflik vandaan kom, om dit konstruktief te hanteer en te probeer om dit deur n positiewe ingesteldheid en optrede te voorkom. Kapitaal Die vyfde groot C se inwerking en effek op klein gemeentes se situasies, is dikwels die oorsaak daarvan dat die eerste vier C s toenemend posvat. The big C that activates Change, brings about Complexity, causes Confusion and urges on Conflict is none other than CAPITAL! Die beskikbaarheid van of die gebrek aan geld, ekonomiese vooruitsigte, besittings, ja, vermoëndheid en materialisme, is vanweë die globale verbruikersmentaliteit op die oomblik die stimulerendste en dominantste faktor in gemeenskappe en individue se selfbelewing. Daarom hel die bevoorregtes en die verontregtes op die ekonomiese speelveld se skale kommerwekkend en toenemend oor in die rigting van die sesde groot C: crime. Die groot C s het in Namibië sigbaar n groot impak op klein gemeentes. Benewens die enorme invloed van die groot wêreldveranderinge wat almal tref, beleef gemeentes ook die afgelope 20 jaar se radikale politiese en sosiaalmaatskaplike veranderinge van die Suidelike-Afrikaanse samelewings met wisselende intensiteit. Veranderende omstandighede veroorsaak kompleksiteit, verwarring en konflik tussen mense na binne en buite. Dit gebeur vanweë kapitale en materiële oorstimulasie en die eskalasie van misdaad in die gemeentes en gemeenskappe. Tendense in klein Namibiese gemeentes Daarom merk ons die volgende tendense in Namibiese klein gemeentes op: * Die desperate oorlewings- en selfbehoudsbewussyn raak ál hoe intenser. Ons onthou nog vir Kojak wat destyds op TV gereken het: Survival is a lousy way of living. * Op finansiële terrein is daar n toenemende krisis- en risikobewussyn aan die ontwikkel rondom die gemeentes se voortbestaan. Daar is nog geld vir nuwe karre, maar nie meer vir die kerk nie. * Interpersoonlike gesindhede en onverdraagsaamheid verskerp binne gemeentes, en na buite met ander lede van gemeenskappe. Insidente van konflik neem nie af nie, maar word eerder meer. * Die neiging is om te probeer om steeds praktyke te beoefen wat vroeër en in groter, stabiele pastorale gemeentes gewerk het. * Klein gemeentes is nie juis in pas met die werklikheid van generasieverskeidenheid in hulle bedienings nie. Die one size fits all -benadering bly nog oorwegend aan die orde van die dag. * In hulle praktiese geloofsgerigtheid is gemeentes geneig om te privatiseer. As gemeentes investeer hulle nie as gemeentes in groot maat in hulle breër gemeenskappe nie. * Etniese eiesoortigheid bly steeds nog n wesenlike uitgangspunt vir lidmaatskap en getuienis in die samelewing. Daar is min betekenisvolle blyke van n gereedheid om kulturele grense oor te steek. Ekklesiologiese vertrekpunte Wat betref die bewuste en of onbewuste ekklesiologiese vertrekpunte waaruit klein gemeentes leef, is die situasie tans nogal van n tergende aard. Om oor kerk-wees en gemeentelike omstandighede vanuit God se perspektief en die Gees van Christus se betrokkenheid te dink, is die enigste raamwerk van waaruit hoop, moed en geesdrif regtig kan ontwikkel ten einde die uitdagings van die tyd en omstandighede te hanteer. In baie van die klein gemeentes, word dit egter toenemend duidelik dat sosiologiese kragte en oorwegings op n manier net baie meer deurslaggewend is as teologiese oortuigings en geestelike werklikhede. Twee van die belangrikste aspekte van n operasionele gemeente-teologie behoort die verstaan van die heil en die Godsbegrip te wees. Al die ander teologiese posisies en gemeentelike praktyke word op die een of ander manier van hieruit ingeklee. Binne n gereformeerde raamwerk, is die verwagting dat n eg Bybelse inkleding van hierdie twee sentrale teologiese dimensies n deurslaggewende rol in klein gemeentes se teologie behoort te speel. Immers, prof Willie Jonker het ons geleer: Wie die aard van die genade verkeerd verstaan, sal nie net die ganse Christelike teologie verkeerd verstaan nie, maar sal ook die kerk tot in die praktyk van die bediening toe verkeerd verstaan. Die een deurslaggewende geloofspraktyk of gewoonte wat klein gemeentes in Namibië nog help om hulleself steeds as geloofsgemeenskappe te handhaaf, is die beoefening van koinonia. Die vestiging en deurlopende voortsetting van geleenthede en aktiwiteite van koinonia in wyksbyeenkomste, vrouebyeenkomste, basaars, kerkraadsvergaderings en rondom die aanbiddingsgeleenthede van eredienste en sakramente, help lidmate om met mekaar kontak en wisselwerking binne geloofsverband te hê. Die nieteologiese keersy van lidmate se deelname aan dié koinonia-geleenthede is natuurlik die gewoon menslike behoefte aan sosialisering en saamkuier. Dit is dus nodig om te blý vra na die werklike diepgang van ware koinonia tydens hierdie byeenkomste. Kerkverband se poging tot hulp In die kerkverband se poging om klein gemeentes te help, het In Namibië met verloop van tyd drie prosesse geleidelik na vore begin kom. Die eerste is n proses van begripstigting deur middel van besoeke, behoeftebepalingsondersoeke en verslaglewering, asook rings- en/ of streekskonferensies waartydens toeligting en interaktiewe besprekings oor die toestande en omstandighede plaasgevind het. Die verband het daarom die verantwoordelikheid en uitdaging aanvaar om klein of krimpende gemeentes te help om te verstaan wat met hulle aan die gebeur is, wie en hoe hulle tans is, wat hulle alles beïnvloed en waarop hulle behoort te konsentreer om hulle eie toekoms met moed en vertroue tegemoet te gaan. Die tweede proses is besoeke aan en konsultasiegesprekke met gemeenteleiers om bepaalde ad hoctoestande soos leierskapwisseling, konfliksituasies, finansiële oorlewing en samewerkingsmoontlikhede tussen naasliggende klein gemeentes te help begelei. n Derde proses is n gefokusde patroon van gereelde retraites vir die gemeenteleraars ter wille van verdieping en geestelike versorging. Die Chinese reken immers dat n vis van die kop af vrot. Daarom is dit vir die welsyn van klein gemeentes van uiterste belang om die begeleiers van sulke gemeentes se geestelike diepgang as n wesenlike prioriteit te sien en te versorg. In die droë wit seisoen van die warm land leer ons luister wat die Here God self besig is om saggies te sê oor die koers waarheen Hy met sy klein gemeentes op pad is. Kruisgewys September

10 n Sistemiese blik op gereformeerde kerke Wim Dreyer Hoe lyk tradisionele gereformeerde kerke aan die begin van die 21ste eeu? Dit is myns insiens onlosmaaklik deel van die verhaal van die kerk van die eeue. In dié verhaal ontdek ons wie en wat die Kerk eintlik is. Ons ontdek iets van die Kerk se identiteit. Drilling down in this systems story the paradigm, or mode of church is one of the keys to change and constant innovation (Hirsch 2006:54). Om die systems story van gereformeerde kerke te kan verstaan, dink ek dat dit vanuit die dominante institusionele karakter van hierdie kerk gedoen moet word. Die kerk as instituut met sy georganiseerde aktiwiteite, ampte, strukture, belydenisskrifte, kerkordes en vergaderings is nie deur Jesus van Nasaret gestig nie. Teoloë is dit eens dat daar nie Skriftuurlike gronde bestaan vir die opvatting dat Jesus die kerk gestig het nie. Jesus het aan mense verkondig dat God se koninkryk naby gekom het en dat hulle hulle moes bekeer. Daar is ook geen historiese gronde om die stigting van die kerk aan Jesus of aan Paulus toe te skryf nie. Die gelowiges in die Nuwe Testament was kwalik bewus van n toekomstige bestaan op aarde. Hulle het die wederkoms van Christus verwag, selfs nog in hulle eie leeftyd. Corpus Christianum Met die Edik van Milaan is die tydvak van die corpus christianum ingelei, waar die liggaam van Christus nie net die Christelike kerk omvat het nie, maar die totale Christelike samelewing onder heerskappy van die Christelike vors. As dryfkrag agter die corpus christianum het die Christelike godsdiens n dominante invloed uitgeoefen in die vorming van die Westerse kultuur en beskawing. Die corpus christianum het sonder onderbreking 15 eeue lank bly voortbestaan. Regdeur die Middeleeue, 10 Renaissance en kerkhervorming het die kerk sy invloed en magsposisie behou en is die kultuur-christenheid verder uitgebou. Die 16de eeuse Reformatore het die kerk, volk en owerheid as een organiese eenheid gesien. Dit was eers met die opkoms van die modernisme en die sekularisering van die Westerse samelewing, dat die kerk sy oorheersende posisie in die samelewing stelselmatig begin verloor het. Sedert die 18de eeu het die corpus christianum begin om in duie te stort en word die kerk toenemend gemarginaliseer. Heitink is van mening dat die Konstantynse Christendom teen 1960 finaal tot n einde gekom het (Heitink 2007:36). Daarmee het n nuwe periode in die kerkgeskiedenis aangebreek. Ten spyte daarvan dat die corpus christianum (Konstantynse Christendom) in die gemeenskap tot niet gegaan het en die kerk gemarginaliseer is, het baie van die voorveronderstellings en denkbeelde daarvan in die kerk bly voortbestaan. Niemandt skryf: Die kerk is in sy wese en optrede vasgevang in die Christenheidsparadigma... Ons leef asof die Christelike geloof steeds die amptelike geloof van die amptelike kultuur is (Niemandt 2007:15). Die probleem wat dit vir die kerk skep, is dat in die postmoderne era mense juis skepties staan teenoor groot organisasies met hulle institusionele denke en funksionering. Mense wil deel wees van n beweging, nie van n organisasie nie. Bewegings fokus op mense, organisasies op beleid en programme (Callahan 2002:12). Die manier hoe die corpus christianum in die kerk bly voortleef, is te sien in die institusionele denkwyse van die kerk. Institusionele konfigurasie Soos reeds gemeld, meen Heitink dat die corpus christianum en die Konstantynse Kruisgewys September 2009 Christendom in 1960 gesterf het. Wanneer n mens sterf, laat hy n boedel na. Die kerk het n institusionele konfigurasie geërf (Hirsch 2006:55). Die nalatenskap van die Konstantynse Christendom, is dat die kerk as instituut funksioneer. Dit blyk n bankrotboedel te wees wat die kerk met moeite bestuur en nóg moeiliker van ontslae kan raak. Die bestuur van hierdie bankrotboedel neem soveel tyd en energie in beslag, dat die kerk nie behoorlik aan sy eintlike taak, die missionêre en profetiese verkondiging van die evangelie, aandag kan gee nie. Die kerk gaan in die proses agteruit. Daar is krampagtige pogings om die posisie van die kerk te herstel. Allerlei programme en vernuwing word ingevoer. Die kerk probeer om dieselfde as in die verlede te doen, net beter. Hierteen het Hirsch skerp kritiek uitgespreek: Most efforts at change in the church fail to deal with the very assumptions on which Christendom is built and maintains itself. The change of thinking needed in our day as far as the church and the mission are concerned must be radical indeed; that is, it must go to the roots of the problem. Restructure the organization and leave the systems story in place and nothing changes within the organization. It is futile to revitalize the church, or a denomination, without first changing the system (Hirsch 2006:51-56). Van instituut na beweging Die denksisteem (die systems story waarna Hirsch verwys) wat verander moet word, kan na my mening as institusionele denke beskryf word. Institusionele denke kan gedefinieer word as denke waarin die kerk as instituut verstaan word en dus primêr as instituut funksioneer. Callahan het in sy analise die volgende kenmerke van die kerk as instituut (teenoor n beweging) geïdentifiseer (Callahan 2002:13):

11 MOVEMENT Relational Informal Relaxed Being Spontaneous Flexible Loosely developed Casual gatherings Love Encouraging Forgiving Sharing Hope New life Present Forward Grace Possibilities Yea-saying Callahan se navorsing het aangetoon dat by swak en sterwende gemeentes, bogenoemde institusionele denke dominant is. Waar die kerk primêr as instituut funksioneer, kwyn dit (Callahan 2002:15-16). Van ampsdraers na gewone lidmate Nog n kenmerk van kerke wat vasgeval het in institusionele denke, is die onderskeid wat gemaak word tussen ampsdraers en gewone lidmate. In an institutional, organizational, bureaucratic church, much is made of the caste system between clergy and laypeople. Much is made of the distinctive character of ordination. There is a subtle, hierarchical tendency in an institutional church (Callahan 2002:16). Heitink gaan van die standpunt uit dat stagnasie Westerse kerke se agteruitgang veroorsaak, veral ná die Tweede Wêreldoorlog (Heitink 2007:20). Stagnasie dui op n stilstaande poel water, waar daar geen beweging is nie, geen suurstof nie, en mettertyd sterftes. n Mens kan byvoeg: n Poel water wat geen bydrae tot die ekologie lewer nie en van geen nut in die omgewing is nie. Stagnasie lei tot n massale daling in lidmaatgetalle, jeug wat die kerk verlaat en die feit dat die kerk nie n greep op die religiositeit van n postmoderne samelewing kan kry nie. Heitink kom tot die gevolgtrekking dat die kerk in Wes-Europa sy grootste krisis in die geskiedenis in die gesig staar (Heitink 2007:21). Hy wys ook daarop dat baie mense meen dit is n onomkeerbare situasie hulle meen die kerk is gedoem om te sterf. Faktore vir heroriëntasie Heitink wys op agt faktore wat vir die INSTITUTION Functional Formal Systematic Doing Organised Bylaws Planned Regular meetings Obligation Correcting Duty Loyalty Memory Old ways Past Back Law Policies Nay-saying kerk van uiterste belang is, indien dit die gety wil keer. Vier van dié faktore het te doen met die kerk as instituut, en vier met die kerk as gemeenskap. Elkeen van hierdie faktore dra by tot die stagnasie van die kerk. Heitink sluit dan elke hoofstuk met n heroriëntasie van hoe die kerk die stagnasie kan stop. Die vier faktore wat Heitink met die kerk as instituut verbind, is die volgende: Kultuur: Die sentrale problematiek handel oor die kerk se onvermoë om binne die heersende kultuur die evangelie só te verkondig dat mense dit hoor en glo. Integrasie: Die sentrale problematiek handel oor die kerk se onvermoë om diversiteit te akkommodeer en verskillende strominge te integreer tot groter eenheid. Evangelisasie: Die sentrale problematiek handel oor hoe die gemeente in sy omgewing die evangelie kommunikeer. Organisasie: Die sentrale problematiek handel oor die opbou van die gemeente en kerk in terme van die presbiteriaal-sinodale kerkregering, die amp en leierskap. Die vier faktore wat Heitink met die kerk as gemeenskap verbind, is die volgende: Inisiasie: Die sentrale problematiek handel oor die kerk se gebrek aan sinvolle rites waarmee kinders en jongmense deel kan word van die kerk. Partisipasie: Die sentrale problematiek handel oor die gebrek aan deelname van lidmate aan gemeentelike aktiwiteite, lidmaatskap en gemeentevorming. Kongregasie: Die sentrale problematiek handel oor die byeenkomste van die gemeente, die liturgie en die betrokkenheid van kinders daarby. Kontemplasie: Die sentrale problematiek handel oor die gebrek aan spiritualiteit en die behoefte aan nuwe vorme van spiritualiteit. Heitink se benadering maak erns met die kerk in sy huidige bestaansvorm. Sy analise van die problematiek is van groot waarde as die kerk homself wil oriënteer aan die toekoms en aan hoe dit geleenthede om die evangelie te verkondig, gaan benut. Meer ingrypende benadering nodig? Dit is egter n vraag of n benadering, waar die bestaande strukture en funksionering van die kerk as vertrekpunt geneem word, transformasie en kerkhervorming sal bevorder. Is n meer ingrypende benadering nie nodig nie? Heitink self wys daarop dat die vernuwing van die kerk (transformasie) baie meer gaan vra as net beter onderhoud van die bestaande (Heitink 2007:331). Transformasie verg nuwe visie en radikale verandering. Wat die kerk nodig het, is n metamorfose (2 Kor. 3,18). Bill Easum het aangetoon dat institusionele denke dit vir kerke bykans onmoontlik maak om uit hulle tradisionele bestaanswyse te tree en (byvoorbeeld) nuut te begin in die sendingveld (Easum 2001:31). Transformasie en kerkhervorming is onmoontlik indien die denksisteem of sisteemverhaal (systems story) nie verander word nie. Dit is eers wanneer die dominante denksisteem in n kerk ontbloot word, dat die eerste tree gegee word in die rigting van kerkhervorming. Easum toon ook aan dat meeste van die teorie wat die afgelope jare oor gemeente-ontwikkeling gepubliseer is, inherente swakhede het omdat dit vertrek vanuit n institusionele en meganistiese denksisteem. Hy neem die standpunt in dat die kerk nooit bedoel was om as instituut te funksioneer nie. Hirsch kom tot die gevolgtrekking dat a prophetically consistent Christianity means that we must remain committed to a constant critique of the structures and rituals we set up and maintain. Perhaps rather than calling this antiinstitusionalism, a rather negative frame of mind, we should rather understand it as holy rebellion based on the loving critique of an institution modelled by the original apostles... (Hirsch 2006:55). Kruisgewys September

12 12 Ben van Dyk is Predikant in sinodale diens in KwaZulu- Natal met opdrag Gemeen tebe die ninge en On der steunings dien ste. Daar is n opvatting by predikante en lidmate dat groter gemeentes beter en meer dinamies is. Die werklikheid is egter dat die grootte van n gemeente nie regtig saak maak nie. Daar is groot gemeentes wat dinamies en lewenskragtig is, maar daar is ook groot gemeentes wat doods en kwynend is. Net so is daar klein gemeentes wat lewenskragtig is, en klein gemeentes wat sterwend is. Daar is ander faktore wat bepaal of n gemeente gaan kwyn of lewenskragtig is. Lewenskragtige gemeentes is dikwels gemeentes wat bereid is om grense oor te steek. Dié artikel wil nadink oor verskillende grense wat kleiner gemeentes behoort oor te steek sodat hulle dinamies en lewenskragtig kan wees en n verskil in die wêreld maak. Opvattings oor klein gemeentes Klein gemeentes moet leer om anders oor hulleself te dink. In die verlede het die volgende scenario hom gereeld afgespeel: Gemeentes wat vanweë demografiese verskuiwings ál kleiner word, besef op n dag dat hulle nie meer met die bedieningspatroon waaraan hulle gewoond was, kan volhou nie. Die eerste teken van agteruitgang is gewoonlik gebrekkige finansies. Grootse pogings word dan aangewend met fondsinsamelings. n Klein rukkie lank werp dit goeie vrugte af; mettertyd word die lidmate moeg. Die volgende stap is personeelvermindering. Die koster en administratiewe personeel word afbetaal. Dikwels is die predikant die enigste betaalde amptenaar wat oorbly, en daarom die een wat alles moet doen, selfs die ander amptenare se werk. As die vermindering in getalle voortduur, word mettertyd ook van die predikant ontslae geraak, of word die vergoedingspakket verminder. In ander gevalle word van n tentmaker-predikant of n predikant op n termynkontrak kan maak, wat goedkoper is. En as die gemeente aanhou kwyn, word naderhand van geboue ontslae geraak. Uiteindelik is samesmelting of eenwording met n buurgemeente die enigste uitweg of so glo die moedelose kerkraad. Kerkrade van klein gemeentes moet ophou om bestaande bedieningspatrone in stand te probeer hou. Hulle moet grense begin oorsteek en meer kreatief dink oor n bedieningspatroon wat meer geskik is vir klein gemeentes. Kerkrade moet met hulle hele hart begin glo dat getalle nie die sukses van gemeentes bepaal nie. Daar is baie voorbeelde van klein gemeentes wat aangepas het, en op n goedkoper manier baie suksesvol funksioneer. Wêreldwyd aanvaar ál hoe meer gemeentes dat daar voordele aan is om klein te wees. Klein gemeentes ontstaan byvoorbeeld wat n doelbewuste besluit neem om klein te bly. Hierdie klein gemeentes het dikwels n groot aantrekkingskrag vir hulle omgewing en impak daarop. Ten spyte dus van hulle besluit om klein te bly, groei hulle juis. Kruisgewys September 2009 Dan moet hulle vinnig weer planne maak om af te stig, sodat hulle klein kan bly. Kerkbegrip Mense glo dat n gemeente n predikant, n kerkgebou en genoeg geld moet hê om werklik n suksesvolle gemeente te kan wees. Dit kom egter uit Konstantyn se tyd toe hy die Christendom as staatskerk ingestel het. Die strukture van die kerk het van toe af ál hoe belangriker geword. So ook geboue, predikante en geld. Dit is egter nie n Bybelse kerkbegrip nie. Van die apostoliese tye af was klein gemeentes die norm. In klein gemeentes het almal mekaar geken en nóú met mekaar en met die gemeenskap saamgeleef. Daarom het die klein gemeentes n impak op hulle gemeenskappe gemaak. In hierdie gemeentes was daar nie betaalde predikante nie. Die gawes van lidmate het sterk gefunksioneer. In moderne tye sien ons hierdie manier van kerk-wees veral in China, waar die kerk ongelooflik groei. In China is daar n beperking op die aantal persone wat mag bymekaarkom. Daarom word kerke gedwing om klein te bly. Dit is bevorderlik vir die groei en lewenskragtigheid daarvan. Tradisioneel het kerke volgens die herder-kudde-model funksioneer. Dié model is verstaan asof die predikant die herder is wat vir sy kudde (die gemeente) moet sorg. In meer onlangse tye het die liggaamsmodel ál sterker begin funksioneer. Dit is dikwels téénoor die herder-kuddemodel as n alternatief voorgestel. Gemeentes moes dus n keuse maak vir een van die twee modelle. Kleiner gemeentes kies meestal vir die herder-kudde-model. n Lewenskragtige gemeente hou egter aan albei modelle vas. Hulle verstaan die Herder is Christus wat vir sy gemeente sorg. Hulle verstaan egter ook dat elke

13 lidmaat n herder is wat vir ander moet sorg. Die predikant is nie n herder nie. Hy het n ander rol. En die gemeente is n lewende organisme (die liggaam van Christus), waar elke lidmaat n belangrike funksie verrig. Predikant se rol Baie mense dink dat die predikant betaal word om die gemeente se werk te doen. Daarom word nie veel gedoen as die predikant die goed nie inisieer of doen nie. Predikante voel dikwels magteloos om dié persepsie te verander. Dit is makliker om volgens hierdie verwagting net hulle werk te doen. So word n gemeente in stand gehou waar een persoon byna alles doen, en die ander maar net tevrede gehou word, want hulle word effektief bedien. Van die gemeente se eintlike taak, naamlik om na buite uit te reik, kom nie veel tereg nie. Klein, lewenskragtige gemeentes het geleer om nie so afhanklik van n predikant te wees nie. Hulle het geleer dat die predikant se hooftaak die toerusting van lidmate is om die gemeente se werk te doen (vgl Ef 4:12). Daarom hoef elke gemeente nie sy eie predikant te hê nie. n Predikant kan tussen meer as een klein gemeente gedeel word. Trouens, in KwaZulu- Natal word ringe aangemoedig om predikante in diens te neem wat daarin kan spesialiseer om lidmate toe te rus as predikers, pastors of leiers. Omdat lidmate egter gewoond is daaraan dat predikante byna alles doen, is die oorskryding van hierdie grens nogal moeilik. Predikante sal altyd nodig wees, maar dan in n ander rol as dié een wat alles in die gemeente moet doen. Hierdie grens kan slegs oorgesteek word waar predikante nie stagneer nie en bereid is om verder begelei te word op n pad van verandering. Predikante moet bereid wees om die bediening van die gemeente as t ware aan lidmate weg te gee. Lidmate se rol Lidmate is God se gawes aan die gemeente. Elke gelowige is geroep om in diens van die Koninkryk te staan en sy of haar gawes tot voordeel van ander te benut. Dit is lidmate wat hulle geloof met ander deel wat n verskil in die gemeenskap kan maak. Nogtans is baie lidmate tevrede om nie veel te doen nie. Hulle is gelukkig as ander hulle bedien. Hulle koppe sal ál hoe meer geswaai moet word om te verstaan dat hulle diensbaar moet wees en self moet inklim om die evangelieboodskap uit te dra. Waar lidmate die werk van die gemeente doen, kan klein gemeentes werklik tot hulle reg kom. Verandering Weerstand teen verandering is normaal, dit is deel van enige sisteem. Ook in gemeentes is daar n natuurlike weerstand teen verandering. Die kerk se opdrag is egter om te groei om ál meer te word soos Christus en dit beteken verandering. Klein gemeentes wat dit regkry om die natuurlike weerstand teen verandering te deurbreek, se kanse om sterk en lewenskragtig te wees, is net soveel beter. Leierskap Leiers moet n sterk visie hê. Hulle moet voorloop en rigting gee. Hulle moet ook verhoudings bou. Die eerste grens wat klein gemeentes moet oorsteek, is die opvatting dat die leierskap van die gemeente net in die predikant gesetel is. Die Here het aan elke gemeente gelowiges gegee met die gawe van leierskap. Kleiner gemeentes wat hulle leiers ontwikkel en benut, bly lewenskragtig en gesond. Verhoudings In die post-moderne wêreld begin verhoudings ál hoe belangriker vir mense word. Juis klein gemeentes bied die geleentheid vir mense om intieme verhoudings te vestig en sáám dinge te doen. Selfs groter gemeentes besef hoe belangrik verhoudings is. Daarom funksioneer hulle ál meer in kleingroepe. Waar klein gemeentes die grens van individualisme na gesamentlikheid oorsteek, funksioneer hulle op hulle beste. Prosesse In klein gesonde gemeentes is daar voortdurende gesprekke oor God, identiteit, roeping en die bediening. Hierdie prosesse kan óf spontaan óf met fasilitering plaasvind. Gemeentes wat voortdurend daaraan herinner word dat hulle God se voertuig na die wêreld toe is en wat dus nie na binne gekeer is nie, sal altyd lewenskragtig bly voortbestaan. Kruisgewys September

14 Die NG Kerk in Oos-Kaapland het gekies vir n model waarin lidmate bemagtig kan word om as predikers en pastors in gemeentes leiding te neem. Dit is die gevolg van die teologiese oortuiging dat lidmate gawes van die Here aan gemeentes is, asook n toenemende skeptisisme oor die professionele predikante-amp. Laasgenoemde kompeteer dikwels met lidmaat-leierskap, en verdring dit selfs. Verder is daar die werklikheid van talle kleiner gemeentes wat nie langer professionele predikante kan bekostig nie. Dié teologiese model van die kerkverband staan n wegbeweeg van n institusionele selfverstaan na n missionale identiteit voor. Missionaal beteken dat lidmate en gemeentes deur hulle leefwyse deelneem aan God se missie in die wêreld. Die oortuiging is dat die Here gemeentes versamel, voor sy aangesig bymekaar bring, roep, fokus en stuur om op konstruktiewe wyse deel te neem aan sy werk in hulle alledaagse konteks. Konteks Op die oomblik kan nege van die 106 gemeentes in die Oos-Kaap nie meer voltydse leraars bekostig nie. Hierdie gemeentes kom in klein plattelandse gemeenskappe voor wat sterk deur ontvolking geraak is. Hulle het egter almal n sterk oorlewingsdrang en word gedra deur lidmate wat as geloofwaardige leiers erkenning geniet. Dan is daar ook twee plattelandse gemeentes en twee stedelike gemeentes wat samewerkingsooreenkomste met buurgemeentes het. Leraars in deeltydse kontrakposte bedien n aantal klein gemeentes. Oorlewing is n sterk tema in die 14 Danie Mouton wyse waarop hierdie gemeentes hulleself verstaan. Lidmate werk hard sodat daar n gebou kan wees waar hulle die Woord van die Here kan hoor. In verskeie gemeentes moet opgeleide predikante die Woordbediening doen. Wanneer ouderlinge preek, word eredienste baie swakker ondersteun. Daar is n versugting na vriendelike, sosiale predikante wat soos ons is, met die mense meng en vir hulle die Woord van die Here bring. Hierdie nostalgie beteken dat in baie klein gemeentes n teologiese identiteitskuif na n missionale verstaan van gemeente-wees gefasiliteer moet word. Daar is ook van hierdie gemeentes waar lidmate die krag van hulle eie bediening ontdek het. Die leierouderling van n gemeente waar leraars van n buurdorp baie jare die eredienste op Sondae kom lei het, verduidelik dat die beëindiging van dié kontrak die gemeente uit n doodslaap laat wakker word het. Kerkraad en lidmate het verantwoordelikheid begin neem, met n gevolglike opbloei in die gemeente. Die stryd om kerkraadslede te vind, het meteens verdwyn. Kerkraadslede het aktief aan die bediening van die gemeente begin deelneem. Ook op ander vlakke het lidmaatleierskap begin blom. Die rol van die kerkverband Indien klein gemeentes uit n nuwe missionale identiteit moet leer leef, moet geloofwaardige strukture dit op n oortuigende wyse begelei en fasiliteer. In hierdie opsig is Oos-Kaapland geseënd met n kerkverband wat oor meer as n dekade heen, as gevolg van die ekonomies-marginale karakter van die kerk, indringend moes besin oor sy eie vertrekpunte. Een van die groot ontdekkings was die seën van Kruisgewys September 2009 die kerkverband (ring en sinode) as verhoudingstruktuur. Reeds in die vorige eeu is weggedoen met die sinode en ring as bloot kontrolerende strukture. Die aksent het verskuif na geloofsonderskeiding, roeping en bediening. Ruimte ontbreek hier om die verhaal te vertel, maar die bemagtiging van die ring as eerste vlak van kerkverband staan voorop. Die ring is die ruimte waarbinne gemeentes sáám oor hulle konteks besin en vra waarop die Here hulle aandag wil vestig. Dié bemagtiging is n wesentlike aspek van die teologiese herwaardering van die kerkverband. n Sisteem van ringsprojekte waar die sinode sy hulpbronne, besluitnemingsrol en mag doelbewus desentraliseer, institusionaliseer derhalwe ringe se leierskapsrol. Die desentralisasie van geld en mag na ringe is sinodaal begelei met verskeie prosesse wat ringe se aandag op hulle kontekste in plaaslike gemeenskappe gevestig het. Talle gesprekke is met predikante, gemeenteleiers en kerkkantoorpersoneel gevoer oor roepingsverstaan, kontekstualiteit, vrae rondom die karakter en missie van God, die skep van n bedieningskultuur (eerder as n organisasiekultuur) en n gestuurde lewenswyse (eerder as n institusionele fokus). Vanjaar het ook orreliste oor die breedte en lengte van die sinodale gebied aan die orde gekom. Met hierdie nuwe praktyke en gewoontes, berei die sinode die klimaat voor vir n ekklesiologiese revolusie. Uit die blote doen van praktiese bedieningswerk, kom transformasie in gemeentes tot stand. Die prioriteit van die regte bedieningstake en nuwe bedieningservaring bó eindelose debatte waarin oor die wese van die kerk geteoretiseer word, is onteenseglik

15 bewys. Wanneer volwassenes sinvolle bedieningstake uitvoer, en teologies nadink in die lig van die Skrif en konteks oor hulle ervaring, word transformasie na n missionale identiteit gebore. Hierin lê daar hoop vir klein gemeentes. Ringe as teologiese kweekskole vir lidmate Talle gemeentes kan nie meer predikante bekostig nie. Daarom maak dit sin dat bemagtigde ringe oor predikante begin dink as n teologiese bate wat leiding kan neem in die bedieningsvorming van lidmate om binne hulle ringsgebied missionale leiers te word. Die verstaan van die predikantsamp skuif van primêre bedienaar na iemand wat n bemagtiger tot bediening is. Ervaring leer dat talle klein gemeentes, met hul oorlewingsdrang, versigtige fasiliterende leierskap benodig om na n posisie te skuif waar lidmate as outentieke bedieningsleiers gesien word. Dit is ringe se verantwoordelikheid. Materiaal vir lidmaatbemagtiging Op sinodale vlak het Oos-Kapenaars kurrikula ontwikkel vir die bemagtiging van lidmate om as predikers en/of pastors op te tree. Leraars in die onderskeie ringe is opgelei om hierdie materiaal in ringsgemeentes aan te bied. Die Sentrum vir Kontekstuele Bediening aan die Universiteit van Pretoria het in hierdie opsig n belangrike bemagtigende rol gespeel. Die opleidingsmateriaal word binne n konteks van mentorskap benut. Lidmate word dus opgelei (teoreties en prakties) om te preek en/of pastorale begeleiding te verskaf. Die ringsleraars tree as mentors op wat hierdie lidmate begelei om in hulle bediening te groei. Kerkrade keur die persone vooraf goed vir opleiding, en besluit ná die opleiding amptelik om hierdie lidmate te benut in die gemeente. Voorspelbaar genoeg het verskeie van die klein, plattelandse gemeentes in die eerste rondte nie lidmate gestuur vir bemagtiging nie. Dit het ons laat besef hoe belangrik n teologiese skuif in die selfverstaan van hierdie gemeentes is. Ringe neem nou doelbewus verantwoordelikheid om die herwaardering van lidmaatbediening in hierdie gemeentes te laat groei. Daar is steeds ringe wat self nie voldoende waarde aan lidmaatbediening heg nie. Ondervinding leer ook dat kontrakleraars en tentmakers nie noodwendig die lidmaatopleiding ondersteun nie. Hulle mag dit as bedreigend vir hulle eie posisie in die gemeente beskou. Deur samewerkingsooreenkomste, bedien leraars met n visie vir hierdie saak klein gemeentes wat die beste ingekoop het op die nuwe bedieningsmodel. Waar daar kontekstueel-sensitiewe, geloofwaardige bediening is en waar roepingsverstaan gekultiveer word, skuif gemeentes in hulle selfverstaan. Uitkomste van die bedieningsbemagtiging n Ietwat onverwagse uitkoms van die lidmaatbemagtiging, is die wyse waarop groter, stedelike gemeentes dit aangegryp het. Sowat 40 persent van die lidmate wat opgelei is, kom uit stedelike gemeentes waar leiers besef die kapasiteit van hulle bediening moet groei. Lidmate is werklik innoverend. Baie het die programme deurloop omdat hulle op bepaalde punte geestelike byeenkomste lei (by die werk, in fabrieke, op hawens, op plase en in klein nedersettings) en/of pastorale lewenstyle handhaaf, waar mense natuurlikerwys na hulle kom vir raad en bemoediging. Die toerusting bemagtig vroue in die bediening. In plattelandse kontekste het twee keer méér vroue as mans vir die opleiding in pastorale versorging ingeskryf. In stede is die verdeling vir pastoraat gelykop. Wat inskrywings vir prediking op die platteland aanbetref, is die verdeling twee-derdes mans en een-derde vroue. In die stede is dit 80 persent mans wat vir prediking ingeskryf het. Hoewel die patroon van inskrywings moontlik geslagstereotipes reflekteer, verteenwoordig dit steeds n merkwaardige vordering met die herstel van die vrou in die bediening. Die wonderlike verhale van sin, van lewens- en roepingsvervulling, bevestig die teologiese wysheid om lidmate se posisie in die bediening te herstel. Van hierdie lidmate word nou reeds op uitnodiging deur ander gemeentes gebruik om Week van Gebed, Pinkster en ander eredienste te lei. Hierdie lidmate word die rolmodelle wat die transformasie van die kerk begelei. In die ekonomies-marginale kontekste van Oos-Kaapland, het ringe en gemeentes moed geskep. In terme van die institusionele tradisie dat gemeentes instellings is wat oor n voltydse predikant beskik, is daar verskeie gemeentes wat sou moes toemaak. In werklikheid beskik hierdie gemeentes oor n inherente lewenskragtigheid wat nou, met toepaslike leiding, veel beter ontsluit word. Die pad vorentoe Die bemagtiging van lidmate vir prediking en pastoraat is die eerste tree op n lang pad om n missionale identiteit in die kerk te vestig. Bevry van oorlewingsvrese, kan gemeentes nou konstruktief op hulle kontekstuele roeping fokus. Kruisgewys September

16 16 Eddie Orsmond is predikant van die NG Gemeente Simondium en koördineerder van Communitas en Bybel- Media se Leesrooster-projek. Wat is die betekenisvolle bedieningspraktyke waardeur gemeentes toegerus kan word om getuies van God se liefde vir die wêreld te wees? Dié vraag vra gemeenteleiers van alle gemeentes. Die antwoord is nie eenvoudig nie. Gemeentes het uiteenlopende behoeftes en uitdagings. Die groot aanbod van inligting, materiaal en bedieningsmodelle dreig om lidmate en leierskap te versmoor. Die keuse vir n bedieningsbenadering is dikwels n moeisame proses. Die antwoord is nóg meer kompleks in klein gemeentes waar daar (dalk nog) een leraar is van wie soveel dinge verwag word. Om te argumenteer dat Communitas en Bybel-Media se Leesrooster-program n waardige kandidaat is om te oorweeg, vra goeie motivering en n helder uiteensetting van die eienskappe daarvan. Dit vra dat die moontlike voordele wat dit vir gemeentes se bedieningspraktyk en geloofsvorming inhou, uitgespel word. n Belangrike motivering waarom die program ten minste oorweeg behoort te word, is dat dit reeds in die 1995/6 kerklike jaar in gemeentes in gebruik geneem is. Daar is steeds n beduidende getal gemeentes wat jaarliks daarmee werk. Die program se 14 jaar diens aan geloofsgemeenskappe (ook wyer as net NG en VG Kerk), bied minstens n basis vir beoordeling. Mense sou kon argumenteer dat n program wat só lank al loop, nie meer aktueel kan wees nie. Die mooi van hierdie program is dat die materiaal jaarliks vars geskryf word. Die riglyne vir die bediening word dus vanuit die Bybel en die huidige konteks aangebied. Die soepelheid van die program om nuwe moontlikhede te inkorporeer, bewys dat dit n meganisme bied waarmee die vaste grond van die Bybelteks en die veranderende behoeftes vanuit die vloeibare lewenskonteks, met mekaar verbind word. Leef sáám met ekumeniese kerk Gebruikers ervaar steeds dat die materiaal hulle help om met integriteit as gelowiges te leef. Dit was moontlik om die program oor die afgelope jare as basis beskikbaar te stel vir onder andere die NG Kerk se Luisterseisoen, die VG Kerk se jaarlikse barmhartigheidsmaand (Augustus) en jaarlikse Barmhartigheidsondag (die laaste Sondag van Augustus), die ekumeniese fokus op n jaarlikse Seisoen van die Skepping (einde September, begin Oktober), asook die uitdagings van MIV en Vigs. Dat die Leesrooster-program in n definitiewe bedieningsbehoefte voorsien, is onlangs bevestig toe leiers uit die ekumeniese kerk in Suid-Afrika aangedui het dat hulle graag vorentoe wil saamwerk om die materiaal ook in Engels aan Engelsprekende lidmate van kerke beskikbaar te stel. Dit is moontlik om só saam te kan werk, Kruisgewys September 2009 aangesien die program gebaseer is op die RCL (Revised Common Lectionary). Daardeur is gemeentes en lidmate wat die materiaal gebruik, reeds aan die tradisie van die kerk en die ekumene gekoppel. Gebruikers lees die Bybel sáám met die breër kerk van Christus. In n gegewe week is lidmate dus besig om saam met baie broers en susters oor die wêreld heen oor dieselfde Bybeltekste te reflekteer. Die Leesrooster-program bou op n geïntegreerde bedieningsmodel. Dit beteken dat die materiaal verskillende aspekte van die gemeentebediening en persoonlike geloofsvorming met mekaar verbind. Die program bestaan uit twee jaarlikse publikasies. Die eerste publikasie is bedoel vir gemeenteleiers en predikante wat daarvoor verantwoordelik is om Sondae die eredienste in gemeentes te lei. Hierdie publikasie staan bekend as Preekstudies met liturgiese voorstelle gebaseer op die kerkjaar. Help met geloofsvorming Die Preekstudies is n wonderlike hulpmiddel vir elke prediker wat Sondag ná Sondag weer voor dieselfde gemeente moet staan om die Woord te bedien. Dit neem nie die prediker se eie kreatiwiteit en leiding van die Gees vir toepassing weg nie. Nogtans is baie van die moeilike werk, die harde oplees in kommentare, die eksegese en n moontlike interpretasie van die teks, reeds gegee. Dit is waarom dit ook so uiters geskik is vir klein gemeentes waar mense sonder teologiese opleiding dalk die prediking moet doen. Die tweede publikasie is bedoel vir gebruik deur gemeentelede: Leesrooster gebaseer op die kerkjaar. Die subtitel is Seisoene en feeste in die lewe van gemeentes. Deur dit vir hulle daaglikse stiltetyd te gebruik, kan lidmate vanuit

17 die erediens en die prediking van die Skrifgedeelte van die afgelope Sondag, die boodskap bedink en toepas vir die lewe. Só word hulle geestelik uitstekend voorberei om nog méér ontvanklik vir die Woord te wees. Die Leesrooster se bedieningsmodel bou daarop dat die gemeente vanuit die ontmoeting met God in die erediens gaan lewe. Die liturgiese voorstelle en preekstudies van elke Sondag wil predikers en voorgangers in die erediens help om die ontmoeting met God in die erediens rondom n gegewe fokusteks in te rig. Die fokusteks waarop die Woordverkondiging vir die Sondag berus, saam met die bykomende RCL-tekste vir die week, dien as raamwerk vir die een verhaal van God wat n hele week lank in die gemeente vertel, oordink en prakties toegepas word. Die Leesrooster bou verder op dié ontmoetingsgebeure in die erediens en help lidmate om elke dag van die week op n nuwe manier oor die teks en die lewe na te dink. Hiervoor word die siklus van die luisterseisoen gebruik. Sodoende ontwikkel lidmate n luisterende spiritualiteit, en n vaardigheid om verantwoordelik met die Bybel om te gaan en verskillende vrae aan die teks te vra. Samevattend kombineer en integreer die Leesrooster vier belangrike lyne: die kerklike jaar met gepaardgaande simboliek; sewe geloofsgewoontes vir geloofsvorming; verskillende stasies of fases van die luistersiklus-, en n ekumeniese lees van die Bybel, met die strewe na eenheid binne die kerkfamilie. Die fokus op geïntegreerde geloofsvorming kombineer verskillende vaardighede en praktyke, wat gebruikers in hulle verhouding met God begelei. Dié bedieningsintegrasie groei vanuit die ontmoetingsgebeure tussen God en die gemeente in die erediens. Dit word prakties uitgebou deur één Bybelverhaal per week te vertel, en in die lewe van die gemeente en lidmate te internaliseer. Preekstudies vir 2009/2010 R165 Leesrooster vir 2009/2010 R55 Kruisgewys September

18 Tools vir dominee LIG OP... enkellopers Prys: R79,95 R Die DVDs in die LIG op-reeks bied oplossings vir die aktuele sake wat gesinne moet hanteer en bemagtig hulle om met oorgawe te lewe. LIG op enkellopers sal mense help om te verstaan: wat die impak van n mens se kinderdae op jou volwasse lewe en verhoudings is; wat frustrasies in jou verhoudings veroorsaak; wat die onbewuste agenda is wat jy in verhou dings inbring; hoe jy verhoudings saboteer om jouself teen seerkry te be skerm; Houtskool Prys: R69,95 Hierdie DVD is n hulpmiddel om die verhaalmedium te benut om Bybelse beginsels te beklemtoon. Dit stimuleer nadenke, verandering en oorvertelling. n Pamflet met gesprekspunte vergesel die DVD. Houtskool is die eerste in n reeks van sg Rimpel-DVD s. 18 Kruisgewys September 2009

19 Oor grense tema vir 2010 Die moderamen van die Algemene Sinode het besluit dat 2010 n jaar is waarin die kerk die oorsteek van grense met nuwe ywer wil aandurf. Die poging word deur die Seisoen van Luister aangevuur, maar die hoop is dat alle kerkrade, ringe, sinodes en kommissies hieraan sal deelneem. Watter grense is ter sprake? Grense wat skeiding bring tussen mense en wat verhoed dat die evangelie wat in ons leef vrylik sal vloei na ons en ander. Dit sluit in emosionele grense, generasiegrense, ekonomiese grense, grense van vooroordele, kultuurgrense, kerkgrense, geestelike grense, ensovoorts. In elke konteks word mense tog op eiesoortige wyse begrens. Hoe gaan die Seisoen van Luister hiermee werk? n Produk is ontwikkel wat mense help om grense oor te steek. Ons het die afgelope drie jaar daaraan gewerk en dit onlangs in 30 gemeentes landwyd getoets. Terugvoer is bygewerk en die produk sal in November 2009 gereed wees vir verspreiding. Die algemene reaksie op die produk was baie positief. Van die reaksies lui só: Dit gaan n impak hê op alles in jou lewe. Fokus hierop en los eers ander goed waarmee jy besig is. Dit is hoe belangrik dié reis is. By ons groep het daar n soort heilige ontevredenheid oor onbenutte ontmoetings op die voorgrond begin tree. Ek het nog nooit só oor mense gedink wat oor my pad kom nie. Elke kontak raak nou betekenisvol! Produkinligting Titel: Die vrou by die put Stap saam met Jesus oor grense Die verhaal van Jesus en die Samaritaanse vrou in Johannes 4 word benut om oor die beweging oor grense in mense se lewe te besin. Dit bestaan uit n leiersgids en deelnemersgids. 6 sessies (6 weke) Die program strek oor 6 sessies. Daar word van verhale gebruik gemaak, ook uit die groeplede se alledaagse lewe, om baie prakties te besin oor ons begrensdheid. n Nuwe waardering vir God se werking deur ander mense wat jou pad daagliks kruis, word gekweek. Luisterplan vir gemeentes (2010) n Handleiding vir gemeentes gemik op die beweging oor grense verskyn in November. Die plan sluit in: 6 sessies met Die vrou by die put in bestaande kleingroepe of wyke. Ons stel voor dat u begin met die reeks sessies die eerste week van die tweede kwartaal. Pinksterrreeks vir 2010 oor n beweging oor grense wat volg op die ses weke. Ons stel die reeks preke vroeg in 2010 elektronies beskikbaar aan almal. Daar is nie volgende jaar n ander amptelike reeks nie. 6 sessies in Koninkrykstyd Nuwe, meer diverse, kleingroepe word saamgestel. Hulle doen weer die 6 sessies van Die vrou by die put. Nuwe verhale word dan vertel. Ander luisterprodukte (soos God praat, leef luisterryk vir vergaderings) word ook ingespan. Opleiding Die Seisoen van Luister se taakspanlid reël in jou sinode opleiding in die eerste kwartaal van Word met nuwe oorgawe deel van die beweging van die evangelie na ander. Daar lê n opwindende tyd voor van groei en nuwe lewe. Beskikbaar November 2009 Direkte bestellings: bestel@bmedia.co.za Deeloproepe: of 0860 BMEDIA e-aankope: GEEN POSGELD NIE

20