SAAKLIKE EN VORDERINGSREGTE Belang van onderskeid Soorte Saaklike regte Gevalle waar onderskeid tot probleme lei Teoretiese benaderings Subtraction

Transcription

1 SAAKLIKE EN VORDERINGSREGTE Belang van onderskeid Soorte Saaklike regte Gevalle waar onderskeid tot probleme lei Teoretiese benaderings Subtraction from the dominium - toets

2 Voorgeskrewe werk Hierdie eenheid is gebasseer op Hoofstuk 3 van die voorgeskrewe handboek sowel as die beslissings: Ex parte Geldenhuys 1926(OPD)155[2] Pearly Beach Trust v Registrar of Deeds 1990 (4)SA 614 (C) [1] Cape Explosive Works Ltd & A v Denel & O 2001 (3) SA 569 (SCA) soos in vonnisbundel

3 Leeruitkomste Na afloop van die bestudering van hierdie gedeelte, behoort die leerder te kan: n Verduideliking gee vir die grondslag van die onderskeid tussen saaklike- en vorderingsregte in terme van die klassieke- en personaliteitsteorieë, asook kritiek op hierdie twee teorieë; n Verduideliking gee vir die onderskeid tussen saaklike en vorderingsregte in terme van die subtraction of the dominium toets, met verwysing na regspraak. Onderskei tussen eiendomsreg en beperkte saaklike regte Onderskei tussen verbintenisskeppende ooreenkomste en saaklike ooreenkomste met behulp van n voorbeeld.

4 AGTERGROND Belang van onderskeid Verkryging, uitoefening en beskerming verskil Kyk voorbeelde van Bates op p24 - Soorte saaklike regte regte in eiendom soos geskep deur die Grondwet eiendomsreg as die volledigste reg beperkte saaklike reg beperkte reg tov spesifieke gebruik van n ander se eiendom bv serwitute, saaklike sekerheidsregte probleem net tov beperkte saaklike reg

5 Gevalle waar onderskeid tot probleme lei Beperkte saaklike reg vs vorderingsreg Liggaamike sake Onroerende eiendom Geskep in testament of kontrak

6 TEORETIESE BENADERINGS Klassieke teorie Benadruk objek van die reg: saak vs prestasie Saakllike reg: reg van persoon tov saak Vorderingsreg: reg van persoon teenoor ander persoon Personaliteitsteorie Maniere waarop dit afgedwing word Saaklike reg: absoluut teen die hele wereld Vorderingsreg: relatief net spesifieke persoon of groep persone

7 Ex parte Geldenhuys SUBTRACTION FROM THE DOMINIUM-TOETS Probleem met die registrasie van die reg tyd en wyse van onderverdeling ( mede-eienaars vry om te besluit wanneer en hoe hulle wil verdeel) betaling van vergoeding Formulering van die subtraction -toets aard van die verpligting wat geskep word bedoeling net n leidraad

8 SUBTRACTION FROM THE DOMINIUM-TOETS (vervolg) Saaklike reg: burden upon land beperk eiendomsreg (mede- eienaar se normale bevoegdhede om te onderverdeel) verbind die daaropvolgende eienaar Vorderingsreg: burden upon person in persoonlike hoedanigheid (net eenmalige las om balans te herstel) daaropvolgende eienaars nie verbind verpligting om geld te betaal bedoeling van die partye is belangrike leidraad

9 Lorentz v Melle ogv kontrak plaas in 3 dele onderverdeel dorpsgebied ontwikkeling aansoek: moet eienaar se fisiese gebruik van die grond beperk Enger en meer beperkte uitleg van toets verpligting om geld te betaal - nooit n saaklike reg Moet fisiese gebruik strem bedoeling van partye Geïgnoreer (Vergelyk Denel)

10 Pearly Beach Trust v Registrar of Deeds Aansoek - tradisionele toepassing van toets reg om eiendom te vervreem en die volledige opbrengs te geniet vepligting om geld te betaal: gekritiseer direkte produk van die grond beperk eienaar se gebruik- en genotsbevoegdheid bedoeling van partye - gewig toegeskryf

11 Cape Explosive Works Ltd & A v Denel & O Feite Voorwaarde 1 gebruik word beperk Voorwaarde 2 in kennis stel en mag terugkoop Bedoeling in eerste kontrak baie duidelik Saaklike ooreenkoms (het jy geweet wat jy koop?/tweede voorwaarde nie oorgedra nie albei voorwaardes oor n gedeelte opgehef) Negatiewe registrasiestelsel Dus verkeerdelike weglating van voorwaarde laat dit nie verdwyn nie

12 Toepassing van toets Vereistes vir n saaklike reg - bedoeling van die skepper om opvolgers in titel te verbind - aard van die reg moet neerkom op n subtraction from the dominium 2 voorwaardes as n eenheid gesien (nou verbind) Albei beperk gebruiksreg Uitspraak: saaklike reg geskep

13 Eenheid assessering Dui aan op watter manier daar ingevolge a) die personaliteitsteorie en b) die klassieke teorie tussen tussen saaklike en vorderingsregte onderskei kan word. Lewer enigeen van hierdie teorieë bevredigende resultate in die praktyk? Wat is die hoofargumente vir en teen die erkenning van n verpligting om geld te betaal, as n beperkte saaklike reg? Staaf u antwoord met behulp van regspraak. Skryf aantekeninge oor die sogenaamde subtraction from the dominium toets. Verwys na regspraak.

14 Eenheidassessering (vervolg) Is die volgende bepalings registreerbaar? Gee redes vir u antwoord en verwys na regspraak: n Bepaling in n transportakte dat die verkoper en sy regsopvolgers die reg sal hê om n grondpad op die koper se aangrensende grond te gebruik; n Bepaling in n testament dat die erflater se oudste seun die vruggebruik van sy plaas sal hê; n Voorwaarde in n koopkontrak waarvolgens die koper die verkoper moes inlig wanneer die grond nie meer vir n gespesifiseerde doel gebruik word nie, sodat die verkoper n voorkoopsreg tav die terugkoop van die grond kon doen.