AARDRYKSKUNDE VS1 NOVEMBER 2006 ADDENDUM

Transcription

1 Aardrykskunde/VS1 AARDRYKSKUNDE VS1 NOVEMBER 2006

2 Aardrykskunde/VS1 2

3 Aardrykskunde/VS1 3 FIGUUR 1.6 MAANDAG JULIE 17, 2:26 NM Golwe teister die suidkus van die Java-eiland nadat 'n tsunami-waarskuwing Maandag uitgereik is.

4 Aardrykskunde/VS1 4 TABEL 2.1 Ouderdom Soort organisme Era Huidig Jongste vorms van lewe Baie voëls en soogdiere Sonosoïes 65 miljoen jaar gelede Middelste vorms van lewe Die tydperk van die dinosourusse Mesosoïes 225 miljoen jaar gelede Antieke vorms van lewe Eerste visse, amfibieë, reptiele en seeorganismes Paleosoïes met skulpe 600 miljoen jaar gelede Alles voor die Paleosoïese era Net organismes met sagte liggame Prekambries 3,3 biljoen jaar gelede Oudste bekende fossiel 3,9 biljoen jaar gelede Oudste bekende aardrots 4,6 bitjoen jaar gelede Beraamde ouderdom van die aarde Die Eras en Periodes van Geologiese Tyd Ouderdom Era Periode Duur Huidig Kwaternêr Senosoïes Tersiêr 65 miljoen jaar 65 miljoen jaar gelede Kretasies Mesosoïes Jurassies Traissies 160 miljoen jaar 225 miljoen jaar gelede Permies Palesoïes Koolstofhoudend Pennsilvaans Mississippiaans Devoniaans Siluriaans Ordovikiaans Kambries 375 miljoen jaar 600 miljoen jaar gelede Prekambries 4 biljoen jaar 4,6 biljoen jaar gelede Ontstaan v.d. aarde FIGUUR 2.4 Hoogte bo seevlak termosfeer mesopouse mesofeer stratopouse osoonlaag stratosfeer tropopouse troposfeer

5 Aardrykskunde/VS1 5

6 Aardrykskunde/VS1 6 TABEL 3.2 Lande Geboortekoers Sterftekoers Koers van Natuurlike groei (1% p.j.) AFRIKA Ethiopië Uganda Suid-Afrika ASIË Iran Japan Taiwan Viëtnam NOORD-AMERIKA Kanada V.S.A. SUID-AMERIKA Brasilië Ecuador Argentinië EUROPA V.K. Frankryk Nederland Wes-Duitsland ,5 2,8 3,0 0,9 2,0 2,3 0,8 0,7 2,8 3,2 1,7 0,0 0,5-0,3 WÊRELD ,7 ONTWIKKELDE LANDE ,8 ONTWIKKELENDE LANDE ,0 FIGUUR 3.3 Die 'Treatment Action Campaign (TAC)' van Suid-Afrika Die 'Treatment Action Campaign (TAC)' is 'n vrywillige organisasie wat baklei om bekostigbare behandeling van mense met MIV en Vigs. Op 10 Desember 1998 het ongeveer 15 mense op die trappe van die St George Katedraal in Kaapstad betoog om aandag op die onnodige lyding van mense wat Vigs het, te vestig. Teen die einde van die dag het hulle 'n handtekeninge gehad wat 'n beroep op die regering gedoen het om 'n aksieplan vir die behandeling in te stel en so het die 'Treatment Action Campaign' tot stand gekom. Mense kon nie die duur medisyne in die behandeling van MIV bekostig nie. Die TAC het dus gehelp deur druk op die regering te plaas om hul beleid in verband met die behandeling van MIV en Vigs in Suid-Afrika, te verander. Die regering het dus nou hulle benadering verander en in 2003 oor-eengekom om goedkoper medisyne beskikbaar te stel. Die TAC het ook druk op die groot aptekersmaatskappye geplaas om die koste van hulle medisyne te verlaag. Maatskappye het daartoe ingestem. Die TAC word deur skenkings deur ander organisasies soos Oxfam, Dokters Sonder Grense en die Suid-Afrikaanse Ontwikkelingsfonds gefinansier. Hulle aanvaar nie skenkings van die regering en aptekersmaatskappye af nie. Die TAC het takke regoor Suid-Afrika en spreek die aangeleentheid landwyd aan.

7 Aardrykskunde/VS1 7 EU se storting van suiker is onwettig FIGUUR 3.4 Danksy die ingryping van Oxfam en WWF ('World Wildlife Fund'), het die WTO ('World Trade Organisation') in 2004 besluit dat die Europese Unie onwettig miljoene tonne gesubsidieerde suiker op wêreldmarkte gestort het en daardeur die lewensaar van baie arm boere vernietig het. Suikerboere in Europa word meer as 60 euros per ton deur die EU betaal (gefinansier deur die Europese belastingbetalers) vir hulle suiker. Dit is vyf maal hoër as die wêreldprys. Hierdie hoë pryse het tot die oorproduksie van suiker in Europa gelei en die oorskot suiker word op wêreldmarkte teen 'n geweldige verlies gestort. Suikerproduseerders in arm lande, soos Mosambiek, kan dit nie bekostig om hulle pryse te verlaag om met die lae pryse van die EUsuiker te kan meeding nie. Intussen verkies die verbruiker in arm lande dit om die goedkoper suiker te koop wat meebring dat die plaaslike produseerders bankrot gaan. 'Die EU se subsidie op die suiker sny dus die lewensaar van die arm boer af en so kry hulle nie kans om armoede af te skud nie,' volgens Jo Leadbeater van Oxfam se hoofkantoor in België. Oxfam word deur die WWF ondersteun wat ook oor die skade van die omgewing deur die EU-boere wat meer en meer suiker plant, bekommerd is. Singapoer se nuwe bevolkingsbeleid FIGUUR 4.2 Meer as 18 jaar gelede, in Maart 1987, het die Adjunk Eerste Minister die slagspreuk van 'kry drie of meer (kinders) as jy dit kan bekostig', aangekondig. Die beleid verskil drasties van die vorige beleid sedert die middel van die 1960's, naamlik 'stop by twee'. Die 'stop by twee'-beleid het meegebring dat die bevolking verouder het en 'n drastiese afname in die verhouding van die jongmense en volwassenes wat werk gebring. Dit sal negatiewe gevolge vir die toekomstige ekonomiese ontwikkeling van die land hê. Die nuwe beleid beoog om enkellopende persone aan te moedig om te trou en getroude paartjies wat dit kan bekostig moet groter gesinne van drie of meer kinders hê. 'n Aantal aansporingsmaatreëls is ingestel om die 'drie of meer'-beleid te ondersteun, onder andere die volgende: Belastingkorting vir die derde en vierde kind Kindersorgsubsidies, korting op bediendetoelaes, kinderversorgingsverlof en deeltydse werk in die openbare sektor Prioriteit in die toekennig van behuisings- en laerskoolregistrasie vir families met drie in plaas van twee kinders In 1995 het die regering maatreëls vir jong getroude pare ingestel om behuising te huur of te koop en so gou moontlik met 'n gesin te begin. Die maatreëls sluit in: Laer huurbedrag en 'n korter waglys vir kopers wat vir die eerste maal huis koop, terwyl hulle wag vir hulle huise om gebou te word Voorsiening van 'n huistoelaag van R om te help om 'n woonstel te koop Die nuwe bevolkingsbeleid het gehelp om jaarlikse geboortes te laat styg. Daar was ook 'n styging in die geboortes van die derde en vierde kind sedert 1987.

8 Aardrykskunde/VS1 8