Gransking á Fiskaaling

Transcription

1 Gransking á Fiskaaling Tórshavn 14. mai 2012

2 Fiskaaling Visión: Dygd til alivinnuna Gransking Tøkni og umhvørvi Biotøkni Framleiðslumenning Rogna- og yngulframleiðsla Veita størstapartin av rognunum til føroysku alivinnuna Tænastur Lúsateljing, resistenskanning, góðskukanningar, streym- og aldumátingar o.s.fr. Innova 2

3 Fiskaaling - søga Stovnað 1970 Landsstýrið eigur allan partapeningin. Upprunaligu ætlanirnar við Fiskaaling vóru at menna alihættir og at kanna møguleikarnar at gera aling av fiski til ein vinnuveg. Í 80 unum var størri vekt løgd á at framleiða rogn, yngul og smolt til vinnuna. Í hesum sambandi fingu vit okkara egna lívfisk og kynbótararbeiði. Í 1992 byrjaði Fiskaaling at kannað møguleikarnar fyri at ala onnur fiskasløg fyrstu royndirnar við toskaaling kalvaaling nýggjar royndir við toskaaling royndir at ala reinsifiskar til alivinnuna. Nú verður eisini kanna hvussu møguleikarnir eru fyri at ala skeljar og tara Í 2004 varð avgerð tikin um at gevast við kynbótaarbeiðinum og leggja størri vekt á gransking. Í 2010 varð ein avtala fingin í lag við Salmobreed í Noreg um samstarv innan rognaframleiðslu Tilfar frá einum av fremstu kynbótafeløgum í heiminum Øll framleiðslan á landi í Føroyum Í 2010 vóru skipaði 3 granskingartoymir á Fiskaaling 3

4 Starvsfólk og deildir 28 starvsfólk 11 granskarar (herav 5 við Ph.D. førleika og 4 Ph.D. lesandi) 5 teknikarar 10 røktarar 2 í fyrisitingini Deildir Við Áir: Skrivstovur, starvsstova, lívfiska- og smoltstøð Skopun: Lívfiskastøð á landi Nesvík: Royndarstøð til marin fiskasløg (t.d. Toskur, sjóbúgvin laksur) Kollafjørður: Starvsstova 4

5 Tvørfaklig gransking Umráðandi við samstarvið Fremja gransking soleiðis at besta úrslit fæst burturúr teimum fáu krónunum, sum eru settar av til gransking í Føroyum Samstarv í Føroyum Fróðskaparsetur Føroya Havstovan Alivinnan... Samstarv uttanlanda SINTEF, IMR, NOFIMA, University of Tromsø, DTU, Syddansk Universitet, Boston University,US Naval Academy, Univ. Of New Hampshire, University of Sterling, University of Leeds... FP7 5

6 Øki, ið hava hægstu raðfesting Framleiðslumenning Niðurberjing av laksalús Tilsetingarevni í alifóðri Framleiðsluoptimering Biotøkni Góðska av alifiski Eiturevnir í fiski Heilsuárin Tøkni og umhvørvi Aling á harðbalnum økjum Streym- og alduviðurskiftir Umhvørvi 6

7 Niðurberjing av laksalús Toymið Framleiðslumenning, leiðari Regin Arge Laksa- og seiðalús er vorðin ein alsamt vaksandi trupulleiki Stórar útreiðslur í samband við avlúsing, umframt tap í framleiðslu Niðurberjing av lús á alifiski hevur høga raðfesting á Fiskaaling: - Reinsifiskar - Spjaðing av lús - Populasjónsdynamikkur - Lúsateljingar - Resistenskanningar 7

8 Reinsifiskar Regin Arge Reinsifiskar eta lýsnar beinleiðis av alifiskinum og halda soleiðis talið av lús í alinótini niðri Sonevndir varrafiskar (Noreg/Skotland) liva ikki í Føroyum og fara í dvala tá sjóarhitin fellur (vetur) - Neyðugt er at finna føroysk alternativ 8

9 Fiskaaling 2012 Gera royndir í Nesvík við fiskum, ið kunnu hugsast at hava somu eginleikar sum varrafiskurin - rognkelsi (Cyclopterus lumpus) og multa (Chelon labrosus) Samstarv er við PhD-lesandi í Leeds um atferðarstudium í vár (rognkelsi) Luttøka í altjóða arbeiðsbólki viðv. reinsifiskum - Sea Lice Multination (No/Skotl/Írl/Kan/Fø) Miðað verður eftir yngulframleiðslu av rognkelsi í summar 9

10 Veikur bindivevnaður Ph.D. lesandi Ása Jacobsen Samanbera veikan og sterkan bindivevnað í samband við gaping. Verkætlanin er framhald av eini 1-ára verkætlan har góðskan á føroyskum alilaksi var kortløgd. Tríggir komponentar í bindivevnaðinum verða kannaðir Proteoglykanir Glycosaminoglykanir Kollagen Tá munurin millum veika og sterka bindivevnaðin er kendur ber til at seta tiltøk í verk fyri at fyrbyrgja gaping og betra um góðskuna. Samstarv við Fróðskaparsetur Føroya og Boston University 10

11 Aling á harðbalnum økjum 3 verkætlanir Exposed farming Liviumstøður hjá fiski á harðbalnum økjum SINTEF, IMR, Fiskaaling, Salmar og Bakkafrost ; 6.5mió NOK Sustainfarmex Útgerð og mannagongdir til aling á harðbalnum økjum SINTEF, IMR, Fiskaaling og nógvir vinnupartnarar m.a. LUNA ; 11.5mió NOK Aling á opnum havi Útgerð til aling á opnum havi Fiskaaling, SINTEF, Fróðskaparsetrið, Havstovan, Vónin, Aqualine ; 5.5mió DKK 11

12 Aling á opnum havi M.Sc. Heðin I. Abrahamsen Forkanning (streymur, alda og útgerð) Roynd eystanfyri Nólsoy: Streym og aldumáting eru framdar í meiri enn 1 ár. Størsta alda mett til 12m Hsig. Mesti streymur mettur til 70cm/s (1.4 sjómíl um tíman) Arbeiðið við at simulera kreftir á aliringar er fari í gongd Simulera styrkina í aliringunum fyri at kunna siga um útgerðin tolir umstøðurnar 12

13 13

14 14

15 15

16 Aling á opnum havi M.Sc. Heðin I. Abrahamsen Forkanning (streymur, alda og útgerð) Roynd eystanfyri Nólsoy: Streym og aldumáting eru framdar í meiri enn 1 ár. Størsta alda mett til 12m Hsig. Mesti streymur mettur til 70cm/s (1.4 sjómíl um tíman) Arbeiðið við at simulera kreftir á aliringar er fari í gongd Simulera styrkina í aliringunum fyri at kunna siga um útgerðin tolir umstøðurnar Eru við í kanningum í royndarbrunni í Barcelona. Fíggjað gjøgnum FP7 Miðað verður ímóti at kunna seta útgerð út seinni í ár 16

17 Royndir í brunni 17

18 Streym- og alduviðurskiftir Ph.D. Øystein Patursson Umráðandi fyri alla menning av alivinnu at kenna streym- og alduviðurskiftini á innaru leiðunum Streym- og alduatlas Streymsimulering Aldusimulering Mátingar á innaru leiðunum og á landgrunninum Eftirkanna modellini Simuleringar av spjaðing av møguligum útláti (t.d. laksalús) Úrslitini verða nýtt av alivinnuni so hvørt tey eru tøk 18

19 Umhvørvi Umhvørvi í aliringum Vatngóðska innan aling á sjónum (PhD-verkætlan Heini W. Rasmussen) Útskifting av sjógvi Oxygen innihald Samstarv við Fróðskaparsetrið Botnviðurskifti Botnviðurskifti undir alibrúkum (Post doc Gunnvør á Norði) Ávirkan frá aling Reinsiprosessir Niðurbróting Flutningur Samstarv við Bakkafrost og Havstovuna Saman við úrslitum frá Streym- og alduviðurskifti kunnu úrslitini vera við til munandi menning av føroysku aliøkjunum 19

20 Úrslit Munandi betur kunnleika til umstøðurnar á føroysku aliøkjunum Betur útgerð til aling á harðbalnum økjum Kunnleiki til góðskuna á føroyskum alifiski Vitan til munadygg tiltøk at basa laksalús 20

21 Frameftir Reinsifiskar til føroyska aling Betur kunnleika til rætta nýtslu av aliøkjunum Útgerð Mannagongdir Bøta góðskuna á alifiski Víðkan av grundarlagnum undir alivinnuni 21

22 Samanumtøka Høvuðsendamál við gransking á Fiskaaling Veita vitan til eina burðardygga menning av alivinnuni 22