VINNUMÁLARÁÐIÐ. 6 Vinnumál Vinnumálaráðið Greið í tølum stutt frá, hvussu FAS hevur givið munandi úrslit.

Transcription

1 Fíggjarnevndin Tinghúsvegur 1-3, postboks Tórshavn Føroyar Tórshavn, tann 7. november 2013 J.nr.: 13/ At tilskila í svarið Viðgjørt: GA Tygara skriv: Svar til spurningar frá Fíggjarnevndini viðv. FLU Vinnumál Vinnumálaráðið Greið í tølum stutt frá, hvussu FAS hevur givið munandi úrslit. FAS avleitt virksemi á landi í Føroyum umsetir fyri hundraðtals milliónir krónur og gevur føroyska samfelagnum tíggjutals milliónir krónur í beinleiðis inntøkum. Reiðarí umsiting, ráðgeving og fakfeløg Tað er torført at vísa á neyv tøl, tí bert fá hagtøl finnast, sum vísa inntøkurnar hjá føroysku sjóvinnuni. Við at hyggja í roknskapirnar hjá føroyskum feløgum innan sjóvinnu og spyrja nærri í vinnuni, eru vit komin fram til tøl, ið vísa árligu lønarútgjaldingarnar í 2012 til størv í FAS-umsiting á landi. Hetta eru varisligar metingar. Talva 1 Tal av starvsfólki Løn pr. starvsfólk tkr. Lønarútgjaldingar í alt tkr Ship Management Sakførarar Grannskoðarar Reiðarar-og manningarfeløg FAS umsiting í Umboðsfólk Samsvarandi kunngerð nr. 83 frá 19. mai 1992, 5 um føroyska altjóða skipaskrá við seinni broytingum er álagt útlendsku reiðaríunum at hava føroyskt umboðsfólk. Flestu útlendsku reiðaríini velja eisini at hava føroyingar í nevndunum, tá teir stovna partafeløg í Føroyum. Tískil verða nevndar- og aðalfundir oftast hildnir í Føroyum. Vit hava ikki tølini fyri samsýningar til umboð ella nevndarlimir. 1

2 FAS hýrur til sjófólk Í talvu 2 síggja vit stóra vøksturin í lønarútgjaldingunum til sjófólk í FAS frá 2010 til Talva Vøkstur ( ) Tal av føroyingum í FAS % Lønarútgjaldingar tkr % Tal av útlendingum í FAS % Lønarúgjaldingar tkr % Í 2012 vórðu útgoldnar knappliga 526 mió. kr í hýrum til føroysk og útlendsk sjófólk í FAS. Í 2012 og 2013 eru 26 skip nýskrásett í FAS. Fakfeløg Manningarfeløgini hava fingið fleiri nýggjar limir, samstundis sum alt størri partur av limaskaranum er knýttur at FAS. Reiðarafelagið fyri Farmaskip hevur fingið fleiri nýggjar limir, sum umboða nógv skip. Limagjald verður goldið fyri hvørt skip samsvarandi støddini, og felagið fær 2 0/00 av allari hýru, sum verður útgoldin til føroysk og útlendsk sjófólk gjøgnum FAS-skipanina. TAKS og Arbeiðsmarknaðargrunnarnir Í talvu 3 sæst uppgerð yvir skattainntøkurnar av FAS-umsiting á landi og í talvu 4 uppgerð yvir arbeiðsmarknaðargjøld fyri FAS-sjófólk búsitandi í Føroyum. Roknað er við teimum satsum, ið vóru galdandi í Av útgoldnu lønunum til føroyingar kemur harafturat um leið ein fjórðingur aftur sum meirvirðisgjald frá keyptum vørum og tænastum. Talva 3 Skattainntøkur og arbeiðsmarknaðargjøld Umsiting á landi - inntøkuskattur 50% kr Arbeiðsmarknaðargjøld (3,62%+3,72%) kr kr Øll sjófólk við FAS-skipum gjalda 35 prosent í inntøkuskatti. Harafturat skulu sjófólk búsitandi í Føroyum gjalda fult arbeiðsmarknaðargjald 3,62 prosent t.e. ALS, Barsilsskipanin og Samhaldsfasti. Arbeiðsgevararnir gjalda onnur 3,72 prosent. Útlendsk sjófólk í FAS gjaldia ikki arbeiðsmarknaðargjøld í Føroyum. Talva 4 Lønarútgjaldingar til føroysk sjófólk í FAS. (2011 tøl) Arbeiðsmarknaðargjøld 7,34% (3,62%+3,72%) kr FAS skipanin er skipað soleiðis, at skatturin, sjófólkini hava goldið, verður rindaður aftur til reiðaran. Arbeiðsmarknaðargjøldini verða tó ikki endurrindað. 2

3 Partafelags- ella Tonsaskattur Skipini, sum eru skrásett í FAS, skulu hava føroyskan eigara. Í flest øllum førum er talan um partafeløg, sum skulu gjalda skatt í Føroyum. Tey kunnu velja millum vanligan partafelagsskatt ella tonsaskatt, ið er serlig skipan, knýtt at FAS. Sjóvinnustýrið hevur spurt seg fyri hjá TAKS til tess at fáa upplýst, hvussu nógv hesi parta feløg rinda í skatti. Tíverri ber ikki til at fáa upplýst hetta, tí partafelags- ella tonsaskatturin er ikki eyðmerktur í teirra bókingarskipan. Aðrar inntøkur frá FAS tænastuveitingum á landi Tryggingarfeløg arbeiðsskaðatrygging Reiðarar í FAS skulu tekna arbeiðsskaðatrygging hjá føroyskum tryggingarfelag ella felag, ið hevur góðkenning at virka á føroyska marknaðinum. Í løtuni er tað bara Tryggingarfelagið Føroyar, ið veitir hesa tænastu. Inntøkan frá hesi trygging er um kr fyri hvørt skipið. Mett søla av arbeiðsskaðatrygging kr Flogferðsla Atlantsflog hevur hvønn mánað 3-4 leigutúrar í sambandi við manningarskifti á FAS-skipum, sum arbeiða í norska og enska partinum av Norðsjónum. Afturat hesum eru 745 sjófólk, sum sigla við øðrum FAS-skipum, og sum skulu flytast til og úr Føroyum 4. ella 6. hvørja viku. Hetta eru ikki bíligastu ferðaseðlarnir, tí sjáldan ber til at áseta ferðadagin langt frammanundan. Afturat manningarskiftunum hevur Atlantsflog inntøkur frá nógv øktari ferðing frá reiðaríumsitingunum í sambandi við nevndarfundir o.a. Mett søla av flogferðaseðlum kr Tænastuvinnan Gisting, Matstovur og koyring Hóast nógvir nevndarlimir í partafeløgum, sum eiga FAS-skip, eru útlendingar, verða flest allir nevndarfundir hildnir í Føroyum, vanliga einir fýra um árið. Harafturat er tætt samskifti millum føroysku reiðaríumsitingina og útlendska móðurfelagið. FAS-reiðaríið skal hava føroyskan grannskoðara og helst eisini sakførara. Hetta hevur við sær ávíst samstarv millum føroyskar og útlendskar starvsfelagar á økinum. Føroysk gistingarhús og matstovur fáa fitt av inntøkum, sum stava frá FAS-virksemi. Hýruvognar og flutningsfeløg fáa eisini nakað av inntøku. Mett inntøka av gisting, matstovum og koyring kr Útbúgving og skeið Leiðandi yvirmenn á FAS-skipum skulu hava skeið í føroyskari sjóvinnulóggávu. Hetta skeiðið fæst frá Vinnuháskúlanum umframt privatum útbjóðarum. Vanligt hevur verið, at føroysk sjófólk í síni frítíð máttu fleiri dagar av landinum, tí tey skuldu á skeið. Nú er sjáldan neyðugt at fara av landinum, tí flestu skeið kunnu takast her. Umframt skeið í føroyskari lóggávu er talan um brandskeið, trygdarskeið, læknaskeið, MOB-skeið, skeið í ECDIS-teldutøkni (elektroniskt sjókort), flutningi av vandamiklum evnum o.ø. Góða tilmeldingin til skeiðini er kærkomin inntøka hjá útbjóðarum samstundis sum hon leggur lunnar undir víðari menning og vøkstur. Frá einum miðalstórum FAS-reiðaríi fingu vit upplýst, at tað brúkti umleið kr til skeið í Føroyum. Mett søla av skeiðvirksemi kr

4 Aðrar vinnur, sum eisini hava fitt av inntøkum frá FAS virksemi Klassafeløg Klassafeløg hava fingið væl fleiri og avbjóðandi arbeiðsuppgávur. Árligu gjøldini fyri sýn eru úr kr. fyri eitt minni farmaskip upp í kr. fyri eina ferju sum Norrønu. Ilt er at meta um, hvussu stórur partur av arbeiðinum hjá klassafeløgunum stavar frá FAS. Umbygging og umvæling Skipasmiðjan MEST hevur gjørt umbyggingar og umvælingar av FAS skipum. Útgerð umborð Elektronikkur, trygdarútgerð og -klæði og proviantur til FAS verða eisini keypt í Føroyum. Tað er ongin treyt, at vøran fyrst skal førast til Føroya fyri síðan at verða send skipunum, sum eru stødd uttanlands. Føroyskar fyritøkur hava víst, at tær eru kappingarførar, eisini tá tað snýr seg um heildarveitingar til nýbygningar. Ráðgevingarvirksemi Fleiri føroyskar fyritøkur bjóða fram ráðgeving um stýriskipanir innan góðsking ISO9001, ISO14001, ISM o.s.fr. Hesar fyritøkurnar fáa eisini fleiri uppgávur, sum stava frá FAS. Ein av hesum fyritøkunum hevur upplýst fyri okkum, at umleið 20 prosent av teirra umsetningi stavar frá avleiddum virksemi av FAS. Skrivstovu- og telduútgerð Hýrubókhaldið hjá FAS-skipum skal vera í Føroyum. Fleiri av umsitingunum eru longu so stórar, at gjørdar eru íløgur í nýggjar telduskipanir til hýrubókhald. Manningar umsiting er krevjandi øki, tí umframt hýru skal skil haldast á mynstring, frítíð, loknum skeiðum, og nær tey ganga út. Til hetta krevst sergjørd skipan. Fígging og bankavirksemi Føroyskir bankar veita føroyskum og útlendskum FAS-skipum fígging. Allar FAS-hýrur skulu bókast gjøgnum føroyskan peningastovn, og hetta gevur bankunum inntøkur, t.d. tænastu gjøld, rentur og valutavinning. Góðir møguleikar eru hjá bankunum at víðka teirra virkisøki, t.d. viðvíkjandi gjaldoyra og syndikering. Er FAS kappingarført við aðrar útlendskar skipanir? FAS-skipanin er einasta orsøkin til, at útlendsku reiðaríini koma til Føroya at skapa virksemi á landi og umstøður fyri vitanartungu sjóvinnuna at vaksa. Aðrar skipaskrásetingar kunnu bjóða líka góðar fíggjarligar treytir sum FAS. Kortini velja útlendsku reiðararnir Føroyar, tí teir kenna seg aftur í okkara sjómentan. Talan er um eina mentan, sum er um at hvørva í okkara grannalondum. Samanumtikið er FAS kappingarført við aðrar skipaskráir. Tonskaskattaskipanin sum er tilknýtt FAS skipum, er kappingarfør. 4

5 Tó eru tað aðrar altjóða skrásetingar, ið hava fyrimunir, sum FAS ikki kann kappast við. Dømi um hetta er: Cabotagesigling, sí viðlagt notat (skjal B). Tað er serliga cabotagesiglingin í Fraklandi og Spania, sum ávirkar FAS. Reiðarí sum sigla millum býir í Fraklandi/Spania og onnur lond, velja heldur at flagga EU flagg. Tað hevði økt munandi um kappingarførið um Føroyar gjørdu cabotageavtalu við EU og/ella Frakland/Spania. FOC. Eftir ágangi frá norskum og svenskum fakfeløgum yvir eitt tíðarskeið var FAS-skipanin av ITF-felagsskapinum í november 2011 skírd at vera ein skipan fyri reiðarí, ið flýggja undan arbeiðsgevaraábyrgd (og skatti) í grannalondunum. Harvið kom eisini føroyska flaggið á listan yvir hentleikafløgg, ella sonevnda FOC-listan hjá ITF. Reiðarar gera vart við, at teir ikki ynskja at skifta til FAS so leingi vit eru hentleikaflagg. Onnur reiðarí vísa á sáttmála við stóru oljufeløgini, sum umrøða FOC sera neiliga. Dupult skattaavtalur Nógv ymisk fólkasløg sigla við FAS skipunum. Tað er ein vansi at Føroyar ikki hava fleiri dupultskattaavtalur. Marknaðarføring ein vansi er, at FAS ikki hevur havt nóg nógva orku til marknaðarføring av FAS skránni, hetta ger arbeiðið at marknaðarføra torført, í mun til onnur fløgg. Hetta viðførir eisini seinni vøkstur og harvið eisini minni avleitt arbeiði í Føroyum. Sárbær - FAS skráin í dag er 89 skip. Skráin veksur, men hevur tørv á at vaksa enn meir/skjótari. Við núverandi skipatali skulu bert trý afturhald árligt, fyri at verða flutt frá hvíta til gráa lista hjá ParisMou. Tí er FAS skráin sera sárbær í mun til hvítalistan. Føroyar eru á hvítalista, og er hetta eitt krav frá flestu reiðaríunum í FAS. Hetta skal skiljast soleiðis, at um vit fara niður á gráa listan, verða tað nógv av verandi 89 skipum, ið flyta til annað flagg. Port State Control Vegna manglandi fígging hava Føroyar frávalt PSC og hava tí ikki havnaeftirlit við fremmandum skipum, sum koma í føroyska havn. Hvørjar ítøkiligar íløgur kunnu vísast á sum úrslit av at marknaðarføra Føroyar sum íløguland? Í marknaðarføringini av Føroyum sum íløguland hevur orka serliga verið nýtt til langsiktað virksemi, ið skal gera tað lættari hjá nýggjum vinnum at finna íleggjarar. Játtanin hevur m.a. verið nýtt til at byggja upp generella kunning um Føroyar sum íløguland, við heimasíðuni og við luttøku í tíðindabrævinum Faroe Islands Newsletter, saman við Virðisbrævamarknaðinum og Løgmannsskrivstovuni. Millum ítøkiligu átøkini, saman við vinnuni, kunnu nevnast: Átøk saman við amerikonsku sendistovuni og Dansk Industri, innan grønan vøkstur og Cleantech. o Føroyar hava stór mál á orkuøkjunum, og skulu tey gerast veruleiki, fer at vera brúk fyri útlendskum íleggjarum. o Fleiri føroyskar fyritøkur, ið hava ment nýggjar Cleantech loysnir og sum hava leitað aktivt eftir íleggjarum, hava tikið lut í átøkunum saman við amerikonsku sendistovuni og DI. 5

6 Sama er galdandi fyri granskingartengdar vinnur, har Invest in the Faroes hevur luttikið saman við FarGen og eisini tikið virknan lut í marknaðarføringini av Granskarasetrinum P/F inova. Kreativar vinnur er eisini eitt øki sum hevur verið raðfest: o Invest in the Faroes hevur samstarvað við Sp/f Solea um marknaðarføring av føroyskum rávørum og kokkakynstri, eisini við tí í hyggju at slóða fyri at íleggjarar kunnu hava áhuga fyri møguleikum innan matøkið í Føroyum. o Somuleiðis er samstarv skipað við Spískamarið, so at brellbitar úr teirra nýggju sendingum kunnu gerast partur av marknaðarføringartilfarinum hjá Invest in the Faroes. Hetta kann bæði gagna matvinnu, ferðavinnu, Føroyum sum filmlokatión og sum filmframleiðsluland. o Eisini hevur verið luttikið í øðrum átøkum saman við Mentamálaráðnum og Løgmannsskrivstovuni, ið hava til endamáls at styrkja førleikan hjá kreativum íverksetum í Føroyum at finna íleggjarar Javnstøðunevndin Ber til at fáa eitt virksemisyvirlit? Javnstøðunevndin skal hava eftirlit við, at lógin verður hildin og m.a. viðgera mál um mismun á arbeiðsmarknaðinum, mál um samanseting av almennum nevndum/ráðum og vera ráðgevandi í javnstøðumálum. Nevndin fær javnan fyrispurningar frá borgarum o.ø. viðvíkjandi javnstøðuspurningum. Í løtuni hevur nevndin tvær kærur til viðgerðar. Nevndin biður sakførara um ráðgeving og tilmæli, tá nevndin skal taka avgerð í kærumálum og svara upp á ymiskar fyrispurningar í sambandi við lógina o.a. Kostnaðurin er sera ymiskur frá máli til mál, av tí at málini kunnu vera størri ella minni í vavi. Tískil er trupult at meta um sakføraraútreiðslur frá ári til ár, og fyri at tryggja, at játtanin verður hildin, hevur nevndin í ár valt at skjóta ein part av útreiðslunum út til seinasta ársfjórðing. Javnstøðunevndin hevur harumframt valt at arbeiða við fýra fokusøkjum: Barsil og javnstøða, Ungfólk og javnstøða, Pensjón og javnstøða, Fólkafráflyting. Harafturat ætlar nevndin at gera sítt til at bøta um tey viðurskifti, ið CEDAW 1 hevur átalað, eitt nú at útvega fleiri og betri hagtøl viðvíkjandi ávv. stóra lønarmuninum millum menn og kvinnur og viðvíkjandi kynsójavnanum í leiðslum á almenna og privata arbeiðsmarknaðinum. Barsil og javnstøða Í august 2013 hevur Gallup gjørt eina kanning um, hvønn hugburð kvinnur og menn í burðarførum aldri hava til ymsar barsilsspurningar. Kanningin er ein fyrsti liður í at útvega hagtøl og aðra vitan um barsilsøkið, og ætlanin er at útvega fleiri tøl og upplýsingar. Eitt nú fer nevndin at kanna, hví føroyskir pápar brúka barsilsrætt sín í so lítlan mun, og hvørt hetta hongur saman við arbeiðsmarknaðinum, hugburði, mentan og/ella øðrum faktorum. 1 Commitee on the Elimination of Discrimination against Women. 6

7 Ungfólk og javnstøða Nevndin hevur latið ein barnagarðsfaldara Børnehaver med plads til Pippiprincer og Piratprincesser, sum danska Javnstøðumálaráðið hevur givið út, týða til føroyskt. Í løtuni verður bíðað eftir hóskandi myndum til faldaran, og faldarin verður prentaður í ár og givin út í Í sambandi við útgávuna og við útgongustøði í faldaranum er ætlanin eisini at fáa fakfólk at geva pedagogum og øðrum, sum hava við børn at gera, íblástur til, hvussu arbeitt kann verða við javnstøðu í barnagørðum. Til yngru flokkarnar í fólkaskúlanum verður Skolens bog om køn og ligestilling eftir Cecilie Nørgaard og Bonnie Vittrup í løtuni umsett til føroyskt. Støða er enn ikki tikin til, hvørt bókin skal gevast út í pappírsformi ella elektroniskt, men ætlanin er at hava hana klára til skúlaárið 2014/15. Ætlanin er eisini at biðja rithøvundarnar halda skeið fyri lærarum í, hvussu bókin kann brúkast. Fyri miðnámsskúlanæmingar hevur nevndin bílagt undirvísingartilfar til nýtslu í samfelagsfrøði o.ø, sum viðger javnstøðuspurningar í føroyska samfelagnum. Í tilfarinum verða m.a. hesi evni viðgjørd: - Íbúgvaviðurskifti herundir flytingar, aldurs- og kynsbýti, livialdur, føðitíttleiki, fosturtøka, barsil, foreldramyndugleiki, hjúnaskilnaður o.s.fr. - Útbúgving - Arbeiðsmarknaður herundir arbeiðsloysi, leiðsla - Inntøkuviðurskifti - Politikkur herundir nevndir og ráð. Tilfarið inniheldur í fyrsta lagi fakta (talvur/grafar o.a.), í øðrum lagi eina røð av spurningum, sum skulu lýsa ymsar problematikkir og leggja upp til kjak, og í triðja lagi eina (fakliga) meting. Harafturat er ætlanin at supplera við livandi myndum, eitt nú filmsklippum og øðrum samrøðum. Fyri at tryggja, at tilfarið verður egnað til undirvísing, verður samstarvað við NÁM. Tilfarið verður í løtuni fínpussað, og ætlanin er ikki at geva tað út í pappírsformi, men at leggja tað á netið, so tað er klárt til skúlaárið 2014/15. Ætlanin er eisini at halda skeið fyri lærarum um nýtslu av tilfarinum. Pensjón og javnstøða Nevndin hevur valt at fokusera meira upp á økið Pensjón og javnstøða, tá omanfyrinevnda verkætlan í sambandi við ungfólk (herundir børn) verður avgreidd í 2014, tvs. á heysti Tað er eitt faktum, at ein stórur partur av kvinnunum arbeiðir niðursetta tíð og ofta í lágløntum størvum, og samanlagt sæð forvinna menn nærum dupult so nógv sum kvinnur. Sambært eini lønarkanning á útvaldum almennum stovnum frá hjá Javnstøðunevndini, forvinna menn uml. 17% meira enn kvinnur. Havandi í huga, at miðallivialdurin er hækkandi, og kvinnur í miðal gerast eldri enn menn, merkir hetta munandi verri fíggjarlig kor fyri kvinnur á ellisárum. Nevndin fer at kanna nærri, hvussu niðursetta arbeiðstíðin ávirkar penjónsviðurskiftini, hvussu nógva uppsparda pensjón o.l. ávv. menn og kvinnur eiga (um tað ber til), og hvørji tiltøk møguliga kunnu gerast fyri teir starvsbólkarnar, sum eru ringast fyri

8 Fólkafráflyting Nevndin metir, at óbeinleiðis samband kann vera millum fólkafráflyting og javnstøðuspurningar. Eitt nú tykist talið á ungum kvinnum at minka, lønarmunurin millum menn og kvinnur er stórur, og lutfalsliga nógvar kvinnur í Føroyum arbeiða niðursetta tíð. Sambært Manntali kundu 20% av kvinnunum hugsað sær fleiri arbeiðstímar. Nógv er eisini skrivað og sagt í fjølmiðlunum um, at kvinnustørv, eitt nú á barnaansingar- og heilsuøkinum ofta verða lýst sum parttíðarstørv. Hesi viðurskifti ætlar nevndin eisini at kanna nærri í Nevndin hevur havt óformligt samband við Heilsurøktarafelagið, sum í løtuni kannar starvs- og trivnaðarviðurskiftini herundir nøgdsemi við arbeiðstíð - hjá sínum limum. Annað Almennur fólkafundur Javnstøðunevndin tók lut á almenna fólkafundinum í Klaksvík september Nevndin metir eitt slíkt tiltak vera eitt frálíkt høvi at koma á tal við fólk um javnstøðuspurningar. Høvuðsevnið hjá nevndini á fólkafundinum var barsil og kynssamanseting í almennum ráðum & nevndum og á almennum stovnum. M.a. skipaði nevndin fyri eini vox pop atkvøðugreiðslu um evt. broytingar av barsilsskipanini. 684 fólk tóku lut, og uppaftur fleiri vitjaðu básin annars. Nevndin fer at taka lut á almenna fólkafundinum í Norðurlendskur umboðsfundur Í september luttók forkvinnan í árliga norðurlendska umboðsfundinum í Reykjavík. Í 2014 verður umboðsfundurin í Svøríki, og har ætlar nevndin at taka lut. Nevndin metir tað av stórum týdningi at fylgja við gongdini í javnstøðuarbeiðinum í øðrum Norðurlondum og at knýta sambond og samstarva. Tvørministriel javnstøðuráðstevna Í oktober luttóku tvey umboð fyri Javnstøðunevndina á tvørministriellari javnstøðuráðstevnu En nordisk vision for fremtidens ligestillingspolitik udfordringer fremover? í Keypmannahavn saman við umboðum úr øllum Norðurlondum. Á ráðstevnuni vóru m.a. antifeminisma, globalar javnstøðuavbjóðingar, sosialt kontrol og menn/dreingir & javnstøða til viðgerðar. CEDAW-kritikkur Nevndin hevur gjørt kanning av kynssamansetingini í almennum ráðum, nevndum og líknandi, og av øllum almennum stovnum (mai 2013). Kanningin skal fínpussast, áðrenn hon verður almannakunngjørd. Kanningin er gjørd út frá heimasíðunum hjá aðalráðum og stovnum, og ymisk ivamál eru eftir at avgreiða. Tá hetta er liðugt, er ætlanin at útvega upplýsingar um kynssamansetingina í leiðslum á privata arbeiðsmarknaðinum. Eisini verður kanning viðvíkjandi lønarmuninum millum menn og kvinnur sett í gongd. 8

9 Marknaðarføra Føroyar Hvørji úrslit eru av krónu fyri krónu-skipanini? Krónu fyri krónu-skipanin er ein møguleiki hjá vinnuni at søkja um stuðul frá Ferðaráðnum til marknaðarføring uttanlands. Tað er ymiskt frá ári til ár hvussu nógvar umsóknir koma inn og hvør søkir. Krónu fyri krónu-skipanin hevur bæði verið brúkt av stórum og smáum aktørum. Dømi um væleydnaðar krónu fyri krónu verkætlanir eru Kovboyfilm, sum gjørdi 20 stuttfilmar úr Føroyum (filmarnir kunnu síggjast á Í 2013 varð stuðul m.a. latin til Sp/f Solea, sum bjóðaði umboðum fyri útlendsk matbløð til Føroyar fyri at gera vart við Føroyar sum matferðamáli. Í 2013 fekk Útoyggjafelagið eisini stuðul at kunna um útoyggjar sum spennandi ferðamál fyri útlendsk ferðafólk. Hetta er ein góð skipan, sum serliga kann koma smáum veitarum til góðar Útlendingastovan Hvussu nógvar sakir viðger Útlendingastovan, hagtøl fyri nøkur ár, t.d. tal av umsóknum, harav avvístar? Niðanfyri eru hagtøl yvir umsóknir síðstu 5 árini og 2013 higartil. Útlendingastovan fær ikki upplýsingar um, hvørt ein umsøkjari fær uppihaldsloyvi ella ikki og tí ber ikki til at siga, hvussu nógvar umsóknir hava fingið noktandi svar. Tó er Útlendingastovan av teirri fatan, at Udlændingestyrelsen í allar flestu førum avger umsóknirnar í samsvari við hoyringssvarið frá Útlendingastovuni. Umsóknir um familjusameining: Árstal: i Umsóknir Menn Kvinnur ii 90 Útlendskt foreldur Útlendsk børn Føroysk ættarbond 1 Dispensatión 5 1 Annað 6 Íalt Fyrstu ferð Longt loyvi Varandi Annað 5 1 Íalt

10 Umsóknir um arbeiðsloyvi Árstal Umsóknir Menn Kvinnur Børn (tá tey blíva 18 ár) Samfylgjandi hjúnafelagi Dispensatión 1 1 Íalt Fyrstu ferð Longt loyvi Varandi Annað Íalt Hvørji útlit eru fyri yvirtøku av útlendingamálum? Landsstýrismaðurin í innlendismálum var á fundi við danska integratiónsministaran í august 2013 har ætlaða yvirtøkan bleiv umrødd. Útlendingaøkið er eitt ES økið; grundað á støðuna millum Føroyar og ES blivu Ráðharrarnir samdir um at bíða við yvirtøkuni til greiða varð fingin á Schengenspurninginum Jarðfeingi Greið í stuttum frá, hvat leitivirksemi verður í 2014, og hvat virksemi spyrst burturúr? Svar Í 2014 verða eftir ætlan tveir leitibrunnar boraðir. Annar av hesum brunnum er uppafturtøka av boringini í 6104/21-2, eisini nevnd Brugdan ll. Byrjað varð at bora hendan brunnin í 2012, men av tí at vetrartíð kom á, varð avgjørt at steðga og taka arbeiðið uppaftur seinni. Hesin er í leitiloyvi 006, ið er eitt øki, sum liggur nakað inni á landgrunninum. Hin verður boraður í leitiloyvi 008, ið liggur eystur móti markinum til Bretlands. Í báðum førum er Statoil fyristøðufelag. Virksemið væntast at byrja á vári 2014 og kemur at vara í umleið hálvt ár, men tað eru altíð óvissur knýttar at hesum slagi av virksemi. Í øllum leitiloyvum er ásett, at føroyskar fyritøkur skulu hava veruligar møguleikar at bjóða seg fram í kapping við aðrar um at lata vørur og tænastur til virksemið. Grundað á at veitarar eru í kapping er trupult frammanundan at siga, hvussu nógv virksemi føroyskar fyritøkur koma at hava. Greið ábending er tó um, at føroyskar fyritøkur eru kappingarførar, í hesum sambandi 3 Útlendingastovan varð sett á stovn 1. sept. 2008, tá byrjað varð at gera hagtøl. 4 Herav eru 228 oljuvinnufólk 5 Herav eru 409 oljuvinnufólk 6 Herav eru 134 oljuvinnufólk 10

11 kann verða víst á, at í sambandi við boringina av tí partinum av Brugduni ll, sum varð boraður í 2012, lótu føroyskir veitarar vørur og tænastur fyri 110 mió. kr. Til tess at økja enn meir um møguleikarnar hjá føroyskum fyritøkum at fáa veitingaruppgávur ísv. oljuleitivirksemi, hevur landsstýrismaðurin heitt á Jarðfeingi um at taka stig til at endurskoða reglurnar fyri føroyskari luttøku við tí fyri eyga at økja um luttøkuna. Arbeitt verður saman við Oljuvinnufelagnum, ið er eitt samtak av føroyskum veitarum til oljuvinnuna. Fleiri føroyskar fyritøkur hava ment seg nógv við at luttaka í oljuvinnuni bæði her heima og eisini uttanlands at grundarlag er fyri, at føroyskar vinnufyritøkur nú eru á einum støði sum ger, at tær eru fult kappingarførar við útlendskar fyritøkur og eiga tí at koma enn meira uppí part. Samstundis sum hetta er eitt gott høvi hjá føroyskum fyritøkum at menna møguleikarnar at koma sær meira upp í part í oljuvirksemi uttanlands. Útlendskar fyritøkur og fólk, ið koma higar at arbeiða í sambandi við leitivirksemi,verða skattað eftir kolvetnisskattalógini. Skattainntøkan frá hesum hevur verið skiftandi. Hægsta skattainntøka í sambandi við at bora ein brunn hevur verið umleið 40 mió. kr El-veiting, umsiting Hvaðani koma inntøkurnar til kontuna El-veiting, umsiting? og er samsvar millum gjøld og útreiðslur? Svar Av fíggjarlógaruppskotinum fyri 2014 framgongur, at talan er um eina útreiðsluneutrala játtan. Sambært løgtingslóg nr. 57 frá 7. juni 2007 um framleiðslu, flutning og veiting av ravmagni 17, stk. 2 kann landsstýrismaðurin áseta neyvari reglur um gjald fyri veitan av loyvi, umframt reglur um gjald fyri eftirlit við virksemi loyvishavarans. Í kunngerð nr. 121 frá 22. desember 2008 hevur landsstýrismaðurin ásett reglur um gjald fyri umsiting av elveitingarlógini. Sambært hesum reglum endurrinda el-framleiðarar allar útreiðslur til hesa konto/játtan. Elframleiðarar rinda í sama lutfalli sum teirra elframleiðsla er. El-veitingareftirlitið er skipað undir orkudeildini hjá Jarðfeingi. Arbeiðið hjá El-veitingareftirlitinum er skipað sambært endamálinum við lógini. Harumframt verður partur av orkuarbeiðinum á Jarðfeingi fíggjaður av vanligu játtanini til stovnin. Endamálið við elveitingarlógini er at tryggja, at el-veiting í Føroyum verður løgd til rættis við fyriliti fyri veitingartrygd, samfelagsbúskapi og umhvørvi, og skal fremja virkisfýsni í sambandi við framleiðslu av ravmagni, og nýtslu av varandi orkukeldum. Virksemið á orkudeildini fevnir eisini um at fremja orkupolitikk landsins. Ítøkiliga er hetta at fremja elframleiðsluna úr varandi orkukeldum t.e. vatn- og vindorku til tess at gera landið minni bundið av at innflyta olju við fyrst at flyta upphiting av bygningum frá olju til el. Harumframt er eftirlit við verandi virksemi undir elveitingarlógini. 11

12 Sjóvinnustýrið Hvaðani koma inntøkurnar til kontuna Sjóvinnustýrið? Inntøkurnar í 2012 og tríggjar ársfjórðingar í 2013 eru: Skipaeftirlitið(undirkonta 21) Inntøkur 2012 kr. Inntøkur til 3. ársfj kr. Siglingarbøkur Vinnubrøv Viðurkenningarprógv Málibrøv Stabilitetsmappa Loðsprógv og loðsfrítøka Samanlagt FAS ársgjald Í alt FAS/Skipaskráseting (undirkonta 20) Inntøkur 2012 Inntøkur til 3. ársfj kr. kr. skipsbrøð Skráseting av pantibrævi Skráseting av søluskjali Málibrøv og formulár Strika skip Tjóðskaparbrøv Tjóðskaparbrøv í FAS Veðbrøv í FAS Skráseting í FAS Samanlagt Í alt Her skal leggjast til merkis, at inntøkurnar ársgjald frá FAS skipum, verða inntøkuførdar hjá Skipaeftirlitspartinum í Sjóvinnustýrinum og ikki FAS. Sostatt verður inntøka á uml. kr. 2,1 mió. frá FAS skipum nýttar til trygdina á sjónum, sum í nógv størsta mun umfatar føroysk fiskiskip, sum ikki eru í FAS. Um henda inntøka var knýtt at FAS partinum í Sjóvinnustýrinum, hevði møguleikin verði at sett fokus á marknaðarføring, ið vildi viðført fleiri skip, og sostatt meiri tilknýtt virksemi á landi í Føroyum, samsvarandi við tann politiska málsetningin. 12

13 Fiskasjúkutænastur Metir landsstýrismaðurin, at nóg nógv verður gjørt fyri at basa fiskasjúkum? Upprunaliga var henda játtan upprættað fyri at kannað fyri ILA, smbrt. Vaksinatiónsætlanini, ið Landsdjóralæknin fekk góðkent í ES. Eftir kunngerð nr. 20 frá 14. mars 2005 um koppseting av laksi móti ILA, varð álagt øllum alarum at ILA-koppseta allan laks í trimum framleiðsluumførum, landið rindaði fyri koppseting og yvirvøku fram til 2011, hareftir alarin sjálvur skuldi rinda fyri sýnistøkur og kanningar á Heilsufrøðiligu starvsstovuni og varð kunngerð nr. 20 frá 14. mars 2005 broytt í samsvari við hetta. Harafturat varð játtanin nýtt til menning av aliskipanini, tey árini játtanin var á fíggjarlógini. Vaksinatiónsverkætlanin endaði í Í 2014 og frameftir er peningur settur av til viðlíkahald og menning av aliskipanini á hesari konto, tí mett verður, at skipanin er vælegnað til yvirvøku av øðrum sjúkum eisini. Úrslitið sæst í myndini niðanfyri, har tað greitt framgongur, at eftir at man kom burturúr ILA tíðini, er útflutta nøgdin vaksin munandi, meðan nettojáttanin til økið er minkað. Ætlanin er at alivinnan í Føroyum skal fíggja lógarfest eftirlit og yvirvøku, neyðugt verður at gera broyting í gjaldskunngerðini fyr at fíggja neyðugu økingina í lógarfestu yvirvøkuni. 13

14 Afturat hesum er neyðugt við fígging, so at til ber at gera kanningar fyri nýggjar hóttandi djórasjúkur, sum nærkast Føroyum. Her verður hugsað um t.d. AGD, sum okkara grannalond hava havt trupulleikar við í nøkur ár, men sum vit eru sloppin undan inntil kanska fyri heilt stuttari tíð síðani. Onnur dømi, har tað hevur týdning at fylgja við, eru fuglakrím og Schmallenberg disease. Neyðugt verður at uppraðfesta hetta við 200 tkr. Landsstýrismaðurin arbeiðir við at finna neyðuga peningin til hetta alneyðuga arbeiðið. Hví eru ongar inntøkur fyri fíggjarárini frameftir? Sum víst á omanfyri er talan um eina játtan sum hevur verið fíggja av landinum. Í 2011 og 2012 hevur alarin rinda fyri sýnistøku og kanningar. Ætlanin er at halda áfram við hesi skipan og hava eina skipaða yvirvøku av heilsustøðuni hjá alifiski, hetta kemur eisini at umfata aðrar hóttandi sjúkur enn ILA. Heilsufrøðiliga starvsstovan arbeiðir við einum uppskoti um, hvussu hetta skal skipast, hetta fer helst eisini at umfata broytingar í gjaldskunngerðini, soleiðis, at tað verður alarin ið kemur at fíggja tann partin, sum er fyri sýnistøkur og kanningar Vinnuframagrunnurin Biðið verður um yvirlit yvir umsóknir og játtaðar umsóknir fyri Yvirlitið er lagt við sum skjal A Endurgjald til skipasmíð Hví er játtanin til Skipasmíð lækkað til einans kr ? Orsøkin til at játtanin til stuðul til skipasmíð er skerd, er at karmarnir eru skerdir. Rúm er ikki fyri hægri játtan innanfyri karmarnar. Talan er sjálvsagt um eina raðfesting av játtanini. Játtanin hjá ymisku stovnunum, sum røkja lógarbundnar uppgávur, er nú komin á eitt slíkt støði, hóast samanleggingar og rationaliseringar, at játtanin ikki kann skerjast meira, uttan at hetta gongur út yvir góðskuna av arbeiðinum. Hóast skipasmíð skapar arbeiðspláss í Føroyum og skipasmiðjurnar helst bert kunnu vera kappingarførar, um tær fáa stuðul av tí at londini, vit kappast við, veita skipasmiðjum stuðul, er ikki rúm innanfyri karmarnar at veita hægri játtan til stuðul til skipasmíð. 14

15 Er meting av virkseminum fyri 2014 gjørd? Vinnuframagrunnurin umsitur játtanina til stuðul til skipasmíð og hevur umsitingin hjá grunninum spurt skipasmiðjurnar um útlitini fyri Niðanfyri er lýst tað sum Skipasmiðjurnar meta seg koma at smíða ella umvæla í Nýbygningar kostnaður Stuðul 8% Klaksvíkar sleipistøð kr kr. KJ Hydraulik kr kr. Mest * kr kr. Univice kr kr. Samanlagt kr kr. *Í metingini hjá Mest er bygging av Nósloyarferju (50 mió. kr.) íroknað ( umbyggingar Stuðul 8% Klaksvíkar sleipistøð kr kr. Univice kr kr. Samanlagt kr kr. Stuðulstørvur samanlagt kr Íverksetarahúsið í Klaksvík Hví lækkar játtanin? Talan er um eina raðfesting/sparing. Tá hetta er sagt kann landsstýrismaðurin eisini vísa á, at tað áhaldandi veður arbeitt við at menna føroysku vinnuframaskipanirnar soleiðis, at hesar miðvíst skulu arbeiða við at strimbra íverksetarar og íverksetaravirksemi. Landsstýrið hevur áhaldandi arbeitt við at tálma útreiðslurnar og hevur hetta eisini merkt stuðulsjáttanirnar til Íverksetarahúsið og Vinnuframagrunnin sum eisini hevur mist inntøkugrundarlag, tí at tikið er av stovnsfænum til at gera granskarasetur og keypa granskingartól. Íverksetarahúsið hevur gjørt nógv ymisk átøk, serliga fyri at eggja til íverksetan og fyri at ráðgeva í fyrstu fasunum hjá íverksetarunum. Til hetta virksemið hevur Íverksetarahúsið fingið stuðul frá Klaksvíkar kommunu, frá privatum stuðlum og av løgtingsfíggjarlógini, frá Vinnumálaráðnum og frá Mentamálaráðnum. Vinnumálaráðið veitir stuðul til íverksetan ígjøgnum Vinnuframagrunnin og íverksetarar, sum luttaka í tiltøkum, ella fáa ráðgeving frá Íverksetarahúsinum, kunnu eisini søkja um stuðul frá Vinnuframagrunninum til m.a. marknaðarføring uttanlands, vørumenning, innivist o.a. 15

16 Fyri at fáa tættari samstarv millum Íverksetarahúsið og Vinnuframagrunnin, og fyri at skipanirnar kunnu samvirka so væl sum til ber, hóast skerjingar, hevur Vinnumálaráðið valt at skipa tað soleiðis, at Íverksetarahúsið og Vinnuframagrunnurin skulu samstarva um hvat virksemi Íverksetarahúsið skal gera fyri játtanina frá Vinnumálaráðnum. Vinnumálaráðið arbeiðir áhaldandi við spurninginum um hvussu vinnuframaøkið skal skipast framyvir, m.a. hvussu ábyrgdarbýtið millum land og kommunur fyri íverksetarar verður best skipað. Tað er eisini viðkomandi at umhugsa, um etableraða vinnan hevur møguleika at gera meira fyri íverksetarar. Tað er gleðiligt, at privata vinnan stuðlar íverksetan fíggjarliga, men vert er at kanna, um privata vinnan kann eggjast til at taka enn størri ábyrgd fyri at sett verður við í vinnuni, og fyri at hjálpa nýggjum vinnum at fóta sær. Hetta nýtist ikki altíð at vera ein spurningur um pening, men kann t.d. eisini vera við mentorskipanum, ella við at virkir bjóða sær til at hjálpa íverksetarum við hølum, tøkari útgerð ella øðrum Rúsdrekkasøla landsins Hevur landsstýrismaðurin nakrar ætlanir um broytingar? Landsstýrismaðurin arbeiðir ikki við nøkrum broytingum á hesum økinum í løtuni Orkumál Hví er játtanin til Orkumál strikað? Talan er um eina sparing. 16

17 Heilsufrøðiliga Starvsstovan Biðið verður um yvirlit yvir, hvaðani inntøkurnar til Heilsufrøðiligu Starvsstovuna koma. Niðanfyri er yvirlit yvir, hvaðani inntøkurnar til Heilsufrøðiligu starvsstovuna koma. Talva I. Inntøkur frá eftirliti, tvs vanligum virksemi, sum er álagt alivinnuni við lóg og kunngerð (upphæddir eru í kr): Ár Heilsuváttanir fyri útfluttan laks (Smbrt. kunngerð nr. 37 frá 2000 og fylgiskjali er gjaldið nota kr fyri hvørja váttan + tímagjald fyri útflutningseftirlit, tvs tíð á staðnum) Veterinert eftirlit, tvs. eftirlit við livandi fiski, landstøðum, sóttreinsing, smoltstøðum osv. Dálkingarevni í alifiski (Smbrt. kunngerð nr. 6 frá 26. januar 2009 um gjøld fyri nota 2 veterinerar og heilsufrøðiligar kanningar og eftirlit, 6 Gjald í sambandi við eftirlit við restkonsentratiónum í akvakulturdýrum. Fyri eftirlit við úrdráttum úr akvakulturdýrum verða 26 kr. goldnar fyri hvørt tonsið av livandi vekt, sum verður tikið inn á virki í tíðarskeiðnum 1. januar til 31. Desember.) Inntøka íalt av eftirliti frá alivinnuni Inntøka íalt av vanligum virksemi Útreiðslur íalt av vanligum virksemi Nettonýtsla Nota 1: Økingin í inntøkum frá heilsuváttanum skyldast útflutning av laksi til 3. lond, serliga Kina. Sí t.d. tíðindastubba á tann 3 juni Nota 2: Áðrenn 2009 var gjaldið fyri kanningar fyri dálkingarevni í laksi, íalt 1 kr/tons. Talva II. Inntøkur hjá kanningarstovunum, tvs. kanningar ið verða gjørdar fyri alivinnuna (upphædd í kr). Ár Inntøka frá kanningum fyri alivinnuna (tkr) Samlaðu inntøkur, kanningarstovur Samlaðu útreiðslur, kanningarstovur Nettonýtsla fyri kanningarstovurnar Økingin í inntøku frá 2009 og frameftir, skyldast m.a. kanning av sýnum, í.s.v. útflutning av feskum laksi til Russlands. Talan er um akkrediteraðar kanningar í hesum sambandi. Russland hevur krøv, ið eru meira víðfevnda enn tað ið framgongur av EU lóggávu og harvið løggildingunum, ið matvøruframleiðandi virkini hava. Árini fram til 2011, vóru nakrar kanningar fíggjaðar av játtanini til basan av fiskasjúkum. Eingin játtan hevur verið til endamálið frá 2012, m.a. tí verkætlanin er liðug 17

18 Væntar landsstýrismaðurin, at tað koma at standast fleiri útreiðslur av ridluskriða í fíggjarárinum? Eykajáttanin í 2013 kom seint í Uppskotið til eykajáttan varð gjørt í juni 2013, við tí endamáli at fáa kannað allan seyðin (bæði seyð ið var flettur og allan livandi seyð). Ikki er vist, at alt, ið ætlanin var at gera í 2013 og sum varð fyrireikað í juni 2013, verður framt í Sum tað sær út við endan av oktober, koma tað væntandi at verða 350 tkr. ið verða óbrúktar av eykajáttanini í 2013 á 873 tkr. Hinvegin, tað sum man ikki nær í 2013 í.s.v. Skælingstilburðirnar, eigur so at gerast í Her kann tískil koma uppá tal at hava eina játtan (ella eykajáttan) á einar 260 tkr. Svarið til spurning 4 knýtir seg bert at Skælingstilburðinum, og tí er møgulig yvirvøka fyri Føroyar ikki gjørd enn Granskingarlund Frágreiðing um virksemi. Arbeiðið at innrætta Granskarasetrið varð liðugt í mai 2013 (tó eru onkrir snøklar enn sum verða liðugt gjørdir væntandi í inniverandi ári) og varð Granskarasetrið handað inova hin 1. juni Staðfestast kann, at bæði tíðar- og fíggjarætlan hildu. Granskarasetrið inova húsast á Hoyvíksvegi 51 og hølini eru uml m 2 til støddar, harav 600 m 2 eru innrættaðar starvsstovur, 200 m 2 eru eksperimentarium, ætlað til kreativar verkstovur og fyrilestrar v.m. Harafturat eru 18 skrivstovupláss, kantina og fundarhølir við møguleika til videosamskifti v.m. P/F inova er nýstovnað partafelag, ið hevur sum endamál at reka Granskarasetrið. Vinnuframi hevur gjørt leigusáttmála við P/F inova, sáttmálin er galdandi yvir eitt 5 ára tíðarskeið. Til tess at birta undir granskingarvirksemið og at tað gevur granskarasetrinum eina góða byrjan, er avtalað, at einki leigugjald verður kravt í 5 ára sáttmálatíðarskeiðinum, tó kemur P/F inova at bera rakstrarkostnaðin av bygninginum. Janus Vang, Ph.D. í biotøkni, er settur sum stjóri í inova og hevur ábyrgdina av at samskipa virksemið og samstarvið millum núverandi vistarar eins og hann hevur til uppgávu at fáa nýggjar vistarar og verkætlanir inn í Granskarasetrið. Í løtuni eru 10 vistarar á Granskarasetrinum; umboðandi almennar stovnar og privatar fyritøkur. Sannlíkt er, at nýggir vistarar koma at tekna hald fyrst í nýggja árinum. Í sambandi við at peningur er settur av til útvegan av tólum at nýta á Granskarasetrinum, hevur Vinnuframi gjørt eina greining, ið lýsir, hvussu nógvar starvstovuroyndir verða sendar til útlond. Greiningin staðfestir, hvussu nógvur peningur verður nýttur, hvat slag av royndum talan er um og hvørji tól verða nýtt til kanningarnar. Endamálið við greiningini, ið er almenn, er at leggja lunnar undir kanningarvirksemið á Granskarasetrinum og at stuðla undir viðgerðini ísv. útvegan av tólum í framtíðini. Í stuttum vísir kanningin, at royndir fyri yvir 18 mió. kr. verða sendar av landinum árliga, og tá er flutningskostnaður ikki íroknaður. Framløga av 18

19 kanningini hevur verið fyri landsstýrinum og granskingarumhvørvinum, eins og hon verður tøk á heimasíðuni hjá Vinnuframa, sí Strandfaraskip landsins Sera nógvur flutningur um Suðuroyarfjørð tykist vera av virkseminum á Varðin Pelagic. Hví er eingin inntøkuvøkstur á hesi farleið? Varðin Pelagic byrjaði virksemið á Tvøroyri á sumri Í virksemisyvirlitinum yvir inntøkur á Suðuroyarleiðini sæst, at inntøkurnar eru øktar við tkr. frá Í virksemisyvirlitinum sæst, at inntøkan lækkar frá , hetta er ein feilur, tí at inntøkan frá 2012 skal framskrivast, tí mett verður at økta virksemið frá ferðafólki og virksemi fer at halda á fram. Kann landsstýrismaðurin leysliga upplýsa fíggjarligu avleiðingarnar av at seta eitt minni strandfaraskip inn í sigling um Suðuroyarfjørð fyri at økja og røkja týttleikan á persónsflutningi, samstundis sum allur farmaflutningur varð samskipaður, so helst ein túrur um dagin við Smyrli kundi nøktað bilaog vinnuflutningstørvin? Hagtøl fyri 2012 vísa, at á Suðuroyarleiðini ferðast umleið fólk og umleið bilar. Tey flestu ferðandi fara yvir bildekkið. Um t.d. 2 ferðandi eru pr. bil, fara 75% av teimum ferðandi um bildekkið. Tískil er sera trupult at slíta flutningin av bilum og ferðafólki sundur. Men um vit hugsa, at Smyril bert siglir 2 túrar um dagin, kann leysliga metast um sparingina: Samlaða lønarútreiðslan á Suðuroyarleiðini var í 2012 umleið 28 mió. Um førari og tey, ið annars hoyra til bilin, skulu fylgja við bilunum, er krav til eina minimumsmanning 22 fólk. Sostatt verður ikki stórvegis at spara av manning. Arbeiðstíðin verður tó sera avmarkað; sigling 2 túrar umframt lossing og lasting gevur umleið 7-8 arbeiðstímar um dagin. Um ein slík skipan hevði verið sett í verk, er møguligt, at siglingin kundi verið røkt av einari manning. Hetta hevði tó helst verið ein samráðingarspurningur millum LND og manningarfeløgini. Letur hetta seg gera, minkar lønarútreiðslan mió. kr. um árið. Lønarlagið í dag er grundað á 98 tímar um vikuna(full tíð). Samlaða útreiðslan til olju á Suðuroyarleiðini er umleið 42 mió. kr. við teimum prísum, ið eru galdandi í dag. Um siglt verður helvtina minni, er talan um eina sparing umleið 20 mió. kr. Av øðrum útreiðslum sum havnargjald, trygging, viðlíkahald o.s.fr. er ilt at meta um sparingina. Ivaleyst minka hesar útreiðslur nakað, tó ikki í mun til minking í sigling. Samlaða sparingin er sostatt umleið mió. kr. Skal ein ferja skal setast í sigling til at røkja ferðafólkaflutningin burturav við øktum títtleika, verður talan helst um eina ferju á 80 metrar til í minsta lagi 400 ferðafólk. Um títtleikin er hin sami sum í dag, má henda ferja hava tvær manningar á fólk. Samlaða lønarútreiðslan verður sostatt umleið 20 mió. 19

20 Um títtleikin skal økjast til t.d. 6 túrar um dagin og siglt verður Krambatangi-Tórshavn við siglingartíð 2½ tími, verður samlaða siglingartíðin og tíð millum túrarnar at svara til minimum 15 tímar. Tá skal ivaleyst ein manning setast afturat, og kemur hetta at økja um lønarútreiðslurnar. Talan kann sostatt blíva um samlaðar lønarútreiðslur áljóðandi mió. Um títtleikin skal økjast til t.d. 6 túrar um dagin og siglt verður Krambatangi-Tórshavn við siglingartíð 2½ tími verða samlaðu útreiðslur av olju ivaleyst størri enn sparingin í olju við minni sigling hjá Smyrli. Samlaðu útreiðslur til havnargjald, trygging, viðlíkahald o.s.fr. verða ivaleyst størri enn sparingin í somu útreiðslum á Smyrli. At býta flutningin á Suðuroyarleiðini upp millum bilar/farm við Smyrli og ferðafólk við øðrum skipi viðførur, at kostnaðurin av Suðuroyarleiðini hækkar. SL metir, at tað at kunna ferðast við ella uttan bil miðskeiðis úr Suðuroynni(Krambatangi) beinleiðis til Tórshavn(ella retur) upp á 2 tímar gevur tað optimala tænastustøði fyri tey ferðandi. Við verandi tørvi á Suðuroyarleiðini er Smyril við verandi ferðaætlan ivaleyst skilabesta loysnin bæði í mun til fíggjarliga partin og tá talan er um tænastu v.m. Nú er svarið vent soleiðis, at fokus er sett á sparingar í mun til meirkostnað. Um títtleikin skal økjast á Suðuroyaleiðini er nokk besta loysnin at gera hetta við Smyrli. Sum nú er, er ferðaætlan/sigling avmarkað av hvíldarreglum. Um títtleikin skal økjast, mugu verandi arbeiðsætlanir umskipast til aðrar ætlanir, sum t.d. sjóvakt. Sjóvaktin vil viðføra ein meirkostnað áljóðandi umleið 7 mió, tí fleiri fólk verða sett í starv. Hinvegin verður skipið mannað og røkt alt samdøgrið. Yvirtíð, vaktarhald og vasking kundi verið spart. Og so er Smyril altíð tøkur til sigling Ferðaráð Føroya Játtanin til Ferðaráð Føroya hækkaði við 8 mió. fyri 2013 sum liður í politiskum raðfestingum á fíggjarlógini. Ov tíðliga er at eftirmeta hesa uppraðfesting longu nú, men biðið verður um stutta frágreiðing um økta virksemið og møgulig úrslit. Økta játtanin hjá Ferðaráðnum hevur merkt nógv økt virksemi og hevur gjørt tað gjørligt at seta eina røð av nýggjum átøkum í verk. Sum dømi um nýggj átøk kunnu nevnast: Átak á norska marknaðinum Átak á íslendska marknaðinum Átak á svenska marknaðinum Samstarv við Atlantic Airways um marknaðarføring á spanska og italienska marknaðinum í sambandi við beinleiðis flogruturnar hjá Atlantic Airways til hesi londini 20

21 Breiðari marknaðarføring á danska marknaðinum saman við Smyril Line Fleiri lýsingar í Týsklandi saman við Smyril Line Fleiri átøk innan áhugabólkar, sum dømi kunnu nevnast mat, MC, fisking o.s.fr. Størri fokus á talgilda marknaðarføring, sum er ein lættur og lutfalsliga bíligur háttur at røkka fleiri fólkum. Ætlanin er at styrkja hetta økið munandi í komandi árum Menning av heimasíðuni Nýtt brand, m.a. við nýggjum filmi, nýggjum myndum og nýggjum lýsingum, sum kemur at binda alla marknaðarføringina saman Harumframt hevur økta játtanin gjørt tað gjørligt at gera nógv meira við altjóða PR. Hetta arbeiðið snýr seg í høvuðsheitum um at fáa útlendskar fjølmiðlar til Føroyar at skriva greinar um Føroyar sum ferðamál. Hetta er ein bíligur háttur at skapa umrøðu og kunnleika um Føroyar. Í góðum og tøttum samstarvi við vinnuna hava vit havt umleið 100 útlendsk miðlafólk í Føroyum í Til samanberingar kann nevnast, at í 2012 høvdu vit vitjan av umleið 50 útlendskum miðlafólkum og lýsingarvirðið av greinum um Føroyar í útlendskum miðlum í 2012 varð mett til 13 milliónur krónur. Væntandi verður lýsingarvirðið av greinum í 2013 um 30 milliónur krónur. Enn er ov tíðliga at meta um, í hvønn mun økta játtanin sæst aftur í tølunum hjá vinnuni. Ferðaráðið er í samstarvi við Hagstovuna farið at savna inn hagtøl fyri gistingar. Hesi tølini verða tøk við ársenda. Tó benda afturmeldingar frá vinnuni longu nú á, at 2013 sær út til at gerast eitt ár við vøkstri. Tað sæst eisini á roknskapartølunum hjá fleiri pørtum í vinnuni, at úrslitini hjá fleiri av aktørunum í vinnuni eru batnandi. Vinarliga Johan Dahl landsstýrismaður /Bjørgfríð Ludvig aðalstjóri i Tølini eru gjørd upp tann 22. juli 2013 ii Orsaka av arbeiðsgongdini í Udlændingestyrelsen komu ongi mál til hoyringar eftir 1. august