GRAAD 12 NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 10

Transcription

1 GRAAD 12 NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 10 GESKIEDENIS MODEL 2012 PUNTE: 150 TYD: 3 uur Hierdie vraestel bestaan uit 9 bladsye en 'n addendum van 10 bladsye.

2 Geskiedenis 2 DBE/2012 NSS Graad 10 Model INSTRUKSIES EN INLIGTING Hierdie vraestel bestaan uit AFDELING A en AFDELING B gebaseer op die voorgeskrewe inhoudsraamwerk soos in die KABV-dokument. AFDELING A bestaan uit DRIE brongebaseerde vrae. Bronmateriaal wat nodig is om die vrae te beantwoord, kan in die ADDENDUM gevind word. AFDELING B bestaan uit SES opstelvrae. MOENIE TWEE opstelvrae uit dieselfde tema beantwoord nie. Beantwoord DRIE vrae soos volg: 5.1 Minstens EEN moet 'n brongebaseerde vraag wees en minstens EEN moet 'n opstelvraag wees. 5.2 Die derde vraag kan óf 'n brongebaseerde óf 'n opstelvraag wees In die beantwoording van vrae moet kandidate hul kennis, vaardighede en insig toepas. Die blote oorskryf van die bronne as antwoorde sal kandidate benadeel. Nommer die antwoorde korrek volgens die nommeringstelsel wat in hierdie vraestel gebruik word. Skryf netjies en leesbaar.

3 Geskiedenis 3 DBE/2012 NSS Graad 10 Model AFDELING A: BRONGEBASEERDE VRAE Beantwoord ten minste EEN vraag en nie meer as TWEE vrae uit hierdie afdeling. VRAAG 1: WATTER FAKTORE HET BYGEDRA TOT DIE UITBREEK VAN DIE FRANSE REVOLUSIE IN 1789? Bestudeer Bron 1A, 1B, 1C en 1D om die volgende vrae te beantwoord. 1.1 Lees Bron 1A Definieer die term absolute monargie in jou eie woorde. (1 x 2) Waarom, volgens die bron, het die Franse na koning Louis XVI as 'n 'tiran' verwys? (1 x 2) Verduidelik die effek wat die 'verseëlde briewe' op gewone Franse burgers gehad het. (2 x 2) Gee DRIE redes waarom die kleinboere ongelukkig was met koning Louis XVI se regering. (3 x 1) (4) (3) 1.2 Bestudeer Bron 1B Watter items het bygedra tot die Franse monargie se: (a) Grootste inkomste (1 x 2) (b) Grootste uitgawe (1 x 2) Hoeveel geld het koning Louis XVI ontvang uit donasies? (1 x 1) Deur die inligting in die bron en jou eie kennis te gebruik, identifiseer en verduidelik watter EEN van die genoemde uitgawes jy dink bygedra het tot die Franse Revolusie. (1 x 2) Hoe dink jy kon die Franse monargie sy uitgawes verminder het? (1 x 2) (1) 1.3 Met verwysing na Bron 1A en 1B, watter argumente het gewone Franse burgers aangevoer om hulle ongelukkigheid met koning Louis XVI se regering te regverdig? Jou antwoord moet ongeveer SES reëls (ongeveer 60 woorde) lank wees. (6) 1.4 Verwys na Bron 1C Waarom, dink jy, het die meeste vrouens gekla dat Frankryk 'n 'treurige land' was? (1 x 2) Identifiseer die DRIE besittings wat die vrou se man gehad het. (1 x 3) Verduidelik hoe belastings soos die 'taille' arm Franse gesinne beïnvloed het. (1 x 2) (3)

4 Geskiedenis 4 DBE/2012 NSS Graad 10 Model 1.5 Raadpleeg Bron 1D Identifiseer die DRIE figure in die spotprent. (3 x 1) Watter boodskap word deur die spotprent oorgedra? (2 x 2) Verduidelik hoe die adellikes bygedra het tot die las van die kleinboere. (2 x 2) Hoe kan hierdie spotprent gebruik word om die oorsake van die Franse Revolusie te verduidelik? Gebruik die visuele leidrade uit die bron asook jou eie kennis om jou antwoord te formuleer wat ongeveer SES reëls (ongeveer 60 woorde) lank moet wees. (3) (4) (4) (6) [50]

5 Geskiedenis 5 DBE/2012 NSS Graad 10 Model VRAAG 2: WATTER ROL HET KONING SHAKA IN DIE STIGTING VAN DIE ZULU-KONINKRYK GESPEEL? Bestudeer Bron 2A, 2B en 2C om die volgende vrae te beantwoord. 2.1 Bestudeer Bron 2A Watter DRIE hoofmanskappe het Shaka saamgevoeg om die Zulunasie te vorm? (3 x 1) Wat was die betekenis van Senzangkhona se dood? (1 x 2) Hoe het Shaka getreur oor die dood van sy moeder Nandi? (1 x 2) Watter verduideliking gee geskiedkundiges vir die manier waarop Shaka op sy moeder se dood gereageer het? (2 x 1) Waarom, volgens die bron, het Shaka 'n sterk weermag gehad? (1 x 3) Verduidelik die konsep Mfecane in jou eie woorde. (1 x 2) Lewer kommentaar oor of Mzilakazi geregverdig was om vir die AmaZulu te vlug. (2 x 2) Verduidelik in watter mate die inligting in hierdie bron beskou kan word as 'n betroubare verslag oor die Mfecane. (3 x 2) (3) (3) (4) (6) 2.2 Lees Bron 2B Noem TWEE leierseienskappe van Shaka. (2 x 1) Waarom, volgens Wylie, was dit verkeerd om na Shaka te verwys as 'n massamoordenaar? (1 x 2) 2.3 Vergelyk Bron 2A en 2B. Verduidelik hoe hierdie bronne verskil in hulle beoordeling van Shaka. Jou antwoord moet ongeveer SES reëls (ongeveer 60 woorde) lank wees. (6) 2.4 Verwys na Bron 2C Gee TWEE gevolge van die Mfecane. (2 x 1) 'Shaka het regeer soos 'n despoot.' Verduidelik of jy saamstem met hierdie voorstelling van Shaka. (2 x 2) Waarom, dink jy, het die meerderheid Zulus Shaka se grondbeleid ondersteun? (2 x 2) (4) (4) 2.5 Die tradisionele siening onder sommige geskiedkundiges was dat die Mfecane tot die opgang van koning Shaka gelei het. Gebruik die inligting uit die bronne, asook jou eie kennis om 'n paragraaf van ongeveer SES reëls (ongeveer 60 woorde) te skryf waarin jy verduidelik of dit 'n akkurate siening van koning Shaka is. (6) [50]

6 Geskiedenis 6 DBE/2012 NSS Graad 10 Model VRAAG 3: WAT WAS DIE IMPAK VAN DIE NATURELLE GROND WET VAN 1913 OP SWART SUID-AFRIKANERS? Bestudeer Bron 3A, 3B, 3C en 3D om die volgende vrae te beantwoord. 3.1 Verwys na Bron 3A Watter 'groot toets' het op die SANNC gewag nadat dit gestig is in 1912? (1 x 1) Waarom, dink jy, is die Naturelle Grond Wet van 1913 op swart Suid-Afrikaners afgedwing? (1 x 2) Noem TWEE gebiede waarheen pagters gedwing is om te trek as gevolg van die Naturelle Grond Wet van (2 x 1) Volgens Sol Plaatje het die Naturelle Grond Wet van 1913 swart Suid-Afrikaners in ondergeskikte posisies geplaas. Noem TWEE. (2 x 1) Hoe, dink jy, het die Naturelle Grond Wet van 1913 swart gesinne geraak? (2 x 2) (1) (4) 3.2 Bestudeer Bron 3B Watter versoek, volgens die bron, het die landheer op Maria afgedwing? (1 x 2) Definieer die konsep kontrakarbeid in jou eie woorde. (1 x 2) Waarom het die landheer Maria se strooidakhuis aan die brand gesteek? (1 x 2) Waarheen het Maria gegaan toe sy van die plaas af gedwing is? (1 x 1) Verduidelik hoe Maria se menseregte geskend is. (2 x 2) (1) (4) 3.3 Gebruik Bron 3C Wie, volgens die bron, het die landheer beïnvloed om sy denke te verander rakende die implementering van die Naturelle Grond Wet van 1913? (1 x 1) Haal bewyse uit die bron aan wat toon dat mnr. V se vrou gereed was om die Naturelle Grond Wet van 1913 teë te staan. (1 x 2) Waarom is die Naturelle Grond Wet van 1913 as onregverdig beskou? (1 x 3) Watter bewyse in die bron toon dat die skare tevrede was met mnr. V se toespraak? (2 x 1) (1) (3)

7 Geskiedenis 7 DBE/2012 NSS Graad 10 Model 3.4 Gebruik Bron 3B en 3C. Daar word gesê dat onderhoude met ooggetuies betroubaar is wanneer die verlede geherstruktureer word. Skryf 'n paragraaf van ongeveer SES reëls (ongeveer 60 woorde) om die betroubaarheid van Bron 3B en 3C rakende die impak wat die Naturelle Grond Wet van 1913 op pagters gehad het, te verduidelik. (6) 3.5 Verwys na Bron 3D Watter boodskap dra die foto oor die SANNC as 'n organisasie oor? (1 x 2) Verwys na die bron en gee die name van die volgende afgevaardigdes: (a) Die president van die SANNC (1 x 1) (b) 'n nasionale uitvoerende lid van die SANNC (1 x 1) As 'n geskiedkundige wat die uitwerking van die Naturelle Grond Wet van 1913 bestudeer, verduidelik die beperkings van hierdie foto as geskiedkundige bewys. (2 x 2) (1) (1) (4) 3.6 Vergelyk Bron 3A en 3D. Verduidelik hoe hierdie bronne mekaar ondersteun rakende die rol van die SANNC in hulle poging om te protesteer teen die Naturelle Grond Wet van Jou antwoord moet ongeveer SES reëls (ongeveer 60 woorde) lank wees. (6) [50]

8 Geskiedenis 8 DBE/2012 NSS Graad 10 Model AFDELING B: OPSTELVRAE Beantwoord ten minste EEN vraag en nie meer as TWEE vrae uit hierdie afdeling. VRAAG 4: DIE WÊRELD RONDOM 1600 Beantwoord óf VRAAG 4A óf VRAAG 4B. MOENIE albei vrae beantwoord nie. VRAAG 4A Bespreek die veranderings wat gemeenskappe ondergaan het gedurende die tydperk van 1340 tot 1850 in enige EEN van die volgende ryke: Die Ming-dinastie Die Songhai-ryk Die Mogol-ryk [50] OF VRAAG 4B Die wêreld in 1500 was anders as die wêreld waarin ons vandag leef. Dit was 'n wêreld waarin nie een kontinent of kultuur die res gedomineer het nie. Elkeen het sy eie sterk punte en swakhede gehad, maar hulle was gelyk. Verduidelik in watter mate jy met stelling hierbo saamstem deur te verwys na 'n gevallestudie uit enige EEN van die volgende ryke: Die Ming-dinastie Die Songhai-ryk Die Mogol-ryk [50]

9 Geskiedenis 9 DBE/2012 NSS Graad 10 Model VRAAG 5: UITBREIDING EN VEROWERING GEDURENDE DIE 15de TOT DIE 18de EEU Beantwoord óf VRAAG 5A óf VRAAG 5B. MOENIE albei vrae beantwoord nie. VRAAG 5A Bespreek die kolonisasieproses en die gevolge daarvan op inheemse gemeenskappe. Kies óf Spanje óf Portugal as 'n voorbeeld van 'n koloniale moondheid om jou antwoord te ondersteun. [50] OF VRAAG 5B Die slawehandel het 'n groot invloed gehad op inheemse mense wat in die Kaap gewoon het in die 18de eeu. Stem jy saam met die standpunt? Staaf jou antwoord met relevante voorbeelde. [50] VRAAG 6: KOLONIALE UITBREIDING NA 1750 Beantwoord óf VRAAG 6A óf VRAAG 6B. MOENIE albei vrae beantwoord nie. VRAAG 6A Bespreek die gevolge van koloniale uitbreiding op inheemse gemeenskappe wat in die binneland van Suid-Afrika gewoon het. Kies 'n relevante voorbeeld om jou antwoord te ondersteun. [50] OF VRAAG 6B Daar is na Moshoeshoe verwys as 'n militêre strateeg, diplomaat, onderhandelaar, versoener en nasiebouer. Beoordeel die akkuraatheid van die standpunt deur na Moshoeshoe se rol in die vereniging van die Basotho-koninkryk te verwys. [50] TOTAAL: 150

10 GRAAD 12 NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 10 GESKIEDENIS MODEL 2012 ADDENDUM Hierdie addendum bestaan uit 10 bladsye.

11 Geskiedenis 2 DBE/2012 NSS Graad 10 Model Addendum VRAAG 1: WATTER FAKTORE HET BYGEDRA TOT DIE UITBREEK VAN DIE FRANSE REVOLUSIE IN 1789? BRON 1A Hierdie uittreksel fokus op koning Louis XVI se regering van Frankryk. Hy het 'n lasbrief uitgereik vir enige iemand wat sy regering van 1775 tot 1792 teëgestaan het. Mense was op daardie stadium nie tevrede met die feit dat Frankryk 'n absolute monargie was nie. Die koning het mag oor alles gehad; wat hy gesê het gedoen moes word, is gedoen wanneer hy dit gedoen wou hê. Baie het gesê dat koning Louis XVI sy mag misbruik het en dat hy 'n tiran was. Een ernstige saak wat die Franse kwaadgemaak het, was sy gebruik van 'verseëlde briewe', wat aan die Franse bekend was as 'lettres de cachet'. Hierdie briewe was briewe van teregstelling of tronkstraf. Die koning sou sy naam onderaan die papier teken en dit aan sy ministers stuur en hulle kon enige naam wat hulle wou, invul. Hierdie briewe het mense onveilig laat voel oor hulle lewens; selfs al het hulle niks verkeerd gedoen nie, het hulle altyd gevrees dat 'n minister nie met hulle oor die weg sou kom nie en dan kon hulle 'n brief ontvang. Gedurende koning Louis XVI se heerskappy is ongeveer van hierdie briewe onder sy mense uitgereik. Mense was kwaad dat die koning algehele mag oor hulle en hulle families gehad het, maar hulle was ook kwaad oor die wette wat die regering uitgevaardig het. Belasting is opgelê volgens sosiale stand, en voorregte soos stemreg en selfs vryheid van spraak het afgehang van iemand se status. Oor die algemeen was die Franse ongelukkig oor hul hele politieke stelsel. BRON 1B [Vertaal uit: Hierdie tabel toon die Franse monargie se inkomste en uitgawes gedurende 1786, vier jaar voor die Franse Revolusie. INKOMSTE Koninklike grond en woude Donasies Direkte belasting Indirekte belasting Koninklike monopolieë UITGAWES Koninklike huishouding Buitelandse sake Weermag Vloot Openbare werke Welsyn Salarisse en pensioene Rentebetalings op skuld Koste en uitgawes Ander *livres Franse geldeenheid 51,2 miljoen livres* 20,6 miljoen livres 163 miljoen livres 219 miljoen livres 17,5 miljoen livres TOTAAL: 471,3 MILJOEN LIVRES 42 miljoen livres 14,4 miljoen livres 107 miljoen livres 51,8 miljoen livres 14,9 miljoen livres 19 miljoen livres 47,8 miljoen livres 261 miljoen livres 65,4 miljoen livres 9,6 miljoen livres TOTAAL: 622,9 MILJOEN LIVRES [Vertaal uit: The French Revolution deur P Mantin]

12 Geskiedenis 3 DBE/2012 NSS Graad 10 Model Addendum BRON 1C Hierdie uittreksel fokus op die ondervinding van 'n Franse vrou uit die boerestand in Dit beklemtoon haar familie se lyding weens die betaal van belasting aan die landhere. Terwyl ek 'n lang opdraand opgestap het om my perd te laat rus, het ek 'n arm vrou teëgekom wat gekla het oor die tye en dat dit 'n treurige land was. Sy het gesê dat haar man maar 'n klein stukkie grond, een koei en 'n swak perdjie gehad het, en tog moes hulle omtrent 20 kg koring en drie hoenders as feodale gelde aan een heer betaal en omtrent 75 kg hawermout, een hoender en een frank aan 'n ander een, ten spyte van swaar tailles en ander belasting. Sy het sewe kinders gehad en die koei se melk het gehelp om sop te maak Daar word deesdae gesê dat iets deur belangrike mense vir sulke armes gedoen gaan word, sy weet net nie wie of hoe nie, maar mag God vir ons beter stuur, het sy gesê, want die tailles en die feodale gelde vernietig ons. Hierdie vrou kon, van naby gesien, aangesien word as sestig of sewentig, haar liggaam was so krom en haar gesig so geplooi en verhard deur werk, maar sy het gesê dat sy slegs agt en twintig was. [Vertaal uit: Travels in France during the Years 1787, 1788, and 1789 deur Arthur Young]

13 Geskiedenis 4 DBE/2012 NSS Graad 10 Model Addendum BRON 1D Hierdie spotprent toon 'n kleinboer wat al die laste (gewig) van die monargie op sy skouers dra. Die adellikes, aan die linkerkant van die spotprent, vergroot die laste. Die priester aan die regterkant van die spotprent, wat die godsdiensleiers voorstel, is onwillig om die kleinboer met sy laste by te staan. VERTALING VAN DIE WOORDE OM DIE SPOTPRENT: [Geneem uit: Tydkringe 8 deur H Lintvelt et al] Verduideliking van die uitbeelding Die derde stand dra die hele gewig van die monargie, die adellike druk daarop om die gewig te vermeerder en die priester lyk of hy hom skaars met sy een vinger help.

14 Geskiedenis 5 DBE/2012 NSS Graad 10 Model Addendum VRAAG 2: WATTER ROL HET KONING SHAKA IN DIE STIGTING VAN DIE ZULU- KONINKRYK GESPEEL? BRON 2A Hierdie bron fokus op een van die redes vir die Mfecane (Difaqane). Dit gee 'n tradisionele siening van koning Shaka as die leier van die Zulus. In die negentiende eeu het 'n jong Zulu-krygsman, Shaka, begin om sy oom Dingiswayo se Mthethwa-hoofmanskap te konsolideer en 'n formidabele weermag te bou, waarmee hy teen die vyandige Ndwandwe-groep geveg en hulle vernietig het. Hy het na die dood van sy vader, Senzangkhona, die heerskappy van die AmaZulu-groep oorgeneem en die drie hoofmanskappe in een groep saamgevoeg wat later die Zulukoninkryk genoem is Daar is baie stories oor sy wreedheid en tirannie [diktatorskap]. Byvoorbeeld, na sy moeder Nandi se dood het hy baie van sy eie mense vermoor as 'n teken van rou alhoewel geskiedkundiges tog redeneer dat dit 'n manier was om van sy politieke opponente ontslae te raak eerder as 'n teken van hartseer. Shaka se weermag, wat gegroei het tot man, het 'n veldtog begin om ander onafhanklike hoofmanskappe in die omgewing te inkorporeer en hul graan en vee geplunder so ver hulle gaan. Baie is oorwin, sommige in bloedlose veldtogte, maar ander het hulle invallers beveg. Waar hulle verloor het, het sommige soos Mzilakazi se mense besluit om eerder te vlug as om deur die AmaZulu oorwin te word. Hulle het noordwaarts oor die Limpoporivier gevlug en hulle in wat vandag as suidwestelike Zimbabwe bekend staan, gevestig. Hulle het bekend geword as die AmaNdebele. Dit is die Mfecane genoem. BRON 2B Die volgende verslag is D Wylie se siening van koning Shaka. [Vertaal uit: History Grade Ten deur E Maloka et al.] Daar is 'n paar dinge wat ons met gemak kan sê Shaka nie was nie. Hy was nie 'n patologiese [onbeheerste] massamoordenaar nie. Hy het nie groot getalle lafaarde doodgemaak nie; hy het nie die grootskaalse doodmaak van vroue, kinders en honde beveel nie; hy het nie mense van die kranse by Shaka's Rock of elders afgegooi nie; hy het nie die Langeni of enige ander groep uitgewis nie. Hy het nie sy eie ma doodgemaak nie. Ek probeer Shaka nie onskuldig laat lyk nie. Selfs nie sy bewonderaars het gesê dat hy warm en liefdevol was nie. Hy sou nie die streeksleier kon word wat hy was as hy nie so onbuigbaar taai, slinks en vaardig was nie. Soos met regerings orals is sy wette soms met wrede en fatale metodes afgedwing. (In dieselfde tyd kon 'n man in Engeland by Newgate gehang word vir die diefstal van een brood.) Hy het mense tereggestel. Dit is van hom verwag... Tog is daar min bewyse dat sy optrede die tradisionele wette heeltemal verontagsaam het. Dit lyk eerder asof die meeste moorde wat die wittes gesien het (in teenstelling met die slagtings wat hulle meen daar was, maar nie gesien het nie) gedoen is om tradisioneel goedgekeurde politieke of regterlike redes. [Vertaal uit: Shaka, A Jacana Pocket Biography Sunnyside deur D Wylie]

15 Geskiedenis 6 DBE/2012 NSS Graad 10 Model Addendum BRON 2C Hierdie uittreksel fokus op die gevolge van die Mfecane. Die Mfecane, soos dit bekend geword het, het die noordelike Nguni-bevolking van Natal beide verenig en verdeel. Aan die een kant was dit verantwoordelik vir die insluiting van stamgroep na stamgroep by die jong Zulu-staat. Aan die ander kant het dit duisende wat geweier het om hulle te onderwerp, op 'n desperate vlug na ander dele van Suidelike Afrika gestuur. Shaka se nuwe koninkryk is gebou op streng dissipline wat duisende uit diverse gemeenskappe onder die sentrale gesag van die koning verenig het. Alhoewel hy soos 'n despoot regeer het, het 'n binnekring van hoofde hom geadviseer oor sake van nasionale belang en het hulle gedien as 'n teenvoeter teen die moontlike misbruik van mag. 'n Tweede vlak, die indoenas [onderhoofde] het verseker dat die bevele van die koning en sy 'kabinet' uitgevoer is. Hulle het ook gehelp met sake soos die toekenning van grond, die oplos van kleiner dispute en die verspreiding van vee Niemand het eiendom in Shaka se Zululand besit nie. Grond het aan almal behoort en was daar om gebruik te word tot die gesamentlike voordeel van almal... [Vertaal uit: Reader's Digest Illustrated History of South Africa, Cape Town]

16 Geskiedenis 7 DBE/2012 NSS Graad 10 Model Addendum VRAAG 3: WAT WAS DIE IMPAK VAN DIE NATURELLE GROND WET VAN 1913 OP SWART SUID-AFRIKANERS? BRON 3A Hierdie bron lewer kommentaar op die impak van die Naturelle Grond Wet van 1913 op swart Suid-Afrikaners. Die eerste groot toets vir die nuwe organisasie (Die Suid-Afrikaanse Naturelle Nasionale Kongres, gestig in 1912) het hom gou voorgedoen. Deur op vroeëre idees van segregasie te bou het die Unie-regering 'n beleid van territoriale segregasie aanvaar en grond eenkant gehou vir die eksklusiewe gebruik van blankes en swartes (laasgenoemde is ingeperk tot minder as tien persent van die land) deur die Naturelle Grond Wet (1913). Duisende familielede van pagters is weggejaag van blankes se grond af, na 'geskeduleerde areas' of na dorpe. In sy beroemde woorde het Solomon Plaatjie, een van die stigters van die ANC, gesê: 'Toe die Suid-Afrikaanse naturel op Vrydagoggend, 20 Junie 1913 wakker geword het, het hy hom, nie werklik as 'n slaaf nie, maar as 'n uitgeworpene in die land van sy geboorte bevind.' BRON 3B [Vertaal uit: Nelson Mandela and the rise of the ANC deur J Schadeberg] Hierdie bron verduidelik die impak van die implementering van die Naturelle Grond Wet van 1913 op Maria. Die storie was die gevolg van verskeie onderhoude wat deur Sol Plaatje gevoer is nadat die Naturelle Grond Wet van 1913 ingestel is. Tussen die plakkers op dieselfde plaas as Kgabale was 'n weduwee genaamd Maria. Haar man het, terwyl hy nog geleef het, as huurder op die plaas gewoon en aandele ingeploeg tot en met sy dood. Na sy dood het Maria die kontrak behou en 'n goeie lewe gelei. Haar seun en dogter, onderskeidelik veertien en sestien jaar oud, het beurte gemaak om vee op te pas en hulle ma op ander maniere bygestaan. vir Maria, wat 'n weduwee was, en haar seun nog minderjarig, sou 'n mens hoop dat die landheer redelike terme sou voorstel; maar in plaas daarvan was sy voorstel dat sy ontslae raak van haar kleinvee en haar kinders aan hom verhuur as kontrakarbeiders. Maria het dit moeilik gevind om aan die landheer se versoek te voldoen. die landheer het toe, so sê hulle, Maria se strooidakhuis aan die brand gesteek, en Maria, met haar beddegoed op haar kop, en op die koppe van haar seun en dogter, terwyl sy haar drie-jaar-oue seun op haar rug dra, het van die plaas af geloop, terwyl sy haar beeste voor haar aanjaag. Om afskeid te neem van... hul ou huis in ruil vir 'n leë en onbekende een, het die kinders bitterlik laat huil. [Vertaal uit: Native Life in South Africa deur Sol T Plaatje]

17 Geskiedenis 8 DBE/2012 NSS Graad 10 Model Addendum BRON 3C Hierdie bron is 'n uittreksel oor 'n plaasboer, mnr. V. Sy regte naam is nie bekendgemaak nie, want hy sou vervolg word deur die owerhede. Hy het sy werkers ingelig oor sy besluit om die implementering van 1913 se Naturelle Grond Wet op sy plaas te ignoreer. Mnr. V, die plaasboer, het op 'n wa geklim die wa vergader het, toe te spreek. en begin om die skare swartes wat om 'Aandag! Luister,' het hy gesê. 'Julle sal onthou dat ek verlede maand hier was en die nuwe wet aan julle verduidelik het. Wel, ek verstaan dat die verduideliking groot onrus onder die naturelle in die hutte op my plaas veroorsaak het. Persoonlik is ek baie jammer dat dit so ver moes gaan, maar laat ek vir julle vertel, julle Nooi, my vrou, sê dat dit nie reg is om die terme waaronder ons in die verlede gewoon het, te verander nie. Ek stem met haar saam dat dit onregverdig is en dat die liewe Here, wat ons altyd geseën het, sy aangesig van ons sal wegdraai as mense ontwrig word en weggestuur word van die plaas af op 'n ontevrede wyse.' (Harde en aanhoudende applous.) 'Die Nooi sê ons moet nie die wet gehoorsaam nie: sy sê selfs dat as dit sou lei tot fisiese uitsetting, of as hulle my tronk toe vat, sal sy bereid wees om self Pretoria toe te gaan en Generaal Botha te spreek.' (Meer toejuiging, waaronder naturelle verdaag het om hulle mielies met groot tevredenheid weg te ry.) [Vertaal uit: Native Life in South Africa deur Sol T Plaatje]

18 Geskiedenis 9 DBE/2012 NSS Graad 10 Model Addendum BRON 3D Hierdie foto wys die afvaardiging wat na Brittanje gestuur is in 1914 deur die Suid-Afrikaanse Naturelle Nasionale Kongres (SANNC). Die plan van die afvaardiging was om hulle ontevredenheid oor die Naturelle Grond Wet van 1913 te lug. 'n Afvaardiging van lede van die nuutgestigte SANNC wat na Brittanje gestuur is in In die voorste ry (sittende van links na regs): Thomas Mtobi Mapikela, John Langalibalele Dube (eerste president), Solomon Tshekisho Plaatje (eerste sekretarisgeneraal). Staande van links na regs is: Walter Benson Rubusana en Saul Msane. [Vertaal uit: Turning Points in History, Book 4, Industrialization, Rural Change and Nationalism]

19 Geskiedenis 10 DBE/2012 NSS Graad 10 Model Addendum ERKENNINGS Visuele en ander historiese bewyse is uit die volgende bronne geneem en vertaal: 1. Du Toit F. Ed Turning Points in History, Book 4, Industrialisation, Rural Change and Nationalism (STE Publishers Pty Ltd) Lintvelt H et al Timelines 8 (Maskew Miller Longman, Cape Town) 4. Maloka E et al History Grade Ten (Nasou/Via Africa) 5. Mantin P The French Revolution (Heinemann Educational Publishers, Oxford) 6. Plaatje ST Native Life in South Africa (Gutenberg) 7. Reader's Digest Illustrated History of South Africa (Reader's Digest, Cape Town) 8. Schadeberg J Nelson Mandela and the rise of the ANC (Jonathan Ball) 9. Wylie D Shaka, A Jacana Pocket Biography (Ultra Litho Pty Ltd) 10. Young A Robinson JH. Ed. Travels in France during the Years 1787, 1788, and 1789 (Ginn, Boston)

20 GRAAD 12 NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 10 GESKIEDENIS MODEL 2012 MEMORANDUM PUNTE: 150 Hierdie memorandum bestaan uit 23 bladsye.

21 Geskiedenis 2 DBE/2012 Assesseringsprosedures by uitgebreide skryfwerk 1. Hou die sinopsis in gedagte wanneer die skryfwerk nagesien word. 2. Tydens die eerste deurlees van die skryfwerk moet regmerkies toegeken word vir 'n relevante inleiding (aangedui met 'n kolpunt (bullet) in die nasienriglyne), vir elke hoofmoment (aangedui met 'n kolpunt), 'n relevante slotopmerking (aangedui met 'n kolpunt), bv. 'n antwoord waar daar 5 hoofpunte is, sal daar dus 7 regmerkies wees. 3. Die volgende addisionele simbole kan ook gebruik word: 4. Die matriks Inleiding, hoofaspekte en slotopmerking nie behoorlik gekontekstualiseer nie Verkeerde stelling Irrelevante stelling Herhaling R Analise A Interpretasie Die gebruik van 'n analitiese matriks vir die assessering van uitgebreide skryfwerk (verwys na bl. 6) By die nasien van uitgebreide skryfwerk met verwysing na bl. 7, moet die gegewe kriteria in die matriks gebruik word. Beide die inhoud en die aanbieding moet in ag geneem word. 'n Punt word toegeken by die snypunt van die inhoud en aanbieding, gebaseer op die sewe vaardigheidsvlakke Met die eerste deurlees van die opstel word daar bepaal tot watter mate die hoofmomente gedek is om en die inhoudsvlak (op die matriks) vas te stel. I VLAK Die tweede deurlees van die skryfwerk sal die vlak (op die matriks) van die aanbieding bepaal. I VLAK 4 A VLAK 5

22 Geskiedenis 3 DBE/ Ken 'n algehele punt toe met behulp van die matriks. I VLAK A VLAK Gebruik van holistiese rubriek vir nasien van uitgebreide skryfwerk (verwys na bl. 8) Die gegewe rubriek wat inhoud en aanbieding in ag neem, moet gebruik word by die nasien van uitgebreide skryfwerk. I en A VLAK

23 Geskiedenis 4 DBE/2012 AFDELING A: BRONGEBASEERDE VRAE VRAAG 1: WATTER FAKTORE HET BYGEDRA TOT DIE UITBREEK VAN DIE FRANSE REVOLUSIE 1789? [Verduidelik historiese begrippe uit Bron 1A V1] Wanneer 'n koning volle mag oor sy land/monargie het Enige ander relevante antwoord (enige1 x 2) [Onttrekking van relevante bewyse uit Bron 1A V1] Frankryk was 'n absolute monargie Die koning het mag oor alles Die koning het lasbriewe uitgereik Enige ander relevante antwoord (enige 1 x 2) [Verduidelik en analiseer informasie verkry uit Bron 1A V2] Mense het onseker gevoel Mense het die ontvangs van gevangenisstraf gevrees Mense het die algehele mag van die koning gehaat Enige ander relevante antwoord (enige 2 x 2) (4) [Onttrekking van relevante bewyse uit Bron 1A V1] Die wette wat deur die regering uitgevaardig is Die swaar/baie belastings Stemreg en vryheid van spraak wat van 'n persoon se status afgehang het (3 x 1) (3) [Onttrekking van relevante bewyse uit Bron 1B V1] (a) Indirekte belasting (1 x 2) (b) Rentebetalings op skuld (1 x 2) [Onttrekking van relevante informasie uit Bron 1B V1] 20,6 miljoen livres (1 x 1) (1) [Verduidelik en analiseer informasie verkry uit Bron 1B V2] Uitgawe van die koninklike huishouding het tot ontevredenheid met die monargie gelei Mense het in armoede geleef en hoë belasting betaal sodat die adellikes 'n hoë lewe kon lei Enige ander relevante antwoord (Enige 1 x 2) [Verduidelik en analiseer informasie verkry uit Bron 1B V2] Hulle kon minder spandabelrig lewe Hulle kon 'n bekwame minister van Finansies aanstel Hulle kon 'n begroting opstel Enige ander relevante antwoord (Enige 1 x 2)

24 Geskiedenis 5 DBE/ [Vergelyk en kontrasteer interpretasies en perspektiewe weergegee in Bronne 1A en 1B om 'n slotsom te bereik V3] Kandidate kan die volgende punte gebruik om die vraag te beantwoord: Die mense was ontevrede met die absolute monargie Die mense was ontevrede met koning Louis XVI se tirannie Die mense was ontevrede oor die lasbriewe Die mense was ontevrede oor die ongelyke betaling van belasting Die mense was ontevrede oor die beperking van vryheid van spraak Die mense was ontevrede met die hele politieke sisteem in Frankryk Die mense was ontevrede met die uitspattige uitgawes van die koning Enige ander relevante antwoord Gebruik die volgende rubriek om 'n punt toe te ken Gebruik bewyse op elementêre wyse, d.w.s. toon min of geen begrip van watter argumente gewone Franse burgers aangevoer het om hulle VLAK 1 ongelukkigheid met koning Louis XVI se regering te regverdig Gebruik bewyse gedeeltelik om 'n paragraaf te skryf of kan nie 'n paragraaf oor die onderwerp skryf nie Bewyse is meestal relevant en hou in 'n groot mate verband met die onderwerp, bv. toon begrip van VLAK 2 watter argumente gewone Franse burgers aangevoer het om hulle ongelukkigheid met koning Louis XVI se regering te regverdig Gebruik bewyse op 'n baie eenvoudige manier om 'n paragraaf te skryf Gebruik relevante bewyse, bv. demonstreer 'n deeglike begrip van watter argumente gewone Franse burgers aangevoer het om hulle VLAK 3 ongelukkigheid met koning Louis XVI se regering te regverdig Bewyse hou goed verband met die onderwerp Gebruik bewyse baie effektief in 'n georganiseerde paragraaf en toon begrip van die onderwerp. Punte: 0-2 Punte: 3-4 Punte: 5-6 (6) [Reguit interpretasie van bewyse uit Bron 1C V2] Hulle mans het min besittings gehad, maar hulle moes nogtans die feodale gelde betaal Die feodale gelde wat hulle moes betaal, het al die kos ingesluit wat hulle besit het Hulle was alreeds arm en nou het hulle nog armer geword Enige ander relevante antwoord (Enige 1 x 2) [Onttrekking van relevante informasie uit Bron 1C V1] 'n Bietjie grond Een koei 'n Arme ou perdjie (3 x 1) (3)

25 Geskiedenis 6 DBE/ [Interpretasie van bewyse uit Bron 1C V2] Mense het gesukkel om hierdie feodale gelde te betaal Hulle het amper alles gebruik om feodale gelde te betaal Hierdie situasie het hulle oud voor hul tyd gemaak Enige ander relevante antwoord (Enige 1 x 2) Onttrekking van relevante informasie uit Bron 1D V1] Kleinboere Adellikes Geestelikes/priesters (3 x 1) (3) [Verduidelik informasie uit Bron 1D V2] Dit wys die swaar laste van die kleinboere Dit wys hoe die geestelikes/priesters bygedra het tot die las van die landbouer Dit wys die bydrae van die adellikes tot die laste van die kleinboer Enige ander relevante antwoord (enige 2 x 2) (4) [Verduidelik en analiseer informasie verkry uit Bron 1D V2] Die adellikes sou meer belasting oplê Hulle het geen belasting betaal Hulle lewe uit die belasting van gewone mense Enige ander relevante antwoord (enige 2 x 2) (4) [Interpreteer en evalueer bewyse uit Bron 1D V3] Kandidate kan die volgende punte gebruik om die vraag te beantwoord: Die onderwyser kan die drie figure gebruik om die klasseverskille in Frankryk te verduidelik Die onderwyser kan verduidelik hoe die adellikes bygedra het tot die laste van die kleinboer deur belastings te verhoog Die onderwyser kan wys dat die geestelikes net 'n bietjie gehelp het met die een vinger deur net jammer te wees vir hulle maar niks daaraan te doen nie Die laste kan gebruik word wanneer die verskillende belastings bespreek word bv. soutbelasting, taille, corvee (verpligte werk op die paaie) Dagvaardings was ook deel van die laste Laste was so swaar dat dit die kleinboere vernietig het Laste was so swaar om adellikes 'n uitspattige lewe te laat lei Enige ander relevante antwoord Gebruik die volgende rubriek om 'n punt toe te ken

26 Geskiedenis 7 DBE/2012 VLAK 1 VLAK 2 VLAK 3 Gebruik bewyse op elementêre wyse, d.w.s. toon min of geen begrip van hoe 'n Geskiedenisonderwyser hierdie spotprent kan gebruik om die oorsake van die Franse Revolusie te onderrig Gebruik bewyse gedeeltelik om 'n paragraaf te skryf of kan nie 'n paragraaf oor die onderwerp skryf nie Bewyse is meestal relevant en hou in 'n groot mate verband met die onderwerp, bv. toon begrip van hoe 'n Geskiedenis-onderwyser hierdie spotprent kan gebruik om die oorsake van die Franse Revolusie te onderrig Gebruik bewyse op 'n baie eenvoudige manier om 'n paragraaf te skryf Gebruik relevante bewyse, bv. demonstreer 'n deeglike begrip van hoe 'n Geskiedenisonderwyser hierdie spotprent kan gebruik om die oorsake van die Franse Revolusie te onderrig Bewyse hou goed verband met die onderwerp Gebruik bewyse baie effektief in 'n georganiseerde paragraaf en toon begrip van die onderwerp. Punte: 0-2 Punte: 3-4 Punte: 5-6 (6) VRAAG 2: WATTER ROL HET KONING SHAKA GESPEEL IN DIE STIGTING VAN DIE ZULU-KONINKRYK? [Onttrekking uit Bron 2A-L1] Mthethwa AmaZulu Ndwandwe (3 x 1) (3) [Onttrekking uit Bron 2A-L1] Shaka word die leier van die Zulus (1 x 2) [Onttrekking uit Bron 2A-L1] Vermoor baie Zulus (1 x 2) [Interpretasie van informasie uit Bron 2A-L2] Vermoor baie Zulus nie uit hartseer nie, maar om ontslae te raak van sy opponente (1 x 2) [Onttrekking uit Bron 2A-L1] Inkorporeer ander kapteinskappe in die AmaZulu Stroop graan en vee Vir die doel van oorlog Om homself teen vyande te beskerm (enige 3 x 1) (3) [Verduideliking van historiese begrippe -L1] Proses van politieke transformasie en konflik. Nuwe state is gestig. Stuur ander groepe in 'n lang en gewelddadige migrasie deur die hele subkontinent. Enige ander relevante antwoord (1 x 2)

27 Geskiedenis 8 DBE/ [Interpretasie uit Bron 2A-L2] Kandidate kan aandui of Mzilakazi geregverdig of nie geregverdig was en hulle antwoord met relevante bewyse ondersteun Geregverdig Wou 'n verdere bloedbad verhoed Shaka kon hom oorwin het/doodgemaak het Mzilakazi het die reg gehad om te vlug om sy eie kapteinskap te stig Enige ander relevante antwoord Nie geregverdig Moes Shaka in 'n oorlog betrokke kry om hom te verslaan Nederlaag van Shaka kon die effek van die Mfecane verminder Enige ander relevante antwoord (enige 2 x 2) (4) [Identifiseer betroubaarheid van Bron 2A-L3] Nie Betroubaar Eensydig teenoor Shaka Het slegs 'n beperkte siening van die redes vir die Mfecane Bron bevat feitelike foute [Verwys na 'stories wemel ] Teenstrydigheid met ander bronne met betrekking tot Shaka Doelbewus geskryf om mense se siening van Shaka te manipuleer Enige ander relevante antwoord (3 x 2) (6) [Onttrekking uit Bron 2B-L1] Gehard Slinks Kundig (enige 2 x 1) [Interpreteer sienings van die outeur uit Bron 2B-L2] Shaka het gehandel volgens die bepalings van die wet gehandel Mense is gevonnis wanneer wette oortree is Shaka het nie anders opgetree as ander burgerlikes wanneer die wet toegepas is nie Verslae wat deur wittes opgestel is kon nooit bewys word nie (2 x 2) (4) 2.3 [Vergelyk informasie uit Bron 2A met 2B-L2] Bron 2A - eensydig teenoor Shaka Bron 2B - Gee 'n meer gebalanseerde siening van Shaka se regering Bron 2A Beskuldig Shaka van 'n massamoordenaar Bron 2B Geen bewyse van 'n bloedbad Bron 2A - Shaka het net leier van die Zulus geword as gevolg van sy wreedheid. Bron 2B - Shaka regeer volgens die wet Bron 2A - Verwys na Shaka as die enigste rede vir die Mfecane Bron 2B - Daar was ook ander redes vir die Mfecane

28 Geskiedenis 9 DBE/2012 Bron 2A - Net negatief teenoor Shaka se leierskap Bron 2B - Verwys na Shaka se positiewe leierskapeienskappe Gebruik die volgende rubriek om 'n punt toe te ken Gebruik bewyse op elementêre wyse, d.w.s. toon min of geen begrip van hoe hierdie bronne verskil in hulle beoordeling van Shaka VLAK 1 Gebruik bewyse gedeeltelik om 'n paragraaf te skryf of kan nie 'n paragraaf oor die onderwerp skryf nie Bewyse is meestal relevant en hou in 'n groot mate verband met die onderwerp, bv. toon begrip van VLAK 2 hoe hierdie bronne verskil in hulle beoordeling van Shaka Gebruik bewyse op 'n baie eenvoudige manier om 'n paragraaf te skryf Gebruik relevante bewyse, bv. demonstreer 'n deeglike begrip van hoe hierdie bronne verskil in hulle beoordeling van Shaka VLAK 3 Bewyse hou goed verband met die onderwerp Gebruik bewyse baie effektief in 'n georganiseerde paragraaf en toon begrip van die onderwerp. Punte: 0-2 Punte: 3-4 Punte: 5-6 (6) [Onttrek bewyse uit Bron 2C-L1] Verenig en verdeel die noordelike Nguni bevolking van Natal Trek stam op stam in 'n Zulu staat Duisende vlug na die binneland wat nie met Zulu nasie wou verenig nie (enige 2 x 1) [Onttrekking uit Bron 2C-L1] Kandidate moet aandui of hulle saamstem of nie saamstem met die stelling en dan hulle antwoord met relevante bewyse ondersteun Stem nie saam Binnekring adviseer hom oor belangrike sake Hulle kyk ook of hy sy magte misbruik het Shaka maak gebruik van indoenas om grond oor te dra, geskille te besleg, vee te versprei Enige ander relevante antwoord Stem saam Sentrale gesag was die koning (Shaka) Het regeer soos 'n despoot (alleen) Enige ander relevante antwoord (2 x 2) (4) [Interpretasie uit Bron 2C-L2] Grond is gelyk verdeel ter wille van voedselproduksie Gevoel dat Zulus gelyke ekonomiese regte gehad het Grond behoort aan die gemeenskap Enige ander relevante antwoord (2 x 2 ) (4)

29 Geskiedenis 10 DBE/ [Gebruik al die Bronne 2A, 2B en 2C om 'n paragraaf te konstrueer-l3] Kandidate moet staaf of die stelling akkuraat of nie akkuraat is en hulle antwoord met relevante bewyse ondersteun. AKKURAAT Shaka bou 'n sterk weermag om sy vyande aan te val Hy begin om ander groepe in die AmaZulu te inkorporeer Sy weermag gaan op gereelde strooptogte Die wat nie wou inkorporeer word het noord gevlug In hulle vraag om nie inkorporeer te word in die AmaZulu nie het hulle ander groepe aangeval Hierdie gebeure het 'n kettingreaksie gehad en is so ver as die Victoriameer gevoel Enige ander relevante antwoord NIE AKKURAAT Kompetisie in handel baie groepe in Natal het probeer om handel te kontroleer wat op botsings uitgeloop het Vergroting van bevolking lei tot kompetisie oor grond Totstandkoming van konfederasies bv. Ndwande onder Zwide, Mthethwa onder Dingiswayo, hulle kompeteer teen mekaar vir grond en handel Droogtes wat lei tot veeboere wat soek vir beter weiveld Mans sluit aan by die weermag op jonger ouderdom, kapteins meer gereed om te veg as in die verlede Enige ander relevante antwoord Gebruik die volgende rubriek om 'n punt toe te ken Gebruik bewyse op elementêre wyse, d.w.s. toon min of geen begrip van die tradisionele siening dat die opkoms van koning Shaka VLAK 1 gelei het tot die Mfecane. Gebruik bewyse gedeeltelik om 'n paragraaf te skryf of kan nie 'n paragraaf oor die onderwerp skryf nie Bewyse is meestal relevant en hou in 'n groot mate verband met die onderwerp, bv. toon VLAK 2 begrip van die tradisionele siening dat die opkoms van koning Shaka gelei het tot die Mfecane. Gebruik bewyse op 'n baie eenvoudige manier om 'n paragraaf te skryf Gebruik relevante bewyse, bv. demonstreer 'n deeglike begrip van die tradisionele siening dat die opkoms van koning Shaka gelei het VLAK 3 tot die Mfecane. Bewyse hou goed verband met die onderwerp Gebruik bewyse baie effektief in 'n georganiseerde paragraaf en toon begrip van die onderwerp. Punte: 0-2 Punte: 3-4 Punte: 5-6 (6) [50]

30 Geskiedenis 11 DBE/2012 VRAAG 3: WAT WAS DIE IMPAK VAN DIE NATURELLE GROND WET VAN 1913 OP SWART SUID-AFRIKANERS? [Onttrek bewyse uit Bron 3A L1) Segregasiebeleid Implementering van die Naturelle Grond Wet (1 x 1) (1) [Reguit interpretasie van Bron 3A L2] Om groot dele van grond te reserveer uitsluitlik vir wittes Om grond wat deur swartes besit word tot die minimum te verminder Enige ander relevante antwoord (enige 1 x 2) [Onttrek bewyse uit Bron 3A L1) Afgesonderde gebiede Dorpe (2 x 1) [Onttrek bewyse uit Bron 3A L1) Slawe Uitgeworpenes in hulle land van geboorte (2 x 1) [Interpretasie van bewyse uit Bron 3A L2) Hulle is van grond wat deur wittes besit is, weggejaag Hulle is verlaag tot vreemdelinge in hulle eie land Hulle is onder dwang van grond wat hulle eiendom was, afgesit Enige ander relevante antwoord (2 x 2) (4) [Onttrek bewyse uit Bron 3B L1) Dat sy van haar voorraad ontslae moet raak en haar kinders as kontrakarbeiders aan hom moet gee (1 x 2) [Verduideliking van historiese begrip L2] Kontrakarbeider: Ooreenkoms of kontrak wat die kinders of werkers onder die sorg of toesig van hulle baas of grondeienaar plaas Ooreenkoms/kontrak wat kinders of werkers bind aan die grondeienaar of baas sonder om betaal te word vir hulle dienste (1 x 2) [Analiseer bewyse uit Bron 3B L2) Sy het geweier om ontslae te raak van haar voorraad en haar kinders as kontrakarbeiders aan hom te gee (1 x 2) Onttrek bewyse uit Bron 3B L1) Na 'n verlate en onbekende plek (1 x 1) (1) [Interpretasie van informasie uit Bron 3B L2] Sy is gedwing om ontslae te raak van haar lewende hawe Sy is gedwing om haar kinders as kontrakarbeiders aan haar grondeienaar te gee Sy is uit haar plek en haar gerief (die plaas) gedwing na 'n onbekende oop stuk grond Enige ander relevante antwoord (2 x 2) (4)

31 Geskiedenis 12 DBE/ [Onttrek bewyse uit Bron 3B L1) Sy vrou/mev. V (1 x 1) (1) [Onttrek bewyse uit Bron 3B L1) Sy het gesê dat die wet nie gehoorsaam moet word nie As haar man tronk toe gestuur sou word, was sy bereid om self Pretoria toe te gaan en met Generaal Botha 'n onderhoud te voer Enige ander relevante antwoord (1 x 2) [Onttrek bewyse uit Bron 3B L1) Dit het naturelle gedwing om ontuis te voel op 'n wrede/ontevrede manier Dit het grond weggevat van swartes wat in die meerderheid was en is gegee vir wittes wat in die minderheid was (1 x 3) (3) [Onttrek bewyse uit Bron 3B L1) (Harde en aanhoudende geklap ) (Meer toejuiging, waaronder naturelle uitmekaar gespat het om hulle mielies met groot tevredenheid weg te ry.) (2 x 1) 3.4 Evalueer die bruikbaarheid van Bron 3C, insluitend betroubaarheid, stereotipering en subjektiwiteit L3] Bronne is produkte van onderhoude met ooggetuies Informasie is gebaseer op ooggetuie verslae Ooggetuies voorsien eerstehandse informasie en word beskou as primêre bronne Bronne voorsien verslae van werklike gebeure Verslae is opgestel deur die eerste sekretaris van die ANC Sol Plaatje Sol Plaatje was opgelei en 'n geloofwaardige leier Onderhoude is gehou direk na die inwerkingstelling van die Wet in 1913 Onderhoude is gehou om die effek van die grondwet op naturelle/swart Suid-Afrikaners te wys en effektief daarin geslaag Enige ander relevante antwoord Gebruik die volgende rubriek om 'n punt toe te ken Gebruik bewyse op elementêre wyse, d.w.s. toon min of geen begrip van die betroubaarheid van Bron 3B en 3C rakende die impak wat die Naturelle Grond VLAK 1 Wet van 1913 op pagters gehad het. Gebruik bewyse gedeeltelik om 'n paragraaf te skryf of kan nie 'n paragraaf oor die onderwerp skryf nie Bewyse is meestal relevant en hou in 'n groot mate verband met die onderwerp, bv. toon begrip van die VLAK 2 betroubaarheid van Bron 3B en 3C rakende die impak wat die Naturelle Grond Wet van 1913 op pagters gehad het. Gebruik bewyse op 'n baie eenvoudige manier om 'n paragraaf te skryf Punte: 0-2 Punte: 3-4

32 Geskiedenis 13 DBE/2012 VLAK 3 Gebruik relevante bewyse, bv. demonstreer 'n deeglike begrip van die betroubaarheid van Bron 3B en 3C rakende die impak wat die Naturelle Grond Wet van 1913 op pagters gehad het. Bewyse hou goed verband met die onderwerp Gebruik bewyse baie effektief in 'n georganiseerde paragraaf en toon begrip van die onderwerp. Punte: 5-6 (6) [Reguit interpretasie van Bron 3D L2] Die SANNC (ANC) het sterk leierskap Die SANNC (ANC) het 'n manier gehad om segregasie wetgewing van die Unieregering teen te staan Enige ander relevante antwoord (1 x 2) Onttrek informasie uit Bron 3D L1] (a) John Langalibalele Dube (1 x 1) (b) Enige een van die volgende: Solomon Tshekisho Plaatjie Thomas Mapikela Walter Rubusana Saul Msane John Dube (1 x 1) (1) (1) [Besig wees met vrae oor eensydigheid, betroubaarheid en bruikbaarheid van bronne L3] Dit wys slegs dit wat die fotograaf wou afneem Dit voorsien net vir die SANNC(ANC) Die portefeuljes van ander afgevaardigdes behalwe Dube en Plaatjie word nie genoem nie Dit kon 'n geposeerde foto wees Enige ander relevante antwoord (2 x 2) (4) 3.6 Vergelyk Bronne 3A en 3D om vas te stel hoe hulle mekaar ondersteun met betrekking tot die rol van die SANNC L2] Volgens Bron 3A is die SANNC in 1912 gestig om die regte van Naturelle te verteenwoordig en Bron 3D wys die SANNC afvaardiging wat in 1914 na Brittanje gestuur is om ondersteuning te kry teen die Naturelle Grondwet van 1913 Bron 3A wys dat sy eerste groot toets was om teen die Naturelle Grondwet van 1913 te protesteer en die afvaardiging (Bron 3D) wys die SANNC wat antwoord op die toets Albei reflekteer weerstand teen die Unieregering se segregasie beleid Albei aanvaar 'n rol van verteenwoordiging van alle naturelle en diegene wat geraak word deur die wet Enige ander relevante antwoord

33 Geskiedenis 14 DBE/2012 Gebruik die volgende rubriek om 'n punt toe te ken Gebruik bewyse op elementêre wyse, d.w.s. toon min of geen begrip van hoe Bronne 3A en 3D mekaar ondersteun rakende die rol van die SANNC. VLAK 1 Gebruik bewyse gedeeltelik om 'n paragraaf te skryf of kan nie 'n paragraaf oor die onderwerp skryf nie Bewyse is meestal relevant en hou in 'n groot mate verband met die onderwerp, bv. toon begrip van hoe VLAK 2 Bronne 3A en 3D mekaar ondersteun rakende die rol van die SANNC. Gebruik bewyse op 'n baie eenvoudige manier om 'n paragraaf te skryf Gebruik relevante bewyse, bv. demonstreer 'n deeglike begrip van hoe Bronne 3A en 3D mekaar ondersteun rakende die rol van die SANNC. VLAK 3 Bewyse hou goed verband met die onderwerp Gebruik bewyse baie effektief in 'n georganiseerde paragraaf en toon begrip van die onderwerp. Punte: 0-2 Punte: 3-4 Punte: 5-6 (6) [50] AFDELING B: OPSTELLE VRAAG 4A [Beplan en konstrueer 'n argument gebaseer op bewyse deur die gebruik van analitiese en interpretasie vaardighede - L1] SINOPSIS Kandidate moet die veranderings wat die volgende gemeenskappe gedurende die tydperk 1340 tot 1850 ondergaan het, bespreek. HOOFASPEKTE Kandidate moet die volgende aspekte in hulle antwoord insluit: Inleiding: Kandidate moet verduidelik hoe hierdie gemeenskappe ontwikkel het of enige relevante inleiding. ander Uitbreiding: (a) MING-DINASTIE China is een van die oudste beskawings In 1368 het keiser Hongwu sy teenstaanders oorwin en word die eerste keiser van die Ming-dinastie Hy stel 'n effektiewe belastingstelsel in Mense is meer grond gegee om te boer Wette is ingestel om slawe en burgers van China te beskerm. Effektiewe regeringstrukture is ingestel

34 Geskiedenis 15 DBE/2012 (b) Outokratiese regerings, mandaryne (senior regeringsamptenare) het 'n hoogs effektiewe staatsdiens gevorm, maar dit kon nie onafhanklik optree nie. Keiser Hongwu was paranoïes oor amptenare wat teen hom saamsweer Die keiser en sy familie het in die middel van die stad gewoon Beijing word die hoofstad Kleinboere betaal belasting Vrouens van die middel en hoër klas is opgelei Groei van die vloot. Magtige skepe, goed gebou, groot en kon vir lang tydperke op die see vaar Groot Syweg verbind China met Europa, Asië( Japan, Indonesië, Indië en Sri Lanka), Arabië en die ooskus van Afrika Items waarmee handel gedryf is, het sy, tee, porselein, geweerpoeier en papier in ruil vir speserye, ivoor, goud en silwer ingesluit Tussen 1405 en 1433 het keiser Zhu Di vir Admiraal Zeheng He op sewe seereise gestuur Houtskepe wat 40 keer groter was as enige ander skip is in daardie tydperk gebruik Wetenskap en kultuur het verbeter en ontwikkel onder die Ming regering Medisyne, wiskunde en wetenskap het hoogs ontwikkeld geraak en het die wêreld beïnvloed Chinese uitvindings het papierdruk, geweerpoeier, magnetiese kompasse, horlosies ens. ingesluit Boeke is gedurende hierdie tydperk gedruk deur die gebruik van houtblok drukwerk volumes van ensiklopedieë, wat die kennis van geskiedenis, aardrykskunde, wetenskap, medisyne, musiek en letterkunde gereflekteer het, is gedruk China raak tegnologies gevorderd - In die 15de eeu het China groot geboue, waterweë en 'n see vloot gebou Stel handelsbetrekkinge op Wetenskaplike en kulturele prestasies Kontak met Europa Enige ander relevante aspek oor die tema Slot: Kandidate moet hulle argument saamvat met 'n relevante slot. SONGHAI-KEISERRYK Gemeenskappe is hoogs gestruktureerd Sonni Ali neem Wes-Afrikaanse gebied oor; briljante administrateur verdeel die Songhai in twee provinsies met elkeen se eie goewerneur en weermag; word in Songhai se mondelingse tradisie beskou as 'n sterk leier Askia Mohammed het in 1493 mag oorgeneem Ontwikkel 'n nuwe sisteem van wette en belasting Brei die weermag uit Moedig skoolopleiding aan Trans-Sahara handel het gebloei Die stad Timbuktu het 'n florerende kulturele en handelsentrum geword Bring vrede, stabiliteit en groei Moedig kultuur aan astronomie, Timbuktu manuskripte Enige ander relevante antwoord Slot: Kandidate moet hulle argument saamvat met 'n relevante slot.

35 Geskiedenis 16 DBE/2012 (c) MUGHUL-KEISERRYK Babur is die stigter van die Mughul Keiserryk Neem Afghanistan en Delhi oor Akbar word die leier van die Mughul Keiserryk nadat sy pa sterf Stig 'n hoogs effektiewe staatsdiens Weermag is hervorm as hulle, hulle mag misbruik gestraf Maak radikale veranderings aan die belastingstelsel Laat Hindoes toe om onder hulle eie wet te wees Mughul regeerders laat die Portugese, Hollanders, Britte en Franse toe om handelsposte in Indië te stig Binnelandse handel floreer Astronomie en tegnologie floreer Ontwikkel 'n spesifieke boustyl Enige ander relevante antwoord VRAAG 4B Slot: Kandidate moet hulle argument saamvat met 'n relevante slot. [50] OF [Beplan en konstrueer 'n argument gebaseer op bewyse deur die gebruik van analitiese en interpretasie vaardighede - L1] SINOPSIS Kandidate moet aandui of hulle met die stelling saamstem of nie saamstem nie. As hulle met die stelling saamstem, moet kandidate verduidelik hoe die wêreld in 1500 verskillend was van die wêreld waarin ons vandag lewe. Hulle moet ook elk van die keiserryk se sterk en swak punte verduidelik. As hulle nie saamstem met die stelling nie moet hulle, hulle argument met relevante voorbeelde ondersteun. HOOFASPEKTE Kandidate moet die volgende aspekte in hulle antwoord insluit: Inleiding: Kandidate moet aandui watter keiserryk hulle gekies het en verduidelik waarom daardie keiserryk verskillend is van die een waarin ons vandag lewe of enige ander relevante inleiding. Uitbreiding: (a) MING-DINASTIE Sterk punte Regering, heerskappy en gemeenskap Handel & Reis- invloed langs die Asiatiese seeroete, skat vlootekspedisies van die Zheng He van 1405 tot 1433 Tegnologie- skeepsbou, navigasie(kompas), Chinese seevaarders stel wêreldkaarte op Beskerm homself- Groot Muur van China Groei in kuns, letterkunde en die druk van boeke - blok drukwerk Wetenskaplike en kulturele prestasies van die Ming-dinastie