Fjølmiðlanevndin - avgerðir

Transcription

1 Mál nr. : 13/00037 Fjølmiðlanevndin - avgerðir Lóg: 43 og 47 í løgtingslóg nr. 45 frá 16. mai 2006 um fjølmiðlaábyrgd. Avgerð tikin: Umbøn um uppafturtøku Samandráttur: Biðið er um uppafturtøku av avgerðini hjá nevndini um sendingina Brandfellurnar, j.nr. 12/ Nevndin hevur viðgjørt tær viðmerkingar, sum Kringvarpið hevur framført í samband við umbønina um uppafturtøku og er komin fram til, at Kringvarpið ikki hevur víst á nýggjar upplýsingar í málinum, og at grundarlag tí ikki er fyri at taka málið upp aftur til nýggja viðgerð. Biðið er um uppafturtøku av avgerðini hjá nevndini um sendingina Brandfellurnar, j.nr. 12/ Kringvarp Føroya Viðmerkingar frá Kringvarpið Føroya til málið eru í stuttum lýstar niðanfyri. Viðgerðin av eftirfylgjandi innsløgum Ført er fram, at Fjølmiðlanevndin hevur viðgjørt tey innsløg, sum fylgdu eftir sendingini Brandfellurnar. Ført verður m.a. fram, at hetta er skeivt, tí hesi innsløg eiga at vera kærd til Kringvarpið fyrst, jb. 34, stk. 3 í lógini um fjølmiðlaábyrgd. Harafturat er orðingin eftirfylgjandi innsløg óneyv, og KvF kann ikki greiða frá raðfestingunum, sum liggja aftan fyri eitt innslag, um kærarin ikki kann siga, hvat innslag talan er um. Habiliteturin hjá nevndini Ført er víðari m.a. fram, at samansetingin av Fjølmiðlanevndini ikki tryggjar eina óhefta nevnd við tað, at helvtin av nevndini er mannað við limum úr Miðlahúsinum. Víst verður á, at Miðlahúsið hevur lýst ósemjuna millum Tórshavnar Kommunu og Kvf, at stjórin fyri Miðlahúsið alment hevur argumenterað fyri, at Miðlahúsið skal hava ein part av kringvarpsgjaldinum, at Miðlahúsið fyri tíðina hevur ein dagligan stubba um tíðindaleiðara í Kvf. Harafturat verður víst á, at Miðlahúsið er í beinleiðis kapping við Kvf og hevur greið áhugamál í, at KvF fær átalur. Kriteriini fyri metingini av innslagnum í DV 22. juni 2012 Ført er fram, at høvuðssøgan í hesum innslagi var um, at borgarstjórin í TK ikki vil hava eitt bræv, hann sjálvur hevur skrivað, fram í dagsljós, og at hann nýtir hóttandi orðingar móti journalisti til tess, at hetta bræv ikki skal umrøðast. Nevndin metir innslagið út frá, hvussu tað lýsir brunatrygdina í kommununi. Víst verður á, at punkt 3.9 í leiðreglunum er relevant í hesum føri, har kriteriið er, um eitt hvørt er neyðugt til tess at avdúka eitt hvørt, ið hevur 1

2 stóran samfelagsligan týdning. KvF metti hetta at vera samfelagsliga týdningarmikið, at tað, at ein av landsins mest valdfullu monnum í sambandi við eina stórvanlukku í kommununi hevur sagt ósatt um ein borgara í kommununi (byggiharran á Ravnsoyargøtu), krevur hetta dult og hóttir journalistar. Nevndin fer út um sínar heimildir Nevndin fer út um sínar heimildir við at vera misnøgd við brunaserfrøðisligu niðurstøðurnar um vanlukkuna á Ravnsoyargøtu. Nevndin skrivar: Fjølmiðlanevndin metir, at lýsingin av orsøkini til vanlukkuna er einsíðug og átti viðgerðin av orsøkini til vanlukkuna á Ravnsoyargøtu tí at umrøtt onnur brunafyribyrgingartiltøk, ið eins møguliga kundu havt fyribyrgt syrgiligu vanlukkuna. Víst verður á, at keldurnar hjá KvF eru allar tær tríggjar brunakanningarnar, sum vóru gjørdar av vanlukkuni. Nevndin rósar enntá fakliga støðinum, og at uppáhaldið um týdningin av bjargingaropinum er væl undirbygt av fakfólki. Atlíkavæl vil nevndin hoyra um onnur viðurskiftir. Nevndin fer eisini út um sínar heimildir, tá nevndin úttalar seg um, hvat er ósakligt og óvirðiligt mótvegis teimum avvarðandi í vanlukkuni. Nevndin skrivar: er at meta sum ósakligur og óvirðiligur ( ) fyri avvarðandi. Høvdu tey avvarðandi kært, hevði hetta sjálvandi verið rætt. Men her hava tey avvarðandi ikki kært. Tey hava sent journalistinum persónligan teldupost, har tey takka fyri sendingina og rósa fyri sakligheit og virðing. Grundgevingarnar hjá nevndini hanga ikki saman Í tráð við 4.a metir journalisturin, at grundgevingarnar hjá nevndini ikki hanga saman. Á aðrari síðuni rósar nevndin fakliga støðinum at KvF hevur allar brunakanningar av vanlukkuni av Ravnsoyargøtu sum keldur men hinvegin finst nevndin at, at lýsingin er einsíðug. Nevndin skrivar: Sjónarmiðið um, at orsøkin til vanlukkuna á Ravnsoyargøtu var, at bjargingaropið var lítið, kundi metast væl undirbygt av fakfólki. Fjølmiðlanevndin metir, at lýsingin av orsøkini til vanlukkuna er einsíðug. At tosa við allar serfrøðir, sum kannaðu vanlukkuna, kann ikki kallast einsíðugt. Tað sama ger seg galdandi, tá nevndin førir fram, at konkreta dømi (vanlukkan á Ravnsoyargøtu) ikki kann nýtast at siga nakað um brunatrygdina í Tórshavnar Kommunu. 2

3 Nevndin skrivar: at undirbyggja uppáhaldið í sendingini um vantandi brunatrygd í TK við konkreta døminum um vanlukkuna á Ravnsoyargøtu.metir Fjølmiðlanevndin ikki vera í tráð við pkt. 4.1 í leiðreglunum um sakligt og umhugsað innihald. Men Brandfellurnar var ikki eitt dømi, men tríggjar case ir. Nevndin nevnir aldrig hinar case irnar. Men allar case irnar vístu, at byggiloyvir vóru givin í TK uttan at liva upp til krøvini um brunatrygd. Allar case ir eru stuðlaðar við skjølum og fakligum niðurstøðum. Innan akademiska heimin er hetta at taka fram case ir og harvið lýsa eitt størri mynstur eitt góðkent háttalag. Tað fyrikemur eisini óskiljandi, at nevndin sigur, at vanlukkan á RG ikki kann blandast upp í spurningin um brunatrygd á sethúsamarknaðinum í TK. Nevndin skrivar: sum áður nevnt metir Fjølmiðlanevndin tað ikki vera etiskt rætt, at so viðkvæmt mál verður drigið upp í brunatrygdina á sethúsamarknaðinum í TK. Her er talan um 1) eini sethús í TK, 2) sum hava fingið byggiloyvi frá TK, 3) eru bygd í TK, 4) seld, 5) brend og 6) av eftirfylgjandi kanningum staðfest sum í stríð við ásetingar um brunatrygd. Alt hetta eru grundgevingar, sum ikki hanga saman. Etikkurin í niðurstøðuni Víst verður til pkt. 1.5 í leiðreglunum um góðan fjølmiðlasið, og at ein av týdningarmiklastu og truplastu uppgávunum hjá fjølmiðlunum er at avdúka ivasom viðurskiftir í samfelagnum. At advokaturin hjá TK í desember viðgekk, at tað var at kalla lógloysi á brunabygdarøkinum er ein týdningarmikil og samfelagslig viðkomandi avdúking. Sjálv kjarnin í hesari avdúking er viðkvom. Fyritreytin fyri, at brunatrygd á sethúsamarknaðinum er viðkomandi er tað, sum rættvísger at taka hetta upp journalistiskt. Tað kann ikki vera etikkurin hjá nevndini, at mál skulu lýsast uttan case ir uttan ítøkiligar borgarar og mannalagnir. Skal alt tað viðkvæma goymast, enda vit í tí óviðkomandi. Og til tess at verja hvønn? Í londum, vit samanbera okkum við, tola vanlukkur og niðurstøður um vanlukkur dagsins ljós. Víst verður til vanlukkuna á Roskilde Festivalinum. Eisini verður framført, at etikkurin hjá nevndini beinleiðis er í stríð við pkt. 1.4 í leiðreglunum um, at fjølmiðlar skulu verja einstaklingar fyri órætti frá myndugleikunum. Víst verður til, at sendingin Brandfellurnar avdúkar, at eftirlitið á sethúsamarknaðinum er svikaligt, og at hetta er ein verja fyri borgararnar, sum svíkur. Sendingin er gjørd í samráð við tey avvarðandi, sum ynsktu málið lýst. Víst verður eisini á, at at tað í Degi og viku 22. juni verður avdúkað, at borgarstjórin í TK krevur ávís brøv, hann hevur skrivað, skulu haldast loynilig, og at hann ikki skal standa til svars fyri tey. Talan er um politiska valdsmisnýtslu, har borgarstjórin hevur sagt ósatt í sambandi við eina sera viðkvæma vanlukku upp á nakkan á einum byggiharra í 3

4 kommununi, sum borgarstjórin av órøttum hevur lagt undir at byggja í stríð við byggiloyvið. At avdúka hetta er eisini at verja einstaka borgaran móti einum órætti frá einum myndugleika. Bretski journalisturin Robert Fisk verður endurgivin: what journalism is really about is to monitor power and the centres of power. Í føroyskum høpi er TK ein av landsins størstu valdmiðdeplum, um ikki tann størsti. Tí er hetta ikki ein stovnur, sum kann loyva sær at vera meir viðbrekin enn borgararnir sjálvir. Uppgávan hjá journalistum er at eygleiða hendan valdsmiðdepil og ikki minst at vísa á dømir, sum eru viðbrekin fyri ein tílíkan valdsmiðdepil. Avgerðin hjá nevndini er hinvegin ein roynd at byggja verjugarð rundanum sterkastu myndugleikarnar í landinum. Mál, sum teir borgarar, sum eru harðast raktir av, vilja hava fram, skulu tigast burtur, tí tey eru viðbrekin fyri landsins størstu kommunu. At enda verður ført fram, at hesin grundleggjandi skeivi etikkur hjá nevndini um at halda loynilig mál, sum eru viðkvom fyri valdshavararnar í samfelagnum, er eitt beinleiðis álop á frælsi hjá fjølmiðlunum at røkja sína skyldu. Lógargrundarlagið 43 og 47 í løgtingslóg nr. 45 frá 16. mai 2006 um fjølmiðlaábyrgd. Avgerðin hjá Fjølmiðlanevndini Gegnið hjá nevndarlimi Fjølmiðlanevndin hevur 10. og 12. september 2013 viðgjørt gegnið hjá nevndarlimi Eiriki Lindenskov ávikavist at viðgera upprunaliga kærumálið og nú umbønina um uppafturtøku. Við í viðgerðini vóru Súsanna Nordendal, forkvinna, varalimur Anna Katrin Matras og Jógvan Jespersen, sum var innkallaður fyri varalim Randi Jacobsen. Orsøkin til, at nevndin av nýggjum hevur viðgjørt gegnið hjá Eirki Lindenskov at viðgera upprunaliga kærumálið er, at nevndin í sambandi við umbønina um uppafturtøkuna er vorðin varug við, at Eirikur Lindenskov luttók í fyrru viðgerðini av sínum gegni, og at hendan avgerð tí var ógildug. Spurningurin í mun til hansara gegni er, um talan er um viðurskiftir, sum kunnu vekja grundaðan iva um parthall, og vísast skal til 47, stk. 1 í lógini um fjølmiðlábyrgd. Nevndin hevur tikið støðu til gegnið hjá Eiriki Lindenskov at viðgera upprunaliga kærumálið grundað á samrøðuna, sum journalistur á Rás2 hevði við borgarstjóran í Havn á Rás2 tann 25. juni Hetta tí at Kringvarpið hevur ført fram, at hesin journalistur, sum starvast á Sosialinum, hevur virkað sum beinleiðis talurør fyri borgarstjóran. Nevndin viðmerkir, at hóast borgarstjórin fær nógva talutíð í sendingini 25. juni 2012, og ongir mótspurningar verða settir honum, er hetta ikki nóg mikið til at staðfesta eitt samband 4

5 millum Rás2 og borgarstjóran, sum er egnað at vekja iva um parthall. Tað sama er galdandi í mun til tað, sum Kringvarpið annars hevur ført fram í málinum viðvíkjandi gegninum hjá Eiriki Lindenskov. Nevndin hevur tí tikið avgerð um, at Eirikur ikki var ógegningur at viðgera upprunaliga kærumálið um sendingina Brandfellurnar, og at hann heldur ikki er ógegnigur at viðgera umbønina um uppafturtøku av hesum máli. Umbønin um uppafturtøku Fjølmiðlanevndin hevur 25. september 2013 viðgjørt umbønina um uppafturtøku. Við í viðgerðini vóru Súsanna Nordendal, forkvinna, nevndarlimur Eirikur Lindenskov, varalimirnir Randi Jacobsen og Anna Katrin Matras. At byrja við kann viðmerkjast, at grundarlag bert er fyri uppafturtøku av málinum, um víst er á nýggjar upplýsingar í málinum, sum kunnu hava við sær eina aðra niðurstøðu í málinum. Nevndin hevur viðgjørt tær viðmerkingar, sum Kringvarpið hevur framført í samband við umbønina um uppafturtøku og er komin fram til, at Kringvarpið ikki hevur víst á nýggjar upplýsingar í málinum, og at grundarlag tí ikki er fyri at taka málið upp aftur til nýggja viðgerð. Nevndin vil tó nýta hetta høvi at nágreina einstøk viðurskifti í tí avgerð, sum nevndin hevur tikið í málinum um sendingina Brandfellurnar. Tað, sum nevndin finst at viðvíkjandi sendingini Brandfellurnar, er, at sendingin verður bygd upp kring eldsbrunan á Ravnsoyargøtu. Hyggjarin fær ta fatan, at Tórshavnar Kommuna hevur ábyrgdina av, at 3 børn hava latið lív í eldsbrunanum í Ravnsoyargøtu. Tá Kringvarpið velur at staðseta ábyrgd fyri, hví børnini lótu lív, so metir nevndin, at Kringvarpið í tí viðgerðini av, hví børnini lótu lív, eigur at lýsa allar vinklarnar av júst hesum og ikki bert lýsa leiklutin hjá tí eina partinum, í hesum føri Tórshavnar Kommunu. Viðvíkjandi viðmerkingunum hjá nevndini í avgerðini um at verja einstaklingar verður hugsað um, at Kringvarpið tykist at royna at verja tey avvarðandi við ikki at vísa á teirra leiklut í mun til ábyrgdina av hendingini, men bert vísir á leiklutin hjá kommununi. Hetta er sum so væl skiljandi, tí tað er ikki rímiligt at staðseta ábyrgd í mun til tílíkar vanlukkur, sum skyldast eitt samanfall av nógvum óhepnum umstøðum, sum í hesum føri m.a. eru ein gloymd grýta á komfýrinum og manglandi brandalarmar í húsinum, herav orðið brunafyribyrgingartiltøk, ið er nevnt í avgerðini. Tá Kringvarpið hinvegin velur beinleiðis at staðseta ábyrgd, er tað ikki rætt bert at vísa á leiklutin hjá Tóshavnar Kommunu. Viðvíkjandi viðmerkingunum hjá Kringvarpinum um at viðgera nøkur innsløg, sum fylgdu eftir sendingina Brandfellurnar, so vísti kærarin í kæruni júst á, hvørji innsløg talan var um, og eru tað einans hesi innsløg, ið hava verið viðgjørd. Nevndin heldur fast við, at hesi skulu viðgerast á sama grundarlagi, sum sendingin Brandfellurnar. Hetta er grundað á, at hesi innsløg koma av sendingini Brandfellurnar, og hava tey sama útgangsstøði og endamál, sum sendingin Brandfellurnar. 5

6 Í mun til, at kærur fyrst skulu sendast til Kringvarpið, áðrenn hesar kunnu sendast til Fjølmiðlanevndina, so var sendingin Brandfellurnar og eftirfylgjandi innsløg, seinast 10. mai kærd til Kringvarpið. Kringvarpið gekk ikki kæruni á møti, men hevði eftirfylgjandi fleiri innsløg, ið stóðust av sama máli. Fjølmiðlanevndin legði í viðgerð síni til grund, at eftirfylgjandi innsløgini vóru framhald av sama máli. Vóru hesi ikki mett sum framhald av sama máli, var ivasamt um hesi hvør sær vóru í stríð við góðan fjølmiðlasið. Við tað, at Fjølmiðlanevndin metti innsløgini av vera framhald av sama máli og við tað, at Kringvarpið hevði viðgjørt kærumál um sendingina og eftirfylgjandi innsløg, og ikki tók undir við kæruni, metti Fjølmiðlanevndin ikki nakað endamál vera í at vísa kæruna frá sær við tí grundgeving, at øll innsløgini fyrst skuldu kærast til Kringvarpið. Hevði Fjølmiðlanevndin viðgjørt hvørt innslag sær og uttan samanhang við sendingina Brandfellurnar, so áttu eisini øll eftirfylgjandi innsløgini at verið kærd til Kringvarpið fyrst. Fjølmiðlanevndin legði eisini dent á, at kærarin hevur hildið seg til kærufreistina frá tí fyrsta innslagnum, ið var sjálv sendingin, og at Kringvarpið fekk alla kæruna til ummælis. Í mun til innslagið 22. juni 2012 so skal viðmerking nevndarinnar ikki lesast soleiðis, at Kringvarpið ikki kann avdúka ivasom viðurskifti, eitt nú við fjaldum myndatóli, men skal viðmerkingin síggjast í mun til samlaðu viðgerðina, sum alt málið um brunatrygdina hevði fingið, og sum var við til at geva etikkinum í samlaðu viðgerðini eina størri slagsíðu. At enda skal viðmerkjast, at viðvíkjandi samansetingini av nevndini hevur nevndin longu tikið avgerð um hesa í samband við kærumálið, og tá ongar nýggjar upplýsingar eru hesum viðvíkjandi, finnur nevndin ikki grundarlag fyri at viðgera samansetingina hjá nevndini av nýggjum. 6