ÍSM302F Íslenskt mál á 19. öld

Transcription

1 Háskóli Íslands Guðrún Þórhallsdóttir Íslensku- og menningardeild Haustmisseri 2013 ÍSM302F Íslenskt mál á 19. öld Umsjón Guðrún Þórhallsdóttir, dósent Aðsetur: Á305, sími , netfang Viðtalstími á haustmisseri: Föstud. kl Fyrirlestrar: Föstudaga kl í stofu 303 í Árnagarði Námskeiðslýsing Fjallað verður um íslenskt mál á 19. öld frá ýmsum hliðum, en m.a. frá sjónarhóli sögulegrar félagsmálfræði. Nemendur kynnast rannsóknaraðferðum á því fræðasviði og ólíkum heimildum um málið á 19. öld, bæði prentmáli og einkabréfum og öðrum sjálfsskrifum. Rannsóknir á málbreytingum og tilbrigðum á þessu tímabili verða kynntar og fjallað um tilurð íslenska málstaðalsins. Gert er ráð fyrir þátttöku gestafyrirlesara sem fjalla um ýmsar hliðar þessara mála. Nemendur fá þjálfun í að vinna með 19. aldar heimildir. Námsmat 1. Sex heimaverkefni sem dreifast á misserið: Vægi 30% 2. Lokaverkefni á ritgerðarformi: Vægi 70% Hæfniviðmið Að loknu þessu námskeiði á nemandi að hafa skýra yfirsýn yfir tilbrigði í íslensku máli á 19. öld. að þekkja fræðasviðið sögulega félagsmálfræði og aðferðir sem þar er beitt. að þekkja til rannsókna á íslensku máli á 19. öld. að geta unnið sjálfstætt rannsóknarverkefni sem nýtir málheimildir 19. aldar og gagnagrunna og önnur hjálpartæki. 1

2 Drög að kennsluáætlun 1. vika, 6. september GÞ: Kynning á námskeiðinu, kennsluáætlun, lesefni. Inngangur um þekkingu okkar á 19. aldar máli og götum í þekkingunni Inngangur um tilurð málstaðalsins Kynning á 19. aldar verkefninu og rannsóknargögnum Inngangur um hugsunarhátt og aðferðir sögulegrar félagsmálfræði 2. vika, 13. september: Bréfasafnið Fróðleikur um heimildagildi sendibréfa og annarra sjálfsskrifa Kynning á tilurð (söfnun bréfa) og úrvinnslu: Haraldur í kennslustofu Heimsókn á handritadeild Landsbókasafns: Halldóra Kristinsdóttir Nemendur taka einstaka bréfritara í fóstur. 1. heimaverkefni sem snýst um bréfin: Nemendur mynda bréf, slá inn textann, leita upplýsinga um bréfritara. Lesefni: The Handbook of Historical Sociolinguistics 2012 (grein eftir Elspaß, bls ). 3. vika, 20. september: Ráðstefna um innflytjendamál Ráðstefnan 4th Annual Workshop on Immigrant Languages in the Americas verður haldin við Háskóla Íslands dagana september, sjá dagskrá á slóðinni Í stað þess að sækja venjulega kennslu fer allur hópurinn að hlusta á heiðursfyrirlesarann Mariu Polinsky föstud. 20. sept. kl , en þess utan sækja nemendur fyrirlestra að vild. Sérstaklega er bent á fyrirlestra um vesturíslensku en annað efni getur auðvitað líka verið lærdómsríkt fyrir þá sem fást við íslenska málsögu þessa tímabils. Nemendur skila 1. heimaverkefni: uppskrifuðum texta bréfa og æviágripi bréfritara. 2. heimaverkefni: Skýrsla (um 4 bls.) um tvo valfyrirlestra (aðra en fyrirlestur Polinsky). 4. vika, 27. september: Söguleg félagsmálfræði Wim Vandenbussche, Vrije Universiteit Brussel Fróðleikur um fræðasviðið og rannsóknirnar Dæmi úr erlendum rannsóknum Nemendur skila 2. heimaverkefni. 2

3 5. vika, 4. október: Heimur handritaðs efnis og málviðhorf Davíð Ólafsson: Heimur handritaðs efnis á 19. öld og samspil hans við menntun og prentsögu þess tíma. Lesefni: Davíð Ólafsson 2012, Davíð Ólafsson og Sigurður Gylfi Magnússon Heimir Freyr Viðarsson: Málviðhorf og -dómar á 19. öld: Fegurð, forneskja, fals. Lesefni: Guðmundur Hálfdanarson 2005, Kjartan G. Ottósson 1990 (einkum kafli), The Handbook of Historical Sociolinguistics 2012 (greinar eftir Langer og Nesse, bls , og Milroy, bls ). Til hliðsjónar: Leerssen vika, 11. október: Sagnfræðiheimsókn og tímaritasafn Margrét Gunnarsdóttir: Upphaf 19. aldar; Ingibjörg Einarsdóttir. Lesefni: Nanna Ólafsdóttir 1961 (kaflar sem snerta málfar), Glenthøj 2012: , Baldur Jónsson Ásta Svavarsdóttir: Gagnagrunnur tímaritaefnis. 7. vika: Verkefnavika 8. vika, 25. október: Dæmi úr íslenskum rannsóknum Veturliði Óskarsson Orðaforðinn, tökuorð 3. heimaverkefni: Nemendur segja frá tökuorðum sem fundist hafa í textum þeirra og skila skriflegu yfirliti. 9. vika, 1. nóvember: Dæmi úr íslenskum rannsóknum Jóhannes B. Sigtryggsson: Ævisaga Jóns Steingrímssonar. Hljóðsaga og saga stafsetningar á 19. öld. Meiri hljóðsaga: Guðrún Þórhallsdóttir 4. heimaverkefni: Nemendur segja frá hljóðsögulegum atriðum og stafsetningaratriðum sem fundist hafa í textum þeirra og skila skriflegu yfirliti. 3

4 10. vika, 8. nóvember: Dæmi úr íslenskum rannsóknum Beygingarsaga: Guðrún Þórhallsdóttir og e.t.v. fleiri 5. heimaverkefni: Nemendur segja frá beygingarlegum atriðum sem fundist hafa í textum þeirra og skila skriflegu yfirliti. 11. vika, 15. nóvember: Dæmi úr íslenskum rannsóknum Setningafræði: Eiríkur Rögnvaldsson Notkun málfræðilegra kynja: Guðrún Þórhallsdóttir 6. heimaverkefni: Nemendur segja frá setningafræðilegum atriðum sem fundist hafa í textum þeirra og skila skriflegu yfirliti. 12. vika, 22. nóvember: Dæmi úr íslenskum rannsóknum Alda Möller? Atli Jóhannsson? Ásta Svavarsdóttir: Orðaforðinn á síðari hluta 19. aldar 13. vika, 29. nóvember: Nemendur segja frá verkefnum sínum Skiladagur ritgerðar: Síðasti prófdagur, 17. desember. 4

5 Ritaskrá Vísað verður á viðbótarlesefni eftir því sem líður á misserið. Margt af lesefninu verður frátekið í hillu merktri námskeiðinu á Námsbókasafni í Þjóðarbókhlöðu. Fyrir utan þennan lista er nemendum bent á ítarlegri ritaskrá á heimasíðu verkefnisins Málbreytingar og tilbrigði í íslensku máli á 19. öld, sjá slóðina Baldur Jónsson (ritstj.) Þjóð og tunga: Ritgerðir og ræður frá tímum sjálfstæðisbaráttunnar, Baldur Jónsson valdi efnið og bjó til prentunar. Reykjavík: Hið íslenzka bókmenntafélag. Davíð Ólafsson Vernacular Literacy Practices in Nineteenth-Century Icelandic Scribal Culture. Í Edlund, Ann-Catrine (ritstj.): Att läsa och att skriva: Två vågor av vardagligt skriftbruk i Norden (Nordliga studier 3.) Umeå: Umeå Universitet og Kungl. Skytteanska Samfundet. Bls Davíð Ólafsson og Sigurður Gylfi Magnússon Minor Knowledge: Microhistory, Scribal Communities, and the Importance of Institutional Structures. Quaderni Storici 140 / a.xlvii, n.2: Glenthøj, Rasmus Skilsmissen: Dansk og norsk identitet för og efter Odense kafli í 4. hluta ritsins: Sproget og dets nationale betydning, bls Guðmundur Hálfdanarson From Linguistic Patriotism to Cultural Nationalism: Language and Identity in Iceland. Í Ann Katherine Isaacs (ritstj.): Languages and Identities in Historical Perspective, bls Clioh s Workshop III X. Edizioni Plus - Università di Pisa, Pisa. [URL: Halfdanarson.pdf] Hernandez-Campoy, Juan Manuel og Juan Manilo Conde Silvestre (ritstj.) The Handbook of Historical Sociolinguistics. Malden: John Wiley. Jóhannes B. Sigtryggsson Málið á Ævisögu Jóns Steingrímssonar. Reykjavík: Hugvísindastofnun. Jón Magnússon Grammatica Islandica/Íslenzk málfræði. Jón Axel Harðarson gaf út. Reykjavík: Málvísindastofnun. Kjartan G. Ottósson Íslensk málhreinsun: Sögulegt yfirlit. Rit Íslenskrar málnefndar 6. Íslensk málnefnd, Reykjavík. [Einkum kafli.] Leerssen, Joep National Thought in Europe: A Cultural History. Amsterdam: Amsterdam University Press. [URL: n_europe.pdf] Marshall, Jonathan Language Change and Sociolinguistics: Rethinking Social Networks. Houndmills: Palgrave Macmillan. Nanna Ólafsdóttir Baldvin Einarsson og þjóðmálastarf hans. Reykjavík: Hið íslenzka bókmenntafélag. Nevalainen, Terttu o.fl. (ritstj.) The Dynamics of Linguistic Variation: Corpus Evidence on English Past and Present. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins. Nevalainen, Terttu og Helena Raumolin-Brunberg Historical Sociolinguistics: Language Change in Tudor and Stuart England. London: Longman. 5

6 Romaine, Suzanne Socio-historical Linguistics: Its Status and Methodology. Cambridge og New York: Cambridge University Press. Sigurður Líndal (ritstj.). Saga Íslands, samin að tilhlutan Þjóðhátíðarnefndar Íslands Reykjavík: Bókmenntafélagið. 9. og 10. bindi. 6