WES-GAUTENG-NUUS -- WEST GAUTENG NEWS AUGUST 2015 NUUSBRIEF/NEWSLETTER

Transcription

1 GENEALOGIESE GENOOTSKAP VAN SUID-AFRIKA WES-GAUTENGTAK GENEALOGICAL SOCIETY OF SOUTH AFRICA WEST GAUTENG BRANCH WES-GAUTENG-NUUS -- WEST GAUTENG NEWS AUGUST 2015 NUUSBRIEF/NEWSLETTER NEXT MONTHLY MEETING: SATURDAY19 SEPTEMBER 2015 WEBSITE Members are reminded of the branch s new blog site [website] at Opsoek na die Heilige Graal: 'n verlore Lourens tak - Johan Lourens Volgens die Afrikaanse Verklarende Woordeboek is die Heilige Graal die soektog na die beker wat Jesus Christus by die laaste Awendmaal sou gebruik het en waarin Josef van Arimathea sy bloed aan die kruis sou opgevang het. Van al die families in SA is die Lourens familie seker die naaste wat mities gesproke aan die Heilige Graal gekoppel kan word. In sy boek Oorsprong en Betekenis van Nederlandse en Duitse Familiename skryf JDA Krige dat die van Lourens van die Latyns Laurentius afgelei is. Laurentius was 'n heilige wat in die 3de eeu as martelaar in Rome gesterf het. Voor sy marteldood sou St. Laurentius glo die beker na Spanje laat smokkel het waar dit na die klooster van San Juan de la Peña vir veilige bewaring geneem is. Deesdae word dit in die katedraal van Valencia vir die nodige eerbetoning gehuisves. St Laurentius voor Valerianus Tog is daar 'n sekondêre betekenis verbonde aan die Heilige Graal. 'n Soektog na 'n skat of enigiets van groot waarde. In 2001/2 het ek die meeste Sterfkennisse [hierna net as SK] en/of boedellêers van Lourense wat tot op daardie stadium by die verskillende argiefbewaarplekke beskikbaar was, deurgewerk. Vyf SK's in die Kaapse Argiefplek en een in die Transvaalse Argiefplek kon ek op geen manier by een van my Lourens-registers inskakel nie. Tog het ek gevoel hierdié SK's behoort aan die 1

2 Rostock Lourens-familiegroep, my groep. Die verskil met ander SK's wat ek ook kon, of nie deur die jare kon inskakel nie, was dat hierdie ses SK's van een bruin Lourens familie was. Oor die jare het ek gewonder waar hulle in die register pas. Pa in September 1998 oorlede. Ek het nie geweet wat oupa Lourens en ouma Engelbrecht se name was nie, net dat oupa anderkant die Soutpansberge geboer het. Na pa oorlede is, het ek ietwat van 'n identiteitskrisis ervaar en pa se niggie, tannie Anna Bender het een aand om etenstafel die baie ontbrekende familiegeskiedenis-stukke vir my uiteengesit. Ek het die daaropvolgende jaar of twee dokumentêre bewyse van al die Lourense in my lyn na die stamvader gesoek en gevind. Daarna was ek verveeld en besluit om sommer 'n familiestamboek van al die Lourense in SA saam te stel. Deur die jare het ek dan ook die lief en leed van Lourense op papier ervaar en het dit 'n passie geword om Lourense te help om identiteit deur hul lyne na die twee stamvaders Johan Lourens van Rostock [1698] en Johan Martin Lourens [1734] van Wedderstedt - te vind. Periodiek wanneer ek ongekoppelde SK's teen die twee Lourens-registers getoets het, het ek bly wonder waar en hoe die bruin Lourense in die groter Rostock familie inpas. Volgens naamgewing het hulle eerder in die Rostock as die Wedderstedt groep gepas. Hoe het dit gekom dat hulle die Lourens-familienaam dra? Soos ek al vir vele Lourense "identiteit" kon gee, wou ek aan hierdie bruin Lourense "identiteit" gee. 'n Deurbraak het begin hierdie jaar gekom. Nadat 'n geskiedenisonderwyser van Bredasdorp 'n artikel Matthys Rostock [1708 c.1782] en die slaweskip Meermin in die plaaslike koerant, Die Suidernuus gelees het, het hy my gekontak en gemeld dat sy [agter]oupagrootjie Jan Lourens was wat in die bruin gemeenskap ingetrou het en deur die blanke gemeenskap verstoot is. Jan sou glo in die Anglikaanse Kerk getrou het. Die groot soektog na my Heilige Graal 'n verlore Lourens tak het begin. Een van die ses SK's wat ek nie in die Rostock Lourens-register kon inskakel nie, was een van dié van drie bruin Lourens broers, Andries Johannes, John Dirk en Manuel Gerhardus, gebore in die 1850's wie se ouers as Johannes Gerhardus Lourens en Helena Willemse van Rooivlei aangegee is. Die ander twee broers se ouers is as Jan Lourens en Elena/Lena Willemse aangegee. 2

3 My Bredasdorp korrespondent het gesê sy [agter]oupagrootjie was Jan Lourens. Dis dalk net moontlik dat hierdie Lourens familie deel uitmaak van die onderwyser se voorgeskiedenis. Na so paar eposse heen en weer gekuber is, stuur ek aan hom in Maart die Lourense se SK's se besonderhede. Paar dae later laat hy weet sy ma sê dit is beslis hulle familie. Wat is die kans dat 'n geskiedenisonderwyser wat 'n artikel in 'n plaaslike koerant gelees het se familie dieselfde familie is van persone in ses SK's wat vir jare gelê het om ontdek te word? Tot dusver het ek net 'n vae moontlikheid gehad dat die Lourense in die SK's die geskiedenisonderwyser se voorfamilie is, en dat die Anglikaanse Kerk in hierdie Lourense se lewens betrokke is. Die onderwyser en ek het intussentyd besluit dat ons koppe gedurende my stamvadertoer na die Overberg in Oktober, bymekaar sal sit om die familiegeskiedenis uit te klaar. Saak daargelaat. Gedurende Junie vind ek heel toevallig Anglikaanse kerkrekords op CD's by die LDS in Parktown. Intussen is ek al vir 18 maande met Transvaalse NG kerkrekords besig en wil ek voor die einde van hierdie jaar daarmee klaarmaak. Die onbekende "iets" wat soms pla laat my in Julie besluit om net so 'n bietjie na die CD's van die Bredasdorpse All Saints Anglikaanse Kerk in Bredasdorp te loer. Net te loer en dan met die NG registers voort te gaan. Drie Saterdae later het ek deur die All Saints Kerk in Bredasdorp se doop-, trou- en begrafnisregisters van 1861 tot 1963 en die Caledon en Swellendam Anglikaanse Kerk trouregisters, beide van 1850 tot net so na 1900, gewerk en afskrifte van die betrokke registers waar Lourense betrokke was, gemaak. Drie aande later het ek 'n tak van 82 Lourense en 33 aangetroudes op rekenaar geskep. Dat dié Jan Lourens getroud met Helena Willemse inderdaad Johannes Gerhardus Lourens is, is nie te betwyfel nie. In die Anglikaanse registers word hy aangegee as John en John G en John Gerhardus. Volgens die doopregisters het hy vier seuns en een dogter, gebore tussen 1853 en 1861 gehad. Die seuns word op verskillende plekke as Andreas of Andries Johannes [*1853], Francis of Frans Johannes [*1855], [E]mannuel Gerhardus [*1857] en John Dirk[s] [*1859] aangegee. Duidelik het daar in die Engelse kerk en in die bruin gemeenskap 'n mate van verengelsing wat naamgewing betref, plaasgevind. 3

4 Waar pas die seuns se ouers, Johannes Gerhardus Lourens en Helena Willemse in by die Rostock Lourens-register? Dit is een ding om die tak te vind, dis 'n ander ding om dit korrek in die stamboom in te skakel. Ek trots myself nogal dat ek deur die jare my verlaat op primêre bron dokumente en sekondêre bronne soos SAG grootliks ignoreer. Die Lourense inligting in die SAG is in elk geval besonder elementêr en onbetroubaar. Tog, die gebruik van primêre bron dokumente beteken nie dat al die Lourense van 1698 tot om en by 1900, wat my primêre fokus is, op my databasis is nie. So, die eerste vraag wat ek aan myself vra is of ek al die Johannes Gerhardusse wat in die vroeë 1800's gebore is, in primêre bron dokumente of selfs in sekondêre bronne gevind en op my databasis aangebring het? Indien ek dit wel het, is die tweede vraag of ek genoegsame bewyse en/of inligting het om 'n suksesvolle inskakeling te kan doen, dws weet ek watter Johannes Gerhardus dit is? Ek het drie Johannes Gerhardusse op my databasis gebore in die vroeë 1800's. Die eerste gebore 1805, dan 1810 en die ander Die 1805 en 1832 Johannes Gerhardusse kon ek uitskakel daar hulle oënskynlik gelukkig getroud was met 'n string kinders. Die 1810 Johannes Gerhardus lyk na 'n sterk moontlikheid, maar is dit die regte Johannes? Ek het sy SK en daarvolgens is hy in 1886 as ongetroud oorlede. Die SK is nie deur 'n Lourens voltooi nie. Die handskrif is van 'n belese persoon met 'n besliste handtekening. Lourense van die vroeë tot laat 1800's se handskrifte was maar sukkelend, tog was die handtekeninge duidelik herkenbaar as dié van Lourense. Die beriggewer in hierdie geval se handtekening, alhoewel vloeiend, is moelik leesbaar, tog wil dit voorkom of dit 'n Reitz is. Waarom 'n Reitz? Dit blyk dat die Reitz en van Breda families vermoënde families was en noue bande gehandhaaf het. Een van die bruin Lourens seuns van Johannes Gerhardus Lourens en Helena Willemse was met Dinah Maria van Breda getroud. Haar ouers was Hendrik van Breda en Johanna Joemat. Was dit moontlik dat hoewel Johannes Gerhardus met Helena Willemse "getroud" was, dit nooit amptelik was nie en die SK beriggewer daarom aangetoon het dat hy ongetroud oorlede was, maar gerieflikheidsonthalwe van die kinders vergeet het? Die deurwerk van die trouregisters van die Anglikaanse kerke in Bredasdorp, Caledon en Swellendam het nie 'n huwelik vir Jan en Helena opgelewer nie. My korrespondent het immers genoem Jan Lourens is deur die blanke gemeenskap verstoot. Was daar 'n hand in die agtergrond besig? Gemengde verbintenisse was nie meer soos in die begin jare van die VOC 'n gebruiklike instelling nie. Het die Lourens en van Breda families aanstoot geneem dat daar oor die kleurskeidslyn verbintenisse aangegaan is? Johannes Gerhardus Lourens *1810 is op die plaas Roode Vallei gebore en ook daar in 1886 oorlede. Drie van die Lourens seuns van John G [so aangeteken in die Anglikaanse kerk doopregisters] Lourens en Helena Willemse is as volwassenes in 1880 en 1881 net voor hulle huwelike gedoop. By al drie dope was John G Lourens 4 en Helena Willemse teenwoor dig. Woonple k ten tye van die huwelike van al

5 drie die seuns was Rooivlei. Roode Vallei Rooivlei? Daar is net een plaas met die naam Rooivlei en dit is noord van Bredasdorp op die pad na Swellendam. Die vierde seun [E]manuel Gerhardus is in 1890 as volwassene gedoop. Sy ma was by sy doop teenwoordig, maar nie John G nie. Onthou, Johannes Gerhardus is in 1886 oorlede. Dus gedurende die eerste drie seuns se dope het hy geleef, maar oorlede voor die laaste seun se doop in Was hierdie seuns Johannes Gerhardus *1810 se seuns? Hy sou 43 jaar oud gewees het gedurende Andreas/Andries Johannes se geboorte in My stamvader se seun, Matthys "Rostock" Lourens het op 45 vader geword en toe nog ses kinders gehad. So, ouderdom is nie 'n probleem nie. Die volgende belangrike vraag is: hoeveel mense het deur die 1800's op die plaas Rooivlei gewoon en/of het daarmee 'n verbintenis gehad, want 'n kleiner aantal Lourense sal die moontlikheid van 'n ander Johannes Gerhardus as vader van die bruin Lourens tak verskraal. Deur al die Roode Vallei/Rooivlei/ Rodevaleÿ name op my databasis met Woord se "Find" te soek vind ek min Lourense met so 'n verbintenis. Dit gesê beteken nie noodwendig dat almal of almal se residensiële besonderhede wat met Roode Vallei/Rooivlei/Rodevaleÿ verband hou, in alle gevalle op my databasis aangedui is nie, ook nie dat dit in alle bron dokumente voorgekom het nie. So wie het nog 'n verbintenis met Roode Vallei/Rooivlei/ Rodevaleÿ gehad? Hoofsaaklik twee uitgebreide families. 1] Dirk Cornelis *1783 se 3 seuns en 2 dogters waaronder Johannes Gerhardus *1810. Die een seun, Dirk Cornelis Hendrik *1818 se dogter Susanna Hermina *1841 en sy drie seuns, Dirk Ernst Hendrik *1843, Johannes Gerhardus *1850 en Petrus Johannes *1854 is op Rooivlei gebore of het een of ander tyd daar gewoon. Johannes Gerhardus *1850 was getroud met Susanna Petronella Hendrina van Breda, dogter van Dirk Gysbert van Reenen van Breda wat sy vrou Jacoba Alida Morkel in 1871 vermoor het. Dirk Gysbert van Reenen was die seun van die stigter van Bredasdorp, Michiel van Breda. Johannes Gerhardus *1850 en Susanna Petronella Hendrina van Breda se seun Dirk Cornelis Gysbert Lourens is ook op Rooivlei in 5

6 1875 gebore. Mens sal dan ook aflei dat Dirk Cornelis *1783 en sy vrou ook op Rooivlei geboer en/of gewoon het. 2] Die tweede Lourens familie woonagtig op Rooivlei was Dirk Cornelis *1783 hierbo se neef Petrus Gerhardus *1779 se dogter Johanna Catharina *1801, haar man Dirk Cornelis Taljaard en verskeie van hul kinders. Ook was daar Matthys Johannes Taljaard *1843, die man van Catharina Elizabeth Lourens *1850 [kleindogter van Petrus Gerhardus 1779] wat ten tye van hul huwelik in 1868 op Rooivlei woonagtig was. Omdat die doopregisters nie altyd spesifiek die plek van verblyf van mense [soos naam van 'n plaas] aangedui het nie, mag meer van bostaande persone se kinders of kleinkinders moontlik op Rooivlei gebore of woonagtig gewees het. In die groter geheel gesien het egter dus tog net 'n beperkte hoeveelheid Lourense hier gewoon wat nog 'n Johannes Gerhardus wat die stamvader van die bruin Lourens tak kon wees, verskraal. Dus, Johannes Gerhardus *1810 is die enigste Johannes Gerhardus op my databasis wat ongetroud was, op Rooivlei gewoon het en wat ouderdomsgewyse blyk die vader van die bruin Lourens tak te wees. Was daar moontlik nog 'n Johannes Gerhardus wat in die vroeë 1800's gebore was wat nie getroud was wat ek nie op my databasis het nie? Deurdat ek van primêre bron dokumente gebruik gemaak het en my databasis stelselmatig van die "grond" opgebou het, is die kanse gering dat ek so 'n Johannes Gerhardus sou gemis het. Vraag is, het ek my Heilige Graal die verlore tak gevind? Die antwoord is ja, maar die inskakeling by die Rostock Lourens-register is nie 'n uitgemaakte saak nie. Die geskiedenisonderwyser en sy ma, Rahilda Lourens mag in Oktober meer inligting gee en saam met my bevindings mag ons dalk 'n hele Lourens tak identiteit gee BRICK WALLS: DRAGONS OR FAIRY TALES Have you ever considered the possibility that you are chasing imaginary dragons? Like the one in the photograph below? This dragon is harmless & decorative. 6

7 It is absolutely harmless have a second look at your brick wall. It might be the same as the imaginary dragon. I think I made my point that your brick wall is harmless & perhaps just decorative. It might be something that is trying to hide the facts or to decorate facts and you are staring you blind against those impediments. Break thru it and write your story when you wrote your story, please forward that to me for publication in our Newsletter. You have to investigate your brick wall with new eyes and maybe you will find something to work with. Maybe you won t find anything. Please re-read Johan Lourens article above and see what he did to break thru the brick walls that confronted him. Have a look at how he argued with himself to get somewhere. I find that his arguments are generally sound. And he is consulting with other genealogists. Or your brick wall is a fairy tale like the photo below. Your brick wall might be a fairy tale. That wonderful true story your grandpa used to tell you when you were a child might be just that: a story. You might argue that your grandpa is not a liar. You might be right [but some grannies do tell lies]. If he is not a liar, he might be a mighty big story-man! You are chasing after the proverbial pot of gold at the foot of the rainbow in the hope that you have a big inheritance waiting for you in Europe. You might be related to royalty somewhere just because grandpa told you so. Reconsider every story you have heard. If you cannot find any corroboration for your story ditch it! It belongs to folklore. My dear reader, I want to hear from you. I want your stories about your brick walls and photographs. Stuur my jou stories. Neels Coertse EDITOR: NEWSLETTER 31 AUGUST OUR LIBRARY 7

8 You are encouraged to use our library to do your research. The contents are very valuable. We are in the process of obtaining insurance for it. We thank all of you who not only use it, but make contributions towards the contents. Please keep it up and come and use it WEST GAUTENG BRANCH COMMITTEE, 2014 Designation Name Telephone Chairman Bob Saunders Vice-Chairman Richard Wolfaardt Secretary Robyn Templeton Treasurer Gina Shepherd Secretary: Members Richard Wolfaardt Librarian Lucas Rinken Assistant Librarian Graham Southey None Editor Newsletter Neels Coertse Cemetery Coordinator Giel Nel Product Sales Kriek Fourie