Gosp. Miodrag PAJIĆ, predsjednik Gosp. Mehmed DEKOVIĆ, potpredsjednik Gosp. Želimir JUKA, član Gosp. Mato TADIĆ, član Gđa Valerija GALIĆ, član

Transcription

1 HUMAN RIGHTS COMMISSION WITHIN THE CONSTITUTIONAL COURT OF BOSNIA AND HERZEGOVINA KOMISIJA ZA LjUDSKA PRAVA PRI USTAVNOM SUDU BOSNE I HERCEGOVINE ODLUKA O PRIHVATLjIVOSTI I MERITUMU Predmeti br. CH/01/7193, CH/02/10771, CH/02/12348, CH/03/13592, CH/03/13757, CH/03/13758, CH/03/13759, CH/03/13760, CH/03/13761, CH/03/13762, CH/03/13763, CH/03/13764, CH/03/13765, CH/03/13766, CH/03/13767, CH/03/13770, CH/03/13771, CH/03/13773, CH/03/13774, CH/03/13775, CH/03/13776, CH/03/13777, CH/03/13778 i CH/03/14588 Sabina ŠOBOT, Dušanka KRIVOKUĆA, Fuad OSMANČEVIĆ, Radoslav ĐORĐIĆ, Svjetlana, Šaša, Marija i Dalibor PANDEV, Ostoja IRIĆ, Radojka, Jordanka, Nemanja i Svjetlana JELIĆ, Gordana, Ljubo, Tatjana, Miodrag, Ivana i Igor MALINIĆ, Mira, Dijana i Nemanja VUČIĆ, Milojka PROLE, Kosa i Dragana KEŽIĆ, Nebojša DRVAR i Neven LIGDA, Ljiljana, Biljana i Dario DABIĆ, Ruža, Milica, Stana, Leposava i Milorad LUGANjA, Joksim, Ljubica, Bosa, Luketa i Senka BUHA, Mićo i Dragica SOLOMUN, Boro, Zora i Sanja KLEPIĆ, Živko i Ljubica ŠVRLAN, Krstana, Danka, Dragica i Rade NAGRAISALOVIĆ, Vid i Rada VUČIĆ, Dragojla, Miroslav i Biljana JANjIĆ, Dušanka, Gojko i Gordana MACANOVIĆ, Anka KOSTIĆ i Radojka GAJIĆ protiv BOSNE I HERCEGOVINE i REPUBLIKE SRPSKE Komisija za ljudska prava pri Ustavnom sudu Bosne i Hercegovine, na zasjedanju Velikog vijeća od 15. decembra godine, sa sljedećim prisutnim članovima: Gosp. Miodrag PAJIĆ, predsjednik Gosp. Mehmed DEKOVIĆ, potpredsjednik Gosp. Želimir JUKA, član Gosp. Mato TADIĆ, član Gđa Valerija GALIĆ, član Gosp. Nedim ADEMOVIĆ, arhivar

2 Razmotrivši gore spomenute prijave podnesene Domu za ljudska prava za Bosnu i Hercegovinu (u daljnjem tekstu: Dom) u skladu sa članom VIII(1) Sporazuma o ljudskim pravima (u daljnjem tekstu: Sporazum) sadržanom u Aneksu 6 uz Opšti okvirni sporazum za mir u Bosni i Hercegovini; Konstatujući da je Dom prestao postojati 31. decembra godine i da je Komisija za ljudska prava pri Ustavnom sudu Bosne i Hercegovine (u daljnjem tekstu: Komisija) dobila mandat prema sporazumima u skladu sa članom XIV Aneksa 6 uz Opšti okvirni sporazum za mir u Bosni i Hercegovini koji su zaključeni u septembru i januaru godine (u daljnjem tekstu: Sporazum iz godine) da odlučuje o predmetima podnesenim Domu do 31. decembra godine; Usvaja sljedeću odluku u skladu sa članom VIII(2)(d) Sporazuma, čl. 3. i 8. Sporazuma iz godine, kao i pravilom 21. stavom 1(a) u vezi sa pravilom 53. Pravila procedure Komisije: 2

3 I. UVOD 1. Predmetne prijave se odnose na zahtjeve podnosilaca da ostvare svoja potraživanja prema Vojsci Republike Srpske (u daljnjem tekstu: Vojska RS), a u predmetima broj CH/01/7193 i CH/02/12348 prema Ministarstvu unutrašnjih poslova Republike Srpske, za materijalnu i nematerijalnu štetu nastalu u periodu ratnog stanja i neposredne ratne opasnosti, koja su utvrđena pravosnažnim i izvršnim odlukama sudova između i godine. Svi podnosioci prijava su podnijeli prijedloge za dozvolu izvršenja ovih presuda, ali Republika Srpska nije isplatila podnosiocima prijava dosuđene iznose. 2. Dana 28. maja godine, na snagu je stupio Zakon o odlaganju od izvršenja sudskih odluka na teret sredstava budžeta Republike Srpske po osnovu isplate naknade materijalne i nematerijalne štete nastale usljed ratnih dejstava i po osnovu isplate stare devizne štednje (u daljnjem tekstu: Zakon o odlaganju). Ovim Zakonom o odlaganju, Republika Srpska je na neograničeno vrijeme odložila izvršenje sudskih odluka po osnovu isplate naknade materijalne i nematerijalne štete nastale usljed ratnih dejstava, što uključuje i presude koje su dobili podnosioci prijava. Republika Srspka je, takođe, propisala da će se ovaj Zakon primjenjivati do donošenja zakona kojim će se regulisati način izmirenja obaveza po osnovu sudskih odluka, ali nije predvidjela rok za donošenje tih zakona. 3. Nadalje, 7. marta godine, plenarni Dom je, u predmetu D.R. protiv Bosne i Hercegovine i Republike Srpske, donio Odluku o prihvatljivosti i meritumu, broj CH/01/8110, u kojoj je, između ostalog, naredio Repbulici Srpskoj da do 7. septembra godine donese zakon kojim će se urediti način izmirenja obaveza na teret budžeta Republike Srpske, a po osnovu sudskih odluka o isplati naknade nastale usljed ratnih dejstava. 4. Dana 9. jula godine, na snagu je stupio Zakon o izmjenama i dopunama Zakona o odlaganju od izvršenja sudskih odluka na teret sredstava budžeta Republike Srpske po osnovu isplate naknade materijalne i nematerijalne štete nastale usljed ratnih dejstava i po osnovu isplate stare devizne štednje (u daljnjem tekstu: Zakon o izmjenama i dopunama Zakona o odlaganju). Međutim, suprotno pravosnažnoj odluci Doma u predmetu D.R., ovaj izmijenjeni Zakon na neodređeno vrijeme odlaže izvršenje i ostalih sudskih odluka, vansudskih poravnanja i drugih upravnih akata po osnovu potraživanja iz perioda ratnih dejstava (član 2. Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o odlaganju), što znači da se ovaj Zakon primjenjuje na još veći broj situacija u kojima je pravosnažnim odlukama nadležnih organa naređena isplata naknade štete na teret budžeta Republike Srpske, a u kojima nije moguće izvršiti te odluke. 5. Dom je 7. novembra godine uručio Odluku o prihvatljivosti i meritumu, broj CH/01/8112. Ovom odlukom Dom je utvrdio da je Republika Srpska prekršila prava podnosilaca prijava na mirno uživanje imovine u smislu člana 1. Protokola broj 1 uz Evropsku konvenciju za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda (u daljnjem tekstu: Evropska konvencija) i pravo na pravično suđenje iz člana 6. stava 1. Evropske konvencije. Takođe, Dom je naložio tuženoj strani da svim podnosiocima izvrši isplatu iznosa dosuđenih pravosnažnim presudama. 6. Tužena strana je, međutim, 21. novembra godine dostavila zahtjev za preispitivanje navedene odluke Doma. Dom je 5. decembra godine usvojio zahtjev tužene strane za preispitivanje, ukinuo Odluku o prihvatljivosti i meritumu i vratio prijave na listu predmeta za daljnje razmatranje. 7. Tužena strana je zatim donijela Zakon o privremenom odlaganju od izvršenja potraživanja iz budžeta Republike Srpske (u daljnjem tekstu: Zakon o privremenom odlaganju) koji je stupio na snagu 28. decembra godine. Ovim Zakonom, Republika Srpska je, između ostalog, potraživanja nastala za vrijeme rata i neposredne ratne opasnosti proglasila unutrašnjim javnim dugom Repbublike Srpske i odredila da će privremeno odlaganje po osnovu ovog Zakona trajati do donošenja posebnih propisa kojima će se regulisati način izmirenja potraživanja iz budžeta 3

4 Republike Srpske, a najkasnije do 30. juna godine. Međutim, Zakonom o izmjenama i dopunama Zakona o privremenom odlaganju od izvršenja potraživanja iz budžeta Republike Srpske (u daljnjem tekstu: Zakon o izmjenama i dopunama Zakona o privremenom odlaganju), koji je na snagu stupio 16. jula godine, ovaj rok za donošenje propisa je produžen na 31. decembar godine. 8. Nakon toga, Republika Srpska je donijela Zakon o utvrđivanju i načinu izmirenja unutrašnjeg duga Republike Srpske (u daljnjem tekstu: Zakon o unutrašnjem dugu), koji je stupio na snagu 23. jula godine, a kojim je, između ostalog, propisan i režim izmirenja naknade za štete nastale u periodu ratnih dejstava, a na osnovu pravosnažnih sudskih presuda ili vansudskih poravnanja. Ovaj Zakon predviđa isplatu tzv. ratnih potraživanja emisijom obveznica sa rokom dospijeća do 50 godina i to isplatom u deset jednakih godišnjih rata počev devet godina prije krajnjeg roka dospijeća, bez kamate. 9. Predmetne prijave postavljaju pitanja u vezi sa članom 6. Evropske konvencije i članom 1. Protokola broj 1 uz Evropsku konvenciju. II. ČINjENICE U PREDMETU 10. Činjenice koje su dole iznijete proizilaze iz prijave i priložene dokumentacije. 1. CH/01/7193, Sabina ŠOBOT 11. Podnositeljica prijave je punomoćnik svoje majke Dž.M, koja je suvlasnik porodične kuće i zemljišta u Gradišci, Republika Srpska. Predmetna kuća je minirana 7. marta godine. Osnovni sud u Gradišci je, presudom broj P:169/99 od 4. oktobra godine, dosudio Dž.M. iznos od ,90 KM, na ime naknade štete nastale miniranjem njene kuće, sa kamatama i troškovima postupka. 12. Okružni sud u Banjoj Luci je, presudom broj Gž-152/02 od 23. septembra godine, odbio žalbe Dž.M. i Ministarstva unutrašnjih poslova Republike Srpske, te potvrdio prvostepenu presudu. 13. Osnovni sud u Banjoj Luci je 22. oktobra godine dozvolio izvršenje pravosnažne presude, ali do isplate nikada nije došlo. 2. CH/02/10771, Dušanka KRIVOKUĆA 14. Osnovni sud u Banjoj Luci je, presudom broj P-554/99 od 23. oktobra godine, dosudio podnositeljici prijave i ostalim članovima porodice vojnika, koji je poginuo godine tokom službe u Vojsci RS, naknadu za nematerijalnu štetu u iznosu od KM i materijalnu štetu u iznosu od KM, sa kamatama i troškovima postupka. Presuda je postala pravosnažna 17. februara godine. 15. Podnositeljica prijave podnijela je 4. aprila godine prijedlog za izvršenje presude Osnovnog suda u Banjoj Luci od 23. oktobra godine, ali do isplate nikada nije došlo. 4

5 3. CH/02/12348, Fuad OSMANČEVIĆ 16. Osnovni sud u Prijedoru je, presudom broj P.430/2000 od 15. decembra godine, obavezao Ministarstvo unutrašnjih poslova Republike Srpske Centar javne bezbjednosti Prijedor da podnosiocu prijave isplati na ime naknade materijalne štete za uništeno vozilo iznos od ,96 KM, sa zakonskom zateznom kamatom od 2. oktobra godine do isplate, i troškove postupka u iznosu od 2.510,40 KM. Ova presuda postala je pravosnažna 20. marta godine. 17. Osnovni sud u Prijedoru je 3. maja godine dozvolio izvršenje pravosnažne presude, ali do isplate nikada nije došlo. 4. CH/03/13592, Radoslav ĐORĐIĆ 18. Osnovni sud u Banjoj Luci je presudom, broj P-8006/99 od 22. marta godine, dosudio podnosiocu prijave iznos od KM, sa kamatama i troškovima postupka, na ime naknade nematerijalne štete, a koja je nastupila kao posljedica ranjavanja u službi Vojske RS. 19. Okružni sud u Banjoj Luci je presudom, broj Gž-1526/01 od 1. aprila godine, djelimično uvažio žalbu Vojske RS i snizio dosuđeni iznos na iznos od KM sa kamatama i troškovima postupka. 20. Podnosilac prijave je, u pismu Komisiji od 14. oktobra godine, naveo da nije podnio prijedlog za izvršenje pravnosnažne presude, nakon odluke Vlade Republike Srpske o zamrzavanju svih isplata po osnovu materijalne štete. 5. CH/03/13757, Svjetlana, Šaša, Marija i Dalibor PANDEV 21. Osnovni sud u Banjoj Luci je, presudom broj P-595/99 od 6. oktobra godine, dosudio ukupan iznos od KM na ime naknade za materijalnu štetu i KM na ime naknade za nematerijalnu štetu sa kamatama i troškovima postupka, porodici vojnika koji je poginuo godine, dok je služio u Vojsci RS. 22. Okružni sud u Banjoj Luci je, presudom broj GŽ-316/01 od 15. februara godine, odlučujući po žalbi Vojske RS, uvažio žalbu i snizio iznos naknade dosuđene na ime nematerijalne štete na KM. 23. Podnosilac prijave navodi u prijavi da je Osnovni sud u Banjoj Luci, 10. aprila godine, dozvolio izvršenje pravosnažne presude, ali do isplate nikada nije došlo. 6. CH/03/13758, Ostoja IRIĆ 24. Osnovni sud u Banjoj Luci je, presudom broj P-3038/98 od 23. septembra godine, dosudio ukupan iznos od KM na ime naknade za materijalnu štetu i KM naknade na ime nematerijalne štete sa kamatama i troškovima postupka, porodici vojnika koji je poginuo godine, dok je služio u Vojsci RS. 25. Okružni sud u Banjoj Luci je, presudom broj GŽ-136/00 od 17. novembra godine, odlučujući po žalbi Vojske RS, djelimično uvažio žalbu i snizio iznos naknade dosuđene na ime nematerijalne štete na KM. 26. Podnosilac prijave navodi u prijavi da je Osnovni sud u Banjoj Luci, 15. marta godine, dozvolio izvršenje pravosnažne presude, ali do isplate nikada nije došlo. 5

6 7. CH/03/13759, Radojka, Jordanka, Nemanja i Svjetlana JELIĆ 27. Osnovni sud u Banjoj Luci je, presudom broj P-4162/99 od 3. aprila godine, dosudio ukupan iznos od KM na ime naknade za materijalnu štetu i KM na ime naknade za nematerijalnu štetu sa kamatama i troškovima postupka, porodici vojnika koji je poginuo godine, dok je služio u Vojsci RS. 28. Okružni sud u Banjoj Luci je, presudom broj GŽ-2036/00 od 1. novembra godine, odlučujući po žalbi Vojske RS i podnosioca prijave, djelimično uvažio žalbu i povisio iznos naknade dosuđene na ime nematerijalne štete na KM. 29. Osnovni sud u Banjoj Luci je, 22. marta godine, dozvolio izvršenje pravosnažne presude, ali do isplate nikada nije došlo. 8. CH/03/13760, Gordana, Ljubo, Tatjana, Miodrag, Ivana i Igor MALINIĆ 30. Osnovni sud u Banjoj Luci je, presudom broj P-91/99 od 21. juna godine, dosudio ukupan iznos od KM na ime naknade za materijalnu štetu i KM na ime naknade za nematerijalnu štetu sa kamatama i troškovima postupka, porodici vojnika koji je poginuo godine, dok je služio u Vojsci RS. 31. Okružni sud u Banja Luci je, presudom broj GŽ-318/00 od 1. februara godine, odlučujući po žalbi Vojske RS, djelimično uvažio žalbu i snizio iznos naknade dosuđene na ime nematerijalne štete na KM, iznos nakande na ime materijalne štete na KM, te iznos troškova postupka na KM. 32. Podnosioci navode u prijavi da je Osnovni sud u Banjoj Luci, 27. juna godine, dozvolio izvršenje pravosnažne presude, ali do isplate nikada nije došlo. 9. CH/03/13761, Mira, Dijana i Nemanja VUČIĆ 33. Osnovni sud u Banjoj Luci je, presudom broj P-290/99 od 7. jula godine, dosudio ukupan iznos od KM na ime naknade za materijalnu štetu i KM na ime naknade za nematerijalnu štetu sa kamatama i troškovima postupka porodici vojnika koji je poginuo godine, dok je služio u Vojsci RS. 34. Okružni sud u Banjoj Luci je, presudom broj GŽ-1583/99 od 11. januara godine, odlučujući po žalbi Vojske RS i podnosioca prijave, djelimično uvažio žalbu Vojske RS tako što kamate dosuđene na iznos materijalne štete teku od dana presuđenja do isplate, a iznos troškova postupka se snižava na KM. 35. Podnosioci prijave navode u prijavi da je Osnovni sud u Banjoj Luci, 20. aprila godine, dozvolio izvršenje pravosnažne presude, ali do isplate nikada nije došlo. 10. CH/03/13762, Milojka PROLE 36. Osnovni sud u Banjoj Luci je, presudom broj P-3850/98 od 24. marta godine, dosudio iznos od KM na ime naknade za materijalnu štetu i KM na ime naknade za nematerijalnu štetu sa kamatama i troškovim postupka porodici vojnika koji je poginuo godine, dok je služio u Vojsci RS. 37. Okružni sud u Banjoj Luci je, presudom broj GŽ-991/00 od 1. avgusta godine, odlučujući po žalbi Vojske RS, djelimično uvažio žalbu i snizio iznos na ime naknade za nematerijalnu štetu na KM, a iznos na ime naknade troškova postupka na 3.280,50 KM. 6

7 38. Podnosilac prijave navodi u prijavi da je Osnovni sud u Banjoj Luci 10. septembra godine dozvolio izvršenje pravosnažne presude, ali do isplate nikad nije došlo. 11. CH/03/13763, Kosa i Dragana KEŽIĆ 39. Osnovni sud u Banjoj Luci je, presudom, broj P-9471/99 od 14. marta godine, dosudio iznos od KM na ime naknade za materijalnu štetu i iznos od KM na ime naknade nematerijalne štete sa kamatam i troškovima postupka porodici vojnika koji je poginuo godine, dok je služio u Vojsci RS. 40. Podnosioci prijave navode u prijavi da je Osnovni sud u Banjoj Luci 10. aprila godine, dozvolio izvršenje pravosnažne presude, ali do isplate nikad nije došlo. 12. CH/03/13764, Nebojša DRVAR i Neven LIGDA 41. Osnovni sud u Banjoj Luci je, presudom broj P-5429/99 od 23. marta godine, dosudio iznos od KM na ime naknade za nematerijalnu štetu, te iznos od KM na ime naknade za troškove parničnog postupka, porodici vojnika koji je poginuo godine, dok je služio u Vojsci RS. 42. Okružni sud u Banjoj Luci je, presudom broj GŽ-1377/99 od 25. marta godine, odlučujući po žalbama Vojske RS i podnosioca prijave odbio žalbe i potvrdio presudu Osnovnog suda Banja Luka. 43. Podnosioci prijave navode u prijavi da je Osnovni sud u Banjoj Luci 2. jula godine dozvolio izvršenje pravosnažne presude, ali do isplate nikad nije došlo. 13. CH/03/13765, Ljiljana, Biljana i Dario DABIĆ 44. Osnovni sud u Banjoj Luci je, presudom broj P-1555/2000 od 23. avgusta godine, dosudio iznos od KM na ime naknade za materijalnu štetu i iznos od KM naknade za troškove postupka sa zakonskom kamatom od dana presuđenja porodici vojnika koji je poginuo godine, dok je služio u Vojsci RS. 45. Podnosioci prijave navode u podnesku dostavljenom uz prijavu da je Okružni sud u Banjoj Luci, presudom broj GŽ-760/00 od 3. jula godine, preinačio presudu Osnovnog suda u Banjoj Luci, broj P-1555/2000 od 23. avgusta 2001, te dosudio podnosiocima prijave iznos od KM na ime naknade nematerijalne štete. 46. Podnosioci prijava navode u prijavi da je Osnovni sud u Banjoj Luci, 19. septembra godine, dozvolio izvršenje pravosnažne presude, ali do isplate nikad nije došlo. 14. CH/03/13766, Ruža, Milica, Stana, Leposava i Milorad LUGANjA 47. Osnovni sud u Banjoj Luci je, presudom broj P-7980/99 od 27. februara godine, dosudio iznos od KM na ime naknade za materijalnu štetu i KM na ime naknade za nematerijalnu štetu sa kamatama i troškovima postupka porodici vojnika koji je poginuo godine, dok je služio u Vojsci RS. 48. Podnosioci prijave navode u prijavi da je Osnovni sud u Banjoj Luci 27. avgusta godine dozvolio izvršenje pravosnažne presude, ali do isplate nikad nije došlo. 15. CH/03/13767, Joksim, Ljubica, Bosa, Luketa i Senka BUHA 49. Osnovni sud u Banjoj Luci je, presudom broj P-1641/99 od 13. marta godine, dosudio ukupan iznos od KM na ime naknade za materijalnu štetu i KM na ime naknade za 7

8 nematerijalnu štetu sa kamatama i troškovima postupka, porodici vojnika koji su poginuli godine, dok su služili u Vojsci RS. 50. Okružni sud u Banjoj Luci je, presudom broj GŽ-976/00 od 6. februara godine, odlučujući po žalbi Vojske RS, djelimično uvažio žalbu i snizio iznos naknade dosuđene na ime nematerijalne štete na KM. Dio presude, koji se odnosi na naknadu materijalne štete, za troškove nabavke crnine i naknada za troškove postupka, se ukida, te se predmet u tom dijelu vraća na prvostepenom sudu na ponovno suđenje. 51. Podnosioci prijave navode u prijavi da je Osnovni sud u Banjoj Luci (datum nije naveden u prijavi) dozvolio izvršenje pravosnažne presude, ali do isplate nikada nije došlo. 16. CH/03/13770, Mićo i Dragica SOLOMUN 52. Osnovni sud u Banjoj Luci je, presudom broj P-972/99 od 11. maja godine, dosudio iznos od KM na ime naknade za materijalnu štetu i iznos od KM na ime naknade za nematerijalnu štetu sa kamatama i troškovima postupka porodici vojnika koji je poginuo godine, dok je služio u Vojsci RS. 53. Okružni sud u Banjoj Luci je, presudom broj GŽ-1258/00 od 11. februara godine, odlučujući po žalbi Vojske RS odbio žalbu i potvrdio presudu Osnovnog suda u Banjoj Luci. 54. Podnosioci prijava navode u prijavi da je Osnovni sud u Banjoj Luci 14. maja godine dozvolio izvršenje pravosnažne presude, ali do isplate nikad nije došlo. 17. CH/03/13771, Boro, Zora i Sanja KLEPIĆ 55. Osnovni sud u Banjoj Luci je, presudom broj P-5624/99 od 29. maja godine, dosudio ukupan iznos od KM na ime naknade za materijalnu štetu i KM na ime naknade za nematerijalnu štetu sa kamatama i troškovima postupka, porodici vojnika koji su poginuli godine, dok su služili u Vojsci RS. 56. Okružni sud u Banjoj Luci je, presudom broj GŽ-1394/00 od 1. novembra godine, odlučujući po žalbi Vojske RS, djelimično uvažio žalbu i snizio iznos naknade dosuđene na ime nematerijalne štete na KM, te iznos troškova postupka na KM. 57. Podnosioci prijave navode u prijavi da je Osnovni sud u Banjoj Luci 21. februara godine dozvolio izvršenje pravosnažne presude, ali do isplate nikada nije došlo. 18. CH/03/13773, Živko i Ljubica ŠVRLAN 58. Osnovni sud u Banjoj Luci je, presudom broj P-2232/99 od 15. marta godine, dosudio ukupan iznos od 2.965,63 KM na ime naknade za materijalnu štetu i KM na ime naknade za nematerijalnu štetu sa kamatama i troškovima postupka, porodici vojnika koji su poginuli godine, dok su služili u Vojsci RS. 59. Okružni sud u Banjoj Luci je, presudom broj GŽ-672/00 od 12. septembra godine, odlučujući po žalbi Vojske RS, djelimično uvažio žalbu i presudu Osnovnog suda ukinuo u dijelu kojim je podnositeljici prijave Ljubici Švrlan dosuđena naknada materijalne štete u iznosu od 2.965,65 KM i naknadu troškova postupka i predmet vratio prvostepenom sudu na ponovni postupak. 60. Podnosioci prijave navode u prijavi da je Osnovni sud u Banjoj Luci 15. novembra godine dozvolio izvršenje pravosnažne presude, ali do isplate nikada nije došlo. 19. CH/03/13774, Krstana, Danka, Dragica i Rade NAGRAISALOVIĆ 8

9 61. Osnovni sud u Banjoj Luci je, presudom broj P-3119/98 od 10. juna godine, dosudio podnosiocima prijave, porodici vojnika koji je poginuo godine tokom službe u Vojsci RS, naknadu za nematerijalnu štetu u ukupnom iznosu od KM i materijalnu štetu u iznosu od KM, sa kamatama i troškovima postupka u iznosu od KM. 62. Okružni sud u Banjoj Luci je, presudom broj Gž-117/2000 od 23. marta godine, odlučujući po žalbama Vojske RS i podnosilaca prijave, preinačio prvostepenu presudu tako što je snizio iznos koji je dosuđen za nematerijalnu štetu na ukupno KM. Iznos koji je dosuđen za materijalnu štetu je snižen na KM. Takođe, period relevantan za izračunavanje kamate na iznos dosuđen za materijalnu štetu je promijenjen, a povišen je i iznost dosuđen na ime sudskih troškova na KM. 63. Podnosioci prijave podnijeli su 17. aprila godine prijedlog za izvršenje presude Okružnog suda u Banjoj Luci od 23. marta godine, ali do isplate nikada nije došlo. 20. CH/03/13775, Vid i Rada VUČIĆ 64. Osnovni sud u Banjoj Luci je, presudom broj P-3119/98 od 10. juna godine, dosudio podnosiocima prijave, porodici vojnika koji je poginuo godine tokom službe u Vojsci RS, naknadu za nematerijalnu štetu u ukupnom iznosu od KM i materijalnu štetu u iznosu od KM, sa kamatama i troškovima postupka u iznosu od KM. 65. Okružni sud u Banjoj Luci je, presudom broj Gž-117/2000 od 23. marta godine, odlučujući po žalbama Vojske RS i podnosilaca prijave, preinačio prvostepenu presudu tako što je snizio iznos koji je dosuđen za nematerijalnu štetu na ukupno KM. Iznos koji je dosuđen za materijalnu štetu je snižen na KM. Takođe, period relevantan za izračunavanje kamate na iznos dosuđen za materijalnu štetu je promijenjen, a povišen je i iznost dosuđen na ime sudskih troškova na KM. 66. Podnosioci prijave podnijeli su 17. aprila godine prijedlog za izvršenje presude Okružnog suda u Banjoj Luci od 23. marta godine, ali do isplate nikada nije došlo. 21. CH/03/13776, Dragojla, Miroslav i Biljana JANjIĆ 67. Osnovni sud u Banjoj Luci je, presudom broj P-5257/99 od 10. maja godine, dosudio podnosiocima prijave, porodici vojnika koji je poginuo godine tokom službe u Vojsci RS, naknadu za nematerijalnu štetu u ukupnom iznosu od KM i materijalnu štetu u iznosu od KM, sa kamatama i troškovima postupka u iznosu od KM. 68. Presuda je postala pravosnažna 21. augusta godine. 69. Podnosioci prijave podnijeli su 6. septembra godine prijedlog za izvršenje presude Osnovnog suda u Banjoj Luci od 10. maja godine, ali do isplate nikada nije došlo. 22. CH/03/13777, Dušanka, Gojko i Gordana MACANOVIĆ 70. Osnovni sud u Banjoj Luci je, presudom broj P-3343/99 od 6. marta godine, dosudio podnosiocima prijave, porodici vojnika koji je poginuo tokom službe u Vojsci RS, naknadu za nematerijalnu štetu u ukupnom iznosu od KM i materijalnu štetu u iznosu od KM, sa kamatama i troškovima postupka u iznosu od KM. 71. Okružni sud u Banjoj Luci je, presudom broj Gž-1373/00 od 22. marta godine, odlučujući po žalbama Vojske RS i podnosilaca prijave, preinačio prvostepenu presudu tako što je snizio iznos koji je dosuđen za nematerijalnu štetu na ukupno KM. Iznos koji je dosuđen za materijalnu štetu je snižen na KM. Takođe, period relevantan za izračunavanje kamate na 9

10 iznos dosuđen za materijalnu štetu je promijenjen, a snižen je i iznos dosuđen na ime sudskih troškova na KM. 72. Podnosioci prijave podnijeli su 17. aprila godine prijedlog za izvršenje presude Okružnog suda u Banjoj Luci od 22. marta godine, ali do isplate nikada nije došlo. 23. CH/03/13778, Anka KOSTIĆ 73. Osnovni sud u Banjoj Luci je, presudom broj P-2095/99 od 21. decembra godine, dosudio podnositeljici prijave i ostalim članovima porodice vojnika koji je poginuo godine tokom službe u Vojsci RS, naknadu za nematerijalnu štetu u ukupnom iznosu od KM i materijalnu štetu u iznosu od KM, sa kamatama i troškovima postupka. 74. Okružni sud u Banjoj Luci je, presudom broj Gž-328/01 od 27. septembra godine, odlučujući po žalbama Vojske RS i podnosilaca prijave, preinačio prvostepenu presudu tako što je snizio iznos koji je dosuđen za nematerijalnu štetu na ukupno KM. U ostalom dijelu, presuda je ostala neizmjenjena. 75. Podnositeljica prijave podnijela je 27. oktobra godine prijedlog za izvršenje presude Okružnog suda u Banjoj Luci od 27. septembra godine, ali do isplate nikada nije došlo. 24. CH/03/14588, Radojka GAJIĆ 76. Osnovni sud u Loparama je, presudom broj P-183/2001 od 19. novembra godine, dosudio podnositeljici prijave naknadu materijalne štete u iznosu od KM na ime naknade za materijalnu štetu pričinjenu na stambenom objektu i nekretninama podnositeljice prijave koje je Vojska RS koristila tokom perioda rata, sa kamatama i troškovima postupka. 77. Presuda je postala pravosnažna 3. marta godine. 78. Podnositeljica prijave je 28. maja godine Osnovnom sudu u Banjoj Luci podnijela prijedlog za izvršenje pravosnažne presude. 79. Osnovni sud u Banjoj Luci nije odlučio o prijedlogu do dana donošenja ove odluke. III. POSTUPAK PRED KOMISIJOM 80. Prijave su podnesene i registrovane u Domu između 22. maja i 2. septembra godine. 81. U periodu između 30. septembra i 7. novembra godine, Dom je proslijedio prijave Bosni i Hercegovini i Republici Srpskoj radi dostavljanja zapažanja o prihvatljivosti i meritutmu prijava. 82. Tužena strana, Republika Srpska je u periodu između 8. oktobra i 15. novembra godine dostavila svoja pisana zapažanja o prihvatljivosti i meritumu prijava, koja su proslijeđena podnosiocima prijava. 83. Tužena strana Bosna i Hercegovina nije dostavila svoja pisana zapažanja o prihvatljivosti i meritumu prijava. 84. S obzirom na sličnost između činjenica u predmetima i žalbenih navoda podnosilaca prijava, Komisija je odlučila da ove prijave spoji u skladu s pravilom 33. Pravila procedure Komisije. IV RELEVANTNE ZAKONSKE ODREDBE 10

11 85. Zakon o odbrani ( Službeni glasnik Republike Srpske, br: 7/92, 53/93, 67/93, 48/94 i 21/96) Član 31. Građani čija su materijalna sredstva popisana za potrebe Vojske, civilne zaštite, službe osmatranja i obavještavanja ili za druge potrebe odbrane, dužni su da, na zahtjev Ministarstva odbrane, ta sredstva dopreme na određeno mjesto u ispravnom stanju. Građani su dužni da o svakoj promjeni nastaloj kod popisanih materijalnih sredstava, u roku od petnaest dana, obavijeste Ministarstvo odbrane, odnosno nadležnu organizacionu jedinicu tog ministarstva. Vlada donosi propis o načinu uzimanja i utvrđivanja naknade za materijalna sredstva, koja se uzimaju za potrebe odbrane. 86. Zakon o odlaganju od izvršenja sudskih odluka na teret sredstava budžeta Republike Srpske po osnovu isplate naknade materijalne i nematerijalne štete nastale usljed ratnih dejstava i po osnovu isplate stare devizne štednje ( Službeni glasnik Republike Srpske, br. 25/02 i 51/03) Član 1. Ovim zakonom odlaže se izvršenje sudskih odluka na teret sredstava budžeta Republike Srpske po osnovu isplate naknade materijalne i nematerijalne štete nastale usljed ratnih dejstava i po osnovu isplate stare devizne štednje, kao i ostalih sudskih odluka, vansudskih poravnanja i drugih upravnih akata po osnovu potraživanja iz perioda ratnih dejstava, a donesenih do dana stupanja na snagu ovog zakona. (...) Član 2. Pod materijalnom i nematerijalnom štetom nastalom usljed ratnih dejstava podrazumijeva se šteta nastala usljed ratnih dejstava u Republici Srpskoj u periodu između 20. maja godine do 19. juna godine Zakon o privremenom odlaganju od izvršenja potraživanja iz budžeta Republike Srpske ( Službeni glasnik Republike Srpske, br. 11/03 i 63/04) Član 1. Ovim zakonom privremeno se odlaže od izvršenja izmirenje potraživanja iz budžeta Republike Srpske po osnovu unutrašnjeg javnog duga. 11

12 Član 2. Pod unutrašnjim dugom podrazumijeva se javni dug budžeta Republike Srpske pravnim i fizičkim licima nastao do 31. decembra godine i to: - potraživanja nastala za vrijeme rata i neposredne ratne opasnosti u periodu od godine do 19. juna godine, - izvršne sudske odluke i druga akta na teret budžeta Republike Srpske. [...] Član 3. Privremeno odlaganje na osnovu ovog zakona, primjenjivaće se do donošenja zakona, kojima će se regulisati način izmirenja, potraživanja iz Budžeta Republike Srpske po osnovu unutrašnjeg duga, a najkasnije do 31. decembra godine. [...] 88. Zakon o utvrđivanju i načinu izmirenja unutrašnjeg duga Republike Srpske ( Službeni glasnik Republike Srpske, broj 63/04) Član 1. Ovim zakonom se uređuje postupak, način i rokovi utvrđivanja i izmirivanja unutrašnjeg duga Republike Srpske (u daljem tekstu: unutrašnji dug) prema fizičkim i pravnim licima, u ukupnom iznosu do 1.761,7 miliona KM. Član 2. Izmirenje unutrašnjeg duga vrši se u skladu sa odredbama ovog zakona na način koji obezbjeđuje i podržava makroekonomsku stabilnost i fiskalnu održivost Republike Srpske. [...] Član 3. Pod unutrašnjim dugom, u smislu ovog zakona, podrazumijevaju se: [...] 3. Obaveze po osnovu materijalne i nematerijalne štete nastale u periodu ratnih dejstava od 20. maja do 19. juna godine u iznosu do 600,0 miliona KM. [...] Član 18. Materijalna i nematerijalna šteta nastala u periodu ratnih dejstava od 20. maja godine do 19. juna godine, u iznosu do 600,00 miliona KM, predstavlja naknadu štete pravnim i fizičkim licima kojima je pravosnažnim sudskim odlukama ili vansudskim poravnanjima priznato pravo na naknadu materijalne i nematerijalne štete, kao i pravnim i fizičkim licima kojima će se pravo na naknadu štete regulisati posebnim zakonom. 12

13 Član 19. Način i rokovi verifikacije pojedinačnih potraživanja po osnovu materijalne i nematerijalne štete nastale u periodu ratnih dejstava od 20. maja godine do 19. juna godine regulisaće se posebnim zakonom. Sudovi su obavezni da dostavljaju Ministarstvu finansija pravosnažne sudske presude i ostale sudske odluke koje se odnose na materijalnu i nematerijalnu štetu iz člana 18. ovog zakona. [...] Član 20. Kamata na obaveze iz člana 18. ovog zakona, otpisuje se u cjelosti i ne predstavlja obavezu Republike Srpske. Ukoliko su obaveze verifikovane na način propisan članom 19. ovog zakona, veće od iznosa utvrđenog u članu 18. ovog zakona, razlika se otpisuje srazmjernim umanjenjem pojedinačnih obaveza i ne predstavlja obavezu Republike Srpske. Član 21. Obaveze iz člana 18. ovog zakona, nakon izvršene verifikacije, a najkasnije do 31. decembra godine izmiriće se emisijom obveznica pod sljedećim uvjetima: 1.sa rokom dospijeća do 50 godina, 2.isplatom u deset jednakih godišnjih rata, počev devet godina prije krajnjeg datuma dospijeća, 3.bez kamate. Član 22. U smislu ovog Zakona, obveznica predstavlja elektronski zapis, izdat od strane Republike Srpske ili u ime Republike Srpske, u cilju izmirenja unutrašnjeg duga, koji je registrovan u elektronskom registru, a sadrži pravo na isplatu na određeni datum po dospijeću zajedno sa kamatom, ako je ovim Zakonom predviđena, a koji ne može biti realizovan ili prenesen bez elektronskog zapisa. Emisija i način izdavanja svake serije obveznica u skladu sa odredbama ovog zakona vrši se posebnom odlukom Vlade Republike Srpske. Na emisiju i promet obveznica primjenjuju se odredbe Zakona o hartijama od vrijednosti koji važi u Republici Srpskoj. Obveznice definisane ovim zakonom glase na ime, u konvertibilnim markama su (KM), prenosive su bez ograničenja, u nematerijalnom su obliku i registruju se u Centralnom registru hartija od vrijednosti Banja Luka. Nominalna vrijednost obveznica emitovanih u skladu sa odredbama ovog zakona iznosi 1 KM. Iznosi u pfeninzima dobijeni preračunavanjem se otpisuju. 13

14 Obveznice izdate u skladu sa ovim Zakonom predstavljaće unutrašnji dug Republike Srpske, odnosno monetarnu obavezu Republike Srpske, izražen u domaćoj valuti, isključujući dug Republike Srpske po osnovu međunarodnih sporazuma, a za koji je zajmoprimac Ministarstvo finansija Republike Srpske, u ime Republike Srpske. Član 23. Stupanjem na snagu ovog zakona prestaje da važi Zakon o privremenom odlaganju od izvršenja potraživanja po osnovu izvršnih odluka na teret budžeta Republike Srpske ( Službeni glasnik Republike, broj 110/03) i Zakon o izmjenama Zakona o privremenom odlaganju od izvršenja potraživanja iz budžeta Republike Srpske, koji je Narodna skupština Republike Srpske donijela 29. juna godine. 89. Zakon o obligacionim odnosima ( Službeni list Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije, br. 29/78, 39/85, 45/89 i 57/89 i Službeni glasnik Republike Srpske, broj 17/93) Član 185. (1) Odgovorno lice dužno je uspostaviti stanje koje je bilo prije nego što je šteta nastala. [...] (3) Kad uspostavljanje ranijeg stanja nije moguće, ili kad sud smatra da nije nužno da to učini odgovorno lice, sud će odrediti da ono isplati oštećeniku odgovarajuću svotu novca na ime naknade štete. [...] Član 186. Obaveza naknade štete smatra se dospjelom od trenutka nastanka štete. [...] Član 189. (2) Visina naknade štete određuje se prema cijenama u vrijeme donošenja sudske odluke, izuzev u slučaju kad zakon naređuje što drugo. Član 190. Sud će, uzimajući u obzir i okolnosti koje su nastupile poslije prouzrokovanja štete, dosuditi naknadu u iznosu koji je potreban da se oštećenikova materijalna situacija dovede u ono stanje u kome bi se nalazila da nije bilo štetne radnje ili propuštanja. 14

15 Član 227. Dužnik koji zakasni sa ispunjenjem novčane obaveze duguje, pored glavnice, i zateznu kamatu po stopi utvrđenoj saveznim zakonom. 90. Zakon o izvršnom postupku ( Službeni list Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije, br. 20/78, 6/82, 74/87, 57/89, 20/90,27/90 i 35/91, te Službeni glasnik Republike Srpske, br. 17/93 i 14/94). Član 10. U postupku izvršenja i obezbjeđenja sud je dužan da postupa hitno. Sud je dužan da predmete uzima u rad redom kako ih je primio, osim ako priroda potraživanja ili posebne okolnosti zahtijevaju da se postupi drukčije. Član 18. Sudska odluka ili odluka donesena u prekršajnom postupku izvršna je ako je postala pravosnažna i ako je protekao rok za dobrovoljno izvršenje dužnikove obaveze. [...] [...] Član 39. Rješenje o izvršenju na novčanom potraživanju dostavlja se i dužnikovom dužniku, a rješenje o izvršenju na sredstvima na računu dužnika dostavlja se i jedinici organizacije koja obavlja poslove platnog prometa kod koje se vode ta sredstva. 91. Zakon o izvršnom postupku ( Službeni glasnik Republike Srpske, broj 59/03 stupio na pravnu snagu 1. avgusta godine) Član 5. (1) U postupku izvršenja sud je dužan da postupa hitno. (2) Sud je dužan da predmete uzima u rad redom kako ih je primio, osim ako priroda potraživanja ili posebne okolnosti zahtijevaju da se postupi drugačije. (1) Izvršne isprave su: Član 23. 1) izvršna odluka sudova i izvršno sudsko poravnanje, [...] 15

16 Član 25. (1) Sudska odluka kojom je naloženo ispunjenje potraživanja na neko davanje ili činjenje izvršna je ako je postala pravosnažna i ako je protekao rok za dobrovoljno ispunjenje. (...) Član 170. (1) Ako banka smatra da postoje zakonske ili druge smatnje za izvršenje po odredbama glave XII ovog zakona, zadržaće rješenje o izvršenju, izvršiti zapljenu sredstava izvršenika i o smetnjama obavijestiti sud. (2) Ako se radi o smetnjama trajne prirode sud će obustaviti postupak a u slučaju drugih razloga obavijestiće tražioca izvršenja i banku o daljem postupanju. Član 232. Danom stupanja na snagu ovog zakona prestaju da važe odredbe Zakona o izvršnom postupku ( Službeni list Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije, br. 20/78, 6/82, 74/87, 57/89, 20/90,27/90 i 35/91, te Službeni glasnik Republike Srpske, br. 17/93 i 14/94). Član 229. Postupak izvršenja započet do dana stupanja na snagu ovog zakona okončaće se po odredbama ovog zakona. V. ŽALBENI NAVODI 92. Podnosioci prijava navode povrede svojih prava zaštićenih članom 6. stav 1 i članom 13. Evropske konvencije, kao i članom 1. Protokola broj 1 uz Evropsku konvenciju. Žale se da organi tužene strane nisu postupili u skladu sa pravosnažnim sudskim odlukama kojima se Vojsci RS i Ministarstvu unutrašnjih poslova Republike Srpske naređuje da im isplati naknadu za materijalnu i nematerijalnu štetu koju su pretrpjeli u toku rata. Podnosioci prijava traže od Komisije da naredi tuženoj strani da odmah izvrši pravosnažne sudske odluke donesene u njihovu korist. VI. ODGOVOR TUŽENE STRANE A. Bosna i Hercegovina 93. Neki od podnosilaca prijava su kao tuženu stranu označili i Bosnu i Hercegovinu. Bosna i Hercegovina nije dostavila izjašnjenje o prihvatljivosti i meritumu prijava. B. Republika Srpska 94. Republika Srpska je u periodu izumeđu između 8. oktobra godine i 15. novembra godine dostavila svoja zapažanja o prihvatljivosti i meritumu pojedinačnih prijava. Tužena strana smatra da su činjenice predočene u prijavama neosporne. Tužena strana, takođe, smatra da su prijave prihvatljive. 95. U pogledu merituma prijava, tužena strana tvrdi da nije prekršila prava podnosilaca prijava zaštićena članom 6. Evropske konvencije, jer im je bio omogućen pristup sudu, a rasprave u njihovim predmetima su održane u razumnom roku. 16

17 96. U vezi sa članom 1. Protokola broj 1 uz Evropsku konvenciju, tužena strana objašnjava da su prema budžetu tužene upućena enormna finansijska potraživanja po osnovu stare devizne štednje i isplate ratne odštete. Da bi omogućila normalne finansijske tokove, tužena strana je donijela moratorij na pomenuta potraživanja usvajanjem Zakona o odlaganju. Usljed toga, tužena strana je mišljenja da su ispunjeni uslovi izuzetaka iz stava 2. člana 1. Protokola broj 1, jer je tužena strana trenutno ograničila prava na imovinu podnosilaca prijava u javnom, odnosno opštem interesu. Prema tome, tužena strana je mišljenja da su prijave neosnovane u meritumu. 97. Tužena strana tvrdi da ona nema slobodu i pravo da samoinicijativno rješava pitanje izmirenja obaveza po osnovu stare devizne štednje i isplate ratne štete, te da se ova materija mora regulisati na nivou države u koordinaciji oba entiteta. Štaviše, da se ne bi ugrozili sporazumi o zajmovima s MMF-om, ta strategija za izmirenje unutrašnjeg duga mora se usaglasiti sa Svjetskom bankom, MMF-om i OHR-om. Kao potvrdu ovih navoda, tužena strana je dostavila brojne dokumente u svrhu dokazivanja tekućih pregovora između vlasti Republike Srpske, vlasti na državnom nivou, te Svjetske banke, MMF-a i OHR-a, uključujući i uspostavljanje radnih grupa. 98. Takođe, tužena strana je navela da bi isplata po presudama donesenim u korist podnosilaca prijava u konkretnim predmetima dala ovim podnosiocima prijava nepravednu prednost u odnosu na hiljade građana u istoj ili sličnoj situaciji. Tužena strana navodi da se pred Osnovnim sudom u Banjoj Luci nalazi tužbi za nadoknadu ratne štete. Povrh toga, tužena strana navodi da ima prijedloga da se obaveze mogu izmiriti samo u visini od 10% društvenog proizvoda, a da se ostale obaveze otpišu. 99. Tužena strana takođe navodi da iznos potraživanja na teret budžeta nastalih usljed stare devizne štednje i potraživanja za ratnu štetu iznosi više od godišnjeg budžeta, te da je ekonomski nemoguće isplatiti sva potraživanja za ratnu štetu, niti se to može očekivati od tužene strane. V. Mišljenje amicus curiae Pravnog odjela Kancelarije Visokog predstavnika za Bosnu i Hercegovinu 100. Komisija se, zbog značajnih pitanja koja se pokreću ovim prijavama, ali i drugim prijavama koje je već razmatrala u odnosu na Bosnu i Hercegovinu i Federaciju Bosne i Hercegovine (vidi Odluku o prihvatljivosti i meritumu, broj CH/02/12468 i CH/03/15129 od 7. septembra godine, Šemso Kadrić i dr. protiv Bosne i Hercegovine i Federacije Bosne i Hercegovine; u daljnjem tekstu: odluka Kadrić i dr), zatražila amicus curiae mišljenje od Kancelarije Visokog predstavnika za Bosnu i Hercegovinu Komisija je kao prvo značajno pitanje tražila od Kancelarije Visokog predstavnika za Bosnu i Hercegovinu (u daljnjem tekstu: OHR) da odgovori da li smatra da je isplata ratne štete isključiva odgovornost države ili samo entiteta i Brčko Distrikta ili svih zajedno, te kakve bi bile implikacije na ekonomsku stabilnost države Bosne i Hercegovine i njenih administrativnih jedinica ukoliko bi se za isplatu ratne štete predvidjela odgovornost države OHR ističe da ni država ni Brčko Distrikt trenutno ne predviđaju odgovornost za ratne štete i nijedna vlada ne daje informacije o potraživanjima ili izvršenim presudama za ratne štete. U Republici Srpskoj, Narodna skupština je usvojila Zakon o utvrđivanju prava i naknadi materijalne i nematerijalne štete nastale u periodu od 20. maja do 19. juna godine (u vrijeme pisanja ovog mišljenja nije bio objavljen u Službenom glasniku), kojim se, inter alia, predviđa vansudsko poravnanje zaostalih potraživanja i produženje roka za podnošenje prijava za određena potraživanja do februara godine. Bitno je zapaziti da se, za razliku od relevantnog Zakona o potraživanjima po osnovu ratne štete Federacije, Zakon o privremenom odgađanju i Zakon o unutrašnjem dugu Republike Srpske, primjenjuju isključivo na potraživanja prema ovom entitetu, a ne i na potraživanja prema opštinama Iako smatra da bi bilo primjereno učvrstiti odgovornost na entitetskom nivou, OHR priznaje da država još uvijek može snositi odgovornost da osigura da izmirenje potraživanja po osnovu 17

18 ratne štete u svakom od entiteta bude u skladu sa ustavnim obavezama države da osigura vidove zaštite garantovane prema Evropskoj konvenciji. Naime, Bosna i Hercegovina je dužna jamčiti zaštitu ljudskih prava na cijeloj teritoriji države, dok su entiteti, kao niže administrativne jedinice u sastavu države, podređeni opštoj dužnosti države da se obezbijedi usklađenost sa Evropskom konvencijom. Ta opšta dužnost, navodi dalje OHR, povlači za sobom i iziskuje državni sistem za koji može biti potreban okvirni zakon na državnom nivou, kojim su standardizovani materijalni i proceduralni mehanizmi zaštite u izmirivanju ratnih šteta. OHR ističe da bi se takvim okvirnim zakonom ili usklađenim entitetskim zakonom morali obraditi pitanja na koja je ukazao Ustavni sud Bosne i Hercegovine u svojoj Odluci, AP-288/03, Nevenka Lončar, Slavica Lončar i Jovica Lončar protiv Republike Srpske, od 17. decembra godine (u daljnjem tekstu: odluka Lončar i dr) i u naknadnim odlukama po ovom pitanju. U ovom kontekstu, OHR smatra da bi za Komisiju moglo biti primjereno da dâ upute o neophodnosti državnog okvirnog zakona i svakog vida usklađivanja između entitetskih zakona Međutim, OHR ističe da bez obzira na to da li su država i entiteti odgovorni solidarno ili svako za sebe, implikacije za ekonomsku stabilnost zemlje su dalekosežne. OHR se poziva na mišljenje MMF-a, na koje je već ukazao u svom amicus curiae mišljenju u Odluci o prihvatljivosti i meritumu Komisije, CH/98/375 i dr, Besarović i dr. protiv Bosne i Hercegovine i Federacije Bosne i Hercegovine, od 6. aprila godine (u daljnjem tekstu: odluka Besarović i dr), da se zemlje čiji javni dug prelazi iznos od 50% njihovog bruto domaćeg proizvoda (u daljnjem tekstu: BDP) suočavaju s visokom opasnošću od pojave ekonomske krize. Priznavajući takav rizik, Bosna i Hercegovina, Brčko Distrikt i entiteti su zajednički odobrili "Strateški plan za izmirenje javnih dugova" kako bi se prestrukturirale kombinovane obaveze po neto sadašnjoj vrijednosti od 10% BDP-a za godinu ("Službeni glasnik Republike Srpske", broj 108/03 i "Službene novine Federacije Bosne i Hercegovine", broj 63/03) U odnosu na pitanje procjene ratne štete u Bosni i Hercegovini i dijela koji otpada na materijalnu i posebno, na nematerijalnu štetu, OHR ističe da su procjene maksimalnog iznosa mogućih obaveza za potraživanja ratne štete, podnesene sudovima i upravnim organima, 900 miliona za Federaciju i 6 milijardi za Republiku Srpsku. OHR navodi da u Federaciji Bosne i Hercegovine pregled stanja u sudovima, iako još nije sasvim okončan, ukazuje da bi potraživanja za materijalnu štetu mogla dostići 350 miliona KM, a potraživanja po osnovu nematerijalne štete 50 miliona KM, što ukazuje na potencijalno smanjenje ukupnih obaveza za 500 miliona KM. Takođe, OHR navodi da su se predsjednici svih kantonalnih sudova dogovorili da pripreme analizu na osnovu informacija raspoloživih u svojim sudovima. Međutim, OHR navodi da je u Republici Srpskoj situacija još neizvjesnija. Provobitna procjena je bila približno 6 milijardi KM za materijalne i nematerijalne štete. OHR ukazuje da je nesrazmjeran broj i obim potraživanja između entiteta očigledno neposredan rezultat različitih entitetskih propisa U odnosu na pitanje opravdanosti otpisa kamata koji je predviđen zakonima o unutrašnjem dugu u oba entiteta, OHR ističe da su potraživanja ratne štete i potraživanja po osnovu stare devizne štednje podudarna po tome što predstavljaju veliko opterećenje za državu i njene teritorijalne jedinice. Visina potencijalnog duga za potraživanja po osnovu ratne štete predstavlja sličan teret za javne finansije i stoga se javni interes u očuvanju makroekonomske stabilnosti otpisivanjem kamata na ova potraživanja na sličan način zadovoljava. OHR se u ovom dijelu poziva i na odluku Besarović i dr, te ističe da su kod obaveza za potraživanja po osnovu ratne štete, kao i kod stare devizne štednje, uključeni isti ciljevi koji su priznati kao legitimni u odluci Besarović i dr, a to su oni ciljevi "koji služe da se izvrši određena ekonomska reforma", te da bi prikladan standard kontrole trebao biti onaj koji se odnosi na kontrolu proizvoljnosti. OHR smatra pravičnim da se ustanovi da otpis kamata potpada pod nužno široko polje procjene organa vlasti koje uživaju države ugovornice pri definisanju složenih ekonomskih politika Izjašnjavajući se o opravdanosti postojećeg zakonskog modaliteta isplate "ratne štete", OHR je, između ostalog, ukazao na ukupne obaveze koje duguje Bosna i Hercegovina, kako unutrašnje tako i vanjske, u iznosu od 44 milijarde KM, ili što je približno četiri puta više od vrijednosti svih roba i usluga proizvedenih u Bosni i Hercegovini tokom godine. OHR ističe 18

19 da taj dug za državu kao što je Bosna i Hercegovina, negativno utiče na njenu sposobnost da se razvija i osigura radna mjesta i javne službe za svoje građane. U slučaju kada neizmirena potraživanja prema vladi prijete da ugroze ekonomsku stabilnost i razvoj šireg poslovnog okruženja, domaći i strani investitori oklijevaju da investiraju u državu koja će možda morati da poveća poreze da bi platila dugove. OHR se poziva i na mišljenje MMF-a da će se samo održivim izmirenjem domaćih potraživanja (po osnovu stare devizne štednje, ratne štete, neisplaćenih javnih dugova, privatizacijskih vaučera i drugih potraživanja prema vladi) izbjeći prevelik pritisak na budžet. Takođe, OHR smatra da je, uz ključne elemente predloženog načina izmirenja koje je poništio Ustavni sud, odnosno Komisija, u predmetima Lončar i dr. i Besarović i dr, trošak (u smislu neto sadašnje vrijednosti) podmirenja domaćih potraživanja postao veoma nesiguran. On će najvjerovatnije uveliko preći 10% BDP-a izraženo kao neto sadašnja vrijednost i stoga zahtijeva primarni višak u iznosu daleko većem od 1% BDP-a, da bi se postigla fiskalna održivost. Pod tim uslovima, OHR ističe da će vlada trebati da realizuje mnogo intenzivniji primarni višak nego što je to predviđeno entitetskim zakonima o izmirenju unutrašnjeg duga, te da se time ograničava mogućnost države da finansira ključne javne rashode, što uključuje neophodne javne investicije i socijalne programe, što ima izrazito negativan uticaj na ekonomski razvoj (opširnije u odluci Kadrić i dr, tačke 63-67) OHR takođe zaključuje da će, u cilju ostvarenja fiskalno održivog izmirenja duga, biti potrebno platiti povjerioce dugoročnim obveznicama što bude duži rok dospijeća, to će biti niža neto tekuća vrijednost date nominalne vrijednosti. OHR ističe da se oba entitetska budžeta već nalaze pred ozbiljnim potencijalnim deficitom, čak i da se ne razmatraju potraživanja po osnovu stare devizne štednje ili ratne štete. Stoga, OHR zaključuje da je izdavanje obveznica kojima će se izmirivati ova potraživanja u roku od nekoliko godina, neophodno za bilo kakvo rješenje Na pitanje Komisije da li zakonska rješenja nude garanciju kojom bi se godišnja inflaciona stopa za obveznice neutralizovala, OHR je odgovorio da se u ovom trenutku, pravnim propisima ne nudi takva garancija kojom bi se godišnja inflaciona stopa za obveznice neutralizovala Izjašnjavajući se o različitom tretmanu unutrašnjeg duga po osnovu devizne štednje i "ratne štete" prema zakonima o unutrašnjem dugu u oba entiteta, te članu 1. Protokola broj 1 uz Evropsku konvenciju, OHR ističe da se njihove pozicije razlikuju, između ostalog, i po prirodi ishodišnog potraživanja, ali i po različitim propisima kojima se uređuje način na koji se takva potraživanja rješavaju. Međutim, i pored različite zakonodavne osnove, posmatrano u kontekstu šireg polja procjene koje je dato državama potpisnicama u sprovođenju privrednih reformi, OHR smatra da takvo različito tretiranje, ne izlazi izvan okvira Evropske konvencije, kao i da različit odnos prema ovim kategorijama potraživanja, spada u direktnu diskrecionu nadležnost Bosne i Hercegovine U vezi sa obustavama isplate ratne štete koja je utvrđena pravosnažnim presudama sudova, OHR smatra da način isplate koji je utvrđen zakonima o unutrašnjem dugu u oba entiteta ne predstavlja uplitanje u pravo na pristup sudu u smislu člana 6. Evropske konvencije, ukoliko je obustava vremenski ograničena, i uz uvjet da se mehanizmom za takvu obustavu osigurava da takva obustava ne bude trajna OHR apelira na Komisiju da razmotri sve ekonomske okolnosti koje se odnose na kumulativne dugove države i entiteta, te da u ovom kontekstu pruži organima vlasti dodatne smjernice u vezi sa izmjenama i dopunama zakona kako bi oni bili usklađeni sa zahtjevima Evropske konvencije. VII. MIŠLjENjE KOMISIJE A. Prihvatljivost A.1. Uvod 19