ODLUKA O PRIHVATLJIVOSTI I MERITUMU

Transcription

1 HUMAN RIGHTS COMMISSION WITHIN THE CONSTITUTIONAL COURT OF BOSNIA AND HERZEGOVINA KOMISIJA ZA LJUDSKA PRAVA PRI USTAVNOM SUDU BOSNE I HERCEGOVINE ODLUKA O PRIHVATLJIVOSTI I MERITUMU Predmet br. Milidrag OBRAD protiv REPUBLIKE SRPSKE Komisija za ljudska prava pri Ustavnom sudu Bosne i Hercegovine, na zasjedanju u plenarnom sastavu od 5. jula godine, sa sljedećim prisutnim članovima: Gosp. Jakob MÖLLER, Predsjednik Gosp. Miodrag PAJIĆ, Potpredsjednik Gosp. Želimir JUKA Gosp. Mehmed DEKOVIĆ Gosp. Andrew GROTRIAN Gosp. J. David YEAGER, Arhivar Gđa Olga KAPIĆ, Zamjenica arhivara Gđa Meagan HRLE, Zamjenica arhivara Razmotrivši gore spomenutu prijavu podnesenu Domu za ljudska prava za Bosnu i Hercegovinu u skladu sa članom VIII(1) Sporazuma o ljudskim pravima (u daljem tekstu: Sporazum) sadržanom u Aneksu 6 uz Opšti okvirni sporazum za mir u Bosni i Hercegovini; Konstatujući da je Dom za ljudska prava za Bosnu i Hercegovinu (u daljem tekstu: Dom) prestao da postoji 31. decembra godine i da je Komisija za ljudska prava pri Ustavnom sudu Bosne i Hercegovine (u daljem tekstu: Komisija) dobila mandat prema Sporazumu u skladu sa članom XIV Aneksa 6 uz Opšti okvirni sporazum za mir u Bosni i Hercegovini koji je zaključen 22. i 25. septembra godine (u daljem tekstu: Sporazum iz godine) da odlučuje o predmetima podnesenim Domu do 31. decembra godine; Usvaja sljedeću odluku u skladu sa članom VIII(2)(a) i članom VIII(2)(c) Sporazuma, članovima 5 i 9 Sporazuma iz godine, kao i pravilima 50, 54, 56 i 57 Pravila procedure Komisije:

2 I UVOD 1. Prijava se odnosi na krivični postupak koji je pokrenuo podnosilac prijave protiv privatnog lica za krivično djelo klevete po Krivičnom zakonu Republike Srpske. Podnosilac prijave se žali da presuda nije donesena u razumnom roku i da se, nakon toga, odustalo od krivičnog postupka zato što je predmetno krivično djelo zastarjelo. 2. Prijava pokreće pitanja u pogledu prava podnosioca prijave na pravično suđenje po članu 6 Evropske konvencije o ljudskim pravima (u daljem tekstu: Konvencija). II POSTUPAK PRED DOMOM I KOMISIJOM 3. Prijava je podnesena Domu 8. juna godine. Podnosioca prijave zastupa gosp. Igor Sjerikov, advokat iz Banje Luke, Republika Srpska. 4. Dom je 15. avgusta godine primio pismo podnosioca prijave sa priloženim dodatnim informacijama. 5. Dom je 5. septembra godine razmatrao prijavu i odlučio da je proslijedi Republici Srpskoj radi komentara o prihvatljivosti i meritumu po članu 6 Konvencije. Prijava je proslijeđena 27. septembra godine. 6. Dom je 15. novembra godine primio pismo podnosioca prijave sa priloženim dodatnim dokumentima. 7. Dom je 27. novembra godine primio zapažanja Republike Srpske o prihvatljivosti. 8. Dom je 19. decembra godine primio odgovor podnosioca prijave na zapažanja tužene Strane od 27. novembra godine. 9. Dom je 18. januara godine dobio pismo tužene Strane u pogledu zahtjeva podnosioca prijave za kompenzaciju. 10. Dom je 12. maja godine primio pismo podnosioca prijave, u kojem on obavještava Dom da želi da ostane pri svom zahtjevu za kompenzaciju. 11. Komisija je 12. maja godine, kao odgovor na svoj zahtjev, dobila pismo podnosioca prijave, u kojem se objašnjavaju određene činjenice. 12. Komisija je 6. maja godine i 5. jula godine raspravljala o prihvatljivosti i meritumu prijave. Posljednjeg datuma donijela je ovu odluku. III ČINjENICE 13. Podnosilac prijave je profesor sociologije na Građevinskoj školi u Banjoj Luci od godine. 14. Podnosilac prijave je 3. juna godine pokrenuo privatnu tužbu protiv svoje kolegice M.K. zato što je M.K. dala lažne izjave o ponašanju podnosioca prijave i njegovim sposobnostima kao profesora. Osnovni sud u Banjoj Luci je 30. oktobra godine donio presudu kojom se M.K. oglašava krivom za krivično djelo klevete i osudio je na novčanu kaznu od 3.000,00 dinara. 15. Podnosilac prijave je ponovo 8. oktobra godine podnio privatnu tužbu protiv M.K.. M. K. je tada bila zaposlena na Filozofskom fakultetu u Banjoj Luci. Podnosilac prijave je tvrdio da 2

3 je M.K. počinila krivično djelo klevete davanjem lažnih izjava o njemu koje su mogle narušiti njegovu čast i reputaciju. M.K. je, između ostalog, izjavila da je podnosilac prijave loše postupao prema njoj dok je bila učenik, da je masovno obarao učenike s čim je htio prikriti svoj lopovluk i nerad, te da nije sposoban održati predavanje. Podnosilac prijave je tvrdio da su povrijeđena njegova prava zaštićena članovima 80 i 81 Krivičnog zakona Republike Srpske (u daljem tekstu: Krivični zakon) (vidi tačke 20 i 21dole). 16. Osnovni sud u Banjoj Luci je 16. juna godine donio presudu kojom se M.K. oglašava krivom za jednu od optužbi koje je iznio podnosilac prijave, tačnije optužbu po članu 80(1) Krivičnog zakona (vidi tačku 20 dole). Osnovni sud je naveo da je u toku dokaznog postupka preispitao presudu Osnovnog suda od 30. oktobra godine, žalbu podnosioca prijave od 20. jula godine protiv presude i Izvještaj Međuopštinskog pedagoškog zavoda. Provjerio je i diplome podnosioca prijave, njegove nastavne vještine i teme koje obrađuje na časovima, te je zaključio da je podnosilac prijave profesionalac sa zadovoljavajućim vještinama. Stoga je Osnovni sud zaključio da su izjave M.K. neistinite i osudio je na dva mjeseca zatvora, uz mogućnost odgode pod uslovom da ne počini novo krivično djelo u roku od jedne godine i šest mjeseci. Presudom nije ograničen uslov da to bude određena vrsta krivičnog djela. 17. Podnosilac prijave je 10. avgusta godine podnio žalbu protiv presude Osnovnog suda od 16. juna godine, navodeći da je Osnovni sud pogrešno primijenio materijalno pravo čime je povrijedio odredbe krivičnog postupka, posebno član 14 Zakona o krivičnom postupku (vidi tačku 24 dole), koji se odnosi na dužinu postupka. Podnosilac prijave je u svojoj žalbi tvrdio da je ovo bio jednostavan predmet, ali su Osnovnom sudu trebale četiri godine da donese odluku o njemu. Pored toga, podnosilac prijave je naveo da je M.K. već bila osuđena za slično krivično djelo godine. Podnosilac prijave se takođe žalio na činjenicu da je M.K. bila osuđena za krivično djelo utvrđeno članom 80(1) Krivičnog zakona (vidi tačku 20 dole), iako je veliki broj ljudi bio izložen kleveti, te je stoga član 80(2) Krivičnog zakona (vidi tačku 20 dole) bio primjenjivo pravilo. Podnosilac prijave je dalje tvrdio da je kazna neodgovorajuće blaga imajući u vidu težinu krivičnog djela i posljedice koje je pretrpio. Po njegovom mišljenju trebala je biti utvrđena i povreda člana 80(3) Krivičnog zakona (vidi tačku 20 dole). 18. Okružni sud u Banjoj Luci je 24. oktobra godine donio presudu kojom se preinačava presuda Osnovnog suda od 16. juna godine i odbacuje privatna tužba koju je pokrenuo podnosilac prijave, po osnovu člana 349(1)(6) Zakona o krivičnom postupku (vidi tačku 25 dole). Okružni sud je naveo da, po članu 111(1)(7) novog Krivičnog zakona Republike Srpske (vidi tačku 22 dole), podnosilac prijave ne može pokrenuti krivično gonjenje kad protekne dvije godine od izvršenja krivičnog djela. To se odnosi samo na krivična djela koja se kažnjavaju kaznom zatvora do jedne godine. Okružni sud je proglasio predmet zastarjelim po osnovu člana 112(6) Krivičnog zakona (vidi tačku 23 dole) i člana 381(1) Zakona o krivičnom postupku (vidi tačku 26 dole). 19. Okružni sud je u svojoj presudi takođe utvrdio da je Osnovni sud ispravno primijenio zakon. Okružni sud je potvrdio da je član 80(1) Krivičnog zakona bio primjenjiva odredba u predmetu, a ne član 80(3) Krivičnog zakona (vidi tačku 20 dole), kako je predložio podnosilac prijave u svojoj žalbi. IV RELEVANTNI ZAKONSKI OKVIR A. Krivični zakon Republike Srpske (SLRS, br. 15/92, 4/93, 17/93, 26/93, 14/94, 3/96) 20. Član 80 (Kleveta) Krivičnog zakona određuje sljedeće: (1) Ko za drugog iznosi ili prenosi nešto neistinito što može škoditi njegovoj časti i ugledu, kazniće se novčanom kaznom ili zatvorom do šest mjeseci. (2) Ako je djelo iz stava 1 ovog člana učinjeno putem štampe ili drugih sredstava javnog informisanja i komuniciranja ili na javnom skupu, učinilac će se kazniti zatvorom do jedne godine. 3

4 (3) Ako je ono što se neistinito iznosi ili prenosi takvog značaja da je dovelo ili je moglo dovesti do teških posljedica za oštećenog, učinilac će se kazniti zatvorom od tri mjeseca do tri godine. (4) Ako okrivljeni dokaže istinitost svog tvrđenja ili ako dokaže da je imao osnovanog razloga da povjeruje u istinitost onog što je iznosio ili pronosio, neće se kazniti za klevetu ali se može kazniti za uvredu (član 81) odnosno za omalovažavanje prebacivanjem za krivično krivično djelo (član 83). (5) Ko za drugog lažno iznosi ili pronosi da je učinio krivično djelo za koje se goni po službenoj dužnosti kazniće se za klevetu iako je imao osnovanog razloga da povjeruje u istinitost onog što je iznosio ili pronosio, ukoliko iznošenje ili pronošenje nije učinjeno pod uslovima iz člana 84 stav 2 ovog zakona. Istinitost činjenice da je neko učinio krivično djelo za koje se goni po službenoj dužnosti može se dokazivati samo pravosnažnom presudom, a drugim dokaznim sredstvima samo ako gonjenje ili suđenje nije moguće ili nije dozvoljeno. (6) Sud može učiniocu djela iz stava 3. ovog člana izreći sudsku opomenu ako je učinilac bio izazvan nepristojnim ili grubim ponašanjem, ako je pred sudom izjavio spremnost da se oštećenom izvini i ako je opozvao pred sudom ono što je iznosio ili pronosio. 21. Član 81 (Uvreda) određuje sljedeće: (1) Ko uvrijedi drugog, kazniće se novčanom kaznom ili zatvorom do tri mjeseca. (2) Ako je djelo iz stava 1 ovog člana učinjeno putem štampe ili drugih sredstava javnog informisanja i komuniciranja ili na javnom skupu, učinilac će se kazniti novčanom kaznom ili zatvorom do šest mjeseci. (3) Ako je uvrijeđeni uvredu uzvratio, sud može obadvije ili jednu stranu kazniti ili osloboditi od kazne. B. Novi Krivični zakon Republike Srpske (SL RS br. 22/00 i 37/01) 22. Član 111, u relevantnom dijelu, određuje: (1) Ako u zakonu nije drugačije određeno, krivično gonjenje se ne može preduzeti kad protekne: (7) dve godine od izvršenja krivičnog dela za koje se po zakonu može izreći zatvor do jedne godine ili novčana kazna. 23. Član 112, u relevantnom dijelu, određuje: (6) Zastarelost krivičnog gonjenja nastaje u svakom slučaju kad protekne dvaput onoliko vremena koliko se po zakonu traži za zastarelost krivičnog gonjenja. C. Zakon o krivičnom postupku Republike Srpske (SL SFRJ 26/86, 74/87, 57/89, 3/90) 24. Član 14 određuje: 4

5 Sud je dužan da nastoji da se postupak sprovede bez odugovlačenja i da onemogući svaku zloupotrebu prava koja pripadaju licima koja učestvuju u postupku. 25. Član 349(1) određuje: Presudu kojom se optužba odbija sud će izreći: (6) ako je optuženi aktom amnestije ili pomilovanja oslobođen gonjenja ili se krivično gonjenje ne može preduzeti zbog zastarjelosti, ili ako postoje druge okolnosti koje isključuju krivično gonjenje. 26. Član 381 određuje: (1) Drugostepeni sud može u sjednici vijeća ili na osnovu održanog pretresa odbaciti žalbu kao nepravovremenu ili kao nedozvoljenu, ili odbiti žalbu kao neosnovanu i potvrditi presudu suda prvog stepena, ili ukinuti ovu presudu i uputiti predmet prvostepenom sudu na ponovno suđenje i odluku, ili preinačiti prvostepenu presudu. (2) O svim žalbama protiv iste presude drugostepeni sud odlučuje jednom odlukom. D. Zakon o obligacionim odnosima (SLSFRJ, 29/78, 39/85) 27. Član 377 određuje: (1) Kad je šteta prouzrokovana krivičnim djelom, a za krivično gonjenje je predviđen duži rok zastarelosti, zahtev za naknadu štete prema odgovornom licu zastareva kad istakne vreme određeno za zastarelost krivičnog gonjenja. (2) Prekid zastarevanja krivičnog gonjenja povlači za sobom i prekid zastarevanja zahteva za naknadu štete. (3) Isto pravilo odnosi se na prekid zastarelosti. V ŽALBENI NAVODI 28. Podnosilac prijave se žali da je povrijeđeno njegovo pravo na brzo i pravično odlučivanje u krivičnom postupku, kao i njegovo pravo da dobije zadovoljavajuću presudu osudom M.K. Podnosilac prijave se takođe žali na mogući završetak krivičnog postupka zbog zastarjelosti krivičnog djela. VI PODNESCI STRANA A. Republika Srpska 1. U pogledu činjenica 29. Republika Srpska ne osporava činjenicu da je podnosilac prijave 8. oktobra godine pokrenuo postupak protiv M.K.. Međutim, tužena Strana osporava sve preostale činjenice koje je podnosilac prijave naveo. 5

6 2. U pogledu prihvatljivosti 30. Tužena Strana smatra prijavu neprihvatljivom zato što je podnosilac prijave podnio prijavu Domu dok je krivični postupak pred Osnovnim sudom u Banjoj Luci još trajao. Tužena Strana zapaža da je, osam dana nakon što je podnosilac prijave podnio Domu svoju prijavu, Osnovni sud donio presudu kojom se M.K. oglašava krivom. Tužena Strana takođe zapaža da je konačna odluka donesena 24. oktobra godine, što je ponovo bilo nakon što je podnosilac prijave podnio svoju prijavu Domu. Zbog toga, po tuženoj Strani, podnosilac prijave nije iscrpio sve dostupne pravne lijekove, niti je ispštovao pravilo da prijavu treba podnijeti u roku od šest mjeseci nakon donošenja konačne odluke u ovom predmetu. 31. Tužena Strana tvrdi da su oba suda pravilno primijenila zakon. 32. Dio prijave koji se odnosi na krivični postupak koji je pokrenuo podnosilac prijave tužena Strana smatra očigledno neosnovanim u skladu sa članom VIII(2)(c) Sporazuma. 3. U pogledu zahtjeva za kompenzaciju 33. Republika Srpska je odgovorila na pismo podnosioca prijave od 19. decembra godine, u kojem je podnosilac prijave podnio zahtjev za kompenzaciju od KM. Tužena Strana tvrdi da podnosilac prijave ne može podnijeti zahtjev za kompenzaciju po osnovu sudskog postupka zato što su Osnovni sud i Okružni sud ispravno primijenili zakon. Pored toga, tužena Strana naglašava da je presuda Osnovnog suda od 16. juna godine bila u korist podnosioca prijave, te da je Osnovni sud tačno utvrdio činjenice koje je naveo podnosilac prijave. Tužena Strana takođe naglašava da je podnosilac prijave sam produžio postupak podnoseći žalbu protiv presude koja je bila u njegovu korist. Tužena Strana dalje zapaža da je Okružni sud potvrdio da je Osnovni sud na predmet primijenio tačnu zakonsku odredbu, član 80(1) Krivičnog zakona, te da je potvrdio da član 80(3) Krivičnog zakon nije primjenjiva odredba. Tužena Strana zbog toga tvrdi da nema nikakve štete koju bi tužena Strana trebala nadoknaditi podnosiocu prijave. B. Podnosilac prijave 34. U odgovoru na zapažanja tužene Strane, podnosilac prijave navodi da je tužena Strana namjerno izbjegavala da ispita glavni žalbeni navod podnosioca prijave. Kako je navedeno u njegovoj prijavi, podnosilac prijave ponovo navodi da je tužena Strana povrijedila njegovo pravo na raspravu u razumnom roku, sadržano u članu 6 Konvencije. Podnosilac prijave navodi da je Osnovnom sudu bio potreban nerazumno dug period da donese presudu, jer je on 8. oktobra godine pokrenuo privatnu tužbu, a Osnovni sud je svoju presudu donio četiri godine kasnije, 16. juna godine. Podnosilac prijave zato smatra da su zapažanja tužene Strane nerelevantna jer ne daju nikakvo objašnjenje ili razlog za kašnjenje postupka. 35. Podnosilac prijave takođe zapaža da je izgubio svoje pravo da nastavi postupak zato što Osnovni sud nije donio presudu na vrijeme. Podnosilac prijave tvrdi da je Osnovni sud namjerno donio svoju presudu četiri godine kasnije, znajući da će predmet zastarjeti. Iako je podnosilac prijave jasno to naglasio u svojoj prijavi, on naglašava da tužena Strana nije ispitala ovaj žalbeni navod. 36. Podnosilac prijave navodi da želi ostati pri svom zahtjevu za kompenzaciju od KM. 37. U odgovoru na drugo pismo tužene Strane u vezi sa zahtjevom za kompenzaciju podnosioca prijave, podnosilac prijave navodi da Republika Srpska namjerno izbjegava raspravu o njegovom glavnom žalbenom navodu, dužini trajanja postupka pred Osnovnim sudom. 38. U odgovoru na zahtjev Komisije, podnosilac prijave je poslao pismo koje se odnosi na razloge zbog kojih nije pokrenuo parnični postupak ili što nije podno tužbu u krivičnom postupku radi kompenzacije. Podnosilac prijave smatra da bi pokretanje tužbe u okviru krivičnog postupka 6

7 prouzrokovalo samo još veće kašnjenje u krivičnom postupku zato što bi je Osnovni sud smatrao još jednim razlogom za produženje postupka bez presude. Podnosilac prijave dalje navodi da nije pokrenuo poseban parnični postupak protiv M.K. radi kompenzacije zato što što je standardni postupak da se takav postupak pokrene samo nakon okončanja krivičnog postupka. Podnosilac prijave naglašava da su strane 7. avgusta godine dobile presudu Osnovnog suda od 16. juna godine, a predmet je zastario 20. jula godine. Pored toga, zbog člana 377 Zakona o obligacionim odnosima (vidi tačku 27 gore), podnosilac prijave nije mogao pokrenuti postupak protiv M.K. radi kompenzacije zato što je predmet zastario. 39. Podnosilac prijave takođe navodi da je godine pokrenuo parnični postupak nakon presude Osnovnog suda od 30. oktobra godine, izloživši se plaćanju visokih troškova, te da još nije dobio konačnu odluku u tom predmetu. Podnosilac prijave zato smatra beskorisnim da ponovo pokrene parnični postupak. VII MIŠLjENjE KOMISIJE A. Prihvatljivost 40. Komisija podsjeća da je prijava podnesena Domu za ljudska prava u skladu sa Sporazumom. S obzirom da Dom o njoj nije odlučio do 31. decembra godine, Komisija je, u skladu sa članom 5. Sporazuma iz godine, sada nadležna da odlučuje o ovoj prijavi. Pri tome, Komisija će uzimati u obzir kriterije za prihvatljivost prijave sadržane u članu VIII(2) Sporazuma. Komisija, takođe, zapaža da se Pravila procedure kojima se uređuje njeno postupanje ne razlikuju, u dijelu koji je relevantan za predmet podnosioca prijave, od Pravila procedure Doma, izuzev u pogledu sastava Komisije. 41. U skladu sa članom VIII(2) Sporazuma, [Komisija] će odlučiti koje prijave će prihvatiti Pri tome će [Komisija] uzeti u obzir sljedeće kriterije: (a) Postoje li djelotvorni pravni lijekovi i da li je podnosilac prijave dokazao da ih je iscrpio i (c) [Komisija] će takođe odbiti svaku žalbu koju bude smatrala nespojivom sa ovim Sporazumom, ili koja je očigledno neosnovana, ili predstavlja zloupotrebu prava žalbe. 1. Uslov iscrpljivanja djelotvornih domaćih pravnih lijekova 42. Po članu VIII (2)(a) Sporazuma, Komisija mora razmotriti postoje li djelotovorni pravni lijekovi i da li je podnosilac prijave dokazao da ih je iscrpio. 43. Tužena Strana izjavljuje prigovor na prihvatljivost prijave po osnovu toga što su postupci pred domaćim sudovima još trajali kada je prijava podnesena. Zato tvrdi da domaći pravni lijekovi još nisu iscrpljeni. 44. Kao što je Dom učinio u predmetu Cipot-Stojanović (predmet br. CH/99/2239, odluka o prihvatljivosti i meritumu od 9. juna 2000., tačka 34, Odluke januar juni 2000.), Komisija smatra da, što se tiče žalbenih navoda podnosioca prijave u vezi sa dužinom parničnog postupka pred domaćim sudovima, ne postoje domaći pravni lijekovi koji su na raspolaganju podnosiocu prijave a za koje bi se moglo tražiti da budu iscrpljeni. Prema tome, slijedi da s tim u vezi argumenti tužene Strane moraju biti odbačeni, a Komisija neće prijavu proglasiti neprihvatljivom po tom osnovu. 2. Žalbeni navod u vezi s članom 6 Konvencije 45. Član 6 stav 1 Konvencije, u relevantnom dijelu određuje: Svako, tokom odlučivanja o njegovim građanskim pravima i obavezama ili o krivičnoj optužbi protiv njega, ima pravo na pravičnu i javnu raspravu u razumnom roku pred nezavisnim i nepristrasnim sudom, obrazovanim na osnovu zakona. 7

8 46. Da bi član 6 Konvencije bio primjenjiv, postupak na koji se žali mora se odnositi na odlučivanje o građanskom pravu ili obavezi, ili o krivičnoj optužbi. (a) Postojanje krivične optužbe ili građanskog prava 47. Ovaj predmet se odnosi na dužinu trajanja postupka u krivičnom predmetu. Komisija zapaža da član 6 Konvencije ne ukazuje da podnosilac prijave, kao žrtva zločina, ima održiv zahtjev po tom članu u vezi s krivičnim postupkom (vidi predmet br. CH/99/2150, Unković, odluka o prihvatljivosti i meritumu od 9. novembra 2001., tačka 87). Nadalje, sam podnosilac prijave nije optužen za krivično djelo u smislu člana 6 Konvencije. 48. Međutim, Komisija zapaža da ovaj predmet uključuje krivični postupak koji se odnosi na pravo pojedinca na poštivanje njegove reputacije. Komisija podsjeća da je Evropski sud za ljudska prava (u daljem tekstu: Evropski sud) mišljenja da se uslovi iz člana 6 primjenjuju u slučaju privatne tužbe pokrenute radi zaštite reputacije lica. Evropski sud je naveo da građanski karakter prava na uživanje dobre reputacije nije osporen pred Sudom i da takođe proizilazi iz utvrđene prakse (Evropski sud za ljudska prava, Helmers protiv Švedske, presuda od 29. oktobra 1991., A212-A, tč. 27). Evropski sud je naveo: U pogledu uticaja simboličke prirode zahtjeva za kompenzaciju, postojanje spora ( osporavanja ) u vezi s građanskim pravom ne zavisi nužno od toga da li je novčana naknada tražena ili ne; ono što je važno jeste da li je rezultat postupka odlučujući za predmetno građansko pravo. ( ) Ovo je sigurno bilo tako u konkretnom predmetu pošto je rezultat privatne tužbe i zahtjeva za odštetu zavisio od ocjene merituma žalbenog navoda gosp. Helmersa da je optuženi neopravdano napao i oštetio njegovu dobru reputaciju. (Helmers, tačka 29). 49. U konkretnom predmetu, podnosilac prijave pokrenuo je privatni krivični postupak protiv M.K. zato što je narušila dobro ime i reputaciju podnosioca prijave kao profesora na Građevinskoj školi u Banjoj Luci. U ovim okolnostima, Komisija će slijediti pristup Evropskog suda u odluci Helmers kod odluke da se krivični postupak koji je pokrenuo podnosilac prijave odnosi na odlučivanje o građanskom pravu, te da stoga spada u okvir člana 6 Konvencije. b) U pogledu dužine trajanja postupka 50. Utvrdivši da je član 6 Konvencije primjenjiv, Komisija nalazi da se žalbeni navod, koji se odnosi na dužinu trajanja postupka, ne može smatrati očigledno neosnovanim, kako tužena Strana predlaže. Podnosilac prijave je dovoljno potkrijepio svoj navod u pogledu dužine trajanja postupka. 3. Zaključak u pogledu prihvatljivosti 51. Komisija smatra da, u pogledu dužine trajanja postupka, ne postoji nijedan drugi osnov da se prijava proglasi neprihvatljivom. Komisija radi toga zaključuje da prijavu treba proglasiti prihvatljivom i ispitati njen meritum u dijelu koji se odnosi na žalbeni navod podnosioca prijave o povredi njegovih ljudskih prava zbog navodno nerazumne dužine trajanja krivičnog postupka. B. Meritum 52. Po članu XI Sporazuma, Komisija mora kao sljedeće razmotriti pitanje da li gore utvrđene činjenice otkrivaju da je Republika Srpska prekršila svoje obaveze prema Sporazumu. Po članu I Sporazuma, strane su obavezne da osiguraju svim licima u njihovoj nadležnosti najviši stepen međunarodno priznatih ljudskih prava i osnovnih sloboda, uključujući prava i slobode utvrđene Konvencijom i ostalim međunarodnim sporazumima navedenim u Dodatku Sporazumu. 8

9 1. Član 6, stav 1 Konvencije (dužina postupka) 53. Komisija je proglasila prijavu prihvatljivom po članu 6, stav 1 Konvencije u dijelu koji se odnosi na dužinu trajanja krivičnog postupka, koji je počeo 8. oktobra godine pred Osnovnim sudom u Banjoj Luci. Postupak je trajao tri godine i osam mjeseci prije nego što je Osnovni sud u Banjoj Luci donio svoju prvu presudu 16. juna godine. Nakon što je podnosilac prijave podnio žalbu 24. oktobra godine, Okružni sud u Banjoj Luci ga je obavijestio da je predmet zastario i da ne može pokrenuti krivični postupak kad protekne dvije godine od izvršenja krivičnog djela. 54. Razumnost dužine trajanja postupka treba se razmotriti uzimajući u obzir kriterije koje je ustanovio Dom, naime kompleksnost predmeta, ponašanje podnosioca prijave i relevantnih organa vlasti te druge okolnosti predmeta (vidi, npr., predmet br. CH/97/54, Mitrović, odluka o prihvatljivosti od 10. juna 1998., tačka 10, Odluke i izvještaji 1998., s pozivanjem na odgovarajuću praksu Evropskog suda). a. Složenost predmeta 55. Komisija smatra da je krivična tužba protiv M.K. bila relativno jednostavna. U tom pogledu, Komisija zapaža da je krivični postupak vođen samo protiv jednog optuženog za jedno krivično djelo, klevetu. Pored toga, Komisija smatra da je tužba uopšte prilično jednostavna, navodeći da je Osnovnom sudu u Banjoj Luci, u ranijem postupku, bilo potrebno manje od pet mjeseci da donese presudu koja se odnosi na slično krivično djelo. Komisija je zbog toga mišljenja da predmet nije bio složen. Sve što je preostalo da se utvrdi jeste da li je M.K. ponovo počinila isto krivično djelo klevete kao nekoliko godina ranije. U ovim okolnostima, Komisija zaključuje da nije bilo opravdanja za kašnjenje u postupku koji je trajao tri godine i osam mjeseci. b. Ponašanje podnosioca prijave 56. Po osnovu informacija pred Komisijom, ne čini se da postoji ikakvo ponašanje podnosioca prijave za koje bi se moglo smatrati da je doprinijelo kašnjenju postupka. Iako tužena Strana tvrdi da je podnosilac prijave produžio postupak podnošenjem žalbe protiv presude u njegovu korist, ovo se dogodilo nakon prvobitnog kašnjenja postupka koji je trajao tri godine i osam mjeseci i nije relevantno za dužinu trajanja postupka pred Osnovnim sudom. c. Ponašanje domaćih organa vlasti 57. Evropski sud je naglasio da samo kašnjenja koja se mogu pripisati Državi mogu opravdati zaključak o nepoštivanju uslova razumnog roka (Evropski sud za ljudska prava, Vernillo protiv Francuske, presuda od 20. februara 1991., Serija A br. 198, tačka 34). Komisija, kao i Evropski sud, je svjesna teškoća, izazvanih raznim faktorima, koje ponekad uzrokuju kašnjenje postupaka pred domaćim sudovima (id. u tački 38). Međutim, u ovom predmetu Komisija ne vidi nepravilnosti niti neobične okolnosti koje su uzrokovale kašnjenje u toku postupka. Komisija zapaža da je Osnovni sud u dokaznom postupku prihvatio napomenu iz presude Osnovnog suda od 30. oktobra godine, žalbu podnosioca prijave od 20. jula godine protiv ove presude i Izvještaj Međuopštinskog pedagoškog zavoda. Komisija zapaža da su presuda od 30. oktobra godine i žalba podnosioca prijave od 20. jula godine bile na raspolaganju Osnovnom sudu na dan kada je podnosilac prijave pokrenuo postupak u oktobru godine. Tužena Strana i ne tvrdi da je bilo teško dobiti Izvještaj Međuopštinskog pedagoškog zavoda niti da je to uzrokovalo kašnjenje u postupku. Ni Komisiji se tako ne čini. 9

10 2. Zaključak 58. Imajući u vidu gore navedeno, Komisija smatra da je do kašnjenja u krivičnom postupku u potpunosti došlo zbog ponašanja Osnovnog suda u Banjoj Luci za šta se tužena Strana treba smatrati odgovornom. 59. Komisija radi toga zaključuje da je dužina trajanja postupka podnosioca prijave pred sudovima tužene Strane nerazumna, te da je zbog toga povrijeđeno pravo podnosioca prijave na pravično suđenje u razumnom roku, kako je zagarantovano članom 6 stav 1 Konvencije. VIII PRAVNI LIJEKOVI 60. Po članu XI(1)(b) Sporazuma, Komisija se zatim mora baviti pitanjem koje korake treba da preduzme tužena Strana da ispravi utvrđeno kršenje Sporazuma. S tim u vezi Dom će, između ostalog, razmotriti donošenje naredbe da se sa kršenjima prestane i od njih odustane, te novčanu nadokandu (uključujući materijalnu i nematerijalnu štetu) kao i privremene mjere. 61. Podnosilac prijave je tražio pravično suđenje i pravičnu presudu. U određivanju pravnog lijeka za utvrđene povrede Sporazuma, član XI(1)(b) daje Komisiji široka ovlaštenja za ispravljanje povreda, tako da ona nije ograničena na zahtjeve podnosoica prijave. 62. Komisija zapaža da je utvrdila povredu prava podnosioca prijave zaštićenog članom 6, stav 1 Konvencije u pogledu dužine trajanja postupka. Komisija smatra odgovarajućim da dosudi novčanu kompenzaciju podnosiocu prijave kao priznanje za osjećaj nepravde koju je pretrpio zbog nemogućnosti da odluka u njegovom predmetu bude donesena u razumnom roku kao i u pogledu izgubljene mogućnosti da dobije pravni lijek kojim će njegova reputacija biti odbranjena. Prema tome, Komisija će narediti tuženoj Strani da podnosiocu prijave isplati iznos od konvertibilnih maraka za nematerijalnu štetu u roku od mjesec dana od prijema ove odluke. 63. Komisija će dalje narediti Republici Srpskoj da podnosiocu prijave isplati zateznu kamatu od 10 (deset) posto godišnje na gore navedeni iznos ili bilo koji njegov neisplaćeni dio od datuma dospjeća do datuma pune isplate. 64. Komisija će još narediti Republici Srpskoj da izvijesti Komisiju najkasnije do 15. decembra godine o koracima koje je preduzela kako bi ispoštovala ove naredbe. IX ZAKLjUČCI 65. Iz ovih razloga, Komisija odlučuje: 1. jednoglasno, da prijavu proglasi prihvatljivom u dijelu u kojem se odnosi na dužinu krivičnog postupka; 2. jednoglasno, da je došlo do povrede prava podnosioca prijave po članu 6 stav 1 Evropske konvencije o ljudskim pravima u vezi s dužinom trajanja krivičnog postupka i u pogledu izgubljene mogućnosti podnosioca prijave da dobije odluku kojom se brani njegova reputacija u krivičnom postupku, čime je Republika Srpska prekršila član I Sporazuma o ljudskim pravima; 3. jednoglasno, da naredi Republici Srpskoj da podnosiocu prijave isplati, u roku od mjesec dana po prijemu ove odluke, iznos od konvertibilnih maraka na ime kompenzacije za nematerijalnu štetu; 10

11 4. jednoglasno, da naredi Republici Srpskoj da isplati podnosiocu prijave zateznu kamatu od 10 (deset) posto godišnje na iznos naveden u zaključku br. 3 ili na bilo koji njegov neisplaćeni dio od datuma dospjeća do datuma pune isplate; i 5. jednoglasno, da najkasnije do 31. decembra godine izvijesti Komisiju o koracima koje je preduzela kako bi ispoštovala gornje naredbe. (potpisao) (potpisao) J. David YEAGER Jakob MÖLLER Arhivar Komisije Predsjednik Komisije 11