Maticata - most na makedonskoto zaedni{tvo. ilustriranata revija za iselenicite Makedonija izleze vo oktomvri 1953 godina.

Size: px

Start display at page:

Download "Maticata - most na makedonskoto zaedni{tvo. ilustriranata revija za iselenicite Makedonija izleze vo oktomvri 1953 godina."

Duane Griffith
5 years ago
Views:

2 Prviot broj na Prviot broj na ilustriranata revija za iselenicite Makedonija izleze vo oktomvri 1953 godina. Maticata - most na makedonskoto zaedni{tvo Претплатете се, нara~ajte, ~itajte i prepora~ajte ja Makedonija na Va{ite rodnini i prijateli i so toa aktivno }e u~estvuvate vo ostvaruvaweto na edinstvenata misija na Maticata: Obedinuvawe na site Makedonci nasekade vo svetot! Se molat ~itatelite na revijata Makedonija {to poskoro da ja obnovat pretplatata za 2010 godina za da se ovozmo`i redovno i pobogato izleguvawe na spisanieto. Odnapred Vi blagodarime

$d-r \or i Tonovski, Svetislav Stankovi}, Sofija Stefkovska, Todor Petrov, Angelka Mihajlovska, Dimitar Dangov i m-r Zlatko Popovski Za izdava~ot: M-r Ivan Xo Petreski Glaven i odgovoren urednik:$

3 ISSN X Ilustrirana revija na Maticata na iselenicite od Makedonija Makedonija Izdava~: Matica na iselenicite od Makedonija Izdava~ki odbor: Prof. d-r \or i Tonovski, Svetislav Stankovi}, Sofija Stefkovska, Todor Petrov, Angelka Mihajlovska, Dimitar Dangov i m-r Zlatko Popovski Za izdava~ot: M-r Ivan Xo Petreski Glaven i odgovoren urednik: Evrosima Lokvi~ka Administrator: Konstantin Petreski Lektor: Verica Tocinovska Redakcija: Elena Orov~anec Spirovska, Angelka Mihajlovska, Sotir Kostov Aleksandra Sokolovska, Emilija Petreska, Miroslav Naumovski Dopisnici: Ivica ^elikovi}, Liljana Stoilkovska - Andonova, Mende Mladenovski, Kiro Kiproski, Sa{o Ristovski, Miodrag Mickovi}, Tomo ^alovski, Pero Dam~evski-Kocin, Viktor Velkov, i Dra{ko Antov Prevod: Fotoreporter: Robert Spasovski Likovno grafi~ko ureduvawe: Kiril Orov~anec Pe~ati: Grafodent, Skopje Adresa: 27 Mart br. 5, 1000 Skopje tel matica@maticanaiselenici.com GODI[NA PRETPLATA ANNUAL SUBCRIPTION IBAN Za Evropa 48 EUR MK Za Avstralija 120 AUD MK Za Amerika 100 USD MK CAD MK STOPANSKA BANKA AD SKOPJE SBAD Skopje, 11 oktomvri br.7 korisnik: MATICA NA ISELENICI OD MAKE- DONIJA, ul. 27 mart br.5, 1000 Skopje pfax: 7 pretplata za ilustrirana revija Makedonija MB SWIFI CODE STOB MK 2X GENERACIJA Во о овој актуелен миг најважно прашање е перспективата на Македонија,нејзината иднина, натурениот проблем од јужниот сосед со името, идентитетот и постоењето на државата. Античките записи се дека постоела империја на овие простори, дека таа е Македонија, дека постојат македонски кралеви пред Филип и по Александар Македонски се до пропа ањето на империјата. Како не се најде Македонец да им објасни на европјаните и на светот, а посебно на јужните ни соседи, да им објасни и нацрта, како тоа сами со себе војувале Македонците против Македонците? Јасно ни е дека имаме пропуштено многу работи и сега тешко се вра}а историјата. Зошто на атинските племиња во 19. век не им пречеше Македонија кога беше Македонија Народна, Социјалистичка и тн. Си беше Македонија! Ама кој ни е виновен тие со силата на парите и влијанието на стара земја која од нула стигна во европското семејство. Задолжената грчка се извади и почна да аздисува и да ни го компликува животот, перспективите и да бара нешто што не е возможно, да се избришеме самите себе си. Е па кој е улав да го направи тоа? Вистината е една, но факт е и тоа дека Македонија и нејзиното политичкo раководство од почетокот на самостојноста на државатa, не му обрнуваше внимание на проблемот. А кога дојде ред за преговорите ние стартувавме со подмладен преговарачки состав и верувавме на младоста, што се покажа дека е голема заблуда, да одиме на маса со млади перспективни деца наместо со најискусниот, најдобро подготвен дипломатски тим. Но, тоа е што е. ]е покаже времето кој каде погрешил? Ме утоа, ова не е единствената грешка на оваа Мкедонија. Проблемот на дијаспората и Македонците кои од најразлични причини си ја напуштија родината во потрага за парче леб е пак проблематизирана, бидеј}и ја губиме и таа битка со посилните, побогати и подобро организирани заинтересирани страни кои имаат свој вечен сон и не сакаат да ја има Македонија. Македонската православна црква не е доволнo силна како тим да го одржи македонството на континентите каде се распослани Македонците. Мешањето на компетенциите на институциите кои се задолжени за комуникација со дијаспората во Pi{uva: Evrosima Lokvi~ka Top прв ред Матицата на иселеници од Македонија како најстара институција, е дезавуирана од владеачката номенклатура која измисли Агенција gи ја збунува гра аните во дијсапората кој е кој. А историјата и остварувањата јасно се на страна на Матицата која вековно е таа што се гри`и roдната грутка да им ја доближи на нашинците во светот. Ако нема двојство во работата со дијспората, ако МПЦ покаже поголема агресивност и Македонците да изгбегаат од своето приоклетство, нема да се случува македонскиот народ да оди во други цркви, нема да се случува да се заборава македонскиот јазик па и полека да се брише македонскиот идентитет по Америка, Австралија и Европа. Факт е дека првата македонска емигрантска гарнитура од пред и по Vтората светска војна, таму во светот живееше со својата црква, јазик и сон да се врати дома во родината. Како одминуваа годините и дојде новото време така Никола се прекествуваше во Ник, Стефан во Стив... Што направи Македонија, македонските влади на своите да им ја претстави својата татковина како земја во која може добро да се живее. Македонското радио, Радио Скопје со години ја имаше емисијата Билјана за нашите во светот, Mакедонската телевизија го има сателитскиот канал, Матицата на иселенициte, која заживеала уште во 1951 година, го има својот сајт и традиција да ја издава ревијата Македонија ме утоа, тоа не е доволно да се остварат идеалите Македонците каде и да се, посебно од четвртата генерација, која е под силен притисок на пропагандните машинерии, да си ја сакаат земјата на своите корени. Време за корекции има, ама крајно време е да се остават да работат оние кои се најупатени да најдат решенија, бидејќи генерациите }е ја заборават Македонија. 3

ILUSTRIRANA REVIJA ZA ISELENICITE OD Makedonija DEMISTIFIKACIJA NA VIRTUELNOSTA VREME NA ILUZII Ogledalo Makedonija, i osobeno Makedoncite, dve decenii `iveat vo strav i nezadovolstvo.

4 ILUSTRIRANA REVIJA ZA ISELENICITE OD Makedonija DEMISTIFIKACIJA NA VIRTUELNOSTA VREME NA ILUZII Ogledalo Makedonija, i osobeno Makedoncite, dve decenii `iveat vo strav i nezadovolstvo... Kone~no, denes, ovde{nite politi~ki faktori se pribli`ija pred svojata, se ~ini, posledna a tolku nevozmo`na misija: da se prefarba crnilovo na na{evo sekojdnevie vo raznite politi~ki boi na nivnite propagandisti~ki {tabovi. Zada~a, osobeno te{ka za vladea~kata kasta koja{to vo toa kolorirawe na aktuelniot makedonski op{testven moment nametna `estoko tempo i izminative nekolku godini predni~e{e vo virtueliziraweto na makedonskoto bitisuvawe. Zna~i ako, na primer, ~uete, kako neodamna koga Svetska banka ja fale{e vladinata ekonomska politika, nevozbuduvajte se premnogu na takviot paradoks oti `ivea~kata na prose~niot makedonski gra anin e mizerna a vamu falbi. Znajte deka toa pove}e govori za se u{te dobrite relacii i prijatelstva na ekonomskiot vladin guru i porane{en slu`benik na Svetska Banka, Zoran Stavrevski otkolku {to govori za realniot kvalitet na na{ata `ivea~ka. Ili pak da se ~udite zo{to sega pretsedatelot na Dr`avnata izborna komisija veli, kategori~no, deka nema ni teoretski {ansi dijasporata da bide vklu~ena vo izbira~kiot proces (t.e. da glasa), a vlasta na ~elo so premierot Gruevski se ispenavi od tvrdewe deka i iselenicite }e glasaat (duri i zakon za taa rabota osmislija). Toa se s$ predizborni propagandisti~ki pufki i {areni baloni na gruevistite ~ija {to edinstvena konkretna i realna upotrebna vrednost e da se izmami javnosta. I ni{to pove}e od toa. Vsu{nost nie sega vo ovaa 2010 godina, posle dve decenii samostojnost, go dostignuvame maksimumot 4 M-r Ivan Xo Petreski na sopstvento samozala`uvawe, ~ii {to entropi~en kapacitet ve}e go dostignuva svojot maksimum. Predizborieto, pak, vo koe {to sme debelo navlezeni, iako na{ive politi~ari ne go obznanuvaat kako oficijalen fakt, dopolnitelno samo go dinamizira toj proces nosej}i ne kako op{testvo i dr`ava kon poslednata etapa od grdiot samonametnat iluzionizam Se razbira, iluzijata mo`ebi }e mo`e da se nadgradi i posle 2010 ama toa nema da ni ja okon~a agonijata. Naprotiv samo }e ja prolongira vo druga forma. I novi generacii makedonski gra ani, seedno na nivnata etni~ka pripadnost, }e stanat novi `rtvi na takviot politi~ki simulakrum, identi~no na onie ve}e totalno uni{teni, upropasteni, generacii vo izminative dve decenii. Nekoj }e re~e: dobro, neka se vo red notiranite tezi, ama kako vo ova vreme vo koe definitivno zagospodari sistematski oktroiranata ksenofobi~nost, oportunizam (individualen i kolektiven), bes~astieto, needuciranosta - da se najde sila, dovolno zdrav razum, i da se prepoznae i razdeli lagata od vistinata, zamkata od izlezot, bespa}eto na krstopatot...!? Da toa e avolski te{ka rabota vo aktuelnive makedonski okolnosti, no i predizvik so koj morame da se fatime vo kostec dokolku voop{to pretendirame na nekakva idnina, i kako dr`ava i kako narod. Makedonija, i osobeno Makedoncite, dve decenii `iveat vo strav i nezadovolstvo, prepelkaj}i se me u ovie dve determinati na povedenie i odr`uvaj}i go taka krugot na sopstvenata agonija koja od godina vo godina stanuva{e se pointenzivna. Ne bi mo`ele da tvrdime deka denes, vo ova vreme na gruevizmot sme go dostignale nejziniot maksimum, no bezdrugo, mo`eme da tvrdime deka do nego sme se pribli`ile u{te pove}e so ~ekorite na prerodbata. Me utoa, da ne se zala`uvame: padot na gruevizmot, bez pritoa jasno da se ras~isti so site pri~initeli za negovata pojava nema da bide duri ni pirova pobeda. Na Makedonija ne i pomaga vrteweto na nov list, tuku otvoraweto na cela, skroz-naskroz, nova kniga, vo koja{to odnovo }e se ispi{uva idninatata kakva {to ja posakuvame za sebe i svoite deca. I idnina dostojna na zalogot na minatato. Ottamu, vo mesecite i denovite {to se pred nas, pred site gra ani na Republika Makedonija, se isprava edna te{ka, a isklu~itelno odgovorna zada~a, olicetvorena ne samo vo pre`ivuvaweto na propagagandisti~koto ludilo na ovde{niot politi~ki establi{ment, tuku i vo soodvetniot i kategori~en gra anski stav okolu na{eto pravo na dostojna i prosperitetna utre{nina. Bremeto na taa golema odgovornost iako e nepodeleno, sepak e od osobena va`nost za nas Makedoncite kako kone~en test za na{ata samosvest i sposobnost da go sredime i uredime sopstveniot dom.

DEMYSTIFICATION OF VIRTUALITY TIME OF ILLUSIONS Mirror Finally, it seems that the local political factors have approached their last and the impossible mission aimed at repainting the blackness of

5 DEMYSTIFICATION OF VIRTUALITY TIME OF ILLUSIONS Mirror Finally, it seems that the local political factors have approached their last and the impossible mission aimed at repainting the blackness of our everyday life in various political colors through their propagandistic headquarters. This task is extremely a difficult one for the ruling party, which by coloring the current Macedonian social momentum has imposed a fierce tempo and has gone too far in virtualization of the Macedonian life. So, if you hear, for instance, that the World Bank has recently praised the Government s economic policy, do not take this paradox so seriously, since the living of the average M a c e d o n i a n citizen is m i s e r a b l e despite these praises. One should be aware of the fact that this is due and thanks to the good relations and friendships of the Government economic guru Zoran Stavrevski, a former World Bank official, and that it does not reflect the real quality of our living. You should not also wonder why the Chairman of the State Electoral Commission categorically points out that there are no even theoretical chances to include the Diaspora in the electoral process (i.e. to vote), while the Government headed by the Prime Minister Gruevski claims all the time that the emigrants will have the opportunity to vote (they have even tailored a law for this purpose). These are pre-electoral propaganda puffs and colorful balloons of the Gruevists whose sole concrete and real usable value is nothing more than to deceive the public. In fact, we, in this 2010, after two decades of independence, have attained the peak of out own self-pitying whose entropic capacity has reached its maximum. The pre-electoral period, in which, we have deeply stepped into, although our politicians do not announce it as an official fact, only speeds up this process taking us as a society and state towards the final stage of the ugly self-imposed illusionism. Of course, the illusion perhaps will be upgraded after 2010 as well, but this will not put an end to our agony. On the contrary, it will prolong t h e s a m e in another form. Thus new generations of Macedonian citizens, regardless of their ethnicity, will become new victims of this political simulacrum identically to those generations of Macedonians who have already been totally destroyed, degraded in the past two decades. Someone will say: well, let the noted theses be all right, but how to find at this time, in which, definitely there is an overwhelming the systematic xenophobia, opportunism (both individual and collective one), dishonesty, illiteracy a strength and enough common sense, and how to recognize and distinguish the lie from the truth, the trap at the exit, the pathless crossroad! Yes, this is a devilishly hard work under the present Macedonian circumstances, however, at the same time, it is a challenge that we must tackle with if we are striving for some future prospective at all, both as a state and as a nation. Macedonia, and especially the Macedonians, have lived for two decades in fear and discontent, paddling between these two determiners of behavior thus maintaining the circle of their own ongoing agony which year after year has become more intense. We could not claim that nowadays, in this Gruevism time, that we have reached its maximum, however, we may doubtlessly conclude that we have approached the same even more by the government s Revival steps. After all, let us not deceive ourselves: the fall of the Gruevism, would not even be a Pyrrhic victory if all causes of its occurrence are not clearly tracked. Macedonia would not be any better if a new sheet is turned over, but a completely new book should be opened, in which, the future will be written down again, the future that we wish both for ourselves and for our children, which will be a future worth of the pledge of the past. Therefore, in the months and days to come before all citizens of the Republic of Macedonia will be faced with a difficult and exceptionally responsible task embodied not only in the survival of the propagandistic madness of the political establishment here, but also in the appropriate and categorical civil position on out right for a decent and prosperous future. The burden of this great responsibility though not assigned, is of special importance for us Macedonians as a final test for our self-awareness and ability to tidy up and put in order our own home. Ivan Joe Petreski 5

ILUSTRIRANA REVIJA ZA ISELENICITE OD Makedonija Prava linija NACI-FA[IZMOT VO GR^KATA ARMIJA OPOMENA ZA EU I NATO Prof.

izoliran nastan na emotivni izlivi na poedini vojnici, pripadnici na primorskite voeni sili na gr~kata armija, i kako takov treba da bide osuden.

Makedoncite, no i kon drugite pripadnici na nacionalnite malcinstva vo balkanskoto opkru`uvawe.

na pripadnici na gr~kata vojska kon makedonskoto naselenie vo Grcija.

6 ILUSTRIRANA REVIJA ZA ISELENICITE OD Makedonija Prava linija NACI-FA[IZMOT VO GR^KATA ARMIJA OPOMENA ZA EU I NATO Prof. D-r Nestor Oginar Skandalozniot incident {to se slu~i na gr~kata voena parada vo Atina po povod gr~kiot nacionalen den na nezavisnost 25 mart vo ~etvrtokot, nitu e, nitu smee da se tretira kako izoliran nastan na emotivni izlivi na poedini vojnici, pripadnici na primorskite voeni sili na gr~kata armija, i kako takov treba da bide osuden. Toj nastan mora da se gleda i analizira vo kontekstot na eden po{irok spektar na odnesuvawe na gr~kata dr`ava i gr~kiot narod niz site nejzini sloevi institucii i organizacii kon Makedonija i Makedoncite, no i kon drugite pripadnici na nacionalnite malcinstva vo balkanskoto opkru`uvawe. Kolku za potsetuvawe nesmeat da se zaboravat fa{izoidnite i {ovinisti~ki izlivi na omraza na gr~kata armija vo Solun pred dve godini, kako i bezbroj drugi incidenti na zakani i zastra{uvawa od strana na pripadnici na gr~kata vojska kon makedonskoto naselenie vo Grcija. Ona {to e mnogu pova`no e toa deka ovoj skandalozen slu~aj otvora edna cela serija na pra{awa koi{to, ne samo moralno tuku i politi~ki-pravno, izbivaat nadvor od granicite na gr~kata dr`ava i Balkanot i poso~uvaat kon Evropskata Unija i NATO kako federalni politi~ki i voeni organizacii ~ija{to ~lenka e Grcija. Li~no, jas na ovoj nemil skandalozen nastan ne gledam kako na ne{to {to e slu~ajno ili izolirano (onaka kako {to se obiduva toa da go opravda gr~kata ambasadorka vo Makedonija, Aleksandra Papadopulos i gr~kiot minister za civilna za{tita, Mihailis Hristohois). Na ovoj nastan jas gledam kako na smisleno i organizirano deluvawe na eden zlonameren metod, kako del na eden is~a{en i izvrten sistem na demokratski vrednosti protkaeni so fa{izoidnost, ksenofobija, licemerie i cinizam otelotvoreni, za `al, ne samo vo likot na Grcija, tuku i vo posledno vreme, sega i se poo~igledno, vo Evropskata Unija i NATO. Zatoa {to, ako rabotite stojat poinaku, odnosno onaka kako {to treba da stojat, ako tie golemi i mo} ni me unarodni organizacii vistinski dr`at do vrednosen sistem na principi i standardi, toga{ rabotite odamna }e bea mnogu poinakvi i, se razbira, popovolni za Makedonija i za makedonskiot narod. Molkot {to se nadviva nad ovoj grozomoren ~in ne mo`e i ne smee da bide opravdan. Molkot i na EU i na NATO i na site diplomatski misii nadvor od Makedonija i vo Makedonija, vklu~uvajki go i evropskiot pretstavnik Fuere i amerikanskiot ambasador Riker, se za sekakva osuda i jas li~no od ovaa strana na Okeanot gi povikuvam na odgovornost i gi osuduvam za sou~estvo vo ovoj skandalozen stav na Grcite. Na site niv im go postavuvam slednoto pra{awe: Gospoda, kade e va{ata sovest i odbrana na demokratskite principi, koga pripadnici na edna nacionalna armija skandiraat fa{isti~ki, {ovinisti~ki i varvarski paroli so zakana deka so ko`ite na skopjani }e pravime obleka. Gospodo, ova se pripadnici na edna armija koi se pravni ~lenki na va{ite me unarodni sojuzi. Ova ne e samo izoliran glas na ultra-fa{istot Karaxaferis. Se pla{am deka va{iot molk }e bide prodol`en na cini~en na~in se dodeka ne najdete za potrebno da izlezete od va{ite kancelarii i gi osudite legitimnite barawa na makedonskiot narod koj stoi vo odbranata na svoeto ime i identitet. Za da go objasnime seto ova morame da postavime dve su{tinski pra{awa ~ii{to odgovori }e ni go rasvetlat patot na istorijata kon vakvoto gr~ko odnesuvawe. Prvo, kako reagiraa gr~kite javni institucii i organizacii zaedno so nivnite sorabotnici i mentori vo EU i NATO i, vtoro, kako reagira Makedonskata dr`ava no i makedonskiot narod. Za da se odgovori na prvoto pra{awe, mora poslednata gr~ka provokacija da se analizira vo svetloto na istoriskite odnosi na EU i NATO kon Grcija. ]e potsetam deka samo pred nekolku meseci Baronesata A{ton, novoimenuvaniot {ef na EU za nadvore{na politika, 6

7 vo svojata pristapna beseda navede deka edna od glavnite prioriteti na EU }e bide mirot i stabilnosta na Balkanskiot region. Bi se nadovrzal so toa {to }e re~am deka ovoj ist prioritet be{e istaknat i od generalniot sekretar na NATO Rasmunsen, pri negovoto prifa}awe na taa funkcija. Kade se nivnite reakcii sega, koga edna nivna ~lenka, ne samo {to so nejzinoto odnesuvawe go valka ugledot na tie organizacii, tuku i see seme na razdor i omraza i pretstavuva seriozna zakana za stabilnosta na regionot. Vo odnos na vtoroto pra{awe za reakciite na Makedonskata dr`ava i na makedonskiot narod, jas li~no go izrazuvam moeto dlaboko razo~aruvawe od nespremnosta i nemo}ta i na edniot i na drugiot ~initel da najdat soodveten na~in na odgovor na gr~kite provokacii. Se pra{uvam, ako nastanot vo ~etvrtokot se slu~uva{e vo isto vreme dodeka premierot Gruevski vo Brisel se sre}ava{e so Papandreu, zo{to makedonskata strana ne najde doblest i dostoinstvo da ja otka`e taa sredba vo znak na protest. I zo{to na makedonskata diplomatija i treba{e pove}e od ~etiridneven molk da reagira so toa {to upati protestna nota do gr~kata strana?! Eve go moeto pra{awe do makedonskite vlasti, no i do mnogute drugi institucii i organizacii vklu~uvajki ja i MANU: Gospodo, va{iot molk vo ovoj slu~aj e sram za site nas Makedoncite, za celiot makedonski narod. Ova {to ni se slu~uva nam, ne e ve}e problem so imeto, ne e bilateralen problem pome u Makedonija i Grcija, tuku me unaroden, zatoa {to zemjite ~lenki na EU i NATO ve}e ne priznaa pod na{eto istorisko i ustavno ime Makedonija, a se odnesuvaat kako sojuznik od gr~kata strana. Go velam ova zatoa {to sum ubeden deka promenata na imeto na eden narod ne e samo politi~ki, pa i istoriski ~in. Toa e dlaboko i neizbe`no organsko-psiholo{ki ~in so nesogledivi, kataklizmi~ki posledici ednakvi na genocid. Vie mo`ete, navidum, povr{no i so politi~ki poteg da go smenite imeto na eden narod, no nikoj, nikoga{ i nikako ne }e mo`e da go izbri{e od svesta i potsvesta beskrajniot kvantum na nastani i informacii {to so generacii, so iljadi godini go vre`uval i definiral identitetit i karakterot na eden narod. Jas sum prvo Makedonec, pa potoa Prava linija ~ovek. Ako prestanam da bidam Makedonec }e moram, vo svojata svest i potsvest, da odam na edno nevozmo`no patuvawe nazad vo vremeto koga vo mojot genetski kod ne postoel jazikot, ne postoel zborot MAKE- DONEC, MAKEDONIJA, MAKEDONSKI. Na site onie vo Makedonija i nadvor, koi {to zagovaraat promena na imeto nebare toa e promena na mesto na `iveewe, jas bi im pora~al da ja pro~itaat knigata na poznatiot amerikanski psiholog, profesorot na Univerzitetot Prinston Julian Jaynes Po~etokot na Svesta vo Raspadot na Dvokomorniot Um, za da ja svatat nepobitnata vistina za zna~eweto na imeto na eden narod i patot po koj se doa a do toa ime: Za{to imeto e identitetot i identitetot e imeto! Makedonskiot identitet i ime se edno neodvoivo i neotu ivo. Tie nemo`at nitu da se smenat nitu da se iskornat, ni nasila, ni dobrovolno. Makedonskiot identitet - imeto e formiran niz mnogu generaciski katastrofi, nastani i kataklizmi {to se vsadeni vo organskata svest na makedonskiot narod najmalku 3000 godini. Zna~i makedonskiot identitet ne e proizvod na Darvinovata `ivotinska evolucija, nitu pak e proizvod na nekakva ideolo{ka faza, tuku na edna dolga i dlaboka istorija i kultura na edna svest vo kolektivniot um na makedonskiot narod, vo negovata duhovna matrica Makedonija. Sekoj eden, tu inec ili Makedonec {to }e se obide da ja siluva taa svest so politi~ki dekret, so dogovor ili so referendum rizikuva da predizvika ne{to nalik na klini~ka {izofrenija so site nesogledivi posledici na fatalna neizle~ivost. Na krajot, samo za potsetnik, a i predupreduvawe, bi ispratil edna poraka do sekoj Makedonec i Makedonka: Pomni go i nezaboravaj go mitot za Antej i Geja i poukata {to ni doa a niz svetlosnite godini na na{eto postoewe: Silni sme, neuni{tivi, i nesovladlivi, se dodeka stoime cvrsto obedineti i vkoreneti vo na{ata drevna zemja Makedonija. Da ne dozvolime nikomu da ne odvoi od nea! 7

Zaradi geografskata bliskost najgolemite malcinstva se od sosednite dr`avi i ako odnosot kon niv e lo{ ne postoi na~in me udr`avnite odnosi da bidat dobri.

8 ILUSTRIRANA REVIJA ZA ISELENICITE OD KRITERIUMI Z Makedonija Re~ Prof. Stefan Vlahov Micov Osnoven kriterium za civiliziranosta na sekoja dr`ava e nejziniot odnos kon sosedite i kon malcinstvata na nejzinata teritorija. Ednoto i drugoto se zaemnopovrzani. Zaradi geografskata bliskost najgolemite malcinstva se od sosednite dr`avi i ako odnosot kon niv e lo{ ne postoi na~in me udr`avnite odnosi da bidat dobri. Tuka va`i narodnata mudrost: Ne im go pravi na drugite toa {to ne saka{ da ti go pravat tebe. Vo minatoto jazi~nite i nacionalnite malcinstva ~esto bile pri~ina za me{awe vo vnatre{nite raboti na dr`avite i duri i za vojni. Denes evropskiot vrednosen sistem e poinakov od povod za neprijatelstva malcinstvata da se prestorat vo most za prijatelstvo me u narodite. Toa ozna~uva prakti~na realizacija na ideite za zaedni~kiot evropski dom. I malcinstvata, od objekt, gi pretvora vo subjekt na me unarodnite odnosi. Taka se zgolemuva nivnata uloga i nivnata odgovornost. Vo taa smisla, poznatata pogovorka: Kakov e narodot takva e i dr`avata mo`e da se dopolni so takvi se i malcinstvata. Ovie denovi, po povod proekt dogovorot predlo`en od Bugarija za dobrososedstvo i prijatelstvo so Republika Makedonija, rakovodstvata na OMO Ilinden Pirin i na Ratko dadoa javni izjavi.,makedoncite vo Bugarija nastojuvaat vo eventualniot iden dogovor dvete dr`avi da se obvrzat na zaemna po~it na malcinstvata. Vpro~em, u{te pred 78 godini makedonskata dr`ava isprati predlog vo takov duh do bugarskata. Za razlika od Makedonija koja gi priznava malcinstvata na svojata teritorija, ~lenkata na EU, Bugarija ne go priznava duri ni turskoto nacionalno malcinstvo, i pokraj toa {to toa nadmina eden milion lu e. Da ne zboruvame za drugite malcinstva, vo taa smisla i za makedonskoto. Vodeni od zaedni~kite evropski kriteriumi i vrednosti, Makedoncite vo Bugarija sakaat da bidat priznaeni nivnite malcinski prava i da bide sudski reгistrirana nivnata partija OMO Ilinden Pirin. Istovremeno so toa predlagaat priznavawe na lu eto koi imaat bugarsko samosoznanie ( Ratko ) vo R. Makedonija. Makedoncite vo Bugarija se zalagaat za za~uvuvawe na principot na reciprocitet i vo me udr`avnite odnosi. Toa zna~i bugarskata i makedonskata dr`ava zaemno da si gi priznaat svoite nacii i jazici. Vo svojata izjava rakovodstvoto na Ratko nastojuva bugarskiot jazik da stane oficijalen vo R. Makedonija, bidej}i pogolemiot del od naselenieto bile Bugari. Vtoroto barawe e da dobijat kulturna avtonomija, kakva {to imale Bugarite vo Osmanliskata imperija. Za Makedoncite vo Bugarija od Ratko mol~at, bidej}i reciprocitetot im e tu. Osven toa, ratkovci se skarani so logikata. Ako vo R, Makedonija mnozinstvoto e bugarsko zo{to im e kulturna avtonomija kakva {to se dava na malcinstvata? Ne mo`e edno vremeno da si i malcinstvo i mnozinstvo. I istoriskite argumenti ne se silna strana na Ratko. Poimot kulturna avtonomija ne postoel vo Osmanliskata imperija. Toj poim e koristen vo periodot g. koga Makedoncite vo Bugarija imaa kulturna avtonomija, za {to ima redica bugarski dr`avni dokumenti, i na toga{nata vladeja~ka partija BRP (k). OMO Ilinden Pirin i Ratko imaat korenito razli~no odnesuvawe i vrednosni sistemi. Makedoncite vo Bugarija povikuvaat ne samo za svoite malcinski prava, tuku i za pravata na ostanatite malcinstva vo Bugarija. I pove}e od toa. Za pravata na samite ratkovci. Programata i ustavot na OMO Ilinden Pirin se celosno soobrazeni so principite na me unarodnoto pravo. Spored makedonskata organizacija dobrososedskite odnosi treba da se gradat na principielna osnova, a ne od pozicija na sila ili momentalna prednost. Takvite dogovori ne pridonesuvaat za prijatelstvo. Sprotivno, odnesuvaweto na Ratko e agresivno i nasilni~ko. ratkovci sakaat da gi zadol`at makedonskite ga ani da u~at i da zboruvaat bugarski jazik. Vo dokumentite podneseni od niv za registracija namesto pravni argumenti ima izrazi kako makedonizmot e srbokomunisti~ki satanizam koj gi jade du{ite na lu eto. Vpro~em, ne slu~ajno taa organizacija go nosi imeto na masovniot ubiec Van~o Mihajlov. Delata na toj ~ovek se zlostorstvo protiv ~ove{tvoto. Mnogu visoka dr`avna protekcija i korupcija javno mu dade mo`nost na teroristot Mihajlov da umre spokojno vo Italija, na 94 godi{na vozrast, po sedum smrtni presudi i bezbroj trupovi zad negoviot grb. So dva zbora, namesto reciprocitet ratkovci propagiraat nasilstvo, namesto argumenti lagi i demonstracija na arogantnost plus moralen deficit. Omilena deviza na bugarskata propaganda e Krvta voda ne biva. Vo odnosite na bugarskata dr`ava kon Makedonija i Makedoncite, od srednovekovieto do denes, osnoven moment e nasilstvoto i krvta. Proleani se reki od makedonska krv, a `ivotot na Makedonecot bil poevtin (od ~a{a voda, Problemot e vo toa {to i vo 21 vek za bugarskata politika va`i pogovorkata: Volkot gi menuva vlaknata, no tabietot ne. Stanuva zbor za neadekvatno, nereciprocitetno odnesuvawe na bugarskata dr`ava, na bugarskite politi~ki partii, na bugarskite mediumi, na bugarskata nauka kon Makedonija i Makedoncite. Svoevremeno, koga govore{e za bugarskata demokratija vele{e: Kako {to edna `ena ne mo`e da bide malku bremena, ili e bremena ili ne e, taka i demokratijata ili ja ima ili ja nema. Na ist na~in Bugarija ne mo`e da ja priznava malku makedonskata dr`ava. Ja priznava dr`avata, no ne ja priznava nacijata (~ini{ R. Makedonija e nenaselena) i jazikot. Pa mo`e li da postoi dr`ava bez lu e, bez jazik i kultura? [to so ekvilibristika i dvoli~je? Ili priznava{ ili ne priznava{. Ne mo`e da postoi dogovor za dobrososedstvo i prijatelstvo bez po~ituvawe na elementarnite principi vo me unarodnoto pravo. Mo`e li Bugarija da izrazuva neme{awe vo vnatre{nite raboti na R. Makedonija i vo isto vreme da go politizira brakorazvodniot proces na Spaska Mitrova i da go nametnuva kako me unaroden skandal vo EU? Neme{awe vo vnatre{nite raboti zna~i Bugarija da ne e advokat na Ratko vo sudot za ~ovekovi prava vo Strazbur nitu da se obiduva da vr{i pritisok vrz makedonskiot pravosuden sistem, a u{te pomalku da opredeluva kakvi da bidat makedonskite u~ebnici i koi praznici dvete dr`avi da gi praznuvaat zaedno. Toa ne e dobrososedstvo tuku manipulacija. Pritoa, zabele`ete, taa manipulacija doa a vo moment koga i vo noviot nadzor izve{taj za Bugarija 8

9 A CIVILIZIRANOST Re~ Evropskata komisija ostro go kritikuva sudskiot sistem zaradi slabite rezultati vo borbata so korupcijata na visoko nivo i organiziraniot kriminal. Evrokomisijata go ozna~i kako zloupotreba odolgovlekuvaweto na delata od zaedni~ki interes i napomena deka re~isi od pred edna godina nema nitu edna presuda. I pokraj bu~no najavuvanite istra`ni dejstva za korupcija na visokite nivoa na vlasta samo dva slu~aja stasaa do sud, no tamu prakti~no bea blokirani. Spored fondacijata Konrad Adenauer otsustvuva jasna koncepcija za neophodnite promeni vo pravosudstvoto i otsustvuva vistinska pravna politika i sudski sistem. Zatoa i Doj~e Vele objavi deka Sudot vo Sofija boksuva. Prodol`uva nezadovolstvoto kon bugarskata dr`ava i od sudot za ~ovekovi prava vo Strazbur. Ovoj pat zaradi bavnata rabota na pravosudnite organi vo Bugarija i zaradi ne ispolnuvawata na re{enijata na sudot. Na taa zadnina meracite na premierot Borisov da go reformira makedonskiot sudski sistem kolku {to se nahalni tolku i se komi~ni: Ja gleda slamkata vo okoto na drug, a ne ja gleda gredata vo sopstvenoto oko. Brutalnosta na oficijalna Sofija kon Republika Makedonija logi~no se prenesuva niz verigata na politi~kite partii mediumi. [ovinizmot e dobra mo`nost na partiite za elektorat, za pove}e prateni~ki mesta, za osvojuvawe na vlasta. [ovinizmot vo Bugarija e va`en del od populizmot, no e nedovolen ako ne e nadopolnet so socijalen populizam. Zatoa i partiite kako Karaka~anovoto VMRO tolku se marginaliziraa, pa ve}e predizvikuvaat samo smea. Na eden od protestite na Karaka~anovci pred makedonskata ambasada vo Sofija, za pro~uenata Spaska, dojdoa samo nekolku du{i, kolku da nosat eden plakat. Duri eden novinar od v. Trud se vozbudi deka tie lu e ne mo`at da ja popolnat fotografijata {to mu bilo nalo`eno da ja napravi za protestite. Politikologot Ivan Krstev e u{te pokrasnore~iv: Za niv ovaa Bugarija ne grani~i so realni dr`avi tuku so nivnite kompleksi i spomeni. Vo Bugarija ve}e se kr~ka u{te edno VMRO, a Karaka~anovoto vo praktika e rascepeno. Pretendent za {efovskata fotelja e gradona~alnikot na Plovdiv Slav~o Atanasov, гradona~alnikot na Bansko, Kravarov, pak, e zamenik na Karaka~anov. Na Spaska i ostanuva problem koja vo likot na tri vmrovski grupi i u{te tolku kandidati za vojvodi te{ko } e uspee da pozira za fotografija so site. Otkako razbraa deka bugarskiot parlament e daleku od niv, raskaranite me u sebe vmrovci odlu~ija da go iskoristat nacionalizmot na zaedni~ko i bitovo ramni{te. Vo noemvri 2009 g. Kravarov otide vo Bosilegrad, Srbija, kade {to izjavi: Lu eto vo zapadnite pokraini na Makedonija prodol`uvaat da se ~uvstvuvaat Bugari. Pra{aweto e ako ima {to da im ka`e na tie Bugari za{to ne odi kaj niv, na lice mesto? Po povod Spaska, Kravarov iska`a i druga glupost za makedonskiot jazik, otkako ja stavi vo ustata na prof. Andrej Pantev: Od dijalekt jazik ne biduva. Mo`ebi se vo pravo onie koi tvrdat deka silnata strana na toj gradona~alnik se privatizaciskite zdelki, a ne ~itaweto. Eve {to pi{uva prof. Stojko Stojkov, osnovopolo`nik na bugarskata dijalektologija i avtor na trud {to do`ivea pet izdanija: Nacionalniot jazik se obrazuva vrz osnova na eden od dijalektite t. e. eden od teritorijalnite dijalekti se razviva vo nacionalen jazik. Voobi~aeno toa e dijalektot na taa oblast ili toj centar, koj igra vode~ka uloga vo ekonomijata, op{testveno politi~kiot i kulturniot `ivot na dr`avata vo toj moment, vo koj se sozdava nacionalniot jazik. Vo osnovata na bugarskiot jazik se isto~nobugarskite govori, vo osnovata na hrvatskiot glavno {tokavskiot dijalekt (ostanatite dijalekti se kajkavski i ~ekavski) vo osnovata na makedonskiot jazik se vele{ko, prilepsko i bitolskite govori i t. n. Vpro~em, u{te vo drevnite vremiwa se zabele`uva vrskata me u arogantnosta i neznaeweto. kako {to veli pogovorkata: [turo, pa mu e lesno. Vo vrska so jazikot na omrazata im prepora~uvam na bugarskoto Ministerstvo za nadvore{ni raboti i na Sovetot za elektronski mediumi da se zapoznaat, na primer, so televiziskata emisija na Nikola Grigorov Site Bugari zaedno. Se prika`uva sekoja sabota od 20 ~. na Nova bugarska televizija. Pred, toa, da ja pogledaat elektron skata reklama na ugostitelot koj se prekvalifikuval vo istori~ar. Celta na emisijata bila da gi razobli~uva pala~ite na bugarskiot narod, izvr{itelite na genocidot na bugarskiot narod {to trae do dene{en den vo Srbija, Grcija i srbokomunisti~kiot koncentracionen logor Makedonija, da vojuva protiv navredlivata i gnasna srbokominternovska istoriska la`na pomija makedonizmot i da gi razobli~i prestapnicite idioti i maloumnici, la`ni hristijani, licemeri i maroderi. Dosega ne sum sretnal na nekoj makedonski elektronski ili vo nekoj pe~aten makedonski medium sli~en ko~ija{ki jazik protiv Bugarija. A, vo bugarskite mediumi toa e sekojdnevie. Spored oficijalna Sofija bugarskite tekstovi protiv Makedonija i Makedoncite bile izliv na emocii, a makedonskite kritiki na taa agresija izraz na omraza. Eve u{te malku bugarski emocii. Makedonci go ukradoa ansamblot Pirin se tvrdi na prvata str. na v. Bera. Folklorniot ansambl Nikola Karev vo Avstralija igral makedonski ora vo golem del zemeni od koreografijata na blagoevgradskiot folkloren ansambl. So predizvikaniot skandal bugarskata propaganda si dade neverojaten avtogol zatoa {to makedonskite ora se makedonski nasekade i vo R. Makedonija i vo Avstralija i vo Pirinska Makedonija. A vo svetot dobro e poznat koj ja otkradna Pirinska Makedonija i gi progonuva tamo{nite Makedonci. Vo bugarskite fantazii otvoraweto na olimpijadata vo Atina vo 2004 g. se slu~i so ukradeni bugarski pesni i ritmi, turskiot dr`aven ansambl {to pred nekolku godini gostuva{e vo Sofija gi ukral {opskite igri i tanci, a i Srbite masovno kradele bugarski narodni pesni i gi modernizirale. Osobeno emocionalni se novite bugarski komentari za Spaska i proekt dogovorot. Makedoncite i go zedoa deteto na Spaska, a koj }e gi spasi od [iptarite pla~e na tu i grobovi eden deka dene{nite Makedonci begaat od svoite bugarski koreni kako avolot od temjan. Se izrazuva vulgarno, deka {to e makedonsko, se e lajno. I pla{i so Albancite. Nema {to, vozvi{ena bugarska poezija na avtor u~esnik na Stru{kite ve~eri na poezijata. Skopje e na pat da padne vo kalta strogo predupreduva drug komentator. I toj zapla{uva so seriozni posledici, ako vo Makedonija go tegnat za opa{kata bugarskiot lav. Eden protiv Skopje e malku, no dvajca ve}e se mnogu veselo objavuva tret. Dosega Grcija na mnogu mesta vo svetot izgleda{e kako nenormalna dr`ava koja nametnuva naludni~avi barawa kon Makedonija. So vme{uvaweto na Bugarija i nejzinata va`nost ve}e se se promenilo. Kako?, }e pra{ate. Taka, nenormalni dr`avi stanaa dve. 9

ILUSTRIRANA REVIJA ZA ISELENICITE OD Makedonija PREDIZVICI I HEROI Kopne` Kako {to stareeme, taka gi gledav ikonite i im se voshituvav ni e s$ pote{ko da veruvame vo na freskite so svetci na yidovite.

Ernest Hemingvej Dene{nava makedonska sostojba, se ~ini, e takva da ima potreba od heroi, poto~no re~eno, od lider / lideri/ so jasna vizija- re~e edna mlada gospo a, koja {totuku ja zapoznav.

Ne, ne, ne trojanska, ami makedonska, so nasmevka vozvrati taa. Makedonska ti e vistinskoto prezime? Ne, odgovori taa. Razgovorov }e bide interesen, nemo konstatirav jas.

10 ILUSTRIRANA REVIJA ZA ISELENICITE OD Makedonija PREDIZVICI I HEROI Kopne` Kako {to stareeme, taka gi gledav ikonite i im se voshituvav ni e s$ pote{ko da veruvame vo na freskite so svetci na yidovite. heroi, no na nekoj na~in toa ni e neophodno. Ernest Hemingvej Dene{nava makedonska sostojba, se ~ini, e takva da ima potreba od heroi, poto~no re~eno, od lider / lideri/ so jasna vizija- re~e edna mlada gospo a, koja {totuku ja zapoznav. A koj narod ili dr`ava nemaat potreba od sposobni i stru~ni voda~i, pra{av. Se pretstavi, edostavno, jas sum Elena. Smeej}i se komentirav, Trojanska. Ne, ne, ne trojanska, ami makedonska, so nasmevka vozvrati taa. Makedonska ti e vistinskoto prezime? Ne, odgovori taa. Razgovorov }e bide interesen, nemo konstatirav jas. Glasno, pak, izvinuvaj}i & se, rekov, imeto Elena otsekoga{ me potsetuvalo na Paris, na Troja, na trojanskiot kow i na Odisejevata itro{tina. Чovekovata lukavost ne e nekoja osobina {to zaslu`uva da ja cenime, re~e taa. Da, da, tivko vozvrativ. Komentarov u{te pove}e me zaskokotka, pa se zapra{av, kakva e i so {to se odlikuva ovaa Elena makedonska!? Kako da ja pro~ita mojata qubopitnost pa dopolni. Arheolog sum. Vo mladosta profesionalno, gi posetuvav na{ite arheolo{ki lokacii, go zapoznavav `ivotot, obi~aite, kulturata, civilizaciite na lu eto od ovie makedonski prostori. Od tuka Angel Balkanski sledi tvoeto vtoro prezime, voskliknav jas. Pa mo`e i taka da se ka`e, vozvrati Elena. Koga }e se najdev na nekoe od nao ali{tata, po obi~aj, zemav grst pesokliva zemja i kako taa se lizga{e po moite prsti imav vpe~atok deka taka te~at i vekovite... Pri iskopuvawata otkrivavme pokazi od minatite civilizacii, tragovi od obi~nite lu e, no i soznanija za vode~kite li~nosti {to go obele`ale svoeto vreme. Na videlina izleguvaa nepoznatite, polupoznati, mo`ebi i podzaboravenite belezi, {ifri, makedonski kodovi... Imav vpe~atok deka razgovaram, deka neposredno mi se obra}aat svedocite i heroite na minatoto vreme. Nesomneno, lu eto od minatite vremiwa dostoinstveno, so golemo sebepo~ituvawe odgovorile na predizvicite na svoeto vreme. Koga nave~er, posle rabota, otsednuvav vo nekoj od okolnite sveti hramovi nemo Toga{ me opfa}a{e nekoe ~udno spokojstvo. Чuvstvuvav kako od niv zra~i silna energija, mir koj me hrabre{e da istraam vo namerata da ja spoznaam vistinata, da gi razgonetnam enigmite od minatoto na na{ite predci. Pokraj voobi~aenata molitva, se prekrstuvav, palev sve}a i najposle toplo i od s$ srce iskreno se molev. Pritoa ne ja ispu{tav mo`nosta da zamolam svetcite da mi pomognat da doznam kako predcite `iveele, {to do`ivuvale. Sakav da otkrijam kako se spravuvale so golemite kataklizmi, kako, kolku, na koj na~in i dali uspe{no izleguvale na kraj so bezbrojnite neprijateli. Se razbira, sakav da soznam kako gi sovladuvale stra{nite prirodni /elementarni/ nepogodi i stihii. [to im zna~ela zemjata, kolku bile zagrozeni od vodata, se pla{ele li od silniot ogon, od neskrotliviot veter, kakvi odnosi imale so kom{iite vo opkru`uvaweto, od kogo i od {to crpele soznanija, iskustva... Nie sega{nive generacii, svesno ili nesvesno go sledime nivniot primer, u~ime od nivnoto trpelivo i makotrpno steknati soznanija, iskustva... Steknatoto znaewe go nadgraduvame, spored site tehni~ki, kulturni i drugi sovremeni umeewa i mo`nosti. Ufrluvaj}i se vo razgovorot dodadov, predcite - `iteli na makedonskive prostori, svoite `ivoti i sudbini gi zalo`ile za na{e dobro, postignatite dostoinstva nam ni gi zavetile. Spoznavaj}i se sebesi, nam zavetno ni odgovorile na site mo`ni pra{awa, na site na{i sega{ni dilemi. Ne zavetile so um, razum i mudrost, so uporna rabota i so makotrpen trud da gi re{avame site problemi, da opstojuvame i pokraj site mo`ni prepreki... Ocenkata za nas }e bide spored na{ite postapki i odgovori. Tie dolgoro~no sudbinski odreduvaat dali }e n$ ima ili ne, ja odreduvaat na{ata i sudbinata na na{ite idni pokolenija. Od nas zavisi dali }e dozvolime narodite /dr`avite/ {to n$ priznaa pod na{eto ustavno ime, pa i na{ite potomci, da n$ klasificiraat vo kategorijata na staklo, `elezo ili, mo`ebi ~elik. Чinam, kremenot za nas, barem zasega, a mo`ebi i za podolgo vreme e nedosti`liv. Nepi{ano pravilo e da se po~ituvaat lu eto koi vo te{kite momenti na `ivotot ne se predavaat, 10

tuku se borat da pre`iveat i da gi ostvarat svoite osnovni slobodi i gra anski prava. @ivotot, velat mudrite, e akcija i neprekinata borba za opstanok.

11 tuku se borat da pre`iveat i da gi ostvarat svoite osnovni slobodi i gra anski velat mudrite, e akcija i neprekinata borba za opstanok. Se razbira, kako }e si ja iskovame idninata, takva }e ni bide sudbinata. Sekoga{ }e gi trpime posledicite od na{ite postapki. Pove} eto ne{ta zavisat od situacijata koj kade se nao a, kako se odnesuva, kolku se zalo`uva, dali znae i umee, so {to raspolaga, ima li sila i mo}..., i, najposle, dali i kolku e poddr`an od prijatelite... Od nabroenive i od drugi nenabroeni fakti neminovno }e zavisat i odgovorite i uspesite. Kolku i da zvu~i paradoksalno, sega{nava dilema na makedonski narod e dali pred nasilnici poslu{no da ja svedne glavata, dali dostoinstveno silno da yve~i, so um svoi prava istrajno da bara. Vo vrska so ka`anoto se setiv na mudrosta na eden star ~ovek. Imav okolu {esnaeset godini, pa starecot me pra{a.. Sedej}i vo voz, starecot nenadejno me pra{a go gleda{ li mom~e poleto nadvor? Poglednav i, se razbira, mu potvrdiv. A mo`e{ li da mi ka`e{ na koe steblo mu e najlesno? Na najvisokoto, na niskite stebla ili na onie {to ne se nitu mnogu golemi, nitu mali. Jas ne znaev, pa toj me pou~i. Visokoizrasnatite stebla pri prviot posilen nalet na veterot steblencata se skr{at, do niskite stebla te{ko dopira sonceto, pa so tek na vremeto izumiraat. Najistrajno e `itoto so sreden rast, toa ima {ansi da opstoi, objasni starecot. Mnogu rabota, mnogu trud se vlo`uva za da go dobieme na{eto lep~e, sinko. A, koja bilo prirodna nepogoda ili, ne daj Bo`e, stihija za eden mig ja uni{tuva na{ata pot, na{ite `elbi i nade`i. Sepak sinko, toa ne e najlo{oto. Najlo{o e koga ima vojni, koga lu eto ginat, naj~esto i ne znaej}i zo{to. Niz ovaa zemja pominuvale mnogu vojski, zaginale mnogu lu e. Najmnogu `rtvi davalo doma{noto naselenie koe moralo da vojuva za tu i interesi. Se razbira, lu eto vo Makedonija vojuvale i `ivotot go davale za sloboda, za pravda, za pravo pristojno i dostoinstveno da `iveat. Kolku pot, tolku krv za zemjava se proleani. Zatoa, kade i da kopnete koski }e iskopate, prikazni za junaci }e ~uete. Zatoa amanet od predcite ni e ostaven da si ja ~uvame i so~uvame na{ata zemja, od sevi{niot blagoslovena. Da ja sakame kako o~ite svoi, da ja po~ituvame, da rabotime, materijalni i sekakvi drugi dobra da stvarame za sebe i za nea. Daj Bo`e, pove}e da nema vojni, re~e starecot i na slednata popatna stanica sleze od vozot. Denes koga go pi{uvam tekstov, smetam deka so pravo narodot /narodite/ mo`eme da gi smetame i proglasime za heroi na trudot, za heroi na s$ {to dosega postignale. Poznato e deka ~ovekot, /poedincite, lu eto/ naj~esto ne gi prepoznavaat va`nite momenti vo vremeto koga tie se slu~uvaat. Sepak narodot /narodite/ instiktivno ja sogleduvaat zbirnata rezultanta od na{ite poedine~nite `elbi i nade`i, od zaedni~ki izrazenata volja i vlo`enite napori... Vsu{nost, sekoj narod i sekoj od nas poedine~no, e kreator na sopstvenata sre}a. Sekoja na{a molba potkrepena so rabota, trud, znaewe..., metafori~ki re~eno, e molitva za Bogot sestvoritel. Narodot gi ra a, sozdava i neguva materijalnite, tehni~kite, umetni~kite, kulturnite, i drugite dobra. Iskreno gi blagoslovuva dobrotvorite i visoko gi uva`uva heroite. Mal narod ne postoi. Goleminata na narodite se sogleduva spored delata, vlijanieto na drugite, spored civilizaciskite zaslugi. Makedonskiot narod ima so {to da se pofali. Iako, mo`ebi, malubroen, niz istorijata so svojata vitalnost, so svojata nepokornost i tvrdokornost opstojal i se izboril za sopstvena nezavisnost, formiral svoja dr`ava so site ni{ani. Ednakvo, ~ovekot ne se meri spored negovata viso~ina ili te`ina. Чovek e ~ovek. Negovata ume{nost, ispolnitelnost i doslednost se stojnosti koi vistinski go krasat. Idealite so koi se odlikuva, sve`inata na ideite, doka`anata volja, samopo~ituvaweto, rabotlivosta, upornosta..., se neodminlivi ~ovekovi vrednosni kategorii. Sepak, po~ituvaj} i ja bezpogovornata vistina deka ne postojat bezgre{ni lu e, generaciite {to sledat se vo mo`nost, relevantno, Kopne` kriti~no i objektivno da gi sogledaat i vrednuvaat nastanite, sostojbite, pa i pri~inite. Tie od istoriska distanca dostojno i soodvetno gi sogleduvaat i vrednuvaat pridonesite na zna~ajnite li~nosti. No i za niv postojat novi i poslo`eni prodol`uva, predizvicite se mno`at, procesite ne prekinuvaat... Sekoja generacija prodol`uva da se bori za pouspe{en op{testven razvoj, za harmoni~ni odnosi za usoglasen pobogat `ivot na site gra ani, za posovr{ena umetni~ka i duhovna ubavina... Ne slu~ajno vojvodata Jane Sandanski vo edna prigoda rekol Robot se bori za sloboda, slobodniot za sovr{enstvo. Makedonskiot narod izrodil nebroeno mnogu zaslu`ni lu e-heroi. Nepravedno bi bilo nekoi od niv vo ovoj napis da bidat izostaveni. Ne bele`ej}i gi imiwata na zaslu`nite, so osobeno zadovolstvo i iskrena blagodarnost trdam deka nivniot pridones so po~it sekoga{ }e bide uva`uvan i sleden od sega{nive i idni makedonski generacii. Gordi sme {to tie ni ostavile nebri{livi tragi - patokazi za vo idnina. Чesno `rtvuvaj}i go najdragocenoto - svojot `ivot, nesebi~no vlo`uvaj}i go najdobroto od sebe, heroite - zaslu`nite niz sopstven primer doka`uvaat deka e blagorodno da se dade svoj pridones za idninata na svojot narod i sre}ata na idnite pokolenija. Nie sega{nite, sekako i idnite generacii visoko ja vrednuvame nivnata po`rtvuvanost. Tie se na`i svetilnici, na`i patokazi i patevoditeli. Nie bezrezervno im ja izrazuvame svojata najdlaboka blagodarnost a narodot (dr`avata) im oddava priznanie posvetuvaj}i im spomen obele`ja za ve~en nezaborav. 11

$No, lu eto 12 OD NEPRIJATELOT MO@E MNOGU DA NAU^IME D-r Kiril Temkov vo Makedonija nemaa sekoga{ sre}a da ski kurnaz-budali, Bla`e objavi mnogu `iveat dobro, mnozina nastojuvaa da ja prisvojat taa$

12 ILUSTRIRANA REVIJA ZA ISELENICITE OD Makedonija Oko Makedonija e zemja so istoriska zadnina i to~na geografska opredelnica. Site znaat kade e toj del od svetot, za{to nejzinite najgolemi sinovi Filip i Aleksandar, Kiril i Metodij, Kliment i Naum, Goce i Ko~o se svetila na ~ove{tvoto. No, lu eto 12 OD NEPRIJATELOT MO@E MNOGU DA NAU^IME D-r Kiril Temkov vo Makedonija nemaa sekoga{ sre}a da ski kurnaz-budali, Bla`e objavi mnogu `iveat dobro, mnozina nastojuvaa da ja prisvojat taa dobra zemja, na krstopat me u svetovite, a i denes razni se stremat da & gi odzemat slavata, egzistencijata, dostoinstvoto. Toa se te{ki situacii i borbi, koi gi ma~at. no i gi kalat Makedoncite, za da istrajat vo svoite pravdini. Za taa cel treba da se se}avaat i na svoeto minato i na svoite dela, kako bi znaele da gi prepoznaat dobrite od lo{ite, da rabotat pravilno, a da gi izbegnuvaat fal{ivite predlozi i nepravilnite pati{ta. Prilep e eden od glavnite mesta na makedonskata realnost, centar na makedonskiot duh i ~uvstva. Od nego se Krali Marko i Чento, kako i razni golemi tvorci i umetnici. Bla`e Aleksoski knigi za prilepskite itro{tini. Vo na{eto spisanie pi{uvavme za vtoroto izdanie na knigata za Axi Risto Logotet, golemiot prilepski ~orbaxija, eden od najistaknatite makedonski prosvetiteli, onoj koj obezbedil od Sultanot dozvola da se izgradi veli~estvenata crkva Sveto Blagove{tenie, a istovremeno bil najduhovitiot me u prilep~anite. Bla`e ima knigi za Tale Melezo, noviot prilepski Krali Marko spored silata i te{kata sudbina, kako i za itriot Spiro Skube, koj napravil iljadnici {egi. Toj napravi edinstvena kniga prilepski prekari, vo koja se nabrojani i objasneti brojnite novi imiwa koi prilep~anite im gi davaat na svoite sogra ani. Vo go ima prekarot Glumeco (vo Prilep site imaat prekari), kako akter i direktor na poznatiot prilepski Mnozina i pravat zlo Naroden teatar, koj opstana i koga vo na Makedonija, kako drugite mesta zamiraa ovie va`ni ku}i istoriski vredna na tvore{tvoto. Bla`e stana i eden od najpoznatite sovremeni nacija i va`en segment makedonski pisateli. Go na ~ove{tvoto, zablesna rodnokrajnata a taka ponekoga{ qubov i e vozbuden od postapuvaat i onie koi iljadnicite {egovite `iveat vo nea, no od nastani i pogovorki od strast za vlast i za Prilep i Prilepsko. Od pari se prestoruvaat tamu e Iter Pejo, simbolot na makedonskata umnost vo neprijateli i i duhovitost. I Marko gi maltretiraat Cepenkov se proslavi so nejzinite normalni lu e sobiraweto na narodnite - toa go opi{uva novata umotvorbi i, posebno, na kniga na prilepskiot {egite. Za{to, vo Prilep hroni~ar Bla`e sekoj e duhovit i saka Aleksoski drugomu da mu ka`e ne{to {to }е bide zabele`ano. A ako zgre{i, pa ne{tata se presvrtat, i toa }e bide zapameteno i ka`uvano kako {ega i pouka. Taka dejstvuva pro~uenata prilepska ~ar{ija, toa se najbogatite i naj{egoviti narodni idei kaj nas. Neverojatno e kolku knigite Prilepski tabieti, Na umirawe vo Bitola i Prilepski kurnazlaci se izneseni desetici `ivotni sudbini i iljadnici sme{ni slu~ki, site originalni i edinstveni, mo`ni samo vo gradot pod Markovite Kuli. Romanot Ah! e se}avawe za vozdi{kata so koja prilep~anite go pridru`uvale takvi slu~ki i {egi ~ukaweto na gradskiot saat, svesni zapi{al Bla`e Aleksoski! deka vremeto zaminuva brzo i `ivotot Izrasnat vo e kratok. Tuka se opi{ani sudbinite na ~ar{ijata, od tatko umnite lu e (eden Makedonec i Tur~in) {iva~, a prijatel i razgovornik so site prilep- koi sakaat samo mir i duhovna sloboda, a dobivaat {lakanici i ismejuvawe od

Vo drugite knigi na Bla`e se rasprava i za obi~ni lu e i za golemci, me u koi ima i budali i mudreci, i kooperativni sogra ani i al~ni neranimajkovci, kako {to e vo `ivotot.

13 nesvesnite lu e i komandiri. Najnovata kniga na Bla`e Aleksoski e izlezena minatata nedela, so pomo{ od Simon Naumovski, direktorot na prilepskata fabrika Vitaminka, koj herojski go poddr`uva tvore{tvoto vo svojot grad. Vo drugite knigi na Bla`e se rasprava i za obi~ni lu e i za golemci, me u koi ima i budali i mudreci, i kooperativni sogra ani i al~ni neranimajkovci, kako {to e vo `ivotot. Vo ovaa kniga se pretstaveni dva negativni lika od prilepskoto minato, Vasilije Trbi} i Gogu Kapka, za da se prika`e negativnata strana na `ivotot, vo koj ne cutat rozi, no lu eto ne se celosno grdo nastroeni sprema drugite lu e. Sepak ima i takvi koi vo `ivotecot go sledat samo svojot negativen interes da vladeat, da zarabotat po sekoja cena, da ismejat ili da gi poni`at svoite bli`ni. Tie ne biraat sredstva za poro~ni celi, tuku makijavelisti~ki potvrduvaat deka sekoe sredstvo e dobro za da si napravat dobro sebesi, bez ogled na zloto koe mu se pravi na drugiot. Trbi} bil politi~ki najsilnata li~nost vo Prilep pome u dvete vojni, Kapka bil me u najbogatite. Trbi} e dojden od Podravina, Srbin, koj od du{a gi mrazel Makedoncite. Iako trgnal da u~i bogoslovija vo Sveta Gora, tamu ubil ~ovek i moral da izbega. Stanal komita i vojvoda vo Makedonija i gi gonel makedonskite revolucioneri. Po Prvata vojna ostanal da `ivee vo Prilep, za{to tuka nasetil dobar pominok, na drugo mesto toa ne }e go imal. Bil pratenik i gradona~alnik, voda~ na srbomanite i na tajnata organizacijata Crna raka, koja ma~no ubivala dostojni sinovi na Makedonija, koja toj sekoga{ ja narekuval samo Ju`na Srbija, a narodot Ju`nosrbijanci, nikoga{ ne ka`uvaj}i gi zborovite Makedonija i Makedonci. Pokraj negativnoto odnesuvawe kon potekloto na narodot i zemjata, Trbi} u`ival da `ivee vrz nivniot grb. Kapka mu bil drugar i sorabotnik vo zdelkite, koj bogatstvoto go umno`uval so proda`ba na dobitok na vojskata, {to mu go obezbeduval Trbi}. Ovie politi~ki i stopanski kriminalci se opi{ani vo knigata Trbi} i Kapka, so ubav podnaslov Se fatile a la braceta-vraceta vlasta i parite. Koga vlasta i parite }e stanat negativni i }e se zdru`at, nivnoto dr`ewe pod raka go unesre}uva narodot. Eve {to velel Trbi}: Politi~arot na Balkanot sekoga{ bil i sekoga{ }e bide rasipan, aramija, la`livec, kameleon, zlostornik. Vo sprotivno, narodot go smeta za nesposoben, prost, nenadaren, tutkun... Ovde sekoga{ va`i mudrosta: Narodot saka da bide la`en, zna~i da go la`eme! Toj ka`uval deka glasovite se kupuvaat, zatoa na politi~arot mu treba vre}a, za da gi sobira. Toj ne se somneval kakvi }e bidat izbornite rezultati, ta sekoga{ manipuliral so glasovite: Se izbrav samiot sebesi preku moite izbira~i. Od toa pogolema demokratska sloboda - kade?! Bil grd {egaxija: Bra}a prilep~ani, glasajte za na{ata partija! S$ {to ne ~ini kaj sega{nava partija, }e go povtorime i nie istoto, za da vidite kolku lo{a politika vodele tie {to sega se na vlast! Se falel sebesi: Na ovie prostori sekoga{ se smeta za uspe{en onoj politi~ar-demagog koj }e uspee da gi izmami bira~ite deka }e im gi napolni ~iniite so meso, a vsu{nost ~iniite sekoga{ se polni so lagi!... Za da bide u{te ponajasno, glasa~ite znaat deka sekoga{ taka bilo, pa zatoa tokmu tie demagozi najmnogu se ceneti. Na~eloto Oko na Trbi}a sekoga{ bilo: Najva`no e da se osvoi vlasta. Bez toa najva`no, ni{to drugo ne e va`no. Se podbival so Makedoncite, deka se nepismeni i deka ne treba da im se otvoraat u~ili{ta, za{to dolgata lo{a tradicija na stradawe i neu~enost ne smeela da se naru{uva. I u{te stotici takvi primeri se doneseni vo ovaa va`na kniga (knigata ima 280 stranici), koja govori deka, pokraj {egata, koja mo`e i da veseli i da boli, ima i grdi lu e kaj koi {egata gi ubiva drugite, za{to tie slu`at za manipulirawe, iskoristuvawe, tol~ewe. Nivnoto postoewe tie go bri{at za svojata privremena korist i bogatstvo. Poukata od knigata Trbi} i Kapka e jasna - treba da se u~ime od minatoto i od neprijatelot, i od niv mora da nau~ime {to ne ~ini, za da se odbranime i za da `iveeme doblesno. Trogatelno e {to Vaso Trbi}, koj `ivotot po Vtorata vojna go pro`ivea kako penzioner vo Belgrad, ima ka`ano: Mi se dade {ansa da napravam mnogu gre{ki vo `ivotot. Tie gre{ki im gi ostavam vo nasledstvo na moite dragi prilep~ani, za{to tie mi dadoa {ansa da pravam gre{ki, o, fala im! Treba da se zamislime i nad zborovite: Golem budal{tilak e da veruva{ deka lu eto se u~at na gre{kite od minatoto. Sekoja generacija saka da napravi svoi gre{ki, da se proslavi so niv. So ova misla se prostuvame od ovaa neophodna kniga i posakuvame Bla`e Aleksoski da napravi u{te knigi, koi }e go proslavat prilepskiot humor i makedonskiot duh, koj znae sepak da se izbori za sloboda. 13

Portret Da se stavi na hartija se {to e zabele`ano i pribele`ano od strana na istori~arot profesor Hristo Ristovski, prestavuva golem predizvik za ~itatelite na ovaa statija kako i na negovite dela

So vekovi nanazad ovie prostori prestavuvale boi{te kade {to mnogute porobuva~ki sili si gi odmeruvale svoite snagi.

14 Portret Da se stavi na hartija se {to e zabele`ano i pribele`ano od strana na istori~arot profesor Hristo Ristovski, prestavuva golem predizvik za ~itatelite na ovaa statija kako i na negovite dela koj go otslikuvaat neskрotliviot duh na ~esnata du{a Makedonska. Op{to poznato e deka sudbinata na golemo si poigrala so ~ovekot od ovie prostori, kako i so se ostanato so predznakot MAKEDONSKO. So vekovi nanazad ovie prostori prestavuvale boi{te kade {to mnogute porobuva~ki sili si gi odmeruvale svoite snagi. Makedonskata zemja prestavuva edna golema grobnica, kade {to }e re~eme, kade i da se kopne na grob }e naideme, na koski }e se sopneme, a ~ii se, dali na car ili na vojnik ostanuva da se prou~i. Tokmu profesorot Ristovski prestavuva primer na ~ovek koj zanesen i opien od svojata profesija talka po rodnata Makedonija za da pribele`i i ostane kako traen beleg za idnite pokolenija. Ovoj neumoren i neskrotliv vo duhot, sekoga{ vedar i raspolo`en prestavuva tipi~en urnek za istori~ar koj vo svojata du{a sekoga{ mu le`i rodnata zemja Makedonska. Se slu~uva najgolemata tragedija, nezapametena vo istorijata na makedonskiot narod, kade {to bolnite umovi na golemite sili si poigruvaat so sudbinata na iljadnici nedol`ni ma`i, `eni i deca, kade {to pove}e od pedeset iljadi deca, me u niv i Hristo Ristovski, bile primorani da gi napu{tat svoite dedovi ogni{ta za navek i da osnovaat novi ogni{ta nadvor od svojata Makedonija. Roden e vo seloto Gra`deno, Prespa, okolija Lerin, Egejska Makedonija od tatko Lazo i majka Tranda, tokmu vo 14 ILUSTRIRANA REVIJA ZA ISELENICITE OD nemirnite godini za Makedonija. Vo 1948 godina kako sedumgodi{no dete go napu{ta rodnoto Gra`deno patuvaj} i po mnogu destinacii za на kraj da se najde vo toga{na Republika Polska. Tamу se steknuva so svojata osnovna naobrazba. Vo svojata takanare~ena vtora tatkovina, no sekoga{ vo mislite mu e rodniot kraj i Gra`deno, uspeva da vgradi vo sebe eden golem del od Polskiot romantizam i golemata kultura od toga{niot socijalisti~ki sistem. Iako mnogu daleku od svojot dedov dom, vo negovite ~isti misli sekoga{ zna~ajno mesto }e zazemat spomenite od detstvoto, igrite po selskite sokaci, selskiot atar, Grozdanova niva, Gorniot pat, Golemata me`da, Kiska, Kolejca i mnogute imiwa koи se spomnuvaat vo golemiot selski atar da bidat razgoreniot `ar koj }e tlee vo du{ata na Hristo. Tokmu spomenatoto e povodot za vra}aweto na пrofesorot Hristo Ristovski vo svojata rodna Makedonija, no sepak daleku od rodnoto Gra`deno i svojata Prespa, koja so me a e oddelena od negovata du{a i daleku od negovoto srce i rasplakanite krvavi o~i. Makedonija NESKROTLIVIOT DUH NA ^ESNATA DU[A MAKEDONSKA Jan~e Andonovski Vo Skopje zavr{uva Filozovski fakultet grupa istorija i svojot raboten vek go zapo~nuva kako profesor po istorija vo obrazovniot sistem na dr`avata. Profesorot Hristo Ristovski izgraduva poseben pristap i na~in na polesno prio awe kon svoite u~enici i im vgraduva posebni ~uvstva i polezno pribli`uvawe kon istorijata, odnosno kon svojata rodina. Kako neumoren i so ~ista patriotska du{a toj nemiruva i prodol`uva so tragaweto po izgubenite zlatnici koj se nao aat vo negoviot rodokraj, talka, pribele`iva, vr{i edna svoevidna analiza na slu~uvawata od viorot na premre`jata koи ja zafatija i negovata rodna Makedonija. Tragaj}i po kov~egot zaguben nekade niz Gra`denskiot atar, Ristovski }e se pronajde sebesi, }e gi pronajde nezavr{enite detski igri, }e navleze dlaboko vo du{ata na svojata nama~ena zamja, koja kako zemja plodnica odsekoga{ bila so krv zaleana i ja davala najklasnata letnina, najza{e- }erenite plodovi koj ja davale najubavata miskojna vo svojata rodna zemja. Poln so energija i patriotizam u{te od mali noze,toj kako sredno{kolec vo svojata takanare~ena vtora tatkovina projavuva golem interes kon pi{anoto, koj spomeni izviraat kako vreli ~uvstva i iskri od srceto,toj i do den denes e so peroto i par~eto hartija i iskrenite misli gi vre`uva, i vo amanet gi ostava kako se}avawe za nekoe vreme koe e deleku a sepak blisku do nas qubitelite na pi{anoto. Vo pi{aniot materijal koj od den na den se zgolemuva nema da naideme samo na dela od svojata stru~na profesija, no naprotiv, kaj nego }e naideme i na dela od realnosta na detskite igri, dela koj go otslikuvaat detskiot `ivot vo detskite domovite vo Polska, dela so quboven karakter od vremeto na zanesnite golobradi vremiwa. Stilot na pi{uvawe nalikuva na lavirint, na koj profesorot Ristovski vo pi{aniot materijal samo za moment }e vmetne edna mala mistika koja za kraj }e se pretvori vo ralnost so silna bolna tematika i mnogu silna poenta. Pi{aniot i objaven materijal koj ni go prestavuva profesorot Hristo Ristovski e materijal na koj hronolo{kata podredenost e taka postavena {to sekoj poedine~no gradi svoe steblo so koj se razgranuva i pravi svoja vistinska senka na koj nie ~itatelite }e najdeme svoja za{tita i uteha vo sekoj red od pi{anoto. Vo po~etokot se prestavuva so svojot nau~en trud posveten na Petre Angelov nasloven kako Revolucionernata dejnost na Petre Angelov koj izleguva od pe~at vo 1985 godina vo Skopje, koj trud e posveten na spomenatoto lice i negovata revolucionernost od vreme-

Vo ovaj trud na videlina doa a hronolo{kata podredenost na faktite kade posebno mesto zazema i pro{talnoto posmo koe so trogatelni zborovi ni ja otslikuva i glavnata poenta vo nau~niot trud.

15 to na Prvata balkanska vojna. Vo 2000 godina od pe~at izleguva nau~niot trud Lazo Angelovski, u~itel i revolucioner, vo nego e vnesena celokupnata nau~na po`rtvuvanost na avtorot koj vo najsitni detali se obidel da ne vnese vo realnosta na slu~uvawata. Nau~niot trud prestavuva delo koe ni go otslikuva `ivotot na u~itelot od negovoto ra awe, po~etocite vo {koluvaweto, negovata aktivnost vo organizacijata kako i po`rtvuvanosta za svojata Makedonija. Vo ovaj trud na videlina doa a hronolo{kata podredenost na faktite kade posebno mesto zazema i pro{talnoto posmo koe so trogatelni zborovi ni ja otslikuva i glavnata poenta vo nau~niot trud. Vo 2001 godina od pe~at }e izleze i trudot odnosno monografijata Gra`deno 1949,delo kade avtorot se potrudil vo nea da vmetne avtenti~ni iskazi, istoriski fakti, kako i golem broj na fotografii koи go otslikuvaa `ivotot vo ova prekrasno prespansko selo. Tuka red bi bilo da gi spomneme i mnogute toponimi koи go krasat selskiot atar, mora da se spomne deka tie se i dlaboko vre`ani vo mislite na sekoj poedine~no. Vo monografijata, avtorot posebno mesto odvojuva i za `rtvite dadeni od spomenatoto selo koи }e ostanat kako traen spomen za idnite pokolenija no i za nivnite potomci. Monografijata prestavuva oddol`uvawe na avtorot kon svoeto rodno selo i simnuvawe na tovarot od sopstvenite ple} i koj go nosel od damnina. Vo 2005 godina vo Skopje od pe~at } e izleze zbirkata na pesni naslovena kako Spomeni, pesni nameneti i posveteni za svojata du{a. Ovaa delo avtorot go posvetuva na svoeto napateno detstvo, detstsvo koe bez maj~inska qubov se odvivalo vo stra{nite godini kako za nego taka i za iljadnici de~iwa rasprskani po raznite domovi i zgri`eni od strana na Crveniot krst na porane{nite Socijalisti~ki dr`avi. Pravot koj se krena po porazot na DAG vsu{nost se spomenite ne samo kaj Ristovski tuki i kaj ostanatite u~esnici vo ovie stra{ni patila. Vo 2008 godina profesorot Hristo Ristovski } e ne zadol`i so negovite dve dela, zbirkata na pesni Nepokor, kako i biografskiot nau~en trud Jordan Mijalkov i negovoto vreme. Zbirkata na pesni podelena e na ~etiri podglavja i go otslikuvaat minatoto, sega{nosta no i idninata. Vo pi{aniot tekst }e se sretneme i so nekolku imiwa koi i do den denes ostavaat traen beleg vo `ivotot na avtorot.tuka se spomnuvaat i raznite igri vo seloto, `ivotot daleku od doma, `ivotot vo {kolskite klupi,patriotskite poetski izlivi i na kraj za mig }e stigneme i do simbolot na nepokorot, kako kruna na samoto delo. Nau~niot trud Jordan Mijalkov i negovoto delo rabotano e pove}e od deset godini, na koe avtorot posvetuva posebno vnimanie i na raspolagawe gi stava site svoi nau~ni potencijali za dobivawe na najadekvatnata slika so koja se otslikuva `ivotot i deloto na patriotskata li~nost Jordan Mijalkov. Vo trudot se sobrani golem del na se}avawe na lica koi imale ne{to zaedni~ko so cenetata li~nost,koi rabotale zaedno vo momentite na te{kite denovi na nezavisna Makedonija. Spomenatiot nau~en trud prestavuva remek delo koe go zaslu`uva na{eto celosno vnimanie. Neumornosta i nemirniot duh na Ristovski ni go prestavi najnovoto delo nasloveno kako Nezaborav koe Portret od pe~at se pojavi vo 2009 godina vo Skopje. ^ovek dodeka postoi }e kopnee po minatoto. Tokmu minatoto na progonetite Makedonci od Egejskiot del na Makedonija se zapi{ani vo posebno podglavje vo istorijata na Makedonskiot narod, a posebno vo sovremenata makedonska literatura. Avtorot vo negovoto najnovo delo se obide da ne pro{eta po kaldrmnite patekite po koj toj ima zaminato, zboguvaweto so seloto, krieweto po planinite i stravot od monarhofa{isti~kata avijacija, preminuvaweto na sinorot, prvata sredba so Markova noga. Site ovie viduvawa i slikovito objasneti, avtorot povtorno ne navrati i vo detskite domovi. Toj se obiduva da ni go prezentira najavtenti~noto slu~uvawe od `ivotot vo stroj. Vo spomenatoto delo avtorot se potrudi da vmetne i golem broj na avtenti~ni fotografii od `ivotot na decata vo detskite domovi, kako i fotografii koи kako spomen se mnogu va`ni za nego i prestavuvaat del od `ivotot od {kolski denovi. Tuka ne bi sakal da gi ispu{time i fotografiite kade }e se sretneme so kolegite od gimnaziskite denovi vo gradot Elenija Gura od Polska. Ova negovo delo nasloveno kako Nezaborav prestavuva kremot vo izdava~kata dejnost na profesorot Hristo Ristovski. Po~ituvani, se nadevam deka po~ituvaniot Hristo Ristovski }e prodol`i i ponatamu so svojata izdava~ka dejnost, kade {to }e prodol`i i ponatamu da ne zapoznava so fakti~kata i realna sostojba na slu~uvawata vo makedonskata istorija, no tuka se nadevame nema da izostanat nitu ubavite zborovi zatoa {to poezijata vsu{nost e govorot izlezen od du{ata na pisatelot, vo slu~ajot napaтenata du{a na po~ituvaniot gospodin. 15

16 ILUSTRIRANA REVIJA ZA ISELENICITE OD Makedonija PROF. D-R VELIMIR STOJKOVSKI, REKTOR NA SKOPSKIOT UNIVERZITET Intervju Za necel mesec ministerot za obrazovanie dva pati izvr{i upad vo avtonomijata na Skopskiot univerzitet so potegot za rascepkuvawe na tri fakulteta za da formira dva novi. Zo{to bevte zaobikoleni vo ovaa inicijativa i Vie kako rektor i Univerzitetot kako institucija? Zo{to bevme zaobikoleni }e treba, najverojatno, da go pra{ate ministerot. Univerzitetot nema{e dobieno nikakva pismena informacija za inicijativite za formirawe novi fakulteti. Ministerot nekolku pati izvesti deka sme informirani usno, no kako seriozen Univerzitet smetame deka treba da dobieme pismen materijal za odredena ideja i da go prosledime niz organite na Univerzitetot. Tokmu zatoa pobarav od pretsedatelot na Komisijata za obrazovanie vo Sobranieto i od ministerot Todorov da dobieme pismen materijal za ideite {to se predlagaat. Pred dva dena go dobiv materijalot i vedna{ go proslediv do nastavno-nau~nite soveti na fakultetite. Sepak, i bez misleweto na UKIM, Predlog-zakonot za formirawe fakultet za dizajn i tehnologija na mebel i enterier, koj treba da proizle od [umarskiot fakultet, ve}e e daden na sobraniska sednica. Nesporno e deka dr`avata ima pravo da predlaga nov fakultet za{to sme dr`aven Univerzitet, me utoa na Univerzitetot smetame deka dokolu toj fakultet bide vo ramkite na UKIM, mora da pomine kako ideja niz univerzitetskite organi koi mora da se izjasnat. Zna~i, ne begame od razgovor za novi inicijativi, no, za `al, nikoj pismeno ne ne izvestil za inicijativite za formirawe novi fakulteti. Vo ovoj obid na ministerot da formira dva novi fakulteti, osobeno onoj za dizajn, na Senatot na Va{iot univerzitet prakti~no mu go sprotivstavuva pozitivniot stav na Odborot za akreditacija nebare stanuva zbor za organi so isti ingerencii. Dvata organa nemaat nikakva vrska. Odborot za akreditacija ima zakonska postavenost da gi ceni uslovite za osnovawe nova institucija, nastavnite VLASTA GO IGNORIRA UNIVERZITETOT programi, da gi akreditira studiskite programi, a toa nema nikakva vrska so ingerenciite na Senatot. Ne mo`e Odborot za akreditacija da mu nametne mislewe za nova organizacija na Senatot zatoa {to toj ne e nadle`en za toa. Da, no tokmu misleweto na Odborot za akreditacija be{e presudno Predlog-zakonot za osnovawe na fakultetot za dizajn da se najde vo sobraniska procedura. Go respektirame misleweto na Odborot za akreditacija zatoa {to toj ima nadle`nosti soglasno so Zakonot vo delot za akreditacija. Me utoa, treba da se respektira i misleweto na Senatot. [to }e napravite kako Univerzitet ako vlasta bukvalno na muskuli izdejstvuva da se formiraat dva novi fakulteta? Seto ona {to ni go dava Zakonot za visoko obrazovanie. Vi velam ako novopredvidenata ~lenka treba da bide vo ramkite na na{iot Univerzitet, nesomneno e deka Senatot na UKIM mora da mu dade legitimitet. Zna~i li toa deka i vo slu~aj Sobranieto da donese odluka za donesuvawe zakon za formirawe fakultet za dizajn, taa bi bila nevalidna dokolku ne pomine na Senat? Eventualno pozitivnata odluka }e povle~e postavuvawe takvo pra{awe na Senatot na Univerzitetot. Zna~i, senatorite se tie {to glasaat i tie se izjasnuvaat dali }e go verificiraat mandatot na novite ~lenovi. Vo univerzitetski krugovi se tvrdi deka dvata novi fakulteta za informatika i dizajn se formiraat so edinstvena cel da se zadovolat ne~ii dekanski apetiti. Vo toj kontekst se spomnuva{e i imeto na \or i Gruevski, brat na premierot, kako mo`en dekan na fakultetot za dizajn. Koj e Va{iot stav? Ne mo`eme da prejudicirame koj }e bide dekan, bidej}i kandidatot na dekan go bira Nastavno-nau~niot sovet na fakultetot so tajno glasawe. Site ~lenovi na kolektivot se potencijalni kandidati za mestoto dekan. I mislam deka nikoj odnadvor nema takvo vlijanie za da mo`e na tajno glasawe da go naso~i Nastavno-nau~niot sovet. No, }e vidime. Op{t vpe~atok e deka UKIM i pokraj dvata upada vo avtonomijata bez malku e nezainteresiran za ona {to mu se slu~uva i se odnesuva kako nem nabquduva~. Zo{to? Skopskiot Sv. Kiril i Metodij e najstariot univerzitet vo dr`avata, no i najvitalen i mnogu e zainteresiran za svojata sudbina. Ne sme pasivni, nitu nekoga{ sme bile, me utoa ne mo`eme da diskutirame za ne{to {to e {pekulacija se dodeka nemame relevantni podatoci, odnosno dodeka ne go dobieme toa vo pismena forma. Rektore, Vie va`evte za ~ovek koj e blizok do vladeja~kata garnitura. Sega istata vlast bez malku Ve ignorira. Zo{to? Mislam deka ne stanuva zbor za ignorirawe na rektorot, mo`ebi pove}e stanuva zbor za ignorirawe na Univerzitetot. Ne sakam da go nare~am ova taka, iako e za odredena rabota materijalite ne se prosleduvaat onaka kako {to bara Zakonot i organite na Univerzitetot. Ima li, spored Va{e mislewe, prostor za formirawe nov fakultet za informatika i za dizajn? Prvo, kompetentno treba da se izjasnat nastavno-nau~nite soveti na fakultetite. Zna~i, tie treba da go ka`at svoeto. A, ako jas treba da se izjasnam kako rektor, smetam deka ne e nitu vreme nitu na~in da se formira nov fakultet za informatika, osobeno ako dr`avata re{ila informatikata posebno da ja tretira i da ja razviva i za toa formirala Univerzitet za informati~ki tehnologii vo Ohrid. Bidej}i vo vakva mala dr`ava prelevaweto na sredstvata za finansirawe na informatikata e bescelno. Go spomnavte Univerzitetot za informati~ki nauki Sv. Apostol Pavle vo Ohrid. Dali e logi~no eden Univerzitet da postoi samo za 46 studenti? Toj Univerzitet verojatno potencijalno }e se razviva, barem taka e zamisleno. Jas kako rektor ne bi sakal da komentiram sostojbi na drugite javni univerziteti. Me utoa, ako go komentiram postoeweto na ovoj Univerzitet, vizavi formiraweto nov fakultet vo ramkite na na{iot Univerzitet, smetam deka 16

na onoj vo Ohrid, koj e ve}e formiran, treba da mu se obrne vnimanie i da se razviva vo vistinski univerzitet, a otvoraweto fakultet za informatika } e bide bescelno.

17 na onoj vo Ohrid, koj e ve}e formiran, treba da mu se obrne vnimanie i da se razviva vo vistinski univerzitet, a otvoraweto fakultet za informatika } e bide bescelno. Bidej}i imame informatiki {to funkcioniraat odli~no. Ednata, koja e orientirana za hardver, e na Elektrotehni~kiot fakultet, a drugata, koja e orientirana kon softveri i programirawe, e na Prirodnomatemati~kiot fakultet, taka {to ne e sosema jasna celta zo{to od dva odli~ni fakulteta treba da se napravi tret. Na profesorite od Skopskiot univerzitet koi predavaa na privatni univerziteti im go zabranivte ovoj dopolnitelen anga`man, no istite profesori sega paralelno rabotat na drugi dr`avni univerziteti. Zar ne mu {teti toa na obrazovanieto i mo`e li da se slu~i, ako eden den gi povle~ete site profesori, ovie novoformirani univerziteti da stavat klu~? Da, toa mnogu lesno mo`e da se slu~i, bidej}i tie se formirani vrz baza na na{i profesori i nivnoto u~estvo e od isklu~itelno zna~ewe. No, da ne se zaboravi deka kako najstar Univerzitet sekoga{ sme bile tolerantni vo akademskata zaednica, sme go pomagale otvoraweto novi fakulteti i toa }e go pravime i vo idnina. So toa {to sega ova e kontrolirano. Ako vo minatoto profesorite mo`ea samoinicijativno da predavaat kade {to sakaat i kolku {to sakaat, sega ova e kanalizirano preku Rektorskata uprava, koja mu dava dozvola na odreden profesor da predava na drugi javni univerziteti i toa samo ako anga`manot na toj univerzitet ne nadminuva 30 otsto od anga`manot na mati~niot univerzitet. So najnoviot predlog na vlasta se baraat disperzirani studii vo penzionerskiot dom vo Demir Hisar, vo kasarnata vo Kriva Palanka, vo detsko odmorali{te vo Struga... So ova Va{i profesori vo pet rabotni dena }e treba da predavaat vo sedum razli~ni op{tini. Za kakov kvalitet toga{ govorime? Se razbira, takva {iroka disperzija ne bi mo`ele da prifatime, za{to ne bi imalo kvalitet. Vo dr`avata rabotat sedumosum pravni fakulteti. Zo{to se otvoraat po sekoja cena? Velat deka konkurencijata e dobra rabota. Me utoa, jas razmisluvam malku poinaku. Zna~i, rabotite mo`ebi treba poinaku da se postavat, no tuka ne sum mo}en da storam ne{to. Za Makedonija bi bilo najdobro da ima dobra infrastruktura, a so dobra `eleznica i so dobri pati{ta disperziranite studii ne bi imale nikakva smisla. Bidej}i rastojanieto od 100 kilometri, so eden dobar voz, mo`e da se pomine za 30 minuti. Vpe~atok e deka so podelbi na fakultetite, koi se Va{i najstari ~lenki, vlasta kako da raboti na rascepkuvawe na Univerzitetot, dotolku pove}e {to istovremeno ja intenzivira sorabotkata so privatnite univerziteti? Na{iot Univerzitet godinava odbele`a 60 godini od formiraweto i nema somnevawe deka toj e stolb na dr`avata. Toj bil takov, }e ostane i treba da se neguva kako takov. Dali nekoj se obiduva da go rascepkuva ne bi komentiral, se obiduvale i verojatno }e se obiduvaat, no Univerzitetot Sv. Kiril i Metodij }e go zadr`i svojot integritet. ]e ostane prepoznatliv i vo ramkite na dr`avata i nadvor od nea. Veruvate deka }e uspeete da ja zadr`ite celosnosta na Univerzitetot? Ubeden sum. Ministerstvoto za obrazovanie, spored nekoi proceni, izdvoi enormno golemi sredstva Intervju za rangirawe na pette dr`avni univerziteti. Voop{to, mo`e li da se sporeduva Va{iot univerzitet, koj ima 60-godi{na tradicija i, na primer, Univerzitetot vo Ohrid so samo 46 studenti? Vo princip, mo`e se da se rangira. No, pra{awe e kolku seto toa rangirawe e celishodno. Li~no smetam deka ne e neophoden ovoj proekt za rangirawe na javnite univerziteti. Prvo, zatoa {to sme dr`ava so pet dr`avni univerziteti i sosema e izvesno koj }e bide prv, a koj }e bide posleden. Mo`ebi rangiraweto bi imalo logika ako sme kako Romanija, kade {to ima 114 univerziteti, ili nekoja druga dr`ava kade {to ne e seedno dali }e se bide prv ili na 200. mesto. A, dali ste prv ili vtor me u ~etiri ili pet univerziteti e besmisleno da se pravi rangirawe i da se izdvojuvaat tolkavi sredstva. Vtoro, smetam deka rangiraweto nema da bide korektno i nema da bide postaveno na ista osnova, bidej}i samo dva univerziteta vo Makedonija imaat nadvore{na evaluacija - Sv. Kiril i Metodij i Sv. Kliment Ohridski. I koja e toga{ smislata na vnatre{no rangirawe ako ne sme se evaluirale nadvore{no od strana na Evropskata asocijacija na univerziteti. Kako }e se borite za privlekuvawe novi studenti vo uslovi koga re~isi site privatni univerziteti pri zapi{uvawe im nudat laptop kompjuteri i drugi povolnosti? Mnogu ~esto razmisluvame na ovaa tema. Ima univerziteti koi go pravat toa na akademski i kulturen na~in, no i univerziteti kade {to ne se izbiraat sredstva i na~ini za da se privle~at studenti. Me utoa, nam, kako na najgolem univerzitet koj e {iroko etabliran i ~len na Evropskata asocijacija na univerziteti, so najgolem broj proekti i kade {to se odviva 90 otsto od visokoobrazovnata nastava vo dr`avata, ne ni prilega da koristime takvi metodi za privlekuvawe novi studenti. Kako rektor, bi bil zadovolen dokolku go odr`ime postojnoto nivo vo odnos na kvalitetot i vo odnos na brojot na studentite. Postoi li primer vo svetot na zemja koja bukvalno vo sekoe i najmalo grat~e ima fakultet? Op{tite dvi`ewa vo Evropa se deka ova {to go pravime sega ve}e poleka se vra}a kako proces nazad i se odi kon okrupnuvawe. Site obrazovni sistemi se okrupnuvaat vo imeto na funkcionalnosta. Sakam da ka`am deka }e se poka`e oti ne e ispravna ovaa {iroka disperzija. Vo Slovenija ili vo Finska ima {iroka disperzija na fakulteti, no vo disperzijata postojat i na~ini. Edno e da disperzirame cel fakultet, a drugo e ovaa postavenost {to ja pravime sega, koja vo site slu~ai mo`ebi i ne e najdobro re{enie. Biljana Jovanovska 17

18 ILUSTRIRANA REVIJA ZA ISELENICITE OD NA UNIVERZITETOT "SV. KIRIL I METODIJ" Makedonija DODELENI STUDENTSKI STIPENDII Obrazovanie Na Univerzitetot Sv. Kiril i Metodij vo Skopje, za u~ebnata godina, na 32 studenti od ovoj Univerzitet, sve~eno im bea dodeleni dogovorite za stipendii od fondaciite Atanas Bliznakof i Petar Stamatof. -Denes e den koga so poseben pietet i po~it treba da gi spomeneme onie zaslu`ni, blagorodni li~nosti koi na nesebi~en i primeren na~in ja izrazija svojata privrzanost kon tatkovinata i kon Univerzitetot Sv. Kiril i Metodij vo Skopje. Toa se osnova~ite na fondaciite Atanas Bliznakof i Petar Stamatof, istakna prof. d-r Velimir Stojkovski, rektor na skopskiot Univerzitet i pretsedatel na fondaciite Bliznakof i Stamatof. So odluka na Upravnite odbori na dvete fondacii na sednica odr`ana na 30. dekemvri minatata godina, bea dodeleni 15 stipendii od fondacijata Atanas Bliznakof i 16 stipendii od fondacijata Petar Stamatof za u~ebnata godina. Visinata na stipendijata iznesuva 5.000,00 denari mese~no, a se dodeluva za deset meseci vo godinata. Stipendiite gi dobivaat studenti koi poka`ale osobeni rezultati vo studiraweto. FONDACIJA ATANAS BLIZNAKOF Fondot Atanas Bliznakof e formiran so Odluka na Univerzitetskiot sovet, na 18 april 1977 godina, po `elba na na{iot sonarodnik Atanas Bliznakov. Toj vedna{ po vra}aweto vo Makedonija od Geri, Indijana, SAD, kade {to `iveel i rabotel pove}e od pedeset godini, izrazuvaj}i ja svojata privrzanost kon Makedonija i Univerzitetot,,Sv. Kiril i Metodij, svojata makotrpna pe~alba ostvarena vo dale~na Amerika, so posebno zadovolstvo i gotovnost ja stavi vo funkcija na sozdavawe materijalni uslovi za studirawe na na{ite studenti. Atanas Bliznakov e roden na 15 dekemvri 1901 godina, vo kosturskoto selo D mbeni, a po~ina na 10 juli 1998 godina vo Skopje. Na 19- godi{na vozrast trgnal po trnovitite pe~albarski stapki i go prodol`il svojot pe~albarski i revolucioneren `ivot daleku od svojata rodna zemja, vo pove}e od polovina vek na tie prostori, minuvaj}i gi makotrpno pe~albarskite godini, istovremeno aktivno bil vklu~en i u~estvuval vo progresivnite dvi`ewa i organizacii za ostvaruvawe na idealite na svojot poroben makedonski narod. Toj pripa a na naprednata i progresivna generacija od prvite iselenici na amerikanskiot kontinent, koj, daleku od svojata rodna zemja, siot svoj `ivot go posvetil na slobodata i napredokot na makedonskiot narod. Po vra}aweto vo Amerika, od edna poseta na rodniot kraj, kaj nego se rodila mislata i `elbata definitivno da se doseli vo Makedonija, opsednat od mislata da napravi ne{to so {to }e mo`e da bide u{te popolezen za tatkovinata, za svojot narod. Taka dojde do inicijativata za osnovawe fondacija za talentirani studenti na Univerzitetot vo Skopje. Ovoj human gest, vo 1977 godina, so negovoto zave{tanie i testament, e izrazen preku formiraweto Fond za stipendirawe studenti - Atanas Bliznakof. Ovoj ~in, prv vo istorijata na na{iot Univerzitet, ima dvojno zna~ewe. Prvoto, i osnovnoto, e sodr`ano vo samata namena na Fondot, vo motivot i `elbata na Atanas Bliznakov da go stimulira ona {to za sekoj narod e najdragoceno i najpotrebno - znaeweto. Vtoroto zna~ewe na ovoj ~in proizleguva od faktot {to so nego se sozdava edna tradicija vo na{iot obrazoven i kulturen `ivot, tradicija so koja na nedvosmislen na~in se manifestira privrzanosta i qubovta na na{ite sonarodnici kon svojata zemja. Prvite stipendii od Fondot se dodeleni vo godinata na negovoto formirawe, a od toga{ do denes, ~est da bidat korisnici na stipendii imaa dveste {eeset i {est studenti od pogolem broj fakulteti. FONDACIJA PETAR STAMATOF Po `elba na na{iot sonarodnik Petar Stamatov od Ilinois, SAD, so Odluka na Univerzitetskiot sovet, na 1 april 1988 godina, e formiran Fondot Petar Stamatof za stipendirawe studenti koi poka`uvaat osobeni rezultati vo studiite na Univerzitetot,,Sv. Kiril i Metodij vo Skopje. Petar Stamatov e roden pred pove}e od sto godini vo Smilevo, a po~ina vo 1995 godina vo Ilinois, SAD, kade {to `iveel i rabotel pove}e od polovina vek. Pe~albarskiot `ivot daleku od rodniot kraj, vo Amerika, go zapo~nal na 18-godi{na do krajot na svojot `ivot na tie prostori, Stamatov bil aktivno vklu~en vo progresivnite dvi`ewa na Makedoncite vo prekuokeanska Amerika. Od formiraweto na Fondot Petar Stamatof do denes, korisnici na stipendii od ovoj Fond se dveste {eeset i {estt studenti od golem broj fakulteti od site nau~ni oblasti, koi poka`uvaat vrvni rezultati vo studiraweto, i od niv dosega diplomirale nad sto stipendisti. Atanas Bliznakof Irena Bel~ovska, Simona Bogdanovska i Zorica Coneva od Ekonomskiot fakultet, Marjan Icoski, Marija Savi}, Aleksandra Ilievska i Jovana Stojanovska od Pravniot fakultet Justinijan Prvi, Lenka Kalpa~ka od Filolo{kiot fakultet Bla`e Koneski, Mia Dimitrovska od Filozovski fakultet, Sne`ana Piperkoska, Violeta Mojsovska i Aneta Stojanovska od Medicinskiot fakultet, Biljana Janeska od farmacevtski fakultet, Anastasija Jakimovska od Fakultetot za veterinarna medicina, Filip Mitrovski od Fakultetot za elektrotehnika i Informaciski tehnologii i Zlatko Arsovski od Fakultetot za fizi~ka kultura. Petar Stamatof Monika Nastovska, Stefan Denkovski i Ivan Ginoski od Ekonomskiot fakultet, Zlatko Kujunxiski, Ilina Gligorovska, Elena Gligurovska i Ana Alibegova od Pravniot fakultet Justinijan Prvi, Aleksandra Lozanoska, Marija Jakimovska, Magdalena Ivanova i Dafinka Petroska od Medicinski fakultet, Krste Tanu{evski od Stomatolo{ki fakultet, Biqana Stojanovska i Rozita \orgievska od Filolo{ki fakultet Bla`e Koneski, Milena Nikolova od Farmacevtski fakultet i Marija [i{ovska od Ma{inski fakultet. 18

19 Obrazovanie Upraven odbor na fondaciite Atanas Bliznakov i Petar Stamatov 19

ILUSTRIRANA REVIJA ZA ISELENICITE OD Makedonija ZBRATIMUVAWE NA OP[TINITE NOVACI, PUSTEC, BOROVAN I KUFALIJA BALKANOT ZNAE DA SE GLOB Integracii Vo o zaedni~kiot proekt nasloven Razvoj na

Celtta na proektot e da se poka`e na Evropa deka Balkanot znae da se globalizira, i deka se ima dobra voqa.

20 ILUSTRIRANA REVIJA ZA ISELENICITE OD Makedonija ZBRATIMUVAWE NA OP[TINITE NOVACI, PUSTEC, BOROVAN I KUFALIJA BALKANOT ZNAE DA SE GLOB Integracii Vo o zaedni~kiot proekt nasloven Razvoj na zbratimuvawe poddr`an od EU se zbratimija op{tinite Novaci, Pustec, Borovan i K u f a l i j a od ~etirite dr`avi M a k e do n i j a, Albanija, Bugarija i Grcija. Celtta na proektot e da se poka`e na Evropa deka Balkanot znae da se globalizira, i deka se ima dobra voqa. Ovoj proekt vo koj kako lider vo regionot i nositel se javuva Op{tina Novaci od R e p u b l i k a M a k e do n i j a, e u{te eden mudar poteg na gradona~alnicite za razvoj vo regionot, za mapiraweto na proeblemite i prioritetite na lokalno nivo. Zbratimuvaweto zapo~na so rabotilnici i niza aktivnosti vo tridnevnoto dru`ewe i efektivna rabota, na koe mu prethodea nekolku nedelna rabota i podgotvuvawe. Nastanot se odr`a vo Kristal Palas vo Prilep. Se sprovedoa- obuka za odnosi so javnosta i rabotata na javnata administracija preku sproveduvawe na politiki na EU. Se polemizira{e i debatira{e na temata za odnosi so javnosta i rabotata na javnata administracija preku sproveduvawe na politiki na EU.. -Isklu~itelno mi e drago {to se sobravme site zaedno da gi proizneseme na{ite razvojni interesi i so zaedni~ka strategija da pridoneseme vo re{avawe na zaedni~ki problemi. Jas ja gledam Op{tina Novaci kako ruralna op{tina no, po evropski standardi, a za da se ispolni mojata vizija i vizijata na gra anite od Op{tina Novaci potrebna e tokmu vakva sorabotka, vo koja poiskusniot }e go poka`uva tekot, a onoj koj treba da go postigne stepenot na razvoj }e prezema iskustva i }e se razviva. Pote{kotii vo razvojot imame, toa e jasno. Infrastruk- turata ni e slaba to~ka, kako i namaluvaweto na nevrabotenosta. Чesta e moja {to nie ja imame mo`nosta da bideme nositeli na ovoj proekt, a benefitot i korista od Razvoj na zbratimuvaweto }e gi opravda na{ata rabota, sorabotka i vremeto koe doa a. Blagodaren sum na EU {to ja uvide na{ata inicijativa i ni ovozmo`i da go sprovedeme ovoj proekt.- izjavi pred prisutnite Gradona~alnikot Lazar Kotevski od Op{tina Novaci, Makedonija. - Iznenaden sum i navistina me raduva {to nie }e bideme vo pozicija da pomogneme vo regionot. Drago mi e i ~est {to sum del od eden proekt koj e primer za Evropa deka i nie od ruralnite op{tini mo`eme da poneseme poraka za site ostanati op{tini vo regionot. Iako Borovan e vo EU, ne e lesno, procesot bara golemo anga`ieawe i znaewe, ne izostanuvaat problemite i kaj nas, seu{te imame mnogu nere{eni razvojni proekti od infrastruktura, ~ove~ki resursi, socijala. No, zaedno }e gi pronao ame re{enijata,- izjavi Gradona~alnikot na Borovan, Bugarija, Petar Cvetkovski. - Ja koristam ovaa mo`nost da go pozdravam proektot i da upatam blagodarnost {to op{tina Kufalija e del od se ova. Tuka sme da sorabotuvame na site poliwa, podgotveni da gi preneseme iskustvata i da pomogneme so se {to e mo`no da se razvivaat op{tinite od regionot, a osobeno na{ite op{tini partneri od proektot Novaci i Pustec. Na{ata op{tina isto se soo~uva{e so te{kotii no, ovoj na~in mo`e da poka`e deka procesot na Evropeizacija e polesen koga se sorabotuva na site nivoa. Ja pozdravuvam inicijativata na zbratimu- 20

Na{inci ALIZIRA vaweto. I posakuvam plodna rabota,- re~e pred novinarite Dimitros Belidis od Op{tina Kufalija, Grcija.

Mnogu e va`en faktot {to tokmu ovde }e proizlezat re{enija i nasoki koi za nas se od golema pomo{. So netrpenie go o~ekuvame nastanot vo Albanija.

Pustec e Op{tina koja saka da sorabotuva i kaj nas vratite za sorabotka se otvoreni.- izjavi Gradonal~alnikot na Op{tina Pustec- Edmond Temelko.

21 Na{inci ALIZIRA vaweto. I posakuvam plodna rabota,- re~e pred novinarite Dimitros Belidis od Op{tina Kufalija, Grcija. -Op{tina Pustec e nerazviena Op{tina no so neverojatno golem kapacitet od prirodni resursi. Smetam deka proektot e od ogromno zna~ewe i direktno pridonesuva za razvoj na Pustec. Mnogu e va`en faktot {to tokmu ovde }e proizlezat re{enija i nasoki koi za nas se od golema pomo{. So netrpenie go o~ekuvame nastanot vo Albanija. Kaj nas se otvoreni mnogu pra{awa, od infrastruktura, do siroma{tija i nevrabotenost. Proketot ni e potreben i se ostvaruva vo vistinskiot moment za na{ata Op{tina. Pustec e Op{tina koja saka da sorabotuva i kaj nas vratite za sorabotka se otvoreni.- izjavi Gradonal~alnikot na Op{tina Pustec- Edmond Temelko. Ovoj proekt u{te edna{ ja opravduva involviranosta na `enite vo site sferi na `iveeweto. I ovoj pat vo ovaa uspe{na prikazna menaxerot e `ena. Klaudija Lutovska e menaxer na proektot i celosno go koordinira proektot so visoko profesionalniot tim sostaven od profesori, rakovoditeli na oddelenija, sorabotnici i volonteri od op{tinite. - Iskustvoto koe go imam vo poslednata godina sorabotuvajki so Op{tina Novaci i analizata na problemite so koi se so~uvaat ruralnite op{tini ja inicira{e ovaa sorabotka. Evropskata Unija ni ja dade mo`nosta da poka`eme deka globalnoto re{avawe na problemite e najdobar na~in da se olesni integriraweto i ispolnuvaweto na uslovite, koi se vo su{tina razvoen proces i podobruvawe na kvalitetot na uslovite za funkcionirawe i `iveewe. Iskreno mi e mnogu drago {to site op{tini partneri imaat ogromna energija i dobra voqa da se uspee i da se sorabotuva. Gradona~alnicite svojot diplomatski del go ispolnile u{te pred dve godini so potpi{uvawe na dogovori za sorabotka i so zbratimuvawe. Ona {to sleduva se u{te mnogu aktivnosti, no, kako eden poseben segment bi ja poso~ila celta da se izgotvi povelba za zbratimuvawe i prira~nik za ruralen razvoj. Denovive }e bide postavena i internet stranica na koja site aktivnosti }e bidat dostapni do javnosta. VO NOV JU@EN VELS TRPOSKI DOBITNIK NA DR@AVNA NAGRADA Premierot na Nov Ju`en Vesl, Kristina Kinili, za vreme na Nedelata na seniorite, na najzaslu`enite gr ani od ovaa Dr`ava im dodeli posebni nagradi za op{testveni i humanitarni raboti. Na na{iot dolgogodi{en aktivist, pisatelot Ivan Trposki, mu se dodeli nagradata za Izvonredno delo vo kategorijata Op{testvena-dobrovolna rabota. Po povod dodeluvaweto na ovie nagradi, na 21 mart pod pokrovitelstvo na premierot Kinili, se organizira poseben priem vo poznatiot Sidnejski teatar za recital, kade zedoa u~estvo pove}e od 500 posetiteli. Na priemot, od imeto na premierot, nagradata na Trposki mu ja vra~i Ministerot za usluga na postarite gra ani Gosp. Pol Lin~, koj naglasi deka Trposki pove}e od 31 godina dobrovolno i neumorno raboti vo makedonskata zaednica vo poleto na literaturata, arhivarskata i bibliotekarskata dejnost. Ivan Trposki e poznat op{testvenik vo Sidnej koj pove}e od tri decenii aktivno e vklu~en vo pove}e makedonski organizacii kade nesebi~no go dava svoeto vreme za dobroto na Makedoncite vo Sidnej i po{iroko. Pokraj negovata aktivnost vo Literaturnoto dru{tvo Grigor Prli~ev Trposki aktivno bil vklu~en vo pove}e makedonski organizacii me u koi i vo Makedonskiot prosvetno- {kolskiot odbor za NJV, odborot za organizirawe Denovi na makedonskata kultura i Ohridsko-Stru{kata asocijacija za koja aktivnost dobil i nagrada za kulturni vrski od gradona~alnikot na Ohrid vo 2008 godina. Pokraj ovie nagradi na Trposki mu se imaat dodeleno pove}e priznanija i nagradi me u koi i Zlatno sonce za literatura i kultura, Iseleni~ka gramota za poetska kniga na godinata, kako i so posebni priznanija od nacionalniot Sovet na Avstralija i Komisijata za etni~ki raboti, a za nacionalniot den na Avstralija gradona~alnikot od op{tinata Kanteberi go nazna~i kako zaslu`en gra anin na godinata za 2010 god. Inaku Ivan Trposki se vbrojuva kako eden od najizdavanite makedonski pisateli vo dijasaporata. Toj e avtor na deset knigi poezija i ~etiri knigi so patopisi i zapisi. Pokraj ~lenuvaweto vo Literaturnoto dru{tvo Grigor Prli~ev Trposki isto taka ~lenuva i vo Dru{tvoto na pisatelite na Makedonija, Dru{tvoto na novinarite na Makedonija i vo Svetskiot poetski kongres. Ivan Trpovski so ministerot Pol Lin~, soprugata nada i Du{an Ristevski 21

ILUSTRIRANA REVIJA ZA ISELENICITE OD Makedonija Na{inci Gospodine Klenkovski, kakva e va{ata oтcenкa okolu aktivnostite koi bea sprovedeni vo ramkite na Makedonskiot sojuz vo [vedska vo tekot na

22 ILUSTRIRANA REVIJA ZA ISELENICITE OD Makedonija Na{inci Gospodine Klenkovski, kakva e va{ata oтcenкa okolu aktivnostite koi bea sprovedeni vo ramkite na Makedonskiot sojuz vo [vedska vo tekot na godinaта што измина? Kakov vid aktivnosti najmnogu go privlekuvaat vnimanieto na ~lenstvoto vo dru{tvata i klubovite i kakvi problemi najmnogu se prisutni vo ramkite na organiziranoto `iveewe na makedonskata zaednica na ovie prostori? Od programata koja site zaedni~ki ja usvoivme na sostanokot na Sovetot vo fevruari 2009 godina, za `al, dobar del ne mo`evme da realizirame poradi neodgovornost i nona{alanten odnos na ~lenstvoto, t.e. na odgovornite lica koi go pretstavuvaat ~lenstvoto. Jas li~no ne sum zadovolen so raboteweto na oddelni li~nosti vo sostavot na Pretsedatelstvoto na MS bidej} i ne dadoa trud i vreme za aktivno da u~estvuvaat vo realizacijata na planiranite zada~i. Inaku, se ~ini ne e te{ko da se nabrojat aktivnostite koi go privlekoa vnimanieto na po{irokoto ~lenstvo vo dru{tvata i klubovite, a toa se: Denot na makedonskata poezija, delovnite seminari vo Geteborg i 22 Kire Klenkovski, pretsedatel na Makedonskiot sojuz vo [vedska MLADITE MO[NE TE[KO SE VKLU^UVAAT Za `al, mnogumina od mladite ne mo`ea da se prisposobat na raboteweto vo dru{tvata. Nivnot na~in na razmisluvawe i `elbata za rabotewe ne se poklopuvaat so na~inot na rabotewe i sfa}awata na postarite Ivica Чelikovi} Geteborg Helsingborg Otkrijte gi mo`nostite, posetata na makedonskiot minister za nadvore{ni raboti Antonio Milo{oski vo Geteborg, grupnoto patuvawe za Stokholm po povod praznikot 8 Septemvri, Den na nezavisnosta na Makedonija. Za problemite ne bi sakal da zboruvam detalno, samo povtorno bi go izrazil moeto nezadovolstvo i bi rekol deka za namaluvawe na ~lenstvoto, za namaluvawe na obemot na aktivnostite po dru{tvata i klubovite i indirektno na sojuzno nivo, vinata vo dobar del e kaj upravnite odbori. Imaat prifateno da rabotat so utvrdenite zada~i i aktivnosti, no, za `al, im nedostasuva znaewe i kompetencija na kakov na~in se rakovodi so edno dru{tvo, kako da se stimuliraat ~lenovite i kako se planiraat i organiziraat aktivnostite. Kako rezultat na seto ova se javuva grupirawe na ~lenstvoto, semejni problemi i i nekakov vid qubomora, koi negativno se odrazuvaat na raboteweto vo dru{tvata. Navremeno informirawe i po~esta komunikacija so ~lenstvoto se dva va`ni faktora za postignuvawe rezultat pri sproveduvaweto na planiranite aktivnosti. Godinava najstaroto makedonsko dru{tvo vo [vedska, Makedonija vo Malme, go odbele`a svojot 40- godi{en jubilej. Vo 2010 godina svoeto ~etiridecenisko postoewe }e go odbele`at u{te dve golemi makedonski dru{tva, Goce Del~ev vo Geteborg i Pelister vo Treleborg. Isto taka i Makedonskiot sojuz }e odble`i dva zna~ajni jubileja godi{ninata na poetskata manifestacija i 30-godi{ninata na Makedonskiot folkloren festival. Kakvo e zna~eweto na ovie jubilei za idninat na dejnosta {to ve}e nekolku decenii se odviva vo ramkite na Sojuzot na makedonskite dru{tva i klubovi vo [vedska? Iskreno re~eno, mnogu me raduva deka i pokraj namaleniot obem na aktivnostite i lo{ata ekonomija za finansirawe na dejnosta ima poedinci koi davaat se od sebe za da go so~uvaat toa {to tie samite ili nivnite prethodnici go sozdale od po~etocite na doa aweto na Makedoncite vo [vedska, poto~no re~eno od krajot na {eesetite godini na minatiot vek. Za pozdravuvawe e faktot deka oddelni dru{tva i ponatamu aktivno rabotat, no takvite ne se mnogu na broj. Me zagri`uva idninata na MS. Bev prisuten na sve~enosta po povod odbele`uvaweto na 40-godi{ninata na na{eto najstaro dru{tvo, KSD Makedonija vo Malme. Vo svoeto obra}awe, pretsedatelot na ova dru{tvo, Bor~e Andovski, kako i so prika`uvawe na film i izlo`ba, ne potsetija na minatoto, na ostvarenite rezultati i postignatite uspesi na kulturno i sportsko pole i na drugite ubavi spomeni i se}avawa od raboteweto na ovaa asocijacija na makedonskite doselenici na podra~jeto na Malme i okolinata. Moe mislewe e deka vakvite jubulei sepak nemaat nekakvo posebno zna~ewe za idninata i u~estvoto vo dejnosta vo ramkite na MS. Mnozinstvoto od na{ite pomladi ~lenovi se asimilirani vo {vedskoto op{testvo i mo{ne te{ko se uspeva vo naporite za nivno vklu~uvawe vo aktivnostite na dru{tvata i na Sojuzot vo celina. Vie imate golemo i dolgogodi{no iskustvo kako pretsedatel na Makedonskiot sojuz. [te e toa, spored va{e mislewe, gi oddale~uva mladite od aktivnostite vo dru{tvata i klubovite? Koga gi spomenuvame mladite, mo`am da re~am deka tie bile i }e bidat moi najsakani i najpo`elni sorabotnici. Vo tekot na mojata 12-godi{na odgovor-

23 Na{inci VO DEJNOSTA NA DRU[TVOTO I SOJUZOT nost na funkcijata pretsedatel na MS, mladite postojano dobivaa prioritet. Za `al, mnogumina od niv ne mo`ea da se prisposobat na raboteweto vo dru{tvata, bidej}i nivnot na~in na razmisluvawe i `elbata za rabotewe ne se poklopuvaat so na~inot na rabotewe i sfa}awata na postarite. Postojano bea izlo`uvani na kritiki deka se mladi i neiskusni. Kolku pove}e vremeto minuva{e tolku tie pove}e se oddale~uvaa od nas i se asimiliraa vo {vedskoto op{testvo kade {to bea prifa}ani na poqubezen na~in i kade {to im se ovozmo`uva pogolema samostojnost vo raboteweto. Kakva e situacijata koga stanuva zbor za anga`manot aktiv pri Sojuzot? Koga stanuva zbor aktiv, jas sum eden od onie {to se trudele vo nekolku navrati da gi sobereme `enite, da gi organizirame i po potreba da ja reoganizirame nivnata rabota kako aktiv na sojuzno nivo. Vo nekoi dru{tva `enite se mo{ne aktivni. Na{ata cel pred se be{e zgolemuvawe na ~lenskata baza No, mo{ne te{ko odi so formiraweto na aktivi na `eni vo onie dru{tva kade {to takvi aktivi ne postojat. Tokmu zatoa, za `al, nemavme pogolemi uspesi vo zgolemuvaweto na ~lenstvoto pri Sojuzot. A i rezultatite od raboteweto ne se zadovolitelno nivo. Iako insistirav na nekoi novini vo raboteweto, ni{to specijalno novo ne se slu~ilo vo poslednive godini. Zamislata i `elbata za postignuvawe pogolemi uspesi e navistina prisutna, no ednovremeno e prisuten i nedostig od kompetencija. Sepak, moram da gi pofalam `enite za uspe{nite rezultati na lokalen plan vo dru{tvata, bidej}i bez anga`iraweto na `enite nekoi dru{tva dosega bi bile zgasnati. Se nadevam deka vo 2010 }e imame pogolemi uspesi na ovoj plan. Na krajot, {to }e im pora~ate na na{ite dru{tva i klubovi? Svedoci sme deka na{ata tatkovina, Republika Makedonija, vodi intezivna diplomatska bitka na me unaroden plan za odbrana na svojot identitet, na svoeto vekovno ime. Vo kolkvaa mera i nie Makedoncite vo [vedska mo`eme da prodol`ime da go davame svojot pridones za afirmacija na makedonskiot kulturen i jazi~en identitet na ovie prostori? Site treba da sme gordi kako Makedonci na na{eto ime. Se nadevam deka sekoj eden od nas i vo idnina }e ostane vo svojata du{a i duh kako Makedonec. Da ne dozvolime da ni go promenat identitetot, nezavisno kako }e zavr{i borbata i do kakvo re{enie }e dojdat politi~arite okolu imeto. No, za `al, moram da re~am deka ne sum naro~no golem optimist koga stanuva zbor za na{ite dru{tva i klubovi vo [vedska. Od 12-te dru{tva {to denes se ~lenovi na MS, veruvam deka polovinata, ako ne i pove}e, }e is~eznat vo narednite 5-10 godini. Zatoa se obra} am do site upravni odbori vo dru{tvata i klubovite serizno da se anga`iraat vo borbata za opstojuvawe na na{eto organizirano `iveewe. Povtorno da se zapo~ne so organizirani sredbi i izu~uvawe na makedonskiot jazik, zna~i, da se raboti pred se so najmladite no i so site drugi zainteresirani, da se reaktiviraat folklornite sekcii i za juniori i za seniori, da se napravat napori za organizirawe na penzionerski aktivi da prodol`at so svoite aktivnosti bidej}i davaat zna~aen pridones za afirmacija na makedonskiot kulruren identitet na ovie prostori. Tie se glavni stolbovi vo dru{tvata, okolu niv se sobiraat i ma`ite i decata. 23

24 ILUSTRIRANA REVIJA ZA ISELENICITE OD Makedonija Objektiv N.E. Filip Riker polo`i cve}e po povod 67 godini od holokaustot Voskresna liturgija vo soborniot hram na MPC 24 Aprilijada vo Skopje 2010 Шtand na Makedonija -Belgradski saem 2010 Poglavarot na MPC vo hramot Sv. Petka - Crni~e

25 Objektiv Pretsedatelot Ivanov ja odlikuva Esma Rexepova so Orden za zaslugi za Makedonija Mesec na frankofonijata vo Makedonija Otvoren po~esen konzulat na R. Turcija vo Ohrid 25

Osmanli za romanot Dvaeset i prviot Univerzitet Sv.

26 ILUSTRIRANA REVIJA ZA ISELENICITE OD Makedonija Objektiv Dodelena nagradata Roman na godinata za 2009 na Tomislav Osmanli za romanot Dvaeset i prviot Univerzitet Sv. Kiril i Metodij - dobitnici na stipendiite Bliznakof i Stamatof 26

27 Objektiv Donacija za Klinikata za anestezija, reanimacija i intenzivno lekuvawe 27

28 ILUSTRIRANA REVIJA ZA ISELENICITE OD Makedonija Objektiv Komitska ve~er Gradona~alnikot na Centar Todorovi Premierot Gruevski vo poseta na Gostivar 28 Dodeluvawe na medali na pripadnici na ARM za slu`ba vo SEEBRIG Ambasadorot na NR Kina Dong ^un Feng vo poseta na MO

29 Objektiv } so spasuva~ot Sami Nuredini Odbele`an me unarodniot den na zdravjeto HRISTOS VOSKRESE, NAVISTINA VOSKRESE! Ministerot Kowanovski im go ~estita Veligden na vojnicite vo Avganistan 29

ILUSTRIRANA REVIJA ZA ISELENICITE OD Makedonija GRANDIOZEN USPEH NA PREMIERNATA IZVEDBA VO SIDNEJ Dijaspora Dokumentarec Imeto e ime vo re`ija na Sigurjon Ejnarson i vo produkcija na Xejson Miko

Vo teatarot ispolnet do posledno mesto, so 1900 sedi{ta, posetitelite imaa mo`nost da se soo~at so vistinata so koja makedonskata nacija se soo~uva za poslednite osumnaeset godini, izlo`ena na

Na premierata prisustvuva{e i ambasadorot na Republika Makedonija vo Avstralija, negovata ekselencija g-din Pero Stojanovski.

za svojata zemja, za svoeto iskonsko ime koe po nikoja cena ne saka da go menuva.

30 ILUSTRIRANA REVIJA ZA ISELENICITE OD Makedonija GRANDIOZEN USPEH NA PREMIERNATA IZVEDBA VO SIDNEJ Dijaspora Dokumentarec Imeto e ime vo re`ija na Sigurjon Ejnarson i vo produkcija na Xejson Miko napravi senzacija vo ma esniot Dr`aven teatar vo Sidnej. Vo teatarot ispolnet do posledno mesto, so 1900 sedi{ta, posetitelite imaa mo`nost da se soo~at so vistinata so koja makedonskata nacija se soo~uva za poslednite osumnaeset godini, izlo`ena na pritisoci, napa awa, maltretirawe i zakani poradi toa {to sme, {to sme bile i {to sakame da bideme MAKE- DONCI. Na premierata prisustvuva{e i ambasadorot na Republika Makedonija vo Avstralija, negovata ekselencija g-din Pero Stojanovski. Prika`uvaweto na Imeto e ime se organizira od With Macedonia Foundation so promotorot Zoran Lozevski, a kako najgolemi pokroviteli se javuvaat Bilton Energy Electrical Contractors i Makedonskata pravoslavna op{tina od Sidnej. Filmot, preku patuvaweto i razgovorot na Sigurjon Ejnarson so Makedoncite od Republika Makedonija, bez razlika na nivnoto obrazovanie i status, ni ja pribli`i neizmernata qubov {to Makedonecot ja ima za svojata zemja, za svoeto iskonsko ime koe po nikoja cena ne saka da go menuva. Toj duh preovladuva{e preku celata ve~er kako i gnevot kon ugnetuva~ite i ucenuva~ite (Grcija so sosednite dr`avi preku Evropskata unija) koi ne izbiraat na~ini i metodi da ja uni{tuvaat genezata na makedonskata nacija. Filmot so sebe donese nade` i motivacija deka nie Makedoncite kade i da se nao ame treba da se borime i da im doka`uvame na drugite deka Du{an Ristevski ime ne davame i ime ne menuvame, da se borime da go iskineme toj zalo`ni~i obra~ koj ja zadu{uva makedonskata nacija. Posle prika`uvaweto na filmot, so ovacija i blagodarnost kon Ejnarson i Miko, se povede debata i prisutnite imaa mo`nost da se zapoznaat so pozadinata na celiot proekt kako i qubovta i po~itta {to ovie dvajca umetnici ja imaat kon Makedonija. Tie, potpolno razbiraj}i ja bolkata niz koja nie Makedoncite pominuvame, sakaa da kontributiraat kon rasvetluvawe na vistinata i da povedat eden proces na informirawe i prosvesuvawe na svetot. Tie pottiknaa, nie Makedoncite kade i da se nao ame preku demokratskite institucii i individualnite kontakti so politi~arite, da se vklu~ime vo rasvetluvaweto na vistinata za podobar prosperitet na na{ata dr`ava. Debatata ja vode{e Petra Zlatevska i Zoran Lozevski. Sekako promoviraweto na ovoj dokumentarec ne ostana nezabele`an i bez reakcija od gr~kata zaednica. Nekoi gr~ki organizacii neizbiraj}i ucenuva~ki zborovi, nasilni~ki baraa da ne se prika`uva filmot. 30

Za `ivoten pridones kon razvojot i unapreduvaweto na bilateralnite odnosi me u Avstralija i Makedonija, na pratenikot vo federalniot parlament, Luk Simpkins, mu e dodeleno po~esno ~lenstvo vo

Na sve~enosta koja se odr`a vo najstarata makedonska op{tina vo Zapadna Avstralija, prisustvuvaa i ambasadorot na Republika Makedonija vo Avstralija, Pero Stojanovski, kako i po~esniot makedonski

31 Za `ivoten pridones kon razvojot i unapreduvaweto na bilateralnite odnosi me u Avstralija i Makedonija, na pratenikot vo federalniot parlament, Luk Simpkins, mu e dodeleno po~esno ~lenstvo vo makedonskata op{tina vo Pert. Na sve~enosta koja se odr`a vo najstarata makedonska op{tina vo Zapadna Avstralija, prisustvuvaa i ambasadorot na Republika Makedonija vo Avstralija, Pero Stojanovski, kako i po~esniot makedonski konzul Zoran ]oseski. Po~esnoto ~lenstvo na pratenikot Simpkins so zadovolstvo mu go ~estitaa i pretstavnici od makedonskite organizacii od Pert. Zna~ajno mesto vo ovaa golema manifestacija ima{e mladinskata sekcija koja aktivno be{e vklu~ena vo organizacijata. Na parlamentarecot Luk Simpkins po~esnoto ~lenstvo mu go vra~i pretsedatelot na Makedonskata op{tina na Zapadna Avstralija, Sotir Nova~kov. Dodeka pak za golemiot pridones na g-din Simpkins i V o organizacija na Sovetot na Makedonskata zaednica od Viktorija vo Sheldon Resepshtion se odr`a godines{niot forum. Na ovoj raboten sobir prisustvuvaa okolu stotina vlijatelni rakovoditeli na organizacii, gosti i prijateli na makedonskata zaednica od Melburn i Viktoria. Pozdravna re~ odr`aa Goran Torbakov pretsedatel na Makedonskiot sovet, Heri Xenkins spiker na Avstraliskiot parlament, Endo Ananievski pretsedatel na Makedonskata mladinska studenska organizacija, Meto Koloski pretsedatel na Makedonskata Obedineta Dijaspora i dr. Na forumot, bea pro~itani i pozdravni pisma od pretsedatelot na Republika Makedonija \or e Ivanov, ministerot za nadvore{ni raboti Antonio Milo{ovski, makedonskiot ambasador od Kambera Pero Stojanovski kako i od makedonskata organizacija za ~ovekovi prava. Makedonskata pravoslavna crkva na forumot ja pretstavuvaa otec Tone Gulev i monahot Gavril. Za rabota vo poodelni oblasti, gostite bea podeleni na ~etiri grupi kade se rasprava{e za slednite temi: obrazovanie, religija i mladi, socijalna za{tita i emigracija, socijalno integrirawe i makedonski biznisi, sport i kultura. Mo{ne korisni bea predlozite vo rabotata na grupite, pri {to stana zbor, poedinci i prestavnici na Makedonskiot sovet da rabotat na slednite zaedni~ki strategii: kako da se usovr{at uslovite za da se podobri kvalitetot, rabotata na makedonskite Dijaspora VO AVSTRALIJA PARLAMENTAREC SIMPKINS STANA PO^ESEN ^LEN NA MAKEDONSKATA OP[TINA VO PERT negovoto delo govore{e Kris Angelkov. Vo svojot pozdraven govor g-din Simpkins, koj e zamenik - pretsedatel i eden od osnova~ite na Parlamentarnata komisija za prijatelstvo i sorabotka so Republika Makedonija vo avstraliskiot parlament, se zablagodari na, kako {to istakna, presti`noto priznanie i veti deka }e se zalo`i za natamo{no intenzivirawe na odnosite me u parlamentite na Avstralija i Makedonija. Pratenikot Simpkins na nekolku navrati vo parlamentot na Avstralija pobara vladata da prekine so upotrebata na navredliviot termin biv{a jugoslovenska i odr`uva dobri odnosi so makedonskata zaednica vo Avstralija. SE ODR@A FORUMOT NA MAKEDONSKIOT SOVET OD VIKTORIJA dru{tva i organizacii; razmena na makedonski studenti; izgradba na starski dom; obedinuvawe na grupite i organizaciite; involvirawe na mladite vo planirawe na idninata; podobruvawe na stadionite kade nastapuvaat makedonski ekipi, odnosot na mladite kon relacija - sorabotka me u sebe; forsirawe na makedonski estradni umetnici kako ambasadori na makedonskata kultura pred avstraliskata javnost; poseriozen pristap na crkovnite problemi vo redovite na Makedonskata pravoslavna crkva vo Avstralija i drugi pozitivni predlozi koi }e i koristat na makedonskata zaednica vo Melburn i po{iroko. Forumot organiziran za prv pat godinava od strana na Makedonskiot sovet za Viktorija se poka`a mnogu korisen i od prisutnite be{e potencirano deka vakvi rabotni sredbi e dobro da se odr`uvaat pove}e pati vo tekot na godinata za da se postigne baraniot efekt. 31

ILUSTRIRANA REVIJA ZA ISELENICITE OD Postavka vo najmaliot etnolo{ki muzej Makedonija TRADICIJA I BOGATSTVO Postament Etnolo{kiot muzej na dipl. Posebno vni- manie e posveteno arh.

izlo`bata, odnosno na najednos- qubov kon tradicijata i fol-klorot. taven na~in edna seriozna materija da mu se pretstavi na gleda~ot.

M a t e r i j a l o t vo zavisnost od izrabotkata i negovata namena e raspredelen vo grupi koi se logi~no povrzani taka Blagodarej}i na negovata upornost e so~uvan dragocen materijal svoevremeno

32 ILUSTRIRANA REVIJA ZA ISELENICITE OD Postavka vo najmaliot etnolo{ki muzej Makedonija TRADICIJA I BOGATSTVO Postament Etnolo{kiot muzej na dipl. Posebno vni- manie e posveteno arh. Simeon Zlatev Mone e sozdaden kako rezultat vo pravilniot i na negovata dolgogodi{na kontinuiran tek na samopregorna rabota, so vlo`uvawe razgleduvaweto na na materijalni sredstva, no so golema izlo`bata, odnosno na najednos- qubov kon tradicijata i fol-klorot. taven na~in edna seriozna materija da mu se pretstavi na gleda~ot. Izlo`bata e svoevidna publikacija za edno minato vreme i efikasno sredstvo za informirawe na javnosta. M a t e r i j a l o t vo zavisnost od izrabotkata i negovata namena e raspredelen vo grupi koi se logi~no povrzani taka Blagodarej}i na negovata upornost e so~uvan dragocen materijal svoevremeno za{titen koj poteknuva od site delovi na na{ata dr`ava, a poedine~no ima importirani predmeti od stranstvo. Od golemiot fundus so koj raspolaga e selektirana gra a od predmeti, zbirka koja e smestena vo mali prostorni uslovi od 7,20 metri kvadratni, no se razbira funkcionalni. Predmetite prete`no se od krajot na 19. vek i prvata decenija na 20. vek, a poedine~ni predmeti i od mnogu porano. Osnovnata idejna zamisla na koncepcijata ne e da poka`e se {to poseduva sopstvenikot i predmetite da bidat sredeni kako vo nekoja stokovna ku}a tuku da go prika`e narodniot `ivot vo minatoto na lu eto od ovie prostori bez razlika na nivnata verska i etni~ka pripadnost. Ovde etnologijata e glavna ni{ka voditelka, a ostanatite predmeti samo go nadopolnuvaat etnolo{kiot prikaz. Etnolo{kiot muzej na dipl. arh. Simeon Zlatev - Mone e sozdaden kako rezultat na negovata dolgogodi{na samopregorna rabota, sobiraj}i predmeti, zbirka koja e smestena vo mali prostorni uslovi od 7,20 metri kvadratni da pretstavuvaat edna integralna celina. Izlo`bata e oformena da mu ovozmo`i na gleda~ot vedna{ po prviot vpe~atok da ja po~uvstvuva i razbere osnovnata tema i zna~ewe so jasna preglednost i uvid na predmetite. Vo po~etokot na razgleduvaweto gleda~ot ima mo`nost da se zapoznae so stari knigi i pribor za pi{uvawe koj se upotrebuval vo minatoto, so moneti i banknoti koi bile vo optek kaj nas i vo sosednite zemji i so predmeti za ~uvawe na pari, nakit i drugi skapocenosti. Ponatamu, prika`ani se arheolo{ki predmeti kako: moneti, fibuli, prsteni, aplikacii, alatki, orudija, oru`je i drugi koi se najdeni povr{inski slu~ajno na pove}e lokaliteti i poteknuvaat od ranata antika, pa se do docniot sreden vek. Vo prodol`enie e prika`an `enski i ma{ki nakit i ukrasuvawe kako: pafti, sklopci, bro{evi, prsteni, tepelaci, krstovi, obetki, visulki, ~asovnici, ordeni i medali. Najposle vo ovoj del se prezentirani predmeti od porcelan i stakolo i razni {tembili i pe~ati. Obrabotkata na metalot kako bakarot, mesingot i cinkot e izlo`ena vo posebna celina kako proizvodi od kazanxiskiot zanaet koj bil mnogu razvien vo na{ata dr`ava. Predmetite koi se izlo`eni kako umovi, tepsii, ibrici, grniwa, kotliwa, sinii, poslu`avnici, ezviwa, tasovi, saani, maslariwa, vazni, le eni, kazani i drugi se odliku- 32

vaat so sovr{enstvo na izrabotkata i so tehni~ka izvedba na ukrasuvawe. Naj~esto e primenuvano reqefno is~ukuvawe na metalot so geometriski i rastitelni ornamenti.

Poseben del zazemaat fotografskite aparati, oprema i fotografii koi se dokumenti preku koi mo`e da se sogleda na~inot na oblekuvawe, ekonomskiot i istoriskiot razvoj i stilot na `ivotot vo minatoto.

Napravite za merewe - mernici kako: {inici vo razna golemina za merewe na `ito, kantari i terezii se izlo`eni vo edna celina.

33 vaat so sovr{enstvo na izrabotkata i so tehni~ka izvedba na ukrasuvawe. Naj~esto e primenuvano reqefno is~ukuvawe na metalot so geometriski i rastitelni ornamenti. Od enterierot vo gradskata ku- }a izlo`eni se mangali - tagari koi slu`ele kako nosa~i na `ar za zatopluvawe na prostoriite, potoa kov~ezi za ~uvawe obleka, yidni ~asovnici, gramofoni i ogledala. Poseben del zazemaat fotografskite aparati, oprema i fotografii koi se dokumenti preku koi mo`e da se sogleda na~inot na oblekuvawe, ekonomskiot i istoriskiot razvoj i stilot na `ivotot vo minatoto. Ponatamu se prika`ani alatki, orudija od razni zanaeti, a posebno e izlo`en mev od kova~kiot zanaet, kowska oprema i delovi od porti. Napravite za merewe - mernici kako: {inici vo razna golemina za merewe na `ito, kantari i terezii se izlo`eni vo edna celina. Predmetite koi slu`ele za podgotovka na materijalot za tkaewe koj e dolg i slo`en proces se prika`ani vo posebna grupa. Pokraj nekolku vidovi grebeni so koi volnata po stri`eweto i pereweto e grebena, izlo`eni se kadeli so vretena, furki za predewe, vitlovi, ~ekrci za namotuvawe na pre ata, nekolku ma{ini za {iewe na tekstilot i pegli na `ar. Narodnite nosii se pretstaveni so kompleti na `enski nosii od Dolni Polog kako i delovi od nosii kako ~orapi i tkaenini. Site se odlikuvaat so izvonredni izvedbi i ukrasuvawe so rastitelna i geometriska ornamentika. Naj~esto kako motiv preovladuvaat: rombovi, krstiwa, gran~iwa kako i solarni simboli. Ogni{teto vo prostorija ku- }a e prika`ano so golem broj predmeti. Najprvo se izlo`eni pove}e vidovi verigi - sinxiri od `elezo kova~ka izrabotka koi se vrzuvale na ~erenot ili za nekoja greda od ku}ata i slu`ele za obesuvawe kotle ili um za zatopluvawe na voda ili pak za varewe hrana. Okolu ogni{teto se nao ale crepnite za pe~ewe leb koi se izrabotuvaat bez upotreba na grn~arsko kolce i ne se pe~at. Tie se potpiraat na demir-oxak koj e izraboten od `elezo od podebela pra~ka i na edniot kraj plo~esto zavr{uva kako mesto za svetale i e so konusna forma od lim vo koe se stava petrolej i fitil koj slu`i za osvetluvawe. Vtoriot kraj na demir oxakot reqefno zavr{uva so pretstava na zmiska ili kowska glava elementi koi poseduvaat apotropejska mo} za za{tita na domot od lo{i duhovi. Pokraj ogni{teto redovno ima ma{a za razme{uvawe na `arot, vr{nik za pe~ewe leb i pirostija koja e `elezna potpora vo triagolna forma koja slu`i za stavawe na sadovite pri prigotvuvawe na hranata kako: tavi, kotliwa, tenxeriwa i dr. Vo ku}ata se nao alo tekme izraboteno od drvo koe slu`i za mesewe leb, potoa sito, tarun za razmesuvawe na testoto, crpalka za bra{no, cedilki i dr. Vo posebna celina se pretstaveni predmeti koi bile nameneti za osvetluvawe: borina, svetaliwa, lambi, feneri, sve}nici id r. Predmetite za religiozna namena kako ~a{i, ~inii, kandila, kadilnici zazemaat posebno mesto vo postavkata. Isto taka priborot i alat za drobewe i pu{ewe tutun kako napravata avan za drobewe na listovite od Postament tutunot, luliwa, ~ibuci, cigarlaci, kutii za tutun, zapalki, ognila i dr. Grn~arstvoto kako del od na{ata materijalna kultura e pretstaveno so najubavi primeroci od grn~arskite rabotilnici od site delovi na na{ata dr`ava. Grn~arskite proizvodi i ukrasnata keramika se izraboteni na grn~arsko kolce. Tie se odlikuvaat so plemeniti formi ubavo gle osani i potsetuvaat na metalni predmeti. Obrabotkata na drvoto zazema zna~ajno mesto vo kolekcijata i preku ovie predmeti mo`e da se sledi razvojot na narodnata umetnost i tradicija. Pretstaveni se pleteni ko{nici, bez upotreba na nitu eden metalen del, ra~no izraboteni dlaboki ~a{i, ~upani, plitki ~inii, kalenici, bukli, burenca vo razli~na golemina, a posebno pleni ra~no izraboteniot sad za mesewe leb. Ov~arstvoto kako stopanska granka e pretstaveno so: ko`ena ov~arska torba (janxik), tagar~e, razni ov~arski stapovi, no`ici za stri`ewe na ovci, `igovi za `igosuvawe, sadovi - kobli za molzewe na mleko, butini za matewe na mleko i drugi predmeti. Za melewe na kafe i zrnesti proizvodi pretstaveni se glavno industriski proizvodi, a pokarakteristi~na e edna vodenica za melewe na pokrupno bra{no preboj bungur. Za tol~ewe piper se pretstaveni pove}e tipovi avani, dibeci i tol~nici od drvo i metal. Ovaa postavka e golem pridones za kulturnoto pretstavuvawe na etnolo{koto nasledstvo na ovie prostori. Na gospodinot Mone mu po`eluvam vo idnina so celosna poddr{ka na po{irokata zaednica da ja zbogatuva svojata kolekcija i da mu ja pretstavi na po{irokiot auditorium za negova li~na duhovana katarza pri sredbata so ovie predmeti sozdadeni od rakata na ~ove~kiot genij. 33

ILUSTRIRANA REVIJA ZA ISELENICITE OD Makedonija MAKEDONSKI NARODNI PREDANIJA LEGENDI ZA SVETI MESTA I Ogni{te d-r Tanas Vra`inovski Predanijata za mesta zazemaat osnovno mesto vo celokupniot fond na

Predanija za naseleni mesta (gradovi, sela i dr.); 2. Predanija za tvrdini, kuli; 3. Predanija za crkvi, manastiri, xamii, te}iwa; 4. Predanija za mostovi; 5.

Kako {to navedovme vo po~etokot, na predanijata za mesta im e posveten poseben trud, taka {to tuka }e se zadr`ime samo na nekoi osnovni karakteristi~ni elementi. 01.

34 ILUSTRIRANA REVIJA ZA ISELENICITE OD Makedonija MAKEDONSKI NARODNI PREDANIJA LEGENDI ZA SVETI MESTA I Ogni{te d-r Tanas Vra`inovski Predanijata za mesta zazemaat osnovno mesto vo celokupniot fond na makedonskite predanija. Spored sodr`inskata su{tina na toponimskite predanija i vrz osnova na objektot {to poslu`il za sozdavawe na predanija, niv mo`eme da gi grupirame vo nekolku grupi: 1. Predanija za naseleni mesta (gradovi, sela i dr.); 2. Predanija za tvrdini, kuli; 3. Predanija za crkvi, manastiri, xamii, te}iwa; 4. Predanija za mostovi; 5. Predanija za vodni povr{ini (ezera, reki, izvori); 6. Predanija za planini; 7. Predanija za kamewa; 8. Predanija za grobi{ta; 9. Predanija za kladenci i ~e{mi; 10. Predanija za drugi mesta. Kako {to navedovme vo po~etokot, na predanijata za mesta im e posveten poseben trud, taka {to tuka }e se zadr`ime samo na nekoi osnovni karakteristi~ni elementi. 01. Na{iot narod imiwata na naselenite mesta, kako i na drugite mesta, gi baral nadvor od mitolo{kite pretstavi i legendarnite junaci, nastojuvaj}i niv da gi imenuva so imiwata na najobi~nite lu e, koi na vakov ili onakov na~in izvr{ile nekoi juna~ki ~in, ili koi prvi gi naselile mestata. Se razbira, deka tuka ima i isklu~oci, no tie se tolku retki, {to ne vlijaat vrz na{ata osnovna konstatacija. 02. Vo predanijata za mesta nao ame interesni podatoci za mestopolo`bata na nekoi naseleni mesta, objasneti na karakteristi~en na~in za narodnoto mislewe i sfa}awe na rabotite. Na primer, vo pre-danieto za seloto Ra{tani, narodniot raska`uva~, sakaj}i da go locira mestoto na seloto, }e ka`e: pa a od kaj {to ogreva sonceto vo Bitola, daleku okolku dvaeset dekiki. 03. Narodot veruval deka naselenite mesta, pa i drugi mesta, na primer, ezera imaat svoe `ivotno stopan. I taka, 34 seloto Ra{tani imal stopan smok, seloto Roman zmii, Popovoto Ezero na Pirin Planina oven i sl. 04. Mo{ne ~esto vo makedonskite predanija go sre}avame motivot na skamenuvawteo. Osobeno skamenuvaweto e o~igledno vo predanijata za zmevovi. Toa doa a kako izraz na izvr{eniot prestap na nekoe lice, koe, spored narodot, moralo da bide strogo naka`ano, a isto taka i na nekoja kletva ili zarekuvawe, na primer, kako {to se gleda vo predanieto za Marko Krale koga go gradel prilepskoto kale. 05. Veruvawe vo slobodnata idnina i deka bogatstvoto mu pripa a na narodot e karakteristi~no za motivot propadnati gradbi. Propadnatite gradbi: kaliwa, crkvi, manastiri krijat golemi bogatstva, koi nikoj ne e vo sostojba da gi iznese od tamu s$ dodeka ne se ispolnat nekoi uslovi. Toga{ tie }e im slu`at na celiot narod. Kako eden od osnovnite uslovi e otfrlaweto na tu oto ropstvo. Vo ovie predanija se krie dlabok optimizam na na{iot narod vo sloboden `ivot, vo otfrlawe na ropstvoto, deka toj e stopan na svojata tatkovina i samiot treba da raspolaga so svoite blaga. 06. Vo nekoi predanija e odrazena opasnosta od poplava na gradovite i poliwata, na primer, postoi opasnost od izlevawe na Pelisterskoto Ezero. So ovoj motiv povrzan e i motivot zatnuvawe na razni izvori od koi mo`e da prote~e golema voda. Na primer, Marko ja zatnal sternata i go spasil Prilep i Prilepsko Pole. 07. Postojat i predanija vo koi e registrirana ekonomskata i nacionalnata polo`ba na narodot: progonuvawata i ubistvata od strana na turskiot porobuva~. Narodot begal od svoite sela, baraj- }i pobezbedni mesta za `iveewe, daleku od pati{tata, visoko vo planinite, daleku od turskoto oko. Vo niv ja otkrivame istorijata na mesnosti, na~inite i pri~inite za iseluvawata od svoite rodni ogni{ta, osobenostite na bitot i zanimawata na mesnoto naselenie. Vo Zbornikov vklu~ivme i nekolku predanija za natprirodni su{testva. Toa se glavno predanijata za zmevovi. Na likot na zmevot vo na{ite predanija mu e posvetena posebna statija, taka {to tuka samo }e naglasime deka zmevot e mo{ne popularen lik vo makedonskite predanija. Sodr`inski predanijata za nego se razvivaat na sledniov na~in: a) Zmevot grabnuva devojka i toa obi~no se slu~uva na Veligden; b) ja nosi vo svoeto `iveali{te, toa e pe{tera i mu stanuva negova `ena; v) so nea toj ima dete, sekoga{ ma{ko; g) ov~ari ja otkrivaat `enata i ja izvestuvaat majka & za mestoto kade `ivee so zmevot; d) majka i ja posetuva i ja nagovara da doznae kako mo`e da se pogubi zmevot; e) zmevot & ja otkriva tajnata na svojata smrt i potoa so pomo{ta na majka si taa go pogubuva; j) prokolnuvawe na zmevot i skamenuvawe na `ena mu, deteto i majkata na `ena mu. Se razbira, i zmevot se skamenuva. Zmevot poseduva svojstva na metamorfoza, sozdaden e da dejstvuva vo korist na lu eto, zna~i, da go ~uva nivniot imot od prirodni nepogodi preku regulirawe na nekoi atmosferski pojavi. Vo predanijata ~ovekot mu dal nemu ~ove~ki crti, kako {to e sposobnosta da zboruva, da razmisluva i da raboti. Vleguva toj vo brak so `ena, sozdava so nea semejstvo, i pritoa e dobar soprug. Se razlikuva od ~ovekot so nekoi zoomorfni i ~udni nadvore{ni oblici, kako {to se zlatnite krilja pod mi{kite, opa{kata i negovata ogromna sila. Ovie osobenosti na zmevot odrazeni vo predanijata se sprotivni na onie {to se javuvaat vo prikaznite, kade {to zmevot mu e sprotivstaven na ~ovekot i tie me u sebe vodat te{ki borbi, zna~i, e pretstavnik na svetot neprijatelski odreden sprema ~ovekot, tainstven i opasen. Legendarni elementi ima i vo predanijata {to se odnesuvaat na gradeweto

35 Ogni{te NATPRIRODNI SU[TESTVA na nekoi crkvi ili manastiri. Na primer takvi se predanijata za gradeweto na manastirite vo Sv. Gora, potoa za nastanuvaweto na manastirot Sveti Joa}im Osogovski i dr. *** Fondot na predanijata znatno go zbogatuva celokupnoto makedonsko usno tvore{tvo. Tie se svrzani glavno so istoriski nastani {to se slu~uvale na tloto na na{ata tatkovina, soodvetno osmisluvani i prezentirani vo soglasnost so narodnoto gledawe i sfa}awe na rabotite. Kolku tie na prv pogled da izgledaat naivni vo objasnuvaweto na nekoi momenti ili celi nastani {to stanale predmet za sozdavawe na predanie, sepak, ovie tvorbi go odrazuvaat narodniot mirogled od edno dale~no vreme, ostavaj}i na takov na~in eden spomen za mnogu podocne`ni pokolenija, koi po ne{to vnesuvale, izmenuvale ili prilagoduvale kon novata situacija, kon novoto vreme koe noselo novi razbirawa, novi sfa}awa na pokolenijata {to doa ale svedoci na novi istoriski nastani i istoriski li~nosti koi ostavile tragi vo makedonskoto usno tvore{tvo, a vo konkretniot slu~aj vo makedonskite predanija. Objasnuvaj}i gi preku predanijata raznite prirodni pojavi, {to go svrtuvale vnimanieto na narodot so nekoi svoi karakteristi~ni osobini i razni gradbi, delo na~ove~kite race, jasno se gleda deka narodniot tvorec vo svojot `ivot niz vekovi se stremel da najde odgovor na site pojavi, {to se odnesuvaat na negovata okolina i da gi povrze so razni istoriski li~nosti ili nastani od op{tonaroden ili od lokalen karakter, ili pak slu~ki od sekojdnevniot naroden `ivot. Spored toa, sobiraweto i prou~uvaweto na makedonskite predanija i nivnoto objavuvawe pretstavuvaat va`na zada~a na na{ata folkloristika. Vo ovoj period vo koj se vr{i intenzivno sobirawe na celokupnoto makedonsko usno tvore{tvo, poseben interes pretstavuva sobiraweto na makedonskite predanija od Egejskiot del na Makedonija, osobeno predanijata za mesta, kade {to vo procesot na nasilna asimilacija na Makedoncite, tokmu na prv udar se najdoa makedonskite slovenski toponimi, koi{to bea zameneti so gr~ki. Predanijata od ovoj del na na{ata tatkovina }e ostanat kako dokaz za makedonskiot karakter na narodot koj so vekovi `iveel i `ivee i sozdaval na taa teritorija svoja istorija, svoja kultura, svoj bit, koi vleguvaat vo riznicata na celokupnata, nerazdelna makedonska nacionalna kultura. Istoto se odnesuva i na predanijata od drugite delovi na Makedonija: Pirinska Makedonija i onoj del {to se nao a vo Albanija. ISTORIJATA NA MAKEDONIJA Si bil nekoj Novko od Debar. Novko bil `ivotopisec, crtal svetci na crkvite. Novko eden den trgnal od Debar da ja bara istorijata na Makedonija. Toj do{ol vo eden manastir. Vo manastirot imalo vladici, popoj i kalu eri. Toj im rekol: Slu{ajte vie vladici i popoj, }e mi ka`ete kaj se najduva istorijata na Makedonija? Vo manastirot imalo nekoj star pop. Popot mu rekol: Dobro, }e ti ka`ime. Na filan mesto se najduva istorijata na Makedonija. Na filan den se otvara i se ~ita istorijata. Tri pati godi{no se ~ita istorijata. Do{lo vreme Novko da zamini na pat vo filan manastir. Novko patuval dolgo vreme. Stasal do filan manastir. Dobar den bra}a nepoznati. Ali se najduva vo ova mesto istorijata na Makedonija? ^i~ko, pro~itaj na ova tabla. Novko ~ital na tablata. E videl makedonskata istorija zavedena pod edi koj si broj. Eden od lu eto {o e pazel makedonskata istorija go pra{al Novka: ^i~ko, ali najde makedonskata istorija? E najdov, vnu~ko! Ela vo vizba! Novko slegol vo vizbata. Na Novka mu rekle: ^i~ko, eve ja istorijata na Makedonija. Taa e pi{ana na zae~ka ko`a so orlovo pero. Ako saka{ da ~ita{ ima{ pravo da ~ita{ samo tri dena i tri no} i. Novko kupil tri kila sve}i. Sednal vo edna sobi~ka, zapalil edna sve}a, edna zapali, pa druga, ednopodrugo za da ne ugasni plamenot. Novko tri dena i tri no}i samo ~ital. Ne mo`el da se na~ita. Ko se vratil na lu eto mu raska`uval: A bre, bra}a, dnive e ~itav istorijata na Makedonija. Sum ~ital i sum pla~el za Makedonija. Sin tatko }e otepa, tatko sin }e otepa. Taka pi{uva vo istorijata. Kola }e odi bez voloj i bez kowi, ogan vo xeboj lu eto }e nosat. Na{ata istorija e dalekovidna. Edno staro carstvo }e e gazi zemjata, }e se me{a vremevo. Samo ~etiri sili }e znat {o }e stani! CAR ALEKSANDAR MAKEDONSKI Edno vreme car Aleksandar be{e dete. On ima{e tatko. Tatko mu be{e star, a car Aleksandar be{e dete male~ko. Dojde vreme persijskiot car donese kojn u Makedonija, saka{e da go prodade na car Aleksandar. Ko go donese i mu go zanese na tatko mu na car Aleksandar za da go kupe. Ka mu go zanese kojnot, kojnot bil mnogu pla{liv. Nikoj ne mo`el da go vjaa. Dojde vreme car Aleksandar kao 12 godi{no dete se ka~uva na kojnot i letnuva. Sonceto ide za da zajde, a on ode sproti sonceto. Majka mu i tatko mu koga trgna toj, koga vjana kojnot si rekoa deka detto zagina. Po vreme na ve~erta detto si dojde so kojnot i mu vika na tatko mu: Tatko re~e fa}aj kojnot deka ovoj }e bide moj. Tatko mu go poslu{a Persijskiot car mu go ostavi kojnot i si otide. Togin Aleksandar kako dete nema{e prezeto car, tatko mu odgovara{e. Sekoja ve~er toj }e legne da spie, se mole da umre tato mu, za da prezede toj. I u kratko vreme tatko mu umire. Ka umre on be{e dete godi{no. Ka umre preze on da raspolaga so vojskata. Persijskiot car mu prati na car Aleksandar, mu vika: Carje, ti ~estitam sega na teb, oti ti si car na mestoto na tatko ti i ti raspolaga{ so tvojot narod i zatoa da stani{ da dojdi{ da te u~am kao da stani{ car. Car Aleksandar kao dete mu vika na persijskiot car: Ti ne si vreden men da me u~i{. Mnogu si daleku. [o pravi persijskiot car? Mu pra} a tini}iwa od konzervi, klopotarki i mu vika: So ovie mo`i{ da si igra{ po ulicta. Car Aleksandar se zamisli: Ajde, ajde vika }e dojde vreme jas da ti raspravam. Kade dojde u godinte mu pra} a nazad. Mu vika: Care, ti {o mi pra}{e kutijte i klopotarkite za da se zanimavam po ulicte so decta, jas }e dojdam so se vojska da te vidam teb, a ne idam ti da me u~i{, ne si posposoben da me u~i{! I carot si vika: Da stanam u godini! Persijskiot car se nasmeja: Eh, to detto, toa misle da me bie men. Dobro! 35

ILUSTRIRANA REVIJA ZA ISELENICITE OD Makedonija MAKEDONCITE VO SAD I KANADA MEDIUMITE NA MAKEDONCITE Meridijan Vo svoeto 75- godi{no pos- Slave Nikolovski Katin Mediumite na Makedoncite vo SAD i

36 ILUSTRIRANA REVIJA ZA ISELENICITE OD Makedonija MAKEDONCITE VO SAD I KANADA MEDIUMITE NA MAKEDONCITE Meridijan Vo svoeto 75- godi{no pos- Slave Nikolovski Katin Mediumite na Makedoncite vo SAD i Kanada se od poseben interes i imaat pove}ekratno zna~ewe. Nivnata istorija i razvoen pat se burni i mnogu interesni. Tie imale posebna va`nost i igrale ogromna uloga vo informativnata dejnost na Makedoncite vo novata sredina. Razvojniot pat na informativnite glasila pred Vtorata svetska vojna se sovpa a so razvojniot pat na makedonskite doselenici vo SAD i Kanada. Vo osnova toa se sovpa alo so razvojot na nastanite na Balkanot, a u{te pove}e, zaviselo od tekot na nastanite okolu Makedonija. Najgolemiot del od doselenicite bi-le prinudeni, od ekonomski i politi~ki pri~ini, da go napu{tat rodnoto ogni{te, vo potraga po mir, spokojstvo i materijalna sigurnost. No i tamu, gi sledela beskrupuloznata bugarska, gr~ka i srpska propaganda, predi-zvikuvaj}i zabludi, podelbi i razdor vo nivnite redovi. Toa se gleda i na planot na informiraweto, kade {to tokmu poradi nedostig na sopstven pe~at tie ~itale bugarski, srpski, gr~ki, angliski i drugi informativni glasila. Pe~ateweto na vesnicite kako glasila na Bugarite i Makedoncite vo Amerika bilo od pri~ini {to pred Vtorata svetska vojna, spored amerikan-skite zakoni, klubovi, dru{tva i drugi oblici na organizirawe i dejnosti mo`ele da osnovaat i da razvivaat samo onie nacionalnosti koi bile kon-stituirani kako dr`avi. Za toga{nata amerikanska administracija mnogu pova`no bilo toa od koja dr`ava lu eto doa aat, otkolku na koja nacional-nost i pripa aat. Za nea presudni bile podatocite vo paso{ite za nacio-nalnata pripadnost. Vo toj kontekst treba da se dodade i mo{ne golemata i krajno beskrupulozna gr~ka, srpska, a osobeno bugarska propaganda. Taa bila mudro {irena, pri{to ne minuvala bez posledici me u makedonskite doselenici, predizvikuvaj }i zabludi, podelbi, razdor i drugi negativni posledici me u Makedoncite na severnoamerikanskiot kontinent i po{iroko. I denes se silni bugarskata, gr~kata i srpskata propaganda, no naiduvaat potkrepa samo od odreden broj Makedonci, koi, za `al se dobri slugi, a lo{i gospodari. Mediumite na Makedoncite vo SAD i Kanada pred Vtorata svetska vojna bile zaedni~ki so bugarskata emigracija, me u koi, bile i slednite: BORBA (1902) Prvo informativno glasilo vo SAD {to go tretiralo makedonskoto pra{awe bil vesnikot Borba, koj zapo~nal da izleguva od januari 1902 godina. Toa e prv vesnik na makedonskata i bugarskata emigracija vo Amerika. Do osmiot broj bil organ na Makedonsko-odrinskoto dru{tvo, a potoa minal vo racete na Bugarite. Vsu{nost, do osmiot broj vesnikot Borba go postavuval makedonskoto pra{awe, so osnovna teza za avtonomija na Ma-kedonija, dodeka po ovoj broj preovladuvale temi za Bugarija. Izlegle 15 broja, od koi posledniot datira od 15 oktomvri 1902 godina. MAKEDONIJA ( ) Prviot broj na ovoj vesnik izlegol na 7 dekemvri 1907 godina, a posledniot vo avgust 1910 godina, vo Granit Si-ti, kako organ na emigracijata vo Amerika. Go izdavalo dru{tvoto Makedonija. NARODEN GLAS ( ) Vesnikot Naroden glas, kako dneven vesnik, e eden od najgolemite zaedni~ki vesnici na makedonskata i bugarskata emigracija vo SAD. Do 1913 godina, t.e. do {estata godi{nina, izlegu-val edna{, pa dvapati nedelno, dodeka ne stanal dnevnik, izdavan vo Granit Siti, a pe~aten vo sopstvenata pe~atnica. MAKEDONSKA TRIBUNA (1927-) Vesnikot Makedonska tribuna bil organ na Sojuzot na makedonskite politi~ki organizacii vo SAD i Kanada i se pojavil vo Indijanoplis, koj vo po~etokot im slu`el na interesite na revolucionernoto dvi`ewe na makedonskiot narod, za potoa da zastane zad bugarskata asimilatorska i denacionalizatorska politika vo Makedonija i vo svetot. Makedonska tribuna, kako organ na MPO izleguva kontinuirano od 10 fevruari 1927 godina edna{ mese~no. Od po~etokot do devedesetite godini od minatiot vek se pe~ati samo na bugarski jazik, a denes na angliski jazik, so odreden broj tekstovi na bugarski i odvreme-navreme ima prezemeni tekstovi i na makedonski jazik. Ova glasilo e so najdolg vek na pe~atewe vo iseleni{tvoto. 36

makedonski, sepak e daleku od makedonskata vistina.

37 Meridijan PRED VTORATA SVETSKA VOJNA kako glasilo na progresivnite bugarski i makedonski emigranti vo SAD i Kanada. TRUDOVA MAKEDONIJA ( ) toewe odigralo zna~ajna uloga vo afirmiraweto na celite i interesite na organizacijata MPO i na bugarskata propaganda, I pokraj toa {ts vesnikot go nosi atributot makedonski, sepak e daleku od makedonskata vistina. Zaradi toa, vesnikot go ~ita odredena kategorija ~itateli i ne e popularen me u makedonskite doselenici, koi do{le vo SAD i Kanada po Vtorata svetska vojna. MAKEDONIJA (1932) Toa bilo spisanie posveteno na makedonskoto dvi`ewe za sloboda i nezavisnost. Prviot broj bil pe~aten vo 1932 god., izleguvalo edna{ mese~no na angliski jazik, a go izdaval Centralniot komitet na makedonskite politi~ki organizacii vo SAD i Kanada. MAKEDONSKI BILTEN (1930) Na 1 mart 1930 godina vo SAD se pojavil Makedonski bilten, od koj se otpe~ateni samo tri broja. Vesnikot bil organ na Inicijativniot komitet na organizaciite na VMRO (o). Makedonski bilten imal za cel da gi informira doselenicite i makedonskoto pra{awe od gledna to~ka na VMRO (o). Takviot odnos bil osobeno izrazen vo apelot do makedonskata emigracija, vo koj se apeliralo tie da se borat protiv vrhovistite i se povikuvale Makedoncite na beskompromisna borba protiv bratoubijcite i nivnite slugi. BALKANSKO 3(S)DRU@ENIE ( ) Po sozdavaweto na Inicijativniot komitet na nezavisnite progresivni grupi, vo april 1931 godina se odr`al Prviot kongres na site progresivni makedonski grupi koi se obedinile vo Makedonski naroden sojuz. Kako rezultat na budeweto na make-donskata svest, na 1 juni 1931 godina se pojavil vesnikot Balkansko z(s)dru`enie, kako organ na Makedonskiot naroden sojuz vo Amerika ~ie sedi{te bilo vo Detroit (kako prodol`enie na Makedonski bilten ), a izleguval do 1934 godina. SOZNANIE ( ) Ovoj vesnik bil organ na bugarskata sekcija na Komunisti~kata partija vo SAD, vo koja bile vklu~eni i makedonskite progresivni doselenici. Se pojavil na 15 dekemvri 1932 godina vo Detroit, izleguvaj}i sekoj petok. Prestanal da se pe~ati na 29 oktomvri 1937 godina, a na negovo mesto po~nal da izleguva vesnikot Narodna volja, Eden od pozna~ajnite vesnici na Makedoncite vo SAD bil Trudova Makedonija. Prviot broj se pojavil vo Detroit vo juli 1934 godina kako organ na MANS i se pe~atel do 30 oktomvri 1937 godina. Mototo na vesnikot bil: Za pravoto na samoopredeluvawe na makedonskiot narod, vklu~uvaj}i go i pravoto da se oddeli vo samostojna politi~ka edinica; za slobodna Makedonija na trudbenicite! NARODNA VOLJA ( ) Prviot broj na ovoj vesnik izlegol vo Detroit vo 1938 godina. Se pe~atel edna{ nedelno na kirilica, a golem broj materijali se pe~ateni vo postojanite rubriki na angliski jazik. Po konsti-tuiraweto na Narodna Republika Makedonija brojni tekstovi se pe~ateni na makedonski literaturen jazik. Vesnikot Narodna volja izleguval kako or-gan na MANS se do 1944 godina. NOVO VREME ( ) So osnovaweto na Makedonskokanadskiot naroden sojuz (MKNS) vo Kanada, vo Toronto vo 1934 god. po~nal da izleguva vesnikot Novo vreme, kako negov organ. Sodr`inata na ovoj vesnik bila identi~na so onaa na vesnikot Narodna volja, kako {to bile identi~ni i celite i zada~ite na MANS vo SAD so celite i zada~ite na MKNS vo Kanada. 37

38 Meridian ILUSTRIRANA REVIJA ZA ISELENICITE OD MACEDONIANS IN USA AND CANADA Slave Nikolovski Katin Тhe media of the Macedonians in USA and Canada are of special interest and are of great significance. Their history and development are quite turbulent and very interesting. They were of special importance and played a huge role in the information activities of the Macedonians in their new environment. The development of the newspapers before the Second World War coincides with the develop ment of the Macedonian immigrants in USA and Canada. Basically it overlapped with the development of events in the Balkans, but even more so, it depended on the development of events surrounding Macedonia. Makedonija MACEDONIAN MEDIA BEFORE WORLD WAR II the Bulgarians, which included the following: BORBA (Battle) (1902) The first newspaper in USA that treated the Macedonian issue was the Borba newspaper which began to be published in January This was the first newspaper of the Macedonian and Bulgarian immigrants in America. Till its eighth edition it was a means of the Macedonian - Odrin society, but was later taken into the hands of the Bulgarians. In fact, until the eighth edition the Borba newspaper treats the Macedonian issue with its essential thesis being the autonomy of Macedonia. After this edition there was a dominance of topics relating to Bulgaria. It came out in 15 editions of which the last is dated 15 October MAKEDONIJA (Macedonia) ( ) The majority of immigrants had been forced, for economic and political reasons, to leave their native hearth in search of peace, tranquility, and material security. However, even there they were followed by the unscrupulous Bulgarian, Greek, and Serbian, propaganda, mis leading them and causing division and discord among them. This can be seen regarding their newspapers, where due to the deficiency of their own newspapers they read Bulgarian, Serbian, Greek, English, and other newspapers. 38 Printing of the newspapers as papers of the Bulgarians and Macedonians in America was for the reason that prior to the Second World War, according to American laws, clubs, societies, and other forms of organization and activity could only be based on, and developed by those nationalities that were constituted as states. To the American administration at the time it was much more important what country the people came from ratherthan what nationality they belonged to. To them information in passports regarding national belonging was decisive. In this context we need add the large and extremely unscrupulous Greek, Serbian, and especially Bulgarian propa ganda. It was very wisely spread not going without consequences among the Macedonian immigrants by misleading them and causing division, discord, and other negative consequences among the Macedonians on the North American Continent and beyond that. Even today the Bulgarian, Greek, and Serbian propaganda are still strong. However, they are only supported by a certain number of Macedonians which unfortunately are good servants, but bad masters. The media of the Macedonians in USA and Canada priorto the Second World Warwere shared with The first edition of this newspaperwas published on 7 December 1907, and the last in August 1910 in Granite City as an organ of the immigrants in America. It was published by the Makedonija society. NARODEN GLAS (People s Voice) ( ) The Naroden glas daily newspaper is one of the largest joint newspapers of the Macedonian and Bulgarian immi grants in USA. Till 1913, i.e. till its sixth Anniversary, it came out once, and then

39 twice a week, until it became a daily newspaper published in Granite City and printed in its own printing office. MAKEDONSKA TRIBUNA (Macedonian Tribune) (1927-) The Makedonska Tribuna newspaperwas an organ of the League of the Macedonian Political Orga nizations in USA and Canada and appeared in Indianapolis. At first it served the interests of the revolutionary movement of the Macedonian people, but later supported the Bulgarian assimilatory and denationalizing policy in Macedonia and throughout the world. Makedonska tribuna as an organ of the MPO came out continually, once a month, starting 10 February From its beginning till the 1990 s it was published only in Bulgarian, whereas presently it is published in English with a certain number of articles in Bulgarian, and borrowed articles in Macedonian from time to time. This newspaper has the longest history of publishing in the Diaspora. During its history of 75 years it has played a significant role in the affirmation of the aims and interests of the MPO organization and of the Bulgarian propaganda. Despite the fact that the paper carries the attribute Macedonian it is nevertheless a far cry from the Macedonian truth. Because of this only a certain category read this newspaper and it is not popular among the Macedonian immigrants who came to USA and Canada after the Second World War. MAKEDONIJA (Macedonia) (1932) This newspaper was devoted to the Macedonian liberation and independence movement. Its first edition was published in 1932; it came out once a month in English, and was published by the Central Commit tee of the Macedonian political organizations in USA and Canada. MAKEDONSKI BILTEN (Macedonian Bulletin) (1930) Makedonski bilten ap peared in USA in March, 1930 and only three issues were published. The newspaper was an organ of the Initiative Committee of the VMRO (united) organizations. The aim of Makedonski bilten was to inform the immigrants of the Macedonian issue from VMRO s point of view. This attitude was particularly stressed in the appeal to the Macedonian immigrants which appealed that they fight against the supremacists and called upon the Macedonians for an uncompromising struggle against the fratricides and their servants. BALKANSKO Z(S)DRUZENIE (Balkan Association) ( ) After establish ing the Initiative Committee of the independent progressive groups, in April 1931 they held the First Congress of all the progressive Macedonian groups that united in the Macedonian People s League. As a result of the awakening of the Macedonian con sciousness, on 1 June 1931 the Balkansko z(s)druzenie newspaper appeared as an organ of the Macedonian People s League in America whose seat was in Detroit, as a continuation of Makedonski bilten. It was published till SOZNANIE (Knowledge) ( ) This newspaperwas an organ of the Bul garian branch of the Communist party in USA, and it also included Macedonian progressive immigrants. It appeared in Detroit on 15 December 1932 and came out every Friday. Printing stopped Kontra on 29 October 1937, and it was replaced by the Narodna Volja (People s Wish) newspaper as an expression of the progressive Bulgarian and Macedonian immigrants in USA and Canada. TRUDOVA MAKEDONIA (Labor Macedonia) ( ) One of the most signifi cant newspapers of the Macedonians in USA was Trudova Makedonia. The first edi tion appeared in Detroit in 1934 as part of the MAF L and was published until October 30,1937. The motto of the newspaperwas: Forthe rights of self determination of the Macedonian people, including the right to separate into an independent political unit; for liberated Macedonia of the labors! NARODNA VOLJA (People s Will) ( ) The first edition of this newspaper was published in Detroit in It was published once a week in the Cyrillic alphabet with a large part of the materials being published in the regular articles in English. Afterthe constitution of the People s Republic of Macedonia numerous texts were published in the Macedonian literary tongue. The Narodna Volja newspaper was published as an organ of the MANS till 1944, usually consisting of six pages and a total of 127 editions. NOVO VREME (New Age) ( ) The Novo vreme newspaperwas published in Toronto in 1934 at the time of the foundation of the Macedonian - Canadian People s League (Makedonsko-kanadski nanden sojuz- MKNS) as its organ. The contents of this newspaperwere identical to the contents of the Narodna volja news paper. The aims and objectives of the MANS in USA were also identical to the aims and objectives of MKNS in Canada. 39

40 Kontra Obnovuvaweto na vizantiskoto ropstvo vo Makedonija be{e te`ok udar i za Slavomakedoncite. Obvineti za sorabotka so Bugarite, lo{o gledani radi nivnata privrzanost kon slovenskoto Evangelie i liturgija, pa i poradi po- nivnata poddr{ka na bogomilite, Slavomakedoncite se najdoa vo mo{ne te{ka polo`ba, skoro nepodnosliva. Li{eni od site prava i slobodi, optovareni so te{ki dr`avni danoci, a i so tristruki crkovni dava~ki ili, nakuso, svedeni na nemislosrdno feudalno ropstvo, Slavomakedoncite se krenaa na vostanie protiv Vizanticite pod rakovodstvoto na ~etvoricata bra}a: Mojso, David, Aron i Samoil, sinovi na brsja~kiot knez Nikola (od ermensko poteklo). Slavomakedonskite vostanici ja oslobodija Makedonija i proglasija slobodna s l avo m a k e d o n s k a dr`ava, so prestolnica Edesa (Voden). Vo tekot na borbata, Mojso i Aron zaginaa od strana na Vizanticite. Potoa Davida go ubi brat mu Samoil vo edna raspravija okolu prestolot, a poradi negovata provizantiska politika. Taka tetrarhijata se svede na monarhija na Samoil, koj ja prodol`i borbata protiv Vizantiskata imperija. Po nekolku neosporni pobedi, Samoil gi zazede: Tesalija, Grcija, Srbija (Ra{ka), Zeta (Crna Gora), Bugarija i Bosna i Hercegovina, kako i cela Dalmacija i Hrvatska. Samoilovata dr`ava se prostira{e od Jadranskoto do Crnoto More i od Dunav do Egejsko More i centrapia Grcija. Negovata prestolnina Prespa be{e zameneta so Ohrid, svetiot grad na Slavomakedoncite. Vojnata pome u Vizantiskata im- 40 ILUSTRIRANA REVIJA ZA ISELENICITE OD perija i Samoilovoto carstvo potraja 37 godini bez prekini. Vo po~etokot na 9. vek, voenata sre}a se svrte na stranata od vizantiskiot imperator Vasilij Vtori - Makedonec. Vo 1014 godina carot Samoil be{e ispratil edna vojska vo Solun, koja be{e razbiena od vizantiskata armija. Edna druga vojska, pak, od Slavomakedonci, predvodena li~no od carot Samoil be{e iznenadena i zaokru`ena vo tesnecot Klidion (klu~) na planinata Belasica od dve vizantiski armii, od koi ednata be{e predvodena od imperatorot Vasilij Vtori, a drugata, pak, be{e komanduvana od netoviot arhont na Salonika (Solun). Vojskata na carot Samoil be{e isklana i po zapoved od pobeditelot Vasilij Vtori im bea izvadeni o~ite na 14 iljadi zarobenici, a samo na sekoj stoti vojnik mu be{e ostaveno po edno oko, za da mo`e da go vodi negoviot odred do prestolnicata na Carsamoilovoto carstvo. Sredbata na Samoil so negovata oslepena vojska be{e vo Pelagonija, zad planinata Babuna. Po viduvaweto na oslepenata mu vojska, stariot car Samoil prepukna od `alost. Vojnata prodol`i. Rasipaniot imperator Vasilij Vtori im dele{e tituli patricii na slavomakedonskite Makedonija DO G. MARTIS NIKOLAU, EKS-MINISTER NA SEVERNA GRCIJA SOZDAVAWETO NA SAMOILOVOTO CARSTVO Diogenes feudalci. Toj duri mu go veti prestolot na carot Samoil na Ivan Vladislav, bratu~ed na noviot kral Radomir Gavril, pod uslov da go ubie Radomira. No i po toa gnasno ubistvo, padna redot li~no na ubiecot Ivan Vladislav. Taka vizantiskiot imperator Vasilij Vtori - Makedonec go razurna makedonsko - slovenskoto carstvo na carot Samoil vo 1018 godina i go pretvori vo urnatini. Vo Va{eto propagandno delo Falsifikuvaweto na istorijata na Makedonija, Vie, gospodine Martis, go zabele`avte i ova: [to se odnesuva do Samoil, toj be{e eden bugarski car. Zaradi takviot rezon, dodu{a, i imperatorot Vasilij Vtori, koj go sma~ka Samoila, ostana poznat vo istorijata kako Vasilij Bugaroubiec. Inaku toj bi se narekol Makedonoubiec. Gospodine Martis, i toa e akt na falsifikuvawe na istoriskata vistina, se razbira, za politi~ki celi, za{to istorijata na Vizantija ja pi{uvaa Grci ili grkofili Vizantici, koi nikoga{ ne ja ka`aa vistinata za Slavomakedoncite. Na vizantiskiot imperator Vasilij Vtori koj mu go dade prekarot Bugaroubiec, ako ne toj samiot so aplauz na negovata kamarila i na negovite istori~ari - naemnici? Taa titula e sosema la`na, gospodine eks-minister na Gr~ka Makedonija! A potoa, nema nikakvo somnevawe deka vizantiskiot imperator Vasilij Vtori be{e vistinski ubiec na Slavomakedoncite. Navistina, vo Makedonija toj ne be{e ni{to drugo od eden Makedonoubiec, a vo nikoj slu~aj nekakov Bugaroubiec, bidej}i vistinskoto `ari{te na vostanieto be{e Makedonija, od koja {to Bugarite bea porano is~isteni od armiite na stratezite na imperatorot

Jovan Cimiskie, kon 971-972 godina. Proteranite Bugari ne se vra}ale vo Makedonija da ja oslobodat svojata tatkovina Bugarija!

41 Jovan Cimiskie, kon godina. Proteranite Bugari ne se vra}ale vo Makedonija da ja oslobodat svojata tatkovina Bugarija! Ako sakale Bugarite da se krenat na oru`je protiv vizantiskiot jarem, tie mo`ea da organiziraat svoe vostanie vo Bugarija, a ne vo Makedonija. Toa e sme{no, zar ne?! Bidej}i epicentarot na vostanieto be{e Makedonija, toa se odnesuva samo na Makedoncite. Zo{to bi se odnesuvalo toa na Bugarite koga tie bea samo vremeni okupatori na Makedonija? Vistina e deka i Bugarite podocna zedoa u~estvo vo vostanieto na Slavomakedoncite, pa poradi toa Vasilij Vtori ne gi po{tedi i Bugarite od pokoli, no ovoj pat Bugarija be{e samo edna periferna provincija na Samoilovoto carstvo, pa borbite bea kratkotrajni. Zatoa i masakrite tamu bea pomali. Najkrvavite borbi i pokoli vo vremeto na ovaa vojna od 37 godini se odigraa na makedonska zemja. Zatoa najgolemata `rtva bea Makedoncite. Zo{to imperatorot Vasilij Vtori - Makedonoubiec be{e nare~en Bugaroubiec, a ne Makedonoubiec ili barem Slavomakedonoubinc? Odgovorot na toa pra{awe e prost. Imperatorot Vasilij Vtori, isto taka, be{e Makedonec. E, pa, kako sakate Vie, eden Makedonec da bide nare~en Makedonoubiec? No vo {to be{e rabotata? Se rabote{e za izopa~uvawe na istoriskata vistina. Za imperatorot Vasipij Vtori da bide nare~en Bugaroubiec, toj li~no i negovata kamarila, vo soglasnost so negovite istori~ari - naemnici, gi prekrstija Slavomakedoncite vo Bugari, kako {to se pravi i denes. I toa e protiv istoriskata vistina. Ama kako mo`ea da gi pobugarat Slavomakedoncite, i toa poradi edna kusa okupacija na Makedonija od strana na Bugarite i deka Slavomakedoncite nemaa ni{to zaedni~ko so turanomongolskata rasa na Bugarite od Presijan i Boris Prvi, ~ii boljari seu{te si zboruvaa na nivniot dijalekt, na prabugarski jazik, koj ne be{e slovenski idiom. Za nas, novite Makedonci, rabotata e jasna. Imperatorot Vasilij Vtori, koj se smeta{e za `iv bo`ji namesnik na Zemjava, mo`e{e da pravi se {to saka{e, ne samo da gi prekrsti Slavomake-doncite vo Bugari, ami i da gi izistrebi. Toj be{e apsolutisti~ki imperator i si ja pi{uva{e istorijata kako {to saka{e. Imperatorot Vasilij II i negoviot patrijarh ne im priznavaa pravo na Slavomakedoncite da se nare~at Makedonci i pokraj toa {to tie `iveeja vo Makedonija skoro pet veka. Naprotiv, tie gi krstija za Bugari vrz osnova na edna kusa okupacija na Makedonija od strana na bugarskite kanovi. Vizantiskite imperatori i patrijarsi gi priznavaa Slavomakedoncite za svoi deca samo toga{ koga tie }e zboruvaa na gr~ki jazik i da ja slu{aat bogoslu`bata od gr~koto Evangelie. Toa se praktikuva do dendenes, t.e. i po 1400 godini `iveewe na Slavomakedoncite vo Makedonija. Ova ne{to e neverojatno, no, za `al, e vistina, gospodine eks-minister na Gr~ka Makedonija. Megapogrcite od 20. vek, isto kako Vizanticite na imperatorot Vasilij Vtori od 10. vek na novata era, gi prekrstija Slavomakedoncite vo makedonski Bugari. I toa zo{to? Toa e sosema prosto. Za da ja opravdaat generalnata ~istka na Slavomakedoncite od nivnata tatkovina Makedonija, vo koja nivnti prededovci `iveeja 14 veka, a potoa da go opravdaat makedonskiot genocid i kolonizacijata na Egejska Makedonija protiv voljata na makedonskiot narod. Ete zo{to, gospodine Martis, nie novite Makedonci ne gi priznavame ni izopa~uvawata na makedonskata istorija, nitu pak gr~kite {pekulacii so sudbinata na makedonskiot narod, a u{te pomalku mo`eme da se pomirime so nezakonskite akti na golemogrcite vo vrska so totalnata elinizacija na Makedonija, za{to toa be{e izvedeno, prvo, protiv voljata na makedonskiot narod; vtoro, toa be{e realizirano so prinuda vrz osnova na zakonot na posilniot i so site sredstva na gr~kata dr`ava (propaganda, crkovna i civilizatorska denacionalizacija, so voena okupacija prosledena so akti na makedonski genocid, so predomisleno prisilno i masovno isteruvawe na Makedoncite od Egejska Makedonija) i treto, so edna kolonizacija bez primer vo istorijata na Makedonija, koja podrazbira naseluvawe na preku eden milion Grci i grkomani od Grcija, Mala Azija i Isto~na Trakija. Site gr~ki teorii vo vrska so makedonskiot problem bea i ostanaa la`ni i zlonamerni za{to tie imaa samo edna cel: prisilno zagrabuvawe na Makedonija, prinudna emigracija, istrebuvawe i Kontra asimilacija na makedonskiot narod. Taa e neospornata vistina {to Atina ja krie od civiliziraniot svet preku svojata propaganda. Me utoa, eden den taa vistina }e izleze na videlo. NEKOLKU ZBORA I ZA DRUGITE VOSTANIJA NA MAKEDONCITE VO SRED- NIOT VEK Vo srediniot vek ima{e niza vostanija vo Makedonija, me u koi bea: vostanieto na Slavomakedoncite vo 1040 godina pod rakovodstvo na Petar Deljan, Pobunata vo Larisa vo 1066 godina, vostanieto na \or i Vojteh i Konstantin Bodin od 1072 godina. Vostanieto pod rakovodstvo na Petar Deljan izbuvna zaradi surovoto ugnetuvawe i nemilosrdnoto ograbuvawe. Kako nekakov bran od uragan makedonskite vostanici gi izbrkaa Vizanticite od Makedonija, podignuvaj}i go istovremeno na pobuna i naselenieto na Srbija, Ilirija, Bugarija i Epir. Vo oslobodeniot Belgrad Petar Deljan be{e proglasen za car. Edna armija od vostanici pod komanda na princot Alusijan, vnuk na Arona, bratot na carot Samoil, be{e ispraten vo Solun, prestolnicata na Makedonija. Impertorot Mihail ^etvrti za malku kurtuli od plenuvawe, kriej}i se niz gradot. Okolu 41

Kontra 15 000 makedonski vostanici vlegoa vo prestolnicata, no poradi predavstvoto na Alusijan, nimi im be{e prekinata vrskata so pozadinata, pa site bea isklani od strana na branitelite na gradot.

42 Kontra makedonski vostanici vlegoa vo prestolnicata, no poradi predavstvoto na Alusijan, nimi im be{e prekinata vrskata so pozadinata, pa site bea isklani od strana na branitelite na gradot. Malku podocna, za vreme na edna gozba, Alusijan go oslepi carot Petar Deljan i im se predade na Vizanticite. Oslepeniot car Petar Deljan be{e zaroben i so mnogubrojnata negova zarobena vojska be{e odveden vo vizantiskata prestolnica. Imperatorot Mihail ^etvrti kako pobednik vleze vo Konstantinopol vo 1041 godina. I pobunata vo Larisa od 1066 godina be{e zadu{ena od strana na vizantiskata naemni~ka vojska. I ovoj pat predavstvoto odigra va`na uloga vo zadu{uvaweto na pobunata. So vostanieto na Gorgi Vojteh i Konstantin Bodin od 1072 godina be{e oslobodeno Skopje. Vo Prizren princot Konstantin Bodin be{e proglasen za car. No i pokraj zna~ajnite uspesi vo prvo vreme i ova vostanie be{e vo krv zadu{eno. Slavomakedoncite bea izlo`eni na nepodnoslivi stradawa. Me utoa, tie nikoga{ ne se pomirija so ropstvoto pod Vizanticite i na drugite zavojuva~i {to se smenuvaa edni po drugi: Bugarite, Latinite, Srbite i na krajot Turcite Osmanlii. MAKEDONIJA POD TURSKO ROPSTVO ( ) Neposredno pred turskata naezda Makedonija, Bugarija, Albanija, Epir i eden dobar del od Grcija se nao aa pod srpska dominacija. Carot Du{an vo 1346 godina se krunisa za car na Srbite i kral na Bugarite i Grcite. Toj sonuva{e da go zazeme Carigrad za da go zameni imperatorot na Vizantija. Me utoa, vo vremeto na eden pohod protiv Turcite, so cel da gi protera od Balkanot, vo 1355 godina, be{e otruen vo Serez pred da gi sretne aziskite osvojuva~i. Negovoto mnoguetni~ko carstvo se raspadna na nekolku kralstva, kne`evstva i despotstva. Turcite gi koristea gra anskite vojni vo Vizantija, kako i antagonizmot na hirstijanskite narodi na Balkanot. Tie ja pottiknuvaa kavgata na ednite protiv drugite, spremaj}i im na site pogibel. Po pa aweto na Edrene vo 1360 godina, Turcite ja zagorzija Makedonija, kaj{to upravuva{e kralot Volka{in i negovite bra}a, despotot Ugle{a i vojvodata Gojko. Vo borbata na Marica vo 1371 godina Turcite odnesoa pobeda. Kralot Volka{in, stana kral i turski vazal. Toj mora{e da mu pla}a danok na turskiot 42 ILUSTRIRANA REVIJA ZA ISELENICITE OD sultan Murat Prvi i da ja pomaga turskata armija vo nejzinite zavojuva~ki borbi. Po negovata smrt vo Rovinskata borba vo 1395 godina pome u Turcite i vla{kiot vojvoda Mir~e, Makedonija stana sostaven del na Turskoto carstvo. Novite gospodari na Makedonija bea mo{ne surovi. Tie gi istrebija makedonskite velika{i i gi razgrabaa nivnite zemji i drugite imoti. Makedonskite selani bea dovedeni vo te{ko ropstvo kako nikoga{ do toga{, tie postanaa turska raja ( stado od hirstijani ). Osmanliite sobiraa raznovidni danoci, gi grabea najubavite makedonski devojki i gi odveduvaa vo haremite na turskite pa{i, agi i begovi. Za Makedoncite najte`ok be{e danokot vo krv. U{te od vladeeweto na sultanot Orkan ( ) Turcite Osmanlii im gi odzemaa na hristijanite najzdravite deca od 6 do 10-godi{na vozrast i gi vodea vo Bursa, Edrene i Carigrad, kade {to gi potur~uvaa i gi podgotvuvaa za jani~ari. Jani~arite ( nova vojska ) bea sultanska garda, famozniot turski topuz i jatagan, pred koi se urivaa site prepreki {to se ispre~uvaa na turskite osvojuvawa. So taa jani~arska falanga Turcite Osmanlii sozdadoa edna od najgolemite imperii na sredniot vek so sistem na aziska tiranija, kakva {to ne poznava{e istorijata. Turskiot jarem be{e nepodnosliv. Poradi toa Makedoncite ~esto krevaa buni ili vodea gerilska borba vo petipolvekovnoto tursko ropstvo. Povremeno turskite sultani bea prinudeni na nekoi makedonski pokraini da im priznaat nekoj vid avtonomija, vo koi aramba{ite i serdarite igraa uloga na pokrainski gospodari. Makedonija postana cel od prv red na Turcite, bidej}i se nao a{e sosema blizu do Carigrad (Istambul), do srceto na Turskata imperija. Za da gi zacvrstat svoite pozicii, turskite sultani sonuvaa da ja potur~at Makedonija. No kako? Makedonija Prosto, so masovni kole`i na Makedoncite, so nasilno islamizirawe na hristijanskoto naselenie i so pozasileno nasepuvawe na Makedonija so turski plemiwa od Centralna Azija. Eden od najsvirepite turski sultani be{e sultanot Selim Prvi, sin na sultanot Bajazit Vtori, koj vladee{e vo po~etokot na 16. vek. Sultanot Selim Prvi, nare~en Javuz - Grozen, koj naredi da se pogubat site negovi rodnini koi mu izgledaa opasni za negoviot prestol, podgotvil plan za istrebuvawe na site hristijani od negovoto carstvo, vo prv red na Makedoncite za{to se se}ava{e na nivnoto vostanie od 1495 godina koga negoviot tatko, sultanot Bajazit Vtori, be{e ja potopil so krv Makedonija. MAKEDONSKI VOSTANIJA VO VREMETO NA TURSKIOT JAREM ( ) Skoro site pobuni na makedonskiot narod zavr{uvaa so turski krvavi masakri vrz makedonskoto naselenie. Turcite nikoga{ ne zboruvaa za nivnite pokoli na hristijanskite narodi, koi bea smetani za turska raja odnosno za stado. Tie se izveduvaa kako poslednite masakri na Ermencite vo godina, koga zaginaa do Ermenci. Turskata no} od pet i pol veka vo Makedonija im stavi debel prekriva~ na turskite masakri praveni vo Makedonija. Makedoncite zedoa vidno u~estvo vo Albanskoto vostanie pod rakovodstvo na Georgie Kastrioti, nare~en Skenderbeg, vo vremeto od 1444 do 1468 godina. No i pokraj nekolkute pobedi nad Turcite, toa vostanie na krajot be{e vo krv zadu{eno. Toga{ cela Zapadna Makedonija be{e opusto{ena od Turcite. MAKEDONSKOTO VOSTANIE OD 1495 GODINA Makedoncite samo {to razbrale za planot na francuskiot kral Karlo Osmi, gospodarot na Neapol, deka se gotvel da ja oslobodi Vizantija, se krenaa na op{to vostanie protiv Turcite, so cel da i go olesnat napreduvaweto na negovata osloboditelna armija niz Makedonija. Me utoa, edna zavera na italijanskite knezovi pomognata od Rimo-katoli~kata crkva, go spre~i francuskiot kral Karlo Osmi da se prefrli na jadranskiot breg. Turcite izlegoa od nivnite tvrdini na Solun i Carigrad i ja pominaa Makedonija so kole`i na Makedoncite. Toa vostanie na krajot be{e vo krv zadu{eno Toga{ cela Zapadna Makedonija be{e opusto{ena od Turcite.

43 Spomen NAVRA]AWA KON VASIL APOSTOLOV IKONOMOV Prof. d-r Vera Stoj~evska Anti} Denovive, vnukot na makedonskiot znamenit deec Vasil Apostolov Ikonomov, Vasko Poposki, mi dostavi zna~ajni podatoci od biografijata na dedo si. Vasko Poposki e roden vo Lazaropole 1928 godina, kade {to go pominal detstvoto pokraj svojot dedo Vasil, koga seloto broelo 1000 ku}i, koga imalo Op{tinski centar, pazar, lekar i apteka. Vasko se preselil vo Skopje, koga go zapo~nal svoeto {koluvawe vo 3 klas gimnazija. Spomenite za dedo mu gi nosi neskrieno toplo do denes. Rabotel kako u~itel, novinar, op{testven slu`benik. Toj e avtor na 19 izdadeni romani i tvore{tvoto e negova postojana preokupacija. Makedonskiot deec i avtor Vasil Apostolov Ikonomov e roden na 6 maj 1848 godina vo Lazaropole. Vo makedonskata istorija e poznat kako makedonski u~itel, pe~atar, preveduva~, folklorist, kaligraf i crkoven pevec. Vo sredinata bil poznat kako Vasilko Poposki. Lazaropole so Mija~ijata bile povrzani so Sveta Gora, Sveta Pre~ista, Sveti Jovan Bigorski, so ugled vo zografskata i kpopani~arskata tradicija.. Ne e slu~ajno {to od ovaa makedonska oblast proizlegle poznati zografi, ikonopisci, kopani~ari, kalu eri. Ovde bila sozdadena i biografijata na \ur~in Kokaleski, koj sorabotuval so dedo mu na Vasil Ikonomov- Martin Dimkovski. Od ova selo proizleze i Anatolij Zografski, koj vo 1838 godina vo Solun go objavi prvoto bukvar~e za makedonskite u~ili{ta. Inaku Vasil Ikonomov poteknuva od rodot Dimkovci, koi gi smetaat i kako osnova~i na Lazaropole. Bidej}i od ovoj rod proizlegle mnogu sve{teni lica, go dobiva prezimeto Popovci, koe ostanalo vo familijarnata tgradicija do denes. Prviot sve{tenik od crkvata Sveti \ or ija od 1841 godina, Martin Dimkovski, mu bil dedo na Vasila. Tatko mu na Vasil se vikal Apostol Poposki, koj se zanimaval so trgovija. Vo edno patuvawe Apostol bil ubien od aramii, a nabrgu umrela i majka mu Rista. Za maliot Vasil se gri`ele strikovcite, posebno se gri`el negoviot striko popot Kostadin. Prvoto obrazovanie Vasil go dobil od dedo mu Martin Dimkoski, koj bil i u~itel i sve{tenik vo seloto. Nastavata vo crkovnoto u~ili{te ja vodel na makedonski jazik, a crkovnata slu`ba na crkovnoslovenski. Popot Kostadin mu ja vsadil qubovta kon narodniot jazik i bit. Popot Kostadin go imal prezimeto Ikonom, koe go prezel potoa i negoviot vnuk Vasil. Gr~kite vladici Antim i Kalinik vr{ele gr~ka propaganda, osobeno vo Mija~ijata. Eden den vladikata Antim dopatuvakl od Debar vo Lazaropole i uspeal da go ubedi popot Kostadin da mu go dade vnukot Vasil, da go {koluva vo Grcija. Po zavr{enoto {koluvawe vo Grcija namerite na gr~kiot vladika ne se ostvarile. Vasil mu se sprotivstavil da bide nazna~en za gr~ki u~itel vo Lazarople, so obrazlo`enie deka vo ovoj kraj nema nitu edna gr~ka familija. Me u niv nastanala ostra raspravija, no Vasil ne popu{til. Interesno e deka nema to~ni podatoci kakvo {kolo zavr{il Vasil vo Grcija, no najverojatno e nekoja visoka Duhovna akademija, bidej}i kaj nego se otkrieni visoki kaligrafski spsobnosti, poznavawe na crkovnoto peewe. Vasil Ikonomov znae pokraj gr~ki jazik i srpski, bugarski, ruski, albanski, romanski, turski. Se javuva kako golem poliglot, bez da mu dava poseben akcent na o~evidnata jazi~na verziranost. Se slu`el i so franscuskiot jazik. Svoeto obrazovanie, pokraj vo Lazaropole i Grcija, go formiral i vo: Braila Romanija, Ploe{ti, i na drugi mesta. U~itelstvuval kako egzarhiski u~itel vo Lazaropole. No, pri posetata na eden revizor od Egzarhijata e konstatirano deka Vasil gi u~el decata na lokalen jazik, zaradi {to po kazna bil ispraten vo zafrlenoto selo Beli~ica. Po ova sleduvalo pismo od 120 lazaropolci: Na{a `elba e bezdrugo da bide nazna~en za idnata godina na{iot biv{ u~itel Vasil Ikonomov od kogo {to sme krajno blagodarni, bidej}i vo negovoto 22-godi{no prestojuvawe kako u~itel vo na{evo selo, site od 40-godi{na vozrast ponadolu, od nego sme pismeni... Vasil bil vraten, no nabrgu povtorno dobil otkaz, zaradi negoviot stav za posebnosta na makedonskiot narod, so {to go vodi naselenieto kon gibel. ^estopati bil apsen i nosen vo Debar. Kaj Turcite bil kleveten deka e ruski ~ovek, bidej}i kontaktiral so ruskiot konzul vo Bitola i imal ruski knigi. Zaradi ovie torturi zaminal vo ki~evskiot manastir Sveta Pre~ista, kade {to rabotel i kako u~itel vo manastirskoto u~ili{te. Na 13 avgust 1871 godina na Kongresot na egzarhiskite u~iteli vo Prilep, se istaknal so barawe pe~atewe na u~ebnici na maj~iniot makedonski jazik, bidej`i Makedonija bila preplavena od bugarski, srpski i gr~ki pomagala. Vasil Ikonomov pasionirano sobiral folkloren materijal. Vo 1893 godina vo pe~atnicata na Kosta [ahov Makedonija vo Sofija, se pojavila negovata Zbirka pesni od Zapadna Makedonija, so 162 stranici i 275 pesni i obi~ai. Za nea se javija 754 pretplatnici od site delovi na Makedonija. Vtorata zbirka e objavena vo Solun vo 1895 godina so naslov : Staronarodni pesni i umotvorbi od Debarsko, Ki~evsko i Ohridsko, koja do`ivea i do`ivuva brojni nau~ni sintezi vo folklornata tradicija na Makedonija. Vasil Ikonomov sostavil monografija za gradot Ki~evo. Ja posetil Sveta Gora i napi{al Kratko opisanie na svetogorskite manastiri. So prestojot vo Braila- Romanija se istaknuva so izdava~kata dejnost, kako i so komponirawe na duhovni pesni. Posebna izdava~ka dejnost projavil i vo Solun, so duhovna bibliska sodr`ina. Vo Solun imal sopstvena pe~atnica edna cela godina, smestena vo stara evrejska ku} a. No, otkako se pojavil eden zbornik so komitski pesni, bil nakleveten kaj turskata vlast i moral da se skrie vo ^agadinsko, kaj Vasil ^olan~eski. Vo 1886 godina Vasil Ikonomov so eden ohri anec i eden bitol~anec se na{le vo Peterburg. Kade {to ostanale 15 dena. Gi primil ruskiot patrijarh i im podaril rekviziti za crkvata Sveti \or ija vo Lazaropole. Kako i dve kambani. Tie bile primeni i od ruskiot imperator Nikolaevi~. Vnukot na Vasil Ikonomov raska`uva i za patuvaweto na dedo mu vo Albanija, so cel krevawe zaedni~ko vostanie protiv Osmanliite. Se sretnal so albanskiot prvenec Mali~ Zajnela i na{le zaedni~ki jazik, so barawe na Vasila: Bugarija da si e sama, Makedonija sama, Albanija sama, Srbija sama i Grcija sama, nezavisni edna od druga... Negovata istorija e navistina bogata. Vo 1918 godina srpskata vlast go osuduva zaradi {irewe bugar{tina, no uspeal da se spasi od te{kata kazna. Se zasolnil vo manastirot Sveta Pre~ista i go prodol`il svojot tvore~ki vek. Po~inal na 4 juni 1934 goidina, ostanuvaj}i na svoite ideali, a negoviot vnuk Vasko Popovski denes ova go potvrduva, istaknuvaj i go i ovoj nastan: Na edna proslava na denot Ilinden vo Lazaropole kaj dedo mu do{le gosti od Vladata vo Belgrad i mu ponudile penzija. Vasil im rekol deka ne saka srpska penzija. Gostinot mu rekol: A ako ti dadat Bugarite? Vasil mu odgovoril: Ako mi davale Bugarite jas }e si ostanev vo Sofija, a ne vo Lazaropole. Jas rabotev samo za Makedonija i ne sakam penzija nitu od Bugarija, nitu od Srbija. ]e dojde vreme i na{eto petle }e propee! 43

Dva prsta No problemot e {to mandatarot vo na{iot slu~aj (ON) nema dovolno mo} za da nametne re{enie (nema muskul ) i toa ja ostava Grcija vo odlu~uva~ka pozicija.

44 Dva prsta No problemot e {to mandatarot vo na{iot slu~aj (ON) nema dovolno mo} za da nametne re{enie (nema muskul ) i toa ja ostava Grcija vo odlu~uva~ka pozicija. Taa mo} Grcija ja ima i nadvor od ovie pregovori. Za da se promeni toa, dvete strani treba da se soglasat na arbitra`a, a ne na medijatorstvo. Ottuka, ovaa strategija e osudena na propast i mora da se promeni. Mo`ebi Vladata vo presmetkite go voveduva izdol`enoto vreme kako pozitivna strana. I Zartman bi se slo`il deka samo vremeto gi re{ava konfliktite, ama dodava no na vremeto mu treba pomo{. Toa pretpostavuva deka vistinskiot moment za zrelosta na konfliktot koincidira so percepcijata na zaedni~ka bolka {to involviranite strani ja trpat kako direktna posledica na nere{eniot konflikt. Dodeka za Makedonija bolkata e seprisutna, Grcija ima zna~itelno pogolem imunitet, a nema indikacija, nitu pri~ina za promena. Zatoa, izmenite vo strategijata mora da se napravat vedna{. Odnesuvaweto na Grcija e klasi~en primer za politika na mo}. Nezavisnosta na Makedonija i zakanata {to (samo) Grcija ja predvide, be{e vmetnata vo problemite {to se od nacionalen interes. Kako pomo}en protivnik, ima konstantna strategija, koja zemjata ja stava vo udobna pozicija, povremeno i donesuva nekakvi uspesi i ne e verojatno deka balansot na mo} }e se smeni vo bliskata idnina. No pri~inata poradi koja ovaa uloga na silexija nema da go producira kone~noto re{enie e objasneta so kritikata na vakviot metod na re{avawe konflikti. Taa veli 44 ILUSTRIRANA REVIJA ZA ISELENICITE OD deka takvoto prisiluvawe sozdava odbivnost kaj drugata dr`ava, inspirira dopolnitelno ~uvstvo za potreba od nezavisnost i sloboda i toj pritisok se prenesuva na voda~ot. Izrazeniot nacionalizam vo Makedonija, a bi rekol i onaa antikvizacija, e produkt na ovie nametnati frustracii. Sepak, mo`eme da pretpostavime deka ovoj pristap kon problemot nema da bide promenet zatoa {to Grcija ja ima vistinskata strategija za dobivawe maksimum od procesot s$ dodeka dvete strani ne gi redefiniraat strategiite i se donese kone~no re{enie. Zatoa potrebata za inicirawe promena le`i kaj makedonskata strana. Nekolku tehniki se isprobaa vo razgovorite. Sli~ni ~uvstva na neudobnost kako onie {to se posledica na praktikuvaweto na gr~kata mo} se pojavuvaat i so obidot za simultaciono ispra}awe poraka za nagrada i kazna. Nagradata ja gledame vo povremenite ponudi za finansiska pomo{ od strana na Grcija po re{avaweto na problemot, nasproti kaznata za blokirawe na integrativnite procesi na Makedonija. Ova potsetuva na strategijata na amerikanskata administracija za mo`no re{enie na nivniot problem vo Vietnam. Nagrada od 1 bilion amerikanski dolari nasproti kaznata, koja ima{e fatalni posledici. Obidot ne do`ivea uspeh poradi toa {to vakvata nagrada be{e razbrana od narodot kako cini~en obid da bidat kupeni od neprijatelot. Ne veruvam deka Makedonecot razli~no go do`ivuva ovoj koncept i zatoa uspe{no se sprotivstavuva. Drugata tehnika {to ja upotrebi Grcija e povrzuvawe na ovoj so drugi problemi, no ova be{e upotrebeno Makedonija ZBOGUM NA REPUBLIKA MAKEDONIJA!? Pozdrav do site Makedonci vo svetot na te~en makedonski jazik pora~uva Vajan Subawa, poznat turisti~ki rabotnik od egzoti~niot ostrov vo Indonezija - Bali, pri negovata minatonedelna poseta vo Pert. Gospodinot Subawa e golem prijatel i qubitel na Makedonija kako najatraktivna zemja vo Evropa. Toj veli deka od makedonskata kujna omileni jadewa mu se maznik i polneti piperki. Pokraj toa, Subawa na sportski plan ja poddr`uva i gi sledi nastapite na makedonskata reprezentacija vo fudbal. Pri negovata sredba so po~esniot konzul na Makedonija vo Pert, Zoran ]oseski, Subawa se interesira{e za turisti~kite mo`nosti vo Makedonija, kako i pogolema sorabotka so Makedonija na kulturen i sportski plan. vo mnogu ograni~ena smisla i tesno povrzano so problemot so imeto. Zatoa, osven so originalniot problem, sega se soo~uvame so ko{ni~ka vo koja ima prigovor za imeto, nacijata i jazikot. Povtorno lo{a vest za Makedonija - nie nemame kapacitet za vakva tehnika. Odamna se otka`avme od poddr{kata za makedonskoto malcinstvo, dokolku voop{to nekoga{ postoe{e takva. Nemame zalog {to bi go dodale vo na{ata ko{ni~ka (ekonomski, politi~ki, voen problem), za podocna toj da bide razmenet za otstapka od Grcija. Realnosta e deka Makedonija nema mo}. I dodeka medijatorot od ON ima ograni~eni mo}i za doa awe do re{enieto, nema ni supersila da go sponzorira ovoj proces. Makedonija po definicija e sirak vo toj pogled, a ne zapostavena dr`ava. Ne e pravedno da se nare~eme zapostaveni od nevnimanieto na golemite sili, zatoa {to samo pred dve godini bevme ohrabreni od administracijata na Bu{. Nacionalisti~ki slepo i tvrdoglavo ostanavme odminati od strategiskiot motiv na SAD, a sme vo is~ekuvawe na evropskiot motiv za regionalna bezbednost. Toa mo`e da bide docna. Zaklu~okot e mnogu ednostaven - potrebna e strategija na reciprocitet. Dosega se isfiltriraa po~etnite pozicii {to se pre~ka za vakviot pristap. Sega, koga se poznati crvenite linii, konfliktot mo`e da se menaxira so fer i izbalansiran proces. So odzemawe na dvete strani od ravenkata, ova e rezultatot: geografska odrednica vo imeto, erga omnes. Jazikot i nacijata }e se makedonski Aleksandar Mitreski MAZNIK I POLNETI PIPERKI OMILENO JADEWE I VO BALI?!

Dva prsta HRISTOS OD ZRZE Bev bukvalno vo trans, bez preteruvaњe, koga vlegov vo Manastirot и koga neo~ekuvano gi vidov ikonite na Hristos od Zrze и Bogorodica Pelagonitisa.

45 Dva prsta HRISTOS OD ZRZE Bev bukvalno vo trans, bez preteruvaњe, koga vlegov vo Manastirot и koga neo~ekuvano gi vidov ikonite na Hristos od Zrze и Bogorodica Pelagonitisa. Igumenot na Manastirot, otec Kliment (sega vladika) zastana so svojata beseda, se vtren~i vo moite o~i и me praшa: Ne o~ekuvaшe da gi vidiш ovde? Da-odgovoriv. Mojata prva sredba so s. Zrze и мanastirot beшe edna godina porano. Go praшav mojot prijatel Goce od Prilep: Kako mo`am da otidam do мanastirot?. Сo џip, taksi -re~e. Mi objasni deka kaj s. Ropotovo треба да svrtам desno и posle Peшtalevo, Ostrilci, kaj Kostinci ќe praшaш za Manastirot za da ne bi go zgreшil patot, lesno mo`eш da otidеш vo s. Arilevo namesto vo s. Zrze.. Ja ostaviv kolata vo seloto и peшki se upativ kon мanastirot. Ne pre~eka иgumenot и ni ja poka`a crkvata. Bev razo~aran. Ikonite Hristos od Zrze и Bogorodica Pelagonitisa ne bea tamu. Dr`avata gi odzeла и sega se ~uvaat vo Muzejot na Makedonija, objasni otec Kliment, sakame da gi vratime vo Zrze. Se vrativ vo realnosta Gi vratija!-si pomisliv. Otecot gi pro~ita moite misli и re~e: Kopii se! Нo mnogu uspeшni. Шto e toa Tavorska svetlina-praшav. Ne mo`ev da si zamislam, mislite ne mo`ea da se nurnat tolku dlaboko и da go svatat toa. Blesokot vo mojot mozok verojatno beшe samo edna svetulka vo Zrzevskata noќ. Tavorskata svetlina beшe nedosti`na za mojot duh, koj porasna samo tolku kolku da mo`e da mu se voshituva na Zrzevskite monasi koi шto svedo~ea za postoeњeto na Gospod и Tavorskata svetlina. Denes koga zboruvam za Makedonski festival vo Sidnej, ne mislam deka tamu ќe ja vidam ikonata na Hristos od Zrze, tuku narodot da go zaigra Makedonskoto oro и da ja rasposteli Makedonskata kultura po Darling Harbour Blagorodno e ~uvstvoto da se prepoznaeш kako del od Makedonskiot narod. Vasko Gorgievski VO MELBURN SREDBI SO JOVANOV I FRIDMAN ЈАЗИЦИТЕ СЕ БОГАТСТВО ШТО ЈА ПРАВИ МАКЕДОНИЈА НАЈБОГАТА ЗЕМЈА НА БАЛКАНОТ Na 22 mart, vo [eldon Resep{n vo Sidnej, se odr`a otvoren forum so Viktor Fridman, profesor po lingvistika na univerzitetot vo ^ikago i Dimitri Jovanov, pretsedatelot na politi~kata partija na Makedoncite vo Grcija Vino`ito. Profesorot Fridman odr`a i predavawe na univerzitetot La Trob za vlijanieto na makedonskiot jazik vrz ostanatite slovenski jazici Na pra{aweto upateno do pretsedatelot na Vino`ito, kolku Makedoncite vo severniot del na Grcija navistina se ~uvstvuvaat Makedonci, toj odgovori: jas gi delam Makedoncite vo Severna Grcija na 4 kategorii: Makedonci koi znaat deka se Makedonci; Makedonci koi go zboruvaat makedonskiot jazik i znaat deka se Makedonci, no se pravat Grci; Makedonci {to ne znaat {to se; i 4) Makedonci koi se asimilirani i ne ni znaat deka se Makedonci. Jovanov potoa dodade deka ne mo`e da se znae kolkumina navistina se ~uvstvuvaat Makedonci, edinstveno mo`e da se vidi deka golem broj go zboruvaat makedonskiot jazik. Dimitri Jovanov ka`a i ne{to pove}e za makedonskiot vesnik Nova Zora, koj za prv pat }e bide publikuvan vo Grcija, na 1 maj ovaa godina. Nova Zora }e izleguva vo tira` od primeroci, a vo upotreba }e bide pu{tena i oficijalnata veb strana na vesnikot Jovanov izjavi deka vesnikot }e bide pi{uvan bez nikakva cenzura, na 16 strani vo- A3 format a }e bidat opfateni politi~ki, istoriski i kulturni sodr`ini. Vo sekoe izdanie }e se pi{uva za edna li~nost od makedonskata istorija, }e ima reporta`i od makedonskite sela, pisma od ~itatelite, mesto izdvoeno za nekoja makedonska pesna zaedno so noti, posebna rubrika od koja }e mo`e da se nau~i makedonskata azbuka, zborovi, gramatika, kako i drugi razni zanimlivosti. Na forumot stana zbor i za novoformiranata fondacija Krste Petkov Misirkov, vo vrska so {to Jovanov napomena deka celta za formiranjeto na ovaa fondacija e na kulturno pole da se promoviraat vrednostite ostaveni od na{iot golem filolog i reformator na makedonskiot standarden jazik, ~ie ime ovaa fondacija gordo go nosi i pretstavuva. Vo ramkite na rabotniot plan na fondacijata }e se preveduvaat knigi, }e se organiziraat seminari za zainteresiranite Makedonci od Severna Grcija, fondacijata }e gi poddr`uva makedonskite igraorni dru{tva, a }e u~estvuva i }e bide organizator na razni kulturni manifestacii. Profesorot Fridman odgovori na pra{awata postaveni vo vrska so op{toto prifa} awe i priznavawe na makedonskiot jazik vo Avstralija i svetot. Toj re~e deka kako del od slovenskata grupa na jazici, isto kako i ruskiot, na primer, kako jazik kon kogo se obra}ame so ruski, bez nikakvi dodavki i sekoj znae za koj jazik se zboruva, isto taka treba da bide i so makedonskiot jazik, bez nikakvi sufiksi ili prefiksi. Fridman napomena deka celta na negovata misija vo Grcija ne e da se zalaga za otvorawe na privatni {koli po makedonski jazik na toj prostor, tuku za makedonskiot jazik da se vovede vo nastavnata programa vo u~ili{tata kade {to u~at Makedonci, i toa treba da bide na{ prioritet. - Vistini ne mo`e da ima pove}e, i lingvistite, bilo kade vo svetot, treba da u~at isto. Ima i racionalni gr~ki lingvisti, no tie se od Kipar - se po{eguva profesorot i dodade: eden gr~ki lingvist mo`e da bide dobar lingvist, samo ako ne go pra{a{ za makedonskiot jazik. Toj izjavi deka duri i od akademska gledna to~ka situacijata vo vrska so makedonski jazik vo Grcija e o~ajna i sega za sega ne veruva deka toa }e se smeni. Inaku, profesorot Fridman odr`a javno predavawe za makedonskiot jazik, na La Trob Univerzitetot, vo vtornikot, 23 mart. Na predavaweto ima{e mnogu pomladi i postari Makedonci, i drugi nacionalnosti, a g-dinot Fridman zboruva{e za vlijanieto na makedonskiot jazik vrz ostanatite slovenski jazici, za potekloto, razlikite i sli~nostite, za akcentot, za makedonskite dijalekti itn. Jazicite se bogatstvo, re~e profesorot, a tokmu toa ja pravi Republika Makedonija najbogata zemja na Balkanot, za{to site jazici, makedonski, albanski, srpski, romski, vla{ki - se zboruvaat slobodno. Aneta Delevska 45

$ILUSTRIRANA REVIJA ZA ISELENICITE OD Makedonija Makedonska kujna GLAVNO JADEWE PE^ENO JAGNE[KO BUT^E Potrebni sostojki: 1 jagne{ko but~e (pribli`no 1 kg) 500 g mlad kompir 2 ~e{niwa luk 1 gran~e$ Vo izmienoto meso, so tenok no` napravete rezovi, pa vo niv stavete ja slaninata, ruzmarinot i lukot. Posolete i za~inete so crn piper.

Vo izmienoto meso, so tenok no` napravete rezovi, pa vo niv stavete ja slaninata, ruzmarinot i lukot. Posolete i za~inete so crn piper.

Pe~ete 20 minuti vo rerna zagreana na 180 Celziusovi stepeni. Izlupete i izmijte mlad kompir, rasporedete go okolu but~eto i pe~ete u{te 30 minuti.

46 ILUSTRIRANA REVIJA ZA ISELENICITE OD Makedonija Makedonska kujna GLAVNO JADEWE PE^ENO JAGNE[KO BUT^E Potrebni sostojki: 1 jagne{ko but~e (pribli`no 1 kg) 500 g mlad kompir 2 ~e{niwa luk 1 gran~e ruzmarin 50 g mesna ~adena slanina maslo belo vino sol crn piper Podgotvuvawe: Izlupete go lukot i ise~ete go nadol`. Odvojte gi gran~iwata od ruzmarin, a slaninata ise~ete ja na stap~iwa. Vo izmienoto meso, so tenok no` napravete rezovi, pa vo niv stavete ja slaninata, ruzmarinot i lukot. Posolete i za~inete so crn piper. Vo plehot zagrejte 4 la`ici maslo i na visoka temperatura propr`ete go but~eto, taka {to od site strani da razumenee. Dodajte go drugoto gran~e ruzmarin i preostanatite igli~ki od prvoto. Pe~ete 20 minuti vo rerna zagreana na 180 Celziusovi stepeni. Izlupete i izmijte mlad kompir, rasporedete go okolu but~eto i pe~ete u{te 30 minuti. Mesoto i kompirite ~esto prevrtuvajte gi i zalevajte gi so vino i dobieniot sok. PREDJADEWE PALA^INKI SO SPANA] Potrebni sostojki: 500 gr spana} 4 jajca 300 gr sirewe 250 gr {unka bra{no 500 ml mleko polovina la`i~ka melen kim 4 jajca 300 ml pavlaka magdonos maslo za jadewe sol i crn piper Podgotvuvawe: Zovrienata voda vo tenxereto na ogan ja posoluvame. Potoa vo tenxereto go dodavame prethodno is~isteniot i izmien spana}. Go pokrivame tenxereto so kapak i ostavame spana}ot da se obari. Go trgame tenxereto od ogan. Sodr`inata ja isturame vo cedalka. Go plakneme spana}ot so studena voda. Ostavame spana}ot da se iscedi. Vo sad za matewe kr{ime 4 jajca. Posoluvame. Gi matime jajcata so mikser. Neprekinuvaj}i so mateweto vo sadot go dodavame mlekoto. Potoa vo sadot dodavame bra{no, dodeka dobieme smesa so gustina kako za pala~inki. Go isklu~uvame mikserot. Spana}ot go stavame vo blender. Vo blenderot dodavame od vodata vo koja se bare{e spana}ot. Go dodavame i meleniot kim. Izmiksanata smesa ja dodavame vo sadot za matewe. Me{ame so la`ica. Vo tava za pr`ewe na ogan stavame maslo da se zagree. So ~etka ja namrsnuvame celata vnatre{nost na tavata. So crpalka vo tavata stavame od smesata za pala~inki. Otkako }e se ispr`i od ednata strana pala~inkata ja prevrtuvame vo tavata. Ispr`enite pala~inki gi redime na ~Inija edna vrz druga. Vo pogolem dlabok sad go rendame sireweto. Vo istiot sad ja rendame i {unkata. Me{ame so la`ica. Vo sadot kr{ime 2 jajca. Me{ame so la`ica dodeka smesata ne se soedini. Ognootporniot sad go poprskuvame so maslo za jadewe. Na daskata za se~ewe ja stavame prvata pala~inka. Ja filuvame pala~inkata so prethodno podgotveniot fil. Gi svitkuvame kraevite za da ne ispa a filot. Ja svitkuvame pala~inkata vo rolat. Istata postapka ja povtoruvame so site pala~inki. Pala~inkite gi redime vo ognootporniot sad. Preostanatite dve jajca gi kr{ime vo podlabok sad. Vo sadot ja dodavame pavlakata. Me{ame so `ica za matewe. Magdonosot sitno go se~kame. Ise~kaniot magdonos go dodavame vo dlabokiot sad. Posoluvame. Me{ame so `icata. So smesata gi prelivame pala~inkite vo ognootporniot sad. Sadot go stavame vo rerna. Pe~eme 15-tina minuti na temperatura od 250 stepeni. Go vadime sadot od rerna. Zape~enite pala~inki gi se~eme na par~iwa i dekorirame so ke~ap. KOKOS TORTA Potrebni sostojki: 9 belki 200 gr {e}er 250 gr kokos 6 la`ici bra{no 9 `ol~ki 200 gr {e}er 250 gr margarin Podgotvuvawe: Testo/Kori: Se matat belkite so {e} erot i sokot od pola limon. So la`ica poleka se me{a kokosot i bra{noto. Se pe~i vo tri dela, tri kori vo kalap za torta. Krem: na parea se matat `ol~kite so 200 gr.{e}er Koga }e se oladat se dodava izmateniot margarin ili puter i se mati vo fina mazna krema. Korite malku se poprskuvaat so {e}eren sirup i se prema~kuvaat so kremata. Se ukrasuva tortata po `elba. 46

MAKEDONSKA NACIJA - NEZAVISNO SPISANIE ZA OP[TESTVENITE PRA[AWA I KULTURA Antikvarnica EGEJSKITE MAKEDONCI I NIVNOTO PRAVO NA IZGUBENATA TATKOVINA Delot od makedonskata eti~ka, geografska i istoriska

Na drugo mesto po brojnost stoe{e turskata etni~ka grupa. Koga Grcite ja osvoija Egejska Makedonija vo nea ima{e pet pati pomalku Grci od Makedonci.

47 MAKEDONSKA NACIJA - NEZAVISNO SPISANIE ZA OP[TESTVENITE PRA[AWA I KULTURA Antikvarnica EGEJSKITE MAKEDONCI I NIVNOTO PRAVO NA IZGUBENATA TATKOVINA Delot od makedonskata eti~ka, geografska i istoriska celina koja pred 60 godini padna pod vlasta na gr~kite zavojuva~i pretrpe golemi promeni vo etni~kiot sostav na naselenieto. Do imperijalisti~kite balkanski vojni t.e. do gr~koto zavladuvawe, makedonskoto naselenie be{e najbrojno vo ovoj del na Makedonija, koj kako i drugite delovi na Makedonija, ima{e predominanten slovenski karakter. Na drugo mesto po brojnost stoe{e turskata etni~ka grupa. Koga Grcite ja osvoija Egejska Makedonija vo nea ima{e pet pati pomalku Grci od Makedonci. Vo cela Egejska Makedonija toga{ ima{e samo okolu Grci, sobrani predimno po krajbre`nite gradovi i po pogolemite trgovski centri vo vnatre{nosta. Nadvor od ovie gr~ki ostrov~iwa - pi{uva{e na vremeto francuskiot profesor Viktor Berar - cela Makedonija e pokriena so eden polip od sloveno-makedonsko naselenie. Egejska Makedonija do nejzinoto zavladuvawe od Grcija na prvo mesto bila slovenska t.e. makedonska zemja - tatkovina na eden narod koj celi trinaeset vekovi go prestavuval groto na nejzinoto naselenie. Trinaeset vekovi pretstavuvaat mnogu podolg istoriski period od onoj so koj eden narod steknuva prirodno pravo da ja smeta zemjata na koja {to `ivee za svoja etni~ka lulka i tatkovina. Bez razlika na toa vo kakvi i ~ii dr`avni granici se nao ala ovaa zemja na Makedoncite za izminatite 13 veka taa postojano bila nivna tatkovina. Vo nea `iveele generacii i generacii od makedonskiot narod. (Vistina za ova vreme i ovoj del od Makedonija pa al pod vlasta na sosednite dr`avi - Vizantija, Bugarija, Srbija i Turcija, no toa {to vo Makedonija vo nekoi periodi imalo vizantiska, bugarska, srpska ili turska vlast, ne zna~elo deka zemjata Makedonija bila vizantiska, bugarska; srpska ili turska. Makedonija si bila zemja i tatkovina na narodot makedonski, koj sekoga{ vo tekot na spomenatiot istoriski period ja naseluval so ogromno mnozinstvo. Stranskite vladeteli na Makedonija se menuvale, no narodot makedonski si ostanuval na svojata rodna zemja i so toa steknal prirodno i istorisko pravo da bide gospodar na svojata tatkovina. Vo epohata na nacionalnata renesansa i osloboduvawe na balkanskite narodi od turskoto ropstvo i makedonskiot narod po pat na revolucioonerna borba so krv ja napoi svojata rodna zemja samo da stane gospadar vo nea, da ja oslobodi od dolgovekovnoto tursko ropstvo. So svojata borba za nacionalno osloboduvawe i za dr`avna samostojnost na Makedonija, makedonskiot narod go potvrdi svoeto prirodno i istorisko pravo vrz svojata vekovna nacionalna tatkovina. Vo ovaa borba za osloboduvawe na svojata vekovna nacionalna tatkovina goleam prilog dade i delot od makedonskiot narod koj po zavojuva~kite balkanski vojni padna pod gr~ka osvojuva~ka i ugnetuva~ka vlast. Gradot Solun, taa prirodna prestolnina na Makedonija, be{e i prestolnina na makedonskata nacionalna revolucija. Vo Solun se nao a{e sedi{teto na Centralniot komitet na Vnatre{nata makedonska revolucionerna organizacija. Vo ovoj del na Makedonija e roden voda~ot i ideologot na makedonskoto revolucionerno dvi`ewe Goce Del~ev. Sin na ovoj del od Makedonija e i apostolot na makedonskata nacionalna ideologija Krste Petkov Misirkov. Vo Egejska Makedonija se nao a{e i Serskiot revolucioneren okrug, koj (po smrtta na Goce Del~ev herojski i beskompromisno ja brane{e nezavisnosta na m a k e d o n s k o t o osloboditelno delo protiv posegawata na bugarskiot vrhovizam. 47

$Antikvarnica Egejska Makedonija i dade na makedonskata revolucija iljadnici borci i rakovoditeli, me u koi i takvi krupni revolucionerni figuri kakvi {to bea: Pande Kla{ev, Vasil ^akalarov, Gorgi$ Makedonskata istorija vo svojot dobar del se sozdade na teritorijata na Egejska Makedonija, zatoa, ne samo egejskite Makedonci, tuku i site ostanati, nikoga{ nema da zaboravat deka Egejska Makedonija

Makedonskata istorija vo svojot dobar del se sozdade na teritorijata na Egejska Makedonija, zatoa, ne samo egejskite Makedonci, tuku i site ostanati, nikoga{ nema da zaboravat deka Egejska Makedonija

48 Antikvarnica Egejska Makedonija i dade na makedonskata revolucija iljadnici borci i rakovoditeli, me u koi i takvi krupni revolucionerni figuri kakvi {to bea: Pande Kla{ev, Vasil ^akalarov, Gorgi Kr`eski, Taskata Serski, Mu{anov i drugi. Makedonskata nacionalna istorija se kove{e i so krvta na Makedoncite od ovoj del na Makedonija. Makedonskata istorija vo svojot dobar del se sozdade na teritorijata na Egejska Makedonija, zatoa, ne samo egejskite Makedonci, tuku i site ostanati, nikoga{ nema da zaboravat deka Egejska Makedonija e sostaven del od makedonskata zemja, od makedonskata tatkovina. [to se odnesuva do dene{nite okupatori na Egejska Makedonija Grcija taa vo ovoj del od Makedonija ima samo edna crna i mra~na strana od istorijata, koja se sostoi od zavojuvana, denacionalizatorski mrakobes i genocid. Su{tina, Makedonija nikoga{ ne bila gr~ka zemja se do balkanskite vojni godina. Vo anti~kata istorija Makedonija nikoga{ ne bila gr~ka, a naprotiv, Grcija padnala pod vlasta na Drevnite Makedonci, koi vo etni~ki odnos nemale ni{to zaedni~ko so Grcite. Vo sredniot vek za vremeto na Vizantija Makedonija vo izvesni periodi vleguvala vo sostavot na ovaa imperija, no istorijata znae deka Vizantija ne bila gr~ka etni~ka dr`ava tuku Isto~no rimsko carstvo vo koe {to gr~kiot etni~ki element pretstavuval samo eden mal del od naselenieto. Makedonija nikoga{ porano ne bila gr~ka zemja, Grcija nema ni istorisko, ni prirodno pravo vrz ovoj del od vekovnata makedonska nacionalna teritorija. Gr~kite okupatori na Egejska Makedonija znaeja deka taa ne e gr~ka zemja, deka gr~koto naselenie vo nea e malcinstvo, a makedonskoto mnozinstvo, ILUSTRIRANA REVIJA ZA ISELENICITE OD pa zatoa tie kako osvojuva~i na tu a etni~ka teritorija koi {to sakaat svoeto osvojuvawe da go ovekove~at, vedna{ povedoa sprema makedonskoto etni~ko mnozinstvo vo okupiranata teritorija politika na nasilno iseluvawe i istrebuvawe. Vedna{ po prvata i vtorata Balkanska vojna gr~kiot voen okupatorski re`im progoni od Makedonija vo Bugarija iljadnici Makedonci, a nekolku iljadi Makedonci bea ubieni ili isklani. So ovoj genocid gr~kata okupatorska soldateska saka{e da nasadi strav vo makedonskoto etni~ko mnozinstvo i taka da go prinudi da bega ili dobrovolno da se iseluva vo Bugarija. Vo 1919 gadina so Versajskiot miroven dogovor okupacijata na Egejska Makedonija od strana na Gracija be{e potvrdena. Gr~kite okupatori dobija slobodni race za nivnata politika na masovno prinudno iseluvawe na makedonskoto etni~ko mnozinstvo. Me u dvete golemi vojni pove}e od Makedonci bea iseleni vo Bugarija po silata na konvencijata Molov - Kafandaris. Bugarija sklu~i dogovor so Grcija za razmena na naselenieto, no Makedoncite toga{ se iseluvaa vo Bugarija ne zatoa {to bea Bugari, tuku zatoa {to Grcija Makedonija gi gone{e od nivnite rodni ogni{ta pa nemaa na drugo mesto kade da odat. Vo istoto vreme nekolku desetini iljadi Makedonci od Egejska Makedonija pobegnaa od permanentniot gr~ki teror so iseluvawe vo Amerika, Kanada i Avstralija. Na rodnite ogni{ta na ovie iljadnici iseleni Makedonci gr~kata okupatorska vlast naseli Grci od Mala Azija. Taka, so prinudnoto iseluvawe na Makedoncite i so kolonizacija na gr~kiot element etni~kiot lik na Egejska Makedonija be{e izmenet vo korist na grcizmot. Nov bran od masovno iseluvawe na egejskite Makedonci od nivnata vekovna nacionalna teritorija nastapi na krajot na gra anskata vojna vo Grcija vo 1948 godina koga okolu Makedonci za da spasat gol `ivot izbegaa vo Jugoslavija, Bugarija i Albanija, a potoa se rasprskaa kako pilci po site zemji na isto~niot blok. Denes postoi brojna emigracija od Egejska Makedonija ne samo vo zapadnite (prekuokeanskite) zemji, tuku i vo zemjite na isto~niot blok. Nema da bide preterano ako na ova mesto ka`eme deka pove}e od polovina milion makedonsko naselenie koe poteknuva od Egejska Makedonija denes `ivee vo emigracija po meridijanite na svetot. Ova nasilno progoneto od gr~kiot okupatorski re`im makedonsko naselenie ja nema zaboraveno svojata makedonska tatkovina, se nema otka`ano od svoite rodni ogni{ta i od ogni{tata na svoite tatkovci i dedovci. Mladite makedonski generacii vo iseleni{tvo 48

Egejska grobnica Go bri{ea slovoto na krstovite vekovni, go bri{ea slovoto na krstovi makedonski, go bri{ea slovoto od kamenot `e`ok, od kamenot zarien v zemja, te`ok, nad koski - ropski imiwa koski

49 Egejska grobnica Go bri{ea slovoto na krstovite vekovni, go bri{ea slovoto na krstovi makedonski, go bri{ea slovoto od kamenot `e`ok, od kamenot zarien v zemja, te`ok, nad koski - ropski imiwa koski nedognieni, pepel na narodot roden, na de~iwa mali. Koski se kopaa, zemja se rie{e, krstovi se kornea, Makedonija - grobnica egejska ispi{ana, se bri{e{e. O, idioti kriminalni, potomci bo`emni nekoi na Platona ili Aristotela! O, varvari elinski nekoi samonare~eni, ni mrtvite ta`ni ne ostavivte v spokoj! Zarem ne mo`e{e ugneten vekovi celi v zemjata makedonski rob, pod kamenot studen mirno da le`i v dlabok mra~en grob! Neka. neka se praznea grobovi, neka se bri{ea v mermer vdlabeni imiwa, godini, neka se kornea krstovi, makedonski neka se rieja koski! Ostanala pepelta ispi{ana se ume neuni{tivo egejsko nare~eno, pepelta {to pa upivala zemjatavla`na, {to do{la od teloto, od krvta na narodot makedonski crn rob, pepelta {to ja nosi vetrot niz zemjata makedonska ta`na! O, idioti kriminalni, potomci bo`emni nekoi na Platona i Aristotela! O, varvari elinski nekoi samonare~eni, ni mrtvite ta`ni ne ostavivte v spokoj! O, varvari gr~ki ni mrtvite ne ostavivte v spokoj, na narodot stradalen moj, no ostanaa `ivete na zemjata razbiena, raskopana, za sledniot ~as, za sledniot boj! Antikvarnica Ovie stranici si posvetuvame na golemiot broj borci za makedonskata kauza i politi~ki emigranti vo dijasporata vo vremeto na sozdavaweto na Socijalisti~ka Republika Jugoslavija... Golemiot broj na Makedonci po svetot vo obidot da se obedinat, da ja iska`at svojata misla i borba za obedinuvawe i afirmirawe na rodinata mnogupati pokrenuvaat izdanija koi, za `al, zavr{uvaat kako dokazen materijal za brojni presudi i osudi i kazni za makedonskiot nacionalizam. Izdanieto Makedonska nacija {to za`ivea vo Zapadna Evropa vo 1971 godina ostana kako vekoven dokaz na borcite za makedonskata kauza, koi niz pi{aniot zbor se borea za podobar `ivot vo tatkovinata, a voedno i za oroduvawe na Makedoncite {irum svetot. Vo ovoj i vo narednite broevi ke preneseme avtenti~ni izvadoci od Makedonska nacija. krvno se svrzani so Makedonkata grutka iako se rodeni po Amerika, Kanada, Avstralija ili vo zad uralskite republiki na Sovetskiot Sojuz. Gr~kite nasilnici okupatori se la`at ako mislat deka ispadenite Makedonci se otka`ale ili deka nekoga{ }e se otka`at od svojata vekovna nacionalna tatkovina t.e. od pravoto da se vratat vo nea. Raseaniot po cel svet evrejski narod se vrna vo zemjata na Izrael posle dve iljadi godini. I kako {to Evreite nikoga{ ne zaboravile deka Izrael e nivna tatkovina, taka i ispadenite Makedonci od Egejska Makedonija nikoga{ nema da ja zaboravat svojata tatkovina i eden den }e se vratat vo nea i }e gi vozobnovat svoite rodni makedonski ogni{ta. Istorijata si odi po svojot pat, no politi~kata situacija se menuva. Gr~koto krvavo ropstvo ne mo`e da bide ve~no, za{to nema ve~ni ropstva, nema ve~ni nepravdi. ]e nastapat drugi uslovi koi }e donesat pravdini i za `estoko obespravenite egejski Makedonci koi imaat sveto pravo da se vratat na svoite i na tatkovskite rodni ogni{ta. Egejska Makedonija ne e zagubena za nejzinite makedonski ~ada e dodeka ti ja sakaat, qubat i ~eznat za nea. Zatoa, bra}a i sestri Makedonci od Egejska Makedonija koi `iveete vo iseleni{tvo ne ja zaboravajte svojata prekrasna i vol{ebna makedonska tatkovina, vospituvajte gi va{ite deca vo qubov kon nea, napravete izgubenata tatkovina da stane krv i meso `iv del od va{ite deca. Krvta na apostolot od Kuku{ proleana vrz egejskiot del od na{ata makedonska tatkovina i koskite na na{ite tatkovci i dedovci koi po~ivaat tamu vo stradalnata makedonska zemja, ne vikaat da se vratime nazad na na{ite sveti makedonski ogni{ta. Kostur~anski (Ispeano od anonimen patriotski poet vo vrska so gr~koto varvarsko uni{tuva{e na iljadnici grobi{ta vo Ju`na Makedonija, koi bea oskrnaveni posle tragi~noto cepewe i okupirawe na Ilindenska Makedonija! Vdahnoveni od romanot na makedonskiot patriotski pisatel Petar [irilov Crnoborjani, kade istiot go opi{uva varvarskoto uni{tuvawe i obes~estvuvawe na mrtvite vo seloto Crnoborjani od strana na gr~kata soldateska). 49

Na krstot 50 STEFAN PO MILOSTA BO@JA ARHIEPISKOP OHRIDSKI I MAKEDONSKI, ZAEDNO SO SVETIOT SINOD, DO SVE[TENOSLU@ITELITE, MONA[TVOTO I DO SITE VERNI ^EDA NA MAKEDONSKATA PRAVOSLAVNA CRKVA, A PO POVOD

Vozqubeni ~eda vo Gospoda, Denes e Denot {to e smisla na site denovi: denes e Denot {to mu dava zna~ewe na na{eto postoewe, Denot {to go opravduva na{eto sozd e tatkovina, tuku im e vrata - premin

50 Na krstot 50 STEFAN PO MILOSTA ARHIEPISKOP OHRIDSKI I MAKEDONSKI, ZAEDNO SO SVETIOT SINOD, DO SVE[TENOSLU@ITELITE, MONA[TVOTO I DO SITE VERNI ^EDA NA MAKEDONSKATA PRAVOSLAVNA CRKVA, A PO POVOD VOSKRESENIETO HRISTOVO - VELIGDEN, ISPRA]A ARHIPASTIRSKI BLAGOSLOV I MIR OD BOGA, POZDRAVUVAJ]I GI SO VELI^ESTVENIOT I TOR@ESTVEN POZDRAV HRISTOS VOSKRESE! Vozqubeni ~eda vo Gospoda, Denes e Denot {to e smisla na site denovi: denes e Denot {to mu dava zna~ewe na na{eto postoewe, Denot {to go opravduva na{eto sozd e tatkovina, tuku im e vrata - premin kon ve~noto `iveali{te; za niv upokojuvaweto ne e ve}e strav i u`as, nitu kraj na `ivotot, tuku e po~etok na ve~nata zaednica so Boga. Samo Hristos e lekot od zarazata na grevot i samo tie {to se hranat so `iviot Gospod, vsu{nost, se hranat za{to razbiraat i gledaat deka e vistinito Gospodovoto vetuvawe: Koj go jade Moeto Telo i ja pie Mojata Krv, ima `ivot ve~en i Jas }e go voskresnam vo posledniot den..., i takviot... `ivee preku Mene (Jovan 6, 54; 57). Zatoa, svetiot apostol Pavle izvikuva:o, smrt, kade ti e osiloto? Pekolu, kade ti e triumfot? Pobedata ja progolta smrtta! (1 Kor 15, 54-55). Vpro~em, zo{to Bog stana ~ovek i zo{to treba{e da voskresne? - Ne samo zaradi na{ata grevovnost, tuku i zaradi na{eto osvetuvawe, za da gi vklu~i site aspekti na na{iot padnat `ivot vo vistinskiot `ivot, onoj {to nikoga{ ne znae za smrt (V. Loski). Vozqubeni ~eda vo voskresnatiot Bog, Bez Crkvata, koja na{iot Spasitel, Gospod Isus Hristos, ja plati so Svojata pre~ista Krv - nema hristijanstvo! Taa zaednica na li~nosti, obedineti so verata vo Boga, na lu e {to `iveat vo Nego i so Nego, e edinstveniot ~uvar i propovednik na Vistinata. Taa e prostorot kade {to site sme edno, bez razlika na vozrast, status i narodnost, prostor kade {to cel za sekogo e svetosta, odnosno rasteweto po merata na Hrista. A, Crkvata e na{ata u~itelka na patot kon Boga. Zatoa, taa postojano ni ILUSTRIRANA REVIJA ZA ISELENICITE OD uka`uva kako treba da `iveeme ili, pak, n$ opomenuva ako sme zastranile od vistinata i od ~ove~koto vo nas, nudej}i ni go lekot na pokajanieto. Pa, mo`e li nekoj da ja zamolkne majkata koja go pou~uva svoeto ~edo koe gre{i? Mo`e li nekoj da ѝ zabrani da se gri`i za nego i da go odvra} a od lo{ite naviki i od patot {to vodi vo propast? Nieden sistem, niedno ureduvawe ne mo`e da ja spre~i Crkvata da ja spasuva sekoja ~ove~ka du{a, po~ituvaj}i ja nejzinata sloboda, koja, preku bo`estvenoto prosvetluvawe, treba da ja dovede do sovr{eno poznanie na vistinata. Zatoa, i na{ata majka Pravoslavna Crkva, postojano ni go poka`uva patot na spasenieto i n$ vodi kon Izvorot na `ivotot. Toj pat ni najmalku ne e lesen, tuku e ispolnet so postojani isku{enija, so maki, so zloba i zavist. No, samo so Hrista mo`eme da gi pre`iveeme i nad`iveeme site stradawa pod krstot na svojot `ivot. I kolku se pogolemi stradawata vo nas, tolku, preku Hrista, e pogolema i na{ata uteha. - Hristos voskresna i Negovoto voskresenie e zalogot na na{ata pobeda nad stradawata i zloto vo nas i okolu nas! Vozqubeni duhovni ~eda, Na{iot makedonski pravoslaven narod, veren na predanijata {to ni gi ostavile svetiot apostol Pavle, svetite ramnoapostoli Kiril i Metodij, svetite Kliment i Naum - Ohridskite ^udotvorci i site od Boga proslaveni od na{iot rod, dostojno niz vekovite go ~estvuva ovoj Praznik nad praznicite. Na{ite postari, kako retko koj me u narodite, vistinski ja razbrale smislata na ovoj spasonosen den, pa zatoa i go narekle Veligden, objasnuvaj}i ja su{tinata i goleminata na Denot nad denovite. Vo godinata, pak, koga so dostojna po~it go odbele`uvame spomenot od bla`enoto upokojuvawe na golemiot duhovnik i podvi`nik sveti Naum ( ), da se Makedonija BLAGOSLOVEN E ONOJ KOJ DOA\A VO IMETO GOSPODOVO Arhiepiskop Ohridski i Makedonski G.G. STEFAN potsetime na nadvremenite vrednosti {to mu bile ideal na na{iot Ohridski ^udo- tvorec, a koi prodol`ile da bidat sledeni i od mnogubrojni duhovnici i ispovednici vo izminatite stoletija. Kakva duhovna golemina i svetost imame vo na{iot sveti Naum, potvrduva molitvenata po~it {to mu se oddava, ne samo na negoviot grob i vo negovoto svetili{te, tuku i na site kontinenti, do kade {to e prenesena po~itta kon nego. Vozqubeni ~eda na na{ata majka Makedonska pravoslavna crkva, Denes, no i vo sekoj den od na{iot `ivot, da ja proslavuvame najgolemata pobeda vo istorijata na ~ove{tvoto, pobedata nad smrtta i grevot, da go slavime voskresenieto na na{iot Gospod koe e ~udo nad ~udata. Da ja ispovedame i `iveeme svojata pravoslavna vera i da ja sakame i po~ituvame svojata Crkva, koja, kako najne`na i najgri`liva majka, n$ povikuva: Dojdete site vie, bra}a i sestri, koi se pla{ite od smrtta i pristapete kon Hrista voskresnatiot i voskresitelot, i Toj }e ve oslobodi! Dojdete site vie {to `iveete pod sramot na svoite tajni i javni grevovi, dojdete poblisku do `iviot Izvor, koj s$ omiva i o~istuva! Pristapete i site vie koi barate zdravje, sila, ubavina i radost! Eve, voskresnatiot Hristos e najbogatiot izvor na seto toa! Ispra}aj}i vi go na{iot arhipastirski blagoslov, vam, vozqubeni ~eda, ovde vo Tatkovinata i nasekade do kade {to n$ ima po svetot, posakuvame, ispolneti so svetinaumova krotost, so voskresenska duhovna radost i me usebna qubov i edinstvo, da gi do~ekame i proslavime veligdenskite praznuvawa. Pred nas e voskresnatiot Spasitel i vo Nego e na{ata besmrtnost.stani ti {to spie{ i voskresni od mrtvite i Hristos }e te osvetli, ni pora~uva svetiot apostol Pavle (Ef. 5, 14). Radosta na `enite mironosoci, na apostolite i site {to se raduvaa na prazniot Hristov grob, neka bide i va{a radost. Amin! Hristos voskrese! ARHIEPISKOP OHRIDSKI I MAKEDONSKI STEFAN zaedno so ~lenovite na Svetiot arhierejski sinod na Makedonskata pravoslavna crkva

Поздравен говор на Основачот Многу сум горд на фактот што фирмата ЗЕГИН претставува еден од потпорните столбови на македонскиот фармацевтски систем повеке од 20 години.

За сите овие години откако постоиме, купувачите секогаш претставувале приоритет во нашето работење, и за кои создадовме препознатлив имиџ на компанија која нуди најдостапни цени, широк асортиман и

фармацевтски сектор. Денес ЗЕГИН претставува една од најуспешните компании во Македонија.

52 Поздравен говор на Основачот Многу сум горд на фактот што фирмата ЗЕГИН претставува еден од потпорните столбови на македонскиот фармацевтски систем повеке од 20 години. Ја започнавме нашата дејност како прва фирма за големопродажба на лекови на просторите на поранешна Југославија, со сопствени средства, опрема и персонал. За сите овие години откако постоиме, купувачите секогаш претставувале приоритет во нашето работење, и за кои создадовме препознатлив имиџ на компанија која нуди најдостапни цени, широк асортиман и професионално однесување на нашите вработени, односно успеавме да станеме лидер во фармацевтскиот сектор, што пак од друга страна не обврзува постојано да се подобруваме за доброто на целокупниот фармацевтски сектор. Денес ЗЕГИН претставува една од најуспешните компании во Македонија. Ако се земе во предвид консолидираниот промет кој го остваривме, тогаш може да се каже дека сме една од 20 најуспешни компании во Македонија. Таквиот квалитет кој го поседуваме не помина незабележано од страна на странските инвеститори кои, неодамна ја рекапитализираа нашата компанија. Од тој момент ЗЕГИН стана дел од мултинационална компанија чиишто планови за идните потфати одат подалеку од границите на Република Македонија. Компанијата ги проширува своите деловни интереси и на другите полиња на економијата. За таа цел, би сакал искрено да им се заблагодарам на нашите верни потрошувачи и лојални партнери за нивната досегашна соработка, со надеж дека таквиот партнерски и пријателски однос ќе продолжи и во иднина. Благој Механџиски Speech of the President Estimated partners, dear friends, I am proud of the fact that ZEGIN company has persevered as one of the basic pillars of the Macedonian pharmaceutical system for more than 20 years. We have established the first wholesaling company on the territory of ex-yugoslavian spaces, with our own funds, equipment and staff. In all these years of our perseverance we have always tried to behold upon our customers as a priority, while we have been building easily recognizable image by offering most acceptable prices, wide range of products and a professional conduct of our employees, thus we have managed to became a leader in the pharmaceutical sector, which imposes us a liability to further improve these standards for the sake of the entire pharmaceutical sector. Ever since it was founded, our company has considered the social responsibility as one of its priorities. ZEGIN has always given help to those who needed it. Our company has participated in numerous charity activities, and by donating pharmaceuticals it also helped a lot of humanitarian organizations, such as Doctors beyond frontiers, International Red Cross, etc. The social responsibility policy and the proven humanitarian activities resulted in 7-times winning the the humanitarian of the year price. Today ZEGIN has proved to be one of the most successful companies in Macedonia. According to its consolidated turnover, we belong to 20 biggest Macedonian enterprises. Our qualities have been detected by the foreign investors too, and as a result they have recently recapitalized our company. From that moment onwards ZEGIN has become a part of multinational company which future plans are not confined by the frontiers of the Republic of Macedonia. The company is also broadening its interests into other realms of the economy. I would like to express my gratitude to all our faithful customers and loyal partners for their collaboration, and I hope that our partnership and friendship shall continue in the future. Моето мото е : Еднаш со ЗЕГИНОВ лек, пријатели за на век! My motto is : Zegin medicine used once-friends for all times!

Press clipping: World Tobacco Growers Day Macedonia

Press clipping: World Tobacco Growers Day Macedonia Tobacco growers send petition to the Government: Protect us from the WHO www.duma.mk, 29 October 2012 The Macedonian delegation, from the Ministry of