IN DIE HOOGGEREGSHOF VAN SUID-AFRIKA (Noord Kaapse Afdeling) Saakno: KS 6/05 Datum Verhoor: tot Datum Gelewer:

Transcription

1 Sirkuleer aan Landdroste: Ja / Nee Verslagwaardig: Ja / Nee Sirkuleer aan Regters: Ja / Nee IN DIE HOOGGEREGSHOF VAN SUID-AFRIKA (Noord Kaapse Afdeling) Saakno: KS 6/05 Datum Verhoor: tot Datum Gelewer: In die saak van: DIE STAAT versus SIPHO DOUGLAS MSIMANG BESKULDIGDE 1 STEVEN MOTSWALEDI PULE BESKULDIGDE 2 SHADRACK KHAOLABESKULDIGDE 3 TIROGMOTSHE MEKGWE BESKULDIGDE 4 BEN DLAMINI BESKULDIGDE 5 PETER MASILOBESKULDIGDE 6 Coram: U I T S P R A A K :

2 Bladsy 2 1. Die beskuldigdes staan tereg op die volgende aanklagte: a) Roof met verswarende omstandighede soos omskryf in artikel 1 van Wet 51 van 1977 en word dit beweer van Staatsweë dat hulle op 15 Mei 2004 te of naby Mothibistad in die distrik van Kuruman n sekuriteitsvoertuig van Roos Sekuriteitsfirma beroof het van n bedrag van R ,11 in kontant en tjeks, die eiendom van of in die regmatige besit van Metro Cash & Carry, Cash Build en/of Roos Sekuriteit. Daar word ook beweer dat tydens die voorval skote afgevuur is op die voormelde voertuig en dat drie sekuriteitswagte van Roos Sekuriteit, Wilfred Moncho, Fortune Segoje en Ivan Gundry ernstige liggaamlike beserings toegedien is. b) Drie aanklagte van poging tot moord wat verband hou met die voormelde gebeure, welke aanklagtes onderskeidelik verband hou met die beserings wat opgedoen is deur Wilfred Moncho, Fortune Segoje en Ivan Gundry. c) Die vyfde en sesde aanklagte is onderskeidelik wederregtelike besit van n vol outomatiese vuurwapen, te wete n R1 geweer en die onwettige besit van ammunisie, beide onder die bepalings vervat in Wet 60 van Die Staat het ter aanvang van die verrigtinge die klagtes teruggetrek teen beskuldigde 4 wat in aparte verrigtinge voor Lacock R skuldig gepleit het as n begunstiger. Die eertydse beskuldigde 4 is tydens die verhoor voor my aangewend as n

3 Bladsy 3 Staatsgetuie en sal ek later na sy getuienis verwys. Ek verwys in hierdie uitspraak gevolglik na die beskuldigdes soos wat hulle oorspronklik aangekla was. Die vyf beskuldigdes is almal regsverteenwoordig en nadat hulle almal onskuldig gepleit het op al die voormelde aanklagte, het elk van hulle regsverteenwoordigers aangedui dat hulle van hulle swygreg gebruik maak. 3. Die volgende feite is nie in geskil nie en kan gevolglik as gemeensaaklike feite aangemerk word: 3.1 Op Saterdag 15 November 2004 is n sekuriteitsvoertuig van Roos Sekuriteit op die pad tussen Mothibistad en Kuruman aangeval deur n bende gewapende rowers. 3.2 Die voertuig het kontant ten bedrae van R ,15 en tjeks ten bedrae van R12 758,36 van Metro Cash & Carry sowel as kontant ten bedrae van R83 727,30 en tjeks ten bedrae van R11 053,30 van Cash Build in Mothibistad vervoer na Kuruman. 3.3 Die insittendes van die voormelde sekuriteitsvoertuig was die klaers op aanklagte 2, 3 en 4 (poging tot moord) te wete Wilfred Moncho, Fortune Segoje en Ivan Gundry. Hulle was almal werknemers van Roos Sekuriteit en was hulle getaak om die geld op te laai by besighede en te vervoer na die bank in Kuruman. 3.4 Verskeie skote is deur die bende gewapende rowers op die sekuriteitsvoertuig afgevuur. Die sekuriteitsvoertuig is ook met die rowers se voertuig, n Mazda Rustler bakkie verskeie kere gestamp. Die voormelde gestamp sowel as die skote wat afgevuur is het veroorsaak dat Gundry, die bestuurder van die sekuriteitsvoertuig, daaroor beheer verloor het en dat dit omgeslaan het. Die omslaan van die voertuig het

4 Bladsy 4 die rowers n geleentheid gebied om die geld wat verpak was in twee geldtrommels wat gesluit was, buit te maak. 3.5 Dit is verder ook nie in geskil nie dat n hele aantal patroondoppies wat almal 7.62 kaliber doppies was, op die toneel gevind is. 3.6 Nog 7.62 kaliber doppies is gevind op die bak van die Mazda Rustler bakkie wat na die voorval geabandoneerd aangetref is by die begraafplaas te Wrenchville, n woonbuurt buite Kuruman. Na n ballistiese ondersoek na die twaalf 7.62 kaliber doppies is gevind dat almal van hulle afgevuur is vanuit een vuurwapen. 3.7 Beskuldigde 5 se vingerafdrukke is op die bak van die voormelde Mazda bakkie aangetref deur n vingerafdrukdeskundige van die SAPD. Die vingerafdrukke was dié van die linkermiddelvinger en het die vingerafdrukke afwaarts gewys op die bakwerk van die Mazda bakkie. Die vingerafdrukke is gevind op dieselfde dag (Saterdag 15 Mei 2004) en was nie ouer as 12 ure nie. 3.8 Uit selfoonstate van die onderskeie beskuldigdes se selfoonnommers wat ingehandig is as bewysstukke by die Hof, het dit geblyk dat beskuldigdes 1, 2 en 6 hulleself bevind het in die omgewing van Mothibistad en Kuruman voor, tydens en na die roofvoorval op Saterdag 15 November Ek moet dadelik uitwys dat nie een van die betrokke beskuldigdes op enige stadium beweer het dat hulle nie op die betrokke datum in besit was van hulle onderskeie selfone met die selfoonnommers soos dit op hulle selfoonstate wat ingehandig is, verskyn nie. Die betrokke beskuldigdes, d.w.s. 1, 2 en 6 het dan ook nie betwis dat hulle op die voormelde datum hulself in die Mothibistad en Kuruman omgewing bevind het nie. 4. Die Staat het n hele aantal getuies geroep en het ook n aansienlike hoeveelheid dokumente ingehandig as bewysstukke. Gegewe die aspekte wat gemeensaak is tussen die partye, ag ek dit nie nodig om die getuienis van minder belangrike getuies in groot besonderhede op te som nie. Uit foto s wat voor die Hof is as bewysstukke en wat geneem is deur Insp. Fortuin van die Kuruman PKRS van die SAPD, is dit duidelik dat die voertuig wat in hierdie

5 Bladsy 5 sogenaamde transitoroof betrokke is, oor n aansienlike afstand aangeval is totdat dit uiteindelik omgeslaan het en op sy dak beland het. 5. Die beskadigde koeëlvaste syvenster van die sekuriteitsvoertuig is as bewysstuk 1 voor die Hof geplaas en dit blyk duidelik dat daar skote op die betrokke venster aan die bestuurder se kant gevuur is. Twee deksels van geldtrommels is ingehandig as bewysstuk 2 en is uitgeken deur Mnr. Roos, die eienaar van Roos Sekuriteit, as soortgelyk aan dié van geldtrommels wat hyself gebruik. Mnr. Roos het kategories verklaar dat die groot deksel beslis aan sy onderneming behoort omdat dit gespuitverf is deur homself. Daar is ook voor die Hof n sleutel van n grys slot as bewysstuk 3, sowel as die grys slot self as bewysstuk 4. Ek sal later hierna verwys. 6. Die drie sekuriteitswagte, Wilfred Moncho, Fortune Segoje en Ivan Gundry het getuig en uit hulle getuienis is dit duidelik dat hulle die betrokke oggend aangeval is deur n aantal rowers wat op hulle geskiet het en ook hulle sekuriteitsvoertuig gestamp het met hul eie voertuig, n Mazda bakkie. Die sekuriteitsvoertuig het a.g.v. die skote en die stamp omgeval. Al drie van hulle het beserings, sommige ernstiger as ander, opgedoen. Nie een van dié drie kon, om verstaanbare redes, enige van hulle aanvallers uitken nie. Al drie die getuies het die deksels voor die Hof, bewysstuk 2 uitgeken as deksels van die geldtrommels wat die dag in hulle besit was

6 Bladsy 6 naamlik Cash Build se geld trommel se deksel was die kleiner een en die ander groter deksel was Metro se geldtrommel se deksel. Mnr. Fortune Segoje het ook getuienis gelewer ten aansien van die dokumentasie wat as bewysstukke ingehandig is wat betref die geld wat by die twee maatskappy, Metro en Cash Build opgelaai is. Uit hul getuienis, wat grootliks onweerspreek staan, kan dit as bewese bevind word dat hulle dié betrokke dag beroof is van die bedrag geld vermeld in die klagstaat deur n bende rowers wat gereis het in die silwerkleurige Mazda bakkie wat later geabandoneerd aangetref is by Wrenchville begraafplaas en wat op sommige van die foto s voor die Hof verskyn. 7. Die slot, bewysstuk 4 is uitgeken deur Mnr. Janse van Rensburg van Standard Bank, Kuruman, as n slot soortgelyk as dié wat aan hulle geldtrommel was op die dag van die voorval en die sleutel is geïdentifiseer as n tri circle China sleutel. Op versoek van die ondersoekbeampte, kaptein Lourens, het hy die sleutel bewysstuk 3 wat in sy besit was, probeer pas op die slot wat kaptein Lourens aan hom oorhandig het en het hy ontdek dat die sleutel inderdaad op die slot pas. 8. Mnr. Essop, n plaaslike sleutelmaker van Houdini Locksmiths en wat duidelik n kundige is op sy vakgebied met 28 jaar ervaring in die bedryf, is deur kaptein Lourens genader met n versoek om drie sleutels op n slot te probeer pas. Die eerste twee sleutels het nie

7 Bladsy 7 gepas nie. Mnr. Essop het die slot uitmekaar gemaak, want dit was beskadig en dit het toe geblyk dat die derde sleutel wel pas op die slot. Hy het bewysstuk 3 as die betrokke derde sleutel uitgeken en bewysstuk 4 as die slot wat hy op dié dag uitmekaar gemaak het. Hy het ook volledig verduidelik waarom hy aanvoer dat die sleutel, bewysstuk 3 wel op die slot, bewysstuk 4 gepas het. Sy getuienis staan grootliks onweerspreek. 9. Mnr. Excellent Mekgwe is gewaarsku ingevolge die bepalings vervat in artikel 204 van die Strafproseswet, 51 van 1977 (hierna die Wet ), ten aansien van al die misdrywe vervat in die akte van beskuldiging. Hy het getuig dat hy voorheen gewerk het as n sekuriteitswag by Roos Sekuriteit tot en met Februarie Hy is die broer van die eertydse beskuldigde 4 wat voor Lacock R skuldig gepleit het en na wie ek alreeds verwys het. Volgens mnr. Excellent Mekgwe is hy deur beskuldigde 2 en sy broer en nog n ander persoon genader om roetes te verduidelik wat by Roos Sekuriteit gery word om geld te vervoer te Kathu. Nadat hy van werk verander het en by n ander sekuriteitsmaatskappy gaan werk het is hy weer deur sy broer gekontak ten einde n ontmoeting te reël met sekere mense. By die tweede geleentheid het twee persone, waarvan beskuldigde 2 een was, hom kom spreek in Mothibistad. Hy het toe sekere roetes uitgewys wat Roos se Sekuriteitsvoertuig ry wanneer hy geld afhaal by Cash Build en Metro en na Kuruman neem. Dié betrokke roetes het hy ook aan

8 Bladsy 8 die polisie uitgewys en is dit vasgelê op die foto s wat bewysstuk B voor die Hof is. Hy het ook aan dié mense verduidelik dat hulle omstreeks 8 uur soggens die geld by Cash Build en Metro afhaal. Alhoewel dit nie vir hom duidelik uitgespel is nie, het Mnr. Mekgwe vermoed dat dié inligting benodig was vir n beplande roof. Na die voorval het sy broer hom gebel en gevra of hy verneem het van die roof in Kuruman en het hy bevestigend geantwoord. Sy broer het daarna n bedrag van R3000,00 in sy bankrekening geplaas en het sy broer (die destydse beskuldigde 4) gesê hy doen dit in opdrag van die rowers en dien dit as vergoeding vir die inligting ten aansien van die roetes wat hy (Excellent Mekgwe) verskaf het. 10. Die selfoonstate van beskuldigdes 1, 2, 3 en 6 sowel as van die getuies Excellent Mekgwe, Sechaba Phafuli en die eertydse beskuldigde 4 Vernie Mekgwe en ene Shandu is by die Hof ingehandig as bewysstukke deur die getuienis van me Hilda du Plessis van MTN en me Petro Heyneke van Vodacom. Dié twee getuies het ook verduidelik hoe n selfoonoproep gemaak en herlei word en wat die inligting wat vasgevang word op die rekenaar en wat weergegee word deur die selfoonstate voor die Hof beteken. Ek sal later weer na hierdie selfoonstate en die inligting daarin vervat, verwys. 11. Mnr. James Kgatlane is ook ingevolge die bepalings vervat in artikel 204 van die Wet gewaarsku ten aansien van al die misdrywe

9 Bladsy 9 vervat in die klagstaat. Hierdie getuie het getuig dat hy te Mothibistad woon en dat hy vir beskuldigde 2 geken het by die naam van Oupa. Volgens hom het beskuldigde 2 hom op n stadium gedurende Maartmaand genader te Mothibistad ten aansien van n werk wat beskuldigde 2 wou hê die getuie te Kuruman vir hom moes doen. By verdere navraag het beskuldigde 2 laat blyk dat hy beplan om n roof te pleeg in Kuruman. Hy wou hê dat Kgatlane n bakkie moes bekom waarmee hy mense vir hom kon vervoer. Daar was verdere kontak per telefoon tussen hom en beskuldigde 2 ten einde vas te stel of die getuie wel n voertuig kon bekom. Op Dinsdag die 11de Mei 2004 het beskuldigde 2 en andere wel daar opgedaag en was hy aangesê om te wag met sy voertuig by n vullis stortingsterrein in Wrenchville. Terwyl hy daar wag het n silwerkleurige bakkie, soortgelyk as die een op die foto s (die Mazda bakkie wat geabandoneerd gevind is by die Wrenchville begraafplaas later op 15 Mei 2004) daar gearriveer met persone daarop. Dit het uit gesprekke geblyk dat die beplande roof nie gematerialiseer het nie omdat die rowers gesteur was in die uitvoering van die roof. Volgens die getuie was daar vanaf die bakkie n langwerpige voorwerp wat toegedraai was in n seil in die Mercedes Benz voertuig ingelaai. Hierdie betrokke Mercedes Benz voertuig was bestuur deur Sechaba Phafuli na wie se getuienis ek later sal verwys. Volgens Mnr. Kgatlhane is dit juis Sechaba Phafuli wat hom meegedeel het dat n Blanke man hulle

10 Bladsy 10 gesteur het in die uitvoering van die roof en het hulle derhalwe besluit om dit te abandoneer. Die andere is toe daar weg met n versekering vanaf beskuldigde 2 aan Kgatlhane dat hy hom weer sal kontak met die oog daarop omverdere reëlings te tref vir die roof. Volgens Mnr. Kgatlhane het hy op die 15de Mei agtergekom dat die sekuriteitsvoertuig gerol het en het hy toe uitgevind dat daar n roof gepleeg was. Hy het toe daardie selfde middag vir beskuldigde 2 gebel wat hom meegedeel het dat hulle wel daar was maar dat hulle nog nie die geld getel het nie. Later het hy weer vir beskuldigde 2 geskakel wat hom meegedeel het dat hulle slegs R80 000,00 buit gemaak het en dat hy wat Mnr. Kgatlhane is R5 000,00 daarvan sal ontvang en is hy deur beskuldigde 2 gevra vir sy bankrekening besonderhede. Daar is toe later via iemand anders se rekening n bedrag van R5 000,00 vir hom inbetaal. Die getuie is ook versoek om op sy selfoon na te gaan wat beskuldigde 2 se nommer is wat hy vanaf beskuldigde 2 by hulle eerste ontmoeting ontvang het en het hy beskuldigde 2 se nommer korrek weergegee as Mnr. Vernon Mekgwe wat destyds die beskuldigde 4 was het getuig dat hy beskuldigde 2 leer ken het uit hoofde van die werk wat Mnr. Megkwe gedoen het as waarnemende bestuurder van n toetsstasie vir bestuurderslisensies in Vanderbijl Park. Hulle het verskeie ontmoetings en gesprekke gehad en beskuldigde 2 het later met hom begin gesels oor n doktersvriend wat dringend geld

11 Bladsy 11 benodig. Die getuie het hom toe later vertel van sy broer te Kuruman wat werk by n sekuriteitsmaatskappy wat geld vervoer. Mnr. Vernon Mekgwe het dan ook sy broer, Excellent, geskakel en aan hom verduidelik oor die mense wat belangstel om hom te ontmoet. Vernon Mekgwe en beskuldigde 2 is toe later Kuruman toe met beskuldigde 2 se voertuig, n VW Golf en het hulle sy broer ontmoet te Kathu. Sy broer het sekere inligting verskaf. Tydens dié reis was beskuldigde 1 ook saam en hulle twee is aan mekaar voorgestel deur beskuldigde 2. By die geleentheid in Kathu het Excellent bepaalde roetes waarlangs geld vervoer word in Kathu uitgewys aan beskuldigdes 1 en 2 en ook aan hulle Sishen myn se hostel uitgewys. Na n geruime tyd het beskuldigde 2 hom weer geskakel en vir hom gevra om n ontmoeting te reël met sy broer Excellent aangesien hy wat beskuldigde 2 is homself in Mothibistad bevind het. Vernon Mekgwe het toe dié ontmoeting gereël tussen sy broer Excellent en beskuldigde 2 en het in die proses ook sy broer gewaarsku om nie betrokke te raak by dié mense nie. Op die 15de Mei 2004 net na 08:00 die oggend was hy tuis by sy huis in Vanderbijl Park toe hy n oproep ontvang het van beskuldigde 2 wat hom versoek het om te kom help om mense wat in Klerksdorp probleme met n motor gehad het te gaan haal. By dié geleentheid het beskuldigde 2 hom ook meegedeel dat hulle klaar is met die werk in Mothibistad, verwysende na die roof. Mnr. Vernon Mekgwe het die oggend en die vroeë middag gespandeer in Vereniging en

12 Bladsy 12 het later op versoek van beskuldigde 2 die mense in Klerksdorp gaan haal. Hy het getuig dat hy beskuldigdes 1 en 5 opgelaai het te Potchefstroom. Hy het hulle vervoer na beskuldigde 1 se huis in Vanderbijl Park. Daar het hy n Mercedes Benz E220 (die voertuig van Sechaba Phafuli) gesien staan buite die huis. Binne die huis het hulle vir Sechaba Phafuli aangetref. Hy het drie plastieksakke, wat hy beskryf het as inkopiesakke, nader gebring en vir elkeen een gegee. Daarbinne was geld klaarblyklik wat buitgemaak is tydens die rooftog. Beskuldigde 2 het later daar opgedaag en vir beskuldigde 1 gesê dat die geld te min was. Daar was gesprekke gevoer en daar was gesê dat hulle vir hulle vriend R5 000,00 moet stuur, maar daar is nie gesê wie die vriend was nie. Hy het later R3 000,00 in sy broer se bankrekening gedeponeer as vergoeding vir die feit dat hy die roetes uitgewys het vir die rowers. Hy is later deur die polisie gearresteer. Mnr. Vernon Mekgwe het sy selfoonnommer aan die Hof uitgelees en dit stem ooreen met die nommer op die selfoonstaat wat ingehandig is deur Me Du Plessis van MTN as bewysstuk M. 13. Die volgende getuie vir die Staat was Mnr. Sechaba Phafuli. Hierdie getuie is eweneens gewaarsku ingevolge die bepalings vervat in artikel 204 van die Wet ten aansien van al die aanklagtes vervat in die klagstaat. Mnr. Sechaba Phafuli is n oogkundige van beroep en het n universiteitsgraad aan die Universiteit van die Noorde voltooi in dié betrokke rigting. Hy het getuig dat hy al die

13 Bladsy 13 beskuldigdes voor die Hof ken, veral vir beskuldigdes 1 en 2. Hy en beskuldigde 1 was veral goed bevriend en het hy dikwels vir beskuldigde 1 gesê van die geldelike probleme wat hyself ondervind. Op n stadium het beskuldigde 1 vir hom gesê daar is n manier waarop hulle vinnig geld kan maak en dat hy graag vir Sechaba daarby sou wou betrek om die vervoer te verskaf. Op n latere stadium het hy met beskuldigdes 1 en 2 ontmoet. Beskuldigde 1 het aan hom verduidelik van die vinnige geldmaakplan wat hy gehad het, te wete die roof. Beskuldigde 1 het hom ook toe vertel van twee broers van Kuruman, een waarvan vir n sekuriteitsmaatskappy werk en die ander een wat n verkeersbeampte is te Vanderbijl Park. Die plan soos uitgestippel deur beskuldigde 1 was dat hulle by die sekuriteitsmaatskappy waar die sekuriteitswag werk se voertuig sou beroof van geld terwyl dit in transito was. Enkele dae later het hy en beskuldigde 2 Kuruman toe gereis waar hulle met n man gepraat het oor sy werk. Die betrokke persoon het die roete van die sekuriteitsvoertuig uitgewys. Hy ken nie die betrokke persoon se naam nie. Terug in Vanderbijl Park het hy, beskuldigdes 1 en 2 verskeie gesprekke gevoer en het dit geblyk dat mense afgewag was wat sou help met die roof. Dié betrokke mense het nooit opgedaag nie en het by verskeie geleenthede ander voornemende deelnemers aan die roof hulle ook teleurgestel wat nie hulle opwagting gemaak het nie. Op n stadium was hy en beskuldigde 2 en n persoon Mzwaki weer by

14 Bladsy 14 Kuruman en het hulle aan Mzwaki die plekke uitgewys wat die onbekende man vroeër uitgewys het wat betref die roetes van die sekuriteitsvoertuig. Nadat hulle verskeie kere deur voornemende deelnemers aan die roof teleurgestel was het hy by beskuldigdes 1 en 2 verneem dat hulle besluit het om self die roof te pleeg. Hulle is toe Kuruman toe in vier voertuie, maar die een voertuig het n pap wiel gehad en is agtergelaat. Die voertuig was n rooi Ford Lazer. Mnr. Sechaba Phafuli het aanvanklik getuig dat hierdie op n Maandag gebeur het, maar was later nie meer so seker of dit op n Maandag of op n Dinsdag plaasgevind het nie. Die ander voertuie wat hulle mee gereis het was n grys silwerkleurige Mazda bakkie, n blou VW Golf motorvoertuig sowel as n grys Mercedes Benz motorvoertuig. Laasvermelde is Sechaba Phafuli se voertuig. Sechaba Phafuli het op foto 33 van bewysstuk A1 (die fotos) die silwerkleurige Mazda bakkie uitgeken as een van die voertuie waarmee hulle die betrokke dag gereis het. Hy het gaan wag saam met iemand in n wit bakkie (vermoedelik Kgatlhane) en later het die ander opgedaag en gerapporteer dat hulle nie die werk kon doen nie aangesien daar n ander voertuig was wat gelyk het asof dit die sekuriteitsvoertuig oppas. By die geleentheid was ene Shando ook saam met hulle sowel as n persoon met die naam van Ish. Verder was beskuldigdes 1, 2 5 en 6 ook teenwoordig daar. Volgens Sechaba Phafuli het hy beskuldigde 3 later ontmoet dié was die eienaar van n bottelstoor. Na die mislukte ekskursie na

15 Bladsy 15 Kuruman op die Maandag of Dinsdag het hulle weer later in die week ontmoet. Dit is naamlik beskuldigdes 1 en 2 en die getuie. Daar is toe n besluit geneem dat die roof daardie komende Saterdag (15de Mei 2004) gepleeg sou word. Op Vrydagmidaag 14 Mei 2004 was hy teenwoordig toe daar by beskuldigde 3 se bottelstoor n pakkie toegedraai in n oranje plastiek seil opgelaai is. Hy kon nie sien wat daarin was nie maar het vermoed dat dit n vuurwapen was. Omstreeks net na middernag het hulle toe vertrek met sy Mercedes Benz motorvoertuig sowel as die Mazda bakkie na Kuruman. Dit was hyself, beskuldigdes 1, 2, 5, 6 en Ish. Die Mazda bakkie was bestuur deur Ish. In Kuruman het hyself by die Wrenchville begraafplaas gaan wag en die andere het almal in die Mazda bakkie weggery net voor 08:00 die oggend. Die voorwerp in die oranje kleurige seil is in die Mazda bakkie gelaai toe die ander vertrek het. Volgens Sechaba Phafuli het hy terwyl hy daar gestaan het n gedruis gehoor wat geklink het soos skote en na n rukkie het die ander opgedaag met die Mazda bakkie. Drie geldtrommels is in die Mercedes Benz gelaai sowel as die langwerpige voorwerp met die seil daarom. Hy het die drie geldtrommels beskryf as dat dit van sink gemaak is daar was twee kleintjies en een grote een van hulle was blou van kleur. Hulle het daarna vertrek uit Kuruman en by die Kimberley afdraai is beskuldigdes 1 en 5 afgelaai omdat die Mercedes Benz motorvoertuig te vol was. Ek moet byvoeg ter verduideliking dat

16 Bladsy 16 Sechaba Phafuli getuig het dat die Mazda bakkie toe daar by Wrenchville begraafplaas agter gelaat is. Hy, beskuldigdes 2 en 6 asook Ish is reguit na beskuldigde 1 se huis in Vanderbijl Park waar Ish die geldblikke se slotte gebreek het en die geld uitgepak het. Hy het gesien dat daar ook tjeks in die geldblikke was wat eenkant geplaas was. Die geld was toe daar verdeel in beskuldigde 1 se woonhuis. Beskuldigde 2 het aan hom drie pakkies geld oorhandig wat bestem was vir beskuldigdes 1 en 5 asook vir Vernon Mekgwe. Daar is ook n pakkie geld aan hom oorhandig om vir beskuldigde 3 te gee. Hy en Ish is toe na beskuldigde 3 se bottelstoor toe waar Ish die langwerpige voorwerp in die oranje plastiek seil aan beskuldigde 3 oorhandig het en die pakkie geld is ook aan hom oorhandig. Later het hy beskuldigde 1 geskakel wat hom versoek het om hom by sy huis te ontmoet. Daar het hy vir beskuldigdes 1 en 5 en Vernon Mekgwe aangetref. Hy het aan hulle elkeen hulle pakkies geld oorhandig. Die andere het vertrek en hy en beskuldigde 1 het agter gebly. Hulle twee het toe besluit om van die bewysstukke ontslae te raak en het die geldblikke in die Vaalrivier gegooi. Die plastieksakke het hulle uitgebrand. Later is hy en beskuldigde 2 deur die polisie gearresteer. Hierdie getuie het ook sy selfoonnommer verskaf asook die leenfoon wat hy in sy besit gehad het op n stadium toe die foon wat hy gewoonlik gebruik het buite werking was. Hy het ook sekere punte op die fotos geïdentifiseer. Mnr. Sechaba Phafuli

17 Bladsy 17 het getuig dat nadat hy beskuldigdes 1 en 5 afgelaai het op n punt weergegee deur foto 24 van bewysstuk A1, die res van hulle die roete gevolg het uit Kuruman uit verby Daniëlskuil, Barkly Wes, Windsorton, Warrenton, Christiana, Hoopstad, Bothaville, Viljoenskroon, Vredefort, Parys tot in Vanderbijl Park. Tydens hierdie rit was daar verskeie oproepe gemaak, onder andere een deur beskuldigde 2 aan Vernon Mekgwe om aan hom mee te deel dat hulle suksesvol was en is Vernon Mekgwe versoek dat hy vir beskuldigdes 1 en 5 te Klerksdorp moet gaan haal. Hyself (Sechaba Phafuli) het geen oproepe gemaak nie. Daar is ook n 2 liter Lemon Twist plastiekbottel aan hom getoon met n vloeistof in hy het dit geïdentifiseer as n bottel wat Ish in sy besit gehad het tydens hulle reis om die roof te pleeg by die eerste geleentheid d.w.s. die Maandag of die Dinsdag. Die vloeistof daarbinne was klaarblyklik muti wat oor hulle self gestrooi is. Ish en Shando het in die Ford Lazer gereis en die bottel was ook daarin. Toe die Lazer onklaar geraak het het hulle die voertuig daar gelos langs die pad en die Lazer se nommerplate is op die Mazda bakkie geplaas. Die bottel het ook klaarblyklik daarin agter gebly. Hy het getuig dat hy ongeveer R22 000,00 ontvang het as deel van die buit. 14. Daarna het Superintendent Dibakoane getuig. Hy is n vingerafdruk deskundige met 13 jaar ervaring as sulks. Hy het getuig dat hy op 15 Mei 2004 omstreeks 19:00 n misdaadtoneel by die Wrenchville begraafplaas bygewoon het. Daar het hy

18 Bladsy 18 vingerafdrukke gelig van die kant van die Mazda bakkie wat daar gestaan het. Hy het dié betrokke bakkie op die fotos geïdentifiseer. Dié vingerafdrukke het hy vergelyk met n stel vingerafdrukke wat hy later op 5 Oktober 2004 van kaptein Lourens ontvang het met die naam Ben Stoffel Dlamini daarop. Die linker middelvinger afdruk wat hy gelig het van die Mazda bakkie het presies ooreengestem met die linker middelvinger op die stel wat hy van kaptein Lourens ontvang het. Hy het ook n hofkaart voorberei wat die ooreenstemmende sewe punte aandui wat volgens hom voldoende bewys is van identiteit. Hy het ook voor die aanvang van die verrigtinge vingerafdrukke van beskuldigde 5 se linker middelvinger geneem en dit vergelyk met die voormelde vingerafdrukke en dit het ook ooreengestem. As gevolg van hierdie waarnemings het hy bevind dat die vingerafdruk wat op die Mazda bakkie gevind is afkomstig is van die linker middelvinger van beskuldigde 5. Hy het onder kruisondervraging getuig dat die vingerafdruk baie vars was aangesien dit vinnig gereageer het op die poeier wat daarop toegedien is en was dit nie ouer as 12 ure volgens hom nie. Die getuie het volledig verduidelik waarom hy tot dié bepaalde bevinding gekom het. 15. Inspekteur Luis en kaptein Lourens het getuig oor hulle ondersoeke in die saak en kan dit saamgevat word dat hulle beslag gelê het op die beskuldigdes se selfone asook dié van sekere bepaalde ander getuies en rolspelers in die saak. Hulle het ook

19 Bladsy 19 getuig oor die feit dat hulle beskuldigde 1 se huis deursoek het en dat hulle in n kinderkamer onder die bed n gebreekte slot (bewysstuk 4) sowel as metaalplate wat gelyk het soos deksels van n metaalgeldtrommel (bewysstuk 2) aangetref het. Kaptein Lourens het ook getuig hoe dit gebeur het dat Sechaba Phafuli n artikel 204 getuie geword het nadat hy aanvanklik gearresteer is as een van die verdagtes. Hy het ook getuig oor sekere gesprekke wat gevoer is met beskuldigde 3 in die teenwoordigheid van sy prokureur aangaande n vuurwapen wat van ene Shandu bekom sou gewees het vir die pleging van die roof. Daar was aanvanklik oorweeg om beskuldigde 3 as n getuie te gebruik a.g.v. dié betrokke inligting wat hy verskaf het oor Shandu en oor die vuurwapen. Vernon Mekgwe sou ook aanvanklik as n artikel 204 getuie aangewend word maar omdat sy inligting onbetroubaar en onvolledig geblyk het, is daar van die voorneme afgesien. Hy het ook getuig oor die sleutel wat by Standard Bank bekom is (bewysstuk 3) wat gepas het op die slot (bewysstuk 4). Dié slot en sleutel het hy later aan Mnr. Essop van Houdini Locksmiths oorhandig wat toe vasgestel het dat dié twee op mekaar pas. Kaptein Lourens het ook getuig oor skere items wat na die forensiese laboratorium geneem is vir ballistiese en DNA toetse. Verder het hy getuig van n rooi Ford Lazer wat Sechaba Phafuli uitgewys het te Hartbeesfontein. Sechaba Phafuli het ook punte uitgewys bokant die Vaalrivier vanaf die FW de Klerk brug waar na

20 Bladsy 20 bewering items afgegooi is. Die 2 liter Lemon Twist bottel is op 25 Mei 2004 in die rooi Ford Lazer aangetref wat Sechaba Phafuli te Hartbeesfontein uitgewys het. Dit het die Staat se saak afgesluit. 16. Beskuldigde 1 se saak is gesluit sonder dat enige getuienis aangebied is. 17. Beskuldigde 2 het getuig dat hy op die tersaaklike datums wel te Kuruman was maar dat hy daar was as n klereverkoper en was hy gewoonweg vergesel gewees van beskuldigde 6 wat hom gehelp het met die klereverkope. Hy het enige aandadigheid aan n beplanning of uitvoering van n roof heeltemal ontken. 18. Beskuldigde 3 het ook getuig. Hy het ontken dat hy op enige stadium n vuurwapen oorhandig het vir die roof of dat hy deelgeneem het aan enige besprekings ter beplanning van die roof te Kuruman. Hy het ook ontken dat hy enige geld vanaf Sechaba Phafuli ontvang het. 19. Beskuldigde 5 het getuig dat hy nie n selfoon het nie en het ontken dat die selfoonnommer langsaan die naam Stof wat op beskuldigde 2 se selfoon se foonboek aangetref is aan hom behoort. Hy is gevra om te verduidelik hoe sy vingerafdrukke op die Mazda

21 Bladsy 21 bakkie wat te Wrenchville begraafplaas aangetref is op 15 Mei 2004 daar gekom het. Sy verduideliking was dat hy by n bande herstelplek werk en dat daar baie voertuie daar aankom en dat hy moontlik aan dié betrokke bakkie gewerk het. Hy het enige aandadigheid aan n roof heeltemal ontken. Hy het ook ontken dat hy enige geld ontvang het. Verder het hy ook ontken dat hy en beskuldigde 1 deur Vernon Mekgwe opgelaai is in Potchefstroom op 15 Mei Beskuldigde 6 het getuig en grootliks die getuienis van beskuldigde 2 bevestig. Hy het aangevoer dat hy en beskuldigde 2 hulleself moontlik in Kuruman bevind het op die tersaaklike tye in die loop van hulle besigheid as klere handelaars. Hy het, soos beskuldigde 2, verduidelik dat hulle, alhoewel hulle saam was, mekaar op hul selfone gebel het om speletjies te speel of om die luitone van die selfone te verander of om mekaar wakker te maak. Dit het die getuienis afgesluit. 21. Wanneer dit kom by die evaluering van die getuienis is daar geen redes voorgehou waarom die getuienis van die volgende getuies nie sondermeer aanvaar behoort te word nie: Die polisiegetuies, insluitende die fotograaf en vingerafdruk deskundige.

22 Bladsy 22 Die getuies wat getuig het oor die bedrae geld wat van Cash Build en Metro die dag beroof is. Riaan Roos. Die drie sekuriteitsbeamptes wat in die sekuriteitsvoertuig was tydens die roof. Die dames van die selfoonmaatskappye MTN en Vodacom. 22. Ek is in elk geval tevrede dat die getuienis van die bovermelde getuies heeltemal aanvaarbaar is en dat daar geen rede hoegenaamd is om daardie getuienis nie te aanvaar nie. Uit dié aangebode getuienis tesame met die gemeensaaklike feite bevind ek die volgende as bewese: Dat daar n rooftog gepleeg is waarby die bedrag van R ,11 buitgemaak is. Dié roof is gepleeg op n voertuig van Roos Sekuriteit waarin Gundrey, Moncho en Segoje insittendes was. Beskuldigdes 1, 2 en 6 asook Sechaba Phafuli was op dié betrokke dag van die rooftog asook op 11 Mei 2004 in Kuruman se omgewing. Tydens die uitvoering van die roof is verskeie skote afgevuur, die sekuriteitsvoertuig is omgestamp en is

23 Bladsy 23 die geld buitgemaak terwyl die insittendes daarvan in die voertuig was. Die metaalplate wat blyk deel van deksels van geldtrommels te wees (bewysstuk 2) sowel as die slot (bewysstuk 4) is in beskuldigde 1 se huis daarna gevind deur die polisie. Die sleutel (bewysstuk 3) pas op die slot (bewysstuk 4). Gevolglik bevind ek dat die slot wat in die huis van beskuldigde 1 gevind is (bewysstuk 4) die eiendom is van Standard Bank, welke slot aan n geldtrommel van Standard Bank was wat ook weggeneem is deur die rowers op die dag van die roof (15 Mei 2004). Die silwerkleurige Mazda bakkie wat later verlate aangetref is by die Wrenchville begraafplaas was gebruik deur die rowers in die rooftog en is n vars vingerafdruk van beskuldigde 5 se linker middelvinger op die bakwerk van die betrokke bakkie aangetref omstreeks 19:00 die Saterdagaand (15 Mei 2004). 23. Ten einde nou te bepaal of enige van die beskuldigdes skuldig is aan die ten laste gelegde misdrywe moet ek in besonderhede die geloofwaardigheid van die getuies Excellent Mekgwe, sy broer

24 Bladsy 24 Vernon Mekgwe, James Kgatlhane sowel as Sechaba Phafuli oorweeg. a) Excellent Mekgwe was oor die algemeen gesproke n redelik goeie getuie. Hy het deurgaans by sy weergawe gehou. Dit is korrek soos wat Mnr. Muhlolonyi (namens beskuldigde 1) en Mnr. Van Eck (namens beskuldigde 2) betoog het dat, indien beskuldigde 1 wel op die toneel was by die eerste besoek aan Excellent Mekgwe om roetes aan te wys, dit onverstaanbaar is hoe hy nie beskuldigde 1 kan uitken nie. Ek meen egter dat dit n menslike fout aan die kant van Excellent Mekgwe kan wees. Daar is geen rede waarom Excellent Mekgwe se getuienis nie aanvaar kan word nie. In elk geval word sy getuienis gestaaf deur Sechaba Phafuli wat teenwoordig was by die tweede geleentheid waar roetes uitgewys was. Excellent Mekgwe se getuienis strook ook met die algemene waarskynlikhede, naamlik dat die rowers n sogenaamde fingerman sou aanwend vir hulle vooraf beplanning. Hierdie fingerman wat binnekennis het van die bedrywighede van die sekuriteitsmaatskappy het inderdaad dan die roetes uitgewys en ook die tye wanneer geld gelaai word. Hierdie soort van inligting was uiteraard van groot belang vir die rowers vir hulle beplanning. Gevolglik aanvaar ek Excellent Mekgwe se getuienis, veral waar dit gestaaf

25 Bladsy 25 word deur ander aanvaarbare getuienis. b) Mnr. James Kgatlhane se getuienis het gedien ter uitbreiding van die beplanning wat vooraf gedoen was vir die roof. Hy sou naamlik vervoer verskaf het aan die rowers. Daar was telefoniese kontak tussen hom en beskuldigde 2 vooraf. Ek is dit eens met Mnr. Nkosi namens die Staat dat die feit dat hy op sulke vreemde tye, naamlik in die vroeë oggendure geskakel is en vir beskuldigde 2 geskakel het, dui op die waarskynlikhede eerder dat dit gegaan het nie oor klereverkope nie soos wat beskuldigde 2 beweer het, maar eerder oor die reëlings en beplanning vir die roof. Verder moet in ag geneem word dat hy vir Sechaba Phafuli en die andere op 11 Mei 2004 ontmoet het toe die abortiewe roofpoging plaasgevind het. In dié verband staaf Sechaba Phafuli se getuienis tot n groot mate dié van Kgatlhane. Verder is dit ook insiggewend dat Kgatlhane R5000,00 ontvang het as beloning vir sy moeite in dié verband. c) Vernon Mekgwe was n minder bevredigende getuie. Hy het naamlik heeltemal n ander weergawe onder eed voorgehou in sy borgaansoek toe hy alle kennis van hierdie misdrywe ontken het. Verder is daar die bykomende probleem dat Vernon Mekgwe se getuienis voor my tot n groot mate teenstrydig is met bewysstuk U, sy pleitooreenkoms ingevolge artikel 105A van die Wet met die Staat toe hy skuldig gepleit en skuldig bevind is deur Lacock R vroeër. In bewysstuk U het hy volledig gemotiveer waarom hy as begunstiger aan roof skuldig gepleit het. Hy het naamlik erken dat hy kennis gedra het van die roof en dat hy bewustelik die rowers weggevoer het vanaf die rooftoneel vanaf Potchefstroom terug na Vanderbijl Park. In getuienis in hierdie hof het hy egter aangevoer dat hy glad nie geweet het van die roof nie en dat hy gedink het dat hy maar net soos gewoonlik vir beskuldigde 2 n guns bewys deur beskuldigdes 1 en 5 in Potchefstroom op te laai. Dit kan weliswaar geredeneer word dat hy in die borgaansoek n baie goeie motief gehad het om leuens te vertel naamlik om sy eie aandadigheid aan die misdrywe te ontkom. Die situasie is egter anders wanneer sy getuienis met bewysstuk U vergelyk word. Hy was tog toe hy hier getuig het alreeds skuldig bevind en gevonnis tot 7 jaar gevangenisstraf. Dit blyk derhalwe nie duidelik waarom hy so sou afwyk van sy weergawe

26 Bladsy 26 wat in bewysstuk U, die pleitooreenkoms, vervat is nie. Ek meen dat Vernon Mekgwe se getuienis van so n swak gehalte is dat dit slegs aanvaar kan word waar dit deur ander aanvaarbare getuienis gestaaf word. In dié verband moet ek dadelik uitwys dat beide Setchaba Phafuli sowel as die selfoonstate onomwonde hierdie getuienis van Vernon Mekgwe te wete dat hy beskuldigdes 1 en 5 op Potchefstroom gaan haal het op versoek van beskuldigde 2, staaf. Mnr. Muhlolonyi het met n verbete poging probeer aandui in sy betoog dat die selfoonstate inderdaad nie vir Vernon Mekgwe staaf nie omdat die tye nie klop nie. Hierdie betoog is egter geheel en al daarop geskoei dat Ivan Gundry korrek was toe hy getuig het dat die roof omstreeks 08:50 plaasgevind het. Gundry kon net sowel n fout gemaak het na my mening. Hy was naamlik aangeval met n outomatiese vuurwapen waar verskeie skote op sy voertuig gevuur is, dit nogal by die venster aan sy kant, sy voertuig is gestamp sodat dit omgeval het en was die hele ervaring erg traumaties. Daar kan beswaarlik van hom verwag word om in dié omstandighede n betroubare raming van die tyd te gee. Bowendien bots sy getuienis in dié verband met alle ander getuienis wat voor die Hof is naamlik dat die roof rondom 08:00 of net daarna moes plaasgevind het. In die omstandighede dus dink ek dat Mnr. Muhlolonyi se kritiek op hierdie getuienis van Vernon Mekgwe geen meriete inhou nie. d) Sechaba Phafuli is by verre die belangrikste getuie vir die Staat. Hy het my beïndruk met die manier waarop hy getuig het. Hy het kwaai kleigetrap onder kruisondervraging van Mnr. Van Eck oor die selfoon wat hy gebruik het ten tyde van die voorval self. Nadat hierdie betrokke aspek opgeklaar was, het dit duidelik geblyk dat dit bloot n misverstand was. Mnr. Sechaba Phafuli se getuienis strook heeltemal met die algemene waarskynlikhede. Hy het finansiële probleme ondervind en was dus geredelik beskikbaar om van bystand te wees vir die rowers. Sy getuienis strook ook met dié van Kgatlhane aangaande die gebeure van die 11de Mei 2004 en beide van hulle getuig dat die roof nie kon plaasvind nie omdat daar n steuring was. Verder word sy getuienis gestaaf deur die selfoonstate van homself, beskuldigdes 1, 2 en 6 wat almal van hulle in Kuruman plaas. Verder is daar stawing vir Sechaba Phafuli se getuienis in die feit dat hy getuig oor n voertuig wat op die 11de Mei 2004 op pad na Kuruman gebreek het en daar agtergelaat is.

27 Bladsy 27 Dié voertuig is dan inderdaad deur kaptein Lourens gevind op 25 Mei 2004 toe Sechaba Phafuli dit aan hom uitgewys het. Die gegewens op die selfoonstate bevestig grootliks sy getuienis oor hoe hulle gereis het na Kuruman toe, hoe laat hulle daar aangekom het en hoe hulle daarvandaan verder vertrek het met n ompad via Daniëlskuil, Barkly Wes en Warrenton terug na die Vaaldriehoek. Ek ag dit nie nodig om hiedie uitspraak te beswaar met gegewens aangaande hierdie selfoonstate se besonderhede nie. Verder word Sechaba Phafuli se getuienis dat die buit verdeel was in beskuldigde 1 se huis na afloop van die rooftog grootliks gestaaf deur die latere vonds deur die polisie van die deksels (bewysstuk 2) en die slot (bewysstuk 4) in die kinderkamer van beskuldigde 1 se woonhuis. Hierdie vonds strook met die algemene waarskynlikhede dat daar nalatigheid was in die sin dat beskuldigde 1 self nie tuis was toe die geldtrommels oopgebreek was nie. Een van die ander rowers moes op n stadium dié goed daar in sy kamer gaan versteek het, en het nagelaat om vir beskuldigde 1 daarvan in te lig. Toe die bewysstukke dus deur beskuldigde 1 en Sechaba Phafuli weggemaak is, is daar nooit in die res van die huis gekyk om te sien of daar ander inkrimenerende items agtergelaat is nie. Alles inaggenome is ek van mening dat Sechaba Phafuli se getuienis selfs waar dit alleen staan, heeltemal aanvaarbaar en geloofwaardig is. Veral wat sy voorkoms in die getuiebank betref het Sechaba Phafuli my opgeval as n intelligente persoon. Ek kan aan geen geval dink waar hy hom weerspreek het nie in elk geval nie op wesenlike aspekte nie dit sal duidelik blyk uit die oorkonde self. Hy is aan deurtastende, langdurige kruisondervraging onderwerp maar het deurgaans konsekwent by sy weergawe gehou. Ek het dus geen huiwering nie om sy getuienis te aanvaar. In elk geval, soos ek alreeds aangedui het, word sy getuienis gestaaf deur die selfoonstate, die getuienis van Excellent Mekgwe, Vernon Mekgwe, James Kgatlhane sowel as die getuienis van die vingerafdruk deskundige superintendent Dibakoane wat beskuldigde 5 se vingerafdruk op die bakwerk van die Mazda bakkie aangetref het. Verder word dit ook natuurlik gestaaf deur die vonds van bewysstukke 2 en 4 in beskuldigde 1 se huis. 24. Dit bring my vervolgens by die uiteindelike vraag naamlik wat die Staat teen elkeen van die vyf beskuldigdes voor my bewys het. By

28 Bladsy 28 sodanige oorweging is die volgende regsbeginsels na my mening van belang: a) Dit is nou reeds geykte reg dat die getuienis as n geheelbeeld beskou moet word, d.w.s. die weergawe soos voorgehou deur die getuies vir die Staat sowel as die weergawes soos voorgehou deur die Verdediging se getuies. b) In die onderhawige geval berus die Staat se saak grootliks op omstandigheidsgetuienis. Die voormelde benadering ten aansien van die oorweging van getuienis as n geheelbeeld geld des temeer waar met omstandigheidsgetuienis gewerk word. Eksteen AR het dit as volg gestel in S v Ntsele 1998(2) SASV 178 (HHA) te 182 e f: Voorts, wanner n hof met omstandigheidsgetuienis werk, soos in die onderhawige geval moet die Hof nie elke brokkie getuienis afsonderlik betrag om te besluit hoeveel gewig daaraan geheg moet word nie. Dit is die kumulatiewe indrukke wat al die brokkies tesame het wat oorweeg moet word om te besluit of die aangeklaagde se skuld bo redelike twyfel bewys is. Sien ook in die verband: S v Reddy and others 1996(2) SASV 1 (A) te 9c e. c) n Beskuldigde se stilswye aan die einde van die Staat se saak beteken nie dat daar n nadelige afleiding teen

29 Bladsy 29 hom/haar gemaak kan word nie. Wat dit egter tot gevolg het is dat, soos wat in die onderhawige geval van toepassing is op beskuldigde 1, die Staat se saak onweerspreek staan en dat beskuldigde 1 se skuld al dan nie op enige van die ten laste gelegde misdrywe geheel en al op die Staat se getuienis beoordeel moet word. Sien in die verband: S v Brown en n ander 1996(2) SASV 49 (NK) te 61 f h. Sien ook S v Boesak 2001(1) SASV 1 (CC) te 11 e g. e) Die Staat se saak berus grootliks op die inkriminerende getuienis wat gelewer is deur medepligtiges wat gewaarsku is ingevolge die bepalings vervat in artikel 204 van die Wet. Die getuienis van Excellent Mekgwe, James Kgatlhane en veral Sechaba Phafuli resorteer onder hierdie kategorie van getuies. Dit is belangrik om deurgaans in aanmerking te neem dat: It is not necessaritly expected of an accomplice, before his evidence can be accepted, that he should be wholly consistent and wholly reliable, or even wholly truthful, in all that he says. The ultimate test is whether, after due consideration, of the accomplice s evidence with the caution which the Law enjoins, the Court is satisfied beyond all reasonable doubt that in its essential feature the story that he tells is a true one per Smallberger AR in S v Francis 1991(1) SASV 198 (A) te 205 f. f) Laastens verwys ek na die regsbeginsel wat geld ten aansien

30 Bladsy 30 van die leerstuk van gesamentlike besit, meer bepaald ten aansien van die gesamentlike besit van n vuurwapen en ammunisie wat direk betrekking het op aanklagte 5 en 6 in hierdie saak. Die regsposisie is gesaghebbend as volg uiteengesit deur Nugent AR in S v Mbuli 2003(1) SASV 97 (HHA) te 115 b e. Die geleerde appélregter sê die volgende: In my respectful view, Marais J set out the correct legal position (apart from a misplaced reference to common purpose) when he said the following in S v Nkosi 1998(1) SACR 284 (W) at 286 h i: The issues which arise in deciding whether the group (and hence the appellant possess) the guns must be decided with reference to the answer to the question whether the State has established facts from which it can properly inferred by a Court that: a) the group had the intention (animus) to exercise possesion of the guns through the actual detentor and; b) the actual detentors had the intention to hold the guns on behalf of the group. Only if both requirements are fullfilled can there be joint possession involving the group as a whole and the detentors, or common purpose between the members of the group to possess all the guns. 25. Beskuldigde 1. Daar is na my mening n baie sterk prima faciesaak wat die Staat gevestig het teen beskuldigde 1. Die deksels (bewysstuk 2) en die slot (bewysstuk 4) is in sy huis gevind. Dit opsigself het n verduideliking van sy kant geverg. Verder is daar ook die getuienis van Sechaba Phafuli, Vernon Mekgwe sowel as die onderskeie selfoonstate wat nie net beskuldigde 1 in die

31 Bladsy 31 Kuruman omgewing plaas op die tersaaklike tye te wete 11 Mei 2004 en 15 Mei 2004 nie, maar wat hom direk inkrimineer vir soverre dit die voorafbeplanning en die uitvoering van die rooftog aangaan. Ek het alreeds aangedui dat ek Sechaba Phafuli se getuienis sonder voorbehoud aanvaar. Sy getuienis teen beskuldigde 1 word gestaaf deur die selfoonstate sowel as deur Vernon Mekgwe en die vonds van bewysstukke 2 en 4 in beskuldigde 1 se huis. Ek het derhalwe geen twyfel hoegenaamd nie dat die onweerspreekte Staatsaak duidelik bewys dat beskuldigde 1 aandadig was aan die gewapende roof sowel as die aanvalle op die drie sekuriteitswagte. Ek kan net so wel op dié stadium met n betoog wat deur Mnr. Van Eck gevoer is namens sy kliënte, te wete beskuldigde 2 en 6 wat die aanklagtes 2, 3 en 4 betref, te wete poging tot moord. Hierdie betoog affekteer die posisies van al die beskuldigdes. Hy het aangevoer dat die aanvallers nie kon geweet het hoeveel persone in die voertuig was nie en dat hulle hoogstens bewus kon gewees het van die bestuurder van die sekuriteitsvoertuig. Gevolglik, so voer hy aan, kan daar slegs n skuldigbevinding wees op een aanklag van poging tot moord. Hierdie betoog slaan heeltemal die bal mis hierdie aanvallers het duidelik ten doel gehad om deur direk op die sekuriteitsvoertuig se venster aan die bestuurderskant te vuur en die sekuriteitsvoertuig met hul eie voertuig te stamp sodat dit omgeslaan het, enige en alle insittendes binne die

32 Bladsy 32 sekuriteitsvoertuig te dood ten einde die geld te bekom. Hierdie is n klassieke geval van dolus indeterminatus, na my mening. Opsommenderwys dus is ek heeltemal tevrede dat beskuldigde 1 skuldig is op die eerste vier aanklagte. Mnr. Nekosie het ten aansien van al die beskuldigdes heeltemal tereg toegegee dat die misdrywe in aanklagtes 5 en 6 nie bewys is nie. Daar is naamlik geen bewys hoegenaamd voor hierdie Hof, welke indien enige van die beskuldigdes hierin n R1 geweer of ammunisie wat daaruit afgevuur is besit het nie. Ek wil sover gaan om te bevind dat daar glad nie eens bewys is dat n R1 geweer op die toneel was nie. Die vermoede van Sechaba Phafuli dat die langwerpige voorwerp in die oranje kleurige plastiek seil wel n geweer was, is heeltemal onvoldoende om n skuldigbevinding uit te bring. Verder is daar ook geen getuienis deur enige deskundige voor my dat die 7.62 kaliber patroondoppies wat op die toneel en in die bakkie gevind is, afkomstig is van n R1 geweer nie. Die toegewing deur Mnr. Nekosie in dié verband is derhalwe heeltemal korrek. 26. Beskuldigde 2. Beskuldigde 2 word geïnkrimineer deur die getuienis van Sechaba Phafuli, Excellent Mekgwe en James Kgatlhane sowel as Vernon Mekgwe. Verder is daar ook die selfoonstate van hom en die andere wat bykomend die legkaart van die Staat se saak teen hierdie beskuldigde voltooi. Beskuldigde 2 se getuienis was van uiters swak gehalte. Alhoewel

33 Bladsy 33 hy konsekwent by sy weergawe gehou het, kan sy weergawe net eenvoudig nie redelik moontlik waar wees nie. Sy bewering dat hy Kuruman gereis het op die tersaaklike tye te wete 11 Mei 2004 en 15 Mei 2004 om klere te verkoop is net té toevallig om waar te wees. Verder is sy verduideliking oor die vele selfoonoproepe tussen hom en beskuldigde 6 wat in dieselfde voertuig gereis het geheel en al ongeloofwaardig. Dit grens eintlik aan die absurde. Ek het geen huiwering om sy getuienis te verwerp as vals bo redelike twyfel nie. Ek is tevrede bo redelike twyfel dat beskuldigde 2 ten volle deel gehad het aan die voorafbeplanning en uitvoering van die gewapende roof sowel as die poging tot moord op die drie sekuriteitswagte. 27. Beskuldigde 3. Beskuldigde 3 is in n heeltemal ander posisie as sy mede beskuldigdes. Mnr. Nekosie het met n moedige poging aangevoer dat hierdie beskuldigde skuldig bevind behoort te word as begunstiger op aanklag 1, te wete roof met verswarende omstandighede. Sy argument lui as volg: hierdie beskuldigde het een of ander voorwerp, vermoedelik n vuurwapen verskaf ter uitvoering van die roof en is na terugontvangs daarvan beloon met geld. Die probleem met hierdie argument is dat die hoogwatermerk vir die Staat se saak in die getuienis van Sechaba Phafuli te vinde is waar hy gesê het dat hy nooit gesien het wat binne die oranje kleurige sak is nie en dat hy bloot vermoed het dat dit n vuurwapen is. Selfs al bevind ek dat beskuldigde 3 gedeel

34 Bladsy 34 het in die buit, maak dit hom steeds nie skuldig as n begunstiger nie. Die vraag ontstaan onmiddellik wat was die quid pro quo vir die geld wat hy agterna ontvang het? In die omstandighede meen ek dat daar aansienlike twyfel is of beskuldigde 3 voldoen aan die definisie van n begunstiger in ons reg te wete iemand wat n handeling verrig ten einde die pleging van n misdryf te bevorder. In die omstandighede moet hy die voordeel van die twyfel kry. 28. Beskuldigde 5. Die getuienis teen beskuldigde 5 is oorweldigend. Sy vingerafdruk is op die geabandoneerde Mazda bakkie te Wrenchville begraafplaas gevind omstreeks 19:00 op Saterdag 15 Mei 2004, d.w.s. die dag van die roof. Dié vingerafdruk was baie vars, d.w.s. nie ouer as 12 ure nie. Dit plaas beskuldigde 5 op die bakkie wat gebruik is in die rooftog omstreeks 07:00 die oggend. Die beskuldigde se verduideliking daarvoor is geheel en al ongeloofwaardig en kan met groot gemak verwerp word as vals bo redelike twyfel. Bowendien en in elk geval, al word sy verduideliking aanvaar as redelik moontlik waar beteken dit dat hy sy vingerafdruk onskuldiglik in die omruil van motorbande op die bakkie aangebring het die vorige dag, te wete Vrydag 14 Mei Dit verskaf dus geen verduideliking hoe sy vingerafdruk daarop beland het op min of meer die tyd wat die bakkie gebruik is gedurende die roof nie. Verder is daar natuurlik die getuienis van Sechaba Phafuli en Vernon Mekgwe wat dié beskuldigde direk