СТОПАНСКА КОМОРА НА МАКЕДОНИЈА

Transcription

1 СТОПАНСКА КОМОРА НА МАКЕДОНИЈА БИЗНИС ИНФО 1 Членка на: Број 45 од контакт call центар (02) Текстилците и кожарците на слатки маки, од почетокот на годинава со работа преку глава ПОВОЛНИ КРЕДИТИ И ПОНИСКИ ЦАРИНСКИ СТАПКИ ЗА ДА CE ИСКОРИСТИ КОНЈУНКТУРАТА

2 2 БИЗНИС ИНФО ПОДВЛЕЧЕНО ЈАВЕН ИНТЕРЕС Е СУБВЕНЦИОНИРАЊЕТО НА ПАТНИОТ СООБРАЌАЈ Со кредитот од Светска банка, кој изнесува околу 9 милиони евра, модернизиравме две електрични локомотиви и уште четири маневарски локомотиви. Завршуваме со набавката на 36 товарни плато-вагони. Од државниот буџет не можат да се одвојуваат средства за инвестиции во железницата, тоа не е согласно постојните закони. Оттаму само се одвојуваат средства за компензација за надоместокот за пристап до пругите, еден вид патарина. Тоа е субвенционирање на патничкиот сообраќај оти е од јавен интерес и не е профитабилен како товарниот транспорт. Ова го прават речиси сите земји, со субвенционирање ги покриваат загубите од патничкиот транспорт во интерес на граѓаните, за да бидат ниски цените на превозот. Владата годинава планира околу 3 милиони евра за тоа. (Оливер Деркоски, директор на Македфонски железници транспорт ) НЕ СУМ ОПТИМИСТ ДЕКА ЌЕ ИМА НОВИ РАБОТНИ МЕСТА Во одредени гранки се гледа позитивен напредок, но тоа не значи дека ќе има идни вработувања. Пресреќни би биле ЗЛАТЕН ПАРТНЕР ако се задржат и сегашните работни места. Не плаши најавата за нова рецесија. Моментниот тренд предизвикан од енормните поскапувања е негативен и ќе предизвика намалена побарувачка и неконкурентност на нашите производи на странските пазари. Двапати е повисока цената на нафтата, имаме поскапа струја, сето тоа влегува во трошоцити на производството и ја зголемува цената на ф и н а л н и о т производ. Не сум оптимист дека ќе има нови работни места. Затоа бараме државата да субвенционира и да помага одредени извозно ориентирани гранки, за нашите производи да бидат конкурентни на странските пазари, за економијата да закрепне за да се задржи работната сила и да не дојде до нови отпуштања. (Димитар Стојановски, претседател на Организацијата на работодавци на Македонија) КОНКУРЕНЦИЈАТА ЌЕ НЕ ИЗБРИШЕ ОД ДОМАШНИОТ ПАЗАР! Според она што го имаме како искуство за спојување и превземање на компании на Балканот, повторно компаниите од Македонија ја губат битката со компаниите од соседството. Овде причините можеме да ги поделиме на три аспекти. Првиот аспект е што странските компании кои сакаат да го прошират својот бизнис на Балканот немаат доволно информации за нашите компании, за нашиот пазар и што во нивните очи, нашата држава има негативен имиџ. Вториот аспект е што, во споредба со соседните држави, немаме атрактивни ресурси и соодветна инфраструктура. Третот аспект е можеби најважен, а тоа е што нашите компании не се расположени за спојување и превземање поради н е д о в о л н а т а свесност од б е н е ф и ц и и т е кои можат да ги добијат сопствениците. Ова е поради тоа што во глобала, нашиот м е н а џ м е н т не преферира транспарентност во работењето, имаме ниско ниво на менаџерско знаење, страв од губење на контрола врз фирмата со која управуваат и нашите менаџери нереално си ги преценуваат своите можности. Се на се, ниското ниво на менаџмент е сериозен проблем на македонското стопанство воопшто и доколку во најблиска иднина не се подигне свесноста за потребата од доусовршување и обуки на менаџерскиот кадар, конкуренцијата од соседството ќе не збрише и од домашниот пазар, а да не зборуваме за освојување на нови пазари. (Зоран Витанов, економист и советник) ПРЕМИУМ Покровители Златен партнер за 2011 година Покровители на

3 Здружението за текстилна индустрија и конфекција при Стопанската комора на Македонија и покрај евидентниот пораст што го бележи текстилната индустрија од средината на октомври 2010 година повторно бара плаќање на придонесите врз основа на остварената плата, а не врз минимално одредената плата во државава.покрај тоа, Здружението бара и подобри услови за финансирање на набавката на репро материјали и намалување на царинските стапки за увоз на репро материјали од Кина. Ова беше истакната на редовната прес конференција во Стопанската комора на Македонија, овојпат на тема Актуелни состојби во текстилната индустрија во поглед на зголемениот обем на работа и нарачки од странство ( година). - Од почетокот на октомври лани се зголеми бројот на нарачки во конфекциите во државава за разлика од 2009 БИЗНИС ИНФО 3 АКТУЕЛНО Текстилците и кожарците на слатки маки, од почетокот на годинава со работа преку глава ПОВОЛНИ КРЕДИТИ И ПОНИСКИ ЦАРИНСКИ СТАПКИ ЗА ДА CE ИСКОРИСТИ КОНЈУНКТУРАТА Во македонската текстилна индустриија најзастапено е лон производството кое во извозот на облека учествува со 93 отсто. Во македонската текстилна индустрија работат околу 40 илјади работници или околу 40 отсто од вкупниот број на вработените во преработувачката индустрија. Тие остваруваат отсто од вкупниот извоз на Македонија во странство. Просечната нето плата на текстилните работници изнесува денари. Ангел Димитров Кон барањата на Здружението на текстилци се приклучува и Здружението за кожна индустрија при СКМ, кое исто така бележи раст во изминатиов период. Кожарско преработувачката индустрија во 2010 година извезла 86 милиони долари, од кои 74,6 милиони долари се извоз на обувки, а додека увезла 63 милиони долари или 32 милиони голари увоз на обувки Покрај двете барања, Здружението за кожна индустрија бара и намалување на нелојалната кокуренција при увоз на обувки од Кина и спречување на набавката на обувки по цена од две евра по парче од Кина. Како пример ја посочуваат Бугарија каде не смее да се увезуваат обувки со цена пониска од седум евра по парче. и почетокот на 2010 година кога имаше намален извоз, помалку работа и договорени нарачки и намалување на бројот на вработените во текстилната индустрија. Сепак, остануваме на нашите претходно искажани барања за плаќање на придонесите и намалување на царините за увоз на репро материјали од Кина и нудење подобри кредити за таа намена, рече Ангел Димитров, претседател на Здружението за текстил и текстилна индустрија при Стопанската комора на Македонија. Како главни причини за позитивниот тренд во текстилната индустрија во Македонија тој ги истакна зголемената внатрешна побарувачка во Кина како резултат на зголемувањето на стандардот и избегнувањето на производство во помали серии. Настаните во арапските земји, посочи, исто така позитивно влијаат врз текстилната индустрија во Македонија и има најави од странски компании за префрлање на производството од Египет и Мароко во земјава со што компаниите се оптимисти и за оваа година очекуваат зголемување на вработеноста. Многу е битно, да се намали царината за увоз на репро материјали од Кина и да се доделуваат кредитни линии со поповолна каматна стапка за таа намена. На тој начин, како што рече, ќе се овозможи директен увоз од Кина што ќе продонесе за подобра конкурентност на македонскиот текстил и поевтино производство. Бројки и факти: Текстилната индустрија во Република Македонија БРЕНДОВИ СЕ ШТЕ НЕ СЕ ШИЈАТ! Текстилната индустрија во Република Македонија е од особено значење, како по бројот на вработените, така и според извозот, како и сектор во кој особено дојдоа до израз претприемничките иницијативи, кои создаваат солидна материјална основа. Кај нас во текстилната индустрија, преовладува,,лон,, работењето, кое се сведува главно на шиење како еден од најнедоходовните видови на соработка со странските партнери кое во вкупниот извоз лон работењето учествува со околу 93%, а на класичното производство на извоз отпаѓа 7%. Оваа гранка вработува околу илјади работници кои отпаѓаат околу 10-12% од вкупниот број на вработени и околу 40% од вработените во преработувачката индустрија, а додека во извозот учествива со околу 20-22% во вкупниот извоз на земјата. Според статистичките податоците извозот на текстилни производи во 2010 година достигна 650 милиони долари и е на истото ниво во однос на 2009 година, а додека увозот изнесува околу 500 милиони долари. Според контактите со текстилните компаниите, тие се задоволни од најновиот развој на настаните во поглед

4 4 БИЗНИС ИНФО ИСКУСТВА на зголемување на нарачките, кој тренд почна некаде од средината на октомври 2010 година. Порастот на нарачките од партнерите од западно европските земји се должи, пред се на побарувачката на Кина, каде домашните компании не можат да ги задоволат домашните потреби, а и како резултат на тоа што ги одбегнуваат помалите нарачки кои тие се селат во други земји, а секако дека влијание имаат и случувањата на Блискиот Исток и Северна Африка, каде европските компании веќе бараат соработка со компании од нашиов регион вклучувајќи ја и Македонија. Компаниите од двете индустрии се оптимисти и за оваа година очекуваат зголемување на вработеноста, каде и дел компании од штипскиот регион чувствуваат недостиг на работна сила. Како клучни проблеми кои сеуште ја оптоваруваат оваа стопанска гранка се: - Високи фискални, парафискални и социјални давачки при исплата на плати. Поради трудоинтензивноста на дејноста, зафаќањата од бруто платите на вработените се значителни и во голем степен се повисоки од повеќето земји во окружувањето.на пример зафаќањето од Бруто платата на преработувачката индустрија Хрватска изнесува пример 27,4 %, во Србија 27,8, а кај нас 32% ДОСТИГНУВАЊА Никола Златанов, докторант на Факултетот на Британска Колумбија во Ванкувер, Канада со признанието Најмлад научник ИСТРАЖУВАЧКИ ИНТЕРЕСИ ФОКУСИРАНИ НА БЕЖИЧНИТЕ ТЕЛЕКОМУНИКАЦИИ Дваесет и осумгодишниот магистер Никола Златанов и докторант на Универзитетот на Британска Колумбија е добитник на наградата Најмлад научник за 2010 година што Претседателот на Република Македонија ја доделува за врвни научни достигнувања. - Инестицијата во образованието и науката е најдолготрајна и најисплатлива. Иднината на нашата наука лежи во благовремената поддршка на сите млади кои се занимаваат со наука и во верификација на нивните постигнувања. Затоа како претседател на Република Македонија преку процесот на избор и доделување на признанието Најмлад научник сакам да дадам придонес кон поддршката за развој на младата научна мисла, како што наведува МИА, на доделувањето на наградата претседателот Ѓорге Иванов. - Радува фактот што Златанов се определил со својата работа да продолжи во Македонија откако ќе докторира во Канада и тоа влева надеж дека тој пример ќе го следат и останатите млади научници и ќе се одлучат да творат под македонско сонце. Никола Златанов по добивањето на наградата истакна дека при што во текстилната индустрија 34%, како резултата на повисоката основица за пресметка на придонесите за задолжително социјално осигурување ((50% од просечната плата во РМ во претходниот месец), во спореба со реално исплатената плата.. - Банкарските гаранции дополнително ги отежнуваат условите за стопанисување и непотребно ги зголемуваат трошоците на извозниците - Странските директни инвестиции во текстилната индустрија се карактеризираат со отсутност на воведување на повисоки технолошки решенија во производствените процеси, на подигање на производството на повисоки фази на доработка и истите, во основа, се сведуваат на лон работење. - Нелојалната конкуренција од увозот на стоки без царина Клучно прашање кое е иницирано и на истото треба да се обрне посебно внимание е како лон производството да го претвориме во класичен извоз како би извезувале домашни брендирани производи, кое прашање ќе биде разговараме на наредниот состанок со министерот за економија со што државата би им помогнала на компаниите. посакува во Македонија да се отвори академски фронт, со зголемување на бројот на научни публикаци во реномирани списанија што заедно со развојот на научната мисла ќе го подигне нивото на развиеност на македонското општество. На објавениот повик за учество за наградата се јавиле 17 млади научници со 20-тина научни трудови. Наградата се доделува првпат, а треба да стане традиционална. За неа можат да конкурираат млади научници до 30 години. Никола Златанов е роден 1983 година. Дипломирал во 2007, а магистрирал во 2010 магистрирал на Факултетот за електротехника и информациски технологии при Универзитетот Свети Кирил и Методиј. Од ноември 2008 до јуни 2010 година бил вработен во МАНУ, а од септември 2010 е докторант и асистент истражувач на одделот за електротехника и компјутерско инженерство на Факултетот на Британска Колумбија во Ванкувер Канада каде ја добива најпрестижната награда што се доделува за докторанти. Неговите сегашни истражувачки интереси припаѓаат во генералното поле на бежични телекомуникации. Присутни на доделување на признанието беа голем број високи претставници од универзитетите во Република Македонија, претставници од бизнис асоцијациите и други гости. На настанот учествуваше и генералниот секретар на Стопанската комора на Македонија, м-р Јелисавета Георгиева.

5 Собрание на Групацијата на меѓународните шпедитери и логистички оператори МИФА БРОЈНИ БЕНЕФИТИ ЗА БИЗНИС-СЕКТОРОТ -Бенефитот од функционирањето на МИФА го почувствуваа не само шпедитерите и логистичките оператори, туку и пошироката бизнис-заедница. Ова беше оценката на членовите на Групацијата на меѓународните шпедитери и логистички оператори МИФА при Стопанската комора на Македонија што ја дадоа на седницата на годишното Собрание на Групацијата, што се одржа на година и на која беше направен осврт врз бројните активности што беа реализирани во изминатиот среднорочен период. На седницата, којашто беше реализирана во два дела, конститутивен и работен дел, за нов претседател на МИФА во наредниот петгодишен период едногласно е избран Ѓино Шкријељ, од Викторијашпед - Скопје. Тргнувајќи од определбата за перманентно подобрување на масовноста на Групацијата и нејзино поцврсто окрупнување во коешто својот интерес ќе го остваруваат сите стопански субјекти коишто се занимаваат со шпедитерска и логистичка дејност од земјата, без разлика на нивната организациона припадност во некоја од другите форми на шпедитерско организирање во земјата, при изборот на членови на Управниот одбор (11 членови) се прифати предлогот во неговиот состав да има по еден претставник и од шпедитерските асоцијации на Комората на Северозападна Македонија и од Сојузот на стопанските комори. Во расправата за бројните активности, што беа реализирани преку Групацијата во изминатиот петгодишен период, особено беа нагласени: успешното организирање на 9. Конгрес на меѓународните шпедитери и логистички оператори од Југоисточна Европа, што се одржа во Охрид; перманентната соработка со Царинската управа на Република Македонија, како значаен стратешки партнер на МИФА; реализирањето на серија едукативни семинари во поголемите стопански центри во земјата за разни актуелни теми од царинското и надворешно-трговското работење; активното учество во работата на Советодавното тело при Царинската управа, преку што се придонесе за покренување иницијативи за надминување на значајни актуелни проблеми и отворени прашања; измената на член 32 од Законот на трговија на иницијатива на Групацијата, на кој начин се издвои инспекциската контрола од претцаринската постапка, што придонесе за забрзување на царинските формалности; а БИЗНИС ИНФО 5 како посебно значајна беше нагласена активноста што на иницијатива на Групацијата, Уставниот суд на РМ донесе одлука за укинување на одредени членови од Царинскиот Закон (член 4), со што се придонесе да се надминат одредени проблеми од законодавно-правна природа кои задираа во егзистенционалното функционирање на голем број шпедиции во земјата. Од приоритетните активности на кои МИФА ќе им посвети посебно внимание во наредниот период особено беа нагласени: натамошното омасовување на членството; следење на состојбите и иницирање на предлози за надминување на тековните проблеми и отворените прашања во дејноста; унапредување на соработката со надлежните државни органи и институции, особено со Царинската управа на Република Македонија и отстранување на утврдените слабости во соработката; одржување континуитет во соработката и членствoто со меѓународната шпедитерска организација ФИАТА и со другите сродни европски и регионални организации (CLECAT и др.); активно учество во работата на Консултативниот комитет на националните шпедитерски асоцијации на земјите од Југоисточна Европа; активности за организиран настап на членовите на Групацијата на семинари, едукации, конгреси и други манифестации во земјата и во странство; одржување на двојазичен сајт на Групацијата - org.mk; активна улога во работата на Советодавното тело при Царинската управа; продолжување на започнатото традиционално годишно свечено одбележување на Денот на Шпедитерите и др. Во расправата за актуелните состојби и проблеми, посебно беше истакнат проблемот што произлегува од примената на Законот за превоз во патниот сообраќај, во делот на превозот на стока за сопствени потреби, којшто негативно се рефлектира врз тековното функционирање на шпедитерската дејност. Согласно овој закон, како превоз на стоки за сопствени потреби се смета превозот при што стоките што се превезуваат се во сопственост на превозниците или се од нив произведени и продадени, дадени во обработка или доработка, поправка или од нив се дадени на складирање и сл. Во пракса, шпедитерските компании не се сопственици на стоките што ги превезуваат со своите превозни средства, туку тоа се стоки на компании-коминтенти на коишто им се врши шпедитерска или логистичка услуга.. Со ваквото законско решение на шпедитерите им е стеснето полето во вршењето на нивната основна шпедитерска и логистичка дејност, односно им се ускратува можноста покрај организацијата на превозот да може да се јават и како превозници на стока со сопствени возила на одредена дестинација за потребите на своите коминтенти (превоз од едно царинско складиште до друго или од царинско складиште до корисникот и обратно). Решението што законодавецот го нуди за надминување на ова отворено прашање, преку формирање на нова фирма, не кореспондира со логиката гледано од аспект на широката дејност што шпедицијата ја има како архитект на превозот и трговијата, како и од административно-трошковен аспект за самите компании. Поради комплексноста на проблемот, а во насока на надминување на неговото негативно влијание врз шпедитерската дејност, беше заклучено ова отворено прашање да биде поставено на разгледување од страна на соодветните владини институции. Митко Митевски РЕКАПИТУЛАР

6 6 БИЗНИС ИНФО КОМОРСКИ АКТИВНОСТИ Групација за производство и преработка на пластични маси уште еднаш потсетува ПЛАСИЧНИТЕ КЕСИ ЗАБРАНЕТИ, БИОРАЗГРАДЛИВИТЕ БЕСПЛАТНИ! Во Службен весник на РМ број 29 од 8 март 2011 година, објавена е Наредбата за забрана за ставање во употреба на кеси за транспорт на стоки изработени од пластични маси во продавници, деловни простории, зелени пазари и посебни пазари каде што се врши трговија на мало на прехранбени производи и во продавници и киосци каде се врши трговија на мало на ситни производи за лична потрошувачка. Наредбата влезе во сила со денот на објавувањето во Службен весник на РМ, поточно на 8 март 2011 година. Новина во Наредбата е дека биоразгдарливите кеси, произведени соодветно пропишаните стандарди за биоразградливост може да се ставаат во употреба без плаќање надомест од страна на потрошувачите. Согласно Наредбата, управителите на продавници, магацини, складови, деловни простори, зелени пазари и посебни пазари каде што се врши трговија на мало на прехранбени производи кои ставаат во употреба биоразградливи кеси произведени соодветно пропишаните стандарди за биоразградливост, на видно место во своите простории треба да истакнат известување дека кесите кои ги ставаат во употреба се биоразградливи кеси произведени соодветно пропишаните стандарди за биоразградливост. Измената на Наредбата ја иницираше Групацијата за производство и преработка на пластични маси при Стопанската комора на Македонија. При поднесување на инцијативата, членките на Групацијата истакнуваа дека остануваат на определбата за потребата за запазување на јавниот интерес во управувањето со отпад и заштита на животната средина преку намалување на отпадот од пластични каси, но сознанијата и искуствата од други земји покажуваат дека пластичните кеси произведени од биоразградливи материјали немаат штетно влијани врз животната средина. Врз основа на овие активности и најавата од надлежното Министерство за прифаќање на барањето на Групацијата, дел од производителите се ориентираа кон производство на биоразградливи кеси, кои веќе се наоѓаат во употреба. З. Мешкова Здружението за комунални дејности со барање ИЛИ ИЗМЕНИ ИЛИ ПОДГОТОВКА НА НОВ ЗАКОНОТ ЗА ГРОБИШТА Управниот одбор на Здружението за комунални дејности расправаше за проблемите во имплементација на Законот за гробишта ( година). При тоа беше посочено дека Законот, кој е на сила од 1 јануари 2009 година, има многу недостатоци коишто создаваат проблеми во неговата примена. На состанокот беа посочени конкретни членови од Законот кои се спорни и го отежнуваат работењето на претпријатијата. На седницата учество земаа и претставници од Државниот комунален инспекторат. Заеднички беше констатирано дека актуелниот Закон за гробишта во некои членови тешко се применува и затоа е потребна измена на членови од Законот, па дури и креирање на комплетно нов закон. Управниот одбор одлучи да се формира комисија од неколку фирми кои ќе изработат иницијатива за измена на Законот за гробишта. Даниела Михајловска Василевска Одржан семинар на Групацијата на автомобилската индустрија ОСНОВИ НА ПРОДАЖБА НА ДЕЛОВИ ЗА ПРВО ВГРАДУВАЊЕ ВО АВТОМОБИЛСКАТА ИНДУСТРИЈА На година, во организација на Групацијата на автомобилската индустрија при Стопанската комора на Македонија, a во соработка со Автомобилскиот кластер на Македонија, беше одржан Првиот семинар на тема: Основи на продажбата на делови за прво вградување во автомобилската индустрија. Семинарот се организираше со поддршка на Проектот Промоција на инвестициите и извозот, кој се спроведува од страна на Германското друштво за интернационална соработка (GIZ) по препорака на германското сојузно Министерство за економска соработка и развој (BMZ). На семинарот од страна на Олаф Хенкер, консултант на GIZ, кој е специјализиран за проблематиката на автомобилската индустрија, беа презентирани и обработени преку практични примери процесите на набавка кај производителите и добавувачите, начините на соработка со европските компании, како и новите трендови во автомобилската индустрија. Беа третирани искуствата во поддржувањето на автомобилските добавувачи од регионот на Југоисточна Европа во нивното приклучување во глобалните синџири на набавка за прво вградување во глобалната автомобилска индустрија, производители на специјални автомобили, како и вклучувањето на производителите на делови и нивното приспособување за прво вградување. Учесниците на семинарот се запознаа со процесот на набавки во автомобилската индустрија, фазите кои водат до склучување на договор, целите и пристапот на производителите на возила во текот на процесот на набавка, со проблеми и специфични ситуации во процесот на испорака на делови за прво вградување, дистрибуција на резервни делови и потрошни материјали, усогласување на цените, големи варијации во моделите, подобрувања во моделите и кои информации се важни за проиводителите на делови. На семинарот бреа прикажани и презентирани искуствата на Форд во производството и составување на мотор и производствениот процес на BMW. Војкан Николовски

7 ИЗДВОЕНО СТРУКТУРАТА НА РАЗМЕНАТА СЕ МЕНУВА НА ПОДОБРО Вклучувањето на Џонсон Мети и Џонсон контрол во реалното рефлектирање на структурата на производствените компании во Македонија е еден од показателите дека македонската индустрија не е всушност во негатива, туку во позитивна зона еден подолг период. И ако се погледнат податоците и за крајот на минатата година и со оваа ревидирана основица, каде се БИЗНИС ИНФО 7 ИЗДВОЕНО ДОБРО ЗА БУЏЕТОТ, ЛОШО ЗА СТАНДАРДОТ И ИНФЛАЦИЈАТА Поскапувањето на цената на нафтата на светските берзи е добредојдено за Владата, бидејќи тоа значи дополнително полнење на буџетот и поголеми приходи од планираните. Но, лошо е за стандардот на граѓаните и за инфлацијата. Секогаш кога поскапуваат дериватите, се активира спирала, која предизвикува корекција на цените на повеќе вклучени овие претпријатија кои реално работат во земјата, таа покажува позитивни движења. Во февруари според информациите од Џонсон мети е рекорден месец за нивото производство и тие за оваа година најавуваат обрт од 300 милиони евра што е една фантастична мерка која ќе помогне во две насоки. Прво, побрзо да дојде до преструктуирањето на македонската економија, оној процес за кој долги години зборуваме како треба да се случи преструктуриање на економија и ова е токму поиказател како се случува преструктуирањето и во делот на производството и во делот на извозот. Ако се погледне структурата на увозот и извозот од годинава не е веќе нафатата и автомобилите главна позиција на страната на увозот, туку тоа е платината и легурите слични на платина што се користат во производство на катализатори, а на извозна страна катализгаторите што ги произведуваат овие компании, пред се, Џонсон мети се пак главен извозен производ во првиот месец од годината. производи чие производство или транспорт се заснова на користење на нафтата или нафтените деривати. И покрај тоа што се работи за нешто што е изнудено однадвор, односно независно од внатрешни влијанија, Владата е секогаш одговорна за ваквите ситуации. Таа законски треба да се грижи за одржување на нивото и пораст на стандардот на граѓаните, односно треба да предвиди што ќе се случи и кои групи граѓани ќе бидат на удар од високите цени на нафтата. Потоа, треба да преземе мерки за да ги ублажи последиците. Тоа значи дека треба да ја подобри социјалната политика. (Мирољуб Шукаров, професор на Универзитетот на Југоисточна Европа) (Зоран Ставрески, вицепремиер и министер за финансии во Владата на Република Македонија)

8 8 БИЗНИС ИНФО ПОКРОВИТЕЛИ И ЧЛЕНКИ НА КОМОРАТА Соработката на Филип Втори со познатиот педијатриски кардиохируршки центар од Гисен во Германија вроди со плод ЗА ПРВПАТ ОПЕРАЦИИ НА ДЕЦА СО ВРОДЕНА СРЦЕВА МААНА на отворено срце, над 400 операции кај пациенти со вродени срцеви маани во адултна возраст и 200 интервентни процедури на корекција на вродени срцеви маани. Три кардиохируршки операции кај пациенти со вродена срцева маана во детска возраст првпат беа изведени во Македонија во Специјалната болница по хируршки болести Филип Втори на 11-ти овој месец, соопштуваат од Болницата. - Операциите беа од типот на затворање вроден дефект на преградата меѓу двете преткомори. Преткоморниот септален дефект поради местото и димензиите што ги имаше не даваше услови да биде затворен со интервентна процедура кај сите три деца. Првото дете беше момче на возраст од 14 години од Струга, второто девојче на 5-годишна возраст од Скопје и третото девојче на 8,5-годишна возраст од Витина, Косово. Децата се во комплетна стабилна состојба, веќе мобилизирани и вратени во нормална форма на живот, - вели д-р Жан Митрев. Од Специјалната болница Филип Втори истакнуваат дека успешно изведените операции се резултат на соработката започната во 2003 година со Универзитетската Клиника за педијатрија и познатиот педијатриски кардиохируршки центар од Гисен, под раководство на проф. д-р Дитмар Шранц, кои направиле темелна обука и подготовка на целокупниот медицински персонал во Филип Втори за предоперативна подготовка, оперативно и после оперативно лекување на вродени срцеви маани во детска возраст. - Со последните операции на деца со вродена срцева маана Филип Втори уште еднаш ја обележа новата ера на развој на медицината во Македонија, негувајќи го најчувствителното во државата, а потесно и на секое семејство - здравјето на децата. Единаесет години ни беа потребни да создадеме услови и да обезбедиме адекватна едукација, искуство и темелност за овој почеток, - додава Жан Митрев. Специјалната болница Филип Втори за своето 11- годишно постоење има изведено над операции Виталиа од Скопје со нови производи ЖИТНИ ПЛОЧКИ ЗА ПОДОБАР ИМУНИТЕТ Житни плочки од портокал со прелив од чоколадо, како и со црвени овошја и прелив од јогурт се новите производи на Виталиа. Во компанијата истакнуваат дека кај нас се става на маргините на секојдневниот живот, начинот на исхрана и важноста од здрава ужина. Многу малку се зборува за бенефитите на здравата ужина - високата хранливост, витамините и извор на енергија. Исто така, здравата ужина, според нутрицистите, овозможува да се регулира метаболизмот, а со тоа да се подобри целокупното функционирање на организмот, што со еден збор значи подобар имунитет. Оттаму и во Виталиа идејата да се создадат нови производи со одличен вкус, но што го носат предзнакот здрава храна. Житните плочки се погодни за деца, тинејџери, возрасни, трудници, спортисти и сите оние кои се грижат за своето здравје. Виталиа голем дел од производството насочува на извоз и тоа во европските земји, САД, Австралија, Канада и Африка, а една од ретките македонски компании кои ги има сертификатите BRC, HACCP, KO- SHER, ORGANIC BIO Cert за производство на безбедна храна под строго контролирани услови. Со донација на Рудникот за олово и цинк Саса КАЛИМАНЦИ ПОРИБЕНО СО КРАП Со финансиска и материјална помош од Рудникот за олово и цинк Саса извршено e третото годинeшно порибување на вештачкото езеро Калиманци. Членовите на Риболовното друштво Шаран од Македонска Каменица во соработка со своите колеги од Кавадарци од Тиквешкото Eзеро набавија 400 килограми рибен подмладок (крап) и го фрлија во водите на Калиманци. Каменичките спортски риболовци очекуваат ресорното Mинистерство, конечно да избере концесионер кој што ќе стопанисува со рибниот фонд во водите на Калиманци, а со тоа и да ја помогне заштитата на рибниот фонд од рибокрадци што секојдневно ловат големи количества риби, објавува МИА.

9 Презентација на двата новоотворени инвестициски фонда на пазарот на капитал КБ ПУБЛИКУМ БАЛАНСИРАН, ПАРИЧЕН И ОБВРЗНИЦИ Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија на Друштвото за управување со инвестициски фондови КБ Публикум Инвест АД - Скопје му даде дозвола да основа два нови отворени инвестициски фонда. Toa се инвестициските фондови КБ Публикум - Паричен и КБ Публикум- Обврзници. Генералниот извршен директор на КБ Публикум Инвест АД - Скопје, Горан Марковски, пред заинтересираните компании во Стопанската комора на Македонија ( ), ги презентираше постојниот инвестициски фонд КБ Публикум Балансиран и новоотворените фондови КБ Публикум - Паричен и КБ Публикум-Обврзници. КБ Публикум Балансиран по својата структура и карактеристики претставува спој на акциски и должнички фонд. Фондот е наменет за инвеститори кои сакаат да ја искористат можноста за остварување повисок принос преку делот од вложените средства на фондот во акции, но истовремено да обезбедат стабилност и сигурност на вложените средства во фондот, преку БИЗНИС ИНФО 9 БАНКАРСТВО И ФИНАНСИИ работење, соопштуваат до Банката. - Отворањето на Бизнис-центар во полошкиот регион е осоебно значајно затоа што ПроКредит Банка покажува проактивен пристап во поддршката на бизнисот на еден неконвенционален начин кој е карактеристичен за западниот свет, - изјавил д-р Фатмир Бесими, министер за економија, на свеченото отворање на Бизнисцентарот, на кој присуствуваа голем број претставници од бизнисзаедницата од регионот. ПроКредит Банка е развојно ориентирана Банка, која нуди комплетна палета на услуги и чија мисија е поддршка и развој на малите и средни претпријатија. Акционерите на ПроКредит Банка сметаат дека приватниот бизнис-сектор создава најголем број работни места и дава значителен придонес за развојот на економијата во земјата. неговите вложувања во долгорочни должнички хартии од врдност. Отворениот инвестициски фонд КБ Публикум Паричен претставува паричен фонд. Прибраните средства, паричниот фонд ќе ги вложува во депозити на банки, инструменти на пазарот на пари и краткорочни должнички хартии од вредност од најбонитетни издавачи. Кај паричните фондови, приносот се очекува да биде поголем од каматата на штедење по видување, а клиентите ваквите фондови најмногу ги користат за краткорочен пласман на вишокот на пари, односно за вложувања на период пократок од една година. Отворениот инвестициски фонд КБ Публикум - Обврзници претставува обврзнички фонд. Основни инструменти во кои ќе се инвестираат средствата на фондот се банкарските депозити, инструменти на пазарот на пари, краткорочни должнички хартии од вредност од најбонитетни издавачи, државни и корпоративни обврзници. Приносот кај овие фондови, по правило, би бил поголем од каматата на орочените депозити. Инвестициската стратегија на Фондот сугерира вложување на среден рок со однапред дефиниран период на инвестирање, односно КБ Публикум -Обврзници е наменет за инвеститори кои сакаат да ги вложат своите средства на период од над една година. КБ Публикум Инвест АД - Скопје е формиран 2009 година од страна на Комерцијална банка АД - Скопје, Публикум холдинг ДОО - Љубљана, Пом- Инвест ДД - Марибор и Форлекс С.Р.Л. Биљана Пеева - Ѓуриќ ПроКредит Банка отвори Бизнис-центар во Тетово СПЕЦИЈАЛИЗИРАНА УСЛУГА ЗА БИЗНИС-ЗАЕДНИЦАТА На 11 март 2011 година свечено беше отворен новиот Бизнис-центар на ПроКредит Банка во Тетово, кој ќе го покрива регионот на Тетово, Гостивар и околината. Отворањето на бизнис-центарот е во насока на стратешката определба на ПроКредит Банка за силна поддршка и развој на бизнис-зaедницата особено на малите и средни претпријатија. Бизнис-центарот е организиран со цел да пружи квалитетно банкарство кое ќе се темели на принципите на брзина, флексибилност, транспарентност и индивидуален пристап кон клиентите, што подразбира стручно советување и целосна поддршка за финансиското Здружение на банкарство - СООПШТЕНИЕ ЗА КОРИСНИЦИ НА УСЛУГИ ОД БАНКИ И ШТЕДИЛНИЦИ Во име на Здружението на банкарство при Стопанската Комора на Македонија, Ве информираме, дека согласно важечката законска регулатива во Република Македонија, сите банки/штедилници при воспоствување на деловен однос или вршење на трансакција спроведуваат идентификација, потврдување и ажурирање на идентитетот на клиентот. Овој процес опфаќа идентификација и потврдување на идентитетот на клиентот физичко или правно лице преку соодветни валидни документи за нивна идентификација (важечка лична карта или пасош за физички лица и тековна состојба не постара од 6 месеци за правни лица) и пополнување Апликација за идентификација/ажурирање на клиент, која во идентична форма се употребува во секоја банка/штедилница. Податоците добиени од овој процес мора да се ажурираат на редовна основа, најмалку секои 2 години. Важечката законска регулатива во Република Македонија предвидува обврска сите банки и штедилници да ја ажурираат базата на своите постојни клиенти со валидни податоци за нивна лична идентификација најдоцна до мај 2012 година. Бидејќи потврдување и ажурирање на податоците за своите клиенти на овој начин го забавува редовното работење на шалтерите во банките и штедилниците и е обемна работа, која одзема време, а со цел исполнување на горенаведените законски обврски, Здружението на банкарство при Стопанската Комора на Македонија, донесе заклучок за поставување сопствен рок за спроведување на оваа акција за ажурирање на податоци ( година) и ги повикува сите физички и правни лица во РМ кои имаат отворено сметки во банките и штедилниците, да пристапат кон истите со цел ажурирање на нивните податоци. Во насока на наведеното, најљубезно ги замолуваме и ги повикуваме, сите наши клиенти, физички и правни лица, соодветно да се идентификуваат во нивните банки и штедилници, односно истото да не го одложуваат и да го извршат при нивната наредна посета во банката/штедилницата и заклучно со да ги ажурираат своите податоци. По истекот на наведениот рок, работењето со сметките не ќе може непречено да се одвива, се до моментот на целосна идентификација и потврда на идентитетот на клиентот од страна на банката/штедилницата. Банките и штедилниците ги бараат Вашите лични податоци и податоците за вашата трансакција, единствено со цел да ги почитуваат барањата на важечката законска регулатива, без можност и дискреционо право да постапат поинаку. Воедно, сакаме да Ве известиме дека ажурирањето на овие податоци е и во Ваш интерес, бидејки банките и штедилниците ќе бидат во можност да донесат издржана одлука базирана на повеќе валидни информации и по однос на сите Ваши барања, ќе можат навремено и на точни адресни податоци да ги испраќаат месечните извештаи, соопштенијата и дополнителните материјали со кои се олеснува соработката, меѓу клиентите и нивната банка/штедилница. Со почит, ЗДРУЖЕНИЕ НА БАНКАРСТВО ПРИ СТОПАНСКА КОМОРА НА МАКЕДОНИЈА

10 10 БИЗНИС ИНФО ЕНЕРГЕТСКА ЕФИКАСНОСТ ИК Банка, првата зелена банка во земјава, со нови еко кредити НАМАЛУВАЊЕ НА ТРОШОЦИТЕ ЗА ЕНЕРГИЈА НА ДОМАЌИНСТВАТА И БИЗНИСОТ Со цел подобрување на енергетската ефикасност, ИК Банка ја прошири својата програма за финансирање со уште еден исклучително поволен ЕКО производ што дополнително ќе им помогне на македонските домакинства и на микро и малите претпријатија да ги намалат трошоците и потрошувачката на енергија и воедно да го намалат исфрлањето на CO2. соопштуваат од Банката. Економичен и еколошки, ЕКО кредитот е наменет за финансирање на проекти за подобрување на животните услови преку промена на топлинска изолација, врати и прозори, нови системи за греење т.е. замена на стари бојлери, соларно-термички системи за топла вода, спроведување на топлина преку нови електрични пумпи на системи за греење, внатрешен и надворешен систем за осветлување, поставување на соларни панели, како и конверзија на природен гас и други обновливите извори за користење на енергија. ЕКО кредитот ќе биде достапен за физички и за правни лица. Каматната стапка е мошне поволна и е определена на 7% годишно за кредити чиј износ достигнува до ЕУР, со рок на отплата до 84 месеци. -Со оваа нова кредитна линија ИК Банка уште повеќе ќе го прошири својот широк спектар на кредитни производи и ќе ја надополни постојната Програма за енергетска ефикасност. Сега можеме на сите клиенти, од физички лица до фирми од која било големина, да им ги понудиме придобивките од лесно и флексибилно финансирање на инвестиции за подобрување на енергетската ефикасност. Претходно овие посебни кредити не беа воопшто достапни или беа достапни само за големите фирми. Овие инвестиции самите ќе се отплатат преку заштедата на енергија и ќе ѝ помогнат на Македонија да ги постигне енергетските цели. ИК Банка е посветена на поддршката на македонското стопанство и ние се развиваме заедно со клиентите. Го зголемивме кредитното портфолио за 38.4% во 2010 и ќе продолжиме да даваме нови и софистицирани понуди на клиентите во сите сегменти, - изјави Јуџел Инан, генералниот директор на ИК Банка. Јуџел Инан Средствата за финансирање на домакинствата и локалните претпријатија, ИК Банка ги обезбеди во соработка со Green for Growth Fund, Southeast Europe (GGF) преку кредитна линија во износ од 5 милиони евра. ИК Банка, исто така ги поддржува средните и големи компании со кредитите за енергетска ефикасност со исклучително поволни услови, преку средствата обезбедени од ЕБОР. Од Банката најавуваат дека како прва ЗЕЛЕНА Банка во Македонија, во следниот период уште повеќе ќе ја зајакнат својата поддршка на населението и стопанството со пласирање на неколку новитети на пазарот. Преку поддршка на проекти за подобрување на енергетската ефиикасност, до подигнување на свеста кај потрошувачите за важноста на влијанието на екологијата во нашето окружување и зелената иднина. -Заедно со своите клиенти да го направиме светот подобро место за живеење. порачуваат од ИК Банка. Донација од УСАИД за Република Македонија ПОДДРШКА НА ПРЕТПРИЕМНИШТВОТО И ЕНЕРГЕТСКАТА ЕФИКАСНОСТ Американската агенција за меѓународен развој УСАИД денеска им додели грант во износ од над 5,1 милиони американски долари на пет македонски невладини организации за проекти за поддршка на претприемништвото и енергетската ефикасност во земјава, - објавува МИА. Тригодишен грант од 1,3 милиони САД долари доби Центарот за отворање бизнис од Битола за проектот Бизнис без граници, наменет за поддршка на новите и постојните мали бизниси во Пелагонија. Центарот за развој на претприемништвото доби грант од два милиона САД долари, а Македонската занаетчиска асоцијација за проектот Креативен бизнис доби 265 илјади САД долари. МДЦ-Ти.Нет доби грант за да продолжи со проектот за рециклирање на пластика кој успешно егзистира веќе пет години и преку кој невработените Роми од четири македонски општини заработуваат за живот. Хабитат Македонија, пак, доби грант од 1,5 милиони САД долари за спроведување на проектот за зголемување на енергетската ефикасност во 30 згради во седум поголеми македонски градови наменети за домаќинства со помали примања, како и за практична обука за учениците. - Од 1993 година Владата на САД инвестираше над милијарда долари за поддршка на целите на Македонија. Половината од тие средства се реализирани преку активностите на УСАИД за креирање работни места, намалување на корупцијата и подготовка на македонските ученици за пазарот на трудот на 21. век, - подвлекол амбасадорот на САД во Македонија Филип Рикер на прес-конференција, - а го цитира МИА. Филип Рикер Тој нагласи дека македонските невладини организации се натпреваруваа со многу организации од други земји за да добијат финансирање на овие проекти. - Преку грантови им овозможивме на многу македонски компании и НВО да бидат конкурентни на глобално ниво без да се потпираат на владина помош... Веруваме дека ефектите од новите грантови ќе бидат значајни за локалната економија и очекуваме преку нив да се отворат околу 500 нови работни места за жените, младите и членовите на ромската заедница. Во областа на енергетската ефикасност нашиот локален партнер ќе продолжи да ги покажува придобивките од инвестициите насочени кон заштеда на енергија во станбените комплекси за домаќинства со ниски примања, - рече амбасадорот Рикер. Д-р Фатмир Бесими И Министерството за економија годинава ќе одвои средства за спроведување слични програми преку домашните НВО, фондации, бизнис-центри и инкубатори. Министерот за економија, д-р Фатмир Бесими, се заблагодари за грантовите, но и на невладините организации за успешните проекти со кои конкурирале. - Малите и средните претпријатија во Македонија се многу значаен сектор бидејќи се околу 95 отсто од вкупниот број регистрирани компании и во нив се ангажирани 80 отсто од вкупниот број вработени. Тие создаваат околу 50 отсто од македонскиот БДП. Звучи парадоксално, но во услови на глобалната економска криза во Македонија се отворени нови мали и средни претпријатија, - нагласил министерот Бесими. ИСТРАЖУВАЊА Водниот потенцијал на Западен Балкан стои неискористен БАЛАНСОТ ОДИ НИЗ РЕКА Поголем дел од водниот потенцијал на земјите од Западен Балкан, пред се` во Србија, Црна Гора и Македонија, стои неискористен, оценува компанијата Енел Грин Пауер. Трите посочени земји користат само мал дел од своите водни потенцијали за задоволување на сопствените потреби и за балансирање на енергетските системи, се посочува во соопштението на компанијата. Според Енел Грин Пауер, само во Србија, според една студија изработена во 80-те години на минатиот век, има околу илјада локации на кои може да се изградат мали хидроцентрали со моќност од неколку стотини мегавати. Инвестициите на српската Влада се насочени кон изградба на 55 мали хидроцентрали со моќност помала од десет мегавати. Изградбата на овие централи, која делумно ќе биде финансирана и од Светската банка, ќе чини над 50 милиони евра, - наведува компанијата. Енел Грин Пауер посочува дека македонската Влада неодамна објави конкурс за изградба на 44 мали хидроцентрали, со што се очекува зголемување на искористеноста на водниот потенцијал на земјата. Црна Гора, исто така, планира изградба на мали хидроцентрали и за таа цел неодамна објави конкурс на кој се пријавија 15 домашни и компании од шест европски земји, наведува Енел Грин Пауер во своето соопштение.

11 МАНУ се приклучи кон мрежата ЕУРАКСЕС ПОДДРШКА НА ИСТРАЖУВАЧИТЕ ВО НИВНИТЕ КАРИЕРИ Македонската академија на науките и уметностите - МАНУ стана дел од европската мрежа на Европската комисија, ЕУРАКСЕС Истражувачи во движење. - Со презентацијата на веб-страницата ЕУРАКСЕС - Македонија, во МАНУ минатата недела, Македонија стана 37. европска држава која се приклучи кон оваа паневропска иницијатива чија цел е да ги поддржува истражувачите во развојот на нивните кариери, - соопштуваат од МАНУ. ЕУРАКСЕС Истражувачи во движење е платформа која обезбедува информации за развој на истражувачите и нивните проекти, можност за размена на информации и контакти, но истовремено претставува и центар за поддршка на истражувачите кои одат во други држави во Европа на усовршување. - Проектот ЕУРАКСЕС - Македонија има за цел да овозможи полесна интеграција на македонските истажувачи во Европа преку нивна мобилност, пренесување знаење и размена на искуство. Оваа инцијатива и приклучувањето на Македонија кон неа претставува можност за заеднички проекти со други истражувачи во Европа, развој на оваа дејност кај нас и поттикнување на едукацијата на нови истражувачи во Република Македонија, - се вели во соопштението на МАНУ. ЕУРАКСЕС Македонија ќе биде под водство на проф. д-р Љупчо Коцарев, научен секретар на МАНУ, како дел од Истражувачкиот центар за енеретика, информатика и материјали. Воведен системот за дигитални тахографи во камионскиот и автобускиот превоз ДОСЕГА ВЕЌЕ ИЗДАДЕНИ 500 КАРТИЧКИ Безбедноста на професионалните возачи на камиони и автобуси во Македонија ќе се зголеми со воведување дигитални наместо аналогни тахографи. Тоа го овозможува заокружувањето на процесот на имплементирање на одредбите од Европската спогодба за мобилни работници во меѓународниот БИЗНИС ИНФО 11 МОЖНОСТИ патен превоз. Македонија, како што било истакнато на денешната прес-конференција во Владата на министрите за транспорт и врски и за внатрешни работи, Миле Јанакиески и Гордана Јанкулоска, а пренесува МИА, од пред два дена стана дел од европската мрежа Тахонет, односно дел од европскиот систем за возачки картички. Тоа значи дека сите автобуси и камиони произведени по 1 јануари 2006 година ќе треба да поседуваат дигитален наместо аналоген тахограф, а професионалните возачи мемориски картички за управување на возилата во земјава и во странство. - Имплементацијата на европското законодавство и задолженијата поврзани со областа на дигиталните тахографи беше исклучително сложен процес кој министерствата за транспорт и врски и за внатрешни работи го спроведоа во екстремно краток рок поради фиксно определените датими зададени согласно Европската спогодба за мобилните работници во меѓународниот патен превоз, како и поради роковите зададени од страна на ЕУ, - истакнал министерот за транспорт и врски Јанакиески. Тој посочи дека преку јавно спроведена постапка и` се додели овластување на СИС Македонија сообраќај да ги издава картичките за тахографи и од 27 декември лани се доставуваат барања за издавање мемориски картички. Веќе се издадени 500 картички, а како ќе се менува возниот парк и ќе расте потребата од превоз во земјтие од ЕУ, така и ќе се зголемува бројот на издадени картички. - Дигиталните тахографи, и електронските врски и уреди кои работат во заедничка корелација како и мемориските картички за дигитални тахографи се уредите и средствата со кои се имплементираат овие законски обврски, а со тоа и барањата на Европската унија. Постојат четири вида на мемориски картички: возачка картичка, картичка на превозникот, работилничка картичка и контролна картичка. Возачките картички се издаваат во далеку најголем број и цената од 32 евра плус ДДВ е меѓу најниските цени кои се нудат за ваков вид на картички, подвлекол, како што цитира МИА, министерот Миле Јанакиески. Возачката картичка е наменета за професионалните возачи кои учествуваат во внатрешниот и меѓународниот патен сообраќај и со неа се регистрира работното време на возачите и мобилните работници и времето на управување на возачите со возилото. Таа има важност од 5 години. Возач може да поседува само една возачка картичка, односно секоја издадена возачка картичка се евидентира и при повторно барање за издавање на картичка доколку веќе е евидентирана не смее да се издаде. Возачите задолжително ја покажуваат на органите на надзорот. Работилничката картичка е наменета за работилниците, односно сервисите овластени за инсталирање, проверка, контрола и поправка на дигитални

12 12 БИЗНИС ИНФО ОПШТИНСКИ БИЗНИС тахографи. Со оваа картичка, работилницата при вршење на сервисирање, калибрирање, отстранување и демонтирање на тахографот врши пренос на податоци од тахографот и ги чува и за нив води евиденција. Евиденцијата е достапна за проверка на органите на надзорот. Нејзината важност е 3 години. Картичката за превозник ја користат превозниците кои задолжително на секои 28 дена симнуваат податоци од картичката на возачот и водат евиденција за времето на управување со возилото и прекините со управување и на секои 90 дена симнуваат податоци од уредот во возилото и водат евиденција за времето на возење и прекин на возењето. Податоците од евиденцијата се чуваат 2 години и се достапни за проверка на органите на надзорот. Важноста и` е 5 години. Контролните картички се наменети за лицата кои вршат надзор. При вршење на надзорот на пат, контролното лице може да симнува податоци од возачката картичка и од уредот во возилото. Контролните лица се овластени да вршат контрола и во просториите на работилниците и превозникот при што ги имаат на увид евиденциите кои овие субјекти се должни да ги водат. Важноста на картичката е 2 години. - Дигиталниот тахограф, пред да биде пуштен во употреба треба да биде правилно активиран, контролиран и правилно калибриран во овластена работилница за дигитални тахографи. Ваквите работилници ги овластува Министерството за транспорт и врски и без ова овластување тие нема да можат да се стекнат со работилничка картичка неопходна за извршување на работите на работилниците, - додал Јанакиески. Тој појаснил дека Министерството за транспорт и врски веќе има издадено едно вакво овластување, а во процес се повеќе работилници кои многу скоро ќе бидат овластени, со што нашите превозници можат задолжителните проверки на дигиталните тахографи да ги вршат на домашна територија. Министерката за внатрешни работи Гордана Јанкулоска истакнала дека од досегашната пракса се покажало дека аналогните тахографи се лесни за манипулирање и оти возачите често ги злоупотребувале. - Аналогниот тахограф не овозможуваше можност за ефикасна контрола за придржувањето на возачите кон строгата законска регулатива, а со тоа се оставаа можности за злоупотреби што во крајна линија значеа помала безбедност на сообраќајот на патиштата, споменала Јанкулоска. - Не постои можност за манипулации со дигиталниот тахограф кој ги бележи сите податоци за возачите што управувале со возилото за период од 12 месеци, сите грешки кои се случиле и сите обиди за манипулација со системот, забрзувањето, кога возлиото било контролирано. Веќе е направена обука на 700 униформирани полициски службеници од 38 станици и одделенија од областа на сообраќајот за користење и контрола на мемориските картички. Согласно Законот, професионалните возачи се должни по 4,5 часа непрекинато возење да го прекине патувањето во времетраење од барем 45 минути, а во текот на 24 часа не смее да вози подолго од 9 часа. За непридржување на овие одредби следат казни кои се движат меѓу 150 и 500 евра за пречекорување на времето на возење. Во земјите од ЕУ ваквите казни се многу повисоки. Исплатени 150 милиони денари субвенции во земјоделството НАЈМНОГУ ВО ПРИЛЕП, РАДОВИШ И СТРУМИЦА Министерството за финансии на почетокот на март исплатило над 150 милиони денари субвенции за финансиска поддршка на земјоделството. Како што соопшти Министерството, од нив, само за поддршка по обработлива земјоделска површина за поледелски култури исплатени се над 65 милиони денари, за поддршка на градинарското производство 13,3 милиони денари, за одржување на постоечки лозови насади се исплатени речиси 17 милиони денари, а за подигање нови овошни насади над 7 милиони денари. За субвенции за поддршка на сточарството исплатени се преку 42 милиони денари и тоа за обележани грла говеда, овци, кози, финансиска поддршка по грла маторици и регистрирани пчелни семејства. Само за финансиска поддршка за обележани грла овци од сите категории, исплатени се речиси 30 милиони денари. Најмногу субвенции има исплатено во Прилеп над 70 милиони денари, потоа Радовиш со 27 милиони денари, а во Струмица се исплатени 10, 6 милиони денари. - Преку финансика поддршка на земјоделството Владата на Република Македонија настојува да го поттикне овој клучен сектор во економијата, како во квантитет, така и со квалитет, се наведува во соопштението од Министерството за финансии.

13 Признанија за компаниите кои донираат во Општина Кавадарци ФЕНИ НАЈГОЛЕМ ДОНАТОР Градоначалникот на Кавадарци Александар Панов, на 40- тина поединци и фирми-донатори кои дале придонес во економскиот развој на градот, им додели благодарници и специјални признанија. Панов на присутните им се заблагодари за успешната соработка во изминатите две години и за сето она со што придонеле за поубав град, објавува МИА. - Фени е најголем донатор, меѓутоа секоја компанија одделува дел од својот профит за да донира во развојот на Кавадарци. За некоја компанија 200 илјади евра се доволна донација, но за некоја и 2000 се доволно од профитот што го остварува. Не правам таква поделба и благодарен сум што сите овие луѓе имаат позитивен однос кон заедницата, - истакнал Панов. Според него, општината со сопствениот буџет не може да достигне високи европски стандарди и затоа им се благодарни на компаниите. - Во Кавадарци од година во година се зголемува комуналната изградба. Во 2007 година имавме 31 милион денари, а оваа година над 130 милиони денари, кои одат на тендери и многу фирми добиваат. Како еден од позитивните примери кои можам да ги истакнам е Пелагонија која доби тендер за асфалтирање на улиците во градот во рамките на добрата деловна соработка и беше една од големите донатори на тампон за плоштадот и црквата во село Возарци, - истакнал Панов. Благодарници добија Фени Индустри, Кодинг, Машинокоп, Градба Промет, Урбан Инвест, ЈП Комуналец, Пелагонија инженеринг, Метал Инвест, Универзал промет, Кожувчанка, Бошава, Трасер, Планум, Имако, МИК, Сам Вел компани, Млакот Промет, АМД Страшо Пинџур, Слога пром, ВВ Тиквеш, Гиго компани, Мин екс, ГТИ, Ангропромет Тиквешанка, Алијанс уан, Јуниори и други успешни фирми од градот и пошироко. Еден милион евра грант за ХС Злетовица од Европската инвестициска банка ВТОРА ФАЗА НАВОДНУВАЊЕ И ПРОИЗВОДСТВО НА ЕЛЕКТРИЧНА ЕНЕРГИЈА Европската инвестициска банка додели грант од еден милион евра за Хидросистемот Злетовица. Средствата се наменети за подготовка на техничката документација за втората и третата фаза од повекенаменскиот систем Злетовица, односно за наводнување и производство на електрична енергија преку мини хридроцентрали. - По посетата на подрачјето кое ќе биде покриено со систем за наводнување и локациите покрај Злетовска река каде што треба да бидат изградени повеке проточни хидроцентрали, Управниот комитет на Европската инвестициска банка БИЗНИС ИНФО 13 ОПШТИНСКИ БИЗНИС донесе одлука за доделување грант на ХС З л е т о в и ц а. Договорот е пристигнат и деновиве ќе биде потпишан, изјави Стојан Миланов, д и р е к т о р на јавното претпријатие ХС Злетовица. Со парите ќе се подготви техничката документацџија за основниот проект за втората фаза, наводнување хектари земјоделско земјиште, како и еколошки елаборат за третата фаза, мали хидроцентрали. Според Миланов, ќе треба да се распише меѓународен тендер за избор на компанија која ќе работи на подготовка на техничката документација при што изборот на најповолната понуда ќе биде оставен на надлежните од ЈП Хидросистем Злетовица. За реализација на втората фаза, наводнување, потребни се 36 милиони евра, а за фазата три, мини хидроицентрали за електрична енергија, 19 милиони евра. Јапонски кредит за филтер-станица во Пробиштип СНАБДУВАЊЕ СО ВОДА ЗА ПИЕЊЕ ОД ХИДРИСИСТЕМОТ ЗЛЕТОВИЦА Советот на Општина Пробиштип донесе Одлука за задолжување на општината кај Јапонската банка за обнова и развој Џајка за обезбедување кредит за изградба на филтер-станица со која жителите на општината ќе се снабдуваат со вода за пиење од Хидросистемот Злетовица, - објавува МИА. - Одлуката ја донесовме едногласно, при што општината ќе обезбеди средства во висина од 100 илјади евра, а кредитот од Јапонската банка Џајка ќе изнесува 802 илјади евра, нагласува Тони Тоневски, градоначалник на Општина Пробиштип. - Со тоа, ќе се реши долгогодишниот проблем на жителите за обезбедување здрава и чиста вода за пиење. Општината ќе го користи кредитот на отплата од 20 години, со грејс период од три години и со поволна каматна стапка. Над 16 илјади жители на Пробиштип, Злетово и уште десетина населени места кои се приклчучени на градскиот водовод на овој начин ќе можат да си обезбедат вода за пиење.

14 14 БИЗНИС ИНФО ОПШТИНСКИ БИЗНИС Водата од Хидросистемот Злетовица е во атарот на општината, а досега не постоеја услови за нејзино користење. Со кредитот ќе се стави во функција веќе изградениот цевковод кој од водозафатот наменет за Општината Пробиштип водата ќе ја донесе до филтер-станицата, чија изградба се очекува да започне во средината на годинава. На езерото Младост крај Велес на продажба два плаца за тениски игралишта ЈАВНОТО НАДДАВАЊЕ НА 25 МАРТ На брегот на езерото Младост кај Велес ќе бидат изградени две современи тениски игралишта. Плацевите што ќе се продаваат преку јавно наддавање се во близина на хотелот Романтик, мотелот Езеро Младост и објектот на Уни проком банка. Површината на плацевите изнесува 7432 квадратни метри за едниот и 5231 квадрати за другиот плац. Продажбата, според условите, ќе биде со почетна цена од 300 денари по квадрат и платен депозит од денари за првиот и денари за вториот плац. Според условите, право на учество на јавното наддавање што ќе се одржи на 25 март годинава во просториите на Министерството за транспорт и врски имаат сите правни и физички лица од земјата и државјани на земји од ЕУ и ОЕЦД. По изборот на најдобрите понудувачи, Министерството склучува договор и се обврзува во рок од девет месеци да му обезбеди одобрение за градба од Општина Велес, а идниот сопственик објектот треба да го изгради во рок предвиден согласно одредбите на Законот за градба. По изградбата на у г о с т и т е л с к и т е и комерцијални објекти, викендиците, објектите за домување, изградбата на колекторот за отпадните води и уредувањето на плажите, велешкото езеро се` повеќе го привлекува вниманието на домашните и на странските туристи. Со изградба на две тениски игралишта и продажбата на уште триесетината плацеви наменети за угостителство езерото Младост ќе стане идеално место за одмор и рекреација не само за велешани, туку и за жителите од Скопје, Свети Николе, Штип и други градови од Македонија. Индустриска зона Исток кај Струмица ПРОДАДЕНИ СИТЕ ПАРЦЕЛИ ЗА 28,1 МИЛИОН ДЕНАРИ и метални производи и профили, погони за сушење на зеленчук и овошје, за еколошка амбалажа, за доработка на кафе и за производство на конзервиран зеленчук. Во овие капацитети очекуваме вкупно да бидат отворени над 1500 нови работни места, а само до крајот на оваа година треба да бидат вработени од 500 до 1000 лица, - изјавил градоначалникот на Струмица Зоран Заев. Со општинскиот буџет за 2011 година се предвидени средства за изградба на водоводен систем, на фекална и атмосферска канализација во зоната, како и за проширување на патот М-6 кој ќе овозможи непречен пристап за транспорт на технологија и суровини до производните капацитети. Во зоната остана само уште една слободна парцела од метри квадратни која државата ќе ја даде под долгорочен закуп на ЕВН Македонија за изградба на енергетски комплекс кој ќе ги задоволува потребите од електрична енергија. Изградбата на новата индустриска зона Исток, која по површина е втора, а според степенот на изграденост ќе биде прва во Републикава, ќе значи директен поттик за натамошен развој на аграрот и на целокупното стопанство во струмичкиот регион и пошироко. Oд струмичко лани извезени околу тони зеленчук ГОДИНАВА СЕ ОЧЕКУВА ПОРАСТ НА УШТЕ 10 ОТСТО Во текот на минатата година околу тони ран и индустриски зеленчук од струмичкиот регион беа пласирани на странските пазари, претежно во соседните, но и во земјите од Европската унија, Украина, Русија и Хрватска. Во споредба со претходната година, извозот на пиперки, домати, краставици, зелка, бостан, компир и други градинарски производи бележи пораст од десетина проценти. Во текот на 2010 година во струмичкиот регион, како што информираат земјоделските здруженија, се набрани над тони ран и индустриски зеленчук. Околу две третини од ова производство, или околу 120 илјади тони, се пласирани на европските пазари. Извозот, според нив, бележи пораст кај сите видови зеленчук, освен кај бостанот, а откупот на зеленчук, како ретко досега, лани се одвиваше без некои поголеми проблеми. Годинава се очекува натамошен пораст на извозот на земјоделски производи од струмичко, во просек за пет до 10 отсто. На штотуку завршеното јавното наддавање што го спроведе Министерството за транспорт и врски на Република Македонија, целокупното понудено градежно неизградено земјиште во новата индустриска зона Исток кај струмичкото село Сачево е продадено за вкупно 28,1 милион денари, или по 71 денар за метар квадратен, објавува МИА. - Сите 16 парцелите со вкупна површина од 396 илајди метри квадратни ги купија исто толку домашни и компании од Италија, Грција и од Германија, кои имат намера да инвестираат вкупно околу 15 милиони евра за изградба на фабрики за производство на мебел, текстилни, армиранобетонски, неметални, млечни, прехранбени, хемиски За повеќе инфратструктурни зафати Општина Струга ќе користи пари од Европската инвестициска банка ВЛОЖУВАЊЕ ОД 1,5 МИЛИОНИ ЕВРА За Општина Струга преку Европската инвестициска банка и Владата на Република Македонија за неколку инфраструктурни проекти кои треба да ги спроведе се одвоени милион и 440 илјади евра. Крајната одлука за кои се` проекти ќе бидат потрошени овие средства ќе ја донесе Советот на Општина Струга. - Во овој момент потребна ни е едногласна одлука од страна на сите советници за да може да пристапиме кон израборка

15 на комплетна апликација, со што непречено ќе може да ги кориситиме овие пари, рече Владислав Жупан, раководител на Секторот за туризам и локален економски развој. Предвидено е овие средства да бидат потрошени во периодот од 2011 до 2016 година. Приоритет за општината ќе биде овие пари да бидат потрошени на неколку капитални проекти, како што е изградбата на неколку колекторски системи за повеќе селски населби и кои ќе ги поврзат нивните интерни канализациони мрежи со пречистителната станица во Враништа. Во неколку поголеми рурални средини дел од овие пари да бидат потрошени за изградба на нови водоводни мрежи, - вели Жупан. Претставници на Североисточниот плански регион во работна посета на регионот Литија во Словенија ВО ПОТРАГА ПО ИСКУСТВА Градоначалници и претставници од шесте општини, Куманово, Крива Паланка, Кратово, Ранковце, Липково и Старо Нагоричане, советници и вработени од Центарот за развој на североисточниот плански регион, се вратија од работна посета на регионот Литија во Република Словенија. Размена на искуства, идеи и можност за соработка помеѓу двата региони се позитивните искуства кои претставниците ќе ги применат за развој на североисточниот регион. објавува МИА. - Нивните проекти во кои учествуваат локалните власти, невладините организации и бизнис заедниците може да се применат и кај нас, особено за развој на помалите општини. Регионот Литија има десетгодишно искуство во реализација на проекти од областа на руралниот развој, за кои користи средства од европските фондови, појаснува Атина Мургашанска, заменик раководител на центарот. Проектите обработуваат различни области, почнувајќи од културата, спортот, па до користење алтернативни извори на енергија и развој на локален туризам. Разликата со планските региони од Македонија и Словенија е функционирањето на локални акциони групи. - Кај нас е донесен законот за рурален развој, но потребно е донесување подзаконски акти, што ќе овозможи, формирање на групи, составени од локални власти, бизнис заедница и здруженија, додава Мургашанска. Регионот Литија и Североисточниот плански регион ќе продолжат со соработка преку взаемни посети. Вардарскиот плански регион БРЕНДИРАЊЕ НА ТРАДИЦИОНАЛНИТЕ ЗЕМЈОДЕЛСКИ ПРОИЗВОДИ Ќе се брендираат кавадаречкото есертно грозје од сортата кардинал и маџунот, како и росоманската праска. Ова е само дел од проектот за брендирање на традиционални земјоделски производи во рамките на Вардарскиот плански регион. Советот за развој на овој регион во Росоман се договараше и за проектот за инфо точки кои ќе бидат поставени на автопатот од Велес до Демир Капија. БИЗНИС ИНФО 15 ОПШТИНСКИ БИЗНИС Петте општини кои се здружија со цел заеднички да конкурираат за финансиска помош пред домашните и меѓународните фондови, веќе имаат добиено два проекта од Владата преку Бирото за регионален развој. Се очекува набрзо да се обезбедат финансии и за проектот за енергетска ефикасност во училиштата, информираат во кавадаречката локална самоуправа, а пренесува МИА. Урбанизација на нова стопанска зона во дојранското село Николиќ ИНДУСТРИСКИ ОБЈЕКТИ ВО ПЕТРОВА РЕКА Општината Дојран ја започна постапката за урбанизација на стопанската зона во село Николиќ која го опфаќа местото викано Петрова река што припаѓа на Катастарската општина Николиќ. Новата зона претствува дополнување на постојната индустриска зона на која се наоѓаат производните погони на фирмата Дојран стил, метален индустриски гигант, околу кој е предвидено изградба и на други објекти од лесна незагадувачка индустрија, како и објекти за домување и стамбени куќи. Согласно новите законски услови изготвена е Стратегиска оценка на животната средина која содржи податоци за можните влијанија врз населението, здравјето на луѓето, биолошката разновидност, почвата, воздухот, климатските фактори, материјалните добра, културното наследство и е дадена на јавна расправа во период од 30 дена. Анализата на влијанието врз животната средина има за цел да ги идентификува можните проблеми, да ги рационализира трошоците и да направи оптимален избор на мерките за заштита на животната средина, со цел новите содржини предвидени да се градат со урбанистичката документација да немаат негативно, или деструктивно влијание врз живиот свет и животната средина воопшто. Документот го изготви стручен тим од друштвото за еколошки консалтинг ДЕКОНС-ЕМА од Скопје и истиот веќе има позитивно мислење од сите релевантни министерства, пред се Министерството за земјоделство, шумарство и водостопанство, кое дало и упатства на кој начин треба да се третираат водите и брегот на Дојранското езеро, како специфичен воден ресурс. Градоначалникот Глигор Чабулев, како што наведува МИА, ангажманите на општината на полето на урбанизацијата на стопанската зона во Николиќ ги квалификува како придонес на општината во развојот и на други гранки од стопанство, наспроти туризмот кој важи за една од носечките дејности по кои е познат Дојран. Изградба на зелен пазар во Пробиштип КОМПЛЕКС НА КВАДРАТНИ МЕТРИ Република Македонија и додели на општина Пробиштип градежно неизградено земјиште кое се протега на површина од метри квадратни на кое треба да се изгради градски зелен пазар. Земјишетето и се доделува на општината на долготраен закуп, на 99 години, без надоместок, со што се исполнети условите за отпочнување на постапката за добивање на градежно одобрение за изградба на пазарот. - Ова е прва парцела доделена од страна на Република Македонија на општина Пробиштип за изградба на објект од јавен каратер, истакнува градоначалникот Тони Тоневски и додава, како што наведува МИА, дека општината треба да добие уште две парцели на кои, исто така, ќе се градта објекти од интерес на граѓаните.

16 16 БИЗНИС ИНФО СТАТИСТИКА Индекси на продажните цени на производителите на индустриски производи на домашниот пазар во февруари 2011 година МЕСЕЧЕН ПОРАСТ ОД 1,7 ОТСТО, ГОДИШЕН ОД 12,8 ОТСТО Според податоците на Државниот завод за статистика, во февруари 2011 година, продажните цени на производителите на индустриски производи на домашниот пазар се повисоки за 1,7% на месечно ниво и за 12,8% на годишно ниво. Во февруари 2011, во споредба со јануари 2011, продажните цени на производителите на индустриски производи на домашниот пазар се повисоки во групите: Енергија за 2,2%, Интермедијарни производи, освен енергија за 2,2%, Капитални производи за 0,3% и Нетрајни производи за широка потрошувачка за 0,8%. Туризмот во Македонија во јануари 2011 година ПОВЕЌЕ ТУРИСТИ, ПОМАЛКУ НОЌЕВАЊА Според податоците на Државниот завод за статистика, бројот на туристите во јануари 2011 година изнесува , а бројот на ноќевањата изнесува Бројот на туристите во јануари 2011 година, во однос на јануари 2010 година, е зголемен за 8,6%, а бројот на ноќевањата е намален за 2,2%. Бројот на домашните туристи во јануари 2011 година, во однос на јануари 2010 година, е зголемен за 3,1%, а бројот на странските туристи е зголемен за 14,7%. Бројот на ноќевањата на домашните туристи во јануари 2011 година, во однос на јануари 2010 година, е намален за 10,6%, а бројот на ноќевањата на странските туристи е зголемен за 10,0%. Бројот на туристите во јануари 2011 година, во однос на претходниот месец, е намален за 18,3% и тоа: кај домашните туристи намалувањето е за 25,6%, а кај странските за 9,3%. Бројот на ноќевањата во јануари 2011 година, во однос на претходниот месец, е намален за 9,7% и тоа: кај домашните туристи намалувањето е за 11,5%, а кај странските за 7,5%. Во февруари 2011, во споредба со февруари 2010, продажните цени на производителите на индустриски производи на домашниот пазар се повисоки во групите: Енергија за 18,9%, Интермедијарни производи, освен енергија за 12,4%, Капитални производи за 1,9%, Трајни производи за широка потрошувачка за 0,9% и Нетрајни производи за широка потрошувачка за 7,0%. Цените во земјоделството во февруари 2011 година РАСТАТ И ТРОШОЦИТЕ И ЦЕНИТЕ НА ПРОИЗВОДСТВОТО Според податоците на Државниот завод за статистика, индексот на цените во земјоделството во февруари 2011 година, во однос на истиот месец од претходната година, кај инпутот е зголемен за 15,3%, а кај аутпутот е зголемен за 3,1%. Во февруари 2011 година, во споредба со февруари 2010 година, индексот на цените на инпут 1 (тековно потрошени средства во земјоделството) изнесува 115,7, а индексот на цените на инпут 2 (средства наменети за инвестиции во земјоделството) изнесува 103,3. Во делот аутпут, во февруари 2011 година, во споредба со февруари 2010 година, индексот на цените на растителното производство изнесува 102,5, а индексот на цените на добиточното производство изнесува 106,3. Потрошувачка кошница за исхрана и пијалаци, октомври - декември 2010 година МОЖНОСТИТЕ ЗА КУПУВАЊЕ ЗГОЛЕМЕНИ ЗА ПУНТО, А НАМАЛЕНИ ЗА МАСЛО ЗА ЈАДЕЊЕ И БЕНЗИН Според податоците на Државниот завод за статистика, во периодот октомври - декември 2010 година, едно четиричлено домаќинство беше во можност со една просечна нето-плата да ја наполни месечната потрошувачка кошница за исхрана и пијалаци. Просечната нето-плата по работник за октомври 2010 година изнесуваше денари, при што трошоците за исхрана и пијалаци беа пониски од просечната нето-плата за 8479 денари, односно за 41,2%. Просечната нето-плата по работник за ноември 2010 година изнесуваше денари. Со вкупните трошоци за исхрана и пијалаци од денари, за задоволување на останатите потреби остануваа 8421 денари, односно 40,8%. Просечната нето-плата по работник за декември 2010

17 година изнесуваше денари. Вкупните трошоци за исхрана и пијалаци изнесуваа денари и беа пониски од просечната нето-плата за денари, односно за 42,%. Почнувајќи од 2011 година, Државниот завод за статистика престана да ја пресметува потрошувачката кошничка според досегашните критериуми со цел да ги следи препораките на ЕУ во насока на хармонизирање на нашиот статистички систем со оној на земјите од ЕУ. За таа цел, Државниот завод за статистика во 2010 година за првпат ја спроведе Анкетата за приходи и услови за живеење, која во целост е хармонизирана според препораките на Еуростат. Оваа aнкета, меѓу другото, ќе биде и извор за пресметка на меѓународно споредливи податоци за животниот стандард во Република Македонија. Во декември 2010 година можноста за купување на производите е поголема или помала во зависност од производот. Можностите за купување се зголемени кај следниве производи: телевизор - 56 за 15,1%, автомобил Фиат Пунто за 8,7%, маркица за превоз за 4,7%, кравјо млеко за 3,6%, леб-тип 500 за 2,0% и цигари Родео супер лајт за 0,7%. Можностите за купување се намалени кај следниве производи: масло за јадење за 28,1%и бензин Евросупер БС 95 за 6,8%. Индекс на бројот на работниците во индустријата, јануари 2011 година ПОМАЛКУ ЗА 0,2 ОТСТО БИЗНИС ИНФО 17 Економски сметки во земјоделството, 2009 година ПРОИЗВОДСТВОТО НА ЖИТА НАМАЛЕНО ЗА 20,9 ОТСТО СТАТИСТИКА Според податоците на Државниот завод за статистика, бруто-додадената вредност во земјоделството во 2009 година изнесува милиони денари и во однос на 2008 година бележи номинален пад од 1,8%. Опаѓањето е резултат на намаленото производство на земјоделската деловна гранка од 10,9% во однос на 2008 година.растителното производство во 2009 година (кое во вкупното производство учествува со 67,7%) бележи пад од 8,8% во однос на 2008 година, а овој пад се должи на опаѓањето на вредноста на производството на житата за 20,9%, фуражните растенија за 14,6%, овошјето за 25,9% и виното за 44,9%. Раст е забележан кај индустриските растенија за 47,4%, зеленчукот за 3,8% и компирите за 20,3%. Добиточното производство бележи пад од 22,7% како резултат на опаѓањето на вредноста на добитокот за 10,1% и добиточните производи за 30,0%. Меѓуфазната потрошувачка, во 2009 година, бележи пад од 19,5% во однос на 2008 година. Номиналниот и реалниот доход во земјоделството од производните фактори, по работна единица, во 2009 година бележат раст и тоа: 7,6% кај номиналниот и 15,8% кај реалниот доход од производните фактори. Според податоците на Државниот завод за статистика, индексот на бројот на работниците во индустријата во јануари 2011 година, во однос на истиот месец од претходната година, изнесува Бројот на работниците во секторот Рударство и вадење на камен во јануари 2011 година, во однос на јануари 2010 година, е зголемен за 3.6%, во Преработувачката индустрија е намален за 0.8% и во секторот Снабдување со електрична енергија, гас, пареа и климатизација е зголемен за 2.8%. Државниот завод за статистика, на почетокот на оваа година, за прибирање и обработка на податоците за бројот на работниците во индустријата ја примени новата Национална номенклатура на индустриски производи (ННИП) 2008, а за пресметка и објавување на индексите на работниците во индустријата, ја примени новата Национална класификација на дејностите (НКД Рев.2). За да се обезбеди временска серија со споредливи податоци, месечните индекси на работниците во индустријата, од 2005 до 2010 година, се преработени според новата Национална класификација на дејностите (НКД Рев.2). Цени на земјоделски производи на зелените пазари, пазарите на големо и на добиточните пазари СО НАЈГОЛЕМ СКОК КОМПИРИТЕ, ЛУКОТ И КРУШИТЕ Според податоците на Државниот завод за статистика, најголем пораст на најчестите цени на земјоделските производи на зелените пазари во февруари 2011, во споредба со истиот месец од 2010 година, е забележан кај компирите, лукот и крушите. Најголемо намалување на цените е забележано кај оризот, краставиците и морковот. Најголемо зголемување на најчестите цени на земјоделските производи на пазарите на големо во февруари 2011, во споредба со истиот месец од 2010 година, е забележано кај компирите, лукот, кикиритките-зрно, крушите и лупените ореви. Најголемо намалување е забележано кај оризот, црвените домати, краставиците, морковот, лимоните и портокалите.

18 18 БИЗНИС ИНФО РЕГИОН Економското заздравување во Источна Европа нема да ја намали невработеноста ПЕТ ДО СЕДУМ ГОДИНИ ЗА ПРИБЛИЖУВАЊЕ ДО ЗАПАДНА ЕВРОПА Експертите оценуваат дека високиот трговски дефицит претставува сериозна бариена во обновувањето и развојот на економијата. Економиите во сите земји во централна и Источна Европа оваа година ќе забележат пораст, но невработеноста ќе остане и понатаму голема, а падот на производството покажува дека уште долго нема да можат да ги достигнат западните соседи, покажуваат резултатите од анкетата на Виенскиот институт за меѓународни економски истражувања. Драстичното намалување на производството во повеќето од овие земји по светската финансиска криза доведе до апсолутен пад на бруто-домашниот производ (БДП) по глава на жител, се наведува во истражувањето. Како резултат на тоа, според Институтот ќе бидат потребни од пет до седум години економиите од регионот да се приближат до западноевропските. Некои земји од регионот, кои лани забележаа намалување на БДП, како што се Летонија, Романија, Хрватска и Црна Гора, оваа година ќе го обноват порастот. Најголем пораст на БДП ќе има Украина со 4,5 отсто. Виенскиот институт предупредува дека и покрај економското заздравување, посткризниот пораст во регионот ќе биде побавен, што значи дека ситуацијата на пазарот на трудот ќе биде далеку од нормалната. Невработеноста и понатаму ќе остане на високо ниво, а како најзасегнати ќе бидат младите и оние кои долги години се без работа, оценува Институтот. Прогнозата се однесува за Турција, земјите од Варшавскиот договор, поранешна Југославија, балтичките републики, Русија, Украина и Казахстан. Трговскиот дефицит на Косово околу две милијарди евра НАЈМНОГУ СЕ УВЕЗУВА ОД МАКЕДОНИЈА Од година во година трговскиот дефицит на Косово се продлабочува. Според податоците на Заводот за статистика, минатата година увезената стока на Косово достигнала вредност од евра, додека извезена е стока во вредност од над 249 милиони евра. Како што јавува дописникот на МИА од Тирана, врз основа на овие показатели произлегува дека трговскиот дефицит лани достигнал вредност од евра и е поголем за 76 милини евра, споредено со 2009 година. Свои производи Косово најмногу извезувало во Италија, Албанија, Кина, Швајцарија, Германија и Македонија. Најголемиот процент на увезена стока во Косово е од Македонија, потоа од Србија, Германија, Турција и Кина. ЕУ во извозот со Косово учествува со 44,4 отсто, додека во увозот со 37,8 отсто. Во Албанија, февруарската инфлација 4,6 отсто СУРОВИНИТЕ ГИ ПРИТИСКААТ ЦЕНИТЕ Февруарската инфлација во Албанија достигна ниво од 4,6 отсто, што е за 2,3 отсто повисока од инфлацијата во месец јануари, - јавува дописникот на МИА од Тирана. Според Институтот за статистика, февруарската инфлација ја надминала планирата граница од страна на Централната банка на Албанија. Тоа е како последица на поскапувањето на храната, горивата, тутунот, лековите, гасот и друго. - Цените на потрошувачката во месец февруари, во однос на јануари бележат зголемување за 2,3 отсто. Годишната промена на индексот на цените на потрошувачката е 4,5 отсто, потврдија претставници на Инситутот. Индексот кај групата храна и безалкохолни пијалаци бележи зголемување за 4,9 проценти. Во рамките на оваа група најголемо зголемување, од 23,5 отсто е забележано во подгрупата зеленчук. Намалување е забележано единствено кај групата Облека и обувки и тоа за 0,4 отсто. Најмалку последните два месеца, албанските потрошувачи се соочуваат со постојан раст на цените. Надлежните јавуваат понатамошен раст на цените, како последица на зголемувањето на цената на суровините на меѓународната берза. Секој десетти Бугарин без работа НАЈМНОГУ РАБОТНИ МЕСТА СЕ ОТВОРААТ ВО ТРАНСПОРТОТ И ЗЕМЈОДЕЛИЕТО Во февруари во Бугарија речиси секој десетти граѓанин бил невработен, што претставува 9,78 отсто од работоспособното население, соопштува бугарската Агенција за вработување. Бројот на невработените останал речиси истиот како и во јануари, а во Бирото за вработување пријавени се околу луѓе, што е помалку отколку во февруари минатата година. Најниското ниво на невработеност е забележано во поголемите градови, меѓу кои на прво место се наоѓаат Софија, а потоа следуваат Габрово, Стара Загора, Варна, Бургас, Пловдив, Велико Трново. Најголема невработеност во Бугарија е регистрирана во областите Смољан, Трговиште, Монтана и Шумен. Инаку, во текот на минатиот месец Бирото за вработување обезбеди околу работни места, од кои најмногу во транспортниот и земјоделскиот сектор.

19 Европејците немаат доверба во своите политичари околу економската криза ПЕСИМИЗМОТ ИЗВИРА ОД (НЕ)ИЗВЕСНАТА ЕКОНОМСКА ИДНИНА Европејците не им веруваат на своите влади и на чесноста и искреноста на политичарите околу економската криза, иако поголем дел од нив се` уште верува во европските институции како што е еврото, покажува истражувањето на агенцијата ИЦМ, спроведено во пет поголеми земји-членки на ЕУ, - јавува дописникот на МИА од Лондон. Истражувањето направено меѓу пет илјади луѓе од Велика Британија, Франција, Германија, Шпанија и Полска открива дека мал дел од жителите на овие земји верува во тврдењето на своите политички елити дека најлошото од економската криза и рецесијата е завршено. Голем дел остро се противат на владините мерки, како кратењето на буџетските трошоци и намалувањето на јавната потрошувачка, додека мал дел од анкетираните верува дека политичарите можат да се справат со проблемите што постојат во нивните држави. Според анкетата, што ИЦМ ја направи за лондонскиот весник Гардијан, само шест проценти од луѓето имаат доверба во своите политичари, 46 проценти не им веруваат многу, 32 проценти воопшто не им веруваат, а само девет проценти од анкетираните сметаат дека политичарите се чесни и искрени. Најнедоверливи кон политичарите се Полјаците. Дури 82 проценти од нив не им веруваат на своите политичари и во она што тие го зборуваат и ветуваат. Така мислат 80 проценти од Германците, 78 проценти од Французите и многу помалку околу 66 проценти од Британците. Кога станува збор за чесноста на политичарите само три проценти од анкетираните во Полска се сигурни во нивната искреност, додека во Шпанија тој процент изнесува осум проценти, во Германија 10, Франција 11 и во Велика Британија 12 проценти. Вкупно во сите пет земји на ЕУ, дури 89 проценти од луѓето веруваат дека нивните политичари воопшто не се чесни или дека не се многу чесни. Ваквото расположение според истражувачката екипа, се должи на песимизмот што постои околу економската иднина во овие држави. Околу 40 процени од луѓето сметаат дека економијата ќе биде уште полоша, додека 20 проценти веруваат дека ситуацијата Зголемувањето на цената на нафтата и намалувањето на залихите на жито во светот најавуваат нова прехранбена криза НА ПОЛИЊАТА ЌЕ СЕ ЖНЕЕ РАЗВОЈ Растот на цената на нафтата и забрзаното намалување на глобалните залихи на житни култури, го зголемуваат ризикот од повторување на прехранбената криза од 2007 и 2008 година, - предупреди директорот на Организацијата за храна и земјоделство (ФАО) на ОН, Жак Диуф. - Неодамнешниот раст на цената на нафтата, која кон крајот на февруари достигна речиси 120 САД долари за барел, влијае на зголемувањето на цената на храната, што може да ја намали способноста на земјите во развој да ги задоволат потребите на своите граѓани со прехранбени продукти, - истакна Диуф, кој престојува во посетата на Обединетите Арапски Емирати. Диуф нагласи дека цената на нафтата влијае врз трошоците за превоз на храната, како и на самото земјоделско производство. Тој апелираше до развиените земји да ја преиспитаат својата стратегија за производство на биогориво, нагласувајќи дека со тој БИЗНИС ИНФО 19 ЕВРОПСКА УНИЈА ќе се подобри. Само во Германија повеќето од испитаниците се оптимисти. Најголем песимизам постои кај Французите, 46 проценти од анкетираните, кај Британците 40 проценти, Полјаците 30 проценти, додека Шпанците се најмалку песимистички расположени со 18 проценти. Во Велика Британија мнозинството од луѓето верува дека на крајот од оваа деценија ќе бидат посиромашни отколку што се сега или дека нема да им биде подобро. Само 25 проценти од Британците веруваат дека на крајот од деценијата ќе бидат побогати. Покрај кризата во Грција и заканата дека ќе го загрози опстанокот на еврото, 68 проценти од луѓето во Франција, Германија и Шпанија веруваат дека заедничката валута треба да остане. Така мислат 71 процент од луѓето во Шпанија, 60 проценти во Франција и 59 проценти во Германија. Во Полска 48 проценти од анкетираните се за влез на нивната земја во еврозоната, наспроти 40 проценти кои се против. Раст на вработеноста во ЕУ и евро-зоната кон крајот на минатата година ПАД ВО ГРАДЕЖНИШТВОТО, ПОРАСТ ВО ЗЕМЈОДЕЛСТВОТО Бројот на вработените во евро-зоната и целата Европска унија порасна во последниот квартл од минатата година за 0,1 отсто во споредба со претходното тримесечје, - објави Еуростат. Во претходното тримесечје во земјите на ЕУ во кое средство за плаќање е еврото, растот на вработеноста стагнира додека во целата ЕУ е зголемен за 0,1 отсто на квартално ниво. Еуростат проценува дека во последното минатогодишно тримесечје во ЕУ работеле 221,7 милиони луѓе од кои 144,8 милиони во евро зоната. Пад на вработеноста, според статистиката, е забележано во г р а д е ж н и ш т в о т о (во евро зоната и ЕУ пад од 0,9 отсто), а зголемувањето во земјоделството 0,5 отсто во евро зоната, а 0,4 во Унијата. Зголемувањето на бројот на работниците е забележано во секторот за финансии, комуникација, сообраќај и трговија. Од октомври до крајот на декември вработеноста на годишно ниво е зголемена за 0,3 отсто и во евро зоната и во ЕУ. Во текот на цела 2010 година вработеноста се намали за 0,5 отсто во двата случаја, а една година претходно падот беше 1,8 процент. СВЕТ процес околу 120 милиони тони житни култури се претвораат во гориво, наместо да се најдат на трпезите на луѓето. - Потпирањето на обновилива енергија, не значи дека треба да се произведува повеќе биогориво, рече Диуф, потенцирајќи дека за субвенции за развој на биогорива развиените земји издвојуваат 13 милијарди САД долари годишно. На тој начин, според него, драстично се намалуваат залихите на житни култури, како во случајот со САД, каде што резервите на пченка се на најниско ниво во последните 15 години, бидејќи таа се` повеќе се користи за производство на етанол. - Дали ќе биде избегната нова прехранбена криза ќе зависи од приносите во следната житна сезона, како и од влијанието на економскиот раст на побарувачката, потенцира Диуф, додавајќи дека поскапувањето на храната и на нафтата може да има негативни последици врз глобаниот економски развој. Според него, засега се` уште е рано да се каже дали разорниот земјотрес и цунамито, што на 11 март 2011 година го погодија најголемиот светски узвоник на житни култури Јапонија, ќе има влијание на глобалната понуда и побарувачка на земјоделските производи.

20 20 БИЗНИС ИНФО ПОРТРЕТ Жан Клод Трише, претседател на Европската централна банка ОСАМЕНА БИТКА ЗА СПАС НА ЕВРОТО Мандатот на Жан Клод Трише како претседател на Европската централна банка набргу ќе заврши. Но неговите последни месеци на позицијата можат да бидат и најтешките. Неговата задача е да ја спаси европската заедничка валута, а за да го стори тоа, ќе мора да ги убеди богатите ЕУ земји да придонесат со уште повеќе пари. некарактеристично тврд. Осумгодишниот мандат на Трише како претседател на ЕЦБ завршува во октомври, и тој останува силно да се бори за неговото животно дело, еврото. Тој повикува за поефикасни санкции како противбаланс на милијардите кои им се даваат како помош на најзадолжените земји. Ако владите од евро зоната не ги подржат тие санкции, тој има намера директно да се обрати до членовите на Европскиот парламент во Брисел, каде што тој ќе оди за два понеделници од денес. Германскиот французин Жан Клод Трише трча низ 36 кат на Еврокулата во Франкфурт. Дузина службеници се собрани во конференциската сала и го чекаат доаѓањето на претседателот на ЕЦБ. Секој од нив на масата пред себе има зелен нотес. Французинот Трише носи темно сино одело, виолетова кравата и ситна насмевка. Го поздравува секого на масата со брзо ракување. Пред неговото место лежи најдебелата зелена папка, преполна со документи. Како прва задача во денот, генералниот директор за европски односи ги прегледува закажаните состаноци на Трише за следните неколку дена. Следните неколку часа ќе се дискутира за финансиската позиција на ЕЦБ со шефовите на директоратите за економска и финансиска стабилност. Господинот Евро, како што го нарекуваат Трише во генералштабот на ЕЦБ, е убеден дека во следните две недели ќе се направат значајни одлуки за иднината на еврото. По се, евро кризата дефинитивно не е завршена. Со секој поминат ден се зголемува впечатокот дека Португалија ќе биде присилена да побара помош од фондот за спасување на еврото. Досега Лисабон треба да плати камати во висина од 7 проценти на нивните државни обврзници. Трише испрати експерти на ЕЦБ во Лисабон да ја советуваат португалската влада. Кога и да отидат банкарските експерти во официјална мисија, вели Кристијан Тиман, советникот на Трише, шефот на делегацијата мора секојдневно да му поднесува извештаи. Минатиот петок португалската влада најави дека значително ќе го прошири својата програма за задравување - што дојде како добра вест за Трише. Казни за повторени грешки Во понеделникот министрите за финансии од 17 земји од евро зоната продолжија да разговараат за ситуацијата во Португалија, и набргу пак ќе се навратат на зголемувањето на фондот за спасување на еврото. Потоа, на 24 и 25 март шефовите на државите од ЕУ ќе се сретнат во Брисел за да одлучат како во ризични моменти да бидат поделени милијарди евра. Треба исто така да бидат усогласени и дисциплинските мерки на членките на евро зоната. Жан Клод Трише После се, еден ваков пакет за помош од повеќе милијарди евра тешко дека долгорочно ќе помогне ако не е проследен со дефинирани санкции за да се спречи државите, на прво место, да влетуваат во проблеми. Навистина, Трише сака најзадолжените држави што поскоро да бидат казнети. Државите членки, вели тој, треба да бидат натерани да платат по прекршувањето на првиот критериум и да платат казна за повторување на грешките. Во јануари, додека францускиот претседател Никола Саркози и германската канцеларка Ангела Меркел најавија нивен мирен пакт за конкурентност, санкциите на пактот за стабилност стана уште послаби во пресрет на самитот. Трише неодамна ги предупреди лидерите на владите дека предлозите на Европската комисија, кои сеуште се слаби, веќе се и разводнети. Веќе забележавме спротивставување на казнените мерки на сите нивоа, вели Јурген Штарк, главниот економист на ЕЦБ. На состанокот на министри за финансии на ЕУ и за време на состаноците со шефовите на влади, Трише планира да биде Трише не сака да ги остава работите напола завршени. Заради неговиот карактер еден директор на управниот одбор на Бундесбанката со право го нарече Германскиот французин. Трише исто така ќе треба да го одбрани неговиот курс на управување со советот на ЕЦБ, врховното одлучувачко тело на банката, во кое сега се седат 17 шефови на централни банки и шест члена од извршниот одбор на ЕЦБ. Дускусијата ветува дека ќе бида долга. Секој смета дека е засегнат и вовлечен, вели Аксел Вебер, претседателот на Бундесбанката. Сепак, советот не е дебатен клуб, туку повеќе тело кое донесува одлуки на секои две недели. На неодамнешниот состанок, Трише инсистираше каматите да бидат прилагодени. Инфлацијата порасна на 2,4 проценти, и Трише е загрижен, дури и кога Федералните резерви на САД и Банката на Англија го наведуваат ова како еднократен ефект. Според договорот во ЕУ, стабилноста на цените е врвен приоритет, вели Трише. И тоа е токму она што граѓаните на Европа го очекуваат од нас. Тој се плаши дека претставниците на Унијата ќе бараат значајно зголемување на платите за време на претстојните преговори заради страв од поголема инфлација. Ако тоа се случи, инфлацијата ќе порасне максимум на два проценти, како што предвидуваат од ЕЦБ. На крајот од неодамнешниот состанок на советот на ЕЦБ, Трише елоквентно го сумираше она што било речено - и тогаш предложи зголемување на каматите. Треба некој со цврст авторитет да раководи со таков хомоген одбор, вели Штарк, кој ќе лежи на основата на такви одлуки со неговите економски анализи. Штарк вели дека финансиската криза на Трише му ја зголеми харизмата и со тоа неговата моќ стана многу постабилна. Крајот на невиноста Всушност, Трише доживеа само една спектакуларна грешка кога се обиде да ги убеди членовите на советот да постигнат консензус. На 9 мај 2010 година, советот на ЕЦБ гласаше за купување на државните акции од тешко задолжените земји членки на евро зоната. Критичарите се едногласни дека тоа бил моментот кога ЕЦБ ја изгубило невиноста. Претседателот на Бундесбанката Вебер гласаше против оваа одлука - и направи сеж јавноста да дознае за тоа. Потоа, неговите погрешни проценки за стратегијата беа толку силни што го натераа да ја најави оставката од неговата позиција, како и да се повлече од кандидатурата да го наследи Трише како шеф на ЕЦБ. Во интервју за Шпигел во фебруари, Вебер рече дека неговите ставови не секогаш служеле за да ја зголемат неговата доверба како индивидуа со одредени овласувања. Во Бундесбанката се вели дека Трише бил под интензивен притисок од францускиот претседател Никола Саркози. Во деновите кои му претходат на драматичниот викенд во мај, финасиските пазари не само што почнаа да се обложуваат против секоја земја од евро зоната посебно, туку и против самото евро. Трише успеа да ги убеди шефовите на владите на ЕУ да се согласат за пакетот за спасување кој вреди милијарди ера, но од друга страна, тој исто така се прегреа. Кратко по ова, на маргините на самиот на ЕУ во Лисабон, советот на ЕЦБ даде неформални изјави околу можноста за купување на државните акции на проблематичните земји од еврозоната. Во тој викенд во мај, за време на телеконференцијата со неговите колеги од ЕЦБ, Трише ја даде својата силна подршка за да се стори тоа. Мора да се пронајде долгорочна стратегија за борба против шпекулантите, рече тој, ако сакате да спречите катастрофа во понеделник кога отвараат берзите. (Шпигел - Хамбург)

21 Јапонија ќе претрпи голема економска штета поради земјотресот СТОПАНСКИОТ РАСТ ПОНИЗОК ЗА 1 ПРОЦЕНТ, ОСИГУРИТЕЛНИТЕ КОМПАНИИ ЌЕ ПЛАЌАТ ВИСОКИ ОШТЕТИ БИЗНИС ИНФО 21 ДОСИЕ крајот на март. Истовремено, гувернерот на Банката на Јапонија, Масаки Ширакава вети дека таа финансиска институција итно ќе обезбеди масовна ликвидност на пазарот со цел да се спречи паниката на берзите и во реалната економија. Според првичните проценки само осигурителните компании ќе мора да платат оштета од околу 30 милијарди САД долари. Јапонското Министерство за финансии соопшти дека јавниот долг на земјата ќе се зголеми за 5,8 проценти на рекордни 12,2 билиони САД долари во фискалната година, која почнува со 1 април. Како ќе се опорави Јапонија СОЛЗИТЕ НА ПРЕМИЕРОТ ДОВОЛНО ЗБОРУВААТ Јапонија ќе претрпи голема економска штета поради разорниот земјотрес и цунами, кои ја погодија на 11 март 2011 година. Стапката на стопански раст во Јапонија во текот на оваа година, поради земјотресот, најверојатно ќе биде пониска за најмалку еден процент, а големи трошоци ќе имаат и осигурителните куќи, кога ќе им исплаќаат оштета на своите клиенти. Намалувањето на стопанскиот раст, кое го прогнозираат меѓународните економисти, на прв поглед не е толку важно, но треба да се има предвид дека јапонската економија дури во изминатите шест месеци почна значително да закрепнува од најтешката рецесија во изминатите пет децении, а која ја преживеа во 2009 и поголемиот дел на 2010 година. Генералниот секретар на јапонската Влада, Јукио Едано предупреди дека последиците од катастрофалниот земјотрес и цунамито за стопанството на земјата, а особено во с е в е р о и с то ч н и те предели, кои најмногу беа погодени, ќе бидат мошне сериозни. - Земјотресот ќе ШТЕТАТА МЕЃУ 171 И 183 МИЛИЈАРДИ ДОЛАРИ Банката Kredi Suis проценува дека според дocega расположливи податоци, економската штета во регионот на Јапонија, што во петокот беше погоден од разурнувачкиот земјотес, ќе изнесува 14 до 15 билиони јени (171 до 183 милијарди долари). Главниот економист на јапонската филијала на Kredi Suis, Хиромичи Ширакава, има суштински последици на а к т и в н о с т и т е изјави дека штетата од земјотресот на многу сфери во северноисточниот дел на Јапонија на јапонската најверојатно ќе изнесува нешто помалку економија, истакна од 40 отсто од вкупните економски загуби од земјотресот во Кобе во 1995 година од Едано. Тој најави 40 билиони јени, пренесоа агенциите. дека Владата Ширакава наведува дека штетата од на јапонскиот минатонеделниот земјотрес најверојатно ќе биде пониска заради помалиот број на премиер Наото Кан деловни згради, комерцијални постројки за итно санирање и автопатишта во зафатеното подрачје и на последиците додаде дека до сега се уште нема вести за урување на некои важни производствени од земјотресот ќе постројки. издвои околу 2,4 милијарди САД долари. Министерот за финансии на Јапонија Јошико Нода, пак нагласи дека Владата тешко ќе успее да усвои екстра пакет за санирање на последиците од земјотресот пред *Се што владата во Токио неколку дена по трагедијата можеше да каже за економската штета се содржеше во една реченица: Очекуваме земјотресот значително да влијае на широк спектар на нашето стопанско делување Цунами е јапонски збор, составен од канји ја кој буквално значи брег и бран. Без разлика што звучи речиси идилично, со тој поим е поврзано зверско разорување, масовна загуба на човечки животи и друго опоравување од последиците од таа водена стихија. Јапонија поминува низ секој аспект од катастрофата наречена цунами: пребројува жртви, собира исчезнати на листи, ги брои уништените куќи и со страв ја проценува вкупната штета. Петнаесет минути откако на 11 март попладне најголемиот јапонски остров Хоншу го погоди земјотрес чија јачина беше измерена со 8.9 степени според Рихтерова скала, а потоа се зголеми на цели 9 степени, на јапонскиот североисточен брег удри бран висок 10 метри. Најтешко настрада градот Сендаи, главен град на префектурата Мијаги, кој се наоѓа на само 128 километри од епицентарот. Водениот ѕид со црна каллива вода во Сендаи продре во секоја куќа, од улиците ги збриша автомобилите како лимени лушпи, превртуваше бродови како да се детски играчки, а малку подоцна имаше над стотици мртви тела, а многу повеќе ги однесе во неврат. Во градчето Минамисанрику во префектурата Мијаги не се знае каде се луѓе, половина од населението во тој регион. Во префектурата Ивате, од жители во засолништа успеаја да побегнат само неполни Откако од водата се извлечени неколку стотици мртви, се стравува колку луѓе останале во куќи што се целосно потопени во морето. Целата зграда на градското собрание Оцучија отплива со цунамито, во неа беше градоначалникот и сите негови соработници. Сеуште не се знае каде се. Исто се случи и со старскиот дом во градот Офунато. Неговите 30 штитеници за сега се водат како исчезнати.

22 22 БИЗНИС ИНФО ПРЕНЕСЕНО Нуклеарки Додека главниот град Токио има минимални штети и со брза воспостава на прекинатиот сообраќај, докажа дека оваа земја е меѓу најподготвените за силни земјотреси посилни од 8 степени според Рихтер, сеедно, цунамито Јапонците ги затекна неподготвени. Околу половина милион луѓе се евакуирани од потплавените и срушени домови и од тие околу од околината на нуклеарната електрана Фукушима, во која во саботата дојде до експлозија, додека во неделата сеуште не можеше со сигурност да се каже дали ќе се избегне најстрашната нуклеарна катастрофа. Реакторот број 1 експлодира од прегрејаност, додека на реакторот број 3 цел ден впумпуваа ладна морска вода, за да се спречи експлозија на челичниот контејнер околу него, а исто така се извлекуваше нуклеарното гориво, кое би предизвикало ширење на радиоактивен материјал во атмосферата и околината. Докторите преземаат се за спас на 21 озрачено лице (се стравува дека уште околу луѓе се изложени на опасна радијација), здравствените власти признаа дека 15 лица се отруени од радиоактивен материјал кој продрел во една од болниците на 10 километри од нуклеарката. Во исто време, Јапонија преживува најтешки моменти, сметајќи на високата нуклеарна опасност уште од атомоското бомбардирање на Хирошима и Нагасаки во 1945 година. Десет други нуклеарки автоматски прекинаа да работат по земјотресот и така над 4 милиони луѓе останаа без струја. Може ли на трусни острови, какви што се јапонските, потпирањето на нуклеарна енергија да биде сигурно? Околу една третина електрична енергија во третото по сила светско стопанство, доаѓа од 55 нуклеарни реактори, а до 2017 година се планира зголемување на таа зависност на цели 40 отсто. Како и да се заврши драмата во Фукушима, дилемата околу тоа дали нуклеарната енергија е решение за Јапонија, уште подлабоко ќе ја подели тамошната јавност. Солзите на премиерот Во Јапонија високи функционери знаат да заплачат пред јавноста и кога се соочени со многу помали проблеми, па беше природно што премиерот Наото Кан се бореше со солзите кога зборуваше дека ова е најголемата криза во неговата земја, по Втората светска војна. - Верувам дека заедно можеме да ги надминеме сите потешкотии, рече премиерот, но за кои потешкотии конкретно се работи, колку животи се изгубени, колкава штета е нанесена и колкави психолошки последици треба да се надминат во месеците и годините по оваа катастрофа, ќе се утврди подоцна. Стопанство Додека Тојота, Нисан и Хонда целосно го прекинаа производството до понеделник, а Сони, Сузуки и Мицубиши гасеа дел од погоните, се што можеше владата во Токио неколку дена по трагедијата да изјави за стопанската штета, беше собрано во една реченица. - Очекуваме земјотресот драстично да влијае на широк спектар на нашето стопанско делување, изјави Јукио Едано, главен секретар на кабинетот. И додека некои, како Лари Самерс, поранешен директор на економскиот совет на американскиот претседател Барак Обама, испраќаа позитивни пораки тврдејќи дека обновата ќе вбризга макар привремена инекција во јапонското стопанство, повеќето други економисти констатираа дека земјотресот ја погоди земјата на изгреј сонцето во најлош можен момент и на најтежок можен начин. За обнова ќе требаат фискални стимуланси кои тешко ќе се одразат на постоечкиот буџетски дефицит од околу 10 отсто од БДП и сигурно ќе го успори планираниот ребаланс на државниот буџет. Сеќавање на Кобе Многумина се присетуваат на тешките последици од земјотресот кој во 1995 година го разруши Кобе и однесе над животи. Иако тој крајбрежен град никогаш потоа не го обнови своето претходно значење на националната мапа на јапонското стопанство, но беше поттикнат од катастрофата и оствари побрз раст. Експертите велат дека сега стопанството е во многу полоша состојба од пред 16 години, оптоварено со најголем јавен долг забележан меѓу развиените земји и притиснат од рецесиски сили. Во последниот квартал во 2010 година јапонскиот БДП падна за 1,3 отсто во однос на истиот период лани и дури сега се очекуваше скромен раст од 0,5 отсто во однос на претходниот квартал. Меѓутоа сега, се е доведено под знак прашалник. Материјалната штета од земјотресот во Кобе е проценета на 132 милијарди американски долари и тоа до сега беше најскапата природна катастрофа во историјата на Јапонија. Разорната сила на овој земјотрес, велат сеизмолозите, е 700 пати поголема од 1995 година и 90 пати поголема од претходните проценки. Ќе има човечки жртви од невидени размери. Дали стопанските последици ќе ги надминат сите досегашни катастрофи во јапонската историја, тоа се проценува во моментот. (Банка Загреб)

23 Колку е безбедна бугарската нуклеарка Козлодуј? СИГУРНА БИДЕЈЌИ ВО БУГАРИЈА НЕ МОЖЕ ДА ИМА ЗЕМЈОТРЕС ПОЈАК ОД 7 СТЕПЕНИ!? * Првите четири реактори се затворени во 2006 година, но до денес не се демонтирани, бидејќи нема пари Проблемите кои ја погодија јапонската нуклеарка во Фукушима не се веројатни за бугарската централа Козлодуј, најмалку од две причини изградена е во сеизмолошки стабилен регион и има сосема поинаква реакторска заштита. Бугарските реактори се проектирани така да издржат земјотрес со јачина од 7 степени според Рихтерова скала, бидејќи како што сметаат научниците тоа е максимална јачина на потрес кој може да се очекува на подрачјето на Бугарија. Експертите на бугарската нуклеарка Козлодуј истакнуваат дека постојат разлики меѓу нивната и централата на Фукушима во Јапонија и дека нема веројатност да се случи хаварија слична на Фукушима. Во експлоатација во нуклеарката Козлодуј се два блока со водоводни реактори. Реакторските инсталации од тој вид се карактеризираат со двоконтурна топлотна шема, т.е. водата која се загрева во реакторот, бесконтактно испарува втората вода, која го покренува турбогенераторот. Козлодуј исто така има вградено три системи за безбедност со независно електрично снабдување, а секој од нив безбедно може да го олади реакторот. Во текот на модернизацијата на петиот и шестиот реактор, пред пет години, изградена е четврта дизел-генераторска станица, која во целост може да замени било кој независен електричен снабдувач. Што се однесува до сеизмопошките ризици, претседателот на бугарската Агенција за атомска регулацја Сергеј Чочоев, рече дека подрачјето на Козлодуј е стабилно и дека не се очекуваат никакви поголеми земјтореси. Тој наведе дека за Бугарија најопасно сеизмолошко жариште е Вранча во Романија, каде може да се очекува земјотрес со јачина од 7,2 степени по Рихтер. - Имајќи ги предвид попатните пречки, јачината на евентуален таков земјотрес во Козлодуј ќе биде под 7 степени, а бугарските реактори се проектирани и произведени за такви услови, додаде Чочев. Чочев потенцира дека јачината на земјотресите во Бугарија никогаш не надминале шест степени според Рихтеровата скала и дека сеизмолошката зона во Јапонија не може да се споредува со Бугарија. Бугарската нуклеарка е безбедна и поради тоа што има т.н. полустационарен систем во кој се вградени пумпни апарати и мобилни дизел-агрегатни станици за хавариско ладење на реакторот, со посредство на систем ИИ од контур. Освен тоа, во системот може да се вклучи и независен извор за ладна вода, на пример, противпожарно возило. За разлика од бугарската нуклеарка, во јапонската атомска централа, во оптек се шест атомски блокови со врели реактори (од типот БЊР). Реакторските инсталации од овој вид се карактеризираат со едноконтурни топлотни шеми, т.е. водата која се загрева и испарува во реакторот го покренува турбогенераторот. Исто така, реакторските инсталации со кои се опремени сите јапонски нуклеарки располагаат со висока саморегулација, која ги надминува сите европски реакторски инсталации, сметајќи дека се градат во високо сеизмолошки области како што е Јапонија. Нуклеарката Козлодуј располага со добро подготвен професионално образован кадар. Просечната стапка на старост на вработените е 39 години, 21 процент имаат висока БИЗНИС ИНФО 23 АТОМСКА ЕНЕРГИЈА стручна подготовка, а 69 отсто се со средно специјализирано образование. Бугарската нуклеарка Козлодуј е составена од шест реактори од руско производство. Првите четири реактори со јачина по 440 мегавати, се затворени од безбедносна причина, а работат само петиот и шестиот со јачина од по мегавати, за кои Европската комисија смета дека не претставуваат безбедносен проблем. Иако се надвор од употреба веќе петта година, првите четири реактори сеуште не се демонтирани, бидејќи државната компанија Радиоактивен отпад, која е задолжена за таа работа, нема доволно средства. Според Георги Ѓошев, главен технолог во државната компанија, за демонтирање на еден реактор потребни се од 200 до 300 милиони евра. Тоа се проценки врз основ на меѓународни искуства, бидејќи цената за Бугарија сеуште не се знае, бидејќи до сега тоа не било правено. За демонтирање на четирите реактори потребни се од 800 милиони до 1,2 милијарди евра, а бугарските нуклеарни фондови моментално располагаат со 1,2 милијарди лева, или со половина од неопходните средства. Во текот на 2015 година во Бугарија ќе почне да работи Национално депо за краткотраен низок и среден радиоактивен отпад, чие горење се проценува на околу 100 милиони евра. Бугарија ќе го користи францускиот модел, слично депо постои во областа Ламанш, а моментално се гради и во Белгија. Според податоците на Меѓународната агенција за енергетика, во светот постојат 372 нуклеарни централи, со вкупно 440 реактори. Најмногу нуклеарки има во САД 106, потоа во Франција 63, во Јапонија 55, Русија 32, Германија 20, Канада 18, а во Кина 11. Во непосредното опкружување Србија е најблиска до бугарската нуклеарка Козлодуј, а не се далеку и Черна вода во Романија, Пакс во Унгарија и Кршко во Словенија. (Танјуг Белград) Гинтер Јотингер, еврокомесар за енергетика ЕВРОПА ТРЕБА ДА РАЗМИСЛУВА ЗА ИДНИНА БЕЗ НУКЛЕАРНА ЕНЕРГИЈА Треба да се размисли за тоа дали Европа еден ден би можела да се откаже од нуклеарната енергија, изјавил еврокомесарот за енергетика Гинтер Јотингер. Тој порачува дека при креирањето на идната енергетска политика на ЕУ, треба да се земат предвид актуелната криза со нуклеарните централи во Јапонија и решението на Германија да ја замрзне одлуката за продолжуавње на работата на постојните нуклеарки. - Треба и да си го поставиме прашањето дали ние во Европа во некоја блиска иднина можеме да ги задоволиме сопствените енергетски потреби без нуклеарната енергија, подвлекол Јотингер. Тој оценил дека треба да биде преразгледана и одлуката за изградба на втората бугарска нуклеарна централа Белене, бидејќи, според него, потребни се дополнителни проверки на нејзината техничка и геолошка сигурност. Засега ниту еден инвеститор од ЕУ не пројави интерес за учество во реализацијата на проектот за нуклеарката Белене. Единстевмо Русија најави дека е подгитвена да соработува со Бугарија во изградбата на оваа нуклеарка.

24 24 БИЗНИС ИНФО КОРПОРАЦИСКИ БИЗНИС Фиат повторно најзелен бренд во Европа Италијанскиот Фиат, четврта година по ред, бележи најниско ниво на емисии на штетни гасови во однос на сите други марки на возила кои минатата година се најдоа на пазарите во Европа. Возилата на Фиат лани во просек испуштале 123,1 грама јаглерод диоксид на километар, што е пад за 4,7 грама во однос на 2009 година. Во последните четири години автомобилите на Фиат ги намалија емисиите на јаглерод диоксид во просек за десет проценти од 137,3 на 123,1 грама на километар, што е понисоко ниво од целта на Европската унија за намалување на емисите на штетни гасови до 2015 година на 130 грама јаглерод диоксид на километри. Ваквите остварувања на Фиат се резултат на најновата технологија на еколошки прилагодливи трубо мотори, наречени Твинер. Планови на Ексон мобајл ДНЕВНИ ВЛОЖУВАЊА ОД СТО МИЛИОНИ САД ДОЛАРИ Американската нафтена компанија Ексон мобајл (Exxon Mobil) планира во следните пет години да инвестира по 100 милиони САД долари дневно со цел да го зголеми производството на нафта и гас од неконвенционалните извори. Ексон мобајл годинава за капитални проекти издвои 34 милијарди САД долари, што во однос на 2010 година претставува раст од 5,6 проценти. До крајот на 2015 година компанијата планира да вложува од 33 до 36 милијарди САД долари годишно. Според прогнозите на Ексон мобајл, нивното производство на нафта и гас ќе биде зголемено за три до четири отсто. Минатогодишното производство беше зголемено за 13 отсто, што беше најголем раст од 1999 година кога Ексон го купи Мобајл корп. Ени продава третина од своите акции во чешка рафинерија на Газпром Италијанската компанија за нафта и гас Ени се подготвува да продаде една третина од акциите кои ги има во чешката рафинерија Ческа рафинерска на рускиот енергетски гигант Газпром. Ова го тврди порталот Чешка позице, повикувајќи се на владини и извори од петрохемиската индустрија, јавува дописникот на МИА од Прага. Според изворите, италијанскиот енергетски концерн за своите преговори со Газпром веќе ги информирал и останатите акционери во чешката компанија Унипетрол и Шел. Мнозинскиот сопственик во компанијата Ческа рафинерска е Унипетрол со 51 процентен удел, 32 проценти од акциите ги поседува италијанската Ени, додека над 16 проценти му припаѓаат на британскохоландскиот концерн Ројал Дач Шел. Чешкио портал анализира дека веста за таквата продажба само ги потврдува многу добрите односи меѓу Кремљ и италијанскиот премиер Силвио Берлускони, како и за конкретната соработка меѓу двата гиганти уште од 2006 година кога склучија договор за стратешка соработка. На 16 миниот месец, првите луѓе на Ени и Газпром потпишаа спогодба за продажба на половина од 33- процентниот италијански удел во либиските нафтени наоѓалишта Елефант на рускиот енергетски гигант. Шкода лани со тројно поголема нето добивка СИТИ КАР ЌЕ ПРОДОЛЖИ ДА ЈА ЈАКНЕ ПОЗИЦИЈАТА НА ПАЗАРОТ Чешкиот производител на автомобили Шкода Ауто минатата година оствари заработка од 349 милиони евра, што претставува повеќе од тројно зголемена нето добивка, соопшти раководството на фабриката. Како што јавува дописникот на МИА од Прага, најголемата чешка автомобилска индустрија оствари приход од 8,7 милијарди евра, што во споредба со претходно бележи зголемување за една петина. -Нашата позиција на пазарот доследно ќе ја зајакнуваме и годинава кога очекуваме курсот на зголемена продажба да продолжи. За таа цел, планираме да го зголемиме производството во фабриките и тоа не само на чешкиот пазар, туку и надвор од Европа, изјави претседателот на претставништвото на Шкода, Винфрид Вахланд. За остварување на подобри резултати ќе п р и д о н е с е и широкиот спектар на п о н у д е н и модели на автомобили. Беше најавено дека новиот модел на мал автомобил наречен Сити Кар ќе почне да се продава уште годинава. Градскиот автомобил, што според големината се споредува со моделот фабија, ќе биде достапен со три и пет врати.

25 Основачот на Икеа на 120 место, ама сепак најбогат на светот СКРЖАВЕЦОТ ШТЕДИ КРИЕЈЌИ ПАРИ ВО РАЗНИ ФОНДОВИ! Основачот на шведскиот гигант за мебел Икеа, Ингвар Кампрад, кој според американскиот магазин Форбс долго време беше рангиран меѓу апсолутно најбогатите луѓе во светот, на најновата, вчера објавена годишна листа на најбогатите, се најде дури на 120-то место. Но, неодамна шведското списание Веканс аферер направи детални пресметки според кои позицијата на Кампрад, како најбогат жител на планетава, беше повторно потврдена. Појдовна основа во споменатите пресметки, според кои Кампрад се најде на повисока позиција од мултимилијардерите како Бил Гејтс и Ворен Бафет, беа податоците објавени на Шведската телевизија, дека Кампрад штедел пари, криејќи ги во разни фондови, а што отвора сомнеж дека станува збор за избегнување од плаќање данок. Најбогатиот Швеѓанец лани беше прогласен и за најбогат граѓанин во Швајцарија. Неговото богатство, како што објави швајцарското деловно списание Биланц, пораснало за околу три милијарди швајцарски франци и се проценува на околу 39 милијарди франци. Едновремено, на списокот на најбогатите во Швајцарија, речиси срамежливо фигурираат богатствата на имињата какви што се Тина Тарнер и Фил Колинс со по 250 милиони франци, или, пак, тенисерот Роџер Федерер со 150 милиони. Среќата не е да се достигне с о п с т в е н а т а цел. Среќата е да се биде на пат кон целта. Тоа е една од често цитираните животни девизи на 84-годишниот Кампрад. Ингвар Кампрад За поуките поврзани со неговата животна филозофија се правени бројни анализи. Познатиот шведски претприемач пред повеќе од три децении ги формулирал своите мисли водилки кои се уште се актуелни во неговата бизнис-империја. Погрижи се твоето работно место да биде блиску до реалноста, гласи една од нив. Кампрадовиот поглед на животот, луѓето и претпријатието, се длабоко проткаени во организационата поставеност на Икеа, дури и кога станува збор за зајдливите коментари кои на Ингвар Кампрад неретко му припишуваат особини на дизниевиот лик Бајо Паторот, славен скржавец кој живее во трезор. Пред извесно време Кампрад летал со Норњегиан, една од европските нискобуџетни авиокомпании, кои, БИЗНИС ИНФО 25 ВО СВЕТОТ НА НАЈБОГАТИТЕ БИЗНИСМЕНИ како што е познато, добро заработуваат од продажбата во авионските кабини. Но, Норвежаните по се изгледа не ја имале предвид умешноста на лукавиот милијардер. Имено, основачот на еден од најпознатите светски брендови, Икеа, е нашироко познат по својата скржавост. Има многу примери за тоа. И овојпат, патувајќи од Ница за Стокхолм со нискобуџетната авикомпанија, шведскиот милијардер само уште повеќе го засилил својот имиџ на скржавец. Посебно кога стјуардесите почнале да продаваат пијалоци и сендвичи во авионот. Кампрад целосно ја игнорирал понудата на нивната количка, и, со пријатна насмевка, од чантата си го извадил својот ланч-пакет. Во тој миг ја искористил можноста и да ги поздрави сите патници и пресоналот во негова непосредна близина. А зошто и да не неговиот мебел го има насекаде, речиси во сечиј дом. Преку 400 милиони луѓе годишно минуваат низ стоковните куќи на Икеа. Мултинационалниот концерн е во сопственост на една фондација во Холандија, но се уште е под контрола на семејството Кампрад. Неодамна, пак, на Шведскат телевизија беше објавено дека постојат сомнежи оти Кампрад ја води својата империја преку компанија со седиште во Лихтенштајн, познат по избегнувањето на данок. Икеа има преку 300 бутици во четириесетина земји со годишен обрт од околу 25 милијарди евра. Бројот на вработените пораснал од во 1984 година на преку во 2009 година. Компанијата е позната по својата мошне силна преприемачка култура, базирана врз наследената филозофија која произлегува од Кампрадовите тези и мисли-водилки од младоста. Од 1976 година тие се формулирани во рамките на една мала брошура под наслов Тестамент на трговецот со мебел, која секој нововработен ја добива од првиот ден на стапување на работното место. Свеста околу трошоците е присутна на секое ниво во Икеа. На ниво на менаџментот се смета дека симболичната вредност на интензивната штедливост е толку силна така што и негативните ефекти од извесно претерување во тој контекст треба да се прифатат како неизбежни. Во секој случај, само преку минимизирање на трошоците претпријатието може да ги одржи ниските цени на своите производи, наменети пред се за широките народни маси. Како важен дел на Икеа-културата се споменува непретенциозноста и дисциплината. Непретенциозноста пред работните задачи и респект кон колегите. За оставрувањето на тезите на Кампрад треба во прв план да се погрижи менаџментот и со свој личен пример да се заложи за нивна континуирана афирмација, инспирирајќи ги постојано вработените. Монотоните и потешки физички работни задачи не треба да претставуваат баук за менаџерот. Токму затоа во последните години во компанијата посебно внимание му се посветува на интерното културно образување на шефовите кое се вика The Ikea-way, посебно во нови земји каде што инвестира Икеа, со цел да се намали обемот на бирократијата и да се рационализираат трошоците.

26 26 БИЗНИС ИНФО - Кога навистина станува тешко и часовникот се доближува до три или четири по полноќ, можете да земете студена вода и нозете ставете ги во неа. Тогаш човек може да издржи уште малку, вели Кампрад, за кого исполнување со чувство на задоволство не е препорачливо, затоа што дејствува како табелета за спиење. Бизнисот се поистоветува со културата според која компанијата е позната во глобални рамки. Деловната цел ќе може да се постигне доколку активно се работи на унапредување на разновидноста на персоналот, гледано од аспект на половата, старосната и етничката структура. Икеа секоја година освојува нови пазари, а патем речено, заинтересирана е да инвестира и на српскиот пазар преку отворање на стоковни куќи и трговски центри. Точниот датум на почетокот на изградбата на предвидените локации во Србија ќе зависи од административните процедури за купување на земјиште. Веројатно нема да изненади доколку во наредните години биде најавена инвестиција на Икеа и во Македонија. Да се живее согласно со сопствените принципи и правила, соодветно сопствените убедувања, за многумина претставува тешкотија. Обично се вели дека парата го врти светот, но и дека го расипува човекот. Во случајот на Ингвар Кампрад, кој при телевизиско интервју остава впечаток како да носи кошула од социјалистичките народни магазини од 60-ите години на минатиот век, парите не се натрупани во неговиот личен трезор, туку се инвестираат во компанијата. - Имај секогаш предвид дека си и потребен на иднината, гласи еден од фрекфентно цитираните совети на Кампрад. - Најголемиот дел се уште не е направен, прекрасна иднино!, порачува виталниот Швеѓанец, кој наскоро ќе наполни 85 години. А што се однесува до неговите сендвичи во авионот, за зајадливите несомнено ќе остане енигма што ставил Ингвар Кампрад во двете парчиња леб. Тој податок за историјата секако нема да биде интересен. Според Форбс Мексиканецот Карлос Слим најбогат во светот ВО САД НАЈМНОГУ МИЛИЈАРДЕРИ, ЗА ПРВПАТ АЗИЈА ЈА ПРЕТРЧА ЕВРОПА Мексиканецот Карлос Слим се најде на врвот на најновата листа на богати, која традиционално ја составува списанието Форбс. Неговото богатство од минатата година се зголеми за една третина. Телекомуникацискиот магнат, своето богатство го зголеми за 20,5 милијарди САД долари до вкупно 74 милијарди САД долари, со што повторно го потисна основачот на Мајкрософт Бил Гејтс (56 милијарди САД долари) на второто место, - јавува Би-Би-Си. Повеќе од 200 луѓе се придружија на списокот на милијардери, па нивниот број се искачи до рекордни 1210, информира Форбс. Сега на списокот се и шест милијардери кои се поврзуваат со Фејсбук, вклучувајќи го Марк Цукерберг и Шон Паркер. Дастин Московиц е најмлад милијардер со 26 години. Кога станува збор за губитниците меѓу милијардерите, најголем е основачот на Икеа, Ингвар Кампрад, кој со 17 милијарди САД долари падна на само шест милијарди. Покрај тоа, падна и од 11-то место на листата на 161-то. Карлос Слим Најсилната економска сила САД и понатаму има најмногу милијардери - дури 413. Во Азија, првпат во последните десет години има повеќе милијардери на списокот отколку во Европа (332 према 300). Кина и Русија имаат 115, односно 101 милијардер, со тоа што во Москва живеат најмногу милијардери во светот - дури 79. Русија има најмногу милијардери во Европа, а на второ место е Германија, во која живеат 52 милијардери. Во однос на минатата година, Европа се стекна со 50 нови милијардери.

27 БИЗНИС ИНФО 27 Информации од Фокалната точка при Стопанска комора на Македонија превземени од системот за тендерски алерт поддржан од Меѓународната организација за Франкофонија МЕЃУНАРОДНИ ТЕНДЕРИ Назив на проектот Референца MK-Скопје: Gрадежни изведбени работи ECZ63262-земји кандидати Финансиска референца. 2011/S Вид на набавка Финансиер Земја Краен рок за апликација Сектори Опис на проектот Изведбени работи Европска комисија Македонија година Контакт Министерство за здравство 50 дивизија бр.6 Mr. Be m Lamallari 1000 Скопје Република Македонија Tel be m.lamallari@zdravstvo.gov.mk Fax Internet address(es) Назив на проектот Референца Финансиска референца. Вид на набавка Финансиер Земја Објавено на Краен рок за апликација Сектори Градежништво - инжинеринг: здравство Изградба на нови простории во рамките на Детската болница во Козле и градежно-занаетчиски работи во рамките на геронтологијата во болницата 13 Ноември RS-Приштина: IPA техничка помош за консолидација на економскиот развој Надополнето EuropeAid/130898/C/SER/XK Услуги Економска комисија Косово година година Економски развој Програма, управување со менаџмент Јавна администрација Опис на проектот 1) поддршка на 5 регионални развојни агенции; 2) поддршка на EURED грант шема и други финансиски иницијативи; 3) организирање на комуникациски активности; 4) давање совет за регионалната развојна стратегија во Косово. Максимален буџет : евра Контакт European Union, represented by the European Commission, on behalf of and for the account of the beneficiary countries, Pris na, KOSOVO Назив на проектот Референца MK-Скопје: Медицинска опрема ECZ земји-кандидати Контакт Министерство за здравство 50 дивизија бр. 6 Mr. Be m Lamallari 1000 Скопје Република Македонија Tel be m.lamallari@zdravstvo.gov.mk Fax Internet address(es) Назив на проектот Референца Финансиска референца. Вид на набавка Финансиер Земја Објавено на Краен рок за апликација Сектори Опис на проектот RS-Приштина : IPA Поддршка на националниот Институт за јавно здравје со испорака на медицинска опрема Надополнување EuropeAid/130897/C/SUP/XK Испораки Европска комисија Косово година година Информатичка технологија Образование Здравство LOT 1. лабораториска опрема; LOT 2. компјутерска опрема Контакт European Union, represented by the European Commission, on behalf of and for the account of the beneficiary country, Pris na, KOSOVO Tender Dossier h ps://webgate.ec.europa.eu/europeaid/online-services/index.cfm? Назив на проектот Референца Финансиска референца. Вид на набавка Финансиер Земја Објавено на Краен рок за апликација Сектори Опис на проектот RS-Приштина: Рамковен договор за испорака на резервни делови за информатичка опрема EuropeAid/131106/D/SUP/XK Испораки Европска комисија Косово година Отворен Информатичка опрема Контакт The Head of EULEX Kosovo, Pris na, KOSOVO LOT 1. резервни делови за компјутери и монитори LOT 2. резервни делови за сервери LOT 3. резервни делови за мрежна опрема LOT 4. резервни делови за UPSs. LOT 5. резервни делови за печатари, копири скенери Финансиска референца. 2011/S Вид на набавка Финансиер Земја Објавено на Краен рок за апликација Сектори Опис на проектот Испораки Европска комисија Македонија година година Здравство: LOT 1. Anaesthesia and ICU LOT 2. Opera ng theatre LOT 3. Outpa ent department LOT 4. Transforaminal endoscope system for lumbar spine medical equipment and equipment systems for the needs of Genecology Department within PHI 8th September and transforaminal endoscopie system for lumbar spine for the needs of PHI Clinic for traumatology СТОПАНСКА КОМОРА НА МАКЕДОНИЈА Контакт М-р Ацо Спасовски тел факс е-маил-aco@mchamber.mk

28 28 БИЗНИС ИНФО САЕМИ, СЕМИНАРИ, ПРЕЗЕНТАЦИИ Обука КАКО ДА СЕ ПОДГОТВИТЕ ЗА КОРИСТЕЊЕ НА ИПАРД- СРЕДСТВАТА И УСПЕШНО ДА ЈА ПОПОЛНИТЕ АПЛИКАЦИЈАТА И ИНВЕСТИЦИОНАТА ПРОГРАМА ЗА ПРОЕКТ март 2011 година од :00 часот Стопанска комора на Македонија, сала 3 на III кат Ги покануваме сите заинтересирани учесници од секторот земјоделство, преработка и рурална економија, рурален туризам кои имаат во план да ги прошируваат и модернизирааат производните капацитети преку инвестиции во основни средства, прилагодување на објекти и набавка на нова опрема и при тоа да се користат неповратни средства за кофинансирање на инвестициите од ИПАРД-средствата да ја посетат оваа дводневна обука. Корисници на ИПАРД-средствата се земјоделци, производни и преработувачки фирми од секторот месо, млеко, овошје, зеленчук, вино, рибарство, рурални стопанства, рурален туризам и занаетчиство. Обуката е предвидена да ги исполни следниве цели: 1. запознавање на учесниците за критериумите за учество за ИПАРД-програмата; 2. подготовка за методот на апликација на корисниците за користење на средствата според дефинираните мерки (101, 103 и 302); 3.запознавање на учесниците со прифатливи трошоци и за инвестирање (101, 103 и 302); 4. претставување на бизнис-планот потребен за апликација за ИПАРД; 5.објаснување на постапка за барање и за исплата на средствата за финансирање. Предавач: Марија Васкова Рајковчевска, консултант во Центарот за имплементација на развојни идеи ЦИРИ - Стопанска комора на Македонија. Заинтересираните лица за учество во работилниците можат да се пријават најдоцна до 17 март 2011 година. Контакт: Елизабета Андриевска-Ефтимова Тел: ; Факс: Call Центар : (02) E-адреса: Контакт: Ленче Зикова Тел: ; Факс: Call Центар : (02) E-адреса: lence@mchamber.mk 2011, покрај дводневната промоција на производителите на храна и вино, нивно дегустирање и продавање, нуди и можност на учество и во други програмски содржини. Целта на оваа заедничка соработка е промоција и прилика за изнаоѓање деловни можности за македонските компании кои се занимаваат со производство и продажба на производи и услуги од областа на прехраната. Салонот на вкус Fine Wine & Good Food 2011,претежно е наменет за производители на храна, пијалаци (алкохолни и безалкохолни) туристички агенции, хотелскоугостителски објекти, производители на здрава, био и органска храна. Стопанската комора на Македонија обезбеди 50% попуст за учество на манифестацијата, со тоа што на еден штанд можат да се пријават 1-2 излагачи и трошоците да бидат заеднички (висината на котизацијата е 300 евра за една маса со димензии 180х90). Во котизацијата е вклучено: - брендирање и подготовка на просторот за излагање; - бесплатен паркинг простор за време на одржувањето на настанот; - користење на магацините, помошен персонал (по договор); - 10 ВИП-билети со дегустациски прибор за деловните партнери; - резервација во Хотел Гранд 4*по намалени цени (еднокреветна соба - 30 евра, двокреветна соба - 35 евра), ноќевање со појадок; - застапеност во каталогот кој содржи аплициран логотип и податоци на сите учесници; - заедничка вечера и дружење на сите излагачи во Хотел Гранд Сараево; - застапеност во каталогот кој содржи аплициран логотип и податоци на сите учесници. Манифестацијата се одржува во атрактивните сали на Домот на вооружените сили на БиХ, во центарот на Сараево, а хотелот се наоѓа на 10 минути од местото на одржувањето на манифестацијата. Сите заинтересирани компании своето учество можат да го пријават во Стопанската комора на Македонија, најдоцна до 10 март 2011 година. Контакт: Венера Андриевска, тел: , факс: venera@mchamber.mk Еднодневен семинар ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА КАПАЦИТЕТИТЕ НА СТРУЧНИТЕ ЛИЦА ЗА БЕЗБЕДНОСТ ПРИ РАБОТА 23 март 2011 година 8: часот Стопанска комора на Македонија, сала 1 на 5-ти кат Од 22 до 24 март 2011 година Меѓународен салон на вкус во Република Босна и Херцеговина FINE WINE & GOOD FOOD 2011 ВО САРАЕВО Стопанската комора на Македонија во соработка со Здружението САЛОН ОКУСА, а под почесно покровителство на Амбасадата на Република Македонија во Сараево, го организираат Вториот салон на вкус Fine Wine & Good Food Манифестацијата ќе се одржи од 22 до во Сараево, Босна и Херцеговина. Програмата на Fine Wine & Good Food Со цел зголемување на капацитетите на претпријатијата за безбедност и здравје при работа, Стопанската комора на Македонија, во соработка со Македонското здружение за заштита при работа (МЗЗПР) и IFC (Меѓународна финансиска корпорација) - ISTR (Програма за меѓународни стандарди и технички регулативи), ќе реализираат стручна тематска обука од областа на безбедноста и здравјето при работа. Цел на обуката е запознавање на стручните лица за безбедност и здравје при работа, раководителите и други лица засегнати од примената на прописите за БЗР, со основните минимални законски барања од областа на безбедност и здравје при работа кои треба да се применуваат на работните места, како и запознавање со меѓународниот Систем за управување со безбедност и здравје при работа ОНЅАЅ Обучувачи на семинарот ќе бидат: Благица Трајчевска, еминентен предавач од Државниот инспекторат за труд, додека од МЗЗПР ќе бидат дипломираниот инженер по ЗПР, Борче Стојчевски,

29 стручно лице за безбедност при работа, како и дипломираниот инженер по ЗПР, Снежана Јанкова Петковска, стручно лице за безбедност при работа. Презентација за Системот за управување со безбедност и здравје при работа на OHSAS ќе ја реализира дипломираниот инженер по ЗПР, Милан Петковски, стручно лице за безбедност при работа. Тие на учесниците на обуката ќе им го претстават Законот за безбедност и здравје при работа, со посебен осврт врз правата и обврските на работодавачите и работниците. Во делот на законските акти и прописи, присутните ќе имаат можност да се запознаат со толкувањето на најважните барања од: - Законот за БЗР; - Правилникот за инспекциски надзор; - Правилникот за проценка на ризик и подзаконските акти кои ќе произлезат како прашања на самата обука. БИЗНИС ИНФО 29 САЕМИ, СЕМИНАРИ, ПРЕЗЕНТАЦИИ со инвеститори од Катар, од 6-7 јуни 2011 година во Скопје. За време на официјалната посета на Емирот на Катар на Република Македонија, македонските компании, со инвестициони проекти, ќе имаат можност да се сретнат со катарски инвеститори компании-членки на Трговската комора на Катар и Асоцијацијата на бизнисмени на Катар. Доколку сте заинтересирани за настанот, потврдете го Вашиот интерес за учество на подготвителната седница, на 24 март 2011 година. во Стопанската комора на Македонија. На средбата ќе се разговара за следното: 1. Информација за претстојната официјална посета на Емирот од Катар на Република Македонија, предвидена во јуни 2011 година; 2. Подготовки за промоција на инвестиционите можности на Република Македонија - доставување инвестициони проекти со цел привлекување инвеститори од Катар. На 25 март 2011 година ИНФОРМАТИВНА СРЕДБА ЗА СВЕТСКИ КОНГРЕС НА ЕХЕДГ ЗА ХИГИЕНСКО ИНЖЕНЕРСТВО И ДИЗАЈН Стопанска комора на Македонија, во 11 часот Подготвувањето на изјавата за безбедност и проценката на ризик, се сметаат за една од најголемите новини на Законот за БЗР, па затоа и на оваа обука ќе и` се посвети посебно внимание на оваа тема, а воедно ќе биде презентиран и Европскиот водич за проценка на ризик на работно место. Со цел унапредување на безбедноста и здравјето при работа во македонските претпријатија, на присутните на оваа обука ќе им се претстави меѓународниот Систем за управување со безбедност и здравје при работа ОНЅАЅ 18001, во контекст на идентификување и управување со ризиците врзани за безбедноста и здравјето при работа, намалување на потенцијалните несреќи, како и постојано подобрување на своето работење. Заинтересираните учесници можат да се пријават најдоцна до 21 март 2011 година. Сите учесници на обуката ќе добијат збирка на материјали со важечки законски прописи и важни документи од областа на БЗР во Македонија, брошура за ОНЅАЅ 18001, презентација за ОНЅАЅ 18001, а на крајот од обуката ќе се стекнат со сертификат како потврда за учество. Контакт: Анита Митревска Тел: (02) ; Факс:(02) Call Центар : (02) E-адреса: anita.mitrevska@mchamber.mk Контакт: Ленче Зикова Тел: ; Факс: Call Центар : (02) E-адреса: lence@mchamber.mk Клуб за Блиски Исток и Магреб СРЕДБА ВО ПРЕСРЕТ НА ПОСЕТАТА НА ИНВЕСТИТОРИ ОД КАТАР ВО РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА година, во 10:00 часот Стопанска комора на Македонија, сала 3 на 3. кат Доколку имате инвестиционен проект, слободен инвестиционен капацитет, барате инвеститор за green field инвестиција или joint venture, постои можност Вашите проекти да ги реализирате ЕХЕДГ (Европската групација за хигиенско инженерство и дизајн) e организација основана во 1989 година и претставува светска мрежа со членство од околу 700 експерти и над 150 компании/ институти, кои обезбедуваат поддршка и даваат насоки на производителите и преработувачите на храна, производителите на опрема и материјали за пакување, националните и меѓународните организации за стандардизација итн. Со својата работа во 16 регионални секции и 18 активни подгрупи, во Европа и ширум светот, експертите на ЕХЕДГ до сега имаат развиено и објавено повеќе од 40 прирачници, покривајќи широк спектар на теми, како и организирано бројни меѓународни и локални тренинзи, семинари, конференции и настани за да го дисеминираат своето знаење од областа на хигиенски дизајн. Сертификацијата на опрема што се изведува во ЕХЕДГ тест институтите, претставува највисок меѓународно признаен хигиенски стандард. Проф. д-р Владимир Какуринов е претседател на Македонската регионална секција на ЕХЕДГ. На конференцијата во Санкт Петербург во октомври 2010 година на земјава и беше доделена организацијата на Светскиот конгрес на ЕХЕДГ за хигиенско инженерство и дизајн Македонија. Конгресот кој ќе се одржи во Охрид,од 22 до 24 септември 2011 година, во Хотел Гранит. Крајниот рок за поднесување на апстрактите за стручни и научни трудови е година. Повеќе за овој настан може да се најде на сајтот на Конгресот: За условите за членство во ЕХЕДГ повеќе детали може да се најдат на веб-страната: h p:// или на Конгресот ќе го отвори директорот на новата Агенција за ветерина и храна, Дејан Рунтевски. Со цел успешно промовирање на Конгресот, во просториите на Стопанската комора на Македонија ќе се одржи ИНФОРМАТИВНА СРЕДБА, на којашто ќе говори претседателот на Македонската регионална секција на ЕХЕДГ, проф. д-р Владимир Какуринов, како и директорот на Агенцијата за ветерина и храна, Дејан Рунтевски. Средбата е со информативна функција, но изаради директен повик до сите стопанственици, членки на Комората, да земат активно учество на овој Конгрес, поради големото значење на овој настан за Македонија, а особено за секторот на производство на храна, опрема за производство на храна, амбалажа, транспорт... Контакт: Васко Ристовски Тел: (02) ; Факс:(02) Call Центар : (02) E-адреса: vasko@mchamber.mk

30 30 БИЗНИС ИНФО САЕМИ, СЕМИНАРИ, ПРЕЗЕНТАЦИИ Еднодневен семинар ЛЕГАЛИЗАЦИЈА НА БЕСПРАВНО ИЗГРАДЕНИ ОБЈЕКТИ 29 март 2011 година (вторник) од 10-16:00 часот Стопанска комора на Македонија, сала 4 на V кат 1. Обврските на надлежните органи за спроведување на Законот: -предмет на законот -инвентаризација на бесправните градби -анализа на можностите за легализација на едидентираните бесправни градби Фиданчо Стоев, судија во пензија 2. Постапка за утврдување статус на бесправна градба: - барање за утврдување статус на бесправна градба; - урбанистичка согласност; - стандарди за вклопување на бесправните градби во плановите за урбанизација. Ранко Максимовски, судија во пензија 3. Надоместок за утврдување на правен статус и Решение за утврување на правен статус на градбата: -висина на надоместок за бесправна градба; -содржина на Решение за утврдување на правен статус на градбата; -откуп на земјиште сопственост на РМ на кое е изградено бесправна градба; -подзаконски прописи за спроведување на законот. Теофил Томановиќ, судија во пензија минатата година земаа учество над 600 компании од повеќе европски земји од следниве градежни сектори: високо и нискоградба; градежни материјали; технолошки иновации; греење и ладење; мерење; пумпи, компресори, и др. опрема; климатизација и вентилација; недвижности; суровини и материјали во градежништвото. На деловните средби што ќе се одржат на 30 март 2011 година во Братислава, Словачка, македонските компании од градежниот сектор ќе имаат одлична можност за воспоставување директни контакти и средби со словачки компании, со цел проширување на своите деловни активности и пронаоѓање на потенцијални партнери: извозници, увозници, дистрибутери, агенти, застапници итн. Стопанската комора на Македонија, како овластен координатор и партнер на организаторот Регионалната комора на Братислава, организира учество на македонските компании на деловните средби и посета на Саемот за градежништво од од година. Трошоците за авионски превоз и за хотелско сместување се на товар на компанијата. Ве покануваме да го пријавите Вашето учество најдоцна до година. Контакт: Влатко Стојановски Тел: ; Факс: vlatko@mchamber.mk Сите заинтересирани за учество на овој семинар можат да се пријават најдоцна до 25 март 2011 година. Цената за еден учесник изнесува денари за 1 учесник (4500+ДДВ) за компании членки и денари за 1 учесник (6000+ДДВ) за компании кои не се членки на Комората. Лица за контакт: Ленче Зикова Елизабета Ефтимова тел: тел: факс: факс: lence@mchamber.mk Од 29.3 до година посета на реномираниот Меѓународен саем за градежништво Coneco во Братислава СРЕДБИ СО СЛОВАЧКИ ГРАДЕЖНИ КОМПАНИИ Во периодот од до година во Братислава, Р. Словачка, Стопанската комора на Македонија во соработка со Регионалната комора на Братислава, организира билатерални деловни средби меѓу македонски и словачки компании од градежниот сектор. Истовремено, планирана е посета на реномираниот Меѓународен саем за градежништво Coneco На овој најголем саем за градежништво во Словачка Oд 31 март до 3 април 2011 година во Република Турција EXPOMED 2011 ВО ИСТАНБУЛ *Организирана посета на Саемот со обезбедено бесплатно хотелско сместување Во периодот од 31 март до 3 април 2011 година, во Истанбул, Република Турција, ќе се одржи Меѓународниот саем за медицина, EXPOMED Истовремено ќе се одржат неколку саемски манифестации и тоа: 18. Меѓународен саем за медицинска анализа, дијагностичко здравство, болнички материјали и сида-рехабилитација EXPOMED 2011 ; 14. Меѓународен саем за лабораториска технологија и опрема LABTEH 2011 ; Меѓународниот саем за бањи, центри за рехабилитација, медицински производи и опрема EXPOTHERMAL 2011 и Меѓународниот саем за болници и здравствени центри HOSPITALS AND HEALTH CENTERS FAIR и ICSM EXPO Станува збор за еден од најголемите меѓународни саеми од областа на медицината, медицинска опрема, бањи и центри за рехабилитација, на кои свое учество ќе земат реномирани компании од поголем број земји. Стопанската комора на Македонија во соработка со овластениот застапник на саемскиот организатор, АДОНИС ГРУП, организира посета со групен автобуски превоз на македонски компании на саемската манифестација од 31.3 до година. Обезбедено е бесплатно сместување за две ноќевања со појадок,

31 влезници за Саемот, трансфер од хотел до Саемот и ручек за два дена. Сместувањето е во реномиран хотел со 4 или 5 ѕвезди. Посетителот ги покрива патните и административни трошоци по лице за саемскиот организатор АДОНИС ГРУП од 95 евра со автобус (доколку е со сопствен превоз 35 евра административни трошоци), како и организаторски трошоци за Комората. Пријавување за посета на саемската манифестација е најдоцна до 25 март 2011 година. Пријавниот лист може да се преземе од вебпорталот на Стопанската комора на Македонија: mk Контакт: Венера Андриевска, Влатко Стојановски, Тел: ; Факс: Тел: ; факс: Venera@mchamber.mk Vlatko@mchamber.mk Од 14 до 16 април 2011 година во Охрид МЕЖУНАРОДНА КОНФЕРЕНЦИЈА ЗА ТЕХНИКА ЗА ЛАДЕЊЕ Во покануваме на 4. Меѓународна конференција за техника за ладење (климатизација и топлински пумпи) во организација на Машинскиот факултет - Скопје и Меѓународниот институт за ладење (Interna onal Ins tute of Refrigera on - Paris). Подготвена е и прелиминарната програма со трудови од врвни светски експерти. Искористете ја оваа можност да се информирате за вистинските насоки на развојот на ладилната технологија, со оглед на потресите во оваа област предизвикани од глобалните закани: климатските промени и оштетувањето на озонска обвивка. Исто така, ќе имате можност да се сретнете и да размените искуства со експерти од водечките фирми за ладење и климатизација: GEA, Johnson Controls/Sabroe, Mayekawa, Bal more Aircoil, Evapco, LU-VE, Guentner, Alfa Laval, Axima, Star Refrigera on, Ingersoll Rand, Emerson Climate Technologies, Zudek, Unilever, Kra Foods Global, од познати универзитети и истражувачки институции. БИЗНИС ИНФО 31 САЕМИ, СЕМИНАРИ, ПРЕЗЕНТАЦИИ Од 13 до 17 април 2011 година Меѓународeн гастрономски натпревар во Супетар, Република Хрватска БРАЧ СО БИСЕР НА МОРЕТО Меѓународниот гастрономски натпревар Бисер на морето ќе се одржи од 13 до 17 април 2011 година, во хотелот Кактус во Супетар на островот Брач во Република Хрватска. Организатор на шестата по ред традиционална манифестација и овојпат е Сојузот на готвачи од Медитеранот и европските региони со седиште во Сплит. Бисер на морето претставува една од најзначајните гастрономски манифестации на Медитеранот. Во шест дена ќе се одржат: меѓународното натпреварување на професионални готвачи и ученици-готвачи од средните угостителски училишта, гастро изложба на најдобрите хрватски ресторани, изложба на хрватските и странски производители на храна, работилници и предавања за гастрономијата. Во Супетар на едно место ќе се соберат готвачи од целиот Подетални информации можете да најдете на веб-страницата на Конференцијата Претседател на Организациониот одбор, проф. д-р Ристо Цицонков (тел ; , ristoci@ukim.edu.mk). Контакт: Зорица Мешкова Тел: Факс: Call Центар : (02) E-адреса: zorica@mchamber.mk свет. Минатата година, покрај готвачите од Хрватска, Србија, Австрија, Босна и Херцеговина, Црна Гора, Италија и Албанија, Швајцарија, Словенија, Турција и Бугарија, учествуваа и мајсторите за готвење од земјава, кои покажаа и забележителни вештини во подготвувањето на рацепти од ова поднебје и се вратија со вкупно 36 медали. Стопанската комора на Македонија и годинава организира посета на оваа манифестација за сите заинтересирани готвачи-натпреварувачи, ученици-готвачи и македонските компании кои би ги презентирале своите производи на заеднички бесплатен штанд. Учеството на македонските претставници е одлична можност за презентирање на македонската кујна, но истовремено и за претставување на производите на познати македонски компании на хрватскиот пазар. За сите натпреварувачи, учениците, менторите и членот на жири-комисијата е обезбедено бесплатно сместување. Сите заинтересирани компании кои сакаат да земат учество на оваа гастрономска манифестација, своето учество треба да го пријават во Стопанската комора на Македонија, најдоцна до 30 март 2011 година. Повеќе информации и Пријавниот лист може да се преземат од веб-порталот на Стопанската комора на Македонија: Контакт: Венера Андриевска тел: ; факс: Venera@mchamber.mk

32 32 БИЗНИС ИНФО САЕМИ, СЕМИНАРИ, ПРЕЗЕНТАЦИИ Од 20 до година во Република Црна Гора САЕМ ЗА ЕКОЛОГИЈА ВО БУДВА Саемот е наменет за презентација и комерцијализација на опрема, уреди и средства за рециклажа и заштита на животната средина, алтернативни извори на енергија, обновлива енергија, опрема и средства за заштита и уредување на урбаните населби, природни реткости и културно богатство. Интерес за учество на овој саем посебно изразуваат креатори на еко-проекти, производители на еко-храна, еколошки сојузи и стручни здруженија. Посебен интерес за оваа саемска манифестација има и кај креаторите на политиките за животна средина, од ресорни министерства, до специјализирани агенции, јавни претпријатија и институции. Низ претставување на проекти за мониторинг-системи за заштита на животната средина, како и стратегии и едукативни програми, значително се придонесува кон зголемување на свеста за екологијата, како предуслов за општествено-економскиот развој. Во рамките на оваа манифестација, традиционално ќе се одржи и 6. Саем за вода, водовод и санитарна технологија. Заинтересираните за подетални информации може да го контактираат саемскиот организатор на тел или на marke Контакт: Зорица Мешкова Тел: ; Факс: Call Центар : (02) E-адреса: zorica@mchamber.mk Контакт: Венера Андриевска Тел: ; Факс: Call Центар : (02) E-адреса: venera@mchamber.mk Од 10 до 12 мај 2011 година Втор меѓународен саем на производители на авто компоненти на Југоисточна Европа во Република Србија SEE AUTO COMPO NET 2011 ВО КРАГУЕВАЦ Од 10 до 12 Мај 2011 година во Крагуевац, Република Србија, ќе се одржи Втор меѓународен саем на производители на авто компоненти на Југоисточна Европа SEE Auto Compo Net На овој саем ќе се престават нај еминентните производители, добавувачи, купувачи и корисниците на производите и услуги за производство на компоненти од Србија и Југоисточна Европа. Со неговото повторно одржување овој саем станува централно место на кое учествуваат добавувачи, купувачи и монтажери, производители на опрема и машини заедно со корисниците на производите и услуги за производство, одржување Од 7 до година во Република Италија САЕМ ЗА ХРАНА TUTTOFOOD 2011 ВО МИЛАНО Во периодот од 7 до 11 мај 2011 година, Стопанската комора на Македонија организира посета на македонски компании на Меѓународниот саем за храна TUTTOFOOD 2011 во Милано, Република Италија. Оваа саемска манифестација со својата разновидна концептуалност, професинална публика и излагачи, меѓу кои и најголемите светски трговски синџири го зазeма приматот на една од најзначајните манифестации од меѓународен карактер за прехранбена индустрија. TUTTOFOOD 2011 ќе ги собере на едно место водечките локални и светски производители на сите видови прехранбени производи и тоа: - леб, замени за леб и пекарски производи; ориз, житарки и додатоци; какао, шеќер и засладувачи; кафе; млечни производи; кондиторска индустрија и додатоци; слаткарство; диететска и храна за бебиња; месо, сувомесни производи, јајца и масла за јадење; свежа и замрзната храна; гастрономија; здрава и органска храна; суровини, полупроизводи и адитиви; вино, алкохолни безалкохолни пијалаци; кетеринг-услуги и др. Идеалниот амбиент за ваков реномиран настан може да биде само Италија, каде што потрошувачката на храна претставува еден од најважните економски извори на земјата, а посебно Милано, кој е познат како светски гастрономски центар. Стопанската комора на Македонија организира заедничка посета на македонски компании на овогодинешното издание на TUT- TOFOOD 2011, со организиран авионски превоз и хотелско сместување. Посетата на Саемот ќе се одржи од 7 до 11 мај 2011 година (четири ноќевања), а трошоците за превоз и сместување ги покриваат учесниците. Сите заинтересирани компании своето учество на Меѓународниот саем за храна во Милано, можат да го пријават најдоцна до година. Контакт : Влатко Стојановски Тел: (02) ; Факс:(02) Call Центар : (02) E-адреса: vlatko@mchamber.mk и сервисирање на автомобили и комерцијални возила. Саемот SEE Auto Compo Net 2011 ќе се одржи на м2 изложбен простор. Саемот ќе трае три дена, при што е планирано во рамките на истиот да се организираат и одржат многубројни манифестации од типот на тркалезни маси, презентации, програм за развој на добавувачите, средби со купувачи и сл. Со учество на оваа манифестација на која производителите на компоненти можат да ги презентираат своите производи, ќе можат да остварат деловно комерцијални резултати. На првиот ден на Саемот ( 10 мај 2011 година) како централен настан се најавува Средба со купувачите, што ќе го привлече вниманието на производителите на компоненти од земјата поради можноста за директни деловни средби со производителите од Југоисточна Европа. Исто така, во рамките на саемот ќе се одржи средба на коморите и автомобилските кластери од регионот. Подетални информации може да се добијат во Стопанска комора на Македонија. Контакт: Војкан Николовски, тел vojkan@mchamber.mk

33 Од 18 до година во Република Косово САЕМ ЗА ГРАДЕЖНИШТВО, ЕНЕРГЕТИКА, ТЕХНИКА, ДРВНА ИНДУСТРИЈА EXPOKOS 2011 ВО ПРИШТИНА *За излагачите 10 отсто попуст на саемскиот аранжман *За посетителите на Саемот што ќе патуваат со Стопанската комора на Македонија обезбедени бесплатни влезници Стопанската комора на Македонија, во соработката со CEO Congress & Event Organiza on, организира учество и посета на македонски компании на најголемиот Меѓународен саем за градежништво, енергетика, техника и дрвна индустрија EXPOKOS 2011 во Приштина, Косово. EXPOKOS 2011 ќе ги собере на едно место водечките локални и светски производители на: градежни материјали, градежни системи и опрема, градежни полуфабрикати, хемиски помагала за индустријата, керамика, врати и прозорци, изолација, греење и санитарна технологија, електрична инсталација, обработка на метални декорации, метална и неметална опрема, обработка на масивно дрво, домашен и канцелариски мебел, бела техника, санитарен мебел, паркет и дрвени подови, куќи од дрво, декорации од дрво, патишта, електроиндустрија, алтернативни извори на енергија како што се вода, ветер, сонце, гас, јаглен, масла, мерни инструменти и опрема, автоматика и роботика, хемиска и пластична индустрија, телекомуникации, транспортна опрема и др. Воедно,во рамките на Саемот ќе се одржат и прес-конференции, заедничка вечера на сите излагачи, доделување сертификати на излагачите, а ќе се организираат и бизнис-средби, кои ќе создадат поволни услови за поттикнување на комерцијални ефекти. Стопанската комора на Македонија организира посета на заинтересирани компании на Саемот, но ќе биде и логистичка поддршка на заинтересираните за учество на Саемот како излагачи. Компаниите својот интерес за учество и посета на овој Саем можат да го пријават во Стопанската комора на Македонија, најдоцна до 15 април 2011 година. Контакт: Венера Андриевска Тел: ; Факс: Call Центар : (02) E-адреса: venera@mchamber.mk Контакт: Влатко Стојановски Тел: (02) ; Факс:(02) Call Центар : (02) E-адреса: vlatko@mchamber.mk Од 4 до 13 ноември 2011 година во Швајцарија САЕМ ЗА ПРЕХРАНА И ПИЈАЛАЦИ COMPTOIR BROYARD ВО ПАЈЕРН * Доколку постои интерес за настап на македонски компании, Управниот комитет на Саемот во Пајерн, ќе ја прифати Р. Македонија како земја-партнер на овогодинешниот саем и на македонските компании ќе им ги понуди специјални повластени услови за настап Во периодот од 4 до 13 ноември 2011 година, Стопанската комора на Македонија, организира учество на македонски компании на 6. Регионална саемска манифестација за прехрана и пијалаци COMPTOIR BROYARD во Пајерн, Швајцарија. Доколку постои интерес за настап на македонски компании, Управниот комитет на Саемот во Пајерн, ќе ја прифати Р. Македонија како земја-партнер на овогодинешниот саем и на македонските компании ќе им ги понуди следните услови: - бесплатен неуреден изложбен простор од 80м2, со можност за негово проширување; - во еден од рестораните, простор од околу 200 м2, кој ќе биде определен за промоција на македонски специјалитети и пијалоци; - за лицата кои ќе бидат ангажирани во ресторанот (двајца готвачи и 2 келнера, облечени во народна носија), бесплатно сместување и храна; БИЗНИС ИНФО 33 - за лицата кои ќе бидат присутни на штандот во текот на целата саемска манифестација,ќе има голем попуст за хотелското сместување и храна (истите ќе бидат околу 60 франци дневно). COMPTOIR BROYARD е една од најголемите специјализирани регионални саемски манифестации во Пајерн и клучно место каде се среќаваат многубројни производители и трговци од областа на прехраната и пијалаците и тоа: - месо и месни производи, опрема за месна ндустрија и месарници; - млеко и млечни производи; - риба; - какао, бонбони, чоколади, сладолед; - брашно и производи од брашно; - диетална, макробиотичка храна; - производители на здрава, био и органска храна; - пакување (хартија, фолија, пластика); - конзервирана храна; - природна минерална и изворска вода; - безалкохолни и енергетски пијалаци; - сокови сирупи и екстрати; - пиво, суровини и опрема за индустријата за пиво; - вина од сите винарски земји и региони; - вински и овошни ликери, овошни и други ракии; - јаки алкохолни пијалаци, опрема и машини за производство; - опрема и машини за винарство. Програмата на COMPTOIR BROYARD во Пајерн, Швајцарија. покрај промоција на производителите на храна и пијалаци, нивно дегустирање и продавање, нуди и можност на учество и во други програмски содржини. Целта на оваа заедничка соработка е промоција и изнаоѓање деловни можности за македонските компании кои се занимаваат со производство и продажба на производи и услуги од областа на прехранбенатаиндустрија. Саемската регионална манифестација COMPTOIR BROYARD, претежно е наменета за производители на храна, пијалаци (алкохолни и безалкохолни) туристички агенции, хотелско-угостителски објекти, производители на здрава, био и органска храна. Стопанската комора на Македонија ги поканува сите заинтересирани македонски компании својот интерес за учество за излагање на Саемската регионална манифестација COMP- TOIR BROYARD во Пајерн, Швајцарија, да го пријават најдоцна до година. Контакти: Венера Андриевска тел: ; факс: Venera@mchamber.mk Билјана Пеева-Ѓуриќ Тел: (02) ; Факс:(02) Call Центар : (02) E-адреса: biljana@mchamber.mk САЕМИ, СЕМИНАРИ, ПРЕЗЕНТАЦИИ

34 34 БИЗНИС ИНФО Стопанска комора на Македонија ЕИИЦМ На 22 и 23 март 2011 година Меѓународен конгрес за исхрана и здравство во Франција БИЗНИС ФОРУМ ВО ДИЖОН За време на 6. Меѓународен конгрес за исхрана и здравство во Дижон, ќе се одржи бинзис-форум (брокерски настан) на којшто ќе можат да се разменат искуства со други учесници за време на конгресот. Овој настан ги таргетира индустриите за прехранбени производи, лабораториите, технички центри кои се занимаваат со храна и исхрана. Поентата на овој настан во споредба со други настани со слични теми е сензорскиот пристап (вкус, арома, структура/ состав...). Секоја организација (индустрија, јавна или приватна истражувачка лабораторија, технички центар), која има технолошка или know-how понуда или барање или која бара партнери е добредојдена за да се приклучи во деловните средби со компании од цела Европа. Брокерскиот настан се организира во рамките на 6. Меѓународен конгрес за исхрана и здравство во Дижон. Над 370 средби меѓу компаниите се организирани за време на последниот Конгрес во 2010 година. На 30 и 31 март 2011 година во Виена, Австрија МЕЃУНАРОДНИ B2B СОФТВЕР ДЕНОВИ Вмрежување и споделување на знаењето и стручноста е фокусна точка на B2B Софтвер деновите, организирани од FFG, AWO, Vite, zit и Виена Бизнис Агенцијата, во соработка со Enterprise Europe Network. На настанот ќе се претстават познати говорници, претходно ќе се договорат лице-в-лице B2B состаноци и посети на центри за компетентност и компании. Фокус Настанот цели кон сите фирми, универзитети и истражувачки институции заинтересирани за споделување на нови проектни идеи, технологии и бизнис-можностите на софтверот за B2B решенија. Главни теми: ИКТ Апликации Системи и мрежата на технологијата Интернет технологии Софтвер и обработка на податоци Мултимедија Когнитивни системи Сите информации и регистрација ( пред регистрација на брокерскиот настан) може да се најдат на on-health.com или на линкот на горенаведениот конгрес. On-line Регистрација h p://b2match.eu/taste-nutri on-health2011/par cipants/new ЕЕН Проект Софче Јовановска sofce@mchamber.mk, Тел: +389 (02) Лазo Ангелевски laze@mchamber.mk Тел: +389 (02) Кои се вашите предности? Најнови информации од меѓународни реномирани говорници Средба со бројни потенцијални партнери за соработка на едно место во ист ден Да се дискутира и да се развиваат нови идеи и проекти на меѓународно ниво Посети на интересни компании и компетентни центри Промоција на Вашата организација во Австрија и во остатокот од Европа Работен јазик: англиски Трошоци: бесплатно Меѓународни B2B Софтвер денови - прв чекор кон соработка! Контакт: Лазо Ангелевски, проектен консултант тел: (02) laze@mchamber.mk

35 БИЗНИС ИНФО 35 ПОНУДА - ПОБАРУВАЧКА Македонска компанија нуди преводи и толкувања од македонски јазик на англиски и многу други јазици. Kомпанијата има оформено силно поврзан тим на стручни преведувачи, толкувачи, лектори и административен персонал, како и тим на стручни лица одговорни за техниката. Сите преведувачи се со долгогодишно искуство и специјализирани на одредени тематики и во одредени области. По секој преведен текст од кој било јазик се прави проверка на истиот, каде се извршува лектура од страна на дипломирани лектори, графичко средување на текстот, се составува речник и секако сето ова во консултации и соработка со клиентите. Сите писмени преводи уредно се изработуваат и се чуваат во архивата на компанијата. Доставувањето на преводот е според потребите и барањата на клиентот, во електронска или печатена форма. Сите преведувачи се обучени со најсовремените техники за симултан и консекутивен превод Валидност до: година Македонска компанија нуди услуги во правни, сметководствени, книговодствени работи проверка на сметките и биланси, консултантски активности во врска со данокот, испитување на пазарот и јавното мислење, деловни и менаџмент консултантски активности, холдинг. Валидност до: година Германска компанија бара застапник во Република Македонија за пласман на употребувани трактори и земјоделски машини, кранови и други приклучни делови за истите. Валидност до: година Германска компанија бара дистрибутер во Република Македонија за пласман на механизација за употреба во земјоделството, шумарството, градинарството и комуналии. Валидност до: година Израелска компанија бара дистрибутер во Република Македонија за пласман на иверка и панел плочи. Валидност до: година Германска компанија бара дистрибутер во Република Македонија за пласман на стаклена амбалажа. Валидност до: година Полска компанија бара дистрибутер во Република Македонија за пласман на болнички кревети, мебел за болници и кревети наменети за разни прегледи. Валидност до: година Грчка компанија бара соработка со компании од Република Македонија за пласман на машини кои се користат во дејност на семенски и зрнести производи од сите видови,овошје и зеленчук Валидност до: година Германска компанија бара соработка во областа на одржување и работа со мермер, како и природен и вештачки камен во Република Македонија. Валидност до: година Турска компанија бара дистрибутер во Република Македонија за пласман на болнички кревети, кревети за интензивна нега, кревети специјални за пренос на пацијенти, кревети за операција. Валидност до: година Компанија од Бугарија бара претставик во Република Македонија за продажба на цевки и приклучоци - за греење и снабдување со вода на станбени објекти и канцеларии: -инсталации за топла и ладна вода; -инсталации во патнички бродови и прегради на тренери; - заварување апарати и опрема; - за изградба на водовод и поправки; - широк опсег на статии во горенаведените области. Валидност до: година Компанија од Пакистан бара дистрибутер во Република Македонија за пласман на памучни крпи, бањарки, постелнини и прекривки и памучни ткаенини. Валидност до: година Турска компанија бара да увезува јагнешка, овча и говедска кожа од Република Македонија. Валидност до: година Компанија од Полска бара дистрибутер во Република Македонија за пласман на системи за следење и мониторинг на такси возила Валидност до: година Компанија од Грција бара застапник за продажба на машки чевли во Република Македонија. Валидност до: година Компанија од Србија бара пласман на опрема за наводнување во Република Македонија. Валидност до: година Компанија од Србија бара пласман на амбалажа за пакување во кондиторската индустрија, козметика, зачини во Република Македонија Валидност до: година Компанија од Хрватска бара партнери за соработка во Република Македонија за пласман на лекови, козметика, чаеви и средства за општа употреба. Валидност до: година Компанија од Србија бара дистрибутер во Република Македонија за пласман на филтерчаеви, пакувани зачини, зрнести и прашкасти производи. Валидност до: година Компанија од Србија бара соработка со фирми во Република Македонија кои имаат потреба за индустриски производи во областа на преработка на дрво, пластика и метали. Валидност до: година Компанија од Белгија бара застапник во Република Македонија за пласман на пиво. Компанија од Романија бара соработка со македонски фирми во областа на мегалургијата и металната индустрија посебно во произвоство на метални производи и легури ( никел и легури од никел). Валидност до: година Компанија од Романија бара соработка со македонски фирми во областа на мегалургијата и металната индустрија посебно во произвоство на метални производи и легури ( никел и легури од никел). Валидност до: година Компанија од Белгија специјализирана за дизајн, производство, трансформација и маркетинг на високомоделирани гумени и полиуретански технички делови бара партнери во Република Македонија за соработка. Валидност до: година Компанија од Турција бара партнери во Република Македонија за заедничко вложување во текстилната индустрија. Валидност до: година Компанија од Турција е заинтересирана за заеничка соработка со македонски компании во областа на произвоство на хартија и картонска амбалажа. Валидност до: година Компанија од Белгија бара дистрибутер во Република Македонија за пласмн на машини за монтирање и демонтирање на гуми за сите типови на автомобили, автобуси и земјоделски машини. Валидност до: година Компанија од Полска бара дистрибутер во Република Македонија на метални јарболи за пренос во телекомуникациите на мобилната телефонија. Валидност до: година Туроператор од Македонија бара партнер туроператор за организација на различни типови на патувања низ Република Македонија. Валидност до: година Компанија од Македонија бара партнери за вложување во платформа за рецептивен туризам. Валидност до: година Ова е само дел од богатата Понуда и побарувачка на Стопанската комора на Македонија што може да се превземе од нејзиниот веб портал Контакт: Мирјана Коцева Е-адреса: Mirjana@mchamber.mk Тел: ; Факс: Главен и одговорен уредник, Саво Пејчиновски тел: : (02) факс: (02) savo@mchamber.mk