Kategorizimi i rrugëve urbane, menaxhimi i parkimit dhe rivitalizimi i hapësirës publike

Transcription

1 Kategorizimi i rrugëve urbane, menaxhimi i parkimit dhe rivitalizimi i hapësirës publike prof. Dirk Lauwers, Ghent University - AMRP/ MobKos dirk.lauwers@ugent.be Gjurmimi i agjendes për mobilitet të qendrueshëm urban në Kosovë Prishtinë, 31 Mars 2010

2 E paraqitur nga prof. Dirk Lauwers Qendra për mobilitet dhe planifikim hapësinor, fakulteti i inxhinierisë, Universiteti Ghent - Njëri nga institucionet më të rëndësishme të edukimit të lartë dhe hulumtimeve në regjionin ku flitet holandishtja në Evropë - Traditë solide: themeluar në vitin I zotuar për shoqëri dhe pluralist - Të gjitha diciplinat akademike 11 fakultete - mbi studentë (2200 të huaj nga BE dhe nga jashtë BE-së) I vendosur në Ghent, zemer kulturore de ekonomike e Evropes MOBKOS: URBAN MOBILITY INKOSOVO 31 MARCH 2010

3 Çeshtjet: kategorizimi i rrugëve dhe menaxhimi i parkimit si instrumente kryesore në politikën e mobilitetit urban Përspektiva Evropiane Qasja Flamane Relevanca për axhenden e Kosovës, bazuar në rastin e Pejës

4 Qendra Unversitare Ghent për Mobilitet dhe Planifikim Hapësinor si promoter për ndërtimin e kapacitetit në COE Qendra Mobiliteti dhe Planifikimi Hapësinor AMRP ka elaboruar disa projekte të suksesshme Evopiane në të kaluaren në Evropen Qendrore dhe Lindore. Fokusimi në Baltik, regjionin e Detit të Zi dhe në vendet e Ballkanit. Peja

5 Politika e sotme Evropiane Qytetet në tërë Evropen ballafaqohen me problemet e ngjashme (tollovinë, sigurinë rrugore, sigurinë,ndotjen, ndryshimin e klimes për shkak të emetimit të CO2) dhe këto probleme janë duke u rritur vazhdimisht

6 Flandri Kosovë shkëmbimi i ekspertizës Është e qartë se ka dallim në kulturen e mobilitetit dhe dizajnin e rrugëve ndërmjet Flandrisë dhe Kosovës. Megjithatë ne prap mund të mësojmë nga njëri tjetri...

7 Flandri Kosovë shkëmbimi i ekspertizës Por qytetet nga Flandria dhe Kosova ballafaqohen me problemet e njëjta (tollovinë, sigurinë rrugore, sigurinë,ndotjen, ndryshimin e klimes për shkak të emetimit të CO2) dhe këto probleme janë duke u rritur vazhdimisht

8 A është kjo e ardhmja jonë?

9 Vlerësimi ynë për situatën në Pejë 1. Problemet e trafikut mund të zgjidhen si duhet vetem duke u bazuar në të dhënat e trafikut 2. Është e mundshme të optimizohen disa rreth rrotullime dhe të lehtësohen disa proleme të fyteve të ngushta 3. POR: Analiza tregon gjithashtu se problemet janë më të vështira dhe komplekse se sa pritet... MOBKOS: URBAN MOBILITY INKOSOVO 31 MARCH 2010

10 Drejt strategjisë së mobilitetit urban për Pejen Sensi i urgjences: kërcënimi i vertet që tollovia e trafikut do ia zë frymën jetes ekonomike dhe komerciale në zemren e qytetit => sulm në zemer Si të merremi me të? (bazuar në përvojen tonë në Flandri dhe vendet tjera të COE) Kombinimi i zgjidhjeve dhe projekteve afat shkurtëra me qasje strukturore të problemeve Qasja strukturore: elementet kryesore janë: Kategorizimi i rrugëve Politika e parkimit MOBKOS: URBAN MOBILITY INKOSOVO 31 MARCH 2010

11 Drejt strategjisë së mobilitetit urban për Pejen Pjesa 1: kategorizimi i rrugëve MOBKOS: URBAN MOBILITY INKOSOVO 31 MARCH 2010

12 Pse kategorizimi i rrugëve? = Lidhja ndërmjet planifikimit hapësinor dhe planifikimit të mobilitetit = Korniza për planifikimin e trafikut Dizajnimi i rrugëve MOBKOS: URBAN MOBILITY INKOSOVO 31 MARCH 2010

13 Pse kategorizimi i rrugëve? = Lidhja ndërmjet planifikimit hapësinor dhe planifikimit të mobilitetit Zhvillimet hapësinore jo në përputhje me kapacitetin e rrjetit shpiejnë ka tollovia, problemet e sigurisë në trafik dhe problemet e mjedisit Planifikimi dhe dizajnimi i rrjetit duhet të lidh hapësirat e ndryshme në qytet në mënyrë të duhur Rezervimet/ kufizimet hapësinore për zhvillimet anash rrugës (hapësira jo aedificandi qasja) MOBKOS: URBAN MOBILITY INKOSOVO 31 MARCH 2010

14 Pse kategorizimi i rrugëve? = Korniza për planifikimin e trafikut dhe dizajnin rrugor Drejtimi i trafikut nëpër rrjet Standardet e dizajnit / imixhi rrugor, konceptet duhet të rezultojnë nga rrugët dhe rrugicat e qarta Dhënia secilës formë të transportit hapësirë për qarkullim të sigurt dhe të rrjedhshem MOBKOS: URBAN MOBILITY INKOSOVO 31 MARCH 2010

15 Pse kategorizimi i rrugëve? = Korniza për planifikimin e trafikut dhe dizajnin e rrugëve Planifikimi i trafikut nuk ka të bëj (vetem) me ndërtimin e rrugëve por gjithashtu me organizimin e rrjeteve të rrugëve -> Kategorizimi i rrugëve obligon për të menduar në lidhje me rrjetin: -> Për kënd po e ndërtojmë këtë rrugë? -> Sa ka trafik? Çfarë lloji i trafikut? Cilat forma të transportit? -> Çka presin shfrytëzuesit e rrugëve? -> Prioritet për shpëjtësi? Siguria? Besueshmeria? Transporti Publik? Këmbësorët? MOBKOS: URBAN MOBILITY INKOSOVO 31 MARCH 2010

16 Çfarë lloji i kategorizimit rrugor? 1. Funksional Funksioni i rrjetit: qualitativ -> cili është funksioni i disa rrugëve në rrjetin e trafikut Funksioni i trafikut: kuantitativ: numri i veturave, numri i shiritave => qarkullimi i trafikut 2. Koncepti i dizajnit Konceptet e trafikut: rreth rrotullimet, semaforët, rrugët dy shiritëshe, shtigjet për biçikleta. Konceptet e dizajnit Urban: rrugët e shopingut, bulevardet, shiriti i parkimit MOBKOS: URBAN MOBILITY INKOSOVO 31 MARCH 2010

17 Çfarë lloji i kategorizimit rrugor? MOBKOS: URBAN MOBILITY INKOSOVO 31 MARCH 2010

18 Praktika e kategorizimit rrugor (Flandri) Praktika Flamane: tri funksione të rrugës kryesore 1. Funksioni i lidhjes 2. Funksioni mbledhës 3. Dhënia e qasjes Funksioni mund të ekzekutohet në nivele shkallësh të ndryshme = kierarkia e rrugëve Kierarkia ka tendencë të jetë më dominante se sa funksioni

19 Praktika për kategorizimin rrugor (Flandria) Tri nivele kierarkike të funksioneve rrugore 1. Ndërkombëtare = rrugët kryesore main roads 2. Flamane (nacionale)= rrugët primare 3. (tej) lokale = rrugët sekundare dhe lokale Nyjet dhe pikat e lidhjes 1. Nyjet: ndryshimi ndërmjet rrugëve të nivelit të njëjtë 2. Pikat e lidhjes: ndryshimi ndërmjet rrugëve të nivelit të ndryshëm

20 Konceptet për kategorizimin e rrugëve në Pejë Klasët rrugore funksionale të propozuara për Pejën: - Lidhjet regjionale - Lidhjet ndër lokale - Mbledhësit urban = arteriet e qytetit - Mbledhësit e distriktit Hapësirat e banuara / zonat industriale Hapësira qendrore e qytetit (funksionet publike) - Rrugët e qasjes lokale (banuese dhe të tjera)

21 MOBKOS: URBAN MOBILITY INKOSOVO 31 MARCH 2010

22 MOBKOS: URBAN MOBILITY INKOSOVO 31 MARCH 2010

23 Implementimi funksional i kategorizimit rrugor Konceptet e qarkullimit të trafikut: unazat rrugore sistemi i lakesave rrugore Rrugët njëkahëshe apo anësore example : Leuven (Flanders) MOBKOS: URBAN MOBILITY INKOSOVO 31 MARCH 2010

24 Implementimi i kategorizimit funksional të rrugëve Në Flandri: Nuk ka norma strikte për dizajnin e rrugëve vetem udhëzime të dizajnit. kualiteti i trafikut në korespondencë me kategorinë: Shpejtësia, prioriteti, niveli i shërbimit, Gjasa për tollovi në komunikacion, Dizajni i udhezuar nga kualiteti i trafikut DHE mjedisi lokal ) MOBKOS: URBAN MOBILITY INKOSOVO 31 MARCH 2010

25 MOBKOS: URBAN MOBILITY INKOSOVO 31 MARCH 2010

26 Implementimi i kategorizimit të klasit të dizajnit rrugor Konceptet e dizajnit urban = Që synojnë shfrytëzimin e rrugëve duke supozuar që sjellja e trafikut të përshtatet me jeten urbane ders) MOBKOS: URBAN MOBILITY INKOSOVO 31 MARCH 2010

27 Drejt strategjisë së mobilitetit urban për Pejen Pjesa 2: politika e parkimit MOBKOS: URBAN MOBILITY INKOSOVO 31 MARCH 2010

28 Ridefinimi i problemit të parkimit Tri palë kryesore me interesa të ndryshme --- shfrytëzuesit --- politikë bërësit e qytetit --- Banorët e qytetit (dhe pronarët e shitoreve, kompanitë, ) Definicioni i problemit të parkimit duhet të përfshijë interesat e palëve të ndryshme

29 Ridefinimi i problemit të parkimit Çka është problemi i parkimit për shfrytëzuesin? ---Të paturit e vendit për parkim të vetures së tij/ saj ---Por gjithashtu ai/ ajo kërkon kualitetet e mëposhtme: Gjetja e menyres për një vend të lirë që është më i konvenueshmi vend (distanca deri në destinacion rregullativa për kohen e parkimit- çmimi ) Rahatia për të manovruar në parkim Rahatia për të ecur nga infrastruktura e parkimit Distanca dhe kualiteti i ecjes deri në destinacion Siguria për person dhe veturë produkti i parkimit që ofrohet duhet të konsiderohet si shërbim (I plotë) për klientin

30 Ridefinimi i problemit të parkimit Çka është problemi i parkimit për banorin? --- të paturit e vendit për parkim të vetures së tij/ saj (nese ai/ ajo ka veturë) --- Gjithashtu ai/ ajo kërkon kualitetet që shfrytëzuesit i kërkojnë --- Po ai/ ajo kërkon edhe këto kualitete: Qasja në format e tjera të transportit që ai/ ajo i shfrytëzon (biçikleta, PT,..) Vendi për aktivitete të tjera (parkingjet, sheshet e lojrave ) Dinamika e rrugëve dhe siguria e trafikut Siguria shoqerore. Banoret duhet të përfshihen në politikat e parkimit si qytetar me brenga të ndryshme dhe jo vetem si klient për sistemin e parkimit

31 Ridefinimi i problemit të parkimit Çka është problemi i parkimit për politikë bërësin e qytetit? --- ofrimi i hapësires për kërkesen e parkimit --- Por politika duhet gjithashtu ta marrë parasysh: Qasjen e qytetit për shfrytëzuesin e qytetit (vizitorin, banorin,..) Kualiteti i jetes për banorët dhe vizitorët Zhvillimi ekonomik Zhvillimet afatshkurtra dhe afatgjata. politika e parkimit duhet të marrë parasysh qendrueshmerinë e qytetit për treshen : njerzit Planeti Profiti

32 Ridefinimi i problemit të parkimit Evoluimi i pronësisë së vetures (Belgj. që nga 1900) ndarja modale në BE Problemi i parkimit ka të bëj me shtimin e pronësisë ndaj veturave dhe pozites dominante të vetures në mobilitet

33 Politika e parkimit në lidhje me shtimin e presionit të mobilitetit Shtimi i numrit të veturave për familje dhe për vendbanim Brukseli 2008 Sofia 2009 Shtimi i presionit për parkim të banorëve në domenin publik në hapësirat urbane (në Ballkan por gjithashtu edhe në Belgjikë)

34 Evoluimi i politikës së parkimit Evoluimi i politikës urbane të parkimit në lidhje me evoluimin e pronesisë së veturave no specific policy parking organization limitation parking time parking for permit holders differentiation of parking tariffs distant parking capacity mobility management DEMAND FOLLOWING STEERING INTEGRATED source: COST action 342 source: CROW Skema evolutive e shfrytëzueshme is instrument standard ndërmjet qyteteve

35 Drejt parimeve të reja të mobilitetit Politika e parkimit si lidhje ndërmjet formave të transportit por gjithashtu ndërmjet mobilitetit dhe zhvillimit urban FROM TO FROM TO car traffic shopping parking car traffic parking A shopping public transport living walking parking & intermodality biking parking B living parking & mobility leisure biking leisure public transport parking C working walking working Politika e parkimit është pjesë esenciale për politikën e qendrueshme të mobilitetit dhe mund të jetë instrument levash për të parking D

36 Drejt parimeve të reja të mobilitetit Politika e parkimit dhe pranimi social - Faktori kryesor për politikën urbane të parkimit fillon me ndryshimin e mentalitetit- të ndryshimit të sjelljes ndaj mobilitetit ( një kulturë e re e mobilitetit ) - Sjellja e deshiruar e ndryshuar për shfrytëzuesin është më shumë se sa vetem shmangia e kundervajtjeve të parkimit - Kombinimi i kontrollit- zbatimit të ligjit me komunikimin duket se është më efektive - Hap pas hapi (pra hapësirë pas hapësire) futja e politikave (te reja) të parkimit duket se ka qenë e suksesshme për shumë qytete Politika e parkimit është pjesë esenciale e politikës së mobilitetit të qendrueshëm dhe mund të jetë instrument levash për të

37 Drejt politikës së parkimit mirë të ekuilibruar Ekuilibrim për: 1.shfrytëzuesit/ funskionet e ndryshme në qytet dhe për domenin publik ---Planifikimi dhe menaxhimi kryesor urban 2. Llojet e ndryshme të transportit ---Planifikimi dhe menaxhimi i mobilitetit 3.Shkalla kërkesë ofrim për parkim ---planfikimi dhe menaxhimi i parkimit Pyetja kryesore politika e parkimit = gjetja e ekuilibrit të mirë

38 Drejt shkallës mirë të ekuilibruar kërkesë- ofrim Analiza e parkimit është e domosdoshme për marrjen e vendimit - Sa vende për të ofruar në cilin lokacion? - Për cilin grup të synuar vendet janë të synuara (banorët- punëtorëtpronarët e shitoreve- vizitoret )? - Cili është kufizimi kohor i duhur? - Cila është tarifa e duhur? Analiza si bazë për masat politike

39 Drejt shkallës mirë të ekuilibruar kërkesë- ofrim Fillimi me analizen e parkimit në Pejë Analiza si bazë për masat politike

40 Ju falemnderit për vemendjen tuaj! Të mbeturit në kontakt për planifikimin e rrjetit rrugor dhe menaxhimin e parkimit MOBKOS: URBAN MOBILITY INKOSOVO 31 MARCH 2010