»Kreativnost, inovacije, dizajn & banke i tržište kapitala«.

Transcription

1 Miločerski Razvojni Forum 15, 16, 17. i 18. septembra 2014 godine Pržno, Crna Gora.»Kreativnost, inovacije, dizajn & banke i tržište kapitala«. Zijad Džafić, Ph.D., Professor The Faculty of Economics, Tuzla University, BiH 16 Septembar 2014.

2 Strategija Evropa pet glavnih ciljeva 1. 75% populacije u dobi između godine starosti trebalo bi biti zaposleno. 2. 3% BDP-a EU treba investirati u istraživanje i razvoj (1% javni sektror, a 2% poslovni sektor). 3. Treba ispuniti klimatsko-energetske ciljeve 20/20/20 (uključujući i povećanje do 30% smanjenja emisije ukoliko okolnosti dozvoljavaju). 4. Postotak osoba koje rano napuste školovanje trebao bi biti ispod 10%, a najmanje 40% mlađe generacije trebalo bi završiti tercijarni stepen obrazovanja miliona manje ljudi trebalo bi biti u opasnosti od siromaštva.

3 Stubovi konkurentnosti privrede Osnovni faktori 1. Institucije 2. Infrastruktura 3. Makroekonomska stabilnost 4. Zdravstvo i osnovno obrazovanje Faktori za efikasnost 5. Visoko obrazovanje i obuka 6. Efikasnost tržišta roba 7. Efikasnost tržišta rada 8. Sofisticiranost finansijskog tržišta 9. Poznavanje i korišćenje tehnologija 10. Veličina tržišta Faktori inovativnosti 11. Poslovna sofisticiranost 12. Inovativnost Privreda zasnovana na osnovnim faktorima (BDP per capita < 2000 $) Tranzicija 1-2 (BDP per capita $) Privreda zasnovana na faktorima efikasnosti (BDP per capita $) Tranzicija 2-3 (BDP per capita $) Privreda zasnovana na faktorima inovativnosti (BDP per capita >17000 $) Izvor: Izvod autora prema podacima The Global Competitiveness Report (2012),WEF.

4 Primjeri zemalja u pojedinim fazama razvoja Faza I. Prelaz iz faze I. u fazu II. Faza II. Prelaz iz faze II. u fazu III. Faza III. BDP p.c. USD <2000 BDP p.c. USD BDP p.c. USD BDP p.c. USD BDP p.c. USD >17000 Bangladeš Armenija Albanija Australija Bolivija Azerbejdžan Hrvatska Austrija... Egipat Bosna i Hercegovina Estonija Belgija Etiopija... Mađarska Češka Republika... Bugarska Indija Jamajka Crna Gora... Njemačka Čile Litvanija... Nigerija Ukrajina Makedonija... Slovenija Slovačka... Vijetnam Venecuela Srbija Urugvaj Švedska Izvor: Izvod autora prema podacima WEF (2010.,11).

5 Populacija u milionima BDP p.c. PPP (EUR) Stopa nezasposlenosti u % Inflacija (Indeks potrošačkih cijena) u % Tekući račun platnog bilansa (%BDP) Priliv FDI p.c. u milionima EUR Vanjski dug (% BDP-a) Izvoz roba i usluga (% BDP-a) Uvoz roba i usluga (%BDP-a) Osnovni makroekonomski indikatori o analiziranim zemljama Tranzicijske zemlje Zapadnog Balkana Albanija 2, ,0 2,0-10, ,2 34,0 56,0 BiH 3, ,0 2,1-9, ,8 42,0 65,0 Crna Gora 0, ,0 4,1-15, ,4 40,0 66,0 Hrvatska 4, ,7 3,4-0, ,1 42,0 42,0 Makedonija 2, ,0 3,3-3, ,6 49,0 72,0 Srbija 7, ,0 7,8-11, ,0 36,0 51,0 Posttranzicijske zemlje Estonija 1, ,2 4,2-2, ,0 92,0 88,0 73,0 69,0 Češka Republika 10, ,0 3,5-1, ,7 Litvanija 3, ,2 3,2-1, ,6 78,0 79,0 Slovenija 2, ,9 2,8 2, ,6 72,0 71,0 Izvor: Izvod autora prema: WIIW Handbook of Statistics Wien: The Vienna Institute for International Economic Studies

6 Ocjena konkurentnosti privreda u zemaljama regiona za period (102) (104) (117) (125) (131) (134) (133) (139) (142) (144) Albanija BiH Crna Gora Hrvatska Makedonija Srbija

7 Institucije u naučnoistraživačkoj djelatnosti Naučne institucije I&R organizacije Univerziteti /fakulteti Organizacije za transfer tehnologija Centri za transfer tehnologija Organizacije povezivanja I&R jedinice Naučnoistraživačk i instituti Naučnoistraživačk i centri Naučnoistraživačk e laboratorije Istraživačko razvojni instituti Istraživačko razvojni centri Istraživačko razvojne laboratorije Inovacioni centri Naučnotehnološki parkovi Naučnotehnološki inkubatori Izvor: Strategija razvoja nauke BiH

8

9 Stanje MSP i zaposlenosti u MSP u zemljama u okruženju Zemlja Broj MSP i drugih privrednih subjekata Broj zaposlenih u MSP i drugim subjektima Br. zaposlenih po 1 preduzeću cco 1. Srbija Hrvatska Makedonija Crna Gora Slovenija BiH Republička agencija za razvoj malih i srednjih poduzeća i poduzetništva Republike Srbije, [2] Hrvatska gospodarska komora - Sektor za industriju, Izvještaj o malom gospodarstvu i obrtništvu, Ministarstvo rada i poduzetništva Republike Hrvatske, Zagreb, 2007., str. 17 [3] Ministry of economy of The Republic of Montenegro, Vlada Crne Gore, Podgorica, 2007., str. 35 [5]

10 Indeks ekonomskih sloboda za period (157) (179) (179) (179) (184) (177) (178) Rang Rang Rang Rang Rang Rang Rang Albania BiH Montenegro Croatia Macedonia Serbia Izvor: Izvod autora prema Index of Economic Freedom, Heritage Foundation

11 Ranking of Index of Economic Freedom of WBC for the period of

12 Dinamika stopa zaposlenosti i nezaposlenosti mladih

13 Business Start-Up Center Univerziteta u Tuzli cilj promocija i razvijanje ideje poduzetništva kod studenata dodiplomskog i postdiplomskog studija na Univerzitetu u Tuzli. Centar studentima pruža edukaciju iz biznis planiranja kroz treninge i konsultacije, te usluge biznis konsaltinga s ciljem da podrže studente i diplomce da osmisle i razviju ideje zasnovane na znanju i započnu vlastiti biznis. Centar je osnovan u saradnji sa Republikom Austrijom, koja je izdvojila značajnu sumu novčanih sredstava obezbjedjujući stručnu i tehničku pomoć za osnivanje Centra, te pokretanje najboljih malih preduzeća studenata Centra. Na Univerzitetu u Tuzli uz podršku Business Start-up Centra pokrenuli 15 malih preduzeća.

14 BIT Centar Ima za cilj da omogući mladim perspektivnim stučnjacima i poduzetnicima da uspostave i razviju svoj posao iz oblasti IKT-a. BIT Centar se sastoji od tri zgrade sa ukupno oko 1.700m2 u centru grada. Pored kancelarijskog prostora sa savremenom opremom Centar pruža i stručne usluge: poslovni konsalting, poslovne treninge, poslovno povezivanje, transfer znanja i tehnologija. BIT Centar sarađuje sa Univerzitetom u Tuzli, posebno Elektrotehničkim fakultetom, na izgradnji i selekciji najboljih kadrova iz informaciono komunikacionih tehnologija.

15 BIT Centar TUZLA 20 kompanija u BITu 101 zaposlenik svaki dan dolazi na posao Obrazovna struktura: 60,4% sa VSS diplomom, 27,72% studenti, 11,88% Mr. i Dr. Trening Centar 5 godina rada preko 4000 ljudi educirano Od otvaranja do danas: 42 komanije su bile u BIT Centru 4 projekta razvoja ideje 1 ICT Laboratorija 23 kompanije je napustilo BIT center 150 je ukupan broj ljudi koji je radio u kompanijama koje su napustile BIT (danas se taj broj znatno povećao u polovini tih kompanija)

16 Uloga univerziteta u učenju i podsticanju razvoja Pored ekonomskih i društvenih efekata na nivou države, zapošljivost studenata nakon završenog obrazovanja osnovni je kriterij vrednovanja i akademskog programa. Upravo kapacitet da studenti razmišljaju poduzetnički, može značajno utjecati na njihovu buduću karijeru. Najbolji primjeri za to su Univerzitet u Kembridžu i njegov Cambridge Technopole, koji predstavlja geografsku oblast zasnovanu na razvoju visokih tehnologija i jedan je od najbrže rastućih regiona u Velikoj Britaniji.

17 Poduzetništvo i univerzitetsko obrazovanje Poduzetništvo se izučava na svim nivoima univerzitetskog obrazovanja, a najviše u okviru postdiplomskih studija. Analiza135 evropskih fakulteta pokazuje sljedeće rezultate: Nivo studija Procenat Dodiplomski studij 50% 50% Postdiplomski studij 63% 63% Doktorski studij 23% 23% Izvor: European Commission, 2008, str. 136

18 Važnost Gazela

19 Struktura SMEs u ekonomiji

20 Mapa 1: Broj gazela prema zemljama Izvor: Mitusch, Schimke, 2011, str. 22

21 Triple Helix partnerstvo Može podržato zemlje u jačanju inovacija olakšavanjem saradnje između akademske i poslovne zajednice, te lokalne vlade. Studija OECD-a u poljoprivredno prehrambenom sektoru BiH, (OECD, 2013

22 HVALA NA PAŽNJI