Konferencë dhe Ekspozitë e Përbashkët Ballkanike 2015 Uji dhe Zhvillimi i Qëndrueshëm

Transcription

1 Konferencë dhe Ekspozitë e Përbashkët Ballkanike 2015 Uji dhe Zhvillimi i Qëndrueshëm Rajonalizimi I Sherbimeve të UK dhe Zbatimi I Marrëveshjeve për Sigurimin e Sherbimit Tema: Procesi i korporatizimit të ujësjellësve komunal në kompani regjionale - sfidat dhe efektet financiare- Studim Rasti KUR Prishtina sh,a Remzi Llumnica mr.sc. Cand PhD Ud Zyrtar Kryesor Financiar / Ujësjellësi Rajonal Prishtina sh,a remzi.llumnica@kur-prishtina.com

2 PROCESI I KORPORATIZIMIT Korporatizimi nënkupton krijimin e një kompanie ose subjekti të ri juridik. Kjo do të thotë që krijohet një kornizë juridike në të cilin do të barten të gjitha asetet dhe detyrimet ekzistuese. Për këtë qëllim procesi i quajtur "korporatizim" në praktikë bartë në vete më shumë veprime sesa krijimi i subjekteve të reja juridike. Më 13 qershor 2002, Misioni i Administratës së Përkohshme të Kombeve të Bashkuara në Kosovë (UNMIK) lëshoi Rregulloren nr.12, mbi themelimin e Agjencisë Kosovare të Mirëbesimit (AKM). Me këtë Rregullore, AKM-së iu besua të administrojë me Ndërmarrjet Shoqërore dhe Publike në Kosovë. Autoriteti administrativ i AKM-së, siç është vendosur në Rregulloren 2002/12, përfshin çfarëdo veprimi që AKM-ja e konsideron adekuat për të ruajtur dhe forcuar vlerën dhe qeverisjen e ndërmarrjes. NP-të kosovare në atë kohë kishin të punësuar rreth 14,000 njerëz, ku vetëm Korporata Energjetike e Kosovës sh.a. kishte të punësuar rreth 8,000 vetë. Ndërmarrjet publike që kanë qenë të administruara nga AKM-ja dhe që kanë qenë në proces të korporatizimit po ilistojmë më poshtë: Aeroporti i Prishtinës, Ndërmarrjet për ngrohje qendrore në Gjakovë dhe Prishtinë, KEK-u, PTK-ja, Hekurudhat e UNMIK-ut, Ndërmarrjet Rajonale për Ujë, Ndërmarrjet rajonale për Hedhurina dhe Ndërmarrjet rajonale për Ujitje.

3 Korporatizimi dhe ligji Deri më tash AKM-ja ka korporatizuar të gjitha NP-të kryesore. Në bashkëpunim me IPVQ-të dhe institucionet e UNMIK-ut, AKM-ja ka emëruar Bordet e Drejtorëve për NP-të, të cilët përbëhen prej anëtarëve të AKM-së, IPVQ-të dhe UNMIK të cilët e mbikëqyrin menaxhimin e NP-ve, planifikimin strategjik dhe votojnë në çështjet kryesore në lidhje me NP-të. Qeverisja korporative Pas korporatizimit, Bordet e rregullta të Drejtorëve janë ngritur si trupi më i lartë drejtues/qeverisës në të gjitha NP-të e korporatizuara. Pronësia e ndërmarrjeve kalimi nga Agjensia Kosovare e Mirëbesimit te Institucionet vendore Ndërmarrjet publike në Kosovë operojnë si biznese të cilat u ofrojnë shërbime apo produkte publikut dhe kanë për aksionar kryesor, e deri tani edhe të vetëm, qeverinë e Kosovës. Para pavarësisë së Kosovës këto ndërmarrje janë menaxhuar nga Agjencia Kosovare e Mirëbesimit (AKM), e cila operonte në kuadër të Misionit të OKB-së në Kosovë (UNMIK). Në vitin 2004, AKM kishte filluar korporatizimin e këtyre ndërmarrjeve. Me këtë procedurë, AKM është bërë pronare e ligjshme e të gjitha aksioneve të ndërmarrjeve publike qoftë lokale apo qendrore.

4 Formimi I Kompanive të ujit në Shoqëri Aksionare Si pjesë e procesit të korporatizimit të gjitha asetet e Ndërmarrjeve Publike janë verifikuar dhe regjistruar para se të transferohen si asete të Shoqërisë së re Aksionare. Me korporatizim të gjitha strukturat ligjore të Ndërmarrjeve Publike do të jenë të qarta për të gjithë të interesuarit. Korporatizimi përfshin krijimin e objektivave, mandatit dhe qëllimit të qartë të kompanisë ashtu siç është shënuar në dokumentacionin e korporatizimit të ndërmarrjes. FUQITË Pasuria natyrore e ujit,liqenet, Kualtet I lartë, Kapacitete ekzistuese kualitative, Staf me përvojë shumë vjeqare, Posedim I Çertifikatave të operimit, Posedim I makinerisë Brenda në fabrikë dhe ato të operimit, Burimet njerëzore kualitative në kuadër të kapaciteteve ekzistuese Rritje e kohës së furnizimit me ujë, Kontroll I rregullt I kualitetit të ujit, laboratori brenda kompanisë, Zvogëlimi I humbjeve si një staf I përbashkët, grumbullim I kapaciteteve njerëzore, Uji I kronit me I lire me standarde të njëjta me ato të ambalazhit MUNDËSITË Përkrahja financiare nga investitorët potencial, Intensifikimi I bashkëpunimit më komunat, shoqatat tjera joqeveritare dhe me ato qeveritare, Bashkëpunim me Monitoruesit e sektorit të ujit ZRRUK-un, Bashkëpunim me ujësjellësit tjerë regjional direct dhe indirect përmes shoqatës se ujërave SHUKOS, Investime shtesë në përmirësimin e infrastrukturës, Bashkëpunim potencial me kompani të ngjajshme vendore dhe rajonale, Bërja e planit të biznesit në qender nga profesionistet në bashkëpunim me të gjitha NJOU-te qe ne I mbulojmë, DOBËSITË/MANGËSITË Infrastruktura shumë e vjetruar ne fabrikë, Të gjitha NJOU-të kanë humbjen më të madhe nga ajo që kemi në total, Pjesa dermuesee NJOU-ve nuk I mbulojnë shpenzimet operative, Ndërprerja e energjisë, alternativat tjera, Aktivitetet jo adekuate të marketingut, për procesin e ujit në fabrike dhe tutje deri te konsumatori, Rrjeti shumë I vjetëruar dhe humbja e ujit e madhe, Kostoja e lartë e mirëmbajtjes, Matësit e ujit të strërvjeteruar-mos saktësia e matjes së ujit Lidhjet ilegale-rritja e ujit të humbur, Marrje e kredive me kushte të pa favorshme, që e rrezikon operimin dhe likuiditetin e ndërmarrjes, Shpenzimet e medha nga njesite lokale dhe të hyrat e vogla, KËRCENIMET/RREZIQET Ndikimi I politikës në këtë sektor primar, Praktika të pa favorshme nga shteti për investime duke e trajtuar sektorin eujit njësojë sikurse bizneset fitim prurëse, Deklarimi dhe pagesa e TVSH se per ujin e faturuar e të pa arkëtuar, Interesim i vogël i qeverisë për ndihmë në sferen financiare, Ngritja e tarifave të energjisë destabilizon financiarisht kompaninë, Rritja e shpenzimeve dhe mos arritja e arketimeve të planifikuara ndikon në eliminimin e mundësive për investimë në të gjitha fushat Brenda kompanisë, Mundësia e uljes së tarifës për ujin ndikon direkt në likuiditetin e kompanisë,

5 Ndërlikueshmëria dhe organizimi i ndërmarrjeve publike rast tipik Ujësjellësi Prishtina. Ndërmarrja Publike funksionon si një subjekt juridik dhe nuk ka marrëdhënie tregtare ndërmjet subjekteve që e përbëjnë atë. Marrja dhe prodhimi i ujit për pije pastaj dergimi deri te konsumatori, financiarisht varet nga efekti që ka shpërndarja në arkëtimin e parave për ujin, që shet. Ndërkaq, ekspertë mendojnë se subjektet duhet të kenë marrëdhënie tregtare, më saktësisht që kompanitë e ujit të paguajnë për ujin që e marrin, kurse ujin e përpunuar t ia shesin shpërndarjes, e ai le të kujdeset se sa para po arkëton. E drejta e pronësisë së qeverisë në pikëpyetje. Me procesin e korporatizimit bëhet evidentimi i pasurisë së ndërmarrjeve publike, qartësohet baza ligjore e organizimit të ndërmarrjeve dhe ato shndërrohen në shoqëri aksionere. Procesi i korporatizimit të ujësjellësve komunal në kompani regjionale-sfidat dhe efektet financiare- Studim Rasti KUR Prishtina sh,a Agjensioni Kosovar I Mirëbesimit (AKM) në kompetencat që kishte sipas Rregullores së UNMIK-ut 2005/18 e plotësuar me rregulloren e UNMIK-ut 2002/12 mbi themelimin e Agjensisë Kosovare të Mirëbesimit me datën 07 prill 2007 propozon për të bërë korporatizimin e ndërmarrjeve të përshkruara më poshtë, të cilat momentalisht sigurojnë sherbime të ujit të pijshëm dhe ujërave të zeza në Kosovë. Në fazën e parë ndërmarrjet janë shëndërruar në Shoqëri Aksionare me emra relevant të dhënë si vijon secila me Holding Sh,a. Pas dorëzimit të planit të transformimit të Zyra për Regjistrimin e Bizneseve të Kosovës në pajtim me Udhëzimin Administrativ të UNMIK-ut 2005/6. Në fazën e dytë secila ndërmarrje Holding SH,A kishte kontribuar me disa asete dhe përgjegjësi tëk Shoqëria Aksionare nëndegë, që është tërësisht nën pronësinë e saj me emra relevant

6 Akti i Themelimit të Kompanisë Ujësjellësi Rajonal "PRISHTINA" SH.A. Regional ëater Company "PRISHTINA" J.S.C. Kompania Ujësjellësi Rajonal "PRISHTINA" SH.A. Regionalna Kompanija za Vodosnabdevanje "PRISHTINA" D.D. KY AKT I THEMELIMIT është ekzekutuar nga Agjericia Kosovare e Mirebesimit, Rr. Ilir Konushevci nr. 8, Prishtine, Kosovo ("Themeluesi"), ne kapacitetin e tij themelues i, Kompania Ujësjellësi Rajonal "PRISHTINA" SH.A ("Korporata"). 1.1 Korporata është krijuar si shoqeri aksionare ne perputhje me Rregulloren e UNM1K-ut Nr. 2001/6 te dates 8 shkurt 2001 mbi Ndermarrjet Afariste. 1.2 Korporta ka fituar të drejtat dhe statusin e një shoqerie aksionare prej momentit te regjistrimit të saj në pajtim me Ligjin e Zbatueshëm të Kosoves Korporata ishte themeluar për një periudhe te pacaktuar kohore. 1.4 Emri zyrtar i korporatës është: Kompania Ujësjellësi Rajonal "PR1SHTINA" SH.A prej emrave ka mbetur emer valid. 1.5 Kompani Adresa Holdingu fillestare është e regjistruar quajtur e kompania Korporates e formuar ka qenë pas Rr. Tahir Korporatizimit Zajmi p.n., me emrin: Prishtine, Kosovo: Kompania Ujësjellësi Rajonal PRISHTINA Holding SH,A Kompani operuese është quajtur kompania e formuar pas Korporatizimit me emrin: Kompania Ujësjellësi Rajonal PRISHTINA SH,A Kapitali Aksionar i Autorizuar i Korporates ka qenë 25,000 (njëzet e'pesë mijë euro) të ndara nëpër aksione të rëndomta të një vlere nominale prej 1.00 (nje euro) secila. Të gjitha këto aksione do t'i gëzojnë të drejtat të garantuara nga Korporata në pajtim me Rregulloren dhe Ligjin e Zbatueshëm të Kosovës..

7 Kompanitë lokale të cilat kanë rrjedhë nga ky proces për korporatizim kanë pasur statutin me entitete pararëndëse e që në vijim do të I specifikojmë detalisht: Prishtina: Ndërmarrja për Ujësjellës dhe Kanalizim Graqanka Organizata punonjëse e ndërmarrjës për ujësjellës dhe kanalizim Graqanka Organizata Punonjëse e Ujësjellësit Batllava Prishtinë Ndërmarrja publike ujësjellësi Rajonal Batllava Lipjani: Organizata Punonjëse për mirëmbajtjen e Objeketeve Komunale Lipjan Ndërmarrja Publike për mirëmbajtjen e Objekteve Komunale Lipjan Vllazerimi Shtime: Ndërmarrja Publike Komunale Sherbyese Shtime Podujevë: Organizata komunale sherbyese Podujeve, Ndërmarrja Publike komunale sherbyese Podujevë, Obiliq: Organizata komunale sherbyese Obiliq, Ndërmarrja Publike komunale sherbyese Obiliq, Gllogovc: Organizata komunale sherbyese Gllogovc, Ndërmarrja Publike komunale sherbyese Gllogovc, Fushë Kosovë: Organizata komunale sherbyese Fushë Kosovë, Ndërmarrja Publike komunale sherbyese Fushë Kosovë,

8 Rast krahasimi do të I marrim 3 Kompani Lokale te Ujësjellësit - Podujevën - Lipjanin dhe - Drenasin.

9 PODUJEVA Pas procesit të korporatizimit është bërë procesverbal për : - transferimin e resurseve humane - Pronës se pa luajtshme - Pronës së luajtshme - Kërkesave dhe detyrimeve - Llogarive të arkëtueshme dhe të pagueshme - Parasë së gatshme. Borxhet e pa realizuara inkasuara nga ana e konsumatorëve për shpenzimet e ujit dhe kanalizimit ndaj Ndërmarrjës komunale Publike sherbyese në Podujevë kanë qenë: NR Kategoria e Konsumatorit Numri I Konsumatorëve Vlera e Llogarive të Arkëtueshme 1 Amviseritë 3, , Bizneset- Lokalet Afariste , Institucionet 57 78, Totali I Borxheve 4, , Obligimet e Ndërmarrjës komunale Publike sherbyese në Podujevë kanë qenë: Nr Llogaritë e Pagueshme Vlerat 1 Ujesjellësit Regjional Prishtina 1,468, Tatimi në pronë 6, Kosova Petroll- Derivate 25, KEK- Energji elektrike 17, SHUKOS 1, AKM- Per Mbeturina në Deponi 36, Obligimet për TVSH 226, Furnitorëve 15, Totali 1,797,739.46

10 Njësia e Podujevës - Pas korporatizimit Të ardhurat e faturuara, Nga ajo që kjo nësi operative ka operuar para korporatizimit shifet se ka një ndryshim shumë të madh në vleren e faturimit e sidomos në faturim me matje. Tani faturimi bëhet po thuajse mbi 98% me matje. Nese e shikojmë faturimin mujor para korporatizimit ka qenë 17,579 ndersa tani sillet diku 58,478 euro. Gjithashtu ka rritje te faturimit në m3. Të ardhurat e inkasuara, shkalla e realizimit të të ardhurave është e mirë dhe mund të themi se nga vlerat që kanë qenë të inkasuara para korporatizimit e që janë prezentuar sillen me vlera minimale ndersa tani ne vitin aktual kemi arketim për të gjitha kategoritë rreth 18,723 gjithnjë pa tvsh. Prap nuk mund të themi se është në nivelin e kënaqshëm por në rritje e sipër. Shpenzimet: Sa i përket shpenzimeve ne kemi më tepër problem në këtë fushë sepse po thuajse asnjë Njësi Operative e bashkuar pas korporatizimit e që të njëjten e kan pasur edhe para korporatizimit nuk mund të i mbulon shpenzimet me pjesen e arkëtuar. Disa NJOU shpenzimet i kan më të mëdha se sa te hyrat e inkasuara andaj kjo ka qenë edhe është sifidë dhe barrë shumë e madhe për kompaninë qendrore tani pas korporatizimit. Se sa kanë qenë shpenzimet para korporatizimit nuk kemi informacion me vlera të sakta por se sa janë tani dhe se qfarë raporti kanë me të hyrat në vazhdim të i shofim:

11 VITI/YEAR / MUAJI/MONTH 2015/6 KUR"PRISHTINA" OP-NJESIA PODUJEVE/OP-UNIT 5 Realizuar 2014 Realizuar 2015 Indexi- Realizim i 2014/15 TE ARDHURAT E FATURUARA/REVENUES BILLED AMVISERIT/HOUSEHOLDS 209, ,944 24% BISNESET E VOGLA/SMALL BUSINESSES 44,714 22,730-49% BISNESET E MEDHA/ LARGE BUSINESSES 8,551 53, % INSTITUCIONET / INSTITUTIONS 17,542 15,536-11% TOTALI I TE ARDHURAVE TE FATURUARA/TOTAL REVENUES BILLED 280, ,870 25% TE ARDHURAT E INKASUARA/REVENUES COLLECTED AMVISERIT/HOUSEHOLDS 87, ,203 25% BISNESET E VOGLA/SMALL BUSINESSES 25,592 23,370-9% BISNESET E MEDHA/LARGE BUSINESSES 6,074 2,228-63% INSTITUCIONET /INSTITUTIONS 15,251 14,988-2% TOTALI I TE ARDHURAVE TE INKASUARA /TOTAL REVENUE COLLECTED 134, ,789 11% TE ARDHURAT TJERA/OTHER REVENUE TOTALI I TE ARDHURAVE/TOTAL REVENUE 134, ,789 11% SHPENZIMET /EXPENDITURE 149, ,358-7% SASIA E UJIT TE FATURUAR M3 975, ,749 NUMRI I FATURAVE 7,081 7,208

12 Faturimi, Inkasimi, Kubikazha Measures Viti Komuna Muaji Grupimi Faturimi pa TVSH Inkasimi pa TVSH Sasia m3 Numri Faturave Total Kategorive 2015 Podujeva Total 350, , , ,208 Podujeva- Forme grafike levizjet janar-qershor , , , , , , A B C D Total A B C D Total A B C D Total A B C D Total A B C D Total A B C D Total Podujeva 2015 Faturimi pa TVSH Inkasimi pa TVSH Sasia m3 Numri Faturave Total

13 Podujeva-Përpara

14 Podujeva-Tash

15 LIPJANI Agjencioni Kosovar i Mirëbesimit (shkurt AKM) i themeluar me Rregulloren e UNMIK-ut nr.1602/12 është autoriteti i vetëm i autorizuar për menagjimin e pronës publike dhe shoqërore në Kosove. AKM përmes Bordit Mbikqyrës të Kompanisë Ujësjellësi Rajonal "Prishtina" në Prishtinë (shkurt KUR "Prishtina") ka vendosur përfundimin e procesit të konsolidimit të Ndërmarrjës publike komunale (sektori i ujit dhe ujërave të ndotura) "Vellazerimi" në Lipjan me KUR "Prishtina" përfundimisht me datën Gjitha këto kanë qenë të domosdoshme të kompletohen para se të fillojë inkorporimi i ndërmarrjes degë në ndërmarrjen amë. - Bilanci i arkës dhe i bankës në fund te vitit 2006 ka qenë rreth Euro. - Borgjet e papaguara kanë qenë vetem ndaj AQF dhe atë si tatim të paragjykuar si dhe pagesë për TVSH në faturim ku pagesa është bërë vetëm në inkasim. - Borgjet më të mëdha të painkasuara kanë qenë prej amviserive pasi që shumica e qytetit ka qenë e banuar me popullsi serbe dhe rome në atë kohë. - Gjendja në modulin e faturimit në këtë përiudhë ka qenë si vijon:

16 Kategoria e konsumatoreve Faturimi vjetor TVSH vjetore Faturimi Total Vjetor Euro Euro Euro Numri I Konsumatorëve Lipjan Lokalet Amvisnia - shtepia Amv. - banesat Nderm. shoserore Organiz. e huaja (KFOR, UNMEK, Policia) Institucionet shtetrore Sudoholl / Lagja e Re Janjeve - amvisnia Janjeve - lokalet Llogaxhi - Bujari - Jeta e re Total ,541 Raport gjithpërfshirës për shpenzimet operative totale vjetore: Nr Emertimi Vlera e Shpenzimit 1 Pagat e personelit Ushqim te punetorëve Pune jasht orarit Kontribut nga paga e realizuar 20% Pjesa stimulative Shpenzimet e udhetimit Furnizimet tjera Totali

17 Njësia e Lipjanit Pas korporatizimit Të ardhurat e faturuara, Nga ajo që kjo nësi operative ka operuar para korporatizimit shifet se ka një ndryshim shumë të madh në vleren e faturimit e sidomos në faturim me matje. Tani faturimi bëhet po thuajse mbi 98% me matje. Nese e shikojme faturimin mujor para korporatizimit ka qenë 24,133 ndersa tani sillet diku 33,601 euro. Gjithashtu ka rritje te faturimit në m3. Të ardhurat e inkasuara, shkalla e realizimit të të ardhurave është e mirë dhe mund të themi se nga vlerat që kanë qenë të inkasuara para korporatizimit e që janë prezentuar sillen me vlera minimale ndërsa tani në vitin aktual kemi arkëtim për të gjitha kategoritë rreth 19,913 gjithnjë pa tvsh. Prap nuk mund të themi se është në nivelin e kënaqshëm por në rritje e sipër. Numri i Konsumatoreve para bashkimit ka qenë 4,541 ndërsa tani kemi një numër prej 8,101 që do të thotë kemi dyfishim të konsumatorëve duke mbuluar shumë lokalitete që nuk kanë pasur qasje në ujësjellës. Shpenzimet: Sa i përket shpenzimeve ne kemi më tepër problem në këtë fushë sepse po thuajse asnjë Njësi Operative e bashkuar nuk ka operuar me stabilitet financiar pas korporatizimit e që të njëjten e kan pasur edhe para korporatizimit. Disa NJOU shpenzimet i kan më të mëdha se sa te hyrat e inkasuara andaj kjo ka qenë edhe është sifidë dhe barrë shumë e madhe për kompaninë qendrore tani pas korporatizimit. Shpenzimet në kohën e korporatizimit për këtë NJOU kanë qenë 27,274 ndersa tani kjo vlerë sillet 28,506 në vazhdim të i shofim:

18 VITI/YEAR / MUAJI/MONTH 2015/6 KUR"PRISHTINA" OP-NJESIA LIPJAN/OP-UNIT 4 Realizuar 2014 Realizuar 2015 Indexi-Realizimi 2014/15 TE ARDHURAT E FATURUARA/REVENUES BILLED AMVISERIT/HOUSEHOLDS 187, , % BISNESET E VOGLA/SMALL BUSINESSES 26, , % BISNESET E MEDHA/ LARGE BUSINESSES 37, , % INSTITUCIONET / INSTITUTIONS 38, , % TOTALI I TE ARDHURAVE TE FATURUARA/TOTAL REVENUES BILLED 289, ,812-7% TE ARDHURAT E INKASUARA/REVENUES COLLECTED AMVISERIT/HOUSEHOLDS 128, ,622-14% BISNESET E VOGLA/SMALL BUSINESSES 19,975 17,355-13% BISNESET E MEDHA/LARGE BUSINESSES 29,144 20,576-29% INSTITUCIONET /INSTITUTIONS 21,683 10,751-50% TOTALI I TE ARDHURAVE TE INKASUARA /TOTAL REVENUE COLLECTED 199, ,305-20% TOTALI I TE ARDHURAVE/TOTAL REVENUE 199, ,305-20% SHPENZIMET /EXPENDITURE 270, ,449-15% SASIA E UJIT TE FATURUAR M3 833, ,212 N/A NUMRI I FATURAVE 7,931 8,101 N/A

19 Faturimi, Inkasimi, Kubikazha Measures Viti Komuna 01/06 Grupimi Faturimi pa TVSH Inkasimi pa TVSH Sasia m3 Numri Faturave Total Kategorive 2015 Lipjan Total 268, , , ,101 Lipjan-Forme grafike levizjet janar-qershor , , , , , , , , A B C D Total A B C D Total A B C D Total A B C D Total A B C D Total A B C D Total Lipjan 2015 Faturimi pa TVSH Inkasimi pa TVSH Sasia m3 Numri Faturave Total

20 DRENASI Ndërmarrja ekzistuese për ujë dhe mbeturina në Drenas ka pasur të punesuar 46 punetor. Fillimisht stafi menaxhues i ndërmarrjes ka bërë një parapërcaktim-ndarje të stafit në sektorin e ujit dhe sektorin e mbeturinave. Kriteri per ndarjen e stafit ka qenë angazhimi momental në detyrat e punës sipas sektoreve përkates. Në sektorin e ujit kanë mbetur të punojnë 28 punetorë. Aktuatisht në rrjetin e ujësjellësit janë të lidhur rreth 2200 konsumatorë nga të gjithë sektorët. Bazat e të dhënave për konsumatorët kanë qenë të ndara sipas sektorit të ujit dhe sektorit të mbeturinave. Ndërmarrja nuk ka pasur licencë për ofrimin e sherbimit, Faturimi mujor për sherbimet e ujit ka qenë në vlerë mesatare prej 8.000,00 Ndërmarrja nuk ka qenë likuide, prandaj edhe nuk ka paguar me kohe detyrimet ndaj furnitoreve. Shpenzimet mesatare mujore për energji elektrike arrijnë deri në 7.000,00. Ndërmarrja ka pasur borxhe të papaguara ndaj KEK-ut Nuk ka pasur obligime ndaj tatimeve dhe taksave individuale. Nuk ka paguar TVSH-në për përiudhën kur në mënyrë të njëanshme nuk e ka përllogaritur -TVSH-në. Sugjerimi i menaxhmentit (pjesa që ka qenë e përcaktuar në sektorin e ujit) ka të bëjë me këmbenguljen e KUR "Prishtina" që të mos merret në menaxhim Stacioni i pompave në Bivolak. Shpenzimet e energjisë elektrike janë të papërballueshme.

21 Ujesjellesi Drenas - Komunalija 2006 Historike 2005 Buxhetuar 2006 Plan Q1 Q1 Q2 Q3 Q4 Aktuale Q1 Plan Q2 Aktuale Q2 Plan Q3 Aktuale Q3 Plan Q4 Aktuale Q4 Te ardhurat 205,176 Faturimi 205, , ,870 34,298 46,120 49,400 43,061 51,600 46,401 54,750 45,201 34,298 46,120 49,400 43,061 51,600 46,401 54,750 45,201 Te hyrat e inkasuara 139,144 Inkasimi 94,315 Te hyrat tjera 44,829 22,837 27,625 36,975 38,048 40,045 38,101 24,000 37, ,718 22,837 22,125 36,975 33,139 40,045 38,101 24,000 37, ,309 5,500 4,909 10, Shpenzimet 232,978 Rrogat 101,319 86,340 Shpenzimet operative 131, ,942 Borxhi KEK-ut - 186,786 15,600 18,512 30,563 24,925 29,218 24,688 18,215 21,450 25,480 5,570 47,235 12,034 63,714 52,318 17,785 31,459 3,000 6,000 3,000 6, ,

22 Lipjani-Përpara

23 Njësia në Drenas - Pas korporatizimit Të ardhurat e faturuara, Faturimi te kjo NJOU - nësi operative ka operuar para korporatizimit me sfida dhe shifet se ka një ndryshim shumë të madh në vlerën e faturimit e sidomos në faturim me matje. Tani faturimi behet po thuajse mbi 98% me matje. Nese e shikojmë faturimin mujor para korporatizimit ka qenë 15,067 ndersa tani sillet diku 19,893 euro. Gjithashtu ka rritje te faturimit në m3 Të ardhurat e inkasuara, shkalla e realizimit të të ardhurave është e mirë dhe mund të themi se nga vlerat që kanë qenë të inkasuara para korporatizimit e që janë prezentuar sillen me vlera minimale rreth 12,230 ndersa tani ne vitin aktual kemi arketim per te gjitha kategoritë rreth 17,931 gjithnjë pa tvsh. Prap nuk mund të themi se është në nivelin e kënaqshëm por në rritje e sipër. Numri i Konsumatoreve para bashkimit ka qenë 2,200 ndersa tani kemi një numër prej 4,091 që do të thotë kemi dyfishim të konsumatorëve duke mbuluar shumë lokalitete që nuk kanë pasur qasje në ujësjellës. Shpenzimet: Sa i përket shpenzimeve ne kemi më tepër problem në këtë fushë sepse po thuajse asnjë Njësi Operative e bashkuar pas korporatizimit e që të njëjten e kan pasur edhe para korporatizimit nuk ka qenë likuide. Disa NJOU shpenzimet i kan më të mëdha se sa te hyrat e inkasuara andaj kjo ka qenë edhe është sifidë dhe barrë shumë e madhe për kompaninë qendrore tani pas korporatizimit. Shpenzimet në kohën e korporatizimit për këtë NJOU kanë qenë 20,274 ndersa tani kjo vlerë sillet 49,197 në vazhdim të i shofim:

24 EMRI I KOMPANISË / COMPANY NAME KUR"PRISHTINA" VITI/YEAR / MUAJI/MONTH 2015 OP-NJESIA GLLOGOVC/OP-UNIT 6 Realizuar 2014 Realizuar 2015 Indexi-Realizimi 2014/15 TE ARDHURAT E FATURUARA/REVENUES BILLED AMVISERIT/HOUSEHOLDS 122, , % BISNESET E VOGLA/SMALL BUSINESSES 22, , % BISNESET E MEDHA/ LARGE BUSINESSES 4, , % INSTITUCIONET / INSTITUTIONS 14, , % TOTALI I TE ARDHURAVE TE FATURUARA/TOTAL REVENUES BILLED 163, ,150-3% TE ARDHURAT E INKASUARA/REVENUES COLLECTED AMVISERIT/HOUSEHOLDS 84,252 68,964-18% BISNESET E VOGLA/SMALL BUSINESSES 13,525 22,303 65% BISNESET E MEDHA/LARGE BUSINESSES 4,588 3,330-27% INSTITUCIONET /INSTITUTIONS 19,861 8,853-55% TOTALI I TE ARDHURAVE TE INKASUARA /TOTAL REVENUE COLLECTED 122, ,450-15% TE ARDHURAT TJERA/OTHER REVENUE TOTALI I TE ARDHURAVE/TOTAL REVENUE 122, ,450-15% SHPENZIMET /EXPENDITURE 277, ,183 6% SASIA E UJIT TE FATURUAR M3 526, ,530 N/A NUMRI I FATURAVE 3,910 4,091 N/A

25 FATURIMI, INKASIMI, KUBIKAZHA Measures VITI Komuna Muaji Grupimi Faturimi pa TVSH Inkasimi pa TVSH Sasia m3 Numri Faturave Total Kategorive 2015 Drenas 01/06 Total 159, , , ,091 Drenas - Lipjan-Forme grafike levizjet janar-qershor , , , , , , , , , , A B C D Total A B C D Total A B C D Total A B C D Total A B C D Total A B C D Total Drenas 2015 Faturimi pa TVSH Inkasimi pa TVSH Sasia m3 Numri Faturave Total

26 PËRFUNDIM (KONKLUZION) Më 13 qershor 2008, Kuvendi i Republikës së Kosovës miratoi Ligjin për Ndërmarrjet Publike (ligji Nr.03/L- 087), dhe në bazë të dispozitave të nenit 3 të këtij ligji, ndërmarrjet qendrore në pronësi publike, duke përfshirë KUR Prishtina sh,a, janë deklaruar si pasuri e Republikës së Kosovës. Qeveria e Republikës së Kosovës, nëpërmjet Ministrisë së Ekonomisë dhe Financave ka të drejtën ekskluzive për të ushtruar të drejtat e aksionarëve mbi Ndërmarrjet Publike e konkretisht për rastin në fjalë Kompaninë Ujësjellësi Rajonal Prishtina sh,a. Studimi i ketij procesi ka për qellim vlerësimin e këtyre kompanive para dhe pas korporatizimit, efektet e tyre pozitive apo negative e që veq u prezentuan andaj, mund të themi se ndermarrjet Komunale për Ujësjellës, kanalizim kanë qenë në një gjendje jo të mirë të punës dhe financiarisht kanë operuar me veshtërësi duke qendruar shpeshherë edhe në kriza financiare. Pas Korporatizimit janë bërë investime qofshin ato nga donatorët apo nga vet kapitali I Korporatës në sistemin e mirembajtjes për trajtimin e ujit, rrjetit te ujit dhe kanalizimit te cilat garantojnë gatishmerinë teknike të pajimeve, zvogelimin e humbjeve teknike në rrjete dhe zvogelimin e humbjeve administrative të cilat janë mjaft shqetësuese. Situata jo e mirë qoftë para apo pas korporatizimit ka qenë sfida me zvogëlimin e humbjeve, rritjen e sasisë së ujit të faturuar dhe rritjen e shkallës së inkasimit. Këta parametra kryesor që e matin likuiditetin e kompanisë nuk kanë qenë dhe nuk janë mirë sepse po thuajse të gjitha kompanitë pas korporatizimit kanë më shumë shpenzime se sa që arkëtojnë mjete nga uji I shitur. Në këtë drejtim duhet të fokusohet kompania në mënyrë që të zvogëlon humbjet, rritë shkallën e inkasimit pastaj të ketë mundësi për investimë të reja dhe sherbim sa më të mirë për qytetarët.

27 Me konsolidimin e ndërmarrjeve komunale të ujit në KUR Prishtina si kompani e licencuar rrjedhimisht përfitimet e bashkimit do të shifen dhe shkonin në drejtim të qytetarëve të secilës Komunë me qka u mundësohen përmiresime të shërbimeve të ujit dhe ujërave të zeza,qëndrushmëri afatëgjate,mundësi për investime nga vetë kompania, investim nga donatorët ndërsa pas korporatizimit janë hapur mundësi për investime kapitale siq kanë qenë dhe mund të jenë ato mbi: mbrojtjen e burimeve te uji, rritjen e kapaciteteve prodhuese, trajtimin e ujrave te zeza etj, vetem që të kemi sherbim sa më cilësor dhe sasior për konsumatorët.