Çështjet që do të trajtohen

Size: px
Start display at page:

Download "Çështjet që do të trajtohen"

Transcription

1 Universiteti i Prishtinës Fakulteti Ekonomik Prishtinë, Studimet master EKONOMIKSI I ZHVILLIMIT TË KOSOVËS Sektori i Ndërmarrjeve të Vogla dhe të Mesme në Kosovë Prishtinë Çështjet që do të trajtohen Roli i NVM për rritje ekonomike dhe rritje të punësimit Modelet e lidhjes në mes të ndërmarrësisë dhe rritjes ekonomike Karta Evropiane për ndërmarrje të vogla dhe të mesme Një vështrim mbi sektorin e NVM në Kosovë (stuktura sipas madhësisë, formës ligjore, sektorëve, kontributi në BPV, etj) Raporti i BB Të bërit biznes Aktivitetet e MTI për promovimin e ndërmarrësisë dhe NVM-ve. 2 1

2 Hyrje Në ekonomitë e tregut, sektori privat është një sektor dinamik në saje të energjisë ndërmarrëse dhe interesit të investitorëve, të cilat ndihmojnë rritjen e punësimit dhe përmirësojnë produktivitetin. Sot sektori privat në Kosovë, sikurse edhe në shumë vende në tranzicion madje edhe të atyre të zhvilluara është burimi kryesor i gjenerimit të vendeve të reja të punës dhe rritjes së të ardhurave kombëtare. Sektori privat është afirmuar si forcë e rritjes dhe transformimit në ekonominë e tregut, sikurse edhe në vendet e regjionit. 3 Hyrje Sektori i NVM prej vitesh po bëhet gjithnjë e më shumë një faktorë imponues në krijimin e parametrave kryesor ekonomik. Njohja formale e rëndësisë së tij erdhi me takimin e G-8 (tetë vendet më të industrializuara në botë) në takimin e tyre në Denver me 1997 duke njohur kontributin e konsideruar të sektorit të NVM në punësim dhe dinamizim të ekonomive në shumicën e vendeve të industrializuara. 4 2

3 Hyrje Ndër efektet që tani janë të pakontestueshme dhe në të cilat fusha, sektori I NVM jep prova të përditshme janë: Rritje ekonomike dhe punësim; Reduktim të varfërisë; Mundësi ekonomike; Të hyra dhe distribuim pasurish; Plotësim nevojash që rrjedhin nga diversiteti i kërkesave të tregut; Inovacione, kërkime dhe zhvillim; Transfer njohurish kapitali dhe teknologjisë. 5 Roli i NVM në disa vende Tab. 1. Roli i NVM në ekonomitë kombëtare të disa vendeve të Evropës, 2011 Vendet % e pjesëmarrjes së NVM në totalin e ndërmarrjeve Punësimi (%) Kontributi i NVM në BPV (%) Australia (vetëm prodhuese) 23 Belgjika n.a Kanada Danimarka Francë Gjermani Itali Spanjë Britani të Madhe

4 Raporti i ndërmarrjeve të Mëdha dhe NVM Raporti i NVM me ndërmarrjet e mëdha në totalin e ndërmarrjeve, vlerës së shtuar dhe punësim në vendet anëtare të BE, (2011) Totali i ndërmarrjeve në % Vlera e shtuar në % Numri i të punësuarëve në % NVM (<250 punëtorë ) Ndërmarrje të mëdha ( 250) Totali Lidhjet në mes të ndërmarrësisë dhe rritjes ekonomike Kohëve të fundit janë zhvilluar dy modele që tregojnë lidhjet në mes të ndërmarrësisë, gjegjësisht NVM dhe rritjes ekonomike në nivel kombëtar dhe në nivel lokal. Modeli i parë e vë theksin dhe bënë dallimet në mes të tri niveleve të analizës: Niveli individual, Niveli i firmës, dhe Niveli makro. Modeli i dytë ofron një këndvështrim paksa më ndryshe dhe analizon suksesin e firmave të mëdha duke rritur mundësitë e tregut për firmat e vogla. 8 4

5 Fig. 1 Modeli i Lidhjes në mes të ndërmarrësisë dhe rritjes ekonomike / zhvillimit ekonomik Niveli i analizës Kushtet për ndërmarrësi Elementet kruciale për ndërmarrësi Efektet e ndërmarrësisë Nivel individual Pajisja psikologjike Qëndrimet/Motivet Aftësitë VEPRIMET Vet-realizimi Shëndeti personal Nivel firme Kultura e institucioneve Kultura biznesore Start-up Hyrja në tregje të reja Inovacionet Performancat e firmave Nivel makro Kushtet makroekono mike Shumëllojshmëri Konkurrenca Zgjedhja Konkurrueshmëria Rritja ekonomike 9 Lidhjet në mes të ndërmarrësisë dhe rritjes ekonomike Modeli bënë dallimet në mes të tri niveleve të analizës : Niveli individual, niveli i firmës, dhe niveli makro. Aktivitetet ndërmarrëse fillojnë në nivelin individual dhe gjithmonë lidhen me individin me një person të vetëm, gjegjësisht me ndërmarrësin. Ndërmarrësia atëherë është e nxitur nga qëndrimet apo motivet, aftësitë dhe pajisjet psikologjike të tij. Ende asnjë ndërmarrës nuk do të ndërmerr aktivitete ndërmarrëse në kohë të pacaktuar dhe në vakum, mirëpo ajo ndikohet nga konteksti në të cilin ai ose ajo veprojnë. Për këtë, motivet ndërmarrëse dhe veprimet ndikohen nga faktorët institucional dhe kulturor, ambienti i biznesit dhe kushtet makroekonomike. 10 5

6 Lidhjet në mes të ndërmarrësisë dhe rritjes ekonomike Derisa ndërmarrësia fillon në nivelin individual, realizimi arrihet në nivel firme. Fillestarët ose novatorët janë motor për transformimin e kualiteteve dhe ambicieve personale ndërmarrëse në veprime konkrete. Në nivelin makro të industrive dhe ekonomive kombëtare, shuma e aktiviteteve ndërmarrëse përbëjnë mozaik të një eksperimenti konkurrues, ideve dhe iniciativave të reja. Konkurrenca shpije te llojllojshmëria dhe ndryshimet në treg që është zgjedhja e firmave më të shëndetshme, imitimin e tyre dhe zhvendosjen e firmave të dobësuara. 11 Lidhjet në mes të ndërmarrësisë dhe rritjes ekonomike Kështu, aktivitetet ndërmarrëse zgjerojnë dhe transformojnë potencialin produktiv të ekonomisë lokale dhe nacionale përmes nxitjes së produktivitetit më të lartë dhe zgjerimin e industrive të reja. Ndërmarrësit mund të mësojnë nga sukseset dhe dështimet e veta dhe të tjerëve, e cila iu mundëson atyre që të përmirësojnë aftësitë e tyre dhe t i përshtatin qëndrimeve të veta. 12 6

7 Lidhjet në mes të ndërmarrësisë dhe rritjes ekonomike Modeli i raportit në mes të ndërmarrësisë dhe rritjes ekonomike, gjegjësisht zhvillimit ekonomik lokal mund të prezantohet përmes Kornizës Konceptuale të GEM-it (The Global Entrepreneurship Monitor). Ky model ofron një këndvështrim paksa më ndryshe dhe analizon suksesin e firmave të mëdha duke rritur mundësitë e tregut për firmat e vogla dhe rolin e ndërmarrësisë në procesin e krijimit/rritjes së firmave të vogla dhe të mesme si mekanizma kyç për drejtimin e rritjes makro-ekonomike në pajtim me natyrën e tyre komplementare. 13 Fig. 2. Modeli konceptual sipas GEM-it Konteksti shoqëror, politik dhe kulturor Korniza e kushteve të përgjithshme kombëtare Tregu i jashtëm Qeveria (niveli, roli) Tregu financiar (efikasiteti) Teknologjia, H dhe ZH (niveli, intensiteti) Menaxhmenti (aftësitë) Tregu i punës (fleksibiliteti) Korniza e kushteve aanshme, rregullat e ligjit) ndërmarrëse Financiare Politikat qeveritare Programet qeveritare Arsimi dhe transferet e H dhe Zh. Infrastruktura komerciale dhe legale Hapja ndaj tregut të brendshëm Qasja në infrastrukturë fizike Normat kulturore dhe sociale Themelimi i firmave të mëdha Firmat mikro, të vogla dhe të mesme Mundësitë ndërmarrëse Kapacitetet ndërmarrëse Aftësitë Motivimi Ndërmarrjet e reja Rritja ekonomike kombëtare (GDP, punësimi) Krijimi dhe shuarja e firmave Burimi: GEM: Global Entrepreneurship Monitor, 2002 Summary Report, Babson College Ewing Marion, Kauffman Foundation, London Business School, fq

8 Lidhjet në mes të ndërmarrësisë dhe rritjes ekonomike Pjesa e sipërme e figurës fokusohet në rolin e krijimit të firmave të mëdha. Varësisht nga korniza e kushteve në nivel kombëtar, firmat e mëdha, në përgjithësi të integruara në tregun ndërkombëtar, mund të promovojnë vetë-zgjerimin dhe pjekurinë. Suksesi ekonomik i firmave të mëdha krijon mundësi për tregje të reja për NVM-të përmes spill-overs, spin-offs, një rritje në kërkesën e vendit për mallra dhe shërbime, një integrim të NVM-ve në rrjetin e furnitorëve dhe kështu me radhë. Ende, nëse firmat lokale janë në gjendje që të shfrytëzojnë këto mundësi, varet me të madhe nga ekzistenca e konkurrencës së sektorit të NVM-ve. 15 Lidhjet në mes të ndërmarrësisë dhe rritjes ekonomike Pjesa e poshtme e figurës nënvizon mekanizmin e udhëheqjes së rritjes ekonomike: rolin e ndërmarrësisë në krijimin dhe rritjen e firmave. Procesi i ndërmarrësisë ndodh në kontekstin e kornizës së kushteve të dhëna. Më tutje kjo varet nga : Shfaqja dhe prezenca e mundësive të tregut; Kapaciteti, motivimi dhe aftësitë e individëve për krijimin e firmave në përpjekje për ti shfrytëzuar këto mundësi. 16 8

9 Lidhjet në mes të ndërmarrësisë dhe rritjes ekonomike Të dy modelet konceptuale të prezantuara më lartë i referohen rëndësisë së nivelit individual që janë qëndrimet, aftësitë dhe veprimet e ndërmarrësve individual. Kjo dëshmon se politikat për nxitjen e kapaciteteve ndërmarrëse nuk duhet të fokusohen vetëm në kushtet makroekonomike ose qasjen në financa, mjeti politik për promovimin e ndërmarrësisë i shfrytëzuar më së shpeshti. Edhe pse këto politika janë padyshim shumë të rëndësishme për zgjerimin e bazës së individëve për nxitjen e fillestarëve në biznes dhe me qasje në mënyra të domosdoshme, vetëm këto politika nuk mund të kenë sukses. Më shumë, themelimi dhe zhvillimi i firmave do të varet në shkallë të gjerë nga kualitetet e ndërmarrësisë së ndërmarrësve individual. 17 Promovimi i ndërmarrësisë Një qasje gjithëpërfshirëse për promovimin e ndërmarrësisë në nivel kombëtar dhe lokal bazohet në dy shtylla primare: FUQIZIMI I AFTËSIVE TË NDËRMARRËSVE; PËRMIRËSIMI I KORNIZËS SË KUSHTEVE NDËRMARRËSE. Këto dy shtylla duhet të konsiderohen si një grumbull i politikave të ndërlidhura për arsyet e mëposhtme: 18 9

10 Promovimi i ndërmarrësisë në njërën anë, ndërmarrësit nuk mund të veprojnë në vakum, mirëpo nëse dhe si do ti shfrytëzojnë aftësitë dhe motivimet e tyre për transformimin e ideve në mundësi profiti varet nga korniza e kushteve ekzistuese. në anën tjetër, sjelljet ndërmarrëse gjithmonë do të varen nga individët dhe qëndrimet, aftësitë dhe motivimet e tyre. Përvoja ka treguar se kur këto qëndrime dhe aftësi qëndrojnë, korniza e kushteve të pafavorshme nuk mund të pengojë plotësisht ata, dhe individët do të përpiqen që të gjejnë mënyra që iu mundëson atyre që të materializojnë idetë e tyre. 19 Promovimi i ndërmarrësisë FUQIZIMI I AFTËSIVE TË NDËRMARRËSVE Gjerësisht është e njohur se individët janë agjentët primar për aktivitetet ndërmarrëse. Meqenëse origjina e çdo inovacioni, fillimi i biznesit ose vendimi ndërmarrës lidhen me një person të vetëm, një qasje për të nxitur ndërmarrësinë është fuqizimi i tipareve ndërmarrëse të individëve

11 Promovimi i ndërmarrësisë PËRMIRËSIMI I KORNIZËS SË KUSHTEVE NDËRMARRËSE Është e ditur se një ambient stabil makroekonomik, tregu i fuqisë punëtore, infrastruktura fizike lokale, niveli i taksave janë faktorë që ndikojnë në çdo aktivitet ekonomik e gjithashtu edhe çështja e politikave që drejtpërdrejtë ndikojnë në ndërmarrësi. Janë tri sfera të politikave që në mënyrë të ndjeshme ndikojnë në aktivitetet ndërmarrëse: rritja e qasjes në financa, lehtësimi i hyrjes dhe daljes në biznes, skemat qeveritare për NVM-te. Figura në vijim prezanton butësisht kornizën e politikave që duhet të ndërmerren për nxitjen e aktiviteteve ndërmarrëse në nivel lokal dhe kombëtar. 21 Promovimi i ndërmarrësisë Fig. 3. Fushat kryesore të politikave për nxitjen e kornizës së kushteve për ndërmarrësi Nxitja e krijimit të firmave dhe ndërmarrësisë Rritja e qasjes në financa Qasja në kredi Tregu i kapitalit Lehtësimi në hyrje dhe dalje Lehtësi administrative në firma të reja Kujdes ndaj falimentimit Vlerësimi i programeve mbështetëse qeveritare Skemat e NVM-ve Mundësitë për grupet e pafavorizuara Qasja në kapital të përbashkët Pronësia e nëpunësve/skema shpërblyese Programet informuese 22 11

12 Karta Evropiane Për Ndërmarrje të Vogla Një ambient miqësor për fillimin dhe zhvillimin e biznesit është qendra e realizimit të objektivave të zhvillimit ekonomik të qëndrueshëm, rritjes së punësimit në nivel lokal dhe kombëtar dhe arritjes së objektivave të tjera shoqërore. Me qëllim të realizimit të këtyre objektivave qeveria kombëtare bashkë me qeverinë lokale dhe me aktorët e tjerë relevant duhet të bëjnë përpjekje që të përmbushin objektivat dhe rekomandimet e Kartës Evropiane Për Ndërmarrje të Vogla. 23 Karta Evropiane Për Ndërmarrje të Vogla Me 21 qershor të vitit 2003 në Samitin e vendeve të Ballkanit Perëndimor në Selanik është nënshkruar KENV-në nga Shqipëria, Bosnja dhe Hercegovina, Kroacia, Serbia dhe Mali i Zi, Maqedonia dhe Kosova (përmes UNMIK-ut). Përmes nënshkrimit vendet pjesëmarrëse kanë bërë zotimet e veta për përmbushjen e obligimeve që sjellin parimet e Kartës në dhjetë fushat e saj, të cilat kanë për qëllim që të mbështesin dhe të inkurajojnë bizneset e vogla. Kosova është përfshirë në KENV që të ketë mundësi më të mirë për përkrahje të ndërmarrësisë dhe të shoh më për së afërmi mënyrën praktike të mbështetjes së NVM-ve duke u monitoruar dhe udhëzuar nga një dokument me përmasa Evropiane

13 Karta Evropiane Për Ndërmarrje të Vogla Karta Evropiane e Ndërmarrjeve të Vogla përfaqëson dokumentin themelor të politikave të Komisionit Evropian për vendet anëtare dhe për vendet tjera që ndodhen në procesin e Stabilizim- Asocimit, Është një instrument strategjik i cili aplikohet në të gjithë vendet e Ballkanit Perëndimor si një metodë planifikimi për vitet e ardhshme që këto vende të arrijnë standardet Evropiane në gjithë linjat e veprimit të Kartës. Kjo Kartë konsiderohet si dokumenti themelor në politikën e Komisionit Evropian për ndërmarrjet e vogla. Objektivat, parimet dhe drejtimet kryesore të këtij procesi mbeten jo thjesht orientuese, por edhe obliguese për sfidat tona. 25 Karta Evropiane Për Ndërmarrje të Vogla Janë dhjetë linja të veprimit përmes të cilave Karta Evropiane e Ndërmarrjeve të Vogla monitoron progresin vjetor të arritur nga vendet anëtare apo nënshkruese të kësaj karte: 1. Edukimi dhe trajnimi për ndërmarrësi; 2. Fillimi i shpejtë dhe i lirë për bizneset fillestare; 3. Legjislacion dhe rregullore më të mira; 4. Disponueshmëria e aftësive; 5. Përmirësimi i qasjes në teknologji informative (on-line); 6. Dalja jashtë ndaj një tregu të vetëm; 7. Çështjet financiare dhe taksat; 8. Fuqizimi i kapaciteteve teknologjike për ndërmarrje të vogla; 9. Fuqizimi i modeleve të suksesshme të e-biznesit dhe zhvillimi i mbështetjes së bizneseve në nivel të lartë;. 10. Zhvillim më i fuqishëm dhe më efektiv i përfaqësimit të interesave të ndërmarrjeve të vogla, në nivel lokal, kombëtar dhe evropian

14 Promovimi i ndërmarrësisë Në Green Paper-Entrepreneurship in Europe të prezantuar nga Commission of the European Communities, përveç çështjeve të rëndësishme për ndërmarrësinë në aspekte të ndryshme jepen edhe rekomandime për zhvillimin e ndërmarrësisë në të ardhmen, për çështjet që duhet të kenë parasysh qeveria kombëtare dhe lokale si dhe e mbarë shoqëria për zhvillimin e ndërmarrësisë në të ardhmen. Rekomandimet e tilla do të ishin të rëndësishme edhe për qeverinë e Kosovës në nivel kombëtar dhe lokal si dhe për shoqërinë në përgjithësi. Rekomandimi kryesor është Krijimi i një shoqërie ndërmarrëse. 27 Shoqëria ndërmarrëse Ndërtimi i një shoqërie ndërmarrëse duhet të mbështetet në tri shtylla kryesore: Reduktimi i barrierave për zhvillimin dhe rritjen e bizneseve Balancimi i riskut dhe shpërblimit për ndërmarrës. Ndërtimi i një shoqërie që vlerëson ndërmarrësinë dhe Qëndrime më pozitive drejt ndërmarrësisë

15 Zhvillimi i Ndërmarrjeve të Vogla dhe të mesme në Kosovë Zhvillimi i ndërmarrësisë dhe Ndërmarrjeve të Vogla e të Mesme (NVM-ve) në Kosovë, së bashku me ristrukturimin dhe privatizimin e ekonomisë është vlerësuar prej kohësh si një prej parakushteve kryesore në realizimin e qëllimeve strategjike për zhvillimin ekonomik të vendit. Ndërmarrjet e vogla dhe të mesme, zhvillimin e tyre pak më të theksuar e filluan në fillim të viteve 90. Ato gjatë viteve të 90 arritën një fazë të zhvillimit mirëpo jo edhe aq të kënaqshme, për arsye të politikave ekonomike dhe zhvillimore jo të përshtatshme të asaj kohe. 29 Zhvillimi i Ndërmarrjeve të Vogla dhe të mesme në Kosovë Pas vitit 1999 (pas luftës në Kosovë) NVM-të kanë filluar një zhvillim të hovshëm, ku janë duke luajtur një rol të rëndësishëm në zhvillimin ekonomik të Kosovës. Ato janë burim kryesor i krijimit të vendeve të reja të punës, ku punësimi në ndërmarrjet private nga dita në ditë është duke shënuar rritje. Gjithashtu vlerësohet se kontributi i bizneseve private në pjesëmarrjen e GDP-së pas luftës ka treguar rritje

16 Zhvillimi i Ndërmarrjeve të Vogla dhe të mesme në Kosovë Zhvillimi i hovshëm pas vitit 1999 ka filluar me vendosjen e KB në Kosovë edhe faktorët kosovar së bashku me Komunitetin Ndërkombëtar kanë shprehur qëndrimin se zhvillimi i ardhshëm i Kosovës duhet të bazohet në zhvillimin e ndërmarrjeve private, gjegjësisht NVM-ve. Gjatë kësaj periudhe është krijuar një strukturë ligjore, rregullatorë dhe institucione për zhvillimin e bizneseve në përgjithësi. Këto institucione dhe autoritete janë në proces të krijimit të kapaciteteve institucionale dhe legjislative për promovimin e rindërtimit dhe zhvillimit ekonomik e sidomos për zhvillimin e NVM-ve dhe transformimin pronësor të ndërmarrjeve shoqërore. 31 Struktura e ndërmarrjeve të vogla dhe të mesme sipas madhësisë Gjatë përkufizimit të biznesit të vogël dhe të mesëm duhet të përcaktohen kriteret të cilat do të na ndihmojnë për përkufizimin e saktë të biznesit të vogël dhe të mesëm. Autor të ndryshëm duke i shfrytëzuar kriteret e definimit në vendet e ndryshme edhe biznesin e definojnë në mënyra të ndryshme. Mirëpo edhe pse kriteret e vlerësimit për nga madhësia e faktorëve përcaktues ndryshojnë nga vetë madhësia dhe kompleksiteti i ndërmarrjeve, prapë se prapë ekzistojnë kritere të përgjithshme që përcaktojnë apo e veçojnë biznesin e vogël dhe të mesëm në krahasim me ndërmarrjet e mëdha. Gjatë përcaktimit të biznesit duhet të merren parasysh më tepër kritere të cilat e definojnë atë çka është biznesi i vogël. Mirëpo kriteri më i përgjithshëm për përkufizimin e NVM-ve është numri mesatar i të punësuarve

17 Klasifikimi i ndërmarrjeve sipas numrit të punëtorëve MIKRONDËRMARRJE (1 deri 9 punëtorë) NDËRMARRJE E VOGËL (10 deri 49 punëtorë) NDËRMARRJE E MESME (50 deri 249 punëtorë) NDËRMARRJE E MADHE (mbi 250 punëtorë) 33 Struktura ndërmarrjeve sipas veprimtarive ekonomike (Klasifikimi NACE) A. Bujqësia, gjuetia dhe pylltaria J. Ndërmjetësimi financiar B. Peshkimi K. Afarizmi me pasuri të patundshme, dhënie me qira dhe shërbime të afarizmit C. Industria nxjerrëse (nxjerrja e qymyrit, linjiteve dhe shtresave të varfra të mineralit) D. Prodhimtaria M. Arsimi L. Administrimi publik dhe i mbrojtjes, sigurimi social i detyrueshëm E. Furnizimi me energji elektrike, gaz dhe ujë të ngrohtë N. Mbrojtja shëndetësore dhe sociale F. Ndërtimtaria O. Veprimtaritë tjera shoqërore sociale të shërbimeve personale (pastrimi,evitimi i ujerave ndotëse) G. Tregtia me shumicë dhe pakicë, riparimi i automjeteve dhe motoçikletave si dhe artikujve për përdorimin personal dhe shtëpiak P. Ekonomitë shtëpiake private me personel të punësuar H. Hotelet dhe restorantet Q. Organizatat dhe trupat ndërkombëtare I. Transporti, magazinimi dhe komunikacioni 34 17

18 Struktura e ndërmarrjeve sipas statusit ligjor në Kosovë Biznes individual Ortakëri e përgjithshme Ortakëri e kufizuar Shoqëri me përgjegjësi të kufizuar Shoqëri aksionare Kompani e huaj Ndërmarrje shoqërore Ndërmarrje publike Kooperativa bujqësore Ndërmarrje të tjera nën juridiksion të AKP 35 Struktura e ndërmarrjeve sipas statusit ligjor Biznes individual Ortakëri e përgjithshme Ortakëri e kufizuar Është person i vetëm fizik i cili kryen aktivitete ekonomike për qëllim të profitit dhe i cili është i regjistruar në Agjencionin e Regjistrimit të biznesit (ARBK-së). Është biznes apo ndërmarrje e themeluar nga dy apo më tepër individë apo entitete juridike për qëllim të kryerjes së aktiviteteve ekonomike, me kapital fillestar proporcional në bazë të marrëveshjes në mes tyre. E themeluar nga dy ose më shumë individë për të kryer aktivitete ekonomike nën emrin e përbashkët dhe me përgjegjësi të kufizuar për obligimet e kompanisë

19 Struktura e ndërmarrjeve sipas statusit ligjor Shoqëri me përgjegjësi të kufizuar Shoqëri aksionare Është biznes apo kompani e themeluar nga individët apo personat juridik për të kryer aktivitete ekonomike me përgjegjësitë e tyre për obligimet e kufizuara deri në masën e aksioneve të tyre e cila është proporcional me vlerën e investimit të tyre. Është biznes apo ndërmarrje e themeluar nga dy apo më tepër individë apo entitete juridike për qëllim të kryerjes së aktiviteteve ekonomike me kapitalin fillestar të ndarë në aksione. Vlera e përgjithshme e aksioneve e përbën kapitalin fillestar të kompanisë aksionare. Kompani e huaj Është biznes i themeluar nga shtetas të huaj e po ashtu edhe kapitali i investuar është i huaj. 37 Struktura e ndërmarrjeve sipas statusit ligjor Ndërmarrje shoqërore Janë ndërmarrjet të themeluara në sistemin ekonomik të kaluar e që ende nuk janë privatizuar. Ndërmarrje publike Të themeluara nga shteti ose qeveria lokale në mënyrë që të ofrojnë shërbime publike. Kooperativa bujqësore E themeluar nga bujqit ose individë tjerë (dhjetë apo më shumë persona) të cilët vendosin që të bashkëpunojnë në mënyrë që të ndërmarrin një aktivitet specifik ekonomik dhe të arrijnë së bashku qëllime të caktuara ekonomike 38 19

20 Bizneset e regjistruara dhe bizneset aktive në Kosovë Mbështetur në të dhënat e Agjencionit për regjistrimin e Bizneseve/MTI dhe të përpunuara nga Agjencia për mbështetje të NVM, që nga viti 2000 deri në fund të vitit 2010, gjithsej janë të regjistruara 103,755, ndërsa të shuara janë biznese. Këtij trendi duhet shtuar edhe veprimin e Administratës Tatimore të Kosovës e cila ka deaktivizuar biznese, që nënkupton se Në vitin 2010 në Kosovë ekzistojnë përafërsisht 54,305 biznese. 39 Pjesëmarrja e NVM në numrin total të ndërmarrjeve në Kosovë Pjesëmarrja e NVM në numrin total të ndërmarrjeve në Kosovë Klasifikimi sipas Madhësisë Mikrondërmarrje (0-9 punëtorë) Ndërmarrje të vogla (10-49 punëtorë) Ndërmarrje të mesme ( punëtorë) Ndërmarrje të mëdha (mbi 250 punëtorë) Numri i Ndërmarrjeve Përqindja në total 102, % 1, % % Gjithsej 103, Burimi: ARBK,

21 Struktura e bizneseve sipas madhësisë Të dhënat e tabelës dhe figurës tregojnë se pjesëmarrja e ndërmarrjeve të vogla dhe të mesme në totalin e ndërmarrjeve është gati 100%, vetëm 0,06 % e bizneseve të regjistruara janë ndërmarrje me mbi 250 punëtorë. Kryesisht bizneset e regjistruara janë mikrondërmarrje që punësojnë 1-9 punëtorë, një strukturë jo shumë e volitshme. 41 Struktura e bizneseve sipas madhësisë struktura e bizneseve sipas madhesise ndermarje e vogel 1.38% ndermarje e mesme 0.22% ndermarje e madhe 0.06% mikro-ndermarje ndermarje e vogel ndermarje e mesme ndermarje e madhe mikro-ndermarje 98.34% 42 21

22 Firmat në Kosovë sipas ARB dhe ATK 43 Ndërmarrjet aktive në Kosovë Sipas metodologjisë së përdorur në statistikë ndërmarrje aktive konsiderohen vetëm ato që kanë deklaruar njërin nga tatimet apo kanë deklaruar ndonjë të punësuar gjatë vitit referues. Sipas këtij kriteri ndërmarjet në Kosovë janë si në tabelën vijuese: 44 22

23 Dinamika e Ndërmarrjeve aktive në Kosovë Numri i ndërmarrjeve aktive ne Kosove Viti Gjithsej 2008= Indeksi zinxhir Burimi: ASK, ASK data 45 Struktura e NVM sipas veprimtarive Në kuptim të zbërthimit të sektorëve, NVM-të kryesisht janë të përqendruara në: Tregti me pakicë (rreth 50%); Transport, deponim dhe distribucion (14%); Produkte ushqimore, pije dhe duhan (9%); si dhe Hotele dhe restorante (9%). Sipas Indeksit të Politikave për NVM 2009, shpërndarja sektoriale ka mbetur stabile me kalimin e kohës

24 Numri i ndërmarrjeve aktive sipas seksioneve ekonomike, 2014 L,M,N,R,S Aktivitete të sherbimeve tjera J Informacion dhe komunikim I Akomodimi dhe aktivitete të shërbimeve me ushqim H Transporti dhe magazinimi G Tregtia me shumicë dhe pakicë,riparimi I mjeteve, motoçikletave F Ndërtimtari E Furnizim me ujë, kanalizim, menaxhim mbeturinash dhe aktivitete revitalizimi të tokës D Furnizim me energji elektrike, gaz, avull dhe ajër të kondicionuar C Prodhim B Xehtari dhe gurëthyes Struktura e ndërmarrejve sipas aktiviteteve ekonomike ASK, Rezultatet e anketes strukturore të ndermarrjeve,

25 Numri i të punësuarëve sipas aktiviteteve ekonomike 49 Shpërndarja e të punësuarëve Burimi: ASK, Rezultatet e Anketes Strukturore te ndermarrjeve

26 Paga mesatare Paga mesatare per vitin euro Burimi: ASK, Rezultatet e Anketes Strukturore te ndermarrjeve Kontributi i NVM në BPV Në mungesë të statistikave kontributi I NVM në krijimin e BPV, buxhetit të shtetit etj nuk është i njohur edhe pse mbi bazën e disa parallogarive kjo pjesëmarrje shkon prej 40-55%. Si do që të jetë, kontributi i sektorit të NVM në Kosovë edhe nga aspekti i zhvillimit të sektorëve ekonomik është i pazëvendësueshëm dhe fundamental, pasi që NVM në Kosovë janë organizma të cilët popullojnë edhe sektorët më të margjinalizuar

27 Tab. Qarkullimi vjetor sipas madhësisë së Ndërmarrjes dhe Pjesës së BPV-së, Pjesëmarrja e NVM në eksportet e përgjithshme Në bazë të ARBK dhe Doganave të Kosovës, nga numri i përgjithshëm i bizneseve të regjistruara, ndërmarrjet e orientuara kah eksporti përbëjnë rreth 1.34% të numrit total të ndërmarrjeve. Në kuptimin sasior pjesëmarrja e NVM në eksportet totale të kompanive kosovare përbëjnë vetëm rreth 50%

28 Fakti që: Mikro ndërmarrjet dhe ndërmarrjet e vogla përbëjnë mbi 99 për qind të numrit të përgjithshëm të bizneseve në Kosovë, NVM-të krijojnë rreth 40-56% të Bruto Prodhimit Vendor (BPV), NVM-të absorbojnë rreth 60 për qind të vendeve të reja të punës, thotë qartë se ecuria e tyre kushtëzon çdo sfidë të sotme dhe të nesërme të Kosovës për t iu bashkangjitur vendeve të BE. Eliminimi i faktorëve pengues ndaj zhvillimit të NVM-ve mbetet sfida më e vështirë për qeverinë e Kosovës. 55 Norma e pronësisë së biznesit të themeluar në Kosovë (Established business ownership rate) Norma e pronësisë së biznesit është pjesa e popullsisë vjeç që janë menaxherpronar të ndonjë biznesi të themeluar. Në vitin 2011 Nr. i biznseve aktive = Nr. i popullsisisë së aftë për punë: Norma e pronësië së biznesit = 3.65% (2011) Mesatarja në Europë: 7.0% (2017) 56 28

29 Burimi: 57 Përparësitë dhe dobësitë në ambientin rregullativ të bizneseve Që të rritet zhvillimi i udhëhequr nga sektori privat, duhet të krijohen kushtet e duhura në disa fronte, duke përfshirë ambientin makroekonomik, rregulloret e biznesit, dhe infrastrukturën si dhe koston dhe aftësitë e fuqisë punëtore. Sa i përket ambientit të biznesit, Kosova ka përparësi në një numër çështjesh që janë të rëndësishme për një sektor privat të lulëzuar; për shembull: sistemi tatimor është i thjeshtë norma të ulëta tatimore, dhe ngurtësia e tregut të punës është gjithashtu e ulët. Mirëpo njëkohësisht, firmat në Kosovë përballen me shumë sfida, dhe shqyrtimi i këtyre sfidave është me rëndësi kritike për arritjen e zhvillimit më të shpejtë dhe të qëndrueshëm

30 Përparësitë në ambientin rregullativ Ambienti rregullativ në Kosovë i jep disa përparësi shumë të rëndësishme që kanë ndihmuar të krijohet një sektor privat më vibrues. Në shumë fusha të lidhura me biznesin Kosova ka legjislacion modern, shpesh të bazuar në parimet dhe standardet e BE-së. Për shkak se Kosova konsiderohet si kandidat potencial për anëtarësim në BE, legjislacioni në fushat e rregulluara nga acquis i BE në shumicën e rasteve është hartuar në pajtim me kërkesat e BE-së. 59 Përparësitë në ambientin rregullativ Legjislacioni i punës është shumë fleksibil. Pjesa më e madhe e ekonomive në tranzicion kanë rregullore komplekse të punës, një trashëgimi historike nga periudha socialiste, por Kosova ka përfituar nga politikat e tregut të hapur të paraqitura pas vitit Ngurtësia e tregut të punës sa i përket marrjes në punë dhe largimit nga puna është shumë e ulët, ndër më të ulëtat në të gjitha ekonomitë në tranzicion. Për më tepër, dallimi ndërmjet pagës neto dhe bruto në punë është ndër më të ulëtat në rajon sepse Kosova përdor vetëm një kontribut (të ulët) pensional përveç tatimit në të ardhura personale

31 Përparësitë në ambientin rregullativ Firmat kosovare gjithashtu përfitojnë nga regjimi i thjeshtë dhe i ulët i tatimeve dhe detyrimeve. Në vendet tjera, tatimet e larta dhe rregulloret komplekse të tatimeve shpesh i shtyjnë firmat në sektorin joformal. Në Kosovë, norma e tatimit në vlerën e shtuar (TVSH) është 16 përqind, që është ndër më të ulëtat në Evropë, dhe tatimi në të ardhura personale sillet nga 0 përqind në 10 përqind. Profili i detyrimit doganor përmban vetëm dy norma, një detyrim standard 10 përqind dhe detyrim zero në disa produkte të caktuara. 61 Përparësitë në ambientin rregullativ Efikasiteti i doganave dhe administratës tatimore në Kosovë gjithashtu perceptohet më pozitivisht sesa në shtetet tjera të rajonit, edhepse inspektimet e shpeshta duket se paraqesin një barrë te firmat. Sa i përket pagesës së tatimeve, një indikator i Të bërit biznes që përfshin kohën për të përgatitur dhe dorëzuar një deklaratë dhe për të paguar tatimet si dhe numrin e pagesave në vit, sistemi tatimor në Kosovë është në pozitë mjaft të mirë në krahasim me pjesën tjetër të rajonit. Vetëm Kroacia kërkon më pak pagesa të tatimit në vit, dhe koha e kaluar në pagesën e tatimeve në Kosovë është 40 përqind më pak sesa në pjesën tjetër të shteteve të EJL-së (Banka Botërore 2010a) 62 31

32 Dobësitë në ambientin rregullativ që krijojnë pengesa serioze ndaj zhvillimit të sektorit privat. Zbatimi i kontratave është një fushë e rëndësishme e sundimit të ligjit ku Kosova është e dobët. Shkelja e kontratave është çështje e zakonshme në Kosovë; firmat duket se e kanë jashtëzakonisht vështirë të zbatojnë kontratat. Raporti Si të bësh biznes 2010 (Banka Botërore 2010a) tregon që duhet mesatarisht 420 ditë dhe 53 procedura për të zbatuar një kontratë, dhe kostoja e kësaj mund të arrijë mbi 60 përqind të vlerës së ankesës. 63 VËSHTIRËSITË NË REGJISTRIMIN DHE LICENSIMIN E BIZNESEVE Regjistrimi dhe licencimi i bizneseve janë gjithashtu fusha ku Kosova nuk ka shumë sukses, dhe këto pengesa i takojnë njësoj investitorëve vendorë dhe atyre të huaj. Regjistrimi dhe fillimi i biznesit është pengesa e parë dhe ndoshta më e rëndësishme me të cilën përballen ndërmarrësit kur vendosin të investojnë në një biznes. Procedurat e komplikuara dhe të shtrenjta (shih Tabelën vijuese) për të filluar një firmë i largojnë ndërmarrësit nga investimi, ose i shtyjnë në ekonominë joformale. Kjo nga ana tjetër çon ose në konkurrencë më të vogël dhe investime më të vogla, ose në rastin e ekonomisë joformale, investime të kufizuara dhe konkurrencë të padrejtë; të dyja rastet kanë si rezultat më pak të hyra për qeverinë

33 VËSHTIRËSITË NË REGJISTRIMIN DHE LICENSIMIN E BIZNESEVE Hapja e firmës është jashtëzakonisht proces i kushtueshëm dhe i gjatë. Duhen më shumë se gjashtë javë të fillojë punën një biznes në Kosovë, shumë më gjatë sesa çdo shtet tjetër në rajon, me përjashtim të Bosnjës dhe Hercegovinës. Indikatori i Si të bësh biznes për hapjen e biznesit përfshin të gjitha procedurat që kërkohen që ndërmarrja ta fillojë punën. Në rastin e Kosovës, këto përfshijnë përveç regjistrimit të zakonshëm në zyrën e regjistrimit të bizneseve të Kosovës, lejet komunale dhe inspektimet që kërkohen. Edhepse procesi i regjistrimit në vetvete është mjaft i shpejtë, marrja e lejeve dhe inspektimeve shpesh ka si rezultat vonesa të mëdha në fillimin e biznesit. 65 VËSHTIRËSITË NË REGJISTRIMIN DHE LICENSIMIN E BIZNESEVE Procedurat e gjata dhe të kushtueshme janë rezultat i legjislacionit kompleks në këtë fushë dhe ndarjes së përgjegjësive ndërmjet qeverisë lokale dhe qendrore. Edhepse UNMIK-u ka vënë legjislacion modern komercial, përgjithësisht në pajtim me acquis të BE, implementimi i legjislacionit ende përfaqëson një përzierje të akteve rregullative, disa prej të cilave kanë dalë kohët e fundit por tjerat datojnë nga legjislacioni i ish-jugosllavisë. Ky ambient legjislativ i ngatërruar dhe i vjetruar në shumë aspekte krijon kushte të volitshme për zbatim arbitrar për autoritetet (dhe veçanërisht organet e inspektimit)

34 VËSHTIRËSITË NË REGJISTRIMIN DHE LICENSIMIN E BIZNESEVE Kostoja e regjistrimit dhe kapitali minimal që kërkohen janë disa herë më të larta se në pjesën tjetër të rajonit. Kjo paraqet një pengesë serioze, pra nuk duhet të jetë befasuese që sektori joformal është kaq i madh. Disa shtete në rajon kanë bërë shumë progres në këtë fushë dhe rezultatet pozitive tashmë janë të dukshme. Shqipëria dhe IRJ e Maqedonisë kanë reduktuar kohën për të regjistruar një firmë në pesë dhe katër ditë respektivisht. Shumë shtete kanë eliminuar kërkesat minimale të kapitalit dhe kanë zvogëluar ndjeshëm koston administrative për regjistrim të firmave. 67 VËSHTIRËSITË NË REGJISTRIMIN DHE LICENSIMIN E BIZNESEVE Marrja e lejeve të ndërtimit duket se është faktor edhe më vështirësues. Sipas raportit Si të bësh biznes (Banka Botërore 2010a), nevojiten 320 ditë, 21 procedura, për të marrë leje ndërtimi në Kosovë. Vetëm shtatë shtete tjera në botë, tri prej të cilave janë ekonomi në tranzicion kanë proces më të kushtueshëm dhe më të vështirë. Dhe sektori i ndërtimeve është element i rëndësishëm i ekonomisë së Kosovës. Mungesat e infrastrukturës në transport, arsim dhe sektorë tjerë të publikut janë tepër të mëdha. Sektori i prodhimit është i paktë, dhe që të arrihet zhvillim më i shpejtë Kosova duhet të zgjerojë kapitalin e saj fiks. Dhe në fund, popullsia e Kosovës është duke u rritur shpejt, që gjithashtu tregon nevojën për më shumë projekte të ndërtimit banesor. Prandaj, përmirësimi i procesit për marrje të lejeve të ndërtimit duhet të jetë prioritet i lartë

35 Tab. Radhitja e të bërit Biznes e Kosovës nga Banka Botërore (2011, 2012, 2013). Fusha Rangimi 2011 Rangimi, 2012 Rangimi 2016 TË BËRIT BIZNES NË PËRGJITHËSI Fillim i biznesit Lejet e ndërtimit Furnizimi me rrymë Regjistrimi i pronës Marrja e kredisë Mbrojtja e investitotrëve Pagimi i taksave Tregtia përtej kufijëve Fuqizimi i kontratave Zgjidhja e Pamundësisë së Borxhit Burimi: Banka Botërore,, 69 Rangimi 2016 kundrejt 2012 Fuqizimi i kontratave Tregtia përtej kufijëve Pagimi i taksave Mbrojtja e investitotrëve Marrja e kredisë Regjistrimi i pronës Furnizimi me rryme Lejet e ndërtimit Fillim i biznesit TË BËRIT BIZNES NË PËRGJITHËSI

36 Të bërit biznes 2016, në Kosovë dhe vende të rajonit Të bërit biznes 2016 Kosova Shqipëria Bosnja Maqed. M. Zi Serbia TË BËRIT BIZNES NË PËRGJITHËSI Fillim i biznesit Lejet e ndërtimit Furnizimi me rrymë Regjistrimi i pronës Marrja e kredisë Mbrojtja e investitotrëve Pagimi i taksave Tregtia përtej kufijëve Fuqizimi i kontratave Zgjidhja e Pamundësisë së Borxhit Burimi: Banka Botërore,, 71 Raporti i Të bërit biznes i Bankës Botërore Kosova kundrejt Maqedonisë Fuqizimi i kontratave Tregtia përtej kufijëve Pagimi i taksave 7 67 Mbrojtja e investitotrëve Marrja e kredisë Regjistrimi i pronës Furnizimi me rryme Lejet e ndërtimit Fillim i biznesit 2 47 TË BËRIT BIZNES NË PËRGJITHËSI Maqed. Kosova 72 36

37 Reformat e të bërit biznes Gjatë viteve të fundit, MTI i ka iniciuar pesë reforma duke u bazuar në tre indikatorë të Raportit e të Bërit Biznes. Eliminimi i lejës së punës, Regjistrimi pa pagesë i biznesit, Eliminimi ose reduktimi i kërkesës për kapital, Reduktimi i dokumenteve për import/eksport dhe Përmirësimi i mbrojtjes së investitorëve, 73 Reformat e të bërit biznes FILLIMI I BIZNESIT Është përmirësuar për 79 vende. Tashmë bizneset regjistrohen pa pagesë dhe brenda afatit të shkurtë kohor: Një (1) ditë për biznese individuale dhe Tre (3) ditë, për biznese të shoqërive aksionare. Kjo është mundësuar me integrimin e sistemit, me ç'rast bizneset marrin një certifikatë me dy numra: Numrin e biznesit dhe Numrin fiskal. Gjithashtu, është larguar kapitali fillestar dhe janë thjeshtësuar procedurat e regjistrimit

38 Reformat e të bërit biznes HAPJA E BIZNESIT Zvogëlimi i shpenzimeve të regjistrimit, përmes heqjes së kapitalit bazë, që kërkohet për Kompani me përgjegjësi të kufizuar dhe heqja e tarifës për regjistrim të biznesit. Zvogëlimi i kohës së regjistrimit, përmes krijimit të qendrave, ku bizneset mund të kryejnë të gjitha procedurat e regjistrimit në të njëjtin vend. Deri më tani janë hapur 26 qendra "one stop shop" nëpër komunat e Republikës së Kosovës.( Projekt i Bankës Botërore) Heqja e inspektimit të taksave para regjistrimit nga Administrata Tatimore e Kosovës. 75 Reformat e të bërit biznes LEJA E NDËRTIMIT Është përmirësuar dukshëm, ku për 80 për qind është shkurtuar koha dhe janë ulur shpenzimet për regjistrimin, përkatësisht ndërtimin e objektit. TREGTIA NDËRKUFITARE Janë zvogëluar 20 për qind të shpenzimeve tregtare, përveç tjerash, përmes lehtësimit të procedurave

39 Reformat e të bërit biznes MBROJTJA E INVESTITORËVE Kosova ka shënuar ngritjen më të madhe në botë në indikatorin e mbrojtjes së investitorëve, duke u ngritur për 76 vende në emëroren e përgjithshme botërore të investitorëve. Si kryesuese në përmirësimin e rangimit të këtij treguesi, Kosova e ka përmirësuar dukshëm mbrojtjen e aksionarëve, duke përmirësuar ndër të tjera, kërkesat për publikimin e transaksioneve, në rast të konfliktit të interesit në mes të zyrtarëve të korporatave, duke i u mundësuar aksionarëve të mbulojnë dëmet që vijnë si pasojë e transaksionit, si dhe duke ia mundësuar gjykatës t'a zhvlerësojë transaksionin nëse aksionarët e realizojnë kërkesën me sukses. 77 Pengesa të tjera Cilësia e dobët e furnizimit me rrymë është një nga kufizimet më të mëdha të afarizmit në Kosovë. Mungesa e furnizimit të vazhdueshëm me rrymë vazhdon të jetë pengesa më e madhe për firmat nga të gjithë sektorët e ekonomisë. Sipas AABN-së, 9 nga 10 firma e deklarojnë këtë si problem dhe një e treta e të gjitha firmave e identifikojnë si pengesa më e madhe për afarizmin e tyre

40 Pengesa të tjera Gjithashtu, si një prej barrierave kryesore për zhvillim të shpejtë të NVM-ve është edhe qasja e kufizuar në financa. Barriera e tretë është sundimi i pamjaftueshëm i ligjit, i cili ka ndikim te të gjithë qytetarët e Kosovës. (KE, Raporti i progresit, 2010) 79 Aktivitetet e Ministrisë së Tregtisë dhe industrisë në promovimin dhe zhvillimin e NVM Objektivat strategjike të MTI-së orientohen në zvogëlimi e varfërisë përmes zhvillimit të përgjithshëm dhe të qëndrueshëm ekonomik të vendit dhe atë përmes: Promovimi i kulturës së ndërmarrësisë, Ndërtimi i kapaciteteve institucionale, Krijimin dhe përmirësimin e infrastrukturës ligjore dhe fizike për mbështetjen e sektorit privat, Ndërtimi i infrastrukturës së cilësisë, 80 40

41 Promovimi i kulturës së ndërmarrësisë Ministria e Tregtisë dhe Industrisë në kuadër te aktiviteteve të saja është e përkushtuar të ju ndihmoj Bizneseve përmes këtyre aktiviteteve si: Skema Vaucher e Trajnimeve dhe Këshillimeve, Programi Intership Biznes - komponentë për nxënës dhe studentë, Ndërkombëtarizimi i NVM-ve Kosovare përmes Kartës Evropiane të Bizneseve të Vogla dhe Qendrës së Evropës Juglindore për Ndërmarrësi, Java e NVM-ve, Gratë në Biznes etj. 81 Krijimi dhe përmirësimi i infrastrukturës ligjore dhe fizike për mbështetjen e sektorit privat Ndërtimin e Infrastrukturës Fizike për përkrahje të Ndërmarrjeve të Vogla dhe të Mesme në Kosovë, respektivisht zhvillimin e sektorit privat përmes zhvillimit të hapësirave të punës si: Zonat Industriale, Parqet e Biznesit dhe Inkubatorët e Biznesit. Përmes këtij aktiviteti synohet rritja e konkurueshmërisë së prodhuesve vendorë, tërheqja e investitorëve të huaj nxitja e ndërmarrësisë dhe krijimi direkt i vendeve të reja të punës

42 Ndërtimi i infrastrukturës së cilësisë Ngritja e infrastrukturës së cilësisë përmes ngritjes së: Laboratorëve dhe Sistemit të akreditimit dhe të certifikimit. Gjithashtu jo më pak i rëndësishëm është edhe mbrojtja e jetës dhe shëndetit të njerëzve dhe kafshëve, mbrojtja e mjedisit, pasurisë dhe mbrojtjes së konsumatorit në përgjithësi. 83 STRATEGJIA E ZHVILLIMIT TË NVM-ve NË KOSOVË , me vizion 2020 Strategjia është e bazuar në dy shtylla kryesore: Aktin Evropian për Biznese të Vogla (ABV) që Kosova është përkushtuar të zbatoj dhe Programet e BE për Konkurrueshmërinë dhe Inovacione (CIP) që Kosova aspiron të marrë pjesë në një të ardhme të afërt

43 Qëllimet strategjike për zhvillim të NVM në Kosovë Përforcimi i Kornizës Legjislative dhe Rregullative për Krijimin dhe Zhvillimin e NVM-ve; Përmirësimi i Qasjes së NVM-ve në Financa; Promovimi dhe Zhvillimi i Kulturës së Ndërmarrësisë; Përforcimi i konkurreshmërisë vendore dhe ndërkombëtare të NVM-ve; Përmirësimi i dialogut ndërmjet sektorit privat, publik dhe shoqërisë civile; Përforcimi i Institucioneve Përkrahëse të NVM-ve; Përmirësimi i pozitës të femrave ndërmarrëse, të rinjve, minoriteteve dhe grupeve tjera specifike dhe ndërmarrësve në zonat e disavantazhuara

Sigurimi i Cilësisë Mjet për Ngritjen e Besueshmërisë së Pasqyrave Financiare

Sigurimi i Cilësisë Mjet për Ngritjen e Besueshmërisë së Pasqyrave Financiare 1 Sigurimi i Cilësisë Mjet për Ngritjen e Besueshmërisë së Pasqyrave Financiare Arbër Hoti Sesioni Paralel Nr. 2 Prishtinë 27.06.2016 Tesla Motors 2015 2 2008 Prentice Hall Business Publishing, Auditing

More information

Papunësia. Unemployment. Copyright c 2004 by The McGraw-Hill Companies, Inc. All rights reserved.

Papunësia. Unemployment. Copyright c 2004 by The McGraw-Hill Companies, Inc. All rights reserved. Papunësia Unemployment Pytjet Hulumtuese Çka është papunësia? Kush llogaritet si i papunë? Kush llogaritet si i punësuar? Kush e përbënë fuqinë punëtore? Kush nuk bën pjesë në fuqinë punëtore? Çka thotë

More information

FAKTORËTQË PENGOJNË ZHVILLIMIN E SEKTORIT PRIVAT NË KOSOVË ФАКТОРИТЕ КОИ ГО СПРЕЧУВААТ РАЗВОЈОТ НА ПРИВАТНИОТ СЕКТОР ВО КОСОВО

FAKTORËTQË PENGOJNË ZHVILLIMIN E SEKTORIT PRIVAT NË KOSOVË ФАКТОРИТЕ КОИ ГО СПРЕЧУВААТ РАЗВОЈОТ НА ПРИВАТНИОТ СЕКТОР ВО КОСОВО 334.722 (497.115) C E N T R U M 4 Donjeta Morina, MA 1 FAKTORËTQË PENGOJNË ZHVILLIMIN E SEKTORIT PRIVAT NË KOSOVË ФАКТОРИТЕ КОИ ГО СПРЕЧУВААТ РАЗВОЈОТ НА ПРИВАТНИОТ СЕКТОР ВО КОСОВО FACTORS THAT PREVENT

More information

Raport Analitik i Tregtisë në Shërbime Sektori i TIK

Raport Analitik i Tregtisë në Shërbime Sektori i TIK Republika e Kosovës Republika Kosova-Republic of Kosovo Qeveria-Vlada-Government Ministria e Tregtisë dhe Industrisë - Ministarstvo Trgovine i Industrije - Ministry of Trade and Industry Departamenti i

More information

CURRICULUM VITAE. Bulevardi i Pavarësisë, P+13/34, Gjilan Nr. i telefonit: -

CURRICULUM VITAE. Bulevardi i Pavarësisë, P+13/34, Gjilan Nr. i telefonit: - CURRICULUM VITAE Të dhënat personale: Mbiemri: Mustafa Emri: Arben Datëlindja: 12/02/1984 Vendlindja: Gjilan Kombësia: Kosovar Shqiptar Adresa aktuale: Bulevardi i Pavarësisë, P+13/34, Gjilan Nr. i telefonit:

More information

VARFËRIA NË KONSUM NË REPUBLIKËN

VARFËRIA NË KONSUM NË REPUBLIKËN Public Disclosure Authorized Public Disclosure Authorized Public Disclosure Authorized Public Disclosure Authorized The VARFËRIA NË KONSUM NË REPUBLIKËN E KOSOVËs në vitin 211 Mars 213 a Botërore Rajoni

More information

DIAGNOZA E VENDEVE TË PUNËS KOSOVË

DIAGNOZA E VENDEVE TË PUNËS KOSOVË Public Disclosure Authorized Public Disclosure Authorized SERIA E RAPORTEVE PËR VENDET E PUNËS Public Disclosure Authorized Public Disclosure Authorized DIAGNOZA E VENDEVE TË PUNËS KOSOVË A l e x a n d

More information

NDËRMARRËSIA E GRAVE ANALIZË E TË BËRIT BIZNES NË KOSOVË

NDËRMARRËSIA E GRAVE ANALIZË E TË BËRIT BIZNES NË KOSOVË NDËRMARRËSIA E GRAVE ANALIZË E TË BËRIT BIZNES NË KOSOVË 2017 NDËRMARRËSIA E GRAVE 1 2 NDËRMARRËSIA E GRAVE NDËRMARRËSIA E GRAVE ANALIZË E TË BËRIT BIZNES NË KOSOVË 2017 NDËRMARRËSIA E GRAVE 3 Mbështetur

More information

UNIVERSITETI I PRISHTINËS FAKULTETI EKONOMIK Studime postdiplomike. BDH Relacionale. Pjesa 2: Modelimi Entity-Relationship. Dr.

UNIVERSITETI I PRISHTINËS FAKULTETI EKONOMIK Studime postdiplomike. BDH Relacionale. Pjesa 2: Modelimi Entity-Relationship. Dr. UNIVERSITETI I PRISHTINËS FAKULTETI EKONOIK Studime postdiplomike BDH Relacionale Pjesa 2: odelimi Entity-Relationship Dr. ihane Berisha 1 Qëllimi Pas kësaj ligjërate do të jeni në gjendje : Të përshkruani

More information

ANALIZA E NEVOJAVE PËR TRAJNIME TË NVM-ve

ANALIZA E NEVOJAVE PËR TRAJNIME TË NVM-ve Republika e Kosovës Republika Kosova-Republic of Kosovo Qeveria Vlada-Government - Ministarstvo Trgovine i Industrije- Ministry of Trade and Industry Agjencia për Investime dhe Përkrahjen e Ndërmarrjeve

More information

Reformat tatimore në shtetet ballkanike rasti i Kosovës

Reformat tatimore në shtetet ballkanike rasti i Kosovës Reformat tatimore në shtetet ballkanike rasti i Kosovës 39 Reformat tatimore në shtetet ballkanike rasti i Kosovës Bedri Peci * Përmbledhje Sot kur nga fillimi i procesit të tranzicionit në shtetet ballkanike

More information

Profili i sektorit: Inxhinieri mekanike

Profili i sektorit: Inxhinieri mekanike Profili i sektorit: Inxhinieri mekanike Mars, 2016 CONTENTS The mechanical engineering skill sector at a glance... 4 1. Introduction... 6 Methodology... 6 Glossary of terms used in the sector profile...

More information

dhjetor 2017 Indeksi i transparencës buxhetore të Komunave

dhjetor 2017 Indeksi i transparencës buxhetore të Komunave gap dhjetor 2017 index Indeksi i transparencës buxhetore të Komunave? 2015 2015 2016 GAP INDEKSI I TRANSPARENCËS BUXHETORE TË KOMUNAVE 2017 Hyrje Transparenca e plotë buxhetore për të gjitha të hyrat dhe

More information

Trajtimi i Tregtisë në Shërbime sipas Marrëveshjes së Tregtisë së Lirë Kosovë-Turqi

Trajtimi i Tregtisë në Shërbime sipas Marrëveshjes së Tregtisë së Lirë Kosovë-Turqi Trajtimi i Tregtisë në Shërbime sipas Marrëveshjes së Tregtisë së Lirë Kosovë-Turqi Malva Govori Abstrakt Qeveria e Kosovës ka nënshkruar një marrëveshje të tregtisë së lirë të mallrave me Turqinë, në

More information

MSA-ja për të gjithë. Çfarë duhet të dini për marrëveshjen për stabilizim dhe asociim ndërmjet BE-së dhe Kosovës

MSA-ja për të gjithë. Çfarë duhet të dini për marrëveshjen për stabilizim dhe asociim ndërmjet BE-së dhe Kosovës MSA-ja për të gjithë Çfarë duhet të dini për marrëveshjen për stabilizim dhe asociim ndërmjet BE-së dhe Kosovës MSA-ja për të gjithë Çfarë duhet të dini për marrëveshjen për stabilizim dhe asociim ndërmjet

More information

PERCEPTIMET E INVESTITORËVE PËR MJEDISIN E BIZNESIT NË KOSOVË

PERCEPTIMET E INVESTITORËVE PËR MJEDISIN E BIZNESIT NË KOSOVË NË PARTNERITET ME: PERCEPTIMET E INVESTITORËVE PËR MJEDISIN E BIZNESIT NË KOSOVË Anketë me investitorët aktualë dhe potencialë Raporti i përgatitur nga: Z. Kushtrim Shaipi, Menaxher iprojektit dhe bashkë-autor

More information

Republika e Kosovës Republika Kosova-Republic of Kosovo

Republika e Kosovës Republika Kosova-Republic of Kosovo Republika e Kosovës Republika Kosova-Republic of Kosovo Autoriteti Rregullativ i Komunikimeve Elektronike dhe Postare Regulatory Authority of Electronic and Postal Communications Regulatorni Autoritet

More information

Sfidat e Kosovës për qëndrueshmëri ekonomike

Sfidat e Kosovës për qëndrueshmëri ekonomike Sfidat e Kosovës për qëndrueshmëri ekonomike Muhamet Mustafa * Alban Zogaj ** Përmbledhje Ky punim trajton sfidat, politikat dhe mundësitë për ndërtimin e një ekonomie të shëndoshë në Kosovë, si një nga

More information

KOMUNAT DHE ROLI I TYRE NË PUNËSIMIN E TË RINJVE

KOMUNAT DHE ROLI I TYRE NË PUNËSIMIN E TË RINJVE Tetor 2017 KOMUNAT DHE ROLI I TYRE NË PUNËSIMIN E TË RINJVE Ekziston një perceptim i përgjithshëm në Kosovë se zhvillimi ekonomik dhe punësimi janë të drejta ekskluzive dhe përgjegjësi e qeverisë qendrore

More information

që përfundon me 31 dhjetor 2015, Burimi: 2 Fondi Monetar Ndërkombëtar, Kosovo: Concluding Statement of the 2015 Article IV

që përfundon me 31 dhjetor 2015, Burimi:  2 Fondi Monetar Ndërkombëtar, Kosovo: Concluding Statement of the 2015 Article IV 2 1. Hyrje Tatimi mbi vlerën e shtuar (TVSH) është burimi kryesor i të hyrave tatimore në Kosovë. Në vitin 2015, TVSH përbënte rreth 47% të të hyrave nga tatimet. 1 Në mars të vitit 2015, Qeveria e Kosovës

More information

GAP INDEKSI I TRANSPARENCËS

GAP INDEKSI I TRANSPARENCËS GAP INDEKSI I TRANSPARENCËS BUXHETORE TË KOMUNAVE 2017 Hyrje Transparenca e plotë buxhetore për të gjitha të hyrat dhe shpenzimet e organizatave buxhetore të Republikës së Kosovës është një nga parakushtet

More information

RAPORTI PËR PAPUNËSINË E TË RINJVE NË KOSOVË LEAD APPLICANT CO-APPLICANTS

RAPORTI PËR PAPUNËSINË E TË RINJVE NË KOSOVË LEAD APPLICANT CO-APPLICANTS Regional CSO platform platformadvocating advocating social Regional CSO social innovation under employment employment policies innovation under policies thatthat guarantees securityfor for youth risks,

More information

KLIMA E BIZNESIT NË KOSOVË 49

KLIMA E BIZNESIT NË KOSOVË 49 KLIMA E BIZNESIT NË KOSOVË 49 2 KLIMA E BIZNESIT NË KOSOVË KLIMA E BIZNESIT NË KOSOVË 3 LISTA E SHKURTESAVE...7 HYRJE...8 1. SEKTORI PRIVAT NË KOSOVË...11 1.1. Roli dhe struktura sektoriale e NVM-ve nё

More information

PROGRAMI I KOSOVËS PËR REFORMA EKONOMIKE (PRE)

PROGRAMI I KOSOVËS PËR REFORMA EKONOMIKE (PRE) Republika e Kosovës Republika Kosova - Republic of Kosovo Qeveria Vlada Government PROGRAMI I KOSOVËS PËR REFORMA EKONOMIKE (PRE) 2017-2019 Dhjetor 2016 1 Përmbajtja 4. Prioritetet e reformave strukturore

More information

Raport vjetor mbi instrumentet e pagesave Kosova në krahasim me vendet e Evropës Qendrore dhe Juglindore

Raport vjetor mbi instrumentet e pagesave Kosova në krahasim me vendet e Evropës Qendrore dhe Juglindore Departamenti i Sistemeve të Pagesave Datë: 18 Tetor 217 Raport vjetor mbi instrumentet e pagesave Kosova në krahasim me vendet e Evropës Qendrore dhe Juglindore Tab 1. Tabela krahasuese e numrit të terminaleve

More information

KOSOVO MANAGEMENT INSTITUTE

KOSOVO MANAGEMENT INSTITUTE Republika e Kosovës Republika Kosova-Republic of Kosovo Qeveria - Vlada Government Ministria e Tregtisë dhe Industrisë Ministarstvo Trgovine i Industrije Ministry of Trade and Industry KOSOVO MANAGEMENT

More information

Roli i arsimit në zhvillimin ekonomik të vendit

Roli i arsimit në zhvillimin ekonomik të vendit Roli i arsimit në zhvillimin ekonomik të vendit Anemonë Zeneli Gusht, 2013 Arsimi është një ndër shtyllat kryesore të një shoqërie të shëndoshë dhe të zhvilluar. Në mënyrë që një shtet të zhvillohet në

More information

Sfidat e arsimimit të të rriturve në Kosovë

Sfidat e arsimimit të të rriturve në Kosovë Venera Llunji* Abstrakt Shekulli 21 kërkon përpjekje serioze në të rishikuarit, zgjerimin, dhe pranimin në tërësi të nocionit të arsimimit të të rriturve. Arsimimi i të rriturve duhet t i sigurojë secilit

More information

POTENCIALET EKONOMIKE NË VERI TË KOSOVËS

POTENCIALET EKONOMIKE NË VERI TË KOSOVËS An PROJEKT EU funded I FINANCUAR project NGA BE DHE I MENAXHUAR managed by the European NGA ZYRA E BASHKIMIT Union EVROPIAN Office NË KOSOVË in Kosovo POTENCIALET EKONOMIKE NË VERI TË KOSOVËS 2015 IMPLEMENTUAR

More information

Korniza Afatmesme e Shpenzimeve

Korniza Afatmesme e Shpenzimeve Republika e Kosovës Republika Kosova- Republic of Kosovo Qeveria- Vlada- Govenrment Ministia e Financave Ministarstvo za Finansije Ministry of Finance Korniza Afatmesme e Shpenzimeve 2016-2018 Prill, 2015

More information

VLERËSIMI I POLITIKËS PAS ZBATIMIT NDIKIMI I REGJIMIT TË TAKSAVE NË KATËR SEKTORË PRODHUES

VLERËSIMI I POLITIKËS PAS ZBATIMIT NDIKIMI I REGJIMIT TË TAKSAVE NË KATËR SEKTORË PRODHUES VLERËSIMI I POLITIKËS PAS ZBATIMIT NDIKIMI I REGJIMIT TË TAKSAVE NË KATËR SEKTORË PRODHUES (Metali, Tekstili, Druri dhe Përpunimi i ushqimit) Prishtinë, 2014 Mirënjohje Financimi është siguruar nga Ministria

More information

Nga copëzimi te bashkëpunimi Arsimi i lartë, puna kërkimore dhe zhvillimi në Evropën Juglindore

Nga copëzimi te bashkëpunimi Arsimi i lartë, puna kërkimore dhe zhvillimi në Evropën Juglindore Nga copëzimi te bashkëpunimi Arsimi i lartë, puna kërkimore dhe zhvillimi në Evropën Juglindore (From Fragmentation to Cooperation: Tertiary Education, Research and Development in South Eastern Europe)

More information

TRYEZA TEMATIKE PËR TREGTI, INDUSTRI, DOGANA DHE TATIME, TREGUN E BRENDSHËM, KONKURRENCË MBROJTJE TË KONSUMATORIT DHE ATË SHËNDETËSORE KOSOVA 2020

TRYEZA TEMATIKE PËR TREGTI, INDUSTRI, DOGANA DHE TATIME, TREGUN E BRENDSHËM, KONKURRENCË MBROJTJE TË KONSUMATORIT DHE ATË SHËNDETËSORE KOSOVA 2020 TRYEZA TEMATIKE PËR TREGTI, INDUSTRI, DOGANA DHE TATIME, TREGUN E BRENDSHËM, KONKURRENCË MBROJTJE TË KONSUMATORIT DHE ATË SHËNDETËSORE KOSOVA 2020 RAPORTI Maj 2013 Prishtina Ky raport është hartuar duke

More information

Krahasimi i gjendjes se shoqërive civile në Kosovë dhe Shqipëri

Krahasimi i gjendjes se shoqërive civile në Kosovë dhe Shqipëri Pajtim Zeqiri 12. 08.2013 Qendra për Arsim, KIPRED Kursi: Hulumtim dhe shkathtësi në të shkruar Krahasimi i gjendjes se shoqërive civile në Kosovë dhe Shqipëri 1. Hyrje Shoqëria civile sot konsiderohet

More information

NDIKIMI I KAPITALIT SOCIAL NË PERFORMANCËN ARSIMORE SI FAKTOR I ZHVILLIMIT TË QËNDRUESHËM

NDIKIMI I KAPITALIT SOCIAL NË PERFORMANCËN ARSIMORE SI FAKTOR I ZHVILLIMIT TË QËNDRUESHËM Mendim Zenku, МA C E N T R U M 6 UDC: 37.014.54:316.43 NDIKIMI I KAPITALIT SOCIAL NË PERFORMANCËN ARSIMORE SI FAKTOR I ZHVILLIMIT TË QËNDRUESHËM ВЛИЈАНИЕТО НА СОЦИЈАЛНИОТ КАПИТАЛ ВО ОБРАЗОВНАТА ПЕРФОРМАНСА

More information

Punonjësit në hije, Ekonomia e Fshehur dhe Puna e Padeklaruar në Maqedoni Shqipëri dhe Kosovë

Punonjësit në hije, Ekonomia e Fshehur dhe Puna e Padeklaruar në Maqedoni Shqipëri dhe Kosovë Punonjësit në hije, Ekonomia e Fshehur dhe Puna e Padeklaruar në Maqedoni Shqipëri dhe Kosovë Raporti i politikave Nr.38, Janar 2017 1. Hyrje Zakonisht fjalë si në hije, e fshehtë, informale, e padeklaruar,

More information

PROFILI I SEKTORIT TIK

PROFILI I SEKTORIT TIK Republika e Kosovës Republika Kosova - Republic of Kosovo Qeveria - Vlada - Government MINISTRIA E TREGTISË DHE INDUSTRISË MINISTARSTVO ZA TRGOVINU I INDUSTRIJU MINISTRY OF TRADE AND INDUSTRY PROFILI I

More information

1. Hyrje. 1 Qeveria e Kosovës, Vendimi nr. 01/61, qasur më: ,

1. Hyrje. 1 Qeveria e Kosovës, Vendimi nr. 01/61, qasur më: , 2 1. Hyrje Në dhjetor 2015, Qeveria e Kosovës e ka miratuar Projektligjin për Investime Strategjike 1. Ky ligj synon që të lehtësojë procedurat burokratike për investitorët potencialë në Kosovë. Përveç

More information

I. Ekonomia informale dhe tranzicioni drejt ekonomisë së tregut

I. Ekonomia informale dhe tranzicioni drejt ekonomisë së tregut I. Ekonomia informale dhe tranzicioni drejt ekonomisë së tregut II. Rrugët e reduktimit të ekonomisë informale dhe përfi timet e komunitetit të biznesit Ferizaj Pejë Prizren Mbështetur nga: Udhëheqës të

More information

NGA POPULLI AMERIKAN OD AMERIČKOG NARODA

NGA POPULLI AMERIKAN OD AMERIČKOG NARODA NGA POPULLI AMERIKAN OD AMERIČKOG NARODA THE KOSOVO MUNICIPAL COMPETITIVENESS INDEX REPORT 2012 RAPORTI I KOSOVËS PËR INDEKSIN E KONKURRENCËS NË KOMUNA 2012 KOSOVSKI IZVEŠTAJ O INDEKSU KONKURENCIJE U OPŠTINAMA

More information

ANALIZË E KORNIZËS LIGJORE PËR ÇËSHTJET FISKALE TË OJQ-VE NË KOSOVË

ANALIZË E KORNIZËS LIGJORE PËR ÇËSHTJET FISKALE TË OJQ-VE NË KOSOVË ANALIZË E KORNIZËS LIGJORE PËR ÇËSHTJET FISKALE TË OJQ-VE NË KOSOVË Kjo analizë është pjesë e angazhimit të Institutit për Hulumtime Zhvillimore RIINVEST nga Platforma CIVIKOS me qëllim të përmirësimit

More information

Reforma e administratës publike në Kosovë

Reforma e administratës publike në Kosovë Reforma e administratës publike në Kosovë Mirlinda Batalli * Përmbledhje Reforma e administratës publike në Kosovë është një pjesë thelbësore e procesit të shtetndërtimit. Me reformën administrative qeveria

More information

POTENCIALET EKONOMIKE NË RAJONIN QENDËR

POTENCIALET EKONOMIKE NË RAJONIN QENDËR POTENCIALET EKONOMIKE NË RAJONIN QENDËR BUJQËSIA PRODHIMI I TEKSTILIT TIK 2016 PËRPUNIMI I USHQIMIT NDËRTIMTARIA An EU funded project managed by the European Union Office in Kosovo Implementuar nga: POTENCIALET

More information

VLERËSIM BAZË I RAJONIT EKONOMIK JUG

VLERËSIM BAZË I RAJONIT EKONOMIK JUG MAJ 2014 MAJ 2014 Mirënjohje Financimi është siguruar nga Ministria për Punë të Jashtme e Finlandës, në suaza të projektit Ndihmë Tregtisë. Për realizimin e këtij raporti kontribut i veçant është dhënë

More information

PERFORMANCA E NDËRMARRJEVE TË VOGLA DHE TË MESME NË SHQIPËRI (FOKUSI QYTETI I TIRANËS)

PERFORMANCA E NDËRMARRJEVE TË VOGLA DHE TË MESME NË SHQIPËRI (FOKUSI QYTETI I TIRANËS) UNIVERSITETI ALEKSANDËR MOISIU, DURRËS FAKULTETI I BIZNESIT PROGRAMI I DOKTORATURËS SHKENCA EKONOMIKE Disertacion Në kërkim të gradës Doktor Shkencash PERFORMANCA E NDËRMARRJEVE TË VOGLA DHE TË MESME NË

More information

TREGU I PUNËS NË FUNKSION TË GRAVE DHE TË RINJVE

TREGU I PUNËS NË FUNKSION TË GRAVE DHE TË RINJVE TREGU I PUNËS NË FUNKSION TË GRAVE DHE TË RINJVE RAPORTI I ZHVILLIMIT NJERËZOR NË KOSOVË 2016 Mendimet e shprehura në këtë raport janë të autorëve dhe jo medoemos paraqesin mendimet e Programit të Kombeve

More information

27.Total Quality Management and Open Innovation Model in the sector of Tourism (Case of Albania& Montenegro0

27.Total Quality Management and Open Innovation Model in the sector of Tourism (Case of Albania& Montenegro0 Besarta Vladi Lecture at European University of Tirana (EUT)/ Albania Ilir Rexhepi Managing Director at Kosovo Management Institute (KMI)/ Kosovo Dr.Ermira Qosja- Lecture at European University of Tirana

More information

Migrimi dhe Zhvillimi Ekonomik në Kosovë

Migrimi dhe Zhvillimi Ekonomik në Kosovë Raport Nr. 60590 - XK Migrimi dhe Zhvillimi Ekonomik në Kosovë 25 maj 2011 Njësia për zvogëlimin e varfërisë dhe menaxhimin ekonomik Rajoni i Evropës dhe Azisë Qendrore Dokument i Bankës Botërore REPUBLIKA

More information

REPUBLIKA E SHQIPËRISË MINISTRIA E EKONOMISË, TREGTISË DHE ENERGJETIKËS DREJTORIA E PËRGJITHSHME E POLITIKAVE

REPUBLIKA E SHQIPËRISË MINISTRIA E EKONOMISË, TREGTISË DHE ENERGJETIKËS DREJTORIA E PËRGJITHSHME E POLITIKAVE REPUBLIKA E SHQIPËRISË MINISTRIA E EKONOMISË, TREGTISË DHE ENERGJETIKËS DREJTORIA E PËRGJITHSHME E POLITIKAVE Draft STRATEGJIA E ZHVILLIMIT TË BIZNESIT DHE INVESTIMEVE (2013-2020) Prill 2013 TABELA E PËRMBAJTJES

More information

COURSE FOR BUSINESS SUPPORT ORGANIZATIONS ALBANIAN LANGUAGE AGRO-START PROJECT

COURSE FOR BUSINESS SUPPORT ORGANIZATIONS ALBANIAN LANGUAGE AGRO-START PROJECT COURSE FOR BUSINESS SUPPORT ORGANIZATIONS ALBANIAN LANGUAGE AGRO-START PROJECT PLATFORMA E-LEARNING DHE KURSET KURSET E-LEARNING Platforma E-learning është një mjet bazuar ne platformen web vendosur në

More information

Analiza për industrinë e lëngjeve të frutave

Analiza për industrinë e lëngjeve të frutave Analiza për industrinë e lëngjeve të frutave MAJ 2016 2 1. Hyrje Sektori i pemëve të imta (mjedër, manaferrë dhe dredhëz) dhe sektori i pemëve frutore (mollë, kumbull, vishnje, dardhë) janë ndër sektorët

More information

RIMËKËMBJE E BRISHTË

RIMËKËMBJE E BRISHTË Raporti numër: 87962-ECA EVROPA JUGLINDORE RAPORT I RREGULLT EKONOMIK NR.6 RIMËKËMBJE E BRISHTË maj, 214 Falënderim Ky Raport i Rregullt Ekonomik (RRrE) mbulon zhvillimet ekonomike, perspektivat dhe politikat

More information

Legjislacioni sekondar i gjashtëmujorit të parë të vitit 2016 për sektorin bankar në Republikën e Kosovës PERIODIKU BANKAR

Legjislacioni sekondar i gjashtëmujorit të parë të vitit 2016 për sektorin bankar në Republikën e Kosovës PERIODIKU BANKAR PERIODIKU BANKAR VËSHTRIM MBI SEKTORIN FINANCIAR TË KOSOVËS Legjislacioni sekondar i gjashtëmujorit të parë të vitit 2016 për sektorin bankar në Republikën e Kosovës QERSHOR 2016 Numër 30 Publikim i Shoqatës

More information

Shqipëria: Një Vlerësim i Tregut të Punës

Shqipëria: Një Vlerësim i Tregut të Punës Public Disclosure Authorized Public Disclosure Authorized Public Disclosure Authorized Public Disclosure Authorized Nr. raportit 34597-AL Shqipëria: Një Vlerësim i Tregut të Punës maj 2006 Njësia e Sektorit

More information

Revistë kërkimore-shkencore. Dega Ferizaj

Revistë kërkimore-shkencore. Dega Ferizaj ABSTR TRAKT Revistë kërkimore-shkencore ABSTRAKT Nr.1, 2015 Dega Ferizaj Keshilli redaktues: Medain Hashani Bujar Tafa Lindita Jusufi Roberta Bajrami Shqipe Shaqiri Driton Sejdiu 2 Abstrakt, nr.1, 2015

More information

Temë Diplome. STUDIMI I ZHVILLIMIT Të SME-VE Në SHQIPëRI. NDJEKËS DIPLOME Prof. As. Dr. Mit'hat MEMA UNIVERSITETI ALEKSANDER MOISIU DURRËS

Temë Diplome. STUDIMI I ZHVILLIMIT Të SME-VE Në SHQIPëRI. NDJEKËS DIPLOME Prof. As. Dr. Mit'hat MEMA UNIVERSITETI ALEKSANDER MOISIU DURRËS UNIVERSITETI ALEKSANDER MOISIU DURRËS Fakulteti i Shkencave Politike Juridike Master Profesional : Administrim Financiar Temë Diplome STUDIMI I ZHVILLIMIT Të SME-VE Në SHQIPëRI PUNOI: KLEDI VARFI NDJEKËS

More information

POLITIKAT E SEKTORIT TË KOMUNIKIMEVE ELEKTRONIKE AXHENDA DIXHITALE PËR KOSOVËN

POLITIKAT E SEKTORIT TË KOMUNIKIMEVE ELEKTRONIKE AXHENDA DIXHITALE PËR KOSOVËN Republika e Kosovës - Qeveria e Kosovës Ministria e Zhvillimit Ekonomik POLITIKAT E SEKTORIT TË KOMUNIKIMEVE ELEKTRONIKE AXHENDA DIXHITALE PËR KOSOVËN 2013 2020 Mars 2013 Përmbajtja Akronimet... 2 1. Përmbledhje

More information

Reforma në Menaxhim të Mbeturinave

Reforma në Menaxhim të Mbeturinave Reforma në Menaxhim të Mbeturinave Me Ligjin për Vetëqeverisje Lokale (Art. 17.1 f) dhe ndryshimet e Ligjit për Mbeturina në vitin 2012, komunat në Kosovë kanë marrë kompetenca të reja për menaxhimin e

More information

UNIVERSITETI ALEKSANDËR MOISIU DURRËS FAKULTETI I SHKENCAVE POLITIKO - JURIDIKE DEPARTAMENTI I ADMINISTRIMIT PUBLIK

UNIVERSITETI ALEKSANDËR MOISIU DURRËS FAKULTETI I SHKENCAVE POLITIKO - JURIDIKE DEPARTAMENTI I ADMINISTRIMIT PUBLIK UNIVERSITETI ALEKSANDËR MOISIU DURRËS FAKULTETI I SHKENCAVE POLITIKO - JURIDIKE DEPARTAMENTI I ADMINISTRIMIT PUBLIK TEMA : EKONOMIA INFORMALE NE SHQIPERI PUNOI: UDHEHOQI : Elton HAKA Msc. Gentiana KRAJA

More information

ECONOMICUS NR 7/2011 REVISTË SHKENCORE E FAKULTETIT EKONOMIK

ECONOMICUS NR 7/2011 REVISTË SHKENCORE E FAKULTETIT EKONOMIK ECONOMICUS NR 7/2011 REVISTË SHKENCORE E FAKULTETIT EKONOMIK Kryeredaktor Prof. Dr. ADRIAN CIVICI Redaktore BESARTA VLADI Këshilli botues Prof. Dr. SULO HADËRI Prof. Dr. LULJETA MINXHOZI Prof. Asoc. Dr.

More information

evropa juglindore Raporti i zhvillimeve Ekonomike Nr. 3

evropa juglindore Raporti i zhvillimeve Ekonomike Nr. 3 evropa juglindore Raporti i zhvillimeve Ekonomike Nr. 3 Nga Recesioni i Dyfishtë në Reforma të Përshpejtuara 7 6 5 4 3 2 1-1 -2-3 Rritja ekonomike EJL6 (%, majtas) Papunesia e EJL6 (%, djathtas) 27 28

More information

ANALIZA E SITUATËS PËR ZHVILLIMIN E FUQISË PUNËTORE NË PEJË

ANALIZA E SITUATËS PËR ZHVILLIMIN E FUQISË PUNËTORE NË PEJË ANALIZA E SITUATËS PËR ZHVILLIMIN E FUQISË PUNËTORE NË PEJË Pejë, 2017 ANALIZA E SITUATËS PËR ZHVILLIMIN E FUQISË PUNËTORE NË PEJË Kjo raport i analizës së situatës është zhvilluar në kuadër të projektit

More information

INDEKSI I KONKURENCËS NË KOMUNAT E KOSOVËS RAPORTI 2013

INDEKSI I KONKURENCËS NË KOMUNAT E KOSOVËS RAPORTI 2013 INDEKSI I KONKURENCËS NË KOMUNAT E KOSOVËS RAPORTI 2013 1 2 INDEKSI I KONKURENCËS NË KOMUNAT E KOSOVËS RAPORTI 2013 INDEKSI I KONKURENCËS NË KOMUNAT E KOSOVËS RAPORTI 2013 3 THE KOSOVO MUNICIPAL COMPETITIVENESS

More information

INDEKSI I KONKURRUESHMËRISË SË KOMUNAVE

INDEKSI I KONKURRUESHMËRISË SË KOMUNAVE INDEKSI I KONKURRUESHMËRISË SË KOMUNAVE 2018 2018 INDEKSI I KONKURRUESHMËRISË SË KOMUNAVE 2018 1 2 INDEKSI I KONKURRUESHMËRISË SË KOMUNAVE 2018 PËRMBAJTJA SHKURTESAT... 4 1. PËRMBLEDHJE E SFONDIT EKONOMIK

More information

Gara Math Kangaroo Kosovë Klasa 3-4

Gara Math Kangaroo Kosovë Klasa 3-4 PJESA A: Çdo përgjigje e saktë vlerësohet me 3 pikë 1. Cila nga pjesët A - E duhet të vendoset në mes të dy pjesëve të dhëna ashtu që tëvlejë barazia? 2. Ardiani shikoi në dritare. Ai sheh gjysmën e kengurave

More information

KOSOVË RAPORTI I PROGRESIT DHE INDEKSI PËR MROJTJEN E FËMIJËS THEKSON MANGËSITË KRYESORE NË SISTEMIN E MBROJTJES SË FËMIJËS

KOSOVË RAPORTI I PROGRESIT DHE INDEKSI PËR MROJTJEN E FËMIJËS THEKSON MANGËSITË KRYESORE NË SISTEMIN E MBROJTJES SË FËMIJËS KOSOVË RAPORTI I PROGRESIT DHE INDEKSI PËR MROJTJEN E FËMIJËS THEKSON MANGËSITË KRYESORE NË SISTEMIN E MBROJTJES SË FËMIJËS ChildPact është koalicion rajonal i 650 organizatave të shoqërisë civile të cilat

More information

Fidan Begolli - Shoqëria Konsumuese - Rast: Kosova SHOQËRIA KONSUMUESE - RAST: KOSOVA

Fidan Begolli - Shoqëria Konsumuese - Rast: Kosova SHOQËRIA KONSUMUESE - RAST: KOSOVA Fidan Begolli - Shoqëria Konsumuese - Rast: Kosova SHOQËRIA KONSUMUESE - RAST: KOSOVA MSc FIDAN BEGOLLI Fjala konsum ka shumë kuptime. Por në këtë punim do të përmendet kuptimi ekonomik dhe ai social që

More information

Evropa Juglindore Raporti i Zhvillimeve Ekonomike Nr. 2

Evropa Juglindore Raporti i Zhvillimeve Ekonomike Nr. 2 Evropa Juglindore Raporti i Zhvillimeve Ekonomike Nr. 2 Njësia për Reduktimin e Varfërisë dhe Menaxhimin Ekonomik Rajoni i Evropës dhe Azisë Qendrore Banka Botërore 5 qershor 212 Përmbajtja I. EJL6 ZHVILLIMET

More information

DEPERAMENTI PËR INTEGRIME EVROPIANE DHE KOORDINIM TË POLITIKAVE - DIEKP

DEPERAMENTI PËR INTEGRIME EVROPIANE DHE KOORDINIM TË POLITIKAVE - DIEKP MINISTRIA E ADMINISTRIMIT TË PUSHTETIT LOKAL MAPL DEPERAMENTI PËR INTEGRIME EVROPIANE DHE KOORDINIM TË POLITIKAVE - DIEKP Kjo analizë është produkt i Ministrisë së Administrimit të Pushtetit Lokal MAPL,

More information

NDIKIMI I INFLACIONIT DHE RRITJES EKONOMIKE NË PAPUNËSI. RASTI I REPUBLIKËS SË MAQEDONISË

NDIKIMI I INFLACIONIT DHE RRITJES EKONOMIKE NË PAPUNËSI. RASTI I REPUBLIKËS SË MAQEDONISË UNIVERSITETI I TIRANËS FAKULTETI I EKONOMISË DEPARTAMENTI I EKONOMIKSIT NDIKIMI I INFLACIONIT DHE RRITJES EKONOMIKE NË PAPUNËSI. RASTI I REPUBLIKËS SË MAQEDONISË DISERTACION Në kërkim të Gradës Shkencore

More information

Importet e naftës në mënyrë të konsiderueshme ndikojnë në të ardhurat tatimore

Importet e naftës në mënyrë të konsiderueshme ndikojnë në të ardhurat tatimore Udhëzimet Ekonomike Mujore për Kosovën Mars 26 Importet e naftës në mënyrë të konsiderueshme ndikojnë në të ardhurat tatimore Në vitin 25, importet e mallrave të bazuar në naftë kanë kontribuar në të ardhurat

More information

PLANI I PUNËS I KËSHILLIT TË KOSOVËS PËR TRASHËGIMI KULTURORE PËR VITIN 2017

PLANI I PUNËS I KËSHILLIT TË KOSOVËS PËR TRASHËGIMI KULTURORE PËR VITIN 2017 Republika e Kosovës Republika Kosova Republic of Kosovo Këshilli i Kosovës për Trashëgimi Savet Kosova za Kulturno Nasledje / Kosovo Council for the Cultural Heritage PLANI I PUNËS I KËSHILLIT TË KOSOVËS

More information

Termocentrali i Propozuar Kosova e Re: Barrë e panevojshme me një çmim të paarsyeshëm

Termocentrali i Propozuar Kosova e Re: Barrë e panevojshme me një çmim të paarsyeshëm Termocentrali i Propozuar Kosova e Re: Barrë e panevojshme me një çmim të paarsyeshëm Janar 2016 Termocentrali i Propozuar Kosova e Re: Barrë e Panevojshme me një Çmim të Paarsyeshëm Janar 2016 Nga Tom

More information

DREJT FUQIZIMIT FAKTORËT QË NDIKOJNË NË VENDIMET EKONOMIKE TË GRAVE NË KOSOVË DREJT FUQIZIMIT 1

DREJT FUQIZIMIT FAKTORËT QË NDIKOJNË NË VENDIMET EKONOMIKE TË GRAVE NË KOSOVË DREJT FUQIZIMIT 1 DREJT FUQIZIMIT FAKTORËT QË NDIKOJNË NË VENDIMET EKONOMIKE TË GRAVE NË KOSOVË 2018 DREJT FUQIZIMIT 1 2 DREJT FUQIZIMIT DREJT FUQIZIMIT FAKTORËT QË NDIKOJNË NË VENDIMET EKONOMIKE TË GRAVE NË KOSOVË 2018

More information

Rishikimi funksional i Ministrisë së Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë

Rishikimi funksional i Ministrisë së Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë Rishikimi Funksional dhe Organizimi Institucional i Ministrive Rishikimi funksional i Ministrisë së Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë FRIDOM Rishikimi Funksional dhe Organizimi Institucional i Ministrive

More information

Raport Nr ECA. Evropa juglindore Raporti i rregullt ekonomik Nr.8 Rritja rimëkëmbet, rreziqet zmadhohen

Raport Nr ECA. Evropa juglindore Raporti i rregullt ekonomik Nr.8 Rritja rimëkëmbet, rreziqet zmadhohen Raport Nr. 99668-ECA Evropa juglindore Raporti i rregullt ekonomik Nr.8 Rritja rimëkëmbet, rreziqet zmadhohen Vjeshtë 215 i Falënderime Përmes këtij Raporti të rregullt ekonomik mbulohen zhvillimet, parashikimet

More information

QEVERISJA KORPORATIVE NË BIZNESET FAMILJARE NË KOSOVË INSTITUTI RIINVEST PËR KËRKIME ZHVILLIMORE QENDRA PËR NDËRMARRJE NDËRKOMBËTARE PRIVATE

QEVERISJA KORPORATIVE NË BIZNESET FAMILJARE NË KOSOVË INSTITUTI RIINVEST PËR KËRKIME ZHVILLIMORE QENDRA PËR NDËRMARRJE NDËRKOMBËTARE PRIVATE INSTITUTI RIINVEST PËR KËRKIME ZHVILLIMORE QENDRA PËR NDËRMARRJE NDËRKOMBËTARE PRIVATE Rregullatorët dhe ligji Monitorimi Komunikimi Bordi i drejtorëve dhe komitetet Transparenca Praktikat e afarizmit

More information

POLITIKA TREGTARE DHE PROMOVIMI I EKSPORTIT NË KOSOVË

POLITIKA TREGTARE DHE PROMOVIMI I EKSPORTIT NË KOSOVË POLITIKA TREGTARE DHE PROMOVIMI I EKSPORTIT NË KOSOVË (Raport Hulumtues) Ky raport është pjesë e projektit Promovimi i zhvillimit ekonomik nëpërmjet shoqërisë civile, i cili është i financuar nga USAID-i

More information

ANALIZË E SHKURTËR MBI SINDIKATAT

ANALIZË E SHKURTËR MBI SINDIKATAT ANALIZË E SHKURTËR MBI SINDIKATAT Pjesëmarrja e grave në sindikata dhe respektimi i të drejtave të tyre në tregun e punës në Kosovë Autore: Nida Krasniqi Përmbledhje Ekzekutive Kjo analizë e shkurtër e

More information

Analizë: SFIDAT E PLANIFIKIMIT DHE MENAXHIMIT HAPËSINOR NË KOMUNA ROLI I SHOQËRISË CIVILE NË ADRESIMIN E TYRE

Analizë: SFIDAT E PLANIFIKIMIT DHE MENAXHIMIT HAPËSINOR NË KOMUNA ROLI I SHOQËRISË CIVILE NË ADRESIMIN E TYRE Analizë: SFIDAT E PLANIFIKIMIT DHE MENAXHIMIT HAPËSINOR NË KOMUNA ROLI I SHOQËRISË CIVILE NË ADRESIMIN E TYRE EC Ma Ndryshe dhe PRO-Planning Maj 2016 Analizë: SFIDAT E PLANIFIKIMIT DHE MENAXHIMIT HAPËSINOR

More information

SKEMAT SOCIALE DHE PËRSHTATSHMËRIA E TYRE ME REALITETIN KOSOVAR

SKEMAT SOCIALE DHE PËRSHTATSHMËRIA E TYRE ME REALITETIN KOSOVAR Qendra për Hulumtime në të Drejta të Njeriut dhe Integrime Evropiane Research Centre for Human Rights and European Integration POLITIKAT SOCIALE NË KOSOVË: SKEMAT SOCIALE DHE PËRSHTATSHMËRIA E TYRE ME

More information

RREGULLORE (MAP ) NR. 01/2015 PËR SHENJAT UNIKE TË KLASIFIKIMIT TË DOKUMENTEVE DHE AFATET E RUAJTJES SË TYRE

RREGULLORE (MAP ) NR. 01/2015 PËR SHENJAT UNIKE TË KLASIFIKIMIT TË DOKUMENTEVE DHE AFATET E RUAJTJES SË TYRE Republika e Kosovës Republika Kosova - Republic of Kosovo Qeveria Vlada Government Ministria e Administratës Publike-Ministarstvo Javne Uprave Ministry of Public Administration RREGULLORE (MAP ) NR. 01/2015

More information

Speci Shqipëri

Speci Shqipëri Shqipëri 2017 2018 baburra Vedrana F1 Është hibrid shumë i hershëm i llojit të Baburrës së bardhë-gjelbër me tipar gjysëm të hapur. Ka një sistem rrënjor shumë të fuqishëm i cili i mundëson një rritje

More information

Ndikimi i Termocentralit Kosova e Re në Tarifat e Energjisë Elektrike * INSTITUTI GAP

Ndikimi i Termocentralit Kosova e Re në Tarifat e Energjisë Elektrike * INSTITUTI GAP Ndikimi i Termocentralit Kosova e Re në Tarifat e Energjisë Elektrike * INSTITUTI GAP Përmbajtja 4 Përmbledhje ekzekutive 5 Historik i shkurtër i projektit 6 Pikat kryesore të kontratës për ndërtimin

More information

SFIDAT E VENDEVE TË BALLKANIT PERËNDIMOR NË PROCESIN E ANËTARËSIMIT NË BASHKIMIN EVROPIAN - RASTI I KOSOVËS DREJTIMI POLITIKAT DHE QEVERISJA NË EVROPË

SFIDAT E VENDEVE TË BALLKANIT PERËNDIMOR NË PROCESIN E ANËTARËSIMIT NË BASHKIMIN EVROPIAN - RASTI I KOSOVËS DREJTIMI POLITIKAT DHE QEVERISJA NË EVROPË REPUBLIKA E SHQIPËRISË UNIVERSITETI I TIRANËS INSTITUTI I STUDIMEVE EVROPIANE TEMA E DISERTACIONIT PËR MBROJTJEN E GRADËS SHKENCORE DOKTOR SFIDAT E VENDEVE TË BALLKANIT PERËNDIMOR NË PROCESIN E ANËTARËSIMIT

More information

this project is funded by the european Union

this project is funded by the european Union this project is funded by the european Union v Karakteristikat EKONOMIKE Economic Characteristics CENSUSI I POPULLSISË DHE BANESAVE 2011 POPULATION AND HOUSING CENSUS 2011 Karakteristikat Ekonomike Economic

More information

Financiar. Raporti i Stabilitetit. Financiar. Numër 1 BANKA QENDRORE E REPUBLIKËS SË KOSOVËS CENTRALNA BANKA REPUBLIKE KOSOVA

Financiar. Raporti i Stabilitetit. Financiar. Numër 1 BANKA QENDRORE E REPUBLIKËS SË KOSOVËS CENTRALNA BANKA REPUBLIKE KOSOVA BANKA QENDRORE E REPUBLIKËS SË KOSOVËS CENTRALNA BANKA REPUBLIKE KOSOVA CENTRAL BANK OF THE REPUBLIC OF KOSOVO Raporti i Stabilitetit Buletini i Financiar Sektorit Financiar D H J E T O R 2 0 1 0 CBK Working

More information

MENAXHIMI I RISKUT NË RASTE KATASTROFASH SIGURIMI I PRONAVE NË KOSOVË. Myhybije ZALLQI- ZHARA 1 Ibish MAZREKU 2

MENAXHIMI I RISKUT NË RASTE KATASTROFASH SIGURIMI I PRONAVE NË KOSOVË. Myhybije ZALLQI- ZHARA 1 Ibish MAZREKU 2 No.2, Year 2014 MENAXHIMI I RISKUT NË RASTE KATASTROFASH SIGURIMI I PRONAVE NË KOSOVË Myhybije ZALLQI- ZHARA 1 Ibish MAZREKU 2 ABSTRAKTI Ky punim fokusohet në politikat e reja në menaxhimin e riskut të

More information

Ndikimi dhe Zhvillimi i Turizmit ne Ekonominë Shqiptare

Ndikimi dhe Zhvillimi i Turizmit ne Ekonominë Shqiptare UNIVERSITETI FAKULTETI PROFILI ALEKSANDËR MOISIU SHKENCAVE POLITIKE JURIDIKE DREJTIM TURIZMI Ndikimi dhe Zhvillimi i Turizmit ne Ekonominë Shqiptare Pedagogu Udheheqes : Ph.D. Candidate LEIDA MATJA Punoi

More information

POLITIKAT E PUNËSIMIT DHE MIRËQENIES SOCIALE NË KOSOVË

POLITIKAT E PUNËSIMIT DHE MIRËQENIES SOCIALE NË KOSOVË Projekti i financuar nga BE-ja dhe i menaxhuar nga Zyra e Bashkimit Evropian në Kosovë POLITIKAT E PUNËSIMIT DHE MIRËQENIES SOCIALE NË KOSOVË RAPORT VLERËSIMI 1 POLITIKAT E PUNËSIMIT DHE MIRËQENIES SOCIALE

More information

Varfëria në konsum në Republikën e Kosovës në vitin 2009

Varfëria në konsum në Republikën e Kosovës në vitin 2009 Statistical Office of Kosovo Enti i Statistikës të Kosovës Zavod za statistiku Kosova Varfëria në konsum në Republikën e Kosovës në vitin 2009 Maj 2011 Vlerësimi programatik i varfërisë në Ballkanin Perëndimor

More information

Stimujt për reformë: Rritja e mundësive për nxënësit/et dhe të diplomuarit/at e AAP-së në tregun e punës

Stimujt për reformë: Rritja e mundësive për nxënësit/et dhe të diplomuarit/at e AAP-së në tregun e punës Instituti kërkimor Demokraci për Zhvillim Seria: Interesi publik Nr. 9 Prishtina, 2017 Stimujt për reformë: Rritja e mundësive për nxënësit/et dhe të diplomuarit/at e AAP-së në tregun e punës Rritja e

More information

ASOCIACIONI KANGOUROU SANS FRONTIÈRES (AKSF) TESTI Testi për Klasat 1-2

ASOCIACIONI KANGOUROU SANS FRONTIÈRES (AKSF) TESTI Testi për Klasat 1-2 ASOCIACIONI KANGOUROU SANS FRONTIÈRES (AKSF) GARA NDËRKOMBËTARE E MATEMATIKËS KANGAROO K O S O V Ë TESTI 2017 Testi për Klasat 1-2 Emri dhe mbiemri: Datëlindja: Math Kangaroo Contest Kosovo (MKC-K) www.kangaroo-ks.org

More information

ZGJIDHJE BIZNESI PËR VARFËRINË

ZGJIDHJE BIZNESI PËR VARFËRINË Përmbledhje Ekzekutive ZGJIDHJE BIZNESI PËR VARFËRINË Si krijojnë modelet e bizneseve gjithëpërfshirëse mundësi për të gjithë në vendet në ngritje në Evropë dhe Azinë Qendrore Growing Inclusive Growing

More information

Raport MBI VLERËN EKONOMIKE TË SEKTORIT JOFITIMPRURËS NË BALLKANIN PERËNDIMOR & TURQI

Raport MBI VLERËN EKONOMIKE TË SEKTORIT JOFITIMPRURËS NË BALLKANIN PERËNDIMOR & TURQI Raport MBI VLERËN EKONOMIKE TË SEKTORIT JOFITIMPRURËS NË BALLKANIN PERËNDIMOR & TURQI 2015 Balkan Civil Society Development Network Rrjeti Ballkanik për Zhvillimin e Shoqërisë Civile (BCSDN) Adresa: Mitropolit

More information

Vlerësimi Tremujor i Zhvillimeve Makroekonomike. Nr. 24, Tremujori III/2018

Vlerësimi Tremujor i Zhvillimeve Makroekonomike. Nr. 24, Tremujori III/2018 4 12 1 8 6 2 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Ekonomia e eurozonës, sipas të dhënave preliminare, në tremujorin e tretë (TM3) 218 është karakterizuar me një rritje të ngadalësuar të aktivitetit ekonomik (rreth 1.9 përqind)

More information

Planifikimi i menaxhimit të siteve të Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s Udhëzime për hartimin, zbatimin dhe monitorimin e planeve të menaxhimit

Planifikimi i menaxhimit të siteve të Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s Udhëzime për hartimin, zbatimin dhe monitorimin e planeve të menaxhimit QENDRA PËR KONSERVIM DHE ARKEOLOGJI E MALIT TË ZI Planifikimi i menaxhimit të siteve të Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s Udhëzime për hartimin, zbatimin dhe monitorimin e planeve të menaxhimit Projekti

More information

SHTETI JURIDIK NË FUNKSION TË DEMOKRATIZIMIT TË SHOQËRISË ПРАВНАТА ДРЖАВА ВО ФУНКЦИЈА НА ДЕМОКРАТИЗАЦИЈА НА ОПШТЕСТВОТО

SHTETI JURIDIK NË FUNKSION TË DEMOKRATIZIMIT TË SHOQËRISË ПРАВНАТА ДРЖАВА ВО ФУНКЦИЈА НА ДЕМОКРАТИЗАЦИЈА НА ОПШТЕСТВОТО Sadik Zenku, MA Mendim Zenku, MA UDC: 321.7:316.323.65 SHTETI JURIDIK NË FUNKSION TË DEMOKRATIZIMIT TË SHOQËRISË ПРАВНАТА ДРЖАВА ВО ФУНКЦИЈА НА ДЕМОКРАТИЗАЦИЈА НА ОПШТЕСТВОТО LEGAL STATE IN THE FUNCTION

More information

Sektori i Rinisë. Politikat rinore të Komunës së Prizrenit

Sektori i Rinisë. Politikat rinore të Komunës së Prizrenit REPUBLIKA E KOSOVËS Republika Kosova - Republic of Kosovo Komuna e Prizrenit Drejtoria e Kulturës, e Rinisë dhe e Sportit - tel: 029/ 626-143 Sektori i Rinisë Politikat rinore të Komunës së Prizrenit Hyrje

More information

Objektivat e politikave

Objektivat e politikave Shqipëria ZHVILLIMI NË FËMIJËRINË E HERSHME Raporti QSRMA 2014 Objektivat e politikave 1. Krijimi i një mjedisi mundësues Shqipëria ka një grup ligjesh të zhvilluara mirë për mbulimin e politikave sektoriale

More information