Sauti Yangu Isikilizwe! Kuwasaidia watu wenye ulemavu wa akili kushiriki katika masuala ya kijamii na harakati za kisiasa.

Transcription

1 Sauti Yangu Isikilizwe! Kuwasaidia watu wenye ulemavu wa akili kushiriki katika masuala ya kijamii na harakati za kisiasa. Warsha kwa ajili ya Watetezi Binafsi (Watu Wenye Ulemavu wa Akili) na Familia zao Tarehe 31 Julai 2015, Zanzibar

2 Utaratibu wa Uwasilishaji Utangulizi Madhumuni, Malengo na Matarajia ya Mradi Ukweli juu ya WWUA duniani Ushirikishwaji wa WWUA katika Siasa Wajibu wa Serikali Uchaguzi Jumuishi Mambo yanayopelekea Ujumuishi Vikwazo na Vihunzi Tulichojifunzo Tathmini ya Warsha

3 Piga kura na mimi nipige Kama mimi sistahiki kupiga kura na wewe pia hustahiki, Amua!!!

4 Kwa nini tupo hapa? Kuhamasisha ushiriki wa watu wenye ulemavu wa akili katika harakati za kisiasa. Warsha hii inalenga : Kutoa elimu kuhusu namna ya kushiriki katika harakati za kijamii kwa familia, watetezi binafsi na jumuiya za familia za watetezi binafsi Kuweka mikakati ya kuongeza ushiriki wa watu wenye ulemavu wa akili katika harakati za kisiasa We gratefully acknowledge the UN Democracy Fund for its support of this project, Accessing the Ballot Box.

5 Makaribisho na Utangulizi Je! Wewe ni NANI? Utanufaika vipi na warsha hii?

6 Mradi II: Nje ya kisanduku cha kupigia kura Warsha hii ni sehemu ya mradi wa kuhamasisha ushiriki katika harakati za kisiasa kwa watu wenye ulemavu wa akili: Kukifikia kisanduku cha kupigia kura Madhumuni ya mradi huu ni: Kujenga msingi wa ushriki wa watu wenye ulemavu wa akili kwenye harakati za siasa katika nchi za Kenya, Lebanon na Zanzibar. Kuongeza uelewa wa watu wenye ulemavu wa akili, familia na jumuiya zao pamoja na taasisi za serikali juu ya haki ya watu wenye ulemavu wa akili kushiriki katika harakati za siasa kupeana nyenzo (mbinu) ili kuleta mabadiliko chanya

7 Mradi II: Matarajio Kuongeza uelewa juu ya ushiriki wa watu wenye ulemavu wa akili katika harakati za siasa katika nchi 3 teule. Watu wenye ulemavu wa akili, familia na Jumuiya zao katika nchi hizo wana uwezo wa kutatua baadhi ya vikwazo vinavyowakabili watu wenye ulemavu wa akili kuhusiana na ushiriki wao katika harakati za kisiasa. Kuongeza uelewa miongoni mwa Maafisa wa Tume ya Uchaguzi na wanajamii juu ya jinsi ya kuwasaidia watu wenye ulemavu wa akili kutekeleza haki yao ya kushiriki katika harakati za kisiasa

8

9 Pamoja: Tutajifunza kuhusu ushirikishwaji wa watu wenye ulemavu wa akili katika harakati za kisiasa Nini maana ya ushirikishwaji wa kisiasa na una umuhimu gani Tutafahamu kwa nini sauti zetu hazisikilizwi Vikwazo vinavyotuzuia kushirikishwa Tutajifunza jinsi ya kuishawishi jamii itushirikishe Namna ya kupaza sauti zetu na kusikilizwa Tutasaidiana fikra za jinsi ya kuchukua HATUA

10

11 Tunamaanisha Nini Tunaposema Ushirikishwaji wa Harakati za Kisiasa Ushirikishwaji katika harakati za kisiasa unamaanisha kuishawishi Serikali yako ikusikilize. Unamaanisha pia: Kupiga kura na kushirikishwa katika utungaji wa Sera na Sheria zinazotuhusu. Pia unajulikana kama ushirikishwaji katika masuala ya kiraia. Uwezo wa kusema kile ninachokiona muhimu kwangu na kuamua mustakabali wa nchi yangu Hii inajumuisha haki yangu ya kupiga kura na kutoa maoni juu ya Sera na Sheria ambazo zinanigusa.

12 Tunachokijua kuhusu Ushirikishwaji katika harakati za kisiasa duniani? Kuna unyanyapaa wa kimfumo dhidi ya watu wenye ulemavu wa akili hususan wanawake ambao hawashirikishwi katika masuala ya siasa. Watu wenye ulemavu wa akili wananyimwa haki ya kupiga kura na kushiriki katika mchakato wa kisiasa. Familia nyingi za watu wenye ulemavu wa akili na Jumuiya zao hazilipi umuhimu suala la ushiriki wao katika harakati za siasa.

13 LAKINI Watu wenye ulemavu wa akili wana hamu ya kupatiwa fursa ya kushiriki katika harakati za ujenzi wa jamii zao ili na wao watambuliwe na kuthaminiwa kama sehemu ya jamii. Kufanikisha hilo: Watu wenye ulemavu wa akili na familia zao hapana budi wapewe fursa sawa ya kushiriki katika harakati za siasa kikamilifu kama raia wengine. Watu wenye ulemavu wa akili, familia na Jumuiya zao lazima wapewe fursa za kutoa maoni yao kuhusu programu zinazogusa maisha yao, sanjari na maamuzi yanayoathiri ustawi wao na jamii zao. Mkataba wa Umoja wa Mataifa wa CRPD ni fursa muhimu kwa sababu unatambua haki ya watu wenye ulemavu wa akili kushiriki katika harakati za siasa (Ibara 29).

14 Ibara ya 29 ya CRPD Serikali zitabeba dhamana ya kuhakikisha kwamba watu wenye ulemavu wanapata haki zao za kisiasa na fursa za kufurahia haki hizo katika hali ya usawa kama raia wengine, na kwamba: a) Zitahakikisha kuwa watu wenye ulemavu wanashiriki vilivyo katika harakati za kisiasa na kijamii katika hali ya usawa kama raia wengine, wao wenyewe au kupitia wawakilishi waliowachagua pasi na shinikizo, zikiwemo haki na fursa za kushiriki katika kuchagua na kuchaguliwa, ikiwemo: i. Kuhakikisha utaratibu wa kupiga kura, vifaa na nyenzo zilizopo ni muafaka, zinapatikana na ni rahisi kufahamika na kutumiwa; ii. Kulinda haki za watu wenye ulemavu kwa kupiga kura ya siri, na kushiriki katika kura za maoni bila vitisho, na kugombea nyadhifa mbali mbali, kushika nyadhifa za uongozi na kutekeleza majukumu yote katika ngazi zote za serikali, na kurahisisha matumizi ya vifaa na teknolojia saidizi kila inapowezekana;

15 Ibara 29 ya CRPD iii. Kuhakikisha kuwa watu wenye ulemavu wanakuwa huru katika kutoa maoni yao na kueleza dhamira zao kama wapiga kura, na pale itapolazimu, kwa utashi wao wenyewe, kuruhusu usaidizi kutoka kwa mtu waliomteuwa wenyewe; a) Kujenga kwa makusudi mazingira ambayo yataruhusu watu wenye ulemavu kushiriki kikamilifu katika harakati za maendeleo ya nchi yao, ikiwemo: i. Kushiriki katika jumuiya zisizo za kiserikali na vyama vinavyojihusisha na masuala ya umma na siasa katika nchi, na katika harakati na uongozi wa vyama vya siasa; ii. Kuunda na kujiunga na jumuiya za watu wenye ulemavu ili kuwawakilisha katika medani za kimataifa, kitaifa, kimkoa na hata mtaa.

16 CRPD katika lugha rahisi Ibara ya 29: Jinsi ya kushirikishwa katika harakati za siasa Watu wenye ulemavu wana haki ya kushiriki kama katika harakati za siasa kama watu wengine Watu wenye ulemavu wana haki ya kupiga kura kwa kuwahakikishia kuwa: Mchakato wa upigaji kura ni rahisi na wenye kufahamika Upigaji kura ni siri

17 CRPD katika lugha rahisi Ibara ya 29: Jinsi ya kushirikishwa katika harakati za siasa Kuruhusu usaidizi ili kuwawezesha watu wenye ulemavu kupiga kura katika namna wanayoitaka, na inapohitajika. Kuhakikisha kuwa watu wenye ulemavu wanashirikishwa katika jumuiya zisizo za kiserikali na vyama vya siasa. Kuhakikisha kuwa watu wenye ulemavu wana fursa ya kujiunga na jumuiya za watu wenye ulemavu.

18 Hii inamaanisha nini? Fomu za kupigia kura zinapatikana, vituo na taratibu za upigaji kura zimerahisishwa kwa ajili yangu Naweza kupiga kura katika hali ya faragha siku ya uchaguzi Nasaidiwa kupata kitambulisho na cheti cha kuzaliwa ili nisajiliwe katika daftari la mpiga kura Taarifa za upigaji kura kama vile maeneo ya vituo vya kupigia kura na wagombea zinapatikana katika namna iliyorahisishwa hii ni pamoja na matumizi ya lugha iliyo rahisi kufahamika na picha pia Nina uhuru wa kumteua mtu wa kunisaidia kupiga kura. Hii inajulikana pia kama usaidizi wa kupiga kura Naweza kuchaguliwa kuiongoza taasisi ya serikali Naweza kushiriki katika jumuiya za kiraia zinazojihusisha na masuala ya kijamii na kisiasa na uongozi katika vyama vya kisiasa Naweza kuunda au kujiunga na jumuiya zinazowakilisha watu wenye ulemavu wa akili kuanzia ngazi ya mtaa, mkoa, taifa na kimataifa

19

20 Kwa nini hatusikilizwi? Sheria inatamka kuwa haturuhusiwi kupiga kura au kushiriki katika shughuli za kiserikali. Jamii haiamini kuwa tunaweza kuwa na mchango wa maana Hatujui Sera na Sheria zinazungumzia nini na jamii haioni umuhimu wa sisi kujua Sijui jinsi ya kuifanya jamii inisikilize au jinsi ya kuleta mabadiliko Sijawahi kupewa fursa ya kushirikishwa katika jamii yangu. Na mimi nahitaji kupata elimu na nahitaji kufanya kazi. Familia zetu hazioni umuhimu wa sisi kupiga kura au kutoa maoni yetu kuhusu Sera na Sheria. Jamii haituthamini.

21 Vikwazo Vikuu 1. Kunyimwa uwezo wa kisheria 2. Sera na Sheria zinazotubagua 3. Changamoto za kufikiwa 4. Desturi za kijamii na kiutamaduni 5. Ukosefu wa elimu juu ya Haki za Watu Wenye Ulemavu wa Akili 6. Ukosefu wa miundo mbinu au nyenzo sahihi za kushughulikia Haki za kushiriki katika harakati za kisiasa na kiraia 7. Harakati za kisiasa na kiraia hazipewi kipa umbele kinachostahiki na familia zetu 8. Kutengwa na kunyanyapaliwa.

22

23 Kwa nini nisikilizwe? Maamuzi yanayofanywa na serikali yananigusa kwa hivyo lazima inisikilize. Tuna haki ya kutoa maoni juu ya shughuli za serikali na jinsi jamii zetu zinavyoendeshwa. Nina maoni kuhusu yale mambo ninayohisi ni muhimu kwangu. Jamii yangu inapaswa kujua kilicho muhimu kwangu na msaada ninaouhitaji ili nikubalike na kushirikishwa katika jamii yangu. Ushiriki wangu unaweza kusaidia kujenga jamii shirikishi ambayo inajali mahitaji ya watu wenye ulemavu wa akili.

24 Kwa nini nisikilizwe? Kusikilizwa ndiko kunakonifanya niwe raia sawa na wengine. Sitaki kutengwa! Nikisikilizwa najua kuwa makundi YOTE yanasikilizwa. Hii inaifanya jamii yetu iwe rafiki kwa KILA MTU. Serikali yangu itakapotambua mahitaji yangu itatunga sera na sheria ambazo zinatilia maanani mahitaji ya kila mmoja wetu.

25

26 Ushirikishwaji katika harakati za kisiasa KABLA YA UPIGAJI KURA Kupitia na kushinikiza mikutano ya vyama; mipango ya serikali/vipaumbele WAKATI WA UPIGAJI KURA Kupiga kura; ufikiwaji wa mchakato mzima wa uchaguzi BAADA YA UPIGAJI KURA Kushiriki katika utungaji wa sera za umma na kusimamia taasisi za serikali kwa kufanya ukaguzi na mbinu nyengine

27 KABLA ya uchaguzi JIANDIKISHE Mtu mmoja mmoja Unaweza kuhitaji kitambulisho cha uraia ili kujiandikisha Kutana na kiongozi wako mteule Serikali na viongozi wanahitaji kujua masuala ya watu wenye ulemavu ili kuyaingiza katika vipa umbele vyao Waelezee hali yako ya maisha, matumaini yako na yale ambayo ungependa wakufanyie. Makundi Waite wagombea na waeleze matatizo ya watu wenye ulemavu kwa ufasaha Kutana na wawakilishi wa serikali Shinikiza mabadiliko Je! Kuna sheria zinazowazuia watu wenye ulemavu kupiga kura? Uchambuzi wa Sera jumuishi Utekelezaji wa mkataba wa CRPD Sera, bajeti, mchanganuo wa programu

28 Wakati wa uchaguzi Mtu mmoja mmoja Elezea kile unachokiona muhimu kwako na kile ambacho ungependa serikali ikufanyie ili kufikia lengo la ujumuishi Piga simu katika vipindi vya redio na runinga na uulize maswali kuhusu watu wenye ulemavu Fuatilia midahalo na jinsi gani wananchi wanaweza kushiriki Wagombea wanaweza kuhitaji maoni yako Waite na uzungumze nao, waulize watawafanyia nini watu wenye ulemavu Jumuiya Wapeni wanachama wenu taarifa za kiuchambuzi kuhusiana na mikutano yote ya kisiasa Andikeni waraka mtaowapa wagombea ambao unaainisha masuala ya msingi na waombeni wayatekeleze Andaeni au shirikini katika midahalo yote inayozungumzia masuala ya watu wenye ulemavu Fanyeni kampeni za kuhamasisha watu juu ya haki ya kupiga kura Kwa kutumia mfano wafundisheni watu wenye ulemavu jinsi ya kupiga kura

29 Siku ya Uchaguzi Mtu mmoja mmoja Jua kilipo kituo chako cha kupigia kura Hwenda ukahitaji kituo maalum cha kupigia kura Piga kura Jumuiya Ziwasaidie watu wenye ulemavu kuvifikia vituo vya kupigia kura Ziwasaidie watu wenye ulemavu kupiga kura

30 Baada ya Uchaguzi Mtu mmoja mmoja Fuatilia kwa viongozi wako wateule Mahusiano yanapaswa kuwa endelevu na sio wakati wa uchaguzi pekee Shiriki katika midahalo Hadithia maisha yako/uzoefu wako kwa ajili ya ripoti n.k Jihusishe! Jumuiya Fuatilia utekelezaji wa ahadi za vyama/viongozi wa serikali Shinikiza mabadiliko Kuna sheria zinazowazuia watu kupiga kura? Tathmini ya sera jumuishi Hii inapaswa kuwa endelevu kabla na baada ya uchaguzi Utekelezaji wa mkataba wa CRPD Sera, bajeti, uchanganuzi wa tathmini ya programu Fuatilia na tathmini athari/matokeo ya juhudi za serikali Ripoti serikalini, ripoti kwa mashirika ya kimataifa

31 Mfano: PANAMA Juhudi zinazofanywa kabla ya uchaguzi ili kuongeza ushiriki wa raia, ni pamoja na kuandaa mikutano ya kutoa elimu kwa umma na kuandaa midahalo na wagombea wa kiti cha urais. Kuchukua ahadi ya utekelezaji wa sera ambazo zitaboresha ushiriki wa watu wenye ulemavu na familia zao katika nyanja zote za maisha Kuanzisha Sekretarieti ya kitaifa kwa ajili ya ushirikishwaji wa watu wenye ulemavu katika jamii (SENADIS).

32

33 Pata taarifa Ziombe familia zetu, marafiki na watu wa kuaminika/jumuiya ili wakupatie taarifa hizo Fanya utafiti iwapo sheria kwenye nchi zetu zinatuzuia tusipige kura Shirikiana na jumuiya zetu kwa kutumia vigezo maalum tathmini iwapo nchi zetu zinatekeleza mkataba wa CRPD. Vigezo hivyo vinapatikana katika ripoti kuu. Tafuta jumuiya katika nchi zetu ambazo zinajihusisha na mahitaji yetu.

34 Tufanye tusikilizwe Zungumza na viongozi wetu wateule au wawakilishi. Wawakilishi wetu wapo kwa ajili ya maslahi yetu. Wana wajibu wa kusikiliza maoni yetu kuhusu mambo yenye maslahi kwetu. Sisi (familia zilizoathiriwa na ulemavu) hatuonekani kama makundi ya watu wengine.sababu hakuna watu wengi wenye ulemavu katika maeneno yetu tunayoishi kama walivyo wakulima na wafanya biashara. Kuna mengi tuwezayo kuyafanya lakini uwezo duni wa kifedha unatukwaza. Lakini siku tulipotembelewa [na kiongozi wetu tuliomchagua] tulibaini kuwa iwapo kila mwanasiasa angejipangia utaratibu wa kututembelea kama hivi ingesaidia kuongeza uelewa, Wasilisha ripoti mbadala kwa mashirika ya Umoja wa Mataifa kuhusu juhudi ambazo nchi yako inachukua kutatua changamoto za watu wenye ulemavu.

35 Shirikiana Hatuwezi kufanya haya peke yetu Shirikiana na wataalamu mbali mbali ili tuweze kuongeza uelewa wao juu ya masuala ya watu wenye ulemavu Anzisha jumuiya zinazohamasisha haki za watu wenye ulemavu na ushiriki wao kisiasa.

36 Jifunze kupitia wengine MENCAP Makundi yote ya Wanachama; Kampeni ya Pata kura yangu Holland midahalo ya siasa Andaa midahalo ili kujadili mambo ambayo ni muhimu kwako/kundi lako Lebanon Shirikisho la Watu wenye Ulemavu Kufanya kazi pamoja na kushirikiana na wadau wengine Canada candidate pledge cards; inaandaa midahalo yote na wagombea Germany/Japan/Peru strategic litigation inapigania kufuta sheria inayowazuia watu walio chini ya uangalizi (kulelewa) kupiga kura Kenya/Zanzibar viti maalum vya uwakilishi bungeni na Baraza la Wawakilishi

37 Kuwa MTETEZI Orodhesha malengo maalum tunayokusudia kuyafikia. Orodhesha matatizo tunayokabiliana nayo. Orodhesha njia za kuyatatua Weka bayana (kadiri inavyowezekana) ni msaada gani tunaweza kuupata kwako, hasa ikiwa hatuwezi kufikia malengo uliyoyakusudia wewe Orodhesha wadau ambao unahisi wanaweza kutusaidia Orodhesha wadau ambao unahisi tukishirikiana nao tutafikia malengo

38 Tunaweza: Chukua HATUA Tunaweza kushiriki katika mikutano ya kujadili masuala ya kiraia na harakati za kisiasa Kupashana taarifa kuhusu mambo ambayo ni muhimu kwetu Kujenga uelewa kuhusu haki za watu wenye ulemavu Kuzungumzia vikwazo tunavyokabiliana navyo Kupendekeza njia za kupambana na vikwazo hivyo

39 Sababisha MABADILIKO yatokee Jamii hutunga sheria na sera mbali mbali na sisi tunaweza kushirikishwa katika kuzifanyia mabadiliko. Unaweza kudhani kwamba tunapaswa kubadilisha mambo mengi kabla ya athari ya mabadiliko hayo kuonekana. Mabadiliko huchukua muda athari yake kuonekana. Anza kuchukua hatua kwa kuangazia changamoto moja au mbili za msingi. Inawezekana hujui hilo lakini tayari tumeshaanza kuchukua hatua! Kupambana ili kuhakikisha kuwa tunapata elimu na ajira au hata kukubalika katika jamii zetu ni namna mojawapo ya ushiriki wa kisiasa.

40 Rahisisha upigaji kura: Ushirikishwaji katika masuala ya kiraia