KANUNI ZA UONGOZI. d nnnnnnnnnnn.

Transcription

1 MAADILI KANUNI ZA UONGOZI YA KITAIFA NA d nnnnnnnnnnn

2

3 KUHUSU KIPPRA Maadili ya Kitaifa na Kanuni za Uongozi T aasisi ya Kenya ya Utafiti na Uchanganuzi wa Sera za Umma (KIPPRA) ni Shirika la Serikali linalosimamiwa na Wizara ya Fedha na Mipango ya Kitaifa. Lengo la KIPPRA ni kuendeleza uwezo wa kutunga, kutekeleza na kutathmini sera katika Serikali za Kaunti na Kitaifa; kufanya utafiti na uchanganuzi wa sera kwa wakati unaotakikana; kutumika kama sehemu ya mawasiliano na majadiliano kuhusu sera za umma; na kutunga na kudumisha hifadhi ya sera za umma ili kuchangia katika mafanikio ya malengo ya maendeleo ya kitaifa. KIPPRA imethibitishwa na ISO 9001:2015. Tumejitolea kutimiza mahitaji ya wateja na mahitaji ya kanuni na sheria husika. Tunahakikisha kuboresha huduma na bidhaa zetu, na kutimiza mahitaji ya wateja. Kijitabu hiki kimechapishwa ili kuendeleza majukumu ya KIPPRA ya kuhamasisha umma na kuendeleza uwezo wa kuelewa na kukubali Maadili ya Kitaifa na Kanuni za Uongozi Kwa maelezo zaidi, wasiliana na Kenya Institute for Public Policy Research and Analysis Bishops Garden Towers, Bishops Road, 2nd Floor Box , Nairobi Simu: ; Barua pepe: admin@kippra.or.ke Twitter: 1

4 Maadili ya Kitaifa na Kanuni za Uongozi UFAFANUZI WA DHANA Maadili Maadili ni imani na dhana za kudumu za mtu binafsi au kundi la jamii. Hutangamanisha jamii; kufafanua mambo muhimu na yanayofaa; na kutoa mwelekeo kuhusu wema na uovu. Maadili ya Kitaifa Maadili ya kitaifa ni imani ya kitaifa inayoongoza mitazamo, matendo na tabia za wananchi wa taifa hilo. Kanuni za Uongozi Hizi ni kanuni maalum ambazo zinashinikiza taifa litekeleze majukumu yake kwa njia ambayo inanufaisha wananchi kwa jumla. Rais Mwai Kibaki anaweka saini kwenye Katiba mpya ya Kenya iwe sheria th Ijumaa 27 Agosti 2010 katika Bustani ya Uhuru 2

5 Maadili ya Kitaifa na Kanuni Uongozi VIFUNGU VYA SHERIA KUHUSU MAADILI YA KITAIFA Utangulizi Kwa kutambua matamanio ya Wakenya wote katika serikali inayozingatia maadili ya msingi ya haki za binadamu, usawa, uhuru, demokrasia, haki katika jamii na uongozi wa kisheria: Kifungu cha 4(2) Jamhuri ya Kenya itakuwa Taifa linalofuata demokrasia ya vyama vingi vinavyobuniwa kwa misingi ya maadili ya kitaifa na kanuni za uongozi zinazorejelewa katika Kifungu cha 10. Kifungu cha 132(1)(c) Kinabaini kuwa Rais, mara moja kila mwaka, atatoa ripoti kupitia hotuba kwa taifa, kuhusu hatua zote zinazochukuliwa na serikali na mafanikio yanayopatikana katika utekelezaji wa maadili ya kitaifa, yanayorejelewa katika kifungu cha 10. Raisi pia anatakiwa kuchapisha katika Gazeti la Kenya maelezo ya ripoti hii. Kifungu cha 174 Kinaelezea kanuni na vipengee vya serikali za ugatuzi. Kifungu cha 232(1) Kinabaini umma. maadili na kanuni za huduma kwa za 3

6 Maadili Kanuni za Uongozi na ya Kitaifa 4 Kifungu 234(2)(h) cha Kinataka umma. kwa huduma katika zinafuatwa 232 na 10 vifungu vya katika zinazorejelewa kanuni maadili na ambacho kiwango kuhusu Bunge na Raisi kwa kuripoti na itathmini Umma kwa Huduma ya Kamati Kifungu 249(1)(b) cha demokrasia ya na maadili kanuni vinafuata Taifa vya vyote vikundi jinsi kuchunguza vinalenga:-(b) huru ofisi na tume vya Vipengee. Maadili cha 10} {Kifungu za Uongozi Kitaifa na Kanuni ya Kifungu 10(1) cha Maadili hawa: ya kati yeyote ambapo hali katika wote watu na umma wa wafanyakazi serikali, wa maafisa kitaifa, ya yote makundi hushinikiza za Uongozi Kanuni na Kitaifa ya (a) Katiba; kufasili au anatumia (b) au yoyote; sheria kufasili au kurejelea anatekeleza, (c) ya umma. sera ya maamuzi kutekeleza au anatoa Kanuni (2)} 10 cha {Kifungu Kitaifa ya Maadili na Kifungu Uongozi: za zifuatazo Kanuni na Kitaifa ya Maadili kinaangazia 10(2) cha (a) Watu; kwa Kushiriki Demokrasia, Kisheria, wa Utawala Mamlaka, wa Ugavi na Ugatuzi Kitaifa, Uzalendo, Umoja wa

7 (b) Hadhi ya Binadamu, Usawa, Haki katika Jamii, Ujumuishaji, Ulinganifu, Haki za Kibinadamu, Kutobagua, Ulinzi wa Waliotengwa; (c) (c) Uongozi Bora, Uadilifu, Uwazi, Uwajibikaji; na Maadili ya Kitaifa na Kanuni za Uongozi (d) Maendeleo ya Kudumu. Kikao cha bunge 5

8 Maadili ya Kitaifa na Kanuni za Uongozi 1. UZALENDO Uzalendo unarejelea upendo, uaminifu na kujitolea katika nchi yako. Mkenya mzalendo anapenda nchi yake kwa mfano, kwa kulipa kodi, kulinda rasilimali za kitaifa na kujitahidi ili kuboresha Kenya. Tunapaswa kujivunia nchi ya Kenya na kuilinda. Wanariadha wa Kenya: Fahari ya Kenya kwa miaka mingi 6

9 Maadili ya Kitaifa na Kanuni za Uongozi 2. UMOJA WA KITAIFA Ni hali ya utangamano inayotokana na maadili, maono, majukumu na matamanio ya pamoja bila kujali tofauti za kikabila, kitamaduni, kiuchumi, kidini au hali yoyote ile huku tukiheshimu uanuwai. Ni uamuzi wa kufanya kazi pamoja ili kusuluhisha changamoto zinazotukumba kama nchi. Kenya Moja, Kundi Moja, Hatima moja. Viongozi kadhaa katika staftahi ya Maombi ya Kitaifa 7

10 Maadili ya Kitaifa na Kanuni za Uongozi 3. UGATUZI NA UGAVI WA MAMLAKA Ugatuzi na Ugavi wa Mamlaka ni mazingira ya uongozi ambapo mamlaka, siasa, uchumi na rasilimali za jamii zinasambazwa kati ya serikali za kaunti na serikali kuu. Huwawezesha watu mashinani wafanye uamuzi kuhusu mambo yanayowaathiri. Mheshimiwa Rais Uhuru Kenyatta akiwa na Baraza la Magavana katika mkutano uliopita 8

11 4. UTAWALA WA SHERIA Maadili ya Kitaifa na Kanuni za Uongozi Inarejelea dhana ya kisheria ambapo kila mwananchi na mtu anayeishi nchini anapaswa kuheshimu na kufuata sheria. Ni sharti sote tutii sheria ili kubuni jamii bora 9

12 Maadili ya Kitaifa na Kanuni za Uongozi 5. DEMOKRASIA NA USHIRIKA WA WATU Demokrasia ni dhana ya kisheria ambapo wananchi wote wanashiriki moja kwa moja na kwa njia sawa katika kutekeleza masuala ya nchi yao. Ushirika ni hatua inayohusisha watu wote kutoa uamuzi ambao unajumuisha heshima pande zote na unahimiza uwajibikaji wa pamoja. Wananchi wanapiga foleni ili kuwachagua viongozi 10

13 NMaadili ya Kitaifa na Kanuni za Uongozi 6. HADHI YA BINADAMU Hadhi ya binadamu inamaanisha: heshima ambayo watu hupewa, na kuendeleza haki za watu binafsi jinsi inavyobanishwa katika katiba na Mswada wa Haki bila kujali hali ya mtu yeyote (Kifungu cha 28). Kliniki tamba ya mpango wa Mobile Zero 11

14 Maadili ya Kitaifa na Kanuni za Uongozi 7. USAWA Maana ya usawa ni: usawa katika haki, kutobagua, haki; na usambazaj i wa nafasi na rasilimali za kitaifa kwa njia sawa bila kuzingatia jinsia, ulemavu, umri, mbari, kabila, dini au hadhi. Ulinganifu Usawa 12

15 Maadili ya Kitaifa na Kanuni za Uongozi 8. HAKI KATIKA JAMII Inamaanisha utekelezaji wa haki ambazo zinaendeleza hali bora ya mtu binafsi katika hali zote za jinsi anavyoshirikiana na wengine na kuendeleza utangamano. Inamaanisha: haki katika utoaji wa huduma, usambazaji wa mali, nafasi na fursa katika jamii kutoka kwa Serikali. Huduma Bora Ni Haki Yako. Wakaazi wa Mombasa wanasubiri kupata huduma katika Huduma Centre 13

16 Maadili ya Kitaifa na Kanuni za Uongozi 9. UJUMUISHAJI Ujumuishaji inamaanisha kuwapa watu wote fursa ya kushiriki katika shughuli kama vile kufanya uamuzi ambao unaathiri maisha yao. Wananchi wanashiriki katika mijadala ya kufanya uamuzi 14

17 Maadili ya Kitaifa na Kanuni za Uongozi 10. ULINGANIFU Inamaanisha kuwahudumia watu kwa njia sawa bila kuzingatia hali kama vile jinsia, dini, tabaka, kabila au mbari. Pia inarejelea kuchukuliwa katika hali sawa katika masuala yote ikujumuisha haki za watu na makundi ya watu. W ahusika katika mijadala ya kitaifa ya usawa na jinsia 15

18 Maadili ya Kitaifa na Kanuni za Uongozi 11. HAKI ZA BINADAMU Haki za binadamu zinarejelea sifa za kipekee ambazo watu wamepewa na Mungu na kuendeleza haki zao jinsi zinavyorejelewa katika Katiba. Zinajumuisha: Haki ya kuishi, uhuru wa kujieleza, haki ya kupata afya bora, nyumba, haki ya kupata chakula, ustawi wa jamii, elimu, haki ya kujiendeleza na kujikuza. 16

19 Maadili ya Kitaifa na Kanuni za Uongozi 12. KUTOBAGUA Kutobagua kunamaanisha kutoa huduma na kuwahudumia watu wote bila mapendeleo. Fundi wa simu ya mkononi akimhudumia mtu mwenye ulemavu 17

20 Maadili ya Kitaifa na Kanuni za Uongozi 13. KULINDA KUNDI LINALOTELEKEZWA Hali ya kulinda makundi yanayotelekezwa inamaanisha kulinda masilahi ya watu ambao wana changamoto au wale ambao hawawezi kujitetea katika jamii. Sheria ya Uadilifu na Utangamano wa Kitaifa Kifungu cha 12 cha 2008 kinachukulia ubaguzi wa makundi yanayotelekezwa kuwa ukiukaji wa sheria. Fedha za Kufidia Maeneo Yanayotelekezwa (Kifungu cha 204), YEF, Uwezo Funds, AGPO ni mojawapo ya mipango maalum nchini Kenya inayoshughulikia hali hii. Wanafunzi wanasomea chini ya mti 18

21 Maadili ya Kitaifa na Kanuni za Uongozi 14. UONGOZI BORA Unamaanisha kuwa na mifumo na miundo ambapo mamlaka na uwezo unaweza kudhibitiwa au kuwajibikia matukio mahususi. Pia unarejelea usimamizi bora wa taasisi na rasilimali unaofanywa na watu waliopewa mamlaka ya kuzisimamia. KUSIKILIZANA KUWAJIBIKA KUJUMUISHA UONGOZI BORA UWAZI KUFUATA UTAWALA WA SHERIA KUJALI BORA NA UNAOFAA USAWA NA UNAOJUMUISHA 19

22 National Values & Principals of Governance 15. UADILIFU Uadilifu unamaanisha kutii kanuni za maadili. Hizi zinajumuisha uaminifu, ukweli, uhakika na matendo ya kiuadilifu katika shughuli za faragha na umma. Pia inamaanisha hali ya kuwa makini na mwangalifu kuhusu mambo mema. 20

23 Maadili ya Kitaifa na Kanuni za Uongozi 16. UWAZI NA UWAJIBIKAJI Uwazi unamaanisha hali ya kushiriki habari na matendo katika hali dhahiri. Uwajibikaji unamaanisha kuwajibikia matendo, hulka na usimamizi wa rasilimali. 21

24 Maadili ya Kitaifa na Kanuni za Uongozi 17.MAENDELEO YA KUDUMU Maendelea ya kudumu yanamaanisha mtindo wa utumiaji wa rasilimali ambao unatimiza mahitaji ya msingi bila kutelekeza uwezo wa vizazi vijavyo wa kutimiza mahitaji yao. 22

25 Maadili ya Kitaifa na Kanuni za Uongozi TAMATI Uendelezaji wa maadili ya kitaifa na kanuni za uongozi utasababisha mabadiliko ya kisiasa, kiuchumi, kitamaduni na kijamii ambayo yanalenga hatua ya kutimiza malengo yaliyo kwenye Taswira ya Kenya ya

26 Maadili ya Kitaifa na Kanuni za Uongozi 24

27

28