ТРЕТО СОВЕТУВАЊЕ Охрид 3 6 октомври 2001

Transcription

1 ТРЕТО СОВЕТУВАЊЕ Охрид 3 6 октомври 2001 Traj~e ^erepnalkovski, dipl.el.in`. Branko Matevski, dipl.el.in`. Radmila Sokolova, dipl.el.in`. Elizabeta Siljanovska-Atanasova, dipl.el.in`. Kliment Naumoski, dipl.el.in`. JP ESM Sektor za razvoj i investicii, Skopje ANALIZA NA VARIJANTITE ZA PRIKLU^OK NA HEC KOZJAK, HEC MATKA 2 I 110/35/10 kv TS SARAJ NA EES NA RM SODR@INA Vo trudot nakratko se izlo`eni rezultatite od analizite na varijantite za priklu~uvawe na HEC Kozjak, HEC Matka 2 i TS Saraj na 110 kv mre`a. Analiziraj}i go priklu~okot na trite EE objekti vo celina i koordinirano, napraven e obid da se iznajde re{enie za idnata konfiguracija na visokonaponskata mre`a vo toj region, koe od tehni~ki i ekonomski aspekt }e bide najprifatlivo. SUMMARY In this paper briefly are presented the results of the analysis of aletrnatives for connection of HPP Kozjak, HPP Matka and SS Saraj on the 110 kv network. Analyzing the connection of these three electric power plants integral and in coordination, we make effort to find a solution for future configuration of high voltage regional network, technically and economically the most acceptable. Klu~ni zborovi: priklu~uvawe, naponski priliki, tekovi na mo}nosti, HEC Kozjak, HEC Matka 2, TS Saraj. 1. VOVED Kako del od proektot za iskoristuvawe na hidropotencijalot na slivot na rekata Treska e izgradba na hidrocentralata Kozjak na istoimenata akumulacija. So gradba na ovaa hidrocentrala, a podocna i so izgradba na HEC Matka 2, optimalno bi se ovozmo`ilo iskoristuvawe na energetskite potencijali na vodite od ovaa oblast. Razvojot na distributivniot EE sistem vo skopskoto podra~je podrazbira kontinuirano obnovuvawe na postojnata mre`a so vgraduvawe na novi elementi koi funkcionalno treba da se vklopat vo sistemot, i da imaat dolgotrajna upotreba za da se isplati nivnata investicija. Za nadminuvawe na problemite so zgolemenata potro{uva~ka na EE {to se o~ekuva vo idnina, kako i preoptovaruvawata na 35 kv vodovi i trafostanici vo Kondovo i Saraj, kako nasoka za dogradba na EE mre`ata vo toj region, prifateno e re{enieto za izgradba na novata 110/35/10 kv TS Saraj. P38-03

2 P /8 Vo naselbata Saraj i vo pobliskata okolina, kako rezultat na urbanata ekspanzija, te{ko se obezbeduvaat koridori za novi nadzemni vodovi i lokacii za novi 110/x trafostanici. Od druga strana, povrzuvaweto na HEC Kozjak i HEC Matka 2 na visokonaponskata EE mre`a i vremenski i geografski se poklopuva so priklu~uvaweto na TS Saraj. Poradi toa, priklu~uvaweto na TS Saraj, HEC Kozjak i HEC Matka 2 prakti~no e da se izvede koordinirano, so {to bi se dobilo racionalno re{enie na mre`ata vo toj del na EES. 2. VARIJANTI ZA PRIKLU^OK NA HEC KOZJAK I HEC MATKA 2 NA 110 kv MRE@A 2.1. Mo`ni varijanti za priklu~ok na HEC Kozjak i HEC Matka 2 na 110 kv mre`a Za priklu~uvawe na HEC Kozjak kon visokonaponskata mre`a dosega se predviduvaa dve 110 kv vrski. Prviot vod ja povrzuva HEC Kozjak preku HEC Matka 2 so TS Skopje 3. Eden del od ovoj DV e ve}e izgraden; toa e delot od postojnata HEC Matka do gradili{eto na Kozjak i momentno raboti na 35 kv naponsko nivo, a ostanatiot del do TS Skopje 3 treba da se gradi. HEC Matka 2 se planira da se gradi vo 2006 godina. Priklu~okot na HEC Matka 2 mo`e da se izvede so ednostavno priklu~uvawe so otcep na ovoj dalekuvod. Vtoriot vod se planira direkno da ja povrzuva HEC Kozjak so TS Skopje 3. Za realizacija na ovaa vrska postoi varijanta vo koja HEC Kozjak se povrzuva so TS Skopje 3 so nov 110 kv DV. Me utoa, prou~uvaj}i gi mo`nostite za razvoj na VN mre`a i izgradbata na novi dalekuvodi vo ovoj del od EE mre`a, sogledani se i drugi re{enija. Najprvin, napraven e obid da se najde alternativno re{enie za gradbata na noviot DV HEC Kozjak TS Skopje 3. Imeno, dalekuvodot TEC Oslomej TS Samokov TS Skopje 3 pominuva vo neposredna blizina na HEC Kozjak (pominuva nad samata razvodna postrojka na hidrocentralata). Ottuka proizleguva varijantata za izvedba na edniot priklu~ok na HEC Kozjak so otcep na ovoj dalekuvod, bez da se gradi planiranata direktna vrska na HEC Kozjak so TS Skopje 3. Da napomeneme deka ozna~uvaweto na vrskite na HEC Kozjak kako prva i vtora treba da se sfati uslovno; so toa ne e odreden redosledot na nivnata realizacija ili va`nosta tuku se koristi samo kako na~in za identifikacija na vrskite Analiza na varijantite za priklu~ok na HEC Kozjak na 110 kv mre`a preku direkna vrska so TS Skopje 3 Analizata na varijantite za realizacija na dalekuvodot koj direkno gi povrzuva HEC Kozjak so TS Skopje 3 detalno se izlo`eni vo Elaboratot za priklu~ok na HEC Kozjak, [1]. Napravena e tehno-ekonomska sporedba na slednite varijanti: - Varijanta 1: Priklu~ok na HEC Kozjak so otcep na 110 kv DV TEC Oslomej TS Samokov TS Skopje 3; - Varijanta 2: Priklu~ok na HEC Kozjak so izgradba na nov 110 kv DV HEC Kozjak TS Skopje 3. Analizite se napraveni za sostojbata na EES na Makedonija vo 2006 godina, koga se pretpostavuva deka se vo pogon i HEC Matka 2 i TS Saraj. Od prakti~ni pri~ini

3 P /8 pretpostaveno e deka priklu~uvaweto na TS Saraj se izveduva so otcep na dvosistemskiot del od postojniot 110 kv DV TS Skopje 3 TS \or~e Petrov. Analizata i optimizacijata na priklu~okot na TS Saraj e predmet na drug elaborat [2], i izlo`ena e vo slednata to~ka od trudot. Glavno, razlikata na sostojbata na EES vo 2006 godina od sega{nata e rezultat na postoewe na nekolku novi izvori: - HEC Matka 2, so instalirana mo}nost od P g = 30 MW i Q g = 17 MVAr ; - HEC Kozjak, so instalirana mo}nost od P g = 80 MW i Q g = 60 MVAr; - TEC Gasna, so instalirana mo}nost od P g = 150 MW i Q g = 60 MVAr. Pretpostaveno e deka do 2006 godina }e bide izgradena 400/110 kv TS [tip i 400/110 kv TS Skopje 5 kako nadgradba na postojnata 220/110 TS Skopje 1. Varijantite se analizirani vo normalen re`im na rabota, kako i vo nekolku specijalni re`imi so ispadi na nekoj element (vod ili transformator) i/ili proizvodni edinici. Pri ocenka na prilikite vo razgleduvanite varijanti e po~ituvan principot spored koj sekoja konfiguracija mora da gi zadovoluva kriteriumite za normalen re`im na rabota kako i za re`imi so ispadnati elementi. Ekonomskata valorizacija na varijantite i nivnata sporedba e napravena so metodot na aktualizacija. Analizite poka`aa deka i za dvete razgleduvani varijanti, vo normalen re`im na rabota, naponite vo jazlite i tekovite na mo}nosti (strujnite optovaruvawa) na elementite se vo dozvolenite granici. Od re`imite so ispadnati elementi, interesni za diskusija se onie vo koi ne e vo pogon DV HEC Matka 2 TS Skopje 3 ili DV HEC Kozjak TS Skopje 3. Vo slu~aj na ispad na DV HEC Matka 2 TS Skopje 3, drugata vrska kon TS Skopje 3, DV HEC Kozjak TS Skopje 3, e optovaren so mo}nost koja e pribli`no ednakva na trajno dozvolenata mo}nost. Sli~na situacija se javuva koga ispa a DV HEC Kozjak TS Skopje 3, toga{ grani~no optovaren e DV HEC Matka 2 TS Skopje 3. Varijantata 1 ima ne{to popovolna raspredelba na mo}nosti, odnosno pri navedenite re`imi ovie dalekuvodi se pomalku optovareni, kako rezultat na postoeweto na dopolnitelnata vrska na HEC Kozjak kon TS Samokov. Tehno ekonomskite analizi nedvosmisleno poka`uvaat deka izvedbata na vtorata vrska na HEC Kozjak treba da se realizira so otcep na 110 kv DV TEC Oslomej TS Samokov TS Skopje 3 (varijanta 1). Razlikata vo vrednosta na vkupnite aktualizirani tro{oci me u prvata i vtorata varijanta e okolu 3,500,000 DEM. 3. VARIJANTI ZA PRIKLU^OK NA TS SARAJ NA 110 kv MRE@A 3.1. Mo`ni varijanti za priklu~ok na TS Saraj na 110 kv mre`a Kako {to be{e napomenato vo prethodnata to~ka, za priklu~uvawe na HEC Kozjak kon visokonaponskata mre`a se predviduvaat dva 110 kv voda. Za realizacija na prvata vrska HEC Kozjak HEC Matka 2 TS Saraj potrebno e da se obezbedi edno dalekuvodno pole vo TS Skopje 3. No, lokacijata na TS Skopje 3 e so ograni~eni mo`nosti za {irewe. Sega{nata sostojba vo ovaa trafostanica e sledna: postoi edna grade`na rezerva i edna prostorna rezerva koja e problemati~na za obezbeduvawe i izvedba. Zna~i, so izgradba na ova DV pole za priklu~ok na DV od HEC Matka 2, TS Skopje 3 bi se ispolnila i bi se ograni~ile mo`nostite za ponatamo{na dogradba. Analizite prezentirani vo Studijata za visokonaponskata mre`a vo podra~jeto na grad Skopje vo 2000, 2005, 2010 i 2020 godina poka`uvaat deka TS Skopje 3 vo razgleduvaniot period ja zadr`uva ulogata na va`na postrojka od koja se napojuvaat nekolku transformatorski stanici 110/x vo skopskiot

4 P /8 region, a se predviduvaat idni vrski kon centralnite delovi na gradot (preku TS Kozle). Za da mo`e da se smeta na vakvata uloga na TS Skopje 3 i vo idnina, potrebno e da se zajaknat vrskite na TS Skopje 3 so TS Skopje 4, no za toa e potrebno novo DV pole vo TS Skopje 3. Ottuka, pri analizite na varijantite za re{avawe na raspletot na vodovite vo ovoj del od skopskiot region i priklu~uvaweto na TS Saraj, kako va`en kriterium se nametnuva tendencijata za za~uvuvawe (za{teda) na raspolo`ivite dalekuvodni poliwa za priklu~ok na novi vodovi vo TS Skopje 3. Zemaj}i gi predvid site navedeni fakti, i razgleduvaj}i go problemot na priklu~uvawe na TS Saraj koordinirano so priklu~okot na HEC Kozjak i HEC Matka 2, proizleguvaat tri tipa na mo`nosti za priklu~ok na TS Saraj: I. Priklu~ok na TS Saraj so otcep na postojnite dalekuvodi TS Skopje 3 TS Jugohrom ili/i TS Skopje 3 TS \or~e Petrov; II. Priklu~ok na TS Saraj so vlez-izlez na novopredvideniot DV HEC Kozjak HEC Matka 2 TS Skopje 3. III. Varijanti vo koi pokraj na~inot na povrzuvawe na TS Saraj kako pod 1. se predlaga i dopolnitelna vrska kon HEC Matka 2, koja se realizira so promena na trasata na DV od HEC Kozjak preku HEC Matka 2, koj namesto vo TS Skopje 3 bi vleguval vo TS Saraj. Vrz baza na ovie tri mo`nosti, vo [2] razraboteni se pogolem broj na varijanti. Analiziranite varijanti dadeni se vo dolnata tabela: Tabela I. Varijanti za priklu~ok na TS Saraj na VN mre`a Varijanta Opis na varijantitite, podvarijantite i opciite za priklu~ok na TS Saraj 1 Priklu~ok na Saraj so otcep na DV Skopje 3 Jugohrom I Priklu~ok na Saraj so otcep na DV Skopje 3 \. Petrov: 2 - podvarijanta a: Na dvosistemskiot del od DV - podvarijanta b: Na ednosistemskiot del od DV Priklu~ok na Saraj so otcep na DV Skopje 3 Matka 2 Kozjak: II 3 - opcija 1: Otcepot prio a od zapadnata strana kon Saraj - opcija 2: Otcepot prio a od jugoisto~nata strana kon Saraj Priklu~ok na Saraj so otcep na dvosistemskiot del od DV Skopje 3 Jugohrom i 4 vlez na DV Kozjak Matka 2 vo Saraj preku koridorot od zapadnata strana: - opcija 1: Za priod se koristi koridorot od zapadnata strana - opcija 2: Za priod se koristi koridorot od jugoisto~nata strana Priklu~ok na Saraj so otcep na dvosistemskiot del od DV Skopje 3 \. Petrov i vlez na DV Kozjak Matka 2 vo Saraj: - podvarijanta a: Na dvosistemskiot del od DV III - opcija 1: Za priod se koristi koridorot od zapadnata strana 5 - opcija 2: Za priod se koristi koridorot od jugoisto~nata strana - podvarijanta b: Na ednosistemskiot del od DV - opcija 1: Za priod se koristi koridorot od zapadnata strana - opcija 2: Za priod se koristi koridorot od jugoisto~nata strana Priklu~ok na Saraj so otcep na dvosistemskiot del od DV Skopje 3 Jugohrom i 6 Skopje 3 \.Petrov, i vlez na DV Kozjak Matka 2 vo Saraj: - opcija 1: Za priod se koristi koridorot od zapadnata strana - opcija 2: Za priod se koristi koridorot od jugoisto~nata strana

5 P / Analiza na varijantite za priklu~ok na TS Saraj na 110 kv mre`a Analizite na varijantite od tabela I se sprovedeni na istiot na~in i so istite pretpostavki i kriteriumi kako analizite od 2.2. za izbor na na~inot na izvedba na direknata vrska HEC Kozjak TS Skopje 3. Preku analizite se utvrdi deka site razgleduvani varijanti se tehni~ki izdr`ani. Ekonomskite analizi napraveni so metodot na aktualizacija poka`uvaat deka najprifatliva varijanta, odnosno varijanta so najmali vkupni tro{oci e varijantata 2-b, vo koja priklu~okot na TS Saraj se izveduva so otcep na ednosistemskiot del od DV TS Skopje 3 TS \or~e Petrov. Me utoa, treba da se imaat predvid i odredeni tehni~ki slabosti koi se prisutni kaj nea. Prvo, vakov na~in na priklu~ok na TS Saraj zna~i deka dvete elektri~ni centrali od ovoj region, HEC Kozjak i HEC Matka 2, proizvedenata energija ja plasiraat vo sistemot samo preku edna transformatorska stanica TS Skopje 3. Toa od aspekt na doverlivost i sigurnost vo napojuvaweto, ne e dobro re{enie. Vtoro, so izbor na ovaa varijanta, site raspolo`ivi poliwa vo TS Skopje 3 se rezerviraat, a ostanuva prostorna rezerva samo za u{te edno pole. Realizacijata na prostornata rezerva e problemati~na i diskutabilna. Ovie problemi se nadminuvaat so varijantite, vo koi se predviduva vlez na DV HEC Kozjak HEC Matka 2 vo TS Saraj (mo`nost 3, odnosno varijanti 4,5 i 6). Mo`ni se dva koridori za pristap do TS Saraj: od zapadnata i jugoisti~nata strana. Od tabelata II vo koja se sporedeni po~etnite investicii po varijantite, se gleda deka ako priklu~okot na TS Saraj se izvede so otcep na ednosistemskiot del od DV TS Skopje 3 TS \or~e Petrov i vlez na DV HEC Kozjak HEC Matka 2 vo TS Saraj od jugoisto~na strana, varijanta 5-b2, po~etnite investicii se zgolemuvaat za 240,000 DEM, no se re{avaat prethodnite dva problemi. Tabela II. Sporedba na po~etnite investicii na varijantite za priklu~ok na TS Saraj Varijanta Investicioni tro{oci 10 6 DEM Razlika vo odnos na najeftinata varijanta 10 6 DEM varijanta_2_b varijanta_2_a varijanta_ varijanta_3_ varijanta_5_b varijanta_5_a varijanta_4_ varijanta_5_b varijanta_5_a varijanta_4_ varijanta_3_ varijanta_6_ varijanta_6_

6 P /8 Ako se sporedat vkupnite aktuelizirani tro{oci za varijantite vo koi se predviduva vlez na DV HEC Kozjak HEC Matka 2 vo TS Saraj (tabela III), najpovolna e varijantata 4-2, vo koja TS Saraj e priklu~en na dvosistemskiot del od DV TS Skopje 3 TS Jugohrom i DV HEC Kozjak HEC Matka 2 vo TS Saraj vleguva od jugoisto~na strana. Pomalite vkupni tro{oci na ovaa varijanta vo odnos na drugite se dol`at na najpovolnata raspredelba na tekovite na mo}nosti niz lokalnite dalekuvodi, {to zna~i i najmali zagubi na mo}nost i energija. Vakva izvedba na priklu~okot gi poskapuva po~etnite investicii za okolu 300,000 DEM, a vkupnite valorizirani tro{oci za period od dvaesetina godina vo odnos na varijantata 2-b se pogolemi za okolu 680,000 DEM. Tabela III. Sporedba na varijantite za priklu~ok na TS Saraj spored vkupnite valorizirani tro{oci p = 8% p = 6% Cena na ~inewe vo 10 6 DEM za τ = 3500 h za τ = 2886 h za τ = 3500 h za τ = 2886 h varijanta_2_b varijanta_2_a varijanta_4_ varijanta_ varijanta_3_ varijanta_4_ varijanta_5_a varijanta_5_b varijanta_5_a varijanta_5_b varijanta_6_ varijanta_3_ varijanta_6_ ZAKLU^OK Detalnite analizi na varijantite za priklu~ok na HEC Kozjak, HEC Matka 2 i TS Saraj gi istaknuvaat prednostite i slabostite na site ponudeni re{enija, so {to se ovozmo`uva optimalen izbor na priklu~ok so najdobri tehni~ki i ekonomski karakteristiki. Direknata vrska na HEC Kozjak kon TS Skopje 3 najpovolno e da se izvede so otcep na postojniot 110 kv DV TS Samokov TS Skopje 3. Za drugata vrska od HEC Kozjak kon EES na koja se priklu~uva i HEC Matka 2, postojat dve opcii: da zavr{uva ili vo TS Saraj ili vo TS Skopje 3. Od izborot na krajniot jazel od ovaa vrska neposredno zavisi i na~inot na izvedba na priklu~okot na TS Saraj kon VN mre`a, kako i koordinacijata i redosledot na izvedbata na vrskite na ovie EE objekti na 110 kv mre`a.

7 P /8 TS Jugohrom TS \or~e Petrov (89.6+j21.5) ( ) 8/5 HEC Matka 2 (30+j17) 53/ /41 27/9 22/10 (15.0+j5.0) TS Saraj HEC Kozjak (80+j60) /28 (6.3+j1.3) TS Skopje P Σ = 25.81MW S G = ( j386.0) S = ( j586.0) L Slika 1. Priklu~ok na TS Saraj so otcep na ednosistemskiot del od DV TS Skopje 3 TS \or~e Petrov (varijanta 2-b) TS Jugohrom TS \or~e Petrov (89.6+j21.5) (45.7+j17.2) 23/12 HEC Matka /36 TS Saraj (30+j17) 42/19 24/8 32/15 (15.0+j5.0) HEC Kozjak (80+j60) /33 (6.3+j1.3) TS Skopje P Σ = MW S G = ( j387.2) S = ( j586.0) L Slika 2. Priklu~ok na TS Saraj so otcep na ednosistemskiot del od DV TS Skopje 3 TS \or~e Petrov i vlez na DV HEC Kozjak HEC Matka 2 vo TS Saraj (varijanta 5-b2)

8 P /8 TS Jugohrom TS \or~e Petrov (89.6+j21.5) (45.7+j17.2) 30/11 HEC Matka 2 (30+j17) 45/ /36 TS Saraj (15.0+j5.0) 28/16 11/6 HEC Kozjak (80+j60) /32 (6.3+j1.3) TS Skopje P Σ = MW S G = ( j386.8) S = ( j586.0) L Slika 3. Priklu~ok na TS Saraj so otcep na dvosistemskiot del od DV TS Skopje 3 TS Jugohrom i vlez na DV HEC Kozjak HEC Matka 2 vo TS Saraj (varijanta 4-a2) 5. LITERATURA [1] T. ^erepnalkovski, B. Matevski, R. Sokolova, E. Siljanovska, K. Naumoski, Elaborat za priklu~ok na HEC Kozjak, Slu`ba za planirawe na EE mre`i, JP ESM, dekemvri 2000 Skopje. [2] Slu`ba za planirawe na EE mre`i, Elaborat za priklu~ok na 110/35/10 kv TS Saraj, JP ESM, mart 2001 Skopje. [3] R. A~kovski, R. Taleski, A. Dimitrovski, D. Raji~i}, Studija za visokonaponskata mre`a vo podra~jeto na grad Skopje vo 2000, 2005, 2010 i 2020 godina, Institut za prenosni EE sistemi, ETF, juni 2000 Skopje. [4] R. A~kovski, R. Taleski, A. Dimitrovski, D. Raji~i}, Studija za visokonaponskata mre`a na Republika Makedonija vo 2002, 2010 i 2020 godina, Institut za prenosni EE sistemi, ETF, noemvri 2000 Skopje. [5] R. A~kovski, Prenosni i distributivni sistemi, U~ebnik, ETF, 1995 Skopje.