BANDARÍKIN. Bandaríkin stækka. Tölulegar upplýsingar. Í dag mynda 50 fylki Bandaríkin. The Land of the Free and the Home of the Brave

Size: px

Start display at page:

Download "BANDARÍKIN. Bandaríkin stækka. Tölulegar upplýsingar. Í dag mynda 50 fylki Bandaríkin. The Land of the Free and the Home of the Brave"

Cuthbert Hicks
5 years ago
Views:

BANDARÍKIN The Land of the Free and the Home of the Brave Hinar þrettán

Bandaríkin juku við sig landsvæði með ýmsum hætti: Landnámi sbr.

Alaska, Louisiana Inntöku nýrra fylkja sbr.

upplýsingar Bandaríkin eru 9,4 milljónir ferkílómetra.

1 BANDARÍKIN The Land of the Free and the Home of the Brave Hinar þrettán upprunalegu bresku nýlendur sem mynduðu Bandaríkin 1776 Bandaríkin stækka Bandaríkin juku við sig landsvæði með ýmsum hætti: Landnámi sbr. öll miðríkin. Hernaði sbr.nýja-mexíkó, Arizona Landakaupum sbr. Alaska, Louisiana Inntöku nýrra fylkja sbr. Texas,Utah,Kalifornía Í dag mynda 50 fylki Bandaríkin Tölulegar upplýsingar Bandaríkin eru 9,4 milljónir ferkílómetra. Þau eru 90 x stærri en Ísland. Bandaríkin eru fjórða stærsta ríki heims að flatarmáli. Íbúarnir eru 313 milljónir eða 1000 x fleiri en Íslendingar. 1

Fjallgarðar Appallachiafjöllin urðu til fyrir meira en 300

Þau hafa talsvert veðrast og orðið að lágum skógi vaxnum

Slétturnar miklu Á milli Klettafjalla og Appalachiafjalla liggja

2 Fjallgarðar Appallachiafjöllin urðu til fyrir meira en 300 milljónum ára. Þau hafa talsvert veðrast og orðið að lágum skógi vaxnum fjallgarði. Hæst ná þau 2000 metra hæð. Þau eru í austurhluta Bandaríkjanna. Á fjöllin í vesturhlutanum hefur áður verið minnst. Slétturnar miklu Á milli Klettafjalla og Appalachiafjalla liggja slétturnar miklu. Þær halda áfram til norðurs alveg til Kanada og N-Íshafsins. Engin fjöll hindra að kaldir heimskautavindar blási úr norðri yfir slétturnar og valdi köldum og hörðum vetrum. 2

Miklagljúfur Grand Canyon myndaðist á yfir 40 milljón árum.

Eitt af merkilegustu náttúrufyrirbrigðum N- Ameríku.

Þrumur og eldingar ásamt fellibyljum geta því myndast og valda

Fellibylasvæði Fljót Helstu fljótin eru Mississippi-með mörgum

3 Miklagljúfur Grand Canyon myndaðist á yfir 40 milljón árum. Colarado áin gróf sig niður sléttuna og myndaði gljúfrið. Eitt af merkilegustu náttúrufyrirbrigðum N- Ameríku. Fellibylasvæði Köldu vindarnir mæta heitum loftmassa sem kemur sunnan úr Mexíkóflóa. Hitamunurinn er því mikill og myndar öflug veðraskil. Þrumur og eldingar ásamt fellibyljum geta því myndast og valda mikilli eyðileggingu og manntjóni. Fellibylasvæði Fljót Helstu fljótin eru Mississippi-með mörgum stórum þverfljótum eins og Missouri og Ohio ánum. Aðrar áru eru t.d. Rio Grande sem er að finna á landamærum Bandaríkjanna og Mexíkó og Colorado áin sem rennur um Miklagljúfur. 3

Vötnin miklu Vötnin miklu Við kanadísku landamærin eru stöðuvötnin miklu: Lake

Loftslag Fyrir vestan Mississippi fer landslagið hækkandi og þurrara.

Loftslag Milt og þægilegt loftslag ríkir í Flórída og Kaliforníu.

Landbúnaður Bandaríkin eru mesta landbúnaðarland í heimi.

Landbúnaðurinn er mjög sérhæfður og afkastamikill.

4 Vötnin miklu Vötnin miklu Við kanadísku landamærin eru stöðuvötnin miklu: Lake Superior, Lake Huron, Lake Michigan, Lake Erie og Lake Ontario. Mestu ferskvatnsbirgðir í heimi. Á milli þeirra tveggja síðustu eru Niagrafossar (Niagra falls). Loftslag Fyrir vestan Mississippi fer landslagið hækkandi og þurrara. Of lítið rignir til þess að viðhalda skógi en ekki nógu lítið til þess að breyta landinu í eyðimörk. Steppur eru því ríkjandi, graslendi og ná frá Texas í suðri til Kanada í norði. Loftslag Milt og þægilegt loftslag ríkir í Flórída og Kaliforníu. Fylkin eru vinsælir ferðamannastaðir. Landbúnaður Bandaríkin eru mesta landbúnaðarland í heimi. Þó starfa aðeins 3% þjóðarinnar í landbúnaði. Landbúnaðurinn er mjög sérhæfður og afkastamikill. Hveiti, maís, soja, tóbak og baðmull er meðal stórvirkrar framleiðslu ásamt kvikfjárrækt. Stjórnarfar Bandaríkin eru sambandsríki með 50 fylkjum. Hvert fylki kýs sér þing og ríkisstjóra. Forseti Bandaríkjanna er kosinn og skipar hann ríkisstjórn. Þingið starfar í tveimur deildum: Fulltrúadeildin (Fer eftir íbúafjölda í fylki) Öldungadeildin (2 þingmenn frá hverju fylki) 4

Iðnaður Bandaríkin eru mesta iðnaðarland í heimi.

Borgirnar Boston, Chicago, St. Louis og Washington mynda hornin á þessu svæði.

Iðnaður II Hátækniiðnaður eins og tölvu-, fjarskipta-, -efna, -flugvéla o.

110) Sólbeltið liggur í boga frá Flórída til Kaliforníu.

Kísildalurinn (Silicon valley) Hollywood Fjármálastarfsemi Margir stærstu

5 Iðnaður Bandaríkin eru mesta iðnaðarland í heimi. Þungamiðja iðnaðarins er á norð-austur svæði landsins. Borgirnar Boston, Chicago, St. Louis og Washington mynda hornin á þessu svæði. Bandaríkin eru auðug af hráefnum svo sem olíu, gasi, járngrýti og kolum. Iðnaður II Hátækniiðnaður eins og tölvu-, fjarskipta-, -efna, -flugvéla o.fl hefur komið sér fyrir á sólbeltinu svo kallaða (sjá mynd í bók bls. 110) Sólbeltið liggur í boga frá Flórída til Kaliforníu. Frá Miami til San Francisco. Kísildalurinn (Silicon valley) Hollywood Fjármálastarfsemi Margir stærstu bankar heims eru bandarískir sbr. Bank of America, Morgan Stanley, City Group, Goldman Sachs o.fl. Wall Street á Manhattan í NY er mesta fjármálamiðstöð heimsins. New York Stock Exchange stærsta kauphöll í heimi (NYSE). 5

6 Alþjóðleg Bandarísk vörumerki Ferðamannaiðnaðurinn Bandaríkin eru mesta ferðamannaland í heimi. Tugir milljóna starfa við iðnaðinn. Ein aðalatvinnugreinin í mörgum fylkjum. Meðal vinsælla staða eru: Times Square í NY Disneyland í Kaliforníu Sea World í San Diego Metropolitan Museum of Art Skemmtanaiðnaðurinn Veltan í bandaríska kvikmyndaiðnaðinum er sú mesta í heimi. Vinsælustu kvikmyndirnar koma þaðan. Hollywood er miðstöð kvikmyndaiðn. Bandaríski sjónvarpsiðn. er líka stór. Leikarar eru stórstjörnur á heimsvísu. Vinsælustu tónlistarmenn heims koma frá Bandaríkjunum. Helstu borgir Washington er höfuðborg Bandaríkjanna. New York er stærsta borgin. Hún er í New York fylki. Aðrar mjög stórar borgir eru Los Angeles í Kaliforníu, Atlanta í Georgíu, Miami í Flórída og Chicago í Illinois, Seatle í Washingtonfylki, San Fransisco í Kaliforníu, Houston í Texas, Boston Massachusets. 6

The Big Apple New York, Stóra eplið er stærsta borg Bandaríkjanna.

Miðborg NY er á Manhattan sem er löng og mjó eyja í mynni

Los Angeles Borgin stofnuð af Spánverjum 1781.

menntunar, vísinda og lista. Helmingur íbúanna er spænskumælandi.

7 The Big Apple New York, Stóra eplið er stærsta borg Bandaríkjanna. Hét áður Nýja Amsterdam. Miðborg NY er á Manhattan sem er löng og mjó eyja í mynni Hudsonfljóts. Fjármálahverfið Wall St. er á Manhattan. Los Angeles Borgin stofnuð af Spánverjum Tilheyrði Mexíkó frá Fjölmennasta borg Kaliforníufylkis. Önnur stærsta borg Bandaríkjanna. Leiðandi á sviði alþjóðaviðskipta, skemmtanaiðnar, menningar, menntunar, vísinda og lista. Helmingur íbúanna er spænskumælandi. Atlanta Stærsta borg Georgíufylkis. Fjöldi stórfyrirtækja er með höfuðstöðvar í borginni sbr. Coka Cola, AT&T, UPS og Delta Airlines. Sumarólympíuleikarnir haldnir Milt og rakt loftslag. Vinsæl ferðamannaborg. 7

Miami Miami er stærsta borg Florida. Fjármála- viðskipta- og útflutningsmiðstöð. Tísku- og skemmtanaiðnaðurinn stór.

Þekkt fyrir gott og sólríkt veður. Mikil ferðamannaborg. Chicago Þriðja fjölmennasta borga Bandaríkjanna.

Mikill eldur eyðilagði 1/3 borgarinnar 1871. Glæponinn Al Capone starfaði í borginni. Heimaborg Chicago Bulls. Houston Stærsta borg Texas.

8 Miami Miami er stærsta borg Florida. Fjármála- viðskipta- og útflutningsmiðstöð. Tísku- og skemmtanaiðnaðurinn stór. Stofnuð af Spánverjum árið Mjög hátt hlutfall spænskumælandi íbúa. Höfuðstöðvar margra stórfyrirtækja. Þekkt fyrir gott og sólríkt veður. Mikil ferðamannaborg. Chicago Þriðja fjölmennasta borga Bandaríkjanna. Stendur við Vötnin miklu(the Great Lakes) Kölluð Windy City - Vindaborgin. Ein af 10 helstu fjármálamiðstöðvum heimsins. Mikill eldur eyðilagði 1/3 borgarinnar Glæponinn Al Capone starfaði í borginni. Heimaborg Chicago Bulls. Houston Stærsta borg Texas. Fjórða stærsta borg Bandaríkjanna. Skírð eftir Sam Houston fyrsta forseta lýðveldisins Texas. NASA er með stjórnstöð í borginni. Höfuðstöðvar margra stórfyrirtækja. Leiðandi í iðnaði og þjónustu einkum í orku, samgöngum og læknavísindum. 8

Seattle Nálægt landamærum Kanada. Stór hafnarborg. Mikilvægur hlekkur í viðskiptum við Asíu. Liggur að Kyrrahafinu.

San Francisco Ein vinsælasta ferðamannaborgin í heiminum. Nefnd eftir heilögum Francis af Assisi.

Þekkt fyrir frjálslyndi. Samkynhneigðir setja mjög svip sinn á mannlífið. Alcatraz fangelsið alræmda er á eyju fyrir utan borgina.

9 Seattle Nálægt landamærum Kanada. Stór hafnarborg. Mikilvægur hlekkur í viðskiptum við Asíu. Liggur að Kyrrahafinu. Er í Washingtonfylki. Þekkt fyrir blómlegt lista- og tónlistarlíf. Höfuðstöðvar Boeing eru í borginni. Mildir og vætusamir vetur. San Francisco Ein vinsælasta ferðamannaborgin í heiminum. Nefnd eftir heilögum Francis af Assisi. Helsta kennimerki borgarinnar er Golden Gate brúin. Blómstraði í gullæðinu á 19. öld. Lagðist í rúst í jarðskjálfta Þekkt fyrir frjálslyndi. Samkynhneigðir setja mjög svip sinn á mannlífið. Alcatraz fangelsið alræmda er á eyju fyrir utan borgina. Boston Höfuðborg Massachusetts. Stofnuð 1630 af heittrúarfólki frá Englandi. Gegndi mikilvægu hlutverki í frelsisbaráttu Bandaríkjanna. Gömul háskólaborg með marga góða skóla. Fallegar byggingar og rótgróin hverfi. 9

Washington, DC Stofnuð sem höfuðborg árið 1790. Tilheyrir svæði sem heitir formlega The Federal District of Columbia.

Þingið hefur aðsetur í borginni sem og forsetinn, hæstiréttur og aðrar mikilvægar stjórnsýslustofnanir.

Fylki Bandaríkjanna eru 50 Mörg hafa viðurnefni Alaska Land of the Midnight Sun Kalifornía The Golden State Florida Orange State Hawai

Svæði sem heyra undir Bandaríkinn Nokkur svæði í heiminum heyra undir Bandaríkin en hafa ekki stöðu fylkis.

10 Washington, DC Stofnuð sem höfuðborg árið Tilheyrir svæði sem heitir formlega The Federal District of Columbia. Skírð ú höfuðið á frelsishetjunni Georg Washington. Þingið hefur aðsetur í borginni sem og forsetinn, hæstiréttur og aðrar mikilvægar stjórnsýslustofnanir. Borgin heyrir undir þingið en er stjórnað af borgarstjóra og borgarstjórn. Fylki Bandaríkjanna eru 50 Mörg hafa viðurnefni Alaska Land of the Midnight Sun Kalifornía The Golden State Florida Orange State Hawai Pinapple State Illinois Prairy State Louisiana Pelican State Mississippi Magnolia State Texas Lone Star State Washington Evergreen State Svæði sem heyra undir Bandaríkinn Nokkur svæði í heiminum heyra undir Bandaríkin en hafa ekki stöðu fylkis. Puerto Rico Karabíska hafið Guam - Kyrrahafið Ameríska Samoa - Kyrrahafið Amerísku Jómfrúeyjar Karabíska hafið N-Maríannaeyjar - Kyrrhafið Puerto Rico Er stærst og fjölmennast þeirra svæða sem Bandaríkin ráða yfir. Komst undir þeirra yfirráð Íbúar eru 3.7 milljónir. Flestir eru spænskumælandi. Kjósa sér ríkisstjóra. Hafa vissa sjálfstjórn. Forseti Bandaríkjanna er þjóðhöfðingi landsins. 10

Lengsta fjallakeðja á Jörðinni!

AMERÍKA 1 Lengsta fjallakeðja á Jörðinni! Meðfram allri vesturströnd Ameríku liggja Cordillerafjöll. Í S-Ameríku eru þau kölluð: Andesfjöll Í N-Ameríku skiptast þau í: Klettafjöll (Rocky Mountains), Strandfjöll