INLEIDING. (1) Ook.. Malan bring sy Die van 'n die

Transcription

1 INLEIDING Tot datum het daar geen studie verskyn waarin gepoog is om lig op die jerusalemgangers val nie. Weliswaar is daar werke waarin na hierdie mense en hul opvauings verwys is. Sodanige verwysings was egter nooit uitgebreid of diepgaande nie. In De Worstelstrijd der Transvalers behandel F. Lion Cachet die Jerusalemgangers wyse van 'n voetnoot van agtien reels. (1) Ook.. Malan bring sy Die van 'n die aangeleentheid in twee bladsye yore en dan soos Cachet, net in 'n voetnoot. (2) C.S. Preller wy in Andries Pretorius ongeveer een bladsy aan hierdie onderwerp. (3) Van kerklike kant verwys A. Moorrees in Die Nederduitse Cereformeerde Kerk Suid-Afrika "/873 eweneens ongeveer bladsy hierdie mense. Hierbenewens het C. Gerdener in werk Oris Kerk die Transgariep Geskiedenis van die Ned. Ceref. Kerke in Natal, Vrystaat en Transvaalop drie verskillende plekke die aandag op die Jerusalemgangers gevestig, telkens in 'n halwe bladsy.(s) Ook C.D. Scholtz die soeklig enkele reels Jerusalemgangers val werk Die Ceskiedenis van die Nederduitse Hervormde of Gereformeerde van Suid-Afrika ' Van die kant van die Nederduitsch Hervormde Kerk het S.P. Engelbrecht in Geskiedenis van die Nederduitsch Hervormde Kerk van Afrika die Jerusalemgangers kortliks behandel, (7) asook ietwat meer in vyf in die Almanak van Nederduitsch Hervormde Afrika, B. Spoelstra, geskiedskrywer van die Gereformeerde behandel die Jerusalemgangers in drie bladsye in sy Die "Doppers" in Suid-Afrika (9) Wat gemeentegeskiedenisse betref, is die oes ook maar skraal So het die Ecufeesblad van die Neder. Ceref. Gcmcente die geskiedenis van die jerusalemgangers een bladsy saamgevat.(101 gegewens kom uit die baek van J. du Plessis oor Andrew Murray en die artikels van T.N. Hanekom oor hierdie beweging, waarby ons netnou sal stilstaan. H. Rex in Voorgeskiedenis en Ceskiedenis Nederduit.' ch Hervormde Gemeente Zeerust (Marico) verwys ook in die na die lerusalemgangers slegs in enkele bladsy. ix

2

3 van die land, daartoe meegewerk dat hierdie onderwerp nie die aandag van tydgenote ontvang het wat dit behoort te geniet het nie. Oit o.a. uit mededelings van lit BLihrmann in die verband Hy maak wel van die roeringe die Jerusalemgangers rondom die koms van besoekende predikante vanuit die Kaap, maar dit word dadelik oorskadu deur die belangrikheid van die ander aangeleenthede waarmee hy was. lintlik is ds. A. Murray die enigste persoon wat behoorlike aandag aan die Jerusalemgangersgeskenk het. Hy was immers die man wat hulle die beste geken het vanwee die verskillende wilt aan hul gebring Daarom dat hy die moeite doen met hu n disputasies verwikkeld te geraak. Hy deel dan ook aan sy vader heelwat mee van sy ondervindinge tussen die Jerusalemgangers. Hy ag dit ook van sodanige dat sy die Sinode dienaangaande die bring, soos blyk uit De Gereformeerde Kerkbode. (24) Dit is ongelukkig so dat behalwe die mededelings van Murray en sy reisgenoot, ds. J.H. ~eethring, daar nie veel eerstehandse kenn van lerusalemgangers oorgebly nie. Dat. de Kok in sy boekie Toen Thans{251 Empires the Velcf26) twee kort hoorstukke aan die Jerusalemgangers gewy het, moet in die lig van die karige beskikbare gegewens, as 'n. gelukkige omstandigheid beskou word. Afgesien hiervan het Chapman in reisbeskryvvings waardevolle bykomende feite na yore gebring, hoewel hom natuurlik meer toegele het op sy persoonlike ervarings met betrekking tot die jagveld. (27) Ook die reisiger Thomas Baines gee 'n waardevolle besonderhede oor die Jerusalerngangers. Die lees van drie artikels in Die Kerkbode van 1949, het as aanleiding en prikkel gedien tot die navorsing in verband met dielerusalemgangers hiermee aangebied word. In uitvan 26.Ianuarie het ds..v. Bu die verskynsel van die Jerusalemgangers op interessante wyse na vore gebring, onder die opskrif: "Die Klein Kaptein 'n Skets uit die Kerkgeskiedenis van Honderd Gelede."(29) Dit wye belangstelling meegebring, met gevolg.n. Hanekom in die uitgawes van 9 en 16 Maart '1949 die saak verder gevoer het, met as opskrif: "Die Jerusalemgangers". (30) Genoemde twee artikels is in 'n groat mate gebaseer op gegewens wat xi

4

5

6 1) F. lion Cachet: De Warsfelsfrijd der Transvalers aan het Volk van Nederland verhaald, ) Die Opkoms Repub/iek, 3) Andries pp ) Die NederdLlilSlr (;erefarmeerde 5uid-Afrika ) G.B.A. Gerdener: Ons Kerk In die Transgariep Ceskiedcnis van die Ned. Ceref. Kerke in Natal, Vrystaat en Transvaal, pp. 51, 59 en 61. 6) G.D. Scholtz: Die Ceskiedenis van die Nederduitse Hervarmde of Cereformeerde Kerk van Suid-Afrika , p ) 5 P Fngelbrecht: Ceskiedeni.~ van die Nederduifsch Hervormde Kerk Van Afrika, 65. 8) t ngclbrecht: "Die Jerusalemgangers", in van die Nederduitsch Herf(Nk van Afrika, pp ) Die "Doppers' Suid-Afrika pp ) S.J. Joubert: Eeufeesblad van die Neder. Ceref. Cemeente Zeerust, p ) H. Rex: Voorgeskiedenis en Ceskiedenis Nederduitsch Hervarmde Cemeen/e Zeerust (Marico), p ) J.H. Martinson (red.): Eeufeesbrosjure van die Ned. Ceref. Cemeente Waterberg 13) e.a. (reds.): tcurcesgedenkalbum ivdterberg S9. Cerefarmeerde die 14) Die Nederduilsch l1ervarmde,pr/lp, nlp W~terberg S, ) Nylstroomse Stadsraad: Nylstroom , p ) Die Transvaler, Vir ander kaerantartikels sien P.L Raper: Brannegids vir Taponimie en Tapalagie, Naamkundereeks nr. 5, p ) D.F. Kokot: "Nylstroam", in D.J. Potgieter (ed.l: Standard Encyclopaedia for South VIII, p ) Roscnlhal: Encyclopaedia Southern Africa. Edition), p. 19) Plessis: 'n Ondersoek die Oarspmng Berekenis van Su!d Atrikaanse riviername 'n Historips-taalkundige ) T.V. Bulpin: Storm over the Transvaal, p ) L Green: In the Land of Afternoon, p ) J.J. Snyman: "Die Jerusalemgangers" in Kwartaalblad van die Po/chefs/roomse Onderwyserskallege, E-N-A-N, jaargang 3, no. 1, pp ) B36, H,T BOhrmann, mededeling, ongedateerd (Buhrmannversameling, Verslae, p. 12 (l.s.a,). 24) Gcrdormeerde Kerkhodc,1850, pp. 85 pp. 61 e.v. 25) Hollander (K.J. de foen en Than>, 26) K.!. de Kok: Empires Veld, pp ) J. Chapman: Travels in the interior of South Africa Hunting and Trading Journeys. From Natal to Walvis Bay & Visits to Lake Ngami & Victoria Falls I, p. 29 e.v. 28) l. Baines: The Cold Regions of SQuth Eastern Africa, facsimile reproduction of the 1877 edition, pp , ) flurger: "Die Klein 'n Skets uit Honderd, in Die , pp. 30) Ilallekam: "Die Jerusalerngangers" in Die /{p"'r'ar'p , pp. Die , pp. 31) J. du Plessis: Het Leven van Andrew Murray, pp. 108, ) J.D. Nelson: Die Jerusalemgangers, klasskripsie, 1963, Stellenbosch. 33) l/s.s.e, 211: Criminal Record Books, Somerset East, , (K.S.A.). 34) G.H tot G.H. 10/3, letters received from British resident, Bloemfantein, ik.s.a.). 35) p.80. xiv