Niko Rapi:... Ky nivel të mos cënohet, madje, të rritet progresivisht

Transcription

1 E përjavshme Informative (Nr. 472) Mars 2010 Çmimi 20 Lekë D R E J T E S I Intervistë Niko Rapi:... Ky nivel të mos cënohet, madje, të rritet progresivisht Lexoni në faqen 3 Pippa Cookson: Zgjodha Shqipërinë, sepse kam dashur të mësoj shqip Lexoni në faqen 9 Dielli ynë, toka dhe hëna Poeti Intervista Krenaria ime: nëse qytetarët dhe gjithë komuniteti do të ndihen mirë me mua -me deputetin e PD për Pogradecin zotin Fatbardh Kadilli- Lexoni në faqen 5 Personazh Meri Lalaj: "Qytetare Nderi" e Pogradecit Në këtë 7 Mars kam tre gëzime, kam edhe 8-ën, por më i madhi në jetën time, ky vlerësim që m u bë, duke marrë në konsideratë kontributet e femrave të këtij qyteti. Lexoni në faqen 6 Kur krijojnë fëmijët... Si botuese kam kënaqësinë ta sjell Ergisin, për herë të parë në Shqipëri, në Pogradecin e Lasgushit, në faqet e Nositit. Besoj që moshatarët e Ergisit do t i lexojnë poezitë e tij plot ndjenjë, siç është ajo me titull: Perëndimin mbi liqen, apo poezitë e tjera ku ai luan bukur me fjalën, me fantazinë dhe frymëzimin e moshës, me një sens humori e realizmi fëminor. Suksese Ergis! Lexoni në faqen 11

2 2 Aktualitet Mars 2010 O P I N I O N Nga Dhimitër Gegprifti Ka kaluar jo pak kohë, kur në politikën shqiptare u rishfaq bojkoti nga forcat e majta të udhëhequra nga PS, si një mjet demokratik për të kundërshtuar rezultatet e zgjedhjeve të 28 qershorit Me këto forca u bashkuan edhe parti të djathta me të njëjtin argument, duke kaluar edhe në protesta masive. E majta hodhi në publik tezën se bojkoti ynë nuk është i tillë, por krijon një marrëdhënie të re me Parlamentin: marrëdhënie të kushtëzuar: hyjmë në parlament me kusht hetimin e zgjedhjeve që duhet të fillojë nga Hapja e Kutive dhe bashkë me to edhe materiale zgjedhore, pasi sipas tyre në to fshihet e vërteta e këtyre zgjedhjeve. Mazhoranca e kundërshtoi prerazi dhe rreptësisht me motivimin se nuk preken vendimet e gjykatave të një shteti ligjor, kutitë nuk hapen. Ajo shkonte edhe më tej, duke e mbështetur argumentin e saj me mbështetjen ndërkombetare, që sipas tyre i çertifikoi këto zgjedhje dhe i vlerësoi më të mirat e këtyre viteve. Kjo shërbeu si një kostante deri tani vonë dhe për çudi pësoi një metamorfozë:asambleja Parlamentare e Këshillit të Europës kërkon Hetim Parlamentar të këtyre zgjedhjeve, kur deri dje kërkonte vetëm kthimin e opozitës në parlament dhe atje të bëhej beteja, më vonë dialogun politik, të gjendet gjuha, zgjidhje politike, kompromise etje. Këtë e deklaroi edhe mazhoranca në fillimet e bojkotit, por me kusht:kutitë të mbeten tabu. Edhe raportet e OSCE, ODHIR-it ishin jo konçize lënë shumë për të diskutuar: e drejta është me njërën palë dhe s mund të jetë me të dyja, po ashtu edhe gabimi. Kemi ardhur më 13 shkurt Opozita nuk ka hyrë në Parlament. Kryeministri deklaron nga Italia se do të jap ndihmesë për zgjidhje. Europa ka pranuar krizën politike në Shqipëri, i kërkon presidentit të luaj rolin e moderatorit në këtë proces vendimtar, duke thirrur palët në tryezë me shpresën e zgjidhjes. Ndryshe më 22 shkurt Tryeza: Akuzat për grabitje apo Hetimin parlamentar... reporterët e KE do të vijnë këtu dhe do ta diskutojnë ata zgjidhjen. Si? E dinë ata! Por kriza shqiptare përçau këto ditë edhe KE, sipas forcave politike. Dilema: Të hapen apo të mos hapen kutitë në Shqipëri?!...Edhe rezoluta e KE nuk përfshin objektin e hetimit. Ajo mbase le të nënkuptohet ose ruhet se mos merret si një mbështje për njërën ose tjetrën palë dhe pret që këtë ta vendosin palët vetë me dialog në tryezën ovale të presidentit. Nga kjo tryezë pret Europa, pret Shqipëria, presin forcat politike, pret eardhmja e vendit. Tryeza do të tregojë rolin e kryetarit të shtetit, rolin e garantit të Kushtetutës, justifikimin e rolit para ndërkombëtarëve. Por nuk duhet harruar edhe pjekuria dhe aftësia e Foto nga Ardian Fezollari Albania Pogradec- Galeria e Arteve në Qendrën Kulturore Lasgush Poradeci, u mbush me vizitorë të shumtë për të parë dhe shijuar nga afër fotografinë artistike të konkursit ndërkombëtar të titulluar FOKUS - international Competition Ky aktivitet i organizuar në bashkëpunim me BernArt, studio Fier, shoqata Antik në ambjentet e galerisë më 20 shkurt 2010, ishte nën kujdesin e deputetit të rrethit të Pogradecit, zotit Fatbardh Kadilli. Konkursi FOKUS politikës dhe politikanëve shqipatarë për zgjidhjen e krizave. Jeta ka treguar se kanë dhënë prova pozitive, por jasht institucioneve. Trembëdhjet shkurti 2010 shtron dilemën: Do të mbaj mazhoranca mbi vete akuzën e grabitjes së votave, iligjimitetin e institucioneve, duke mos i hapur kutitë apo do të pranoj hetim parlamentar pa këtë objekt, duke kaluar në stade të reja të politikës, të zgjedhje dhe zgjidhjeve të tjera...?! Pa dyshim çdo qytetari dhe politikani i lindin pyetjet; Pse priti deri tani Europa? Po presidenti? Ai shprehu gatishmërinë, por priste që ta kërkonin forcat politike, ta kërkonte Europa. Dhe njëherësh të lind gjykimi se këto dy forca politike, liderët e tyre po hyn në gjysmën e dekadës së themelimit të tij dhe ofron një mundësi reale të shkëmbimit kulturor ndërkombëtar...po krijon një hapësirë, ku fotografia artistike të mos mbetet si një iluzion, por një mundësi e shprehjes së lirë dhe artistike. Pasuri imazhesh dhe teknikash, individualitetesh, kombesh dhe rrethanash të ndryshme kulturash janë mbledhur në këtë ekspozitë, duke zhvilluar një dialog intensiv. Në të ndjejmë se jetojmë si realitetin tonë, ashtu dhe atë jasht nesh, por që nuk është tashmë i huaj si dikur, në këto 63 fotografi në format standart. Gjatë vitit 2009 morën pjesë rreth 300 fotograf nga 15 shtet. Ndjehemi mirë që edhe fotografi ynë i pasionuar Ardian Fezollari merr pjesë në këtë eveniment artistik si për të treguar që tradita e pasur e këtij qyteti në këtë fushë vazhdon. Ne kemi dhe një Krenaria e Qytetit fotografin Niko nuk e shprehin, por duhet marrë si përfundim logjik nga veprimet praktike të tyre, se Shqipëria është pronë e tyre dhe se fati i këtij vendi dhe i këtij populli qënka në dorën e tyre. Nuk është dhe nuk ka për të qenë kështu. Asnjëri nuk pranon humbjen, ekziston një mefistofelizëm në këto dy forca politike. Mos ka ardhur koha apo po piqen kushtet për një forcë të re, që e dikton koha. Një ide e tillë është hedhur kohë më parë në skakierën e politikës shqiptare. Dita e 13-të e shkurtit 2010 shpresuam të jetë dita e zgjidhjes sa më racionale, me kosto zero për politikën, Shqipërinë dhe shqiptarët, një garanci për pjekuri dhe maturi e politikës për synimet tona madhore Europiane. Ekspozitë e fotografisë artistike në Pogradec Tona, por edhe i madhi Misto Cici, që pas vdekjes fizike, meriton të respektohet- nënvizoi ndër të tjera në fjalën e hapjes piktori Anastas Kostandini(Taso). Gjatë vitit 2009 në këtë konkurs morën pjesë rreth 300 fotograf nga shtete të ndryshme: nga Shqipëria, Kosova, Maqedonia, deri në Bangladesh, Indi e Indonezi, duke sjellë vlera, tha në fjalën përshëndetëse kuratori Osman Demiri. Kësaj radhe dhe herë të tjera do të komunikojmë me mesazhet e shpirtit dhe të artit dhe jo të politikës, tha në fjalën e tij falënderuese deputeti Kadilli. Të pranishmit vizituan ekspozitën, shkëmbyen mendime, lanë përshtypjet dhe dhanë intervistat e çastit. Ativiteti u mbyll me një kokteil dhe duke uruar njëri tjetrin.

3 10-20 Mars 2010 Drejtësi 3 ANALIZA Korçë -Në një nga ambjentet e hotel Grand të këtij qyteti Këshilli i Lartë i Drejtësisë organizoi analizën vjetore për vitin 2009 për Gjykatat e Rretheve Gjyqësore Pogradec, Korçë dhe të Gjykatës së Apelit të këtij qarku. Për zhvillimin e kësaj analize ishin të pranishëm trupat gjyqësore të gjykatave respektive si dhe prania e mediave lokale dhe qendrore të shkruara dhe vizive. Analiza të tilla janë zhvilluar deri tani edhe në qytetet e Durrësit, Fierit, Kavajës, Elbasanit. Materialin përmbledhës vjetor për problematikat e kësaj analize e referoi zoti Kreshnik Spahiu, zëvendëskryetar i KLD. Gjykatat e këtij qarku u vlerësuan si shumë të rëndësishme në aktivitetin e tyre, duke e parë punën e tyre gjithvjetore nëpërmjet statistikave dhe politikave penale, nëpërmjet metodës krahasuese. Elementë të kësaj analize ishin edhe shkaqet e cënimeve të vendimeve nga Gjykata e Lartë, duke mos harruar transparencën, gjykimet dhe vendimet me dy standarte për të njëjtën çështje, janë dobësi të gjykatave. Zoti Spahiu në vazhdim nënvizoi se konsultimi juridik sjell vetëm të mira. Vlerësimi i punës së gjykatave do të bëhet mbi bazën e disa parametrave që janë: ngarkesa, diversiteti, analiza e komponentve, ku përfshihet dinamika, larmia, cilësia. Këto tre institucione janë edhe objekt i kontrollit të Inspektoriatit të Lartë të Drejtësisë, i cili do të studiojë për promovimin apo ka vend për masa disiplinore. Gjykata e Pogradecit për vitin 2009 ngarkesa për gjyqtar 297, ndërsa Korça 311. Gjykata e Korçes ka ndarje sipas çështjeve Penale dhe Civile, Pogradeci nuk ka një gjë të tillë. Shpejtësia e gjykimit në Pogradec brenda 6- mujorit, në Korçë edhe më shpejtë. Pogradeci ka ende dosje të pezulluara të viteve Cilësia e gjykimit ka qënë e mirë, 65 % e vendimeve janë lënë në fuqi, ndërsa Korça 87 % e çështjeve penale dhe 84 % civile. Sistemi i shortit nuk ka dhënë rezultate të mira. Gjykata e Rrethit Gjyqësor-Pogradec Niko Rapi:... Ky nivel të mos cënohet, madje, të rritet progresivisht Bashkëpunimi shumë i mirë midis Ministrisë së Drejtësisë, KLD dhe gjykatave u nënvizua si vlerë pozitive, por u nënvizua se buxhetet për këto institucione janë zvogëluar nga %, kur ka nevoja pr infrastrukturë, për sigurinë e gjyqtarëve. Në këtë analizë Gjykata e Rrethit Gjyqësor Pogrdec me kryetar zotin Niko Rapi erdhi me një analizë të detajuar me synime dhe angazhime të qarta. Shifrat dhe tabelat për vitin 2009 janë krahasuar me vitin Po përmendim disa nga ato: Ankimime vjetore viti 2009 ka 158 nga të cilat 89 civile themeli + 5 civile të veçanta + 2 urdhëra mbrojtje + 5 kundër vendimeve të ndërmjetme. Ka pasur 57 penale nga të cilat: (35 penale themeli +13 penale të veçanta + 9 masa sigurimi). Janë lënë në fuqi 64 ose 40.5 %, cënim ndryshim i plotë 14 ose 8.8 %, të pashqyrtuara 75 ose 47 % dhe çështjeve civile të ankimuara 101. Gjatë analizës zoti Rapi ka evidentuar shkaqe dhe arsye të rezultateve të punës gjatë vitit Ndër to do të nënvizojmë mbledhjet javore të kësaj gjykate që duket se kanë qenë produktive. Në to janë diskutuar çështjet e kthyera për rigjykim, janë diskutuar vendime me interes të përgjithshëm të Gjykatës Kushtetuese, Gjykatës së Lartë, akte të KLD, Ministrisë së Drejtësisë dhe akte të brëndëshme që kanë si synim rregullimin e aspekteve proceduriale, administrative të kësaj gjykate. Të rëndësishme kanë qënë konsultat me institucionet, si Drejtoria Rajonale e Sigurimeve Shoqërore Korçë, Institucioni i Paraburgimit, Organet e Qeverisjes Vendore, Komisariati i Policisë, ZVRPP. Gjatë këtij viti përmendim përfundimin e sistemit të vlerësimit të gjyqtarëve, planin për identifikimin dhe asgjësimin e dosjeve deri më 1984 në bazë të ligjit nr.2583/12, datë të Ministrisë së Drejtësisë. Janë përfunduar gjithësej 2078 çështje nga të cilat 1814 civile dhe 264 penale me 7 gjyqtarë. Drejtime të tjera të punës së këtij institucioni kanë qenë transparenca, objektiviteti, përmirësimi i punës në aspektin administrativ, marrëdhëniet e Në vlerësimin tim personeli i gjykatës dhe ai administrativ kanë qënë pozitive, duke iu referuar disa aspekteve si atyre sasiore dhe atyre cilësore, atyre kohore dhe për ofrimin e shërbimeve gjyqësore në shërbim të publikut kënaqshme midis institucionit të Gjykatës, Prokurorisë dhe Komisariatit. Midis synime të tjera kjo gjykatë ka rikonstruksionin e ishshtëpisë së Oficerave për nevojat e gjykatës. Këto janë disa nga argumentat që kryetari i kësaj gjykate zoti Niko Rapi arrin në përfundimin se: Në vlerësimin tim personeli i gjykatës dhe ai administrativ kanë qënë pozitive, duke iu referuar disa aspekteve si atyre sasiore dhe atyre cilësore, atyre kohore dhe për ofrimin e shërbimeve gjyqësore në shërbim të publikut. Nuk mund të lë pa përmendur në këtë anlizë faktin, që pavarësisht përmirësimit të dukshëm në performancën e trupës gjyqësore (për respektimin e solemnitetit në gjykim, të orareve të gjykimit, të dorëzimit të dosjeve brenda afateve të përcaktuara e të tjera aspekte si këto) apo të administratës gjyqësore (në drejtim të ofrimit të shërbimeve dhe efikasitetit në veprime) gjithsesi është i nevojshme më tepër përkushtim si dhe detyrim që ky nivel të mos cënohet, madje, të rritet progresivisht.

4 4 Aktualitet Mars 2010 PUSHTETI VENDOR Mblidhet Këshilli Bashkiak i Pogradecit Me një rend dite të ngjeshur, me jo pak çështje, u mblodh dhe zhvilloi punimet Këshilli Bashkiak i këtij qyteti më Edhe kësaj radhe problematika, që do të diskutohej dhe miratohej përbëhej nga 11 projektvendime, që përfshinin çështje, si: miratim ndihme ekonomike dhjetor 2009, janar 2010 dhe shtesë shkurt 2010, struktura e Bashkisë, institucioneve dhe ndërmarrjeve. Ndryshimet në VKB nr.41, datë , miratimin e buxhetit faktik 2009, kur është miratuar buxheti 2010 dhe disa shtesa në këtë buxhet. Miratimi përfundimtar i listës për ata, që kanë aplikuar për strehim, kerkesa për vazhdim procedure për privatizim banese, nxierrje jashtpërdorimi i materialeve. Edhe dy projektvendime: Për krijimin e Këshillit Artistik dhe Për shpallje Qytetar Nderi, që ky i fundit, sipas praktikës së deritanishme diskutohet vetëm me këshilltarët, pa prani të tjerë dhe media. Gjatë zhvillimit të mbledhjes, diskutimet e këshilltarëve bën vërejtje lidhur me ndihmën ekonomike të muajit janar 2010, e SHOQERI CIVILE cila është shpërndarë pa miratimin e këshillit, duke e vlerësuar si shkelje ligjore. Për këtë problem, për shtim dhe rialokim buxheti për këshillin artistik, për marrje kredie nga bankat si dhe për trajnimin e këshilltarëve dha shpjegime të detajuara dhe bindëse kryetari i bashkisë zoti Artan Shkëmbi. Gjatë diskutimit për Këshillin Artistik këshilltari Vangjo Gusho bëri vërejtje përsa i takonte formës së paraqitjes së materialit, por edhe cilësisë së anëtarëve të paraqitur: mungojnë sivitë e tyre, për të krijuar bindjen se ata vërtet do të jenë nxitës të cilësisë, ata duhet të jenë me të vërtet autoritete të fushës dhe ata nuk duhen të kenë konflikt interesi. Edhe për strukturën e Bashkisë, institucioneve dhe ndërmarrjeve në vartësi të Bashkisë u diskutua nëse është detyrim ligjor vjetor apo kërkesë dokumentare e degës së Thesarit për të cilën diskutoi zoti Syrja Palla. Edhe këto u morën në konsideratë dhe u miratuan pa probleme. Këshilli vazhdoi me dyer të mbyllura diskutimin Për shpallje Qytetar Nderi zonjën Meri Lalaj. Takim për bashkëpunim Bashki-biznes Pogradec- Në bashkëpunim me shoqatën e Biznesit të Vogël në shkallë qarku me qendër në Korçë, një përfaqësi nga biznesi pogradecar e kryesuar nga kryetari i shoqatës së qarkut zoti Albert Nasto më 5 shkurt 2010 organizuan një takim pune me kryetarin e Bashkisë të këtij qyteti zotin Artan Shkëmbi. Axhenda e diskutimeve në këtë takim përmbante probleme që lidhen me luftën kundër informalitetit, krijimi i kushteve konkrete për një informacion të hapur dhe korrekt për qytetarët për çdo biznes, për aktivitetin e tyre brenda rregullave dhe ligjeve në fuqi. I njëjti problem edhe për informalitetin në transportin urban. Takimi dhe bashkëpunimi me Pushtetin Vendor u motivua nga fakti se në qytetin e Pogradecit, sipas informacionit të kësaj shoqate zhvillojnë aktivitete biznesi mbi biznese të vogla që me punën e tyre u vijnë në ndihmë qytetarëve. Në këtë takim u diskutua gjatë për luftën kundër informalitetit, duke kërkuars që i gjithë biznesi të funksionojë në bazë të ligjeve në fuqi. U suall si fakt: se ka biznese që paguajnë taksat dhe tatimet, por ka të tjerë që nuk paguajnë, duke e justifikuar me mungesën e xhiros. Për këtë u kërkua që çdo biznes të jetë i paisur me një pullë fiskale, ku të jenë shënuar sigla e shoqatës dhe e bashkisë dhe kjo të jetë e afishuar në çdo biznes. Një masë e tillë u vlerësua efektive. Një problem tjetër që meritoj vëmendje ishte ai i Tregut të Shumicës, që diskutohet si i pandershëm, për të vetmen arsye, se sot në qytet ka mjaft dyqane, të cilët konkurrohen padrejtësisht nga ai. Tregu në fjalë paguan vetëm një taksë mujore dhe asgjë tjetër. U kërkua që dhe ai të funksionojë si gjithë bizneset e tjera të qytetit. Në transportin urban u diskutua problemi se ka shumë furgonë të palicensuar, të cilët padrejtësisht konkurrojnë të licesuarit. I njëti problem edhe me taksitë. Për këtë u ra dakord të organizohet një takim me Inspektoriatin e Kontrollit Rrugor, i cili të disiplinojë vendqëndrimet e mjeteve të licensuara. Për Zyrën e Informacionit u diskutua të shihet mundësia e lidhjes së saj me internetin, ku çdo qytetar që kërkon informacin për X bizneset, ta marri në moment. Kryetari i Shoqatës së qarkut Biznesit të Vogël me qendër në Korçë, zoti Nasto falënderoi kryetarin e Bashkisë zotin Artan Shkëmbi për gatishmërinë, vlerësimin dhe bashkëpunimin në të ardhmen midis tyre. Bashkëpunim, i cili do t i shërbejë zgjerimit të mëtejshëm të kësaj shoqate dhe gjithë biznesit pogradecar për daljen nga informaliteti i panevojshëm. Lavdërim Miminllari

5 10-20 Mars 2010 Intervista 5 Në këto ditë fundshkurti intervistuam zotin Kadilli, me synimin për të realizuar një profil sa më të plotë të personalitetit të tij, por edhe në raport me elektoratin, për ta prezantuar atë në publik për ndjenjën dhe vlerësimin, që i bën ai mandatit të parë si Deputet. Zoti Deputet! Ju falënderojmë për kohën që vutë në shërbimin tonë dhe njëherë urime për funksionin e Deputetit në të mirë të elektoratit pogradecar! -Cili është Fatbardh Kadilli, momente nga jeta, formimi kulturor e profesional Kam lindur në Tiranë. Prindërit e mi: babai është nga Starova, kurse mamaja nga Pojani i Korçës. Gjithë formimi im është influencuar nga kjo trevë e Shqipërisë. Ai ka kaluar në pista të ndryshme. Shkollën e Mesme e kam mbaruar për ndërtim. Dukej se do të bëhesha inxhinier, por biografia nuk më lejonte. Gjatë viteve 80 kreva shërbimin ushtarak në Sazan, Vlorë. Pasion kam pasur letërsinë dhe regjizurën, por barierat politike ma bënin të pamundur. Me ndryshimet Demokratike, studiova për Gjuhë dhe Letërsi shqipe. Studimet pasuniversitare në fushën e sociologjisë. Kam filluar karierën në administratë në mesin e viteve 90 dhe më pas kam punuar në disa organizata ndërkombëtare: UNICEF dhe USAID, gjithmonë i angazhuar në Shoqërinë Civile. Në periudhën kam drejtuar Koalicionin Shqiptar të Shoqërisë Civile kundër Korrupsionit. Në vitin 2004 kemi organizuar maratonën antikorrupsion, ku bënte pjesë edhe Pogradeci. Intimitet: Jam i martuar dhe kam Krenaria ime: nëse qytetarët dhe gjithë komuniteti do të ndihen mirë me mua një djalë Danielin. Bashkëshortia dhe djali jetojnë në Gambia. Një vend i vogël në Afrikën Perëndimore, pasi Etleva punon në OKB (Agjensia për Mbrojtjen e Fëmijëve (UNICEFI). -Kur kini hyrë në politikë, cilat janë motivet, si ndihi dhe si e vlerësoni mandatin e Depuetit Angazhimi im në politik fillon me Komitetin e Orientimit të Poltikave, KOP-i, një moment i rëndësishëm në politikën shqiptare, pasi politika për herë të parë në Shqipëri pranoi se shumë vlera të saj ishin prodhuar jasht saj. Për katër vite kam qënë këshilltar i Kryeministrit për politikat Antikorrupsion. Kjo për mua ishte një rritje graduale drejtë një pozicionimi më të rëndësishëm, ku nuk përfaqëson vetëm bindjet individuale, por vullnetin, mbështetjen dhe besimin e qytetarëve. Ky është një ndryshim i rëndësishëm që më bën të jem i vendosur ta interpretoj brenda vlerave të mia individuale, duke e justifikuar me aksionin tim politik dhe interesat e gjithë komunitetit, që përfaqësoj. -Cilat kini objektiva madhore në këtë mandat të parë? Objektivat e shpallura gjatë fushatës do të jenë një nga aspektet, nga të cilat do të matet suksesi i mandatit, që më është besuar nga qytetarët. Këto mbeten të varura nga zhvillimet politike. Objektivi i veçantë personal është: vendosja dhe mbajtja e një raporti të ngushtë besimi me të gjithë komunitetin e zonës. Krenaria ime e vërtetë do të jetë nëse në fund të këtij mandati qytetarët dhe i gjithë komuniteti do të ndihen mirë me mua si prfaqësues dhe do të kenë besim të shtuar. -A ka Deputeti Kadilli një platformë konkrete dhe cila është përmbajtja e saj Rëndësi parësore ka infrastruktura, sidomos rrugët, ku vendin kryesor e zë projekti i rrugës së Mokrës (Qaf-Plloçë - Qukës), shëtitorja Lin-Tushemisht. Këto dy projekte do të jenë ato që do të lehtësojnë të gjitha punët e mira që shteti apo vetë njerëzit do të bëjnë në këtë trevë. Sa i takon aspektit personal, jam angazhuar në nismën e projekteve të vogla, që synojnë përmirësimin e jetës shoqërore, kulturore të komunitetit. Më shumë sesa para këto projekte kërkojnë dëshira dhe përkushtim. -Në cilën zonë e ushtroni mandatin e Deputetit, si e kini orientimin nga forca politike, që përfaqësoni -me deputetin e PD për Pogradecin zotin Fatbardh Kadilli- Pavarësisht se sistemi i ri elektoral krijon mandate përfaqësuese në bazë qarku, për lehtësi të organizimit të veprimtarisë politike, por njëherësh për të ruajtur identitetin përfaqësues të komunitetit është bërë një ndarje territoriale. Aktiviteti im si deputet shtrihet në të gjithë rrethin e Pogradecit. Duke patur katër gjyshërit nga kjo trevë: Velçan, Starovë, Pojan dhe Baban, mund të isha fare mirë përfaqësues i secilës prej tyre, por Pogradeci është vlerësuar më tërheqës me bukurinë natyrore dhe njerëzit e tij dhe për mua përbën një sfidë më të prekshme. -A kini takuar komunitete të ndryshme në këtë rajon? Çfarë kini konstatuar? Kam qënë në kontakt të përhershëm, jo vetëm me struktura të forcës sime politike, por në radhë të parë me çdo qytetar, që ka dashur të punojë me mua. Kam qënë në kontakt me drejtuesit e komunave, pavarësisht përkatsive politike, dhe së bashk me ta kam trokitur në të gjitha dyert për të siguruar mbështetje për projektet e tyre me fonde nga Qeveria, por edhe nga donatorë të huaj. Cilat do të jenë disa nga investimet kapitale, që do të mbajnë firmën Tuaj? Investimet madhore apo të vogla mbajnë firmën e Qeverisjes Qendrore dhe Qeverisjes Vendore. Përkushtimi im si Deputet ka qënë dhe është nxitja e projekteve, lobimi për mbështetjen e tyre dhe realizimin përfndimtar dhe nuk bën dallim, i madh apo i vogël. Të tillë kemi: shkollën e Starovës, rrugën e Osnatit, Ujësjellësin në Bishnicë, degëzimin e rrugës së Linit drejtë mozaikut. Do të ndihem i lumtur dhe për çdo projekt të vogël, që ndikon në infrastrukturën shpirtërore të komunitetit. vijon në faqen 6

6 6 Intervista Krenaria ime: nëse qytetarët dhe gjithë komuniteti do të ndihen mirë me mua vijon nga faqja 5 -Marrëdhëniet Tuaja me Qeverisjen Vendore, si punoni me to? Më shumë kontakte kam me kryetarët e komunave pa dallime politike, por më shumë do të donim me qytetin e Pogradecit... -Si do ta vlerësonit periudhën postzgjedhore, qershor 2008 deri tani, Pozitë-Opozitë? E kam përjetuar me shqetësim mungesën e opozitës në Parlament. Kjo jo për hipokrizi, që të ngjaj bukur, por realisht. Debatet dhe opinionet e opozitës ndikojnë në cilësinë e qeverisjes. Keqardhje kam ndjerë dhe për faktin se në momentin e përmirësimit të niveleve të Demokracisë në zgjedhjet e fundit ishin një provë e këtij përmirësimi. Krijohet një anormalitet, një mosfunksionim artificial. Mendoj që gjithmonë ka rrugëzgjidhje, mjafton të ketë dëshira për gjetjen e tyre. Në gjykimin tim mazhoranca ka treguar gatishmëri dhe bujari në propozimet e veta. Shpresojmë që dialogu të çojë në zgjidhjen e këtij problemi, megjithëse kam dëshmi të forta se zoti Rama nuk e ka nisur këtë përballje dhe nuk është ulur në këtë tryezë për arritjen e diçkaje parimore. Kërkesa për transparencë, duke mosrespektuar institucionet e një shteti demokratik është njësoj si të nisesh të vësh vetulla dhe të nxierrësh sytë. Nuk mund të forcojmë besimin në institucionet e zgjedhura me shkatërrimin e besimit në Kushtetutën e vendit, në Pushtetin Gjyqësor dhe Parlament. Jam i gatshëm të mbështes çdo marrëveshje, që nuk cënon arsyet madhore për të cilat ne, si mazhorancë po luftojmë për mbrojtjen e institucioneve të pavarura e demokratike. -Sa dhe si janë bërë çështje dite shqetësimet e zonës apo rajonit në Legjislativ apo Qeveri? Kam qënë në komunikim të përhershëm me Kryeministrin Berisha, me Ministra për të gjitha problematikat e këtij komuniteti. -Në kushtet e reja ( pa makina, Mars 2010 pa zyra, pa sekretar) si i mbani dhe do t i mbani lidhjet me komunitetin? Unë jam prezent çdo fund jave në qytet dhe në fshatra të rrethit. Për komunikimin nuk ka qënë mungesa e një zyre, por nuk besoj se është cënuar sadopak intesiteti i komunikimit me elektoratin. Nuk është zyra dhe makina, por dëshira dhe serioziteti. Telefoni im ka qënë dhe mbetet gjithmonë i hapur për këdo e për çdo gjë. -Çfarë probleme për zgjidhje kini tani dhe në perspektivë? Sigurimi i financimeve të mëdha apo të vogla është shqetësimi dhe gëzimi i punës sime të përditëshme, pa harruar përpjekjet për të mobilizuar më shumë njerëz sesa para për pasurimin e jetës shpirtërore dhe shoqërore të të të githë komunitetit të rrethit dhe të qytetit të Pogradecit Ju faleminderit! Dhimitër Gegprifti Meri Lalaj: "Qytetare Nderi" e Pogradecit Këshilli Bashkiak i qytetit të Pogradecit me vendimin nr 13, datë , me propozim të kryetarit të Bashkisë zotit Artan Shkëmbi, mbështetur në ligjin nr. 8652, datë Për Organizimin dhe Funksionimin e Qeverisjes Vendore vendosi Të shpallë Qytetare Nderi të Pogradecit znj. Meri Lalaj me këtë motivacion: Personalitet i shquar në fushën e letrave dhe të përkthimit, e pamposhtur nga vështirësitë e jetës, aktiviste e njohur për të drejtat e gruas. Kërkesën pranë këtij institucioni për dhënie titull nderi e ka bërë Fondacioni Kulturor Mbarëkombëtar Nermin Vlora Falaschi me presidente zonjën Zenepe Luka dhe zv. Presidente Artiste e Popullit, zonja Tinka Kurti. Në ambientet e hotel 1 Maji fondacioni Nermin Vlora Falaschi dhe Bashkia Pogradec organizuan ceremoninë e dorëzimit të këtij titulli. Mes organizatorëve ndodheshin shumë miq dhe të ftuar nga qyteti, por edhe nga Tirana,, nga Shkupi, Volosi e shumë të tjerë.. Aktivitetin e çeli kryetari i Bashkisë, duke uruar të gjithë pjesëmarrësit, duke evidentuar vlera të zonjës Meri Lalaj, duke komunikuar vendimin e Këshillit Bashkiak. Pas këtij momenti zonja Lalaj në fjalën e saj uroi me gjithë zemër pjesëmarrësit, Fondacinin, Këshillin dhe kryetarin e Bashkisë zotin Shkëmbi. Nuk munguan urimet e familjes nga Shkupi, të aktores Drita Pelingu. Ndër të tjera recitoi poezinë Këngë Pleqërishte. Por nuk munguan urime edhe nga të tjerë,si këngëtarja dhe interpretuesja e talentuar e këngës popullore Irini Qirjako me putpuritë: Te rrapi në Mashkullorë, "Do marr çiften, do të dal për gjah. E të tjera. Jehoi si dikur edhe në këtë mbrëmje zëri vibriues i këngëtares së njohur dhe Qytetare Nderi e këtij qyteti Roza Dhami. Këngët e Rozës sollën jehonën e këngës shqiptare në vite. Pedagogu i Universitetit Fan S. Noli - Korçë, Ilir Shyta, i cili solli veçanti të gjuhës së përkthimit në veprat e përkthyera nga Meri Lalaj. Urime, por me vargje solli edhe interpretuesja e njohur Marjana Shkurti. I gjithë aktiviteti u shoqërua me këngë e valle nga të gjitha trevat shqiptare, por nuk mungoi as kënga dhe vallja me ritmet e njohura e të ëmbëla greke të grupit nga Vollosi nën shoqërimin e orkestrës dhe orkestrantëve të talentuar të këtij lokali. Intervista: Ne biseduam me zonjën Meri: Në këtë 7 Mars kam tre gëzime, kam edhe 8-ën, por më i madhi në jetën time, ky vlerësim që m u bë, duke marrë në konsideratë kontributet e femrave të këtij qyteti. Ky vlerësim do më nxitë të punoj edhe më shumë, të realizoj punët e nisura. Gjithçka që kam shkruar dhe do të shkruaj ka mbajtur e do të mbaj aromë Pogradeci. Kohët e fundit kam fituar çmim të tretë me tregimin Ndodh edhe kështu. Jam anëtare e këtij Fondacioni prej 8 vitesh, ku marrin pjesë gra të shquara të artit dhe të letërsisë. Qendra është në Vlorë, me filiale Fier, Tiranë, por edhe jashtë kufijve: Shkup, Prishtinë,, Kalabri, Turqi, Gjermani dhe së shpejti në Zvicër.. Marr shkas të uroj nga zemra të gjitha nënat dhe gratë shqiptare brenda dhe jashtë vendi, të kenë gëzime dhe të rritin fëmijë sa më të denjë për Shqipërinë tonë.

7 10-20 Mars 2010 Kujtesë 7 Në prag 7 marsi Nga Tasi Gusho Kujtimet e mia si nxënës Kujtime si nxënës (Korçë, maj 1973) Në shkollën fillor plotore me 6 klasa. Në Pogradec ka patur shkolla edhe më përpara, por këto ishin në gjuhën greke dhe turke. Edhe shkolla shqipe u hapën, por këto ishin, si të thuash, grupe nxënësish ku vinin pak djem të atyre prindërve me ndjenja patriotike e që deshin që fëmijët e tyre të mësonin në gjuhën shqipe. Këta e paguanin mësuesin vetë. Kur ardhën francezët në Pogradec, (gjatë Luftës së Parë Botërore) në shtator të vitit 1917 dhe Pogradeci lidheshe me Republikën Autonome të Korçës, shkollat u bënë të gjitha vetëm shqipe. Këto morën tani kuptimin shkolla dhe u shtuan e u zgjeruan si në qytet, ashtu edhe nëpër fshatrat afër qytetit. Unë mbaj mend që kam vajtur për herë të parë në shkollë në vitin shkollor Ishte ndërtesa e veçantë e Mitropolisë, atje ku ishte më parë shkolla greke. Që ditën e parë na grumbulluan në një dhomë të madhe, por ne ishim më shumë sesa nxinte ajo. Në bankat rrinim ngushtë e të ngjeshur sa nuk lëviznim dot. Kishte plot nxënës, edhe më të mëdhenj se ne, të vitit të parë. Ata rrinin në bankat e para, kurse ne rrinim nga fundi. Nga ne nuk kërkoheshe asnjë punë, veçse të rrinim urtë e me duar të lidhura përpara bankës. Ata të bankave të para bënin mësim herë me një mësues, e herë me një mësues tjetër, sipas lëndëve. Dita e parë nuk e di si shkoi, por për ditën e dytë na porositi mësuesi të merrnim nga një pllakë dhe nga një perokollo. (një lloj si shkumës í hollë dhe shumë í fortë që shërbente për të shkruar në pllakën e shkrimit). Pllakat ishin ose prej rrase guri në ngjyrë të zezë, ose prej kartoni të ngjyrosura në të zezë. Atëhere, në klasat e para, shkruanin në pllaka, nuk përdoreshe as fletore e as penë. Ditën e dytë mësuesi na vuri në çdo bankë nga një prej nxënësve më të rritur, që dinin ta shkruanin e të lexonin. Këta na shkrojtën nga një radhë abecenë: a, b, c, ç, d. dhe na porositën që t í shkruanim e t í mësonim përmendësh. Përsa í përket arithmetikës e numërave, nuk mbaj mend se si u veprua se unë nuk vajta më në shkollë. Ika për tërë vitin, për ta vazhduar vitin tjetër. Vitin tjetër, vitin shkollor , e vazhdova rregullisht shkollën si nxënës í klasës së parë. Këtë vit ishim në një ndërtesë vajta për herë të parë vitin e kaluar, u bë vetëm për vajzat, kurse shkolla e djemve ishte më vete. Këtë vit, mbaj mend, se e përfundova si nxënës í mirë në mësime dhe dola í dyti në klasë. Atëhere, për çdo vit e për çdo klasë, nxirrnin nga tre nxënës të dalluar: í pari, í dyti, í treti dhe u jepnin nga një dhuratë në fund të vitit shkollor. Mua, që dola í dyti, më dhanë peshqesh një pllakë. Ndër tre nxënësit e parë që dolën të dalluar ishte dhe shoku i klasës Koli Vako, i cili ishte më i miri në lëndën e aritmetikës. Dëftesën e klasës së parë e kam edhe sot, nuk di se si më ka mbetur dhe e kam ruajtur mirë. Atje janë lëndët që bëheshin dhe notat për çdo lëndë. Nota (1) ishte më e mira. Në fillim, në vitet e para, mësuesit nuk kanë patur ndonjë arsim të lartë, apo të mesëm të plotë, por vetëm se dëshira, vullneti e patriotizmi í tyre, ka qenë í madh. Nuk kishin metoda mësimi dhe nuk ecnin me programe të caktuara sipas nivelit të klasave e të nxënësve, por ato që dinin ua jepnin e ua mësonin nxënësve të tyre. Nuk ka patur mësues të veçantë për çdo klasë por, sipas aftësisë e zotësisë së tyre, jepnin atë lëndë që mund ta zotëronin më mirë. Kështu, për çdo vit, ne kishim mësues të veçantë: për këndim, për arithmetikë, vizatim, këngë e tj. Më vonë, nga viti 1924, një pjesë e mësuesve të parë, që nuk kishin arsimin përkatës, u larguan nga arsimi dhe u morën me ndonjë punë tjetër, ose punë private; kurse pjesa tjetër vazhduan si mësues duke bërë kurse kualifikimi, ose duke vazhduar shkollën Normale në Elbasan. Një nga këta është edhe Kol Koci, í cili e vazhdoi shkollën Normale. Mësuesit e mij, që mbaj mend, kanë qenë: Esat Minarolli, Seit Kadilliu, Fondi Burrnazi, Gjergj Papajani, Tushi Pasko, Nevruz Starova, Ilo Mitkë Qafëzezi, Toli Xhaxhollari, Filip Vesho, Zia Sala, Abidin Shkëmbi etj. Me disa prej këtyre unë, pas gjashtë vjetëve, Si mbarova shkollën Normale Elbasan, u bëra koleg me mësuesit e mi. Për tu shënuar është se që në klasën e parë bënim edhe mësimin e fesë. Këtë mësim e bënim në ditë të caktuara, një orë në javë. Atë ditë ndaheshim, nxënësit e krishterë veç, e muhamedanët veç. Të krishterët bënin mësim me priftin pjesë si tregime nga Dhiata e Vjetër, Të bërët, kurse muhamedanët bënin me hoxhën pjesë nga Kurani. Ne bënim edhe disa rregulla të ceremonive fetare si falje etj. Këngët që na mësonin e që këndonim në shkollë, sidomos në vitet e para, ishin patriotike, si p.sh: Për Mëmëdhenë, Sot lipset me flamurë, të Mihal Gramenos, Që më një të kollozhegut e shoqërisë së Sofies, Vlora, Vlora etj. Interesant ishte se në këto vitet e para, vazhdonim të këndonim edhe disa këngë frëngjisht, por pa ua ditur kuptimin e fjalëve, si p. sh. Hymnin e Francës. (Po í shkruaj vargjet ashtu si í këndonim): Alon zanfont dë la patri E lë zhur dë gluar e tasia Kontrë nu dë la tiranië Mandej një këngë tjetër frëngjisht: Frer o zhakë, frer o zhakë, Dormë vu, dorme vu. e tj Me këtë melodi këndonim në shqip këngën e mëposhtme: Baballarë shqipëtarë Zgjohuni, zgjohuni, Se ne do mësojmë, Në skoli, në skoli. e tj. * * * Më 1924, në kohën e Fan Nolit, ardhi si drejtor Abidin Shkëmbi, í cili ishte fannolist (kështu theshin për të). Nuk më harrohet një këngë që na í mësoi ai vetë. Thuhej se í kishte bërë vetë fjalët e vjershës, kurse melodinë nuk e di nga e kishte marrë. Kënga ishte për Avni Rustemin. Ja disa vargje që í mbaj mend edhe sot: Vran idealistin e shtrenjtë, Shtyllënë e kombësisë. Tradhëtar í Atdheut t shenjtë Vrau shpresën e djalërisë. Ah, më tu thafshin ato duar! Shtire, vrave atë djalë, Ta dish që më shum í shtove Dragojt e demokracisë. Po kjo këngë nuk zgjati shumë të këndohej, se ardhi shpejt regjimi í Zogut dhe Abidin Shkëmbin nuk e di ku e transferuan. Shkollat e qytetit ishin me 6 (gjashtë) klasa I VI dhe quheshin plotore, kurse shkollat e fshatrave ishin me katër klasa I- IV. Nxënësit e fshatrave që deshin të vazhdonin shkollën vinin në qytet për të vazhduar klasën e pestë e të gjashtë. Sigurisht vinin ata të fshatrave afër me qytetin, si ata të Starovës, Tushemishtit, Zagorçanit, Rëmënjit e ndonjë tjetër. Vinin që në mëngjes dhe bukën e drekës e merrnin me vete, se atëhere bëhej mësim edhe pas dreke. Pas mësimit të pasdites shkonin në fshatrat e tyre.

8 8 Sociale Mars 2010 nga Rrapi Meçi...Se një ditë do të -T'i rrojë djali Josifit dhe me këmbë të mbarë! Kishte tri çupa dhe shyqyr që bëri këtë djalë. Kështu thoshin komshinjt, shoqëria dhe gjithë të afërmit. Jo më pak u gëzuan prindërit e djalit. Po më shumë se kushdo u gëzua gjyshi dhe gjyshja. Për ata niprit dhe mbesat duhen shumë, aq më tepër, kur është një djalë i vetëm. Këtë e dinë ata, që janë në këtë moshë. Koha kalonte pa u kuptuar dhe çupat ishin rritur mjaft. E madhja ishte e martuar, kurse djali vazhdonte shkollën. Gjyshi dhe gjyshja kishin ndërruar jetë. Mbas disa vjetësh, djali tashmë i rritur, si mbaroi shkollën tetëvjeçare shkoi në shkollën e peshkimit në Durrës dhe si e mbaroi atë filloi punë në motobarkën e asaj kohe, ku gjuanin peshk në gjol bashkë me shokët e tjerë të ndërmarrjes. Me ndryshimin e sistemit blen një varkë dhe filloi të gjuajë peshk privatisht. Tani, ai djalë i vogël, që gëzoi familjen, kur u lind, prisnin t i gëzonte përsëri, kur të martohej. Josifi me të shoqen, tani pleq, kishin dalë në pension, ndërsa çupat ishin martuar të tria. Pleqtë kishin merak të gjenin një nuse të mirë nga një familje e mirë. Sipas proverbit: nga avllia duket shtëpia, nga e ëma duket e bija. Nuk donin nga ato me dashuriçka, por ca me ndërhyrje, ca me dashuri, djali u fejua dhe më vonë u martua me një çupë, që punonte në një firmë rrobaqepësie. Për çupat nuk u mundua shumë që i martoi, se kur kë çupa të trokasin vetë në derë, ndërsa, kur ke djalë duhet të trokasësh vetë. Megjithatë fati qe i mirë dhe vazhdonin jetën normalisht. Dhe ekonomikisht nuk ishin keq, se edhe pleqtë ishin me pension. Mbas disa vitesh çifti kish lindur një djalë e një çupë dhe ishin bërë një familje e bëhesh dhe ti vjehrrë! kompletuar dhe me harmoni. Por nuk ish e thënë të vazhdonin kështu. Kish ditë që nusja, kur vinte nga puna shfrynte, vjehrrën e shikonte shtrembër, përplaste dyert. Ishte aq e nervozuar sa edhe fëmijët i rrihte me faj e pa faj. Vjehrra, që vitet e moshës e kishin bërë psikologe e kuptonte se nusja kishte diçka. Për këtë i thotë edhe plakut, por një ditë i thotë edhe nuses. - Pse, moj nuse sillesh kështu? - Çfarë të kemi bërë? Ne sa mundemi ju ndihmojmë: bëjmë punët, bukë, gjellë, mbajmë fëmijët. Nga ne vetëm të mira kini. Nuk di pse i bëni yzmet kësaj mendje. Në kërkon të ndahesh, ndaju! Ne nuk të mbajmë, por nga shtëpia ne nuk luajmë dhe na vjen keq për nipin dhe mbesën, se pa ata nuk rrimë dot. Vetëm duhet të dish një gjë. Po zure shtëpi me qera, qeraja të vret. Po të rrish në këtë shtëpi, por më vehte nuk është punë, vazhdonte vjehrra. Dy soba për një ngrohje, dy furnella për gatim. Dritat, uji do të harxhohen dyfish, sikur nuk shkon. Nusja kish qef të ndahej, por në këto rrethana s ia mbante. Një ditë, papritur takon ishmësuesen e saj Dritën, tani në pension. Pas përshëndetjes së zakonëshme mësuesja i thotë: - Ç mora vesh unë, sikur kërkon të ndahesh me vjehrrën! -Pse kështu? -Unë të kam pasur nxënëse shëmbullore dhe si çupën time, ndaj s më vjen mirë, kur dëgjoj kështu. Mësuesja e kish marrë vesh nga e vjehrra e nuses. - Ashtu është i përgjigjet nusja. Dhe unë të kam patur si nënën time. Por edhe unë dua të jetoj jetën time. Të jem e pavarur, të komandoj paranë time, të bëj si dua vetë. - Po pse, mesa di unë ty nuk të pengon njeri. Ata të ndihmojnë për punët e shtëpisë, sidomos të mbajnë fëmijët dhe e ke mendjen të fjetur. -Ashtu është, por, kur je me dy pleq kujt ia prish dhe kujt ia ndreq. Nuk ke qetësi. Edhe një shoqja ime më tha qa m i bëri vjehrra të gjitha punët, por nuk e dua, nuk ma do zemra. -Unë nuk kam të drejtë të hyj në punët e brendëshme tuajat, por them të mendohesh mirë para se të veprosh dhe të kesh parasysh se një ditë do të bëhesh edhe ti vjehrrë. Ish nxënësja Paolë, tani nuse, fjalët e ish-mësueses Drita e stepën. Nuk e zinte gjumi. Ish e çorientuar. Detyrohet të konsultohet me burrin e saj, i cili pas disa bisedash i tha:- Mblidhe mendjen se unë nuk ndahem nga prindërit. Ata më kanë bërë kokën dhe veç kësaj ata sot janë, nesër s janë. Apo të ka marrë koka erë, se bisedon me gratë e tjera dhe të është ngritur mendja. -Unë edhe të dua, por e ke gabim, se nuk ke ndonjë përfitim, vetëm për tekat e tua e bën. Në këto raste burri ka rolin kryesor për zgjidhjen e situatës në familje, ashtu si presidenti i republikës për zgjidhjen e krizave. Burri tek gruaja dhe djali tek prindërit duhet të ndërhyjnë me mënçuri dhe me takt që mishi të piqet dhe helli të mos digjet. Të mos tregohen patrialkal, por dhe të mos lejojë të flasë vetëm jastëku. Këtu qendron takti dhe mënçuria. Megjithatë situata mbeti në ngërç. Ish i nevojshëm biseda me prindërit e të dy palëve nuses dhe djalit me praninë e të dyve. Dhe ashtu ndodhi. Pas shumë bisedimesh të pjekura vendosën: pleqtë do të paguanin drutë, telefonin, korentin, ujin, telefonin. Nusja dhe djali të paguanin gjithë ushqimet. Për të gatuar do të gatuante vjehrra. Kjo ish zgjidhja më e mirë për të dy palët, duke evituar ndarjen dhe grindjet. Për ato qerrata para ngrihej gurguleja. Kështu familja gjeti qetësinë dhe harmoninë e dikurshme.

9 10-20 Mars 2010 Sociale 9 1. Ju lutem na tregoni për veten tuaj. Ku keni lindur? - Në Krosham, Wiltshire, Angli. Cili është edukimi juaj? -Kam kryer shkollën fillore, në të cilën babai im ishte drejtor, në një nga dy shkollat e gramatikës në Swidon, Wilshire; në Kolegjin Somervill, Oksford (diplomuar për Kimi), dhe në Mançester Tech ( Master në Kimi). 2.Çfarë ju motivon? -Besimi im në fenë Bahai. 3. Cilat janë disa nga arsyet e qëndrimit tuaj në Pogradec? -Arsyeja kryesore që po qëndroj në Pogradec është se qeveria Maqedonase i lejon njerëzi, si unë, të qëndrojnë vetem me viza turistike, për 3 muaj, më pas duhet të kalojnë 3 muaj diku tjetër. Zgjodha Pogradecin sepse laget nga i njëjti liqen ai i Ohrit, të cilin e cilësoj si shtëpinë time, dhe shoqëria ime mund të vijë të më vizitojë. Zgjodha Shqipërinë sepse gjithmonë kam dëshiruar të mësoj shqip. 4. Cilat janë përshtypjet tuaja nga Shqipëria, nga Pogradeci? -Kam gjetur njerëz shumë të dashur,të ndershëm dhe përkrahës. Mendoj se vendi është shumë i bukur, dhe traditat kulturore janë të mrekullueshme. Pippa Cookson: Zgjodha Shqipërinë, sepse kam dashur të mësoj shqip 5. Cilat janë disa nga gjërat që keni bërë gjatë qëndrimit tuaj këtu? -Vazhdoj të ruaj lidhjet me miqtë e mi nëpërmjet internetit dhe kam shpenzuar shumë kohë duke mësuar shqip, nëpërmjet leximit të gazetës dhe televizionit. 6. Kur të ktheheni në Maqedoni, ku do të shkoni? Do të kthehem në Ohër. Do takoj miqtë dhe do të rifilloj jetën time aty. Si u përfshitë në fenë Bahai? Për herë të parë kam dëgjuar për fenë Bahai në 1983, jam bërë anëtare e saj në Një nga gjërat që kërkohet nga kjo fe është që të lobohet për vendet e tjera që kanë nevojë për ndihmë. Në vitin 2003 vizitova Maqedoninë për një muaj, dhe vendosa që do të isha më e dobishme aty se sa në Belfast, ku jetoja atëherë. Kështu që pas një viti u ktheva aty. 8. Çfarë mendoni se do të jeni duke bërë vitin tjetër në këtë periudhë? Shpresoj që të punoj me një projekt në Ohër i cili do të më japë mundësinë të fitoj shtetësi (qëndrim) afatgjatë, që të mos më duhet të largohem pas 3 muajsh. Por ka mundësi që të qëndroj gjatë muajve Qershor dhe Gusht në Tushemisht ose Pogradec, sepse në këtë periudhë në Ohër ka shumë njerëz dhe shumë zhurmë. Pippa Cookson: -Jam martuar në 1959, dhe kemi shkuar të jetojmë në Geelong, Viktoria, Australi, ku për një vit, kam punuar mbi studimin e rrobave të leshta (leshit- wool research). Më pas u tërhoqa, për të krijuar një familjekam 3 djem, në 1963,65,67. Ne u larguam nga Australia në 1969, dhe jetuam për një vit në Swindoun, ndërsa trajnoheshim si mësues, dhe më pas jemi transferuar në një fshat në Oxfordshire, në një shkollë Kuakeri, ku kam dhënë mësim në kimi dhe bashkëshorti im në matematikë dhe fizikë. Djemtë u rritën dhe u larguan nga shtëpia, dhe prindërit e tyre u ndanë (pas 29 vitesh martesë!) Unë u largova nga Anglia dhe shkova të jetoj në Irlandën e Veirut, për të cilën kam qënë shumë e interesuar sepse si një Kuaker që isha, kisha shumë interes për paqen. Në atë kohë vazhdonin akoma bombardimet! (1988). Kam jetuar për shumicën e kohës time atje në një shtëpi në një zonë të vogël të përzierë në një anë të kufirit. Kam parë të ndërtohet muri ndoshta më i njohur, vetëm pak më poshtë vendit ku kam jetuar. Kam shpenzuar kohën time duke punuar si vullnetare me OJQ të ndryshme në të dy ndarjet politike. Më pas vajta në Maqedoni. Dhomëza e ngrohtë Pandi. Portret i mjeshtrit fotograf Eliano Kalemi -Skicë- Ishte një i ftohtë janari Korçe që të përcëllonte fytyrën.nën pallton e vjetër treçerekshe, me kuadrate bardhë e blu po prisja herët në mëngjes, pa zbardhur dita mbritjen e autobuzit të linjës Korçë- Gjirokastër.Isha i pari pasagjer, më i paduruari për nisje.i vetëm më duhej të rrija jashtë diku në qoshe të agjensisë së pasagjerëve e cila i hapte dy, tre orë më vonë sportelet e brendshme.për të thyer monotoninë e mposhtur të ftohtit nisa të lëvizja para e prapa.kur në lëvizje e sipër, gati nën këmbët e mija dëgjoi një zhurmë të çuditëshme nga poshtë.po kjo, çtë jetë,thashë.kur papritur shoh të ngrihet kapaku i rëndë prej hekuri i një pusete,te paktën ashtu dukej nga ana e jashtme.dhe o zot, ca flokë të shpupurisur si të një ferre, dhe një zë i ngjirur,me tone të larta. Ç kemi,erdhi autobuzi i linjës Korçë-Gjirokastër? Po ky thashë, po ky është i tëri Pandi Gjiza ( pas Monumentit të Luftëtarit Kombëtar, më i njohuri dhe më i dashuri në Korçë. Tifozi Nr 1 i Skëndërbeut të Korcës që e ndiqte skuadrën në tërë turnetë, duke sakrikuar zërin e tij të pangjashëm në tërë Shqipërinë, dispeceri special, vullnetar i autobuzave, i merakosur në shi e borë për të përcjellë me gjithë bagazhet cdo udhëtar. Dhe.zëdhënësi i të rejave të bujshme të qytetit, në bulevarde, stadiume, kafene, rrugicë më rrugicë.) Qënka ftohtë,për dreq, -shtoi -, të mos kisha dalë që tani. Pasi shkëmbyem dhe ca fjalë të tjera gjeta shteg dhe i thashë. More Pandi, po ç bën aty? -Ku- tha - e sytë i drejtoi nga puseta. Po ti, ke ngrohje në shtëpi, je me dru zjarri apo në ndonjë pallat ku vete ngrohja? Aty poshtë është dhoma ime.aty fle unë, sa të ikin të ftohtat.është vend i ngushtë po të ngrohet barku se kalojnë tubat e Tecit.(Kaldaja qendrore e qytetit qe punonte me qymyrguri dhe hirnoste fasadat e banesave përreth dhe mushkëritë e banorëve) Dhe mos e bëj të mënçur Pandin po deshe?! - thashë me vete- duke i drejtuar një buzëqeshje dashamirëse. Pandi, përcolli shumë dimra të tjerë. Ka vetem pak vite që s e sheh më në rrugët e Korçës.Po fotografia artistike e mjeshtrit fotograf të Kodakut Eliano Kalemit, me portretin e Pandit vazhdon të kërkohet nga ata që e kanë njohur dhe të tjerë që i kanë dëgjuar vetëm zërin e bëmat Nga Kostaq Duka

10 10 Faqja letrare Mars 2010 Agron Tufa çmimi i madh i letërsisë Në fillim të muajit shkurtit Ministria e Kulturës shpalli Çmimet Kombëtare të Letërsisë Çmimi i Madh i Letërsisë : Iu dha shkrimtarit Agron Tufa, për librin Thembra e Akcilit për stilin postmodern, për risinë e zhanrit të miniaturës, për çlirimin e gjuhës nga klishetë dhe për nivele të larta të shkrimit të shqipes. Çmimi Gjergj Fishta : Iu dha studiuesit Ardian Vehbiu për vështrimin e thellë sociogjuhësor të deformimit të shqipes nën trysninë e dogmës komuniste, duke e vlerësuar për stilin postmodern, nivelin e lartë të shkrimit të shqipes dhe çlirimin e letërsisë nga klishetë. Çmimi Faik KONICA : Iu dha studiueses Floresha Dado për librin Sfidat teorike të historiografisë letrare për trajtimin origjinal të temave të rëndësishme të debatit teorik letrar shqiptar. Çmimi Fan NOLI : Iu dha përkthyesit Afrim Koçi për përkthimin në një shqipe të admirueshme të kryeveprës së nobelistit Tomas Mann Mali Magjik. Çmimi Petro MARKO : Iu dha shkrimtarit Ben Blushi për romanin Otello, arapi i Vlorës për aftësinë e ndërthurjeve rrëfimtare dhe për një këndvështrim të ri në romanin shqiptar. Çmimi MIGJENI : Iu dha autores së re Eir Plasari për romanin Bërthama, për përpjekjen e saj origjinale në shkrimin e prozës. Çmimi Lasgush PORADECI : Iu dha poetit Vilson Blloshmi për botimin e plotë të poezive të tij. Ky çmim vlerëson përpjekjet për emancipimin estetik të artit të poezisë duke sfiduar banalitetin e regjimit nën të cilin krijoi. Çmimi Jusuf VRIONI : Iu dha përkthyesit Edmond Tupja për përkushtimin e tij të qëndrueshëm në përcjelljen e vlerave të letërsisë shqipe në gjuhën frënge. Çmimi Mitrush KUTELI : Iu dha shkrimtarit Romeo Çollaku për përmbledhjen me tregime Për shtegtarët e pak metrave katrorë, për hijeshinë dhe befasinë e gjuhës e të kompozimit. Çmimi At Donat KURTI : Iu dha shkrimtarit Virgjil Muçi për kontributin në afrimin e lexuesit të ri drejt visareve të kulturës popullore shqipe Edicioni Çmimet Kombëtare të Letërsisë i cili akordon për vlerat më të spikatura në fushën e letërsisë çmimet: Gjergj Fishta, Faik Konica, Fan Noli, Mitrush Kuteli, Petro Marko, Migjeni, Lasgush Poradeci, Jusuf Vrioni, At Donat Kurti, përfaqëson një eveni-ment të përvitshëm, nëpërmjet të cilit vlerësohet krijimtaria letrare, studi-mo-re dhe përkthimore, e cila karakterizohet nga një dallueshmëri e spikatur letrare dhe estetike që i ofrohet editorisë shqiptare përgjatë një viti kalendarik. Revistë e poezisë dhe e kulturës poetike Doli në qarkullim numri i ri i revistes POETEKA (16, dimër ). Në të, përveç rubrikave të përhershme (poezi shqipe, poezi e përkthyer, kritikë ese mbi artin - eseja e këtij numri i kushtohet Pikturës dhe Poezisë si pikëtakim, poezisë me tekst përballë dhe tregimeve) lexuesit do të gjejnë në revistë rubrikat: Ad Honorem kushtuar poetes italiane Alda Merini; Dossier kushtuar përkthyesit të çmuar Nikollë Dakaj në 90 vjetorin e tij të lindjes material i shoqëruar me vlerësime për personalitetin e tij si dhe përkthime të zgjedhura prej Homerit, Virgjilit, Horacit, Katulit, Lukrecit, Ovidit, Propercit; Posthumous kushtuar personalitetit të shquar të gjuhësisë dhe filologjisë shqiptare Selman Riza në 100 vjetorin e (ri)lindjes; Të ftuar me krijimet e para POETEKA 16 / Përmbajtja editorial Agron Tufa / Mbijetesa e poezisë 3 poezi shqipe pjesa I - Ilirjana Stringa Lisandër Kola Kozeta Boci Viola Isufaj Shpendi Sollaku (Noé) ese pjesa I Enton Bido / Dihatje në livadhin e mbrëmjes - poezi shqipe pjesa II - Ilir Paja Shazim Mehmeti Kujtim Morina Edlira Tonuzi (Macaj) Menduh Leka Avni Mulaj ese pjesa II Alan Filreis / Ut Pictura Poesis - ad honorem Alda Merini - portret ese dhe poezi Marjan Strojan dossier në 90 vjetorin e lindjes Nikollë Dakaj ( Dy fjalë hyrëse nga Gj. Shllaku, N. Jokl, K. Gurakuqi, J. Kastrati Agron Tufa / Nikollë Dakaj përkthyesi i parë i hekzametrit në shqip - Nikollë Dakaj: florilegium antologji nxënës të Gjimnazit të Tiranës Faik Konica. Ballinën dhe Pasqyrën e Lëndës i gjeni bashkëngjitur. Këshilli botues, autorët që sollën krijimtarinë e tyre dhe bashkëpunëtorët e përhershëm të revistës ju falënderojnë për ndihmën dhe komunikimin. Bashkëpunimet janë të mirëpritura dhe mund t i dërgoni në adresën infopoeteka@gmail.com. e poezisë së madhe botërore - Homeri Virgjili Horaci Katuli Lukreci Ovidi Properci posthumous Selman Riza në 100 vjetorin e (ri)lindjes Behar Gjoka / Ndihmesa e Selman Rizës në zbulimin e shenjave letrare të letërsisë së hershme shqipe - të ftuar Xheni Xhoga / Nuk linda për urrejtje, por për dashuri - Xhoel Leka / Frika - Izabela Stefani / Kujtimet - Eliza Haxhinasto / Jeta - Armenlinda Toma / Nga të gjitha krijesat me shpirt e gjykim, më të mjerat qenkemi ne femrat - Pejana Shanaj / Një dorë e ngrohtë - Jonida Aliçka / Urrejtja - bilingual Sean Thomas Dougherty - Drita Çomo - p(r)oezia Lev Rubinshtajn / Nëna lau kornizën - Fatmir Musai / Vdekja e bletës - postfestival Mira Tuci / Festivali Ndërkombëtar i Poezisë, Poeteka, Edicioni V -

11 10-20 Mars 2010 Faqja letrare 11 Kur Afroviti Gusho krijojnë fëmijët... Është vërtet emocionuese nëse ulesh dhe punon me krijimet e fëmijëve. Kjo javë kështu ka kaluar në shtëpinë Botuese DIJA Poradeci. Fabulat e shkruara nga nxënësit e shkollës 9-vjeçare Lake Sunset I stare on my balcony, And what do I see? A calm blue lake As big as the sea. Th e shimmering waters Give a glimpse in my eye As I see the sun setting As it leaves the sky. Th is soothing experience I cannot believe When I stare at the water My eyes are deceived. As the night rolls in, Th e lake fades to black. But I do not worry, Cause I ll know I ll be back. Every night I stare outside My window into black. I lay upon my cozy bed For sleep is what I lack. I close my eyes, signaling rest As peace comes to my mind. I put tomorrow in my sight, And leave today behind. I enter into worlds of black, As my mind empties out. Suddenly dreams start to form, With colors all about. Diff erent nights have diff erent dreams, Some horror and some fi ne. Th e fun ones make you want them more. Th e nightmares tingle your spine. At last, the sun wakes from its sleep, Mësonjëtorja e parë shqipe tani janë gati për botim. Ndërsa punoja me mësuesen e tyre të letërsisë Vasilika Lubonja, disa herë, e pyeta: Vërtet i kanë shkruar nxënësit këto fabula?! And oddly, so do you. Your relaxation s gone today, But this night s surely new. Seasonal Art Every season, plants change color. One season waiting after another, It makes great art just like a painting, Each diff erent picture keeps on waiting. In the springtime, all the trees Turn a very bright shade of green, Then comes out the warming sun, And now it s time to start the fun! When leaves turn dark green, then it s summer. Një vajzë e vogël nga shkolla Koli Gusho, këtu në Pogradec, më solli një tregim Një ëndërr me notat e muzikës. Mësuesja e muzikës, Tasha, ma rekomandoi për botim në gazetë. Ndërkohë më mbritën me nga një miku im Vjershat e Ergisit. Surprizat e fëmijëve s paskan të sosur. Ergisi Meçaj, 11 vjeç, që banon në Euclid, Ohio (ShBA), me prindër shqiptarë, sapo ka botuar librin e tij Dielli ynë, toka dhe hëna. Kur ishte 8 vjeç ka shkruar poemën Faleminderit Zot, Santa Klaus di të notojë!, dhe ka fituar disa çmime në konkurse poetike. Si botuese kam kënaqësinë ta sjell Ergisin, për herë të parë në Shqipëri, në Pogradecin e P O E Z I Nga Ergis Mecaj Here there s no need for a bummer. The warming sun soon turns hot, And staying warm is what you ve got! When it turns chilly, then it s fall. Rolling in leaves and playing football. Th e leaves soon fall, in shades of red, Yellow, orange, brown, making a comfy bed. In winter, there s a lot of snow. Going outside is where some go. Now all of the trees are bare, Waiting for spring and leaves to wear. The season cycle goes round and round, Going on from town to town. Winter, spring, summer, fall, We love these seasons, we love them all. Weather As the rain pours down, As the snow drifts by, As the sun beats down, As the hailstones fl y, As tornadoes strike, As hurricanes form, As the wind blows hard, Bringing with it a storm. Do you think it s getting worse? Do you think it s getting better? No matter where you are, It s all about weather. Lasgushit, në faqet e Nositit. Besoj që moshatarët e Ergisit do t i lexojnë poezitë e tij plot ndjenjë, siç është ajo me titull: Perëndimin mbi liqen, apo poezitë e tjera ku ai luan bukur me fjalën, me fantazinë dhe frymëzimin e moshës, me një sens humori e realizmi fëminor. Suksese Ergis!...Por, për t'u bërë edhe një sfidë lexuesve tanë po i botojmë së pari në anglisht, siç i ka shkruar Ergisi. Ju ftojmë të dërgoni përkthimin e tyrë në redaksinë e gazetës Nositi. Përkthimi më i bukur do të botohet në gazetë dhe shpërblehet me një set të librave të Sh.B "Dija Poradeci", si dhe librin në origjinal të Ergisit. Rain Today is a rainy day. I cannot go outside and play. Instead I stay inside my house. So does my dog, my cat, and mouse. I watch the raindrops drop on the ground. I hear a dripping-dropping sound. Sometimes it s soft, like a drizzle, Sometimes it s so hard it makes your hair frizzle. Inside my house I read a book, Or do a puzzle, or I ll look Out my window just to see Raindrops beating down on me. Soon the raindrops start to soften. Now they aren t beating down so often. But still the rain keeps on pouring, But now the rain isn t so boring. Look! Look! The rain has ceased. Now it s heading to the east. I put on my hat, my boots, and coat, And then I grab my red toy boat. I say to mom, I m out for the day! And then I go outside to play. But as I start to leave the den, I wish for the rain to come again.

12 12 Personalitet Mars 2010 (Interpretim për tablonë "Shtërgu i fundit" e piktorit Gjergji Lako) Këngë dashurie për jetën Xhevahir Shtupa 1.FRYMËZIMET E POETIT Lasgushi u frymëzua nga vjersh e Vendit tem! (e deshi deri në dhimbje dhe e vlerësoi atë; Kënga pleqërishte ), nga zemërzjarrti Naim (e vlerësoi dhe e adhuroi atë deri në përgjëratë, atë që u dogj dhe u tret nga malli për: Fjalët e Gjuhës së Zjarrtë. "Naim Frashërit"), nga trimat Toskë e Malësorë (që) Me flamur të kuq në dorë Si dhëndurë me kurorë Seç u mblodhen mu në Vlorë. (që i adhuroi e u këndoi këngë ) Se ç bënë trimat Toskë e Malësorë në atë ditën e njëzet e tetës e ka shkruar historia e më mirë populli në këngët e tija. Dh atëhere Nisi këng e shenjtëruar, ( Ç u mbush mali, Dita e njëzet e tetës ) Trimi u frymëzua nga vashat leshverdha trëndeline (që ua çmoi bukurinë e u këndoi dashurinë). Vlerësoi heroizmin e Reshitit e Muharremit e shkroi me dhimbje e mburrje baladat për ta. Shoqëroi mendjendriturin Sokrat në udhëtimin e tij teologjik e duke e përjetuar dhimbshëm atë,që breshkat e moçalit, Vranë filozof Sokratin Madhështorin Dre të malit. qau me lot e përmes lotëve tha me hidhërim: Qani male,qani fusha, Qaj ti,moj Greqi e Vjetër, Qaj, o moj Evropë e re, Se nuk vjen nje Sokrat tjetër. ( Ekskursioni teologjik i Sokratit ) Poeti ynë i madh i deshi e u këndoi me mall; Kroit të fshatit tonë që: Ç na shëroke plagët, ç na shëroke sytë., Poradecit (që e bëri pjesë të emrit dhe të identitetit të tij artistik),liqerit pa kufir,drinit plak e të përrallshëm që mburon prej Shëndaumi e mbarë Shqipërisë, në gjuhën e shenjtëruar e krijoi me mund pa fund art magjie,perla poezie. Poezia lasgushiane është një këngë gëzimi, dashurie e malli për Jetën. Me mund pa fund e frymëzim lirie. Ai krijoi një art të magjishëm,fin e të bukur me mesazhe e vlera universale Ai pasqyroi në to shpirtin e tij poetik; Vetëveten fije-fije,. Në kopshtin e poezisë shqipe Ai është bilbil finoshi që këndoi siç i pati hije Në bunacë e në furtunë fjalë poezie Që mban ere Shqipërie. Poezia lasgushiane është një këngë gëzimi,dashurie e malli për Jetën. Me mund pa fund e frymëzim lirie,ai krijoi një art të magjishëm,fin e të bukur me mesazhe e vlera universale. Lasgushi me poezinë e tij gjithmonë na fal kënaqësi estetike e na përcjell mesazhe guximi e qëndrese, dashurie e shprese.ajo reflekton bukuri e çliron energji. Për lirizmin e filozofinë që bart,për temat, motivet e figurshmërinë poetike,ajo ka qënë e mbetet një burim i përhershëm frymëzimi për artistët;kompozitorë e këngëtare, piktorë e skulptorë,regjisorë e aktorë,mësues e doktorë,një pikë referimi për psikologët,sociologët e filozofët,një shkollë për poetët e një Akademi për estetët. Kam parë gjithmonë me interes e vëmendje e jam mrekulluar nga grafikat e pikturat në vaj te Tasos për Lasgushin e motivet e poezisë lasgushiane. Po kështu janë plot vlera, art e fantazi punët e piktorit të talentuar Gentjan Zeka etj. 2. Shtërgu i fundit Edhe piktori Gjergji Lako ka realizuar një numër të madh veprash që e kanë frymëzimin aty, tek poezia lasgushiane.një nga kompozimet më të bukura të mjeshtrit Lako është tabloja Shtërgu i fundit realizuar ne vitin 1996.Një sinteze artistike për poetin e Dashurisë,për birin e Liqerit,për Nositin fatlum,për Gjeniun e anijes që u përmbys me gas se prapa la vazhdën e ndritur,për Lundërtarin e flamurin që valon lirisht. Titulli është një metaforë dhe ështe marrë nga vargu i parë i poezisë Mbarim vjeshte e vetë poetit: Fluturoj dhe shtërg i fundit,madhështor, me shpirt të gjorë. (Lasgush Poradeci,Vepra letrare, Shtëpia botuese Naim Frashëri, Tiranë 1990 fq. 86) Puditërisht edhe poeti,ashtu si shtërgu i fundit,në një ditë vjeshte,në mbarim(më 12 nëntor 1987) fluturoi duke nisur kështu shtegtimin drejt pavdekësisë,drejt përjetësisë. Grupi emëror kryefjalë Shtërg i fundit nga kritikët letrarë e komentuesit është marrë si personifikim (me bazë metaforën) Po. Shtërgu i fundit,që fluturoi me shpirt të gjorë,por madhështor është vetë Lasgushi. Këtë thotë piktori Gjergji Lako në tablonë e tij.të motivuar për të kuptuar më tej çfarë thotë piktori e si e thotë, ju ftoj ta vështrojmë me vëmëndje tablonë. 3.Interpretimi i tablosë Lind pyejtja: po ku është shtërgu? Ne nuk po shohim shtërg (lejlek) aty.nga poezia e dimë që ai fluturoi. Mirëpo ja, aty në fole, aty mbi çati kemi vezët e tij.një detaj artistik shumë kuptimplotë. Edhe Lasgushin nuk e shohim më fizikisht. Tabloja është më shumë se një homazh për të. Por aty në plan të parë kemi dy figura simbolike që kujtojnë Lasgushin dhe na e bëjnë atë të pranishëm.shohim të pikturuara bukur përballë njëra-tjetrës shtëpinë e poetit dhe Nositin nënë me zogjtë e vet. Piktori sikur ka qëndruar aty, në bregliqen ku na fton të ndalemi dhe ne dhe se bashku të meditojmë Në mes të tablosë e në breg Cuci që po rri me kokën pak të mënjanuar e po qan për të zotin që s po e sheh më nga vajti. Në liqenin e kaltër reflektohen qartë Manastiri i Shën Naumit,Mali i Thatë e ato pak re të bardha..liqeri pa kufir Pa kufir mund të kuptohet i madh,por edhe pa kufi, (pa ndarje në mes.) Poeti e deshi këtë liqer që të moçmit e quanin Liqeri i Dritës. Me dritën e reflekset e tij ai është bukuria vetë.pa të nuk do të kishim as poezinë lasgushiane,as vetë Nositin. Pra,ja!pra,ja!se dita ndezi, Se fund i ujit vetëtiti, Se pasi lajmëtar mëngjesi, Del zogu i bardh i një nositi.. (Strofa e fundit e poezisë Mëngjes,fq.83) Brenda hapësirës së tablosë vendin kryesor e zënë pikërisht shtëpia e poetit dhe Nositi(Simboli i poetit). vijon në numrin e ardhshëm

13 10-20 Mars 2010 Analizë 13 Motiv Lasgushian Lasgush Poradeci "Vdekja e Nositit" Ma.Natasha Lushaj Eshtë një lirikë filozofike ku trajtohet motivi i vetëflijimit në emër të dashurisë dhe jetës. Poezia ka strofa trevargëshe, me varg 9- rrokësh, shumica me rima fundore të puthura, që krijojnë imazhin e fjalëve të zgjatura, të thëna me vështirësi, si të njeriut në prag të vdekjes. Po të shohim rrokjet e fundit të rimave, s janë gjë tjetër veçse klithmat e fundit të shpendit (ose njeriut), përmes dhimbjesh të llahtarshme që i ka pranuar me vetëdije. Poezia ka një rrëfim në vetë të parë që të emocionon me mënyrën se si përshkruhet thelbi i kuptimit të jetës si vetëflijim në shërbim të të tjerëve. Ka diçka prej mëmësisë, por është edhe më shumë se kaq. Është vetëflijim në një kuptim më të gjerë, të njeriut si qenie shoqërore, në shërbim të të tjerëve. Kështu nositi këtu është një personifikim. Kurse bashkëbiseduesi i tij është lexuesi. Këto pranëvënie janë tipike për Poradecin dhe japin thelbin e heroit lirik: një lloj Prometeu, një lloj Krishti, por krijuar me një brumë romantik e origjinal, sipas kuptimit panteist të autorit. Ai i sheh heronjtë e tij tek natyra, megjithë tisin mistik. Ata janë të pranueshëm e fisnikë, njerëzore, sepse s ka asgjë hyjnore në forcën e tyre morale për t u sakrifikuar. Është gati pagan. Heroi është qënie vdekatare, që ndien dhimbje dhe e di se e pret vdekja pa kthim. Krishti e dinte se do të ringjallej, Prometeu e di se nuk do të vdesë. Figura e nositit është dramatike, por jo tragjike, sepse në të mbizotëron jeta, jo vdekja. Jeta në jetën e të tjerëve. Kontrastet e mësipërme japin këtë kuptim universal në figurën e tij. Duhet thënë që në fillim se ligjëruesi i vërtetë në poezi është një figurë universale që përfshin njeriun si qenie e natyrës: si prind, si krijues, artist dhe si materie që lind, riprodhon vetveten dhe shkatërrohet, duke u rikthyer në materien anonime universale në bazë të një ligji që nuk njeh përjashtime. Tek çdo qenie përsëritet i njëjti fat si dhe e njëjta dhimbje, përmasat e së cilës vijnë duke u rritur progresivisht në varësi të madhësisë, ashtu si rrathët që përfshijnë njëri-tjetrin, por që të gjithë kanë të njëjtën pikë nisjeje: ti lind nga diçka prej dashurisë, prej teje lind diçka tjetër dhe pastaj duhet të japësh nga vetja që ajo të vazhdojë rrugën dhe ti të rikthehesh në po atë gji nga je nisur, për hir të dashurisë. Të njëjtën rrugë ka përshkuar edhe dhimbja që të ndjek pas si kohë e dytë ose si zë i dytë: ti mohon në emër të jetës dhe mohohesh po në emër të asaj që fillon si dashuri dhe mbaron si dhimbje, duke kryer të plotë ciklin e ekzistencës. Tek qenia janë që në lindje të dyja këto, sepse çdo krijim ka brenda edhe jetën, për atë që lind, edhe vdekjen, për atë që e lind. Në fund ky raport përmbyset, në favor të një qenieje të re dhe rikthimi tek gjiri i parë s është tjetër veç mbyllje e qarkut për të nisur nga e para. Me zjarr ju flas... me zjarr. Në gjirin tim kam hapur varr... Që t i jap shpresë - edhe t ja marr... 1 Un ik liqerit zemërak Fatlum dh i pastër si zëmbak Po zemra ime kullon gjak: 2 Se vijnë-urtuar zogjtë-e mi Dh u jap ushqim me dashuri - Një dashuri për llaftari: 3 Pa nis ah! gjirin ta godas... Dh e hap ah! gjirin më një ças... Dh i nginj ah! zogjtë- e vdes me gas!... 4 Ahere - helmohet e buçet Pas mallit tim liqeri - i shkret, E rrit tallazin posi det. 5 Ay e tund, ay e shkund, Ay e hap sa me të mund, Gjer mun në gjit, gjer mun në fund. 6 E shpirtin dyke ma përcjellë, Më thotë ah! Shih sesa sht i fellë Ky gjir i em që të pat pjellë Me zjarr ju flas, me zjarr me zjarr ju flas, me zjarr... Përsëritja e rrethanorit të mënyrës që është cilësia e të folurit dhe asonanca me foljen flas (a-ja e të dy fjalëve: flas-zjarr), e përforcuar nga reticensa, që jep mënyrën e zvarritur, pauzat, i japin ligjërimit peshën e një amaneti të rëndë që nuk duhet harruar. Pranëvënia e jetës dhe vdekjes, e lumturisë dhe vuajtjes, etj. jepet në vargjet antonimike të mëposhtme: Shpresë - varr; jap marr; zëmbak - gjak; dashuri - llaftari; nginj vdes; jetë - vdekje etj. Katër strofat e para krijojnë pamjen e vetëflijimit, me tërë imtësitë e veprimeve e të ndjenjave. Vargjet 2-3: Në gjoksin e heroit shpresa jeton në kontrastin që ofron pranëvënia e jetës dhe e vdekjes, të para si dy anë të së njëjtës monedhë, pa një vijë ndarëse, po vetëm si lidhje shkak-pasojë që s mund të shmangin njëra-tjetrën. Elementi që e bën të mundur këtë lëvizje është zjarri, që jo rastësisht përsëritet dy herë në fillim e dy herë në fund. Ai është fillimi dhe mbarimi, shkaku dhe pasoja, ai është vetë dashuria, që ka pranë, përsëri jo rastësisht, flas - fjalën: krijimin si akt (është folje) - dhe natyrisht folësin (krijuesin). Në këto marrë-dhënie (t i jap - t ia marr) të dyfishta përsëri kemi një treshe të domosdoshme (duhej të thoshim - të trefishta), në të cilën zhvillohet e bazohet drama e ekzistencës dhe siguron vazhdimin e vetes shpresa, jeta, universi. Pra, fjalë-kyçe janë: zjarr / flas / varr. 2- Ja si emërtohet liqeri i personifikuar (se më poshtë ai do të ndiejë, do të flasë) - jeta - në të cilën nositi - konkretizim i ligjit universal, pjellë dhe viktimë e të cilit është. Epiteti zemërak ka kuptimin e ashpërsisë së jetës, sepse, nëse do të ishte vetëm vdekja e afërt e pjellës së vet shkak i zemërimit, do të kishim formën i zemëruar, kurse këtu fjala tregon një cilësi si gjendje të përhershme, tipar karakteri, gjë që s përjashton edhe shkakun e momentit. Portreti i nositit: i bukur, i fortë, i realizuar (fatlum), i dlirë (i pastër si zëmbak) në çastin që do t i rikthehet krijuesit dhe harmonia vetë në dukje dhe në thelb. Le të rikujtojmë pamjen e një shpendi të tillë uji: krahasimi si zëmbak i ka të gjitha elementet që të kujtojnë atë, ka delikatesën e harmoninë e linjave dhe ngjyrave (bishti i gjatë i zambakut dhe qafa e gjatë, pak e harkuar, tërë finesë e shpendit). vijon në numrin e ardhshëm

14 14 Shëndeti Mars 2010 Në masën e gjerë të popullit me vena varikoze nënkuptohet thjesht sëmundja e variceve, apo zgjerimi i damarëve të këmbeve. Por e vërteta është pak më gjerë se kaq. Me sindromin e vena varikozës do të nënkuptojmë një sëmundje që prek sistemin venoz në përgjithësi dhe atë të pjesës së poshtëme të trupit të njeriut në vecanti. Kur kjo sëmundje shfaqet në këmbë emërtohet vena varikoza kruris, (zgjerim i venave të kërcinjëve), kur shfaqet në zorën e trashë ose për rreth anusit emërtohet hemoroide, (suadhe, majasëll) dhe kur shfaqet në skrotum tek meshkujt emërtohet varikocelë. Për shkak të shpeshtësisë së shfaqjes së tyre me interes do të ishte qe te ndalemi vetem ne dy te parat. Që të kuptohet më qartë se përse dhe si shfaqen këto sëmundje fillimisht më duhet që të shpiegoj pak mbi ndërrimin e venave. Në ndryshim nga arteriet, që janë vetem tuba që trasportojnë gjakun, venat (e sidomos ato të mesmet dhe të mëdhatë) në brëndësi të tyre kanë valvola (kllapa) të cilat nuk e lenë gjakun të bjerë poshtë. Pikërisht mosfunksjonimi i mirë i këtyre valvolave, bën që një pjesë e gjakut që shkon nga periferia në drejtim të zemrës të rikthehet mbrapsht. Ky fenomen shkakton mbetje (grumbullim) të gjakut poshtë vendit të difektit dhe me kohë dhe zgjerim të këtyre venave. Me të drejtë shtrohet pyetja:- Përse nuk sëmuren të gjithë njerëzit por vetem një pjesë relativisht e vogël prej tyre? Për këtë problem duhet të theksoj se egzistojnë faktori gjenetik (trashigimnor) dhe ato të riskut ose shpërthyes. Ndoshta ju ka rënë rasti të kontaktoni me një person që vuan nga njëra prej këtyre sëmundjeve dhe ju ka treguar se në rrethin e tij familjar ka vuajtur apo vuan edhe ndonjë pjestar tjetër. Me pak fjalë do të thosha se në një përqindje të konsiderueshme të rasteve sindromi varikoz është i trashëgueshëm. Ndër faktorët shpërthyes mund te përmend: Pas një barre tek femrat, qoftë kjo edhe normale. Qëndrimet e shpeshta dhe për një kohë të gjatë pa lëvizur me këmbë apo ulur, (për këtë shkak varicet njihen si sëmundja e kirurgëve, kamarierëve, berbërëve dhe shoferëvë). Mbi pesha por edhe sëmundje të tjera si; asciti, Sindromi i Vena Varikozës hipertensioni portal, pamjaftueshmëria e zemrës, kapsllëku dhe diarea kronike, koliti e ndonjë tjetër. Përdorimi i këpucëve apo sandaleve me takë shumë të lartë, si dhe pantallona të ngushta dhe rigide. Përsa i përket frekuencës, variçet konstatohen 3-4 herë më shpesh tek femrat, kurse hemoroidët konstatohen më shpesh tek meshkujt nga mosha 20 vjec e lart. Nga ana klinike varicet mund t i konstatojmë nga damarë të hollë ngjyrë blu e deri në vena të trasha, xhunga-xhunga, e që gjarpërojnë nga pulpa e deri në rrëze të kofshës ku hera-herës lëkura për rreth tyre është e mavijosur. Kurse hemoroidet mund të konstatohen nga zgjerime të vogla, të vetmuara për rreth anusit që nuk përbëjnë ndonjë problem, e deri në disa zgjerime të medha që nuk futen më brenda, të dhimshme dhe hera herës të gjakosura, por dhe të infektuara. Por ka edhe një formë tjetër që zhvillohet brenda zorrës së trashë e që evidentohet vetëm nga prezenca e dhimbjes dhe e hemoragjisë gjatë defekimit. Saktësimi i diagnozës në këtë rast bëhet vetëm me rrektoskop. Ankesat më tipike për varicet janë, ndjenja e këmbëve të lodhura, të renduara, enjtja e pjesës së poshtëme dhe pakënaqësia kozmetike. Kurse ankesat më të shpeshta për hemoroidet janë; dhimbja e padurueshme, hemoragjia gjatë defekimit dhe kapsllëku reflektor. Ndërlikimet për të dyja këto sëmundje janë; ulceracionet dhe fistulacionet të shoqëruara me hemoragji shpesh të konsiderueshme, si dhe infektimi i zonës përreth dhe aksidentet trombotike. Për trajtimin e sindromit varikoz egzistojnë masat parandaluese, mjekimi konservator dhe ai radikal. Ndër masat parandaluese do të rekomandoja: evitimin e gjendjes sedentare duke bërë nje jetë aktive dhe për aq sa të jetë e mundur të ushtroheni me fiskulturë, sporte apo shëtitje në natyrë. Evitimin e qëndrimeve të zgjatura e pa lëvizur me këmbë apo ulur. Evitimin e kapsllëkut dhe të diaresë kronike me një ushqyerje sa më të shëndetëshme. Evitimin e ushqimeve pikante, të kafesë dhe të pijeve alkoolike. Evitimin e këpucëve apo sandaleve me takë të larta si dhe të veshjeve të ngushta dhe rigide. Evitimin apo uljen e mbipeshësh dhe të barrave të shumta. Tregoni kujdes në mjekimin e hipertensionit, pamjaftueshmërisë së zemrës dhe kolitit. Mjekimi konservativ për varicet konsiston në përdorimin e pomadave me përmbajtje heparine, të corapeve elastike, shoqëruar me të paktën gjysëm orë pushim mbasdite shtrirë e duke i vendosur këmbët mbi një jastëk. Kurse për hemoroidet në përdorimin e suposteve të ndryshme antihemoroidale, propanolonit apo atenalolit, higjenë perfekte, banja me ujë të vakët shoqëruar me manipulime fine e delikate që synojnë rifutjen e hemoroidit të dalë. Nëse do të kemi edhe hemoragji atëhëre del nevoja e përdorimit të vitaminës K dhe të një antibiotiku me spektër të gjerë veprimi. Kuptohet se këto mjekime do të aplikohen kur kemi të bëjmë me fazat fillestare e të mesme të këtyre sëmundjeve. Në të kundërt, kur kemi të bëjmë me stade të avancuara dhe ose me nderlikime do ti drejtohemi mjekimit radikal ushtruar nga specialisti në kushte spitalore. Heqja totale e varices, e hemoroidit apo riparimi i fistules janë nga metodat më tradicionale. Por dekadat e fundit po aplikohen me shumë sukses metoda më pak traumatike e të padhimshme si rrezet lazer dhe sklerotizimi me solucione të posacme. Avantazhet, sidomos të metodës sklerotizuese, janë të dukshme. Pacienti nuk ka nevojë të shtrohet në spital, evitohet përdorimi i narkozës, procedura nuk zgjat më shumë se 20 minuta, nuk ka dhimbje, nuk ka hemoragji, dhe evitohen cikatricët (vragat) pas operacionit. Dr. Andrea Kocaqi Mjek familjeje

15 10-20 Mars Horoskopi javor i Nositit Dashi ( ) Në fundjavë do të argëtoheni, por do të shpenzoni shumë. Do të jeni në qendër të vëmendjes. Demi ( ) Përpiquni t u përgjigjeni disa pyetjeve që kanë që ju shqetësojnë dhe pengojnë në aktivitetin tuaj. Binjakët ( ) Mënyra juaj e të vepruarit do të jetë egoiste dhe mund t ju sjellë momente të pakëndshme. Gaforrja ( ) Kolegët do të jenë të afrueshëm për meritat dhe simpatinë për ju. Tregohuni më i vëmendshëm. Luani ( ) Energjitë tuaja fizike nuk do të jenë ato të zakonshmet. Mund të takoni një person interesant. Virgjëresha ( ) Do t ju jepet mundësia të njihni persona të rinj. Buxheti juaj do të pësojë rritje, po të jeni i kujdesshëm. -Tek ju pihet duhan? -pyet miku duke bërë gati cigaren -Ju lutem të ndiheni si në shtëpin tuaj. -Ju faleminderit, -thotë ky dhe e fut cigaren në paketë Horoskop & Vipa Peshorja ( ) Do t ju duhet të zgjidhni probleme që duket se i kishit harruar. Fat në marrëdhëniet familjare. Akrepi ( ) Do të takoni dikë që do të ketë një ndikim mjaft të madh në jetën tuaj, në fushën profesionale. Shigjetari ( ) Do t u ktheheni punëve të mëdha dhe do të bëni gjithçka për të stabilizuar buxhetin. Bricjapi ( ) Simpatia që do të keni për ata që ju rrethojnë do të konsolidojë më tej marrëdhëniet. Ujori ( ) Duhet të vini në punë të gjitha njohuritë tuaja të reja e të vjetra, por disa s do të jenë të mirëpritura. Peshqit ( ) Do të plotësoni të gjitha detyrat që ju takojnë, duke u vlerësuar maksimalisht nga kolegët. X X X -Isha në lavanderi, i mora këmishët, por nuk kishin kopsa. -Çfarë fati, mua më kthyen vetëm kopsat. Propaganda -Unë kur shkoj me taksi, i jap një bakshish të majmë shoferit dhe i them: Voto për PD! -Unë në të kundërt, nuk i jap asgjë, nuk i jap asgjë, asnjë lek më shumë, thotë një PS-ist dhe i them: Votoni për PD! Kursimtari -Pse nuk ke makinë? Ti ke shumë para. -Pikërisht, ndaj kam shumë! Shkopinjtë -Kamarier, më jep të lutem një shkop të kruaj dhëmbët. -Eshtë i zënë! Horizontalisht: 1.Ka kryeqytet Adisabeba 8.Shkrimtari Godo 12.Ari në tabelë 13.Shtet në Amerikën e Veriut 14.Këngëtari Makashi 16.Aktori Paçino 17.Ka qenë kryeqytet i RF Gjermane 19.Ishulli që ka patur statujë gjigande 21.Teoria e... e Ç.Darvinit 25.Inicialet e shkrimtares Kadare 26.Partia Socialiste e Letonisë 27.Inicialet e Kadaresë 28.Nata pa zë Bellova, radiokronist sportiv 32.Quhet qëndistarja e flamurit të I.Qemalit Hsiao Pin 35.Pier Luixhi... gjyqtar i njohur italian futbolli 36.Primo..., ka qenë boksier i shquar italian 37.Jo fetar 39.Notë muzikore 40.Fillim aorte 41.Po në Romë 42.Lumi... në Afrikë 44.Mirë në Berlin 45.Vullkan në Itali 47.Ka një... në kokë 49.E bren... për të tjerët të paaftin 52.Ku di dhia ç është Lloj pije joalkoolike dhe humori i një skeçi të estradës 60.Njëthundrak 62.Poeti Frashëri 63.Këngëtari italian Rosi 64.Inicialet e fizikanit Njuton Vertikalisht: 1.Këngëtarja Qazimi 2.Aparati i astrologut 3.Inicialet e Kadaresë 4.Kryeqyteti i Norvegjisë 5.Gjysmë pike 6.Si nr.3 7.Ka dy në kala 8.Bëhet... për një mall që mund të bëjë firo 9.Aleks..., këngëtar italian 10.Notë muzikore 11.Kol... piktor shkodran 12.Janë vargmalet e Amerikës së Jugut 15.Dy herë simboli i oksigjenit 17.Thuhet kur fitohet 18.Nikeli në tabelë 20.Inicialet e Kadaresë 22.Vlora në targa 23.Bimët kacavjerrëse të pyjeve tropikale 24.Atdheu i Shevçenkos 30.Quhet edhe kështu një udhëheqës i shquar ushtarak 31.Mund të jetë edhe atomike 32.Luçie..., këngëtare 34.Ka kryeqytet Valeta 36.Fondacion bamirës 38.Fillim kitare 39.Hekuri në tabelë 41.Ai që zëvendëson një udhëheqës me pamjen e ngjashme 43.Gramshi në targa 45.Shkrimtari bullgar Pelin 46.Shkrimtari Lera 48.Po në Moskë Montan 51.Tip pistolete 53.Inicialet e portierit të njohur Kaçi 54.Shkrimtari kosovar Podrimja 57.Inicialet e Moisiut 58.Katër për romakët 59.Radiumi në tabelë 61Simboli kimik i indiumit Përgjigjet e fjalëkryqit të numrit të kaluar (Nr. 471) Horizontalisht: 1.Mali 5.Torpedo 10.Re 12.Arisi 14.Me 15.Ismet 16.Margarita 18.Mi 19.Na 20.AN 21.Mio 22.Ornela 25.Ema 26.NNI 27.Kubani 29.Kili 31.Bizi 32.Ema 33.TR 35.Gi 36.Fan 38.Hartim 41.EA 42.IB 44.Domuzi 46.Ne 47.Su 48.KO 49.Pit 50.Kastor 51.Kina 52.Min 54.TT 55.Li 56.Milano 57.Ima Vertikalisht: 1.Markoni 2.Ar 3.Limoni 4.Isa 6.Oman 7.Rëra 8.Diana 9.Os 10.Remi 11.Etiopia 17.Tamizi 21.Mrika 23.RN 24.Austria 25.Enigmë 28.AB 30.Lahuta 32.Ezopi 34.RT 36.Fausti 37.Nikola 39.Az 40.India 41.Esat 43.Bori 45.Mini 51.KK 52.ML 53.NN

16 16 Fjalëkryq & Reklama Mars 2010 Vikama e qiellit të braktisur Poezi Autor: Bedri Hoxha Faqe 80 Çmimi: 500 lekë Perla poezie Kurorë lumturie Poezi Autor: Maria (Fitret) Sulçe Faqe 48 Çmimi: 200 lekë Ujvarë e fyelltë Poezi Autor: Besnik Bedollari Faqe 64 Çmimi: 200 lekë Bëhu edhe TI mik i librit! Botues: Ilir DUKA & Afroviti GUSHO Në kompjuter: Edlir PODA Lexoni gazetën në: Gazeta shpërndahet në Qarkun Korçë Enti Botues: "D.I.J.A. Poradeci " -Pogradec Adresa e Redaksisë: Rruga "Rinia", Pallatet 7-katësh, Pogradec Tel: , Mobil: afrovitig@yahoo.com; dukailir@yahoo.com redaksianositi@yahoo.com