EFEKTI PRAKTIČNE NASTAVE NA MOTORIČKE SPOSOBNOSTI STUDENATA

Size: px

Start display at page:

Download "EFEKTI PRAKTIČNE NASTAVE NA MOTORIČKE SPOSOBNOSTI STUDENATA"

Conrad Clark
6 years ago
Views:

1 Ratko Pavlović, Fakultet fi zičke kulture Istočno Sarajevo Aleksandar Raković, Fakultet sporta i fi zičkog vaspitanja Niš EFEKTI PRAKTIČNE NASTAVE NA MOTORIČKE SPOSOBNOSTI STUDENATA 1. UVOD Ono što nam je uglav nom po zna to, a ti če se fi zičke kulture i njenih segmenata (sport, rekreacija i fi zičko vaspitanje) jesu kibernetički transformacioni modeli kojima de finišemo određene pojave. Te pojave posmatramo kao određene trenažne efekte koji su posljedica kontinuiranog trenažnog rada, odnosno fi zičke aktivnosti. Zavisno od postavljenog cilja koji želimo realizovati zavisi način pro vo đenja i praćenja transformacije određenog segmenta antropološkog prostora čovjeka. Ono što je teorija definisala kao na čelo potkrijepila je primjerima kroz praksu, a riječ je o realizaciji određenih efekata putem izabranog kibernetičkog modela. Kada je u pitanju antropološki prostor čovjeka najčešći predmet interesovanja jeste, u pr vom re du, mo to rič ki i mor fo lo ški, a za tim i funk ci o nal ni, ko na tiv ni, kog ni tiv ni prostor. Međutim koji će prostor zauzeti dominantno mjesto u nekom istraživanju zavisi od toga što želimo istraživati i koje rezultate analizirati. Svaki od pomenutih segmenata podliježe različitim modifikacijama u smislu promjene stanja i obilježja. Uglavnom su to pro mje ne ko je se od no se na sta nje su bje ka ta u to ku re a li zo va nog tre na žnog pro ce sa koji upravo doprinosi promjeni postojećeg sta nja, a naj češće je to od sla bi jeg i ma njeg u bo lje i ve će, zavisno od definisanog problema istraživanja. Veliki broj istraživanja u fi zičkoj kulturi (sportu, rekreaciji, fi zičkom vaspitanju) jeste upravo u kontekstu transformacija i efekata određenih stanja, tj. segmenata antropološkog prostora (Donskoj, 1973; Aga ard et al. 1994; Siff et al. 1998; Ar lov, 1999; Sto jilj ko vić & Bran ko vić, 2000; Pr žulj & Stojiljković, 2001). Ideja vodilja za ovo istraživanje jeste upravo segment antropološkog prostora studenata i njegove transformacije. Naime, riječ je o mo to ričkom prostoru, motoričkim manifestacijama u vidu primjenjenih testova. Naročito je interesantno, jer većina motoričkih sposobnosti ima određenu genetsku komponentu, tj. stepen urođenosti. Me đutim, kontinuiranim trenažnim procesom mogu se ostvariti određene transformacije upravo tih sposobnosti u pravcu kojem želimo. Praktični dio ispita iz antropomotorike sastoji se iz ocjene i valorizovanja određenih motoričkih sposobnosti na kraju prvog semestra. Nastava je struktuirana tako da omogućava određene transformacione promjene motoričkih, morfoloških, funkcionalnih sposobnosti i karakteristika studenata. Upra vo iz tog raz lo ga de fi nisan je predmet istraživanja koji definiše antropološki prostor studenata fi zič ke kul tu re. U okvi ru an tro po lo škog pro sto ra pro u ča van je seg ment motoričkih sposobnosti, odnosno efekti praktične nastave iz predmeta antropomotorika. Cilj istraživanja jeste da se utvrde efekti praktične nastave u toku semestra na motoričke sposobnosti studenata. 883

2 časopis br. 15,16,17. MONTENEGRIN SPORT ACADEMY, Sport Mont 2. MATERIJAL I METODE 2.1. Uzo rak is pi ta ni ka Is tra ži va njem je ob u hva ćeno 95 studenata FFK Istočno Sarajevo, prve godine oba po la ko ji su po ha đali nastavu praktičnog dijela iz predmeta antropomotorika u toku jednog semestra Uzorak varijabli Obuhvatio je šest motoričkih varijabli, uglavnom varijabli snage različitih vidova i topoloških regija kao i jedna varijabla fleksibilnosti. 1. Zgib na vra ti lu - MZGV 2. Sklekovi MSKL 3. Skok u dalj s mje sta- MSDM 4. Dizanje trupa na klupi- MDTK 5. Pret klon MPRE 6. Pe nja nje uz ko no pac- MKON Navedene varijable su podvrgnute tromjesečnom efektivnom procesu nastave kako bi usta no vi li da li je do šlo do očekivanih transformacija. Relevantne numeričke vrijednosti varijabli su obrađene statističkim paketom za obradu podataka STATISTICA 6.0. Za svaku varijable izračunati su osnovni parametri deskriptivne statistike, centralni i disperzioni parametri. Za utvrđivanje statističkih značajnih razlika inicijalnog i fi nalnog mje re nja na mul ti va ri jant nom ni vou pri mje nje na je mul ti va ri jant na ana li za va ri jan se (MANOVA). Utvr đi va nje raz li ka za sva ku va ri ja blu re a li zo va no je uni va ri jant nom analizom varijanse (ANOVA). 3. REZULTAT I DISKUSIJA Tabela 1. Centralni i disperzioni parametri inicijalnog mjerenja motoričkih varijabli Inic. Mean Min. Max. Range Std.Dev Skew. Kurt. MZGV MSKL MSDM MDTK MPRE MKON Tabela 2. Centralni i disperzioni parametri fi nalnog mjerenja motoričkih varijabli Fin. Mean Min. Max. Range Std.Dev. Skew. Kurt. MZGV MSKL MSDM MDTK MPRE MKON

3 MZGV MSKL MSDM MDTK MPRE MKON Tabela 3. Univarijantna analiza varijanse Mean Std.Dev I F I F I F I F I F I F Mean sqr Effect Mean sqr Error F p-level Tabela 4. Multivarijantana analiza varijanse Wilks Lambda F df 1 df 2 p-level Na ta be la ma 1 i 2 pri ka za ni su osnov ni pa ra me tri de skrip tiv ne sta ti sti ke. Anali zi ra ju ći ta be lu br. 1, gdje su pre zen to va ne vri jed no sti ini ci jal nog sta nja mo že mo zaklju či ti, da se ra di o re la tiv no he te ro ge nom mo to rič kom pro sto ru stu de na ta u mo men tu mje re nja. Na ro či to je sla bi ja ho mo ge nost evi dent na ako ana li zi ra mo vri jed no sti mi nimal nog i mak si mal nog re zul ta ta, od no sno mje ra ra spo na (Ran ge). Ta ko đe i vri jed nosti SD po ka zu ju gra nič ne vri jed no sti u skla du sa do zvo lje nim vri jed no sti ma re zul ta ta. U po gle du di stri bu ci je re zul ta ta, tj. nor mal no sti ras po di je le mo že se za klju či ti da je vri jed nost skju ni sa (skew) u gra ni ca ma do zvo lje nih ra spo na. Ne što ve ća ras pli nu tost re zul ta ta pri sut na je kod va ri ja ble pe nja nje uz ko no pac, MKON (kurt.=-1.305). Ova vri jed nost mo že se obra zlo ži ti či nje ni com da je struk tu ra mo to rič kog za dat ka vje ro vatno naj slo že ni ja od svih i zah ti je va ve ću re la tiv nu sna gu i sin hro ni zo van rad mi šić nih ki ne tič kih la na ca. Vrijednosti motoričkih parametara su nešto drugačije na finalnom mjerenju (tabe la 2) pa i raz li ke su ma nje, od no sno ujed na čene. Sve varijable su zabilježile porast vri jed no sti u od no su na ini ci jal no mje re nje što je bi lo i očekivano. Tako evidentiramo manje vrijednosti SD koje oslikavaju osjeljivost testova na finalnom mjerenju. Takođe ujednače ne vri jed no sti se is po lja va ju u vri jed no sti ma skju ni sa i kur to zi sa što ide u pri log či nje ni ci da je do šlo do znat ne homogenizacije uzorka nakon realizovanog programa praktične nastave. Rezultati multivarijantne analize varijanse (tabela 4) na fi nalnom mjerenju motoričkih sposobnosti ukazuju da je ostvarena statistički značaj na raz li ka u svim mje renim motoričkim testovima na visokom nivou značaj no sti (p=.001). To se po tvr di lo na osno vu vrijednosti Wilks-Lambda testirane F testom (F= 3.492) 885

4 časopis br. 15,16,17. MONTENEGRIN SPORT ACADEMY, Sport Mont U tabeli 3 prikazani su rezultati univarijantne analize varijanse inicijalnog i fi nalnog mjerenja. Takođe su sve varijable ostvarile progres, odnosno veću vrijednost od početne. Iako su testirane varijable različitog genetskog potencijala, odnosno uslovljenosti, mo že se za klju či ti, da je prak tična nastava izazvala pozitivne transformacije subjekata. Ono što je evi dent no, je ste da su naj ve će efekte transformacije ispoljile varijable sklekovi (MSKL), dizanje trupa (MDTK) tj. repetitivni mišićni potencijal. Najslabiji efekti nastave odrazili su se na flek si bil nost. To se mo že obra zlo ži ti činjenicom da studenti malo pa žnje po sve ćuju ovoj motoričkoj sposobnosti, izuzev u slučajevima kada se na nju dje lu je u smi slu or ga ni zo va nog vje žba nja. Ta ko đe ve li ki broj stu de na ta je an ga žo va no u klubovima gdje treneri ne poklanjaju dovoljno pažnje fleksibilnosti, već je sma tra ju sporednom čak i nevažnom sposobnošću čovjeka. Međutim fleksibilnost je takođe sposob nost gdje neo p ho dan per ma nen tan uti caj, a do mi nant na je u svim spor to vi ma. 4. ZA KLJU ČAK Kao za klju čak se na me će činjenica da je sprovedeno istrživanje da bi se utvrdili efekti tromjesečne praktične nastave antropomotrike na transformacije pojedinih motoričkih sposobnosti studenata Fakulteta fi zičke kulture Istočnog Sarajeva. Na uzorku 95 studenata prve godine analizirane su transformacije šest varijabli motoričkog prostora: skle ko vi (MSKL), zgi bo vi (MZGV), di za nje tru pa (MDTK), skok u dalj s mje sta (MSDM), penjanje uz konopac (MKON) i duboki pretklon na klupici (MPRE). Dobijeni rezultati su potvrdili da je u relativno kratkom vremenskom periodu od jednog semestara došlo do statistički značajnih promjena inicijalnog i finalnog stanja na multivarijantnom i univarijantnom nivou. Najslabiji efekti su evidentirani kod varijable fleksibilnosti duboki pretklon (MPRE). Takav rezultat varijable MPRE može se obra zlo ži ti činjenicom, da stu den ti u svo jim van na stav nim ak tiv no sti ma, sport skim klu bo vi ma itd. u ko ji ma su angažovani, veoma malo poklanjaju pažnju na razvoj ove motoričke sposobnosti, koja je od izuzetnog značaja za realizaciju različitih motoričkih struktura LITERATURA 1. Aga ard, P. et al. (1994):,,Effects of Diferent Strength Training Regimes on Moment and Power Generation During Dynamic kne extensions. Euro pean Jo ur. of Appl. Physi o logy. 69: Arlov, D. (1999): Efek ti tret ma na spe ci jal nog fi zičkog obrazovanja na bazično-motoričke sposobnosti studenata. Doktorska disertacija, Novi Sad: Fakultet fi zičke kulture. 3. Don skoj, D.D. (1973): Savremeni trening 2. Teorija i praktika. Moskva. 4. Siff, M.C. & Verhošanskij, Y.V. (1998): Supertraining. Jo ha nes burgh, Uni versity of the Witwatersrand. 5. Stojiljković, S., Bran ko vić, M. & Dra gić, B. (2000):,,Razvojne karakteristike motoričkih sposobnosti učenica na kraju šestomjesečnog izvođenja nastave fva. U Zbor nik ra do va, II i III na uč ni skup No vi Sad: FFK. 6. Stojiljković, S. & Pr žulj, D. (2001):,,Elementi individualizacije planiranja i programiranja sportskog treninga. U Zbor nik ra do va VI II me đunarodni naučni skup FIS komunikacije Niš: FFK.

SUMMARY THE EF FECT PRAC TI CAL TE AC HING ON STU DEN TA MO BI LITY ABI LI TI ES What is mostly known to us and it con cerns the Physi cal Edu ca tion are cyber netics tran sfor ma tion mo dels by

5 SUMMARY THE EF FECT PRAC TI CAL TE AC HING ON STU DEN TA MO BI LITY ABI LI TI ES What is mostly known to us and it con cerns the Physi cal Edu ca tion are cyber netics tran sfor ma tion mo dels by which we de fi ne cer tain ocur ren ces. De pen ding on the goal to be ac hi e ved, which we want to ca rry out, de pends the way of le ading and monitoring of the certain segment transformation of anthropological space of human. The re se arch has been con cluc ted on the sam ple of 95 stu dents, fi rst year of stu dies. The effects of practical teaching of anthropomobility on mobility abilities have been stu died du ring the se me ster. For the ne eds of the re se arch 6 dif fe rent va riables have been ap plied. From this num ber fi ve de fi ned the com plex strength spa ce and one va riable space fl exibility. For obtaining the relevant information, univariant and multivariant variance analysis (ANO VA/MA NO VA) has been ap plied, which com fi rmed the positive effects of te ac hing, which con fi r med sta tisticaly significant abilities transformation in regared to ini tial con di tion of the te sted. Key words: mo bi lity abi li ti es, prac ti cal te ac hing, efects, dif fe ren ces 887

Prijedor, october 2011, Preceded by a study trip to Jasenovac, Donja Gradina and Vukovar, october 2011

Prijedor, october 2011, Preceded by a study trip to Jasenovac, Donja Gradina and Vukovar, october 2011 organized by the Youth Initiative for Human Rights BiH, the French-German Youth Office, Documenta-Centar for Dealing with the past, and the Centre André Malraux in Sarajevo Prijedor, 19-21 october 2011,