نقشكتابخانهتخصصے درمديريت دانشسازمانی گزارشی از پژوهشکدۀمهندسیجهادكشاورزی

Transcription

1 مهدیه میرزابیگی جواد عباسپور نقشكتابخانهتخصصے درمديريت دانشسازمانی گزارشی از پژوهشکدۀمهندسیجهادكشاورزی فاطمه تصويری قمرصی حامد صالحی چڪیده امروزه بسياری از سازما نها مديريت دانش را برای ترصف رسماي ههای فکری کارکنانشان ب هکارم یگريند. اين سازما نها استقرار مديريت دانش را ب هعنوان بخشی از راهربد سازمان رضوری م یدانند. پژوهشکدۀ مهندسے جهاد ڪشاورزی از سال 1379 با استقرار نظام مديريت دانش در پژوهشکده به ساماندهی دانش موجود در سازمان پرداخته است. در حال حارض ارائۀ گزار شهای دورهای در پژوهشکده ب هصورت يک فرهنگ سازمانی درآمده است. در اين مقاله عالوه بر ارائۀ تعاريفی از مديريت دانش روش اجرای مديريت دانش و نقش ڪتابخانۀ تخصصی پژوهشکده در اين فرايند بررسی شده است. در پايان به مهار تهای موردنياز ڪتابداران اين ڪتابخانه برای ايفای نقش مؤثرتر در مديريت دانش اشاره شده است. ڪلیدواژهها مديريت دانش ڪتابخانۀ تخصصی ڪتابدار پژوهشکدۀ مهندسے. 200 فصلنامه كتاب شامره

2 تخصصے ڪتابخانه نقش سازمانی دانش مديريت در ڪشاورزی جهاد مهندسی پژوهشکدۀ از گزارشی 2 صالحی حامد 1 قمرصی تصويری فاطمه 1388/3/26 پذیرش: 1387/10/10 دریافت: مقدمه شده مبدل 21 قرن در نها سازما موفقيت راز به که مديريت نوين رويکردهاي از يکي با پيشرفته نهاي سازما از بسياري است شده موجب رويکرد اين است. دانش مديريت در دانش اصلي توليدکنندگان که انساني منابع مديريت نيز و دانش مديريت هکارگيری ب مديريت استقرار مؤسسات اين گردند. خود متبوع سازمان ارتقای موجب هستند سازمان )جعفريمقدم یدانند م ضروری سازمان راهبرد از بخشی بهعنوان را سازمان در دانش اهميت از آن مديريت و یشود م تلقی سازمانی سرماية بهعنوان دانش امروزه 1382(. دنبال به بايد نها سازما که باورند اين بر صاحبنظران اکثر است. برخوردار روزافزونی در انسانی نيروی مختلف سطوح ميان در سازمانی دانش انتشار برای مؤثري شهاي رو رقابتی ب عد معتقدند محققان از برخی 2003(. 3 گريفيت و )پنتري باشند سازمان سراسر 1382(. مقدم )جعفري است سازمان درون دانش مؤثر انتقال و ايجاد مؤسسه هر اصلی و دانش انتقال و تسهيم برای مؤثر شهای رو بهکارگيری و شناخت ضرورت ترتيب بدين است. گرديده آشکار پيش از بيش سازمان درون دانش مديريت ديگر عبارت به و اشاعه انتقال سازماندهي تا توليد از اطالعات انتقال چرخة کل دانش مديريت نظري توانايي کتابداری متخصصان 13(. )فرهادي يگيرد دربرم را اطالعات از استفاده و اطالعات اينکه به توجه با کردهاند. کسب را اطالعات مديريت برای الزم عملی و اطالعرسانی و کتابداری ارشد 1.ڪارشناس پژوهشكدۀ اطالعرسانى ادارۀ رئيس و كشاورزى جهاد مهندسے ftasviri@eri.ac.ir دانش مدير و علمے هيئت عضو 2. پژوهشكدۀمهندسى اطالعرسانى و كشاورزى جهاد 3.Pentry & Grifiths 201

3 قمرصى تصويرى فاطمه صالحى حامد يتوانند م عرسانان اطال و کتابداران يشود م محسوب دانش مديريت اصلي عنصر دانش يتواند م آنها يهاي تواناي و دانش نمايند. ايفا نها سازما دانش مديريت در را عمدهاي نقش در )2004( 4 آجيفروک شود. واقع مؤثر و مفيد نها سازما دانش مديريت بهينة انجام در دانش مديريت برنامههای در عرسانان اطال از بسياری که رسيد نتيجه اين به پژوهشی ابتدای از تخصصی کتابخانههای است معتقد نيز )1380( 5 تاونلی یکنند. م ايفا مهمي نقش ايفا سازمان در را دانش مديريت رهبری نقش و بوده درگير آن با دانش مديريت فراگيرشدن تهايی مهار به کتابداران است الزم دانش مديريت در تأثيرگذاری برای البته یکردهاند. م اذعان یتوان م هطورکلی ب شوند. مجهز آن ومانند بازاريابی ارتباطی تهای مهار نظير و افراد روزافزون توجة و نياز آن بهتبع و اجتماعی توسعة در دانش یهمتای ب نقش داشت است. نهاده هها کتابخان فراروی مطلوبی شرايط دانش و اطالعات به جامعه اشاره دانش مديريت از شده ارائه فهای تعري از برخی به اختصار به مقاله اين در نقش به و بررسی مهندسی پژوهشکدة در دانش سازماندهی وضعيت سپس یشود. م پايان در یشود. م پرداخته دانش مديريت فرايند در پژوهشکده اين تخصصی کتابخانة عرصة در آنان نقش بهبود جهت کتابخانه اين کتابداران نياز مورد تهای مهار از برخی شد. خواهد بيان دانش مديريت پژوهش پيشينۀ را دانش مديريت وی نمود. بررسی را کتابخانهها در دانش مديريت )2000( 6 شانونگ مديريت با را آن مقايسة غيرقابل یهای ويژگ و تها اولوي و برشمرد مديريتی جديد شيوة کتابخانهها در دانش مديريت هستة را انسانی منابع مديريت همچنين وی کرد. بيان سنتی و آنان علمی دانش سطح افزايش برای کتابخانه کارکنان مداوم آموزش بر و برشمرد کرد. تأكيد نوآوری و دانش کسب توانايي بررسی دانش مديريت فرايند در را دانشگاهی کتابخانههای مشکالت )2005( 7 ون ساالنة یهای ارزياب در بايد دانش اشتراک و مديريت که یکند م پيشنهاد وی است. کرده شود. گرفته درنظر آنان ارتقای برای کارکنان گرايش کتابخانهها«در تغيير مقابل در»مقاومت عنوان با مقالهای در )2003( 8 وينر نگهداری به اهتمام و آنی تغييرات به پاسخ توانايي عدم کتابخانه روزمرگی بهسوی یداند. م کتابخانهها در دانش مديريت اجرای برای اصلی مشکالت را کتابخانهها گذشتة عرسانان اطال نقش از عينی شواهد آوردن بهدست هدف با تحقيقی )2003( آجيفروک عرسانان اطال از بسياری که داد نشان وی تحقيق نتايج داد. انجام دانش مديريت ههای برنام در بررسی به )2006( 9 ويراسينگ یکنند. م ايفا اساسي نقشی دانش مديريت برنامههای در 4. Ajiferuke 5. Townley 6. Shanhong 7.Wen 8. Weiner 202

4 در تخصصے ڪتابخانه نقش... سازمانى دانش مديريت است. پرداخته دانش مديريت با مواجهه در تخصصی ههای کتابخان روياروی شهای چال دهند. انجام را دانش مديريت تهای فعالي یتوانند م تخصصی کتابداران است معتقد وی دانش مديريت شدن فراگير ابتدای از تخصصی ههای کتابخان است معتقد )1380( تاونلی یکردهاند. م ايفا سازمان در را دانش مديريت رهبری نقش و بوده درگير آن با کتابداران نقش به که است داشته متونی بر مروری مقالهای در )1384( فزاده صرا حرفة بر دانش مديريت تأثير مقاله اين در پرداختهاند. دانش مديريت در عرسانان اطال و کتابداران روی پيش موانع و دانش مديريت در شرکت برای الزم تهای مهار کتابداری به مقالهای در صرافزاده و حاضری است. شده بررسی دانش مديريت به ورود برای جايگاه و نقش و پرداخته دانشگاهها در دانش مديريت کاربردهای از برخی بررسی )1386( طهماسبی و اکبری دانستهاند. اساسي ميان اين در را دانشگاهی ههای کتابخان گامهای تبيين ضمن پيشرو«نهای سازما در دانش مديريت»جريان عنوان با مقالهای در کتابداران عنوان با فرايند اين در مهم مشاغل از يکی معرفی به دانش مديريت راهبرد فرايند بخش یترين محور هعنوان ب سازمان ويژة کتابداران معتقدند آنها پرداختهاند. ويژه کردن فهرست در آموزششان از یتوانند م دانش مديران اصلی شرکای با دانش مديريت در یتواند م امر اين که کنند استفاده اطالعات صهای شاخ و راهنماها ساختن دانش باشد. سودمند بسيار سازمانی دانش سطح ارتقای و پرداخته آن تبديل و انتقال راههای و دانش انواع بررسی به )13( نبی مختاری متخصصان و کتابداران برنقش تأكيد با را دانش مديريت نظامهای در انسانی عنصر اهميت دانش مديريت بررسی به )1384( فزاده صرا و باقری است. کرده تبيين عرسانی اطال رد را کتابخانهها نقش و پرداخته کتابخانهها برای مديريتی نوين روش يک بهعنوان کردهاند. بيان سازمان دانش مديريت 9. Weerasinghe 10. Boersma 11. Bellinger دانش مديريت لهای مد و تعاريف بر مروری تعاريف گرديد. مطرح 90 دهة اواخر از نوين مديريتی روش يک بهعنوان دانش مديريت توسط شده ارائه تعاريف از برخی بخش اين در است. شده ارائه دانش مديريت از متعددی است. شده آورده صاحبنظران دانش مديريت از مختلف تعاريف وجود کردن خاطرنشان ضمن )2004( 10 بوئرسما کارکردهای که یداند م آن برای برنامهريزی و دانش راهبری و نگهداری را آن توجه کانون دانش ايجاد مديريت و موجود دانش به دسترسی مديريت موجود دانش مديريت عمدهاش است. نو کاربری و ذخيره اخذ از است عبارت دانش مديريت است معتقد )1996( 11 بلينگر 203

5 فاطمه تصويرى قمرصى حامد صالحى مجدد دادهها اطالعات الگوها و نظاير آنها بهمنظور فهم و ايجاد ارتباط بين آنها و تبديل آنها به شکلی معنادار برای انتقال به ديگران که فايدهاش قادر ساختن اعضای يک سازمان به آيندهنگری و تعامل کارآمد است. کهن )1384( به نقل از گرتين 12 مديريت دانش را فلسفة بهکارگيری مجموعهای از اصول فرايندها ساختارهای سازمانی و فناور یهايي م یداند که افراد را به منظور اشتراک و استفاده از دانش جهت مواجهه با اهداف آنها ياری م یرساند. نيومن )1999( 13 معتقد است مديريت دانش مجموعهای از فرايندهايي است که پديدآوری اشاعه و بهکارگيری دانش ذهنی و عينی در يک سازمان را دربرم یگيرد. دانش عينی عبارت است از دانشی که در قالب اسناد پايگاهها صفحات وب و مانند آنها ثبت يا منتشر شده است. دانش ذهنی دانشی است که افراد در طول فعالي تهای تخصصی خود آموخته و بهدست آوردهاند ولی در جايي ثبت يا منتشر نکردهاند و فقط در ذهن آنها وجود دارد. مريلوتر )2005( 14 مديريت دانش را جم عآوری و اشاعة دانش به قصد بهرهوری در سازمان و بهرهبرداری افراد م یداند. کيم )1384( 15 در مورد هدف مديريت دانش اظهار م یدارد که تجزيه و تحليل دانش موجود و شناسايي دانش موردنياز برای تکميل و انجام اهداف سازمان با کمک و همفکری و تعامل متخصصان دانش کارشناسان فناوری و ارتباطات و استفادهکنندگان هدف نهايي مديريت دانش است. پرز )1999( 16 معتقد است مديريت دانش عبارت است از گردآوری دانش قابلي تهای عقالنی و تجربيات افراد يک سازمان و ايجاد قابليت بازيابی برای آنها ب هعنوان سرماية سازمانی. به عبارت ديگر مديريت دانش بر ذخيره و ب هکارگيری دوبارة اطالعات تخصصی تأكيد دارد. ونکروق )1999( 17 بر اين باور است که مديريت دانش با ثبت اسناد و مهارت شغلی در خالل توليد مجموع هسازی ذخيره اشاعه و استفاده ارتباط دارد. هدف مديريت دانش ايجاد يک سازمان يادگيرنده است که قادر باشد مهار تهای کارمندان را که در بخ شهای مختلف آن فعاليت دارند ارزيابی ذخيره و پردازش کند. تريودی )2007( 18 چهار اصل اساسی دانش را تسخير دانش اشاعه استفادة مجدد و همکاری عنوان نموده است. همچنين وی هدف از مديريت دانش را بهدست آوردن خروج یهای مهم از دادهها و اطالعات توليدی م یداند. بازرگان )2008( به نقل از دالکير 19 اظهار م یدارد مديريت دانش هماهنگی آگاهانه 12. Gurteen 13. Newman 14. Merilutoo 15. Kim 16. Perez 17.Vonkrogh 18.Trivedi 19. Dalkir 204 فصلنامه كتاب شامره

6 در تخصصے ڪتابخانه نقش... سازمانى دانش مديريت 20. Firestone تغيير طريق از سازمان تا است سازمانی ساختار و فرايندها یها فناور افراد بين نظاممند و اشتراک توليد افزايش طريق از ارزش اين کند. کسب بيشتری اعتبار و ارزش نوآوری و یآيد. م بهدست دانش بهکارگيری و هدف که دارد اشاره تهايي فعالي به دانش مديريت است معتقد )2008( 20 فايرستون از است عبارت دانش مديريت ديگر بيان به آنهاست. بر تأثير و دانش جريان بهبود آنها سازمان در را دانش جريان فعلی الگوی دارد سعی که فرايندهايي و تها فعالي سری يک بخشد. بهبود را آن دانش و سازمان بازدهی تا دهد تغيير و سازماندهی تهيه فرايند يعنی دانش مديريت است معتقد )1384( فزاده صرا کارشان در بهرهوری برای آن از کارکنان بقية اينکه برای کارکنان ذهنی و عينی دانش اشاعة کنند. استفاده دانش»مديريت یکند: م تعريف صورت اين به را دانش مديريت )1384( نزاده حس بالعکس( و عينی به )ذهنی دانش تبديل برای زمينهسازی و مديريت اعمال از است عبارت بهعنوان دانش از استفاده و کگذاری اشترا به گردآوری طريق از سازمان يک داخل در سازمان«. اهداف به دستيابی راستای در سازمانی سرماية اظهار است فناوری و ساختار انسان بر متمرکز که جامعی تعريف در )1384( افرازه و ارزيابی نگهداری تسهيم ايجاد و توسعه کسب کشف فرايند دانش»مديريت یدارد: م طريق از که است سازمان در مناسب فرد توسط مناسب زمان در مناسب دانش بهکارگيری برای مناسب ساختاری ايجاد و ارتباطات و اطالعات فناوری انسانی منابع بين پيوند ايجاد یپذيرد«. م صورت سازمانی اهداف به دستيابی روند از است عبارت سازمان يک در دانش مديريت یدارد م اظهار )1382( پريرخ و مفيد اطالعات مجموعة به آن تبديل و پردازش و پااليش اطالعات توليد و کسب و برنامهريزی مگيری تصمي بهمنظور ويژه تهای موقعي در بهرهگيری برای که منسجم یدارد م اظهار مايز و موری از نقل به همچنين وی گيرد. قرار استفاده مورد برنامهها اجرای مقولة سه با ارتباط در که یشود م گفته مديران تهای فعالي از مجموعهای به دانش مديريت و اطالعات انتقال و ديگران با ارتباط برقراری 2( اطالعات كسب 1( گيرد: انجام زير سازمانی. و فردی منافع جهت در آن کاربرد 3( ايجاد دهد انجام بايد دانش مديريت»آنچه دارد: طتری مبسو نظر )1382( يمينفيروز که ديدگاههايي و افکار اشتراک برای را زمانی و بينديشند هم با که است افرادی ميان ارتباط شناسايي دانش مديريت دهند. اختصاص یرسد م نظر به مناسب گروه اعضای ديگر برای سازمان يک خدمات و توليدات فرايندها افراد در موجود صريح و ضمنی دانش ارتباط و 205

7 قمرصى تصويرى فاطمه صالحى حامد شود«. تبديل جديد دانش به تا است آن گذاشتن اشتراک به و ذخيره و هک یدهد م نشان دانش مديريت زمينة در موجود ردهبندیهای و مفاهيم بررسی از برخی به مقاله اين در که دارد وجود حوزه اين در ديدگاهها و نظرات از متنوعی طيف یشود. م اشاره گرفته شکل دانش فرايندهای مبنای بر که لهايي مد هدش تشکيل ببر بهكار و نشركن ذخيرهكن خلقكن فرايند چهار از هيسيگ مدل 1384(. )افرازه است تقسيم دانش كردن پيوسته و دانش توليد يعني فرايند دو به را دانش ايجاد فرايند مارك یتوان م آن از بعد و دارد وجود شد توليد اينکه از پس تنها دانش است معتقد وی يكند. م 1384(. )افرازه نمود تسهيم يا کدگذاری مهار را آن است. کرده پيشنهاد دانش مديريت فرايند برای را مرحله هشت )1999( 21 من بک بردن بهکار کردن پخش کردن ذخيره کردن انتخاب کردن تسخير شناسايي مراحل کردن. تجارت و کردن ايجاد هفت شامل کردهاند ارائه )1999( 22 ويليامز و بکوتيز که دانش مديريت فرايند اجزای بايد که است حذف و نگهداری ايجاد ارزيابی تسهيم يادگيری بهکارگيری يافتن عامل شوند. مديريت يکپارچه بهصورت دانش پايه بر سرمايه ايجاد برای تبديل نحوة به و داشته اشاره نهان و آشکار دانش نوع دو به 23 تاکوچی و نانوكا مدل معتقدند آنها دارد. توجه سازمانی سطوح تمامی در آن ايجاد چگونگی نيز و يکديگر به آنها هعنوان ب بايد سازمانی دانش توليد فرايند بنابراين و هستند دانش آورندة بهوجود افراد تنها شدهای سازماندهی بهطور افراد توسط شده ايجاد دانش آن در که باشد مستمری فرايند 1384(. )افرازه شود هدايت و تقويت سازمانی دانش خلق آغاز نقطة فردی دانش که یکند م بيان )2007( 24 الستری مدل یدهد. م تشکيل را سازمانی دانش اساس که است فردی دانش خام مادة اطالعات است. برای یسازی درون فرايند ايجاد اطالعات تهية معنا خلق مرحلة شش دارای مدل اين سطوح ديگر به دانش اشاعة گروهی يادگيری به فردی دانش تبديل فردی دانش خلق یباشد. م دانش عملی جنبههای و سازمانی پژوهش اهداف نقش و بررسی را مهندسی پژوهشکدة در دانش مديريت تا است برآن پژوهش اين احراز برای کتابداران مشکالت به همچنين نمايد. تبيين را پژوهشکده تخصصی کتابخانة فعال شرکت برای آنان موردنياز تهای مهار و کرده اشاره دانش مديريت مهم تهای پس نمايد. بررسی را پژوهشکده دانش مديريت در 21. Beckman 22. Bekowitz & Williams 23. Nanoka & Takeuchi 24. Lustri 206

8 مديريت دانش در پژوهشکدۀ مهندسے مؤسسات پژوهشي و مراکز تحقيقاتي بهعنوان مراکز توليد و اشاعة دانش بيش از هر سازمان ديگري نيازمند اجراي مديريت دانش هستند. متأسفانه بسياری از اين مؤسسات در سا لهاي گذشته توجه کافي به سرمايههاي فکري و منابع علمي توليد شده مبذول نداشت هاند. اين مراکز علمی هيچگونه کنترلي بر دانش غيرمکتوب )دانش موجود در اذهان( نداشته و اطالعات مدون توليد شده را نيز بهندرت بهگونهاي مجتمع و يکپارچه جم عآوري و در چارچوبي نظاممند مديريت کردهاند. در سا لهای اخير با شک لگيری و رواج مفهوم مديريت دانش سازما نها گامهای مؤثری در جهت رفع اين مشکل برداشتهاند. يکی از مؤسسات پژوهشی کشور پژوهشکدة مهندسی جهاد کشاورزی است. اين پژوهشكده در سال 1362 ب همنظور رفع نيازهاي مهندسي جهاد سازندگي باعنوان مركز تحقيقات مهندسي جهاد سازندگي تأسيس گرديد. در اواخر دهة هفتاد مقرر گرديد تا با رعايت مالحظات قانوني مجموعة امكانات تجهيزات و نيروي انساني موجود كه تناسب بيشتري با فعالي تهاي پژوهشي دارند در قالب پژوهشكدة مهندسي سازماندهي گردند. بههمين منظور پس از كسب مجوزهاي الزم از وزارت علوم تحقيقات و فناوري مركز تحقيقات مهندسي جهاد سازندگي در سال 1379 به پژوهشكدة مهندسي تغيير نام داد. اين پژوهشکده داراي سه گروه پژوهشي مهندسي شيمي مهندسي کنترل و مهندسي مواد در تهران و سه مرکز استاني است. هدف اصلی آن رفع نيازهای فناوری در حوزههای کشاورزی و صنعتی م یباشد. ازآنجاکه مدل مديريت دانشی که مورد توافق همگان باشد موجود نيست پژوهشکدة مهندسی نيز برحسب مورد از تجربيات سازما نهای پيشرو بهره جسته و ترکيبی از مد لهای مختلف ارائه شده در زمينة مديريت دانش را بهکار بسته است. از سال 1379 بهمنظور پيادهسازی مديريت دانش در پژوهشکدة مهندسی استقرار يک نظام ارزيابی تخصصی و گزار شنويسی منظم از مراحل مختلف پروژهها مدنظر قرار گرفت و در اين خصوص اقدامات متعددی انجام شد. در اين زمينه برخی دانشگاهها و مراکز مختلف پژوهشی کشور و همچنين منابع علمی مختلف مرتبط با گزار شنويسی روش تحقيق و نظارت و ارزيابی مورد بررسی قرار گرفتند. درنهايت يک فرايند ثبت دانش مستندسازی صح هگذاری و ارزيابی تخصصی برای کلية پروژههای پژوهشکدة مهندسی تدوين گرديد )صالحي 1385(. تحقيقات گوناگون نشان م یدهد که کارکنان در نتيجة تشويق سازمان با ميل و رغبت بيشتری برای اشتراک و استفادة مجدد از داراي يهای فکری خود اقدام م یکنند )مختاري 13( لذا جهت ضمانت اجرای اين روند و همچنين ارزيابی عملکرد پروژهها از جنب ههای نقش ڪتابخانه تخصصے در مديريت دانش سازمانى فصلنامه كتاب شامره

9 قمرصى تصويرى فاطمه صالحى حامد انجام جامعی تحقيق پروژهها محققان برای تنبيه و تشويق سيستم يک ايجاد و مختلف بر پژوهشگران به دادن پاداش و تشويق برای دستورالعملی و 13( )احساني گرفت گرديد. تدوين تخصصی ارزيابی مبنای دانش مديريت پذيرش جهت آن سازگاری و سازمانی فرهنگ تغيير آنجاکه از برای 13( )ويك است دانش مديريت در کار برانگيزترين چالش و مترين مه ارزيابی دورة چهار ابتدا مهندسی پژوهشکدة در علمی گزارشات تدوين گسازی فرهن به دوم سال از شد. انجام مجريان شفاهی توضيح با و جلسات تشکيل بهصورت پروژهها علمی ارزيابی هگذاری صح شده تعيين بهای قال و لها دستورالعم انتشار و تدوين با بعد حال در شد. انجام مربوط متخصصان توسط شده تدوين گزارشهاي ادبی ويرايش و از حاصل دانش و تجربيات پژوهشکده پروژههای در شاغل پژوهشگران کلية حاضر يک قالب در عبندی جم و تحليل از پس و ثبت ماهه سه دورههای در را خود تحقيقات متخصص بهای ارزيا توسط شها گزار یکنند. م ارائه دانش مديريت به علمی گزارش مخازن در شده تصحيح شهای گزار یشوند. م صحهگذاری و گرفته قرار ارزيابی مورد قوانين رعايت با و شده ذخيره پژوهشکده دانش پايگاه در ديجيتال بهصورت يا و مربوط پروژه پايان در دورهای گزارشهاي بر عالوه یگيرد. م قرار پژوهشگران ساير اختيار در صحهگذاری و ارزيابی از پس نهايت در و دانش مديريت تحويل نيز پروژه نهايي گزارش و تجربهها از بسياری دانش مديريت نظام استقرار از قبل تا یشود. م کتابخانه تحويل زمان از ولی یرفت م بين از متخصص نيروهای جابهجايي هعلت ب پروژهها دستاوردهای و تدوين مستمر بهصورت پژوهشگران فعاليت از حاصل فنی دانش نظام اين استقرار است. گرفته قرار استفاده مورد و شده ذخيره کارکنان آموزش است مطرح دانش مديريت فرايند در که مواردی از ديگر يکی با و داشته مبذول ويژهای توجه امر اين به پژوهشکده در دانش مديريت متوليان یباشد. م کارکنان دانش ارتقاي و دانش اشاعة به نسبت مختلف سهای کال و کارگاهها برگزاری جلسات آموزشی کارگاه يا دوره قالب در پروژهها دستاوردهای از بسياری نمودهاند. اقدام یگردد. م تبادل کارشناسان بين هفتگی صورت به علمی شوراهای و فنی علمی هيئت اعضای و پژوهشگران اجرايي و پژوهشی علمی سوابق گردآوری دانش مديريت در سازمانی دانش کنترل برای که است تهايي فعالي ديگر از پژوهشکده در داخلی اينترانت شبکة طريق از فرمهايي منظور بدين یگيرد. م صورت پژوهشکده افزودن و آنها مرتب بهروزرسانی فرمها تکميل با است. شده داده قرار پژوهشگران اختيار در فعاليت زمان در پژوهشگران دانش به دسترسی امکان محققان اطالعاتی بانک به 208

10 در تخصصے ڪتابخانه نقش... سازمانى دانش مديريت دانش ميزان براساس پژوهشگران زمينه اين در است. شده مهيا آن از پس يا پژوهشکده شدهی پادا نظام قوانين به توجه با و شده ارزيابی پژوهشی تهای فعالي و شده توليد یشوند. م تشويق دانش مديريت در مهندسے پژوهشکدۀ تخصصى ڪتابخانۀ نقش مديريت که یطلبد م را متخصصانی نها سازما و تها شرک در دانش مديريت شدن فراگير بخشی اطالعات مديريت 1384(. )گاندي گيرند برعهده نها سازما اين در را اطالعات مديريت به عرسانان اطال و کتابداران اتصال نقطة و است دانش مديريت فرايند در اساسی هک نهايي سازما بيشتر در که یدهد م نشان یها بررس یشود. م آغاز جا همين از دانش زمينه اين در مهمی بسيار نقش سازمان آن کتابخانههای گرفتهاند بهکار را دانش مديريت اطالعات و بهکارگيريد را دانش شعار با تخصصی ههای کتابخان انجمن شدهاند. عهدهدار رد دانش مديريت پيادهکردن زمينة در را گستردهای تهای فعالي کنيد تبديل دانش به را 1384(. )صرافزاده است داده انجام تخصصی ههای کتابخان سازمان عملکرد و اهداف براساس نها سازما در تخصصي کتابخانههاي لگيري شک آن در که است مکاني کتابخانه تخصصي کتابخانههاي انجمن تعريف طبق و است مادر و سازماندهي تجزيه ارزيابي باشند داشته را سودمندي بيشترين که روشي به اطالعات چنين تخصصي کتابخانة کتابداري اصطالحنامة فرهنگ در 1386(. )امامي ميشوند ارائه خاص اطالعات ساختن فراهم آن هدف که سازمان يک از»واحدي است: شده تعريف 1378(. )كينن است«محدودي گروه براي يا کارسازمان پيشرفت براي برنامههای و اهداف از حمايت هدف با نيز مهندسی پژوهشکدة تخصصی کتابخانة مانند دانش مديريت فرايندهای از برخی در کتابخانه اين شد. تأسيس مهندسی پژوهشکدة نيز دانش نگهداری و دانش از استفاده تسهيل دانش توزيع و اشتراک دانش شناسايي دارد. همکاری دارد برعهده دانش مديريت فرايند در کتابخانه اين که تهايي فعالي مهمترين از يکی انتخاب کميتة طريق از اطالعاتی منابع انتخاب است. اطالعات اشاعة و تهيه انتخاب مدير پژوهشی معاون از متشکل مذکور کميتة یگيرد. م صورت پژوهشکده اطالعاتی منابع اطالعات تهية در یباشد. م پژوهشی گروههای رؤسای و کتابخانه مسئول عرسانی اطال یشود. م توجه پژوهشکده تحقيقاتی عاليق و سازمانی اهداف عالوهبرنيازهایمراجعان به از عظيمی حجم ارزيابی در کتابداران توانايي معتقدند )2003( گريفيث و پنتری مديريت در کتابداران شهای نق از يکی کاربران به اطالعات طترين مرتب ارائة و اطالعات 209

11 قمرصى تصويرى فاطمه صالحى حامد اشاعة اطالعاتی خدمات ارائة به مهندسی پژوهشکدة کتابخانة زمينه اين در است. دانش باعث افزوده ارزش با اطالعاتی خدمات ارائة است. ورزيده اهتمام 25 گزيده اطالعات با مواجهه در را آنان و شده اطالعات جويای پژوهشگران انرژی و وقت در صرفهجويي یکند. اطالعاتياریم از حجمعظيمی شترين باارز آنجاکه از است. دانش اشتراک دانش مديريت چالش یترين اساس دارد. زيادی بسيار اهميت سازمان افراد ميان دانش اشتراک هستند افراد سازمان يک عناصر و داشتهاند اهتمام مدون اطالعات اشاعة و سازماندهی گردآوری بر همواره کتابخانهها کردهاند. توجه سازمان داخل نهان ارزشمند دانش از استفاده و ثبت گردآوری به کمتر داخلیدرسطح همنظورتسهيلاينفراينداقدامبهبرگزاریسمينارهای کتابخانهپژوهشکدهب درگيردرپروژههایمختلفپژوهشکده ازافراد پژوهشکدهنمودهاست.برايناساس هريک در را پروژه از آمده بهدست دانش و شده حاضر همايش محل در مشخص زمانبندی طبق توليد ابزارهای از يکی است معتقد )13( فرهادی یدهند. م قرار همکاران ساير اختيار دارد اذعان نيز )13( ويک است. دانش مباحثهيابرقراریگفتوگویمستمرميانمحققان موجبات حتی و ببخشند عمق کارکنانشان دانش به یتوانند م نها سازما که راههايي از يکی غيررسمی یهای هماهنگ و مشارکتی جو و محيط ايجاد سازند فراهم را جديد دانش خلق تشويق شود. تشويق دانش تسهيم است الزم دارد خلقشونده ماهيتی دانش آنجاکه از است. از زمينه کتابخانه اين در دانشبهشيوههایغيرمنتظرهگسترشيابد. یشودکه افرادموجبم ینمايد. ارزيابیساالنه تقديرم در اينفرايندهمکاریکنند در پژوهشگرانیکه آن هزينة و افزايش را دانش گردآوری سرعت و دامنه اطالعات فناوریهای کاربرد و دانش منابع نزديك پيوند امروز اطالعاتی جامعة در 2000(. )شانونگ میدهد کاهش را است. امکانپذير رايانهای ازطريقشبکههای دانشتنها کارکنان کيم است. سازمان در اطالعات و دانش اشتراک شهای رو مؤثرترين از يکی اينترانت عمل سازمان براي خون گردش و عصبي مهاي سيست مانند اينترانت است معتقد )2003( ميدهد. قرار پشتيباني و حمايت مورد را اطالعات جريان و تجاري فرايندهاي و ميکند دانش اشاعة در اينترانت واالی ارزش به اعتقاد با مهندسی پژوهشکدة کتابخانة کتابداران تمام نمودهاند. داخلی اينترانت در کتابخانه صفحةخانگی بهروزرسانی و راهاندازی به اقدام اطالعاتمربوطبهکتابخانهاعمازآشناييباکتابخانه فرمها تازهها اخبارجديد استانداردهای اطالعاتمربوطبهبرگزاری است.عالوهبراين واردشده اينصفحه در موجود ونشريات صهای شاخ و کتاب انتشار فرم مختلف جشنوارههای در شرکت دستورالعمل شها هماي است. شده آورده وبسايت اين در محققان علمی توليدات و پژوهشگران مقاالت ارزيابی گامی پژوهشی مؤسسات و مراکز در شده توليد اطالعات و دانش الکترونيکی انتشار 25. Selective dissemination of information 210

12 در تخصصے ڪتابخانه نقش... سازمانى دانش مديريت مديريت فرايند در دانش عکنندة توزي و ناشر بهعنوان بايد تخصصی کتابخانههای که است هها کتابخان داخل در شده توليد دانش از اطالعاتی کهای بان توليد شوند. عهدهدار دانش 1385(. صرافزاده و )حاضري است ساخته نزديک بسيار دانش توزيع فرايند قلب به را وجود داخلی دانش سازماندهی برای نظاممندی رهيافت هيچ نها سازما از بسياری در کتابخانه عملکرد بهاينترتيب و داده قرار کتابداران دسترس در را سازمان دانش تا ندارد نهايي شهای گزار از نسخه يک مهندسی پژوهشکدة در خوشبختانه بخشد. بهبود را منتشر مقاالت و کتابها علمی سفرهای شهای گزار کارآموزی شهای گزار هها ننام پايا شده گردآوری اطالعات تمام یشود. م داده تحويل کتابخانه به پژوهشگران توسط شده و جستوجو قابل و شده وارد نوسا کتابخانهای نرمافزار در شده توليد پايگاههای در پژوهشي دستاوردهاي اشاعة و ترويج بهمنظور پژوهشکده اين همچنين است. بازيابی علمي تجارب انتقال پژوهشکده تهاي فعالي با مرتبط ههاي زمين در تحقيق روحية تقويت پژوهشکده انتشارات شورای پژوهشي و تحقيقاتي مراکز و مؤسسات ساير به تحقيقاتي و محققان و متخصصان ترغيب و تشويق شورا اين تشکيل از هدف است. داده تشکيل را علمي و تحقيقاتي دستاوردهاي انتشار و ذيربط تخصصي حوزههاي در علمي آثار نشر به برای که تسهيالتی بر عالوه است. انگليسي يا فارسي نهاي زبا به تخصصي حوزههاي در یهای ارزياب در علمی آثار صاحبان از یگيرد م قرار پژوهشگران اختيار در کتاب چاپ یشود. م تقدير ساالنه دانش مديريت در عنصر مهمترين و نامرئی سرمايههای جزء کاربران آنجاکه از و یدهد م قرار ارزيابی مورد را شده ارائه خدمات مداوم بهطور کتابخانه اين هستند )2006( ويراسينگ یکند. م کمک دانش سازماندهی به انسانی منابع با ارتباط طريق از ديگران به دانش انتقال اندازة به استفادهکنندگان اطالعاتی نيازهای عميق درک است معتقد است. ضروری استانداردهای دربارة آموزشی دستنامههای انتشار با پژوهشکده کتابخانة همچنين یکند. م کمک پژوهشگران به دانش توليد در آن نظير و تحقيق روش کتابنامهنويسی مهندسے پژوهشکدۀ ڪتابخانۀ نيازڪتابدارن مورد تهای مهار است پژوهشکده برنامههاي و اهداف از حمايت کتابخانه اصلي هدف آنجاکه از - کنند. منطبق سازمان اهداف با را خود تهای فعالي و بشناسند را سازمان اهداف بايد کتابداران کنند. برقرار ارتباط پژوهشکده اهداف و اطالعات بين بايد کتابداران اين درواقع کارشناسان همانند اثرگذار کارشناس يک هعنوان ب را خود بايد کتابخانه اين کتابداران - کنند. تالش هاي حرف خودباوري تقويت جهت در و باشند داشته باور سازمان ديگر شهاي بخ 211

13 قمرصى تصويرى فاطمه صالحى حامد مطالعات در که است يهايي نيازمند جمله از نيز تجاري تهاي مهار به کتابداران تجهيز - و تجاری اصطالحات و مفاهيم با بايد کتابداران اين لذا است. شده توصيه مؤکد بهطور اخير کنند. پيدا را تجاری فرايندهای تحليل و شناخت توانايي و کرده پيدا آشنايي اقتصادی تهای مهار بايد هستند افراد دانش مديريت عناصر مهمترين از يکی اينکه به عنايت با - نمايند. تقويت خود در را تيمی و گروهی کار توانايي و ارتباطی شوند. آشنا روز اطالعاتی یهای فناور با آموزشی دورههای در شرکت با - نتيجهگريی دانش مديريت تمرکز گرفتهاست. شکل اخير دهة چند در که است مفهومی دانش مديريت پژوهشکدة یشود. م محسوب سازمان باارزش دارايي بهعنوان و است سازمانی دانش بر را پژوهشگران تهای فعالي از حاصل فنی دانش دانش مديريت نظام استقرار با مهندسی ضمانت برای است. داده قرار پژوهشگران ساير اختيار در و ذخيره تدوين مستمر بهصورت تدوين گسازی فرهن بر عالوه یشود. م استفاده تنبيه و تشويق سيستم از نيز نظام اين اجرایي انجام تهای فعالي ديگر از آنان علمی سوابق گردآوری و کارکنان آموزش علمی گزارشهاي است. پژوهشکده در دانش مديريت زمينة در شده حضور به يتوان م مادر نهاي سازما در تخصصي کتابخانههاي به اجمالي نگاهي با از تخصصی کتابخانههای اينکه به عنايت با برد. پي مادر نهاي سازما در واحدها اين كمرنگ اين نقش دانش مديريت عصر در یروند م بهشمار اطالعات اصلی و عمده پردازشگاههای دانش صريح دانش حفظ ضمن یتوانند م تخصصی ههای کتابخان است. کرده تغيير هها کتابخان بهمنظور مهندسی پژوهشکدة کتابخانة زمينه اين در نمايند. تبديل صريح دانش به را ضمنی مديريت فرايند به که جنبههايي از برخی تقويت به پژوهشکده بهرهوری در بيشتر اثربخشی دانش توزيع و اشتراک دانش شناسايي است. پرداخته یکند م کمک سازمان در دانش جمله از دانش توليد به کمک مواردی در و دانش از نگهداری و دانش از استفاده تسهيل اين البته یکند. م دنبال پژوهشکده دانش مديريت در کتابخانه اين که است فرايندهايي هرچه نقش ايفای برای آنها یشود. م محسوب پژوهشکده اين کتابداران برای کار شروع تهای مهار کسب به نسبت فعلی تهای مهار باور ضمن است الزم سازمان در گتر پررن يک فرهنگ و اهداف با دانش فرايندهای و دانش اينکه به عنايت با نمايند. اقدام نياز مورد هک دارد نياز ههايي کتابخان به کارآمد دانش مديريت راهبرد يک خوردهاست پيوند سازمان باشند. داشته آن از استفاده چگونگی و دانش قلمرو از عميقی فهم 212

14 پيشنهادات و اهداف با بيشتر هرچه آشنايي بهمنظور پژوهشی گروههای با جلسات برگزاری - دانش تبادل نيز و سازمان جديد تهای مأموري کتابخانه منابع لسازی ديجيتا - کتابخانه مرجع بخش نمودن فعال - گروهی توگوهای گف برای فضاهايي ايجاد - و دانش به دسترسی تسهيل منظور به کاریپژوهشکده ساعات تمام در کتابخانه بودن -باز موردنياز. تهای مهار کسب برای آموزشی مختلف دورههای در کتابداران شرکت - در تخصصے ڪتابخانه نقش... سازمانى دانش مديريت منابع رساله تحقيقاتی«. مراکز برای ديناميک يکپارچه عملکرد ارزيابی مدل يک»طراحی )13(. رحيم احسانی ايران. صنعت و علم دانشگاه دکتری تدبير پيشرو«. نهای سازما در دانش مديريت»مجريان )1386(. مجتبی آشتيانی طهماسبی منيژه اکبری.)73( 18 صنعتی دانشگاه تهران: پيادهسازی(. و اندازهگيری لها مد )مفاهيم دانش مديريت )1384(. عباس افرازه اميرکبير..186 تدبير مادر«. نهای سازما در بهرهوری و تخصصی ههای»کتابخان )1386(. سارا امامی صحيح گزينه دانش مديريت آيا بقا: برای تالش و»کتابخانهها )1384(. مريم صرافزاده فاطمه باقری و 2 (: )1 3 شناسی اطالع است «. کتاب فصلنامة هها«. کتابخان مديريت در تحول ايجاد برای ابزاری دانش:»مديريت )1382(. مهری پريرخ :)4( 14 کتابداری خادميان. مهدی ترجمة دانشگاهی«. ههای کتابخان و دانش»مديريت )1380(. تی چارلز تاونلی :)30( 4 رسانی اطالع و کرج: دانش(. مديريت بر مبتنی )رويکردی مديران تجربيات مستندسازی )1382(. سعيد جعفریمقدم مديريت. آموزش و تحقيقات مؤسسه دانشگاهی«. ههای کتابخان نقش و دانشگاهها در دانش»مديريت )1385(. مريم فزاده صرا افسانه حاضری.)5( 4 نما (: و )1 3 عشناسی اطال دانش«. مديريت و اطالعات»مديريت )1384( محمد نزاده حس کشاورزی«. جهاد مهندسی پژوهشکده پروژههای مستندسازی و تخصصی»ارزيابی )1385(. حامد صالحی تهران. مهندسی و فنون علوم در تحقيق شهای رو نالمللی بي همايش اولين و )1 3 اطالعشناسی موجود«. متون بر مروری دانش: مديريت و»کتابداران )1384(. مريم صرافزاده :)2 213

15 فاطمه تصويرى قمرصى حامد صالحى کهن فرحناز )1384(.»مديريت دانش منابع انسانی سازما نها: چرا و چگونه«. اطالعشناسی )1 3 و 2 (: کيم سئونگهی )1380(.»نقش متخصصان دانش در مديريت دانش«. ترجمة جعفر آت شنژاد. در گزيده مقاالت ايفال 99 زيرنظر عباس حری به همت و ويراستاری تا جالملوک ارجمند. تهران: کتابخانة ملی جمهوری اسالمی ايران: کينن استال )1378(. فرهنگ فشرده کتابداری و اطال عرسانی. ترجمه و تدوين فاطمه اسدی کرگانی. تهران: نشر کتابدار. گاندی اسميتی )1384(.»مديريت دانش و خدمات مرجع در کتابخان هها«. ترجمة مريم صرا فزاده افسانه حاضری. نما )4(. 4 فرهادی ربابه )13(.»فناوری اطالعات تحول نق شها ضرورت مديريت دانش«. فصلنامة کتاب :)3( مختاری حيدر )13(.»از داده تا دانش و از مديريت داده تا مديريت دانش: مروری بر متون«. فصلنامة کتاب :)3( مختاری نبی ابراهيم )13(.»تحول نقش کتابداران و متخصصان اطالعرسانی در مديريت دانش«. نما.)2( 2 ويک دبليو) 13 (.»مديريت دانش«. ترجمة مهدی خيرانديش عليرضا افشارنژاد. تدبير 145 : 26. يمين فيروز موسی )1382(.»دانش و مديريت دانش در سازما نها«. فصلنامة کتاب )1(: Ajiferuke, I. (2003). "Role of information professionals in knowledge management programs: Empirical evidence from Canada". Informing Science Journal, 6: Bazargan, A. (2008). "The role of evaluation in knowledge management and innovation in higher education". 5th GIAN conference, Tehran, August Beckman, T. (1999). The current state of knowledge management, in Libuwitz, the knowledge management field book. London: Financial times prentice hall. Bekowitz, W.; Williams, R.L. (1999). Knowledge management handbook. Florida: CRC Press. Boersma, Jacques (2004). "Knowledge management, its activities and approaches". Retrieved Aug.24, 2008, from: s.k.t.boersma/ accessed 24 August Bellinger, Gene (1996). "Knowledge management emerging perspectives". Retrieved Sep. 25, 2004, from: 02/14/01/60/00/03/0701.htm Firestone, J. (2008). "On doing knowledge management". Knowledge Management Research and Practice, 6: 17. Kim, G. (2003). "Ten steps to intranet success". Online, 27 (1), Lustri, Denise (2007). "Knowledge management model: Practical application competency development". The learning organization, 14 (2): Merilutoo, Jouni (2005). "Knowledge management and information systems". Retrieved Au- 214 فصلنامه كتاب شامره

16 نقش ڪتابخانه تخصصے در مديريت دانش سازمانى... gust 24, 2008, from: com/download/630/km-is-publ.pdf Newman, B. (1999). "An open discussion of knowledge management". from: Pentry, SH.; Grifiths, P. (2003). "Librarians or knowledge managers? What's in a name, or is there a real difference?". Business information Review, 20 (2): Perez, E. (1999). "Knowledge management in the library". Database, 22 (2): 76. Shanhong, Tang (2000). "Knowledge management in libraries in the 21st century". 66th IFLA Council and General Conference (Israel, August 2000). Trivedi, Mayank (2007). "Knowledge Management in health science libraries". Electronic Journal of Academic and Special Librarianship, 8 (2). from: icaap.org/content/v08n02/trivedi_m01.html Vonkrogh, G. (1999). "Care in knowledge creation". California Management Review, 40 (3): Weerasinghe, S. (2006). "Knowledge management: Challenges for the special librarian". Proceedings of the Asia-Pacific Conference on library & Information Education & practice, Singapore, 3-6 April 2006: Weiner, S. G. (2003). "Resistance to change in libraries: Application of communication theories". Portal Libraries and Academy, 69 (1): 378- Wen, S. (2005). "Implementing knowledge management in academic libraries: Apragmatic Approach". 3rd China-us library conference, Shanghai. 215 فصلنامه كتاب شامره