Годиштен извештај 2011 Macedonia. Годишен извештај 2011

Transcription

1 Годиштен извештај 2011 Macedonia Годишен извештај 2011

2 2 годишен извешта ј 2011 Основни податоци ЕУР 000 МКД 000 Промена * МКД Биланс на состојба Вкупни средства 217, ,098 13,380,260 12,368, % Бруто кредитно портфолио 164, ,378 10,143,651 9,187, % Бизнис кредитно портфолио 138, ,981 8,529,411 7,194, % ЕУР < 10,000 31,264 28,403 1,922,920 1,746, % ЕУР > 10,000 < 30,000 29,770 25,143 1,830,988 1,546, % ЕУР > 30,000 < 150,000 54,924 43,184 3,378,088 2,656, % ЕУР > 150,000 22,720 20,252 1,397,414 1,245, % Портфолио на земјоделски кредити 14,321 12, , , % Портфолио на кредити за реновирање 7,518 15, , , % Останато 4,407 4, , , % Резервации за кредитни загуби -4,840-3, , , % Нето кредитно портфолио 160, ,583 9,845,961 8,954, % Депозити на клиенти 145, ,181 8,963,260 8,621, % Обврски кон банки и други финансиски институции (со исклучок на ПКХ) 40,394 23,203 2,484,438 1,427, % Акционерски капитал 17,875 16,895 1,099,431 1,039, % Биланс на успех Приходи од работењето 12,097 12, , , % Расходи од работењето 11,081 11, , , % Добивка пред оданочување 1,016 1,263 62,496 77, % Нето добивка 1,016 1,263 62,496 77, % Основни коефициенти Коефициент расходи/приходи 80.5% 83.5% Поврат на капитал 5.8% 7.8% Коефициент на капитална адекватност 13.2% 13.6% Статистика за работењето Број на клиенти 87, , % од коишто бизнис клиенти 26,895 39, % Број на кредити во тековното кредитно портфолио 22,796 25, % Број на депозитни сметки 108, , % Број на вработени % Број на експозитури и услужни единици % Девизен курс на 31 декември: 2011: ЕУР 1 = МКД : ЕУР 1 = МКД *Некои од цифрите се разликуваат од оние што се објавени во Годишниот извештај 2010, заради промена на методот на пресметување

3 содр ж ин а 3 Мисија 4 Писмо од Надзорен одбор 5 Банката и нејзините акционери 6 Специјален прилог 8 Осврт на Менаџментот кон деловното работење 10 Управување со ризик 20 Мрежа на експозитури 26 Организација, вработени и развој на вработените 28 Деловна етика и стандарди за заштита на животната средина 30 ПроКредит групацијата: Одговорни банки за малите бизниси и обичните луѓе 34 ПроКредит во Источна Европа 38 Наши клиенти 42 Финансиски извештаи 46 Адреси за контакт 90

4 4 годишен извешта ј 2011 Мисија ПроКредит Банка Македонија е развојно ориентирана банка која нуди комплетен пакет на услуги. На клиентите им нудиме одлична услуга, како и широк спектар на банкарски производи. Во нашето кредитно работење се фокусираме на кредитирање на многу мали, мали и средни претпријатија, бидејќи веруваме дека тие создаваат најголем број на работни места и даваат придонес што е од витално значење за економијата во рамките на којашто дејствуваат. За разлика од другите банки, нашата банка не промовира потрошувачки кредити. Наместо тоа, ставаме акцент на одговорното банкарство, преку градење на култура на штедење и долгорочно партнерство со нашите клиенти. Нашите акционери очекуваат враќање на инвестициите на подолг рок, но тие не се примарно заинтересирани за краткорочно зголемување на профитот. Значително инвестираме во обука на нашите вработени, со цел да создадеме пријатна и ефикасна работна атмосфера и да им понудиме на нашите клиенти љубезна и професионална услуга.

5 Писмо од Н а д з орниот одбор 5 Писмо од Надзорниот одбор 2011 година донесе многу предизвици од гледна точка на економските и политичките збиднувања, и тоа како на глобален, така и на домашен план. Додека реалниот сектор беше погоден од недостиг на ликвидност, банкарскиот сектор успеа да ја одржи стабилноста, што се должеше главно на строгата монетарна политика што ја имплементираше Народната банка на Република Македонија. Со оглед на околностите, работењето на ПроКредит Банка Македонија беше на стабилно и задоволително ниво. Рејтингот Б++ што го додели агенцијата Фич Рејтингс, паралелно со примарно германската сопственост на ПроКредит, ја зајакна довербата на нашите клиенти во нас и ја истакна нашата истрајност во услови на нестабилна финансиска клима. Благодарение на нашата докажана кредитна технологија, посветениот пристап на вработените и постојаната грижа за нашите клиенти, банката продолжи да расте, постигнувајќи солиден профит од 62.5 милиони МКД (1.0 милиони ЕУР). Годината ја завршивме со поврат на капиталот од 5.8% и коефициент на адекватност на капиталот од 13.2%, цифри што го потврдуваат нашиот здрав пристап во водењето бизнис. Кредитното портфолио се прошири за 10.4%, достигнувајќи 10.1 милијарди МКД (165 милиони ЕУР), додека депозитите достигнаа вкупен износ од 9.0 милијарди МКД (146 милиони ЕУР). Иако вкупното ниво на кредити во доцнење во македонскиот банкарски сектор покажа нагорен тренд, ние успеавме да го лимитираме нашето ризично кредитно портфолио над 90 дена на 2.09%, далеку под просекот во банкарскиот сектор од 9.9%. Високиот квалитет на нашето кредитно портфолио главно се должеше на нашиот одговорен пристап кон банкарството, нискиот ризичен профил, внимателните процедури на кредитна анализа и доброто познавање на нашите клиенти. Како вистинска банка од соседството, ние му придаваме големо значење на обезбедувањето на што е можно подобра грижа за клиентите, како и флексибилни, посебно прилагодени услуги. Оваа година уште повеќе ја зајакнавме соработката со нашите клиенти, со продлабочување на нашата фокусираност и со прилагодување на нашите услуги и услови така што ќе ги задоволат променливите потреби на нашите клиенти во несигурната економска клима. Како и секогаш, понудивме целосен спектар од едноставни, транспарентни услуги и продолживме да ја негуваме културата на штедење, со нудење на едноставни услуги, без да бараме минимални депозити, што е мошне ценето од страна на нашите клиенти. Исто така, вложивме посебни напори да ја промовираме финансиската писменост кај нашите клиенти и да водиме кампањи за промовирање на транспарентност, кампањи што се наменети за пошироката заедница. Беше постигнат и напредок од гледна точка на редизајнирање и реорганизација на нашите експозитури, со цел да се обезбеди уште подостапна, побрза и посигурна услуга за нашите клиенти. За да бидеме поблиску до нашите бизнис клиенти, отворивме неколку услужни единици во деловните индустриски области. Исто така, одржавме неколку финансиски образовни настани во нашите четири бизнис центри, коишто се посветени на обезбедување професионална услуга и специјано прилагодени совети за претприемачите во едно пријатно опкружување. Нашите вработени и понатака се нашиот најголем капитал и клучниот двигател во нашиот пристап кон банкарството што се ориентира кон добра заемна соработка. Со цел да го осигураме квалитетот на новиот кадар, ја лансиравме Програмата за млади банкари, сеопфатна програма за обука наменета за лица со висок потенцијал. Што се однесува на годината што претстои, наша примарна цел и понатака ќе биде да ги поддржуваме малите бизниси, и тоа не само кога економијата е силна, туку и во попредизвикувачки времиња. За таа цел, ќе се фокусираме на кредитирање претпријатија, поддршка на развојот на здравиот бизнис и промовирање на начини за оптимизација на продуктивноста. Истовремено, ќе превземеме чекори за зголемување на користењето на електронските услуги, како и подигање на свеста во поглед на мерките за енергетска ефикасност како начин на редуцирање на трошоците и ќе го стимулираме одржливиот развој. Во името на Надзорниот одбор, сакам да ја изразам својата благодарност кон вработените за нивната неуморна посветеност, ентузијазам и напорна работа во текот на оваа тешка година. Исто така, сакам да им се заблагодарам на нашите акционери за нивната визија и континуирана поддршка на нашите активности. Членови на Надзорниот одбор заклучно со 31 декември 2011 година: Хелен Александер (Претседател) Петер пер Рајнхолд Нол Фридер Верман Улрике Ренате Ласман Јана Сивкова Членови на Управниот одбор заклучно со 31 декември 2011 година: Илир Алиу Јованка Јолеска Поповска Емилија Спировска Валентина Трајчева Никовска Хелен Александер Претседател на Надзорниот одбор

6 6 годишен извешта ј 2011 Банката и нејзините акционери ПроКредит Банка Македонија е членка на ПроКредит Групацијата, со којашто предводи матичната компанија ПроКредит Холдинг, со седиште во Франкфурт. ПроКредит Холдинг е мнозински сопственик на ПроКредит Банка Македонија и поседува 87.5% од акциите. ПроКредит Банка Македонија е основана во јули 2003 година како ПроБизнис Банка, од страна на група развојно ориентирани меѓународни инвеститори - многу од нив денес се акционери во ПроКредит Холдинг. Нивна цел беше да формираат нов вид на финансиска институција која би одговорила на потребите на малите и многу малите бизниси на општествено одговорен начин. Главната цел не беше остварување на краткорочно зголемување на добивката, туку продлабочување на финансискиот сектор и придонесување кон долгорочен економски развој, истовремено постигнувајќи одржлив поврат на инвестицијата. Со текот на годините, ПроКредит Холдинг ја консолидираше сопственичката и менаџерската структура на сите ПроКредит банки, со цел да креира вистински глобална групација, со јасна акционерска структура и на секоја ПроКредит институција да и ги доближи стандардите на најдобрата практика, синергијата и придобивките што произлегуваат од сето тоа. Денешната акционерска структура на ПроКредит Банка Македонија е прикажана подолу. Акционерскиот капитал на банката во моментот изнесува 10.0 милиони ЕУР. Акционер (заклучно со 31, ) ПроКредит Холдинг ЕБРД Sector Инвестиции Банкарство Седиште Германија Обединето Кралство Удел 87.50% 12.50% Вложен капитал (во милиони ЕУР) Вкупен капитал 100% ПроКредит Холдинг (Pro- Credit Holding) е матична компанија на глобалната групација од 21 ПроКредит банки. ПроКредит Холдинг е основана како Internationale Micro Investitionen AG (IMI) во 1998 година, од страна на пионерската консултантска компанија за развојно финансирање IPC. ПроКредит Холдинг е посветен на проширување на достапноста на финансиските услуги во земјите во развој и економиите во транзиција, преку основање на групација на банки кои се лидери во обезбедување фер и транспарентни финансиски услуги на многу мали, мали и средни претпријатија, како и за целокупната популација во земјите во коишто функционираат. Освен што ги задоволува потребите за капитал на своите подружници, ПроКредит Холдинг го насочува развојот на ПроКредит банките, именува членови на повисокиот менаџмент и им дава поддршка на банките во сите клучни области на работењето, вклучувајќи го банкарското работење, човечките ресурси и управувањето со ризик. Холдингот се грижи за спроведување на корпоративните вредности на ПроКредит, како и за примена на најдобрите практики во банкарското работење и Базел II принципите за управување со ризик на ниво на групацијата, во согласност со стандардите исто така дефинирани од германските супервизиски институции. IPC е водечки акционер и стратешки инвеститор во ПроКредит Холдинг. Тој е водечка претприемничка сила што стои зад ПроКредит групацијата од самото основање на банките. ПроКредит Холдинг е јавно-приватно партнерство. Покрај IPC и IPC Invest (инвестициски инструмент на вработените во IPC и ПроКредит), други приватни акционери на ПроКредит Холдинг се холандската Фондација DOEN, американскиот пензиски фонд TIAA-CREF, американскиот Фонд за микрофинансирање Omidyar-Tufts и швајцарскиот инвестициски фонд responsability. Јавни акционери на ПроКредит Холдинг се KfW (германска развојна банка), IFC (огранок на Светската банка во приватниот сектор), FMO (холандска развојна банка), BIO (Белгиска инвестициска компанија за земји во развој) и Proparco (француска инвестициона и промотивна компанија за економска соработка). Правната рамка на ПроКредит Холдинг е таканаречена КГаА (Kommanditgesellschaft auf Aktien) или командитно друштво со акции. Ова е правна рамка што не е невообичаена во Германија и што, во основа, може да се третира

7 Б а нк ата и нејзинит е а к ц ионери 7 како акционерско друштво во коешто улогата на органот на управување ја превзема еден Комплементар и во коешто Комплементарот има право да дава согласност за одредени клучни акционерски одлуки. Во случајот на ПроКредит Холдинг, Комплементарот е една мала одделна компанија којашто е во сопственост на главните акционери од ПроКредит Холдинг АГ & Ко. КГаА: IPC, IPC Invest, DOEN, KfW и IFC. Структурата КГаА ќе и овозможи на ПроКредит Холдинг во иднина да подига капитал без прекумерно да го разводнува влијанието на главните акционери во залагањето групацијата да ги задржи и двете цели: влијание во развојот и комерцијален успех. ПроКредит Холдинг има рејтинг со инвестициска оценка (BBB-), доделен од Агенцијата Fitch Ratings. На крајот на 2011 година основниот капитал на ПроКредит групацијата изнесува 467 милиони ЕУР. Вкупната актива на ПроКредит Групацијата изнесува 5.5 милијарди ЕУР. Европска банка за обнова и развој ЕБОР (European Bank for Reconstruction and Development - EBRD) е основана во 1991 година. Банката има за цел да ја олесни транзицијата кон отворени, пазарно ориентирани економии, како и да ги унапреди приватните и претприемничките иницијативи во земјите од Централна Европа до Централна Азија коишто се посветени на демократија, плурализам и пазарна економија. ЕБОР настојува да им помогне на земјите во коишто работи во спроведувањето на структурни и секторски економски реформи, а кои реформи ќе ги унапредат конкуренцијата, приватизацијата и претприемништвото. Во исполнувањето на улогата на катализатор на промени, Банката поддржува кофинансирање и директни странски инвестиции во приватниот и во јавниот сектор, помага во мобилизирање на домашниот капитал и овозможува техничка соработка во релевантните области.

8 8 годишен извешта ј 2011 Специјален прилог Вработени кои се идентификуваат со мисијата на ПроКредит: Клучот за одлична услуга за клиентите Стартешката ориентација на ПроКредит Банка се врти околу одличната клиентска услуга. Ова не би можело да се постигне без вработени кои, покрај тоа што ги поседуваат вистинските вештини и знаење, вистински се посветени на својата работа. Со цел да привлечеме вакви лица, во декември 2010 година ја воведовме Програмата за млади банкари. Програмата е наменета за лица со факултетска диплома, со или без работно искуство, кои се заинтересирани да го откријат начинот на којшто функционира ПроКредит Банка и чиишто аспирации се стекнување на дополнителни знаења и искуства. Секоја година банката ги отвара своите врати за повеќе од 100 кандидати, кои внимателно се селектираат согласно однапред дефинирани стандарди. Во текот на шестмесечната програма, којашто почнува четири пати во годината, кандидатите имаат прилика да научат за различните области поврзани со финансиската математика, сметководството, како и други предмети поврзани со банкарството. Она што е најзначајно е дека тие добиваат можност да демонстрираат дека ги поседуваат вистинските квалитети (чесност, посветеност и широки перспективи), но и дека можат да ја развијат способноста овие вредности ефикасно да ги применуваат во својата секојдневна работа. По одреден период на обука во училница, вториот дел од програмата покрива практична обука во експозитури и услужни единици под туторство на искусни вработени (ментори). Во едно вакво опкружување учесниците можат да превземат неколку предизвици за коишто е потребна тимска работа, организациони способности и проактивно ангажирање во реални банкарски ситуации.

9 специј а лен при лог 9 Она што најмногу ми се допадна е тоа што имав прилика не само да видам како работи една типична банка, туку исто така и да стекнам искуство за начинот на ПроКредит за практикување на банкарство. На крајот на програмата почувствував дека сакам да бидам дел од ПроКредит тимот и да ја изградам мојата кариера таму, бидејќи моите лични вредности се во иста линија со клучните принципи на банката, објасни Весна Велкова, која се приклучи кон експозитурата Струмица како Советник за бизнис клиенти многу мали клиенти, откако успешно ја заврши Програмата за млади банкари. Програмата е од полза за сите инволвирани страни: од една страна, за луѓето што бараат вработување и работно искуство но, од друга страна, и за ПроКредит Банка. Деветнаесет од 30 учесници од првите две програми станаа членови на тимот на ПроКредит. Во овие случаеви, програмата јасно и овозможи на банката да ги пронајде вистинските луѓе, а на дипломираните студенти да го пронајдат вистинскиот работодавец. Уверени сме дека ваквиот начин гарантира високи стандарди за новите вработени кои ќе обезбедат висококвалитетна услуга за нашите клиенти. За оние кои нема да станат дел од ПроКредит тимот по завршување на програмата, искуството од поминатата обука несомнено ќе отвори поголеми можности за вработеување во иднина. За нејзиниот исклучителен придонес кон општествената одговорност кај работните односи и кон македонското општество како целина, Програмата за млади банкари беше наградена од Националното координативно тело за општествена одговорност на Владата на Република Македонија.

10 10 годишен извешта ј 2011 Осврт на Менаџментот кон деловното работење Менаџмент од лево кон десно: Илир Алиу Директор за оперативни активности Јованка Јолеска Поповска Генерален директор Емилија Спировска Директор за управување со ризик Валентина Трајчева Никовска Директор за финансии

11 О свр т н а Мен а џментот кон д е ловнот о ра б от е њ е 11 Политичко и економско опкружување 2011 година беше обележана од финансиската криза во еврозоната, како и од домашни политички и економски предизвици. Иако Македонија успеа да ја одржи економската стабилност, пошироката економска криза до извесен степен влијаеше врз локалната економија, особено врз секторите на реалното производство и извозот. Забавената економска активност исто така делумно може да им се припише и на локалните избори, во коишто централно-десничарската коалиција предводена од ВМРО-ДПМНЕ го доби најголемиот број места во Парламентот. Интеграцијата во европското и евроатланското семејство и во 2011-та беше клучниот политички и економски приоритет на Македонија, иако нерешениот спор со Грција за името продолжи да ја попречува можноста земјата да се приклучи кон меѓународните организации. И покрај тоа, Македонија ги задржа, како својот статус на кандидат, така и квалификуваноста за преговори за пристап. 1 Силната посветеност на Владата на економскиот развој се материјализираше во низа на великодушни даночни стимулирања и реформски мерки, коишто придонесоа Македонија да биде рангирана на трето место 2 (од вкупно 183 земји) на Doing business листата на Светска Банка за 2011 година од гледна точка на подобрена бизнис клима. Наведувајќи ја фискалната стабилност на земјата и поволните перспективи за раст, агенцијата Фич Рејтингс го потврди ББ+ статусот на земјата. 3 Иако странските директни инвестиции останаа на ниско ниво (4.15% од БДП во декември ), владиниот проект Инвестирајте во Македонија и континуираните напори за подобрување на бизнис климата во голем степен придонесоа за идниот економски развој на земјата. Иако економската активност во 2011 година се придвижи во позитивна насока, претпазливото економско однесување го успори темпото на раст. И покрај тоа, БДП порасна за 3% 5 споредено со претходната година (2010: 1.8%) 6, главно како резултат на забрзаниот раст кај трговијата на големо и мало и кај индустриското производство, како и на значителниот пораст кај градежните активности, стимулирани од интензивното трошење на капитал од страна на владата 7. Иако, од гледна точка на потрошувачките цени стапката на инфлација во текот на годината постојано паѓаше, таа сепак беше повисока од онаа во претходната година (т.е. еквивалент на зголемување од 3.9% на Индексот на потрошувачки цени 8 ). Со цел да се ублажат неповолните економски услови, Народната банка на Република Македонија (НБРМ) ја задржа основната каматна стапка на ниско ниво т.е. на 4% 9 и одржуваше политика на фиксна евро-денар каматна стапка, со обезбедување на стабилна количина на девизни резерви. Случувања во финансискиот сектор И покрај негативното влијание на светската финансиска криза и на должничката криза во еврозоната врз економијата во Македонија, банкарскиот систем на земјата ја задржа својата стабилност, како и довербата на своите депоненти, главно како резултат на нејзината конзервативна монетарна политика, високото ниво на капитализација и ликвидност, како и здравиот пристап кон управувањето со ризик. Во текот на 2011 година НБРМ донесе две значајни одлуки што помогнаа да се олеснат и да се зајакнат банкарските активности. Првата, Одлуката за управување со ликвидносен ризик, служеше да се зголеми ликвидноста во банкарскиот сектор и да се зајакне отпорноста на надворешни шокови. Втората, Одлуката за задолжителни резерви, овозможи ослободување на дел од средствата што банките ги ставаа на страна како задолжителни резерви, така што овие средства да можат да се распределуваат за кредитни активности, а исто така се стимулираше и долгорочното штедење. Конкуренцијата во 2011 година помеѓу 17-те банки и 8-те штедилници во македонскиот 1. The FormerYugoslav Republic of Macedonia 2011 Progress Report, European Commission 2. Doing BusinessReport, World Bank 3. Ministry of FinanceReport ht tp://w w w. stat.gov.mk/prikazisoopstenie. aspx?rbrtxt=31,gross Domestic Product, State Statistical Office/ D69DA2429B12A463EFE191C0, Foreign Direct Investments, NationalBank of Republic of Macedonia 5. ht tp://w w w. stat.gov.mk/prikazisoopstenie. aspx?rbrtxt=31 State statistical office, Gross DomesticProduct B D400 NBRM basic macroeconomic indicators 7. mak_za_web.pdf Ministry of Finance Report 8. w w.stat.gov.mk/prikazisoopstenie _ en.aspx?rbrtxt=38 State statistical office, Retail priceindex and consumer price indext 9. NBRM,key interest rates

12 12 годишен извешта ј 2011 банкарски сектор беше мошне силна. На почетокот на годината, една турска банка во државна сопственост купи една од македонските банки од средна големина, додека во јуни друга средна банка го премина прагот на категоријата на средства во износ од 22.5 милијарди МКД, со што се приклучи кон групата на големи банки во секторот. Секторот и понатака беше високо концентриран; на крајот од годината големите банки држеа 64% од вкупната актива во банкарскиот сектор и 57.7% од вкупниот капитал и резерви. 10 Како резултат на претрпените загуби од должничката криза во еврозоната, на четири европски банки со доминантни акции и на четири македонски банки им беше намален кредитниот рејтинг од страна на светските рејтинг агенции. Меѓутоа, домашните банки со странски капитал останаа стабилни и профитабилни. И покрај одржувањето на внимателен пристап кон кредитирањето, банкарскиот сектор постигна раст во оваа област, главно како резултат на долгорочните заеми на корпорации. Во декември 2011 година консолидираното кредитно портфолио порасна за 8.5% и достигна износ од 3.37 милијарди ЕУР (просечна пондерирана каматна стапка: 8.3%), додека депозитното портфолиото порасна за 9.19% и достигна волумен од 3.78 милијарди ЕУР (просечна пондерирана каматна стапка: 3.8%) 11. Во текот на целата година каматните стапки имаа тенденција на опаѓање, како за ново одобрените кредити, така и за ново договорените депозити. Коефициентот на адекватност на капиталот на банкарскиот сектор на крајот од годината изнесуваше 16.8%, што е двапати поголем процент од коефициентот пропишан со закон. Уделот на нефункционалните кредити во консолидираното бруто кредитно портфолио незначително порасна на 9.9%. Истовремено, повратот на просечни средства (ROAA) за банкарскиот сектор изнесуваше 0.4% и повратот на просечен капитал (ROAE) изнесуваше 3.4%. 12 Сите овие индикатори ја потврдуваат стабилноста и цврстината на македонскиот банкарски сектор. Успешноста во работењето на ПроКредит Банка Изминатата година беа забележани значителни промени во економското опкружување. Соочени со несигурност во бизнисот, променливи финансиски текови и ликвидносни јазови, претприемачите беа принудени одново да ги обмислат своите стратегии. Следејќи ја нашата мисија да обезбедиме високо квалитетни и професионални банкарски услуги, во текот на оваа година полна со предизвици се стремевме да ја обезбедиме најдобрата можна поддршка за нашите клиенти. Ваквиот пристап ни овозможи да изградиме и да одржиме стабилна и успешна соработка со нашите клиенти и партнери стекнати со текот на годините. Постепеното редизајнирање на нашиот бизнис модел, за што неизбежно беше потребно реорганизирање на нашите бизнис процеси, простории и интерни структури, уште повеќе го подобри квалитетот на нашите услуги, со нагласок на посеопфатен пристап при излегувањето во пресрет на потребите на нашите клиенти. За таа цел, креиравме нови сектори, како што е Секторот за развој на производи и Секторот за поддршка на мрежа на експозитури. Дополнително на ова, нашата одлука да ја реструктуираме нашата мрежа на експозитури во бизнис центри, експозитури и услужни единици ја подобри ефикасноста, со тоа што овозможи правните и физичките лица сега да бидат опслужувани од вработени кои се специјализирани за задоволување на потребите на секој определен тип на клиенти. Овие значајни промени ни помогнаа подобро да ја позиционираме банката како сигурен и флексибилен бизнис партнер за многу малите, малите и средните претпријатија, како и за земјоделците и за физичките лица. ПроКредит Банка обезбедува широк спектар на услуги и сите тие можат да се добијат на едно место. Стремејќи се да биде матична банка за многу малите и малите претпријатија, одговараме на нивните потреби проактивно и го поддржуваме нивниот развој во иднина. Во одржувањето на оваа фолозофија, нашите одлично обучени Советници за клиенти правни лица им нудат персонализирани професионални совети на нашите клиенти мали претпријатија. Исто така, нашите бизнис клиенти ги користеа и сеопфатните банкарски пакети што ги нудиме, вклучувајќи ја и услугата примање на плата за нивните вработени BE28DE2C18163, Basic Indicators of the banking system, National Bank of the Republic of Macedonia, Banking System of the Republic of Macedonia F8FFB822B3E, National Bank of the Republic of Macedonia, Statistics, Monetary and interest rate statistics, Outstanding amounts on Deposits and Loans 12 CEBA6B , National Bank of Republic of Macedonia, Financial Stability Indicators

13 О свр т н а Мен а џментот кон д е ловнот о ра б от е њ е 13 Истовремено, ПроКредит е достапна, одговорна банка за клиенти физички лица. Ние постојано се стремиме кон поголеми дострели во форма на мерки за финансиско образование, нудејќи директни совети и објасненија. Поконкретно, ги охрабруваме нашите клиенти кои имаат недоволно искуство во банкарството да почнат да користат услуги што се базираат на поседување на сметка, т.е. безготовински услуги, како што се банкоматите, ПОС терминалите, електронското банкарство базирано врз Интернет и сл. Услугите што банката неодамна ги воведе - СМС известување и трансфер на пари - го проширија нашиот спектар во насока на модерно и достапно банкарство. И покрај различните економски предизвици на коишто наидовме во 2011 година, кредитното портфолио на ПроКредит Банка се зголеми за 10.4% во однос на претходната година, покажувајќи најдобар квалитет во македонскиот банкарски сектор. Во текот на целата 2011 година ПроКредит Банка одржуваше стабилен биланс на состојба, добра ликвидносна позиција и ригорозни структури за управување со ризик. На страната на депозитите, како потврда за се поголемата доверба на клиентите во банката и во нејзините акционери, особено во кризни времиња, може да се наведе постојаниот раст на депозитната база во текот на годината. Кредитирање И покрај економските флуктуации што се одвиваа во текот на 2011 година, која се карактеризира со силен раст во првата половина од годината и забавување на економската активност во втората половина, ПроКредит Банка Македонија ја задржа својата позиција на сигурен кредитен партнер за бизнисите. Со цел да го донесе цолокупниот асортиман на финансиски услуги на банката поблиску до малите претпријатија, ПроКредит Банка Македонија напорно работеше на јакнење на оперативниот капацитет на четирите регионални Бизнис центри. Дополнително на тоа, строго го одржувавме нашиот одговорен пристап кон кредитирањето на физички лица, што претставува заштита од презадолженост. Како резултат на нашиот посветен пристап кон сите наши клиентски групи, банката

14 14 годишен извешта ј 2011 постигна стабилен раст од 956 милиони МКД (15.5 милиони ЕУР), или 10.4%. Во 2011 година исплативме кредити во износ од 7.5 милијарди МКД (121 милиони ЕУР), или во просек 625,000 МКД (10,154 ЕУР) за секој кредит. Поголемиот број на исплатените кредити беа искористени за финансирање на обртен капитал, што ги рефлектира ниските инвестициски апетити на македонските компании во текот на оваа година полна со предизвици. Како резултат на постојаната поддршка што им ја нудевме на малите и средни претпријатија, вкупното кредитно портфолио на многу малите, малите и средните претпријатија порасна за 18.5% и достигна износ од 8.5 милијарди МКД (139 милиони ЕУР). Многу малите кредити пораснаа за 14.0% и на крајот на годината претставуваа 37% од вкупниот кредитен волумен, додека малите бизнис кредити се зголемија за 27.2% или за 722 милиони МКД (11.7 милиони ЕУР) во волумен и претставуваат 33.5% од вкупното портфолио. Значителен пораст од 12.2% беше постигнат во категоријата на средни кредити, каде тековното кредитно портфолио достигна 1.4 милијарди МКД и претставува 13.8% од вкупното портфолио. Концентрацијата на кредити беше највисока во секторот на трговијата (37.9%), по што следи транспортот (21.4%), индустријата и другото производство (18.9%), другите услуги (9.9%) и градежништвото (7.4%). Согледувајќи дека земјоделскиот сектор е еден од примарните двигатели на идниот развој на стопанството во Македонија, ПроКредит Банка продолжи да ги поддржува овие претпријатија, преку нудење на инвестициски кредити за модернизација и механизација, како и за обртен капитал. Во 2011 година банката исплати кредити за секторот на земјоделието или 526 милиони МКД (8.6 милиони ЕУР). Портфолиото на земјоделски кредити порасна за 15.6% и достигна износ од 881 милиони МКД (14.3 милиони ЕУР). Банката успеа да одржи добар квалитет на кредитно портфолио во текот на целата година. Нефункционалните кредити изнесуваа само 2.09% од вкупното портфолио, што претставува понизок удел од просечната стапка во банкарскиот сектор од 9.9% на крајот на 2011 година. Како општествено одговорна институција, ПроКредит Банка го ограничува своето потрошувачко кредитирање на целите што им овозможуваат на заемопримателите да го подобрат својот животен стандард и да придонесат за поздрава животна средина, како што се реновирањата во домовите заради енергетска ефикасност. Во 2011 година исплативме 953 кредити за реновирање и за енергетска ефикасност во вкупен износ од 429 милиони МКД (7.0 милиони ЕУР) на клиенти физички лица. Депозити и други банкарски услуги Во согласност со нашата клучна стратегија да бидеме матична банка не само за бизнис клиентите, туку и за нивните вработени, ПроКредит Банка постигна стабилен раст на депозитната база од 4%, доведувајќи го вкупното депозитно портфолио на износ од 142 милиони ЕУР. Волуменот на тековните сметки се зголеми за 27%, достигнувајќи 39.1 милиони МКД (27.5% од вкупните депозити), штедните сметки останаа на нивото од 12.7 милиони ЕУР Развој на кредитното портфолио Број на кредити во тековно кредитно портфолио пресек според големината на кредитот* Износ (во милиони ЕУР) Број (во 000) % 80.6% 5.8% 0.5% 0 Дек 05 Дек 06 Дек 07 Дек 08 Дек 09 Дек 10 Дек 11* 0 < ЕУР 10,000 > ЕУР 150,000 ЕУР 10,001 ЕУР 30,000 вкупен број на тековни ЕУР 30,001 ЕУР 150,000 кредити *Почнувајќи од 2011 методот на пресметување за категоријата според големината е променет < ЕУР 10,000 ЕУР 30,001 ЕУР 150,000 ЕУР 10,001 ЕУР 30,000 > ЕУР 150,000 * *Почнувајќи од 2011 методот на пресметување за категоријата според големината е променет: пресек според почетниот износ на кредитот

15 О свр т н а Мен а џментот кон д е ловнот о ра б от е њ е 15 Бизнис кредитно портфолио пресек според рочноста Квалитет на кредитно портфолио (кредити во доцнење >30 дена) во % во % од кредитното портфолио Дек 05 Дек 06 Дек 07 Дек 08 Дек 09 Дек 10 Дек Dec 05 Dec 06 Dec 07 Dec 08 Dec 09 Dec 10 Dec 11 < 12 месеци месеци месеци > 60 месеци Нето отписи: во 2008: ЕУР 299,147 во 2010: ЕУР 371,461 во 2007: ЕУР 271,735 во 2009: ЕУР 890,841 во 2011: ЕУР 609,320

16 16 годишен извешта ј 2011 (8.9% од вкупните), додека орочените депозити незначително се намалија за 4.32% и изнесуваа 90.6 милиони ЕУР (63.6%% од вкупните). Поголемиот дел (77.2%) од средствата се во сопственост на физички лица, што гарантира високо ниво на диверсификација и помага во стабилизирањето на депозитната база. Како посебен стимул во услови на непредвидливо економско опкружување, продолживме да ги промовираме фиксните каматни стапки на орочените депозити. Летната кампања за орочени депозити резултираше со околу нови сметки во износ од 21.7 милиони ЕУР. Повеќе од 40% од новите еврови орочени депозитни сметки беа отворени од страна на нови депозитни клиенти. Дополнително на нашите услуги со сметки, продолживме да им нудиме широк спектар на други банкарски услуги како на правните, така и на физичките лица, вклучувајќи и пакети за плата, Интернет банкарство, картички, трансфер на пари и ПОС терминали. Во напорите да ја подобриме целокупната ефикасност и да ја зголемиме погодноста за нашите клиенти, ги реорганизиравме нашите вработени кои работат директно со клиенти, така што воведовме едношалтерски систем на банкарски услуги во сите наши експозитури и услужни единици. Во платниот промет на банката бројот на домашните трансфери порасна за 10.7%, додека на меѓународните за 12.6%. Исто така, нашите клиенти ги охрабрувавме да користат платежни картички како сигурна и соодветна алтернатива на готовината. Во текот на 2011 година, уделот на дебитните картички што беа активно користени се зголеми за 6.3%. Во меѓувреме, бројот на корисниците на електронското банкарство речиси се удвостручи, што значително придонесе за зголемениот број на трансакции. Исто така, во 2011 година воведовме и СМС услуга, преку која се известуваат клиентите во врска со издавање на картички, обновување, трансакции со картички и уплати на нивните сметки. Финансиски резултати И покрај тешката макроекономска ситуација во земјата, како и должничката криза со пошироки размери што ја компромитираше стабилноста на еврозоната, ПроКредит Банка остана профитабилна. Нашите позитивни финансиски резултати беа пропратени од значителен раст на кредитното портфолио и случаи во доцнење повеќе од 30 дена што останаа стабилни на 2.78%. Вкупната актива порасна за 8.2% и достигна 13.4 милијарди МКД (218 милиони ЕУР). Истовремено, ликвидносната позиција на банката и понатака е силна и ние продолживме да ја прилагодуваме структурата на нашите средства, незначително намалувајќи го уделот на готовината и ликвидните средства на 21.8% на крајот на годината (2010: 22.8%). Кредитното портфолио на банката во 2011 година се зголеми за 10.4% (2010: 10.2.%). Порастот беше резултат како на зголемувањето од 27.2% кај бизнис кредитите во категоријата 30, ,000 ЕУР, така и на зголемувањето кај пречекорувањата на сметка, коишто достигнаа 36.2%. Во банката сеуште важи укинувањето на бизнис кредити под 2,000 ЕУР, додека бизнис кредитите до 10,000 ЕУР се зголемија за 10.1%, рефлектирајќи ја нашата определеност да постигнеме раст во категоријата на многу мали кредити од 2,000-10,000 ЕУР. Клиентски депозити Број на клиентски депозити пресек според големината на депозитот* Износ (во милиони ЕУР) Број (во 000) % 9.8% 0.2% o.1% % % Дек 05 Дек 06 Дек 07 Дек 08 Дек 09 Дек 10 Дек 11 0 орочени штедни по видување вкупен број < ЕУР 100 ЕУР 10,001 ЕУР 50,000 ЕУР 101 ЕУР 1,000 ЕУР 50,001 ЕУР 100,000 ЕУР 1,001 ЕУР 10,000 > ЕУР 100,000 *

17 О свр т н а Мен а џментот кон д е ловнот о ра б от е њ е 17 Во 2011 година клиентските депозити се зголемија за 4%, достигнувајќи износ од 9.0 милијарди МКД (146 милиони ЕУР). Депозитната структура значително се придвижи во корист на депозитите по видување. Истовремено, тековните сметки покажаа значителен раст од 511 милиони МКД (8.3 милиони ЕУР). Штедните сметки незначително пораснаа, додека орочените депозити опаднаа за 252 милиони МКД (4.1 милиони ЕУР). Депозитите по видување пораснаа за 27% што, паралелно со здравото управување со валута, доведе до намалување од 14% кај каматните трошоци. До крајот на годината, соодносот кредити-депозити изнесуваше 115%. Вкупниот приход од работењето на банката за годината изнесуваше 744 милиони МКД (12.1 милиони ЕУР), од којшто износ 98.3% беа генерирани од нето приходот од камата. Нето приходот од провизии и надоместоци се зголеми за 18.9% и достигна 143 милиони МКД (2.3 милиони ЕУР). Нашата посветена фокусираност врз квалитетот на услугите се рефлектираше и во зголемениот удел на нето приходот од провизии и надоместоци во вкупниот оперативен приход (19.2%, споредено со 15.2% во 2010 година). Проектите за ефикасност и мерките за одржување на трошоците под строга контрола во 2011 година ги намалија оперативните трошоци за 4.5% и тие изнесуваа 681 милион МКД (11.1 милиони ЕУР). Дополнително на ова, понатамошната автоматизација на процесите, паралелно со активностите што се презедоа за подобрување на квалитетот на вработените Домашни парични трансфери Меѓународни парични трансфери Износ (во милиони ЕУР) Дек 05 Дек 06 Дек 07 Дек 08 Дек 09 Дек 10 Број (во 000) Дек Износ (во милиони ЕУР) Дек 05 Дек 06 Дек 07 Дек 08 Дек 09 Дек 10 Број (во 000) Дек Влезни Излезни Број Влезни Излезни Број

18 18 годишен извешта ј 2011 и зголемување на ефикасноста, доведоа до намалување на трошоците за вработените во износ од 37.2 милиони МКД (0.6 милиони ЕУР). Како резултат на редуцирањето на оперативните трошоци, коефициентот на приходи и трошоци на банката во 2011 година се намали на 80.5%. Сите фактори наведени погоре резултираа со нето добивка од 62.5 милиони МКД (1.0 милион ЕУР) - согласно Меѓународните стандарди за финансиско известување (IFRS) - додека повратот на капитал изнесуваше 5.8%. Коефициентот на адекватност на капиталот на банката на крајот на годината изнесуваше 13.2% (2010: 13.6%), далеку над регулаторното барање од 8.0%. На крајот на годината акционерите на банката доделија 3 милиони ЕУР во капитал, повторно демонстрирајќи ја својата доверба во успешното работење на банката. Перспектива Во согласност со моменталната економска ситуација, врз којашто во голема мера влијаеше забавениот економски раст во еврозоната, во годината што претстои се очекува и македонската економија да расте со позабавено темпо. Согласно со тоа, се предвидува поголемо влијание на извозно ориентираните компании и послаб тек на инвестициската активност. НБРМ предвидува реален раст на БДП од околу 2.4%, како и пораст на кредитното портфолио за бизнис секторот од 7.4%. Земајќи ги предвид макроекономските предвидувања, очекуваме дека компаниите ќе се соочат со ликвидносни предизвици и дека од таа причина ќе бараат заеми главно за финансирање на обртниот капитал. Меѓутоа, ние веруваме во нивната способност да се прилагодат на новите пазарни услови и очекуваме да видиме поголеми долгорочни инвестиции во втората половина од годината. Нашата цел ќе биде и во иднина активно да ги поддржуваме малите и средните претпријатија, за што ќе биде неопходно да ги разбереме нивните конкретни финансиски барања, подобрувајќи ја нашата услуга согласно со истите и нудејќи специјални бизнис пакети со целокупниот асортиман на финансиски услуги. Во поглед на нашите кредитни активности, планираме да понудиме пофлексибилни кредитни услови и барања за обезбедување, како и рационализација на процесот на аплицирање.

19 О свр т н а Мен а џментот кон д е ловнот о ра б от е њ е 19 Исто така, ќе останеме посветени на нашата општествено одговорна мисија да ги заштитиме нашите клиенти од презадолженост. Според тоа, приоритет ќе има кредитирањето претпријатија и поддршка на развојот на здравите бизниси, а ќе продолжиме да ја промовираме и културата на штедење. Очекуваме да видиме стабилен раст на депозитната база и уште поголема заинтересираност за електронските услуги и за кредитите за енергетска ефикасност, како кај бизнисите, така и кај приватните домаќинства. Со цел да го зајакнеме нашиот посветен пристап кон нашите клиенти, ќе се фокусираме нашите бизнис центри, експозитури и услужни единици да ги направиме уште подостапни, гарантирајќи брза и сигурна услуга. Се разбира, нашите вработени се нашиот најскапоцен ресурс, така што ќе продолжиме да инвестираме во сеопфатни и високо квалитетни мерки за обука, како на локално ниво, така и на ниво на ПроКредит академиите.

20 20 годишен извешта ј 2011 Управување со ризик Иако крајната одговорност за управувањето со ризик е лоцирана кај Управниот одбор, Секторот за управување со ризик е тој што ги развива и ги имплементира механизмите за идентификување, процена и ублажување на изложеноста на банката на ризик. Овој сектор поднесува извештај до Директорот за управување со ризик и до Одборот за управување со ризик, којшто се состои од членовите на Управниот одбор и е одговорен за мониторинг на целата низа на ризици на коишто е изложена банката; Секторот исто така има овластување да донесува одлуки во врска со ризикот. Политиките за управување со ризик што се на сила во ПроКредит Банка Македонија, а коишто се одобрени од Управниот одбор на банката, целосно се усогласени со законската регулатива важечка во Македонија, како и со барањата наметнати од Народната банка на Македонија. Политиките се засноваат врз Прирачникот на групацијата за управување и контрола на ризик што, од своја страна, се заснова врз политиката на Германската федерална служба за финансиска супервизија во форма на документот Минимум барања за управување со ризик. ПроКредит Банка Македонија поднесува извештај за својата позиција во врска со ризикот до Одборот за управување со ризик на групацијата во месечни интервали. Секторите за управување со ризик на групацијата исто така континуирано вршат мониторинг на клучните индикатори на ризик на банката, нудејќи смерници секогаш кога тоа е потребно. Управувањето со ризик на ниво на ПроКредит Групацијата се базира врз концептот на капацитет за носење ризик, т.е. врз принципот дека вкупните ризични изложености на секоја банка не смеат да го надминуваат нејзиниот капацитет за носење на ризик, како и дека расположливите ресурси за покривање на ризик се доволни да апсорбираат кои било загуби што можат да произлезат и да ги заштитат инвестициите на доверителите. За мерење на настанатите ризици се користат статистички модели и други процедури, а целите се дефинираат за секоја ризична категорија, како што се дефинира и лимитот за вкупната изложеност. Во текот на 2011 година нивото на ризик било во рамките на однапред дефинираните цели за секоја категорија. Културата на ПроКредит Банка за интерна и екстерна транспарентност е од пресудно значење за нашите напори за управување со ризик. Благодарение на нашите јасно дефинирани процедури и на нашиот поттик на отворена комуникација, нашиот добро обучен персонал е во силна позиција да ги детектира ризиците и да ги превземе потребните чекори за нивно ублажување. Управување со кредитен ризик Со оглед на тоа што кредитирањето на малите бизниси е главната активност на ПроКредит Банка на страната на активата, може да се заклучи дека класичниот кредитен ризик, т.е. ризикот дека кредитокорисниците нема да можат да го отплатат заемот е најзначајниот ризик со којшто се соочува банката. Кредитниот ризик е одговорен за најголемиот удел на ризикот во контекстот на пресметувањето на капацитетот за носење ризик. ПроКредит Банка Македонија ги има усвоено политиките за кредитен ризик базирани врз Политиката на групацијата за управување со кредитен ризик и Политиката на групацијата

21 У пра ву в а њ е со р и зик 21 за проценка на обезбедувањето, коишто заеднички го рефлектираат искуството стекнато во период од повеќе од две децении на успешни кредитни операции во економии во развој и транзиција и коишто се целосно усогласени со македонските регулативи. За секој клиент на банката одделно се зацртува лимит на кредитна изложеност и јасно се дефинираат овластувањата за донесување одлуки во врска со кредитот; сите одлуки за давање кредит или за промена на роковите ги носи кредитен одбор, а сите проценки на кредитниот ризик внимателно се документираат. Повеќе од се, банката се стреми да изгради и да одржи долгорочна соработка со своите клиенти, на овој начин потврдувајќи дека таа е целосно свесна за нивната финанскиска ситуација, а особено се води сметка да се избегне нивно презадолжување. Кредитниот ризик исто така се ублажува од фактот што нашето портфолио е високо диверсификувано. Бизнисите коишто ги опслужуваме оперираат во широк спектар на сектори и нивната изложеност на флуктуациите на глобалниот пазар е лимитирана. Дополнително на ова, поголемиот дел од нашите кредитни изложености се релативно мали. На крајот на 2011 година, кредитите под 30,000 ЕУР изнесуваа 50.2% од вкупното тековно кредитно портфолио, а просечниот преостанат износ за отплаќање изнесуваше 3,676 ЕУР, додека десетте најголеми изложености претставуваа само 7.8% од портфолиото.

22 22 годишен извешта ј 2011 Бидејќи поголемиот дел од кредитите на банката се отплаќаат во месечни рати, непочитувањето на рокот за плаќање од страна на кредитокорисникот се третира како почетен знак за потенцијално неисполнување на обврските по плаќањето и истото повлекува итна реакција на банката. Кога плаќањето по каматата или главнината е во доцнење повеќе од 30 дена, кредитот за којшто станува збор се вклучува во категоријата на ризично портфолио (случаи во доцнење над 30 дена т.е. PAR>30), што служи како клучен индикатор за квалитетот на кредитното портфолио и за мерење на класичниот кредитен ризик. Во 2011 година вкупните случаи во доцнење над 30 дена на банката незначително се зголемиле од 2.7% на почетокот на годината на 2.78% на крајот од годината. Треба да се заблежи дека ситуацијата со кредитите во доцнење во ПроКредит Банка е многу подобра од просекот на македонскиот банкарски сектор во целина, каде според податоците објавени од страна на Народната банка, 9.9% од кредитите сеуште биле нефункционални на крајот на годината. Еден од начините на којшто ПроКредит Банка се соочува со предизвикот во поглед на квалитетот на кредитното портфолио што го наметна финансиската криза е да им понуди реструктуирање на кредити на оние клиенти за коишто се смета дека имаат потенцијал повторно да воспостават стабилност. Реструктуирањата подлежат на детална анализа на променетиот капацитет за плаќање на секој клиент. Одлуката за реструктуирање на една кредитна изложеност секогаш ја донесува кредитниот одбор, а целта на реструктуирањето е целосна наплата на побарувањата. На крајот на 2011 година вкупниот износ на реструктуираните кредити во категоријата за набљудување достигна 3.19 милиони ЕУР. ПроКредит Банка Македонија завзема конзервативен став кон резервациите за кредитни загуби. Одбитоците по исправка на вредност за индивидуално значајни изложености со знаци на оштетеност се тргаат на страна врз основа на резултатите од индивидуалната проценка на оштетеноста, додека резервациите за оштетени кредити што не се индивидуално значајни се пресметуваат според стапките на историското неисполнување на обврските по плаќањата. За сите неоштетени кредитни изложености се прават резервации за оштетеност врз база на портфолиото. На крајот на годината коефициентот на покриеност (резервации за кредитни загуби како процент од PAR>30) изнесуваше 106.5%, додека изразено во проценти од вкупното кредитно портфолио резервациите достигнаа 2.95%. Кредитите што се сметаат за ненаплативи постојано се отпишуваат. И покрај тоа, напорите за наплаќање продолжуваат дури и откако кредитот ќе се отпише, а наплатата на обезбедувањето е ригорозно зајакната. Во 2011 година нето отписите достигнале вкупен износ од 609,320 ЕУР, или 0.37% од бруто кредитното портфолио. Управување со ризик од договорна страна и од емитент Ризикот од договорна страна и од емитент особено настануваат од потребата на банката да го инвестира вишокот на ликвидност, да склучува валутни трансакции, или да купува заштита по конкретни ризични позиции. Со ризикот од направени загуби предизвикани од немањето желба или можности договорната страна или емитентот да ги исполни своите обврски се управува во согласност со Политиката на ПроКредит групацијата за управување со ризик од договорна страна (вклучувајќи го и ризикот од емитент), којашто го дефинира процесот на селектирање и утврдување на лимитите, како и во согласност со Политиката на групацијата за средства и ликвидност, којашто ги конкретизира прифатливите трансакции и правилата за нивно процесирање. Овие политики се целосно во согласност со македонските регулативи. Во принцип, подобни договорни страни се исклучиво големите меѓународни банки и локалните банки со добро реноме и финансиски статус. Лимитите над одредени прагови зависат од одобрението од страна на Одборот на Групацијата за управување со средства и обврски. Во 2011 година, како одговор на најновата широко распространета должничка криза, беа одново разгледани лимитите за договорна страна и во некои случаени беа прилагодени. Управување со ризик од земја Во услови кога ПроКредит Банка е во голема мера фокусирана на кредитирање на бизниси на локалниот пазар, таа обично не влегува во прекугранични трансакции со високоризични земји па, според тоа, нејзината изложеност на ризик од земја е ограничена. Групацијата како целина е изложена на ризик од земја доколку ПроКредит Холдинг обезбедува финансирање за ПроКредит банките, а тие работат во економии во транзиција или во земји во развој, кадешто одредена улога играат трансферот, конвертибилноста, експропријацијата, како и регулаторните, макроекономските и безбедносните ризици на банката. Меѓутоа, навлечениот ризик од земја е лимитиран преку висок степен на диверсификација во регионите и земјите и преку систем

23 У пра ву в а њ е со р и зик 23 на лимит на изложеноста на групацијата дефиниран во Политиката на Групацијата за управување со ризик од земја. Дополнително на ова, ПроКредит Банка има повеќегодишно искуство на домашниот пазар, а бизнис моделот се покажа како релативно отпорен на макроекономските и на политичките шокови. Управување со ликвидносен ризик Неколку фактори карактеристични за бизнис моделот на банката го амортизираат ликвидносниот ризик. Прво, диверсификуваното и високо квалитетно кредитно портфолио на банката значи дека паричните текови се високо предвидливи. Второ, нашите клиентски депозити се распоредени на голем број депоненти, при што секој од нив држи релативно мали износи. Во декември 2011 година просечниот биланс на депозитните сметки од сите видови изнесуваше 1,279 ЕУР, додека десетте најголеми депоненти претставуваа само 6% од вкупниот волумен. За да ја утврди робусноста на ликвидноста на банката пред потенцијалните шокови, банката спроведува редовни стрес тестови базирани на сценаријата дефинирани како стандард на групацијата од страна на Политиката на групацијата за управување со ликвидносен ризик. Земајќи ја предвид широко распространетата должничка криза во 2011 година, беа ставени на проба предвидувањата на коишто се базираат стрес тестовите, а беа ревидирани и пресметувањата и целите на ликвидносната резерва на групацијата. Секогаш кога е потребно да се премостат ликвидносни кусоци, ПроКредит Банка Македонија, како и другите банки од групацијата, може да добие краткорочно финансирање од ПроКредит Холдинг. Управување со валутен ризик ПроКредит Банка Македонија има ниско ниво на изложеност на валутен ризик, бидејќи таа не влегува во шпекулативни отворени валутни позиции, ниту пак се ангажира во дериватни трансакции, освен заради хеџинг и ликвидносни цели. Со валутниот ризик се управува во согласност со Политиката на групацијата за управување со валутен ризик и локалните регулативи. Банката постојано ги следи движењата на девизниот курс и пазарите на странска валута, и управува со своите валутни позиции на дневна основа. Секој исклучок од политиката на групацијата или преминувањето на лимитите на групацијата се предмет на одобрување од Одборот на Групацијата за управување со средства и

24 24 годишен извешта ј 2011 обврски. Стрес тестовите се спроведуваат редовно, заради проценка на влијанието на движењата на девизниот курс врз отворените валутни позиции во секоја оперативна валута. Политиката на групацијата за управување со валутен ризик им одобрува на ПроКредит банките да одржуваат стратегиски отворени валутни позиции заради хеџинг на капиталот, во којшто случај овие позиции внимателно се следат, како на локално ниво, така и на ниво на групацијата. На крајот на 2011 година, и покрај многу малите отворени валутни позиции во УСА долари и друга валута, ПроКредит Банка Македонија имаше отворени валутни позиции во висина од 2.3% од регулаторниот капитал во евра. Управување со ризик од каматна стапка Во текот на 2011 година каматните стапки покажаа стабилен тренд. Анализи на јазот на рокот на достасување и стрес тестови се користат за мерење и анализирање на влијанието на движењата на каматните стапки врз економската вредност и приходот по камата. Како мерка на политиката за намалување на ризикот од каматна стапка, ПроКредит Банка привлекува долгорочно финансирање со фиксна стапка и нуди заеми со флуктуирачки каматни стапки, овозможувајќи и на банката да ги зголеми (или да ги намали) стапките што ги наплаќа, следејќи го движењето на пазарните каматни стапки. Управување со оперативен ризик и ризик од измами Политиката за оперативен ризик на ПроКредит Банка Македонија е целосно усогласена со локалните регулативи, како и со Политиката на групацијата за оперативен ризик и Политиката на групацијата за спречување измами. Со цел оперативниот ризик и ризикот од измами да се сведат на мнимум, сите процеси се прецизно документирани и подлежат на ефикасни контролни механизми. Описите на работните места се детални, должностите се строго распределени и избегната е зависност од клучните лица. При селектирањето на нови вработени, банката посветува големо внимание на личниот интегритет, карактеристика која е зајакната преку стриктно спроведуваниот кодекс на однесување на банката и преку сеопфатни програми за обука чија цел е промовирање на културата на транспарентност и познавањето на ризикот. Базата на податоци на ризични настани на ниво на групацијата (RED, Risk Event Database) обезбедува оперативните ризици и ризиците од измама да се третираат на систематичен и транспарентен начин, при што сите корективни и превентивни активности се јасно документирани и достапни за контрола при менаџирањето, како на ниво на банката, така и на ниво на групацијата. Од вработените се бара да ги пријавуваат сите настани што

25 У пра ву в а њ е со р и зик 25 претставуваат фактичка или потенцијална загуба што преминува 100 ЕУР, со користење на RED поврзувањето. Оние пријавени настани коишто носат најголеми ризици, или за коишто се смета дека постои најголема веројатност да се повторат, се предмет на продлабочена анализа од страна на Одборот за оперативен ризик, којшто потоа предлага соодветни превентивни мерки. Како дел од својата почетна обука, сите нововработени се обучуваат како да препознаат и да избегнат оперативен ризик и ризик од измами и како да одржуваат безбедност на информации. Во 2011 година ПроКредит Банка Македонија пријави 55 ризични настани, што претставува вкупен нето ризичен износ од 26,804 ЕУР. Главните видови пријавени настани опфаќаат значителен број на настани со слабо влијание, како што се разлики на благајна и други човечки или системски грешки со нула нето ризичен износ, како и незначителни загуби предизвикани од надворешни настани. Секоја година банката спроведува процедура за проценка на ризикот, со пополнување на прашалник на ниво на гупацијата за ризик од измама и за оперативен ризик. Секој од ризиците опишан тука мора да биде ублажен со соодветни контроли, чијашто адекватност е предмет на проценката. Доколку се смета дека контролите се недоволни, се зацртува акционен план за решавање на ситуацијата. Комплетираната проценка се испраќа до Секторот за управување со оперативен ризик на групацијата. За сите материјално нови или изменети производи, услуги или бизнис процеси се применува Одобрение за нов ризик (NRA, New Risk Approval). Менаџментот дава одобрение за примена на иновацијата само по елиминирање на сите препреки или недостатоци што ќе се откријат со NRA процесот. Политиката на банката за континуитет на бизнисот овозможува банката да може навремено да ги одржува или одново да ги воспостави своите операции во случај на сериозен прекин. Освен што ги дефинира чекорите што треба да се превземат за повторно востановување на нормалното функционирање, Планот за континуитет на бизнисот на банката ја наведува процедурата за преместување на критичните операции на привремени локации, ресурсите што треба да се мобилизираат за секој одделен случај, како и очекуваното чинење на прекините во конкретни области. Исто така, планот, на прво место, нуди смерници за избегнување на прекини. Спречување перење на пари ПроКредит Банка Македонија целосно ја поддржува борбата против перење пари и финансирање на тероризам и таа ја имплементира Политиката на групацијата за спречување перење пари, којашто ги исполнува барањата на легислативата на Германија и на Европската Унија, како и она што е пропишано од надлежните органи во Македонија. Нема да се прифати ниту еден клиент и нема да се изврши ниту една трансакција освен ако банката не ја разбере и не се согласи со главната цел на деловната соработка. Секторот за спречување перење пари на групацијата спроведува годишна проценка на ризикот на сите ПроКредит банки и, согласно со тоа, ја ажурира политиката. Дополнително на ова, сите ПроКредит банки доставуваат квартални извештаи за своите активности за спречување перење пари до Секторот за спречување перење пари на групацијата. Во ПроКредит Банка Македонија одговорноста за активностите за спречување перење пари е лоцирана кај Секторот за правни работи, усогласеност со прописи и спречување перење на пари. Во согласност со локалните регулативи, секоја трансакција што преминува 15,000 ЕУР мора да се пријави до локалните власти. Освен тоа, мора да се пријави секој обид за извршување трансакција што предизвикува сомневање за перење пари, финансирање на тероризам или некое друго криминално дејствие. Вработените кои директно контактираат со клиентите добиваат интензивна обука за тоа како да препознаваат сомнителни трансакции. Овозможена е и дополнителна автоматска заштита, со користење на трите модули на софтверот за спречување перење пари, произведен од Тонбелер АГ (Tonbeller AG): Сајрон Ембарго, Сајрон ПЕП и Сајрон АМЛ. Адекватност на капиталот Адекватноста на капиталот на банката се пресметува на месечна основа и се доставува до менаџментот и до Одборот на групацијата за управување со ризик, заедно со редовни предвидувања, со цел да се осигура усогласеност со барањата за адекватност на капиталот во иднина. На крајот на 2011 година коефициентот на адекватност на капиталот (капитал од прв и од втор ред / ризично пондерирани средства) изнесуваше 16.1%, прилично над минималниот стандард на групацијата од 12%, што е исто така над бараниот минимум на локално ниво од 8%. Севкупниот ризичен рејтинг на ПроКредит Банка, издаден од агенцијата Фич Рејтингс (Fitch Ratings), во 2011 година останал непроменет на ББ+.

26 26 годишен извешта ј 2011 Мрежа на експозитури На крајот на 2011 година ПроКредит Банка Македонија имаше вкупно 35 канцеларии лоцирани во 14 различни градови низ земјата, со што беа покриени следните позначајни центри на економска активност: Скопје, Тетово, Куманово, Битола, Струмица, Штип, Гостивар, Велес, Охрид, Струга, Прилеп, Кичево, Кавадарци и Кочани. Во текот на годината, нашата главна фокусираност беше врз јакнењето на нашето присуство на овие пазари, преку продлабочување на соработката, како со правните, така и со физичките лица. Исто така, ја проширивме нашата мрежа на експозитури во главниот град Скопје, со отварање на две нови канцеларии, едната лоцирана во најголемиот и најфреквентниот трговски центар, а втората лоцирана во најзначајната индустриска област, во којашто функционираат голем број на претпријатија. Структурата на нашата мрежа на експозитури е дизајнирана за да ни овозможи да бидеме поблиску до нашите клиенти и индивидуално да одговараме на нивните потреби. Нашите капацитети за кредитирање на претпријатија се концентрирани во неколку специјализирани експозитури, кадешто се лоцирани мнозинството на нашите советници за клиенти правни лица и кредитни аналитичари. Овие експозитури нудат не само кредитни производи, туку и сите други услуги за правните и за физичките лица, вклучувајќи и најразлични услуги по сметка, менувачко работење, трансфер на пари и плаќање на комуналии. Освен преку овие сеопфатни комплетни експозитури, банката исто така работи и преку помали услужни единици, лоцирани во стратешки, честопати густо населени средини. Услужните единици се дизајнирани така да претставуваат соодветни места во коишто физичките и правните лица ќе ги извршуваат своите секојдневни банкарски активности, иако овие услужни единици не процесираат кредитни апликации. Потенцијалните заемоприматели можат да ги доставуваат свите апликации во некоја од услужните Србија Бугарија Косово Куманово (2) Кочани Тетово (4) Скопје (15) Гостивар Македонија Велес Штип Кавадарци Струмица (2) Кичево Прилеп Струга Албанија Охрид Битола (3) Грција

27 Мре ж а н а е кспози т у р и 27 единици, доколку тоа за нив е попрактично, но фактичката кредитна анализа и одобрување се одвиваат во најблиската експозитура со комплетен асортиман на услуги. На другата страна на скалата, во мрежата на банката функционира еден мал број на бизнис центри, коишто се посебно ориентирани кон опслужување на покомплексните потреби на нашите поголеми бизнис клиенти, т.е. клиентите на склата до средни претпријатија. Овие специјализирани експозитури се лоцирани во главниот град - Скопје, и во регионалните центри Струмица,Тетово и Битола. Дизајнот на ентериерот на експозитурите е прилагоден кон оптимизирација на удобноста и практичноста за клиентите. Секаде кадешто тоа го дозволува просторот, поставена е вертикалната сигнализација, којашто ги усмерува бизнис клиентите кон физички одделени простори во коишто работат експерти специјализирани за опслужување на претпријатија, како и сали за доверливи преговарања. Истовремено, воведовме едношалтерски систем што им овозможува на клиентите да вршат готовински и безготовински трансакции на само еден шалтер. Ваквиот рационализиран систем е на располагање во сите 35 наши експозитури и услужни единици. Со цел да го зголемиме досегот и ефикасноста на нашата мрежа на експозитури, воведовме различни иновативни технологии и ги поттикнуваме нашите клиенти активно да ги користат нашите услуги базирани на овие технолигии, особено во поглед на плаќањата. Како примери можеме да го наведеме електронското банкарство реку Интернет, СМС сервисот за известување и трајниот налог. Со тоа што на нашите клиенти им овозможуваме да ги вршат своите рутински банкарски трансакции од други локации и надвор од вообичаеното работно време, не само што им го правиме животот поудобен, туку и можеме да посветиме повеќе време во лични разговори со нив во експозитурите за покомплексни услуги, како што се опциите за долгорочно штедење или услугата примање на плата. Меѓу најпопуларните услуги базирани врз технологијата се Виза, Маестро и локалната ПроКард дебитни картичка, што можат да ги користат и правните и физичките лица за влечење готовина на кој било од нашите 88 банкомати, или пак за безготовинско плаќање со користење на нашите ПОС терминали поставени кај локални трговци, многумина од коишто и самите се клиенти на ПроКредит Банка Македонија. Во 2012 година нашите напори планираме да ги фокусираме врз јакнење на нашата соработа со клиентите, така што и понатака ќе бидеме нивна матична банка и ќе го задржиме квалитетот на клиентската услуга на највисото можно ниво.

28 28 годишен извешта ј 2011 Организација, вработени и развој на вработените ПроКредит Банка е свесна дека квалитетот на нашата соработка со нашите клиенти, како и квалитетот на услугите што им ги нудиме, во голема мера зависат од способноста на нашите вработени да ги разберат нивните потреби и да одговорат на истите на одговорен начин. Од таа причина, банката особено се грижи луѓето што ги ангажираме целосно да се идентификуваат со оваа мисија и да бидат посветени на развивање на вештините што им се потребни за да им нудат добра услуга на нашите клиенти. Селектирањето кадри е во надлежност на Одборот за човечки ресурси, којшто се состои од членовите на менаџментот на банката. Ова на централизирана основа е координирано од Секторот за човечки ресурси, по спроведување на внимателно дизајнирана процедура. Во согласност со политиката за вработување на ПроКредит Групацијата, сите апликанти што ќе влезат во финалната листа полагаат тест по математика и логика, којшто го составува ПроКредит Холдинг. Иако овие технички вештини очигледно се неопходни, тие не претставуваат доволен критериум сами по себе. Она што е позначајно е дека банката бара кандидати кои се мотивирани да работат за една етичка, развојно ориентирана финансиска институција, како и кандидати за коишто корисноста на нивната работа во општеството во кое живеат е позначајна од личната финансиска добивка. Со цел да се проценат меѓучовечките вештини на кандидатите и, над се, нивната потенцијална посветеност на целите и принципите на ПроКредит, тие се покануваат да учествуваат на групни дискусии и вежби со улоги, по што следат индивидуални аналитички интервјуа со постарите вработени во банката. За дипломираните студенти и лицата со практично работно искуство кои се заинтересирани да откријат дали кариерата во ПроКредит е онаа вистинската за нив, банката ја креираше Програмата за млади банкари. Во текот на овој шестмесечен курс, којшто покрива математика, основи на сметководство и други конкретни предмети базирани на банкарството, како и меки вештини (soft skills), учесниците добиваат стипендија. Ова претставува единствена можност и тие и банката да проценат дали нивните способности и лични карактеристики добро се вклопуваат во посебниот ПроКредит начин на работа. Оние кои успешно ќе ја завршат обуката се квалификуваат да добијат понуда за постојана позиција во банката. Земајќи го предвид значењето на човечките ресурси за иднината на банката, за врвот на Секторот за човечки ресурси избрани се висококвалификувани луѓе, коишто се поставени на позициите Директор на Секторот и менаџери на трите под-оддели Регрутирање, Обука и развој и Администрација. Покрај Програмата за млади банкари, Одделот за обука и развој организира редовни обуки за унапредување на професионалниот и личниот развој на вработените. Во текот на годината,

29 Орга низациј а, вра б от е ни и ра звој н а вра б от е нит е 29 сите наши вработени учествуваа просечно вкупно 10.5 денови на интерна обука, не сметајќи го учеството на меѓународните ПроКредит Академии. Продолжувајќи ја иницијативата на Групацијата за подигање на нивото на математички знаења меѓу вработените, активностите за обука на ПроКредит Банка во 2011 година се фокусираа врз напредните познавања од областа на финансиската математика и сметководството. Во текот на годината, 363 од вработените на банката го достигнаа стандардот на Групацијата за Математика 2, а 247 вработени успешно го завршија курсот по Основи на сметководство на ниво на Групацијата. Како што е вообичаено, на новите вработени им понудивме можности за основна обука. Исто така, продолживме со континуираните можности за учење за сите вработени, со нудење на различни обуки и семинари, додека нашиот среден менаџмент имаше голема корист од неколкуте активности за градење на тим, организирани како поддршка за нив во понатамошното проширување на нивната експертиза и меѓучовечки вештини. Голем дел од обуката што се обезбедува за сегашните и потенцијалните средни менаџери се одвива надвор од Македонија, на меѓународните ПроКредит Академии. Во во 2011 година осум колеги од ПроКредит Банка Македонија дипломираа на Регионалната ПроКредит Академија за Источна Европа во Велес, Македонија. Тројца од вработените на банката добија диплома ПроКредит банкар, одбележувајќи го успешното завршување на крајно интензивна тригодишна програма што се нуди во централната ПроКредит Академија во Фурт, Германија. Организационата структура на банката е дизајнирана да поддржува градење на долгорочна соработка со клиените. На ниво на централната управа, Дивизијата за мали претпријатија и Дивизијата за средни претпријатија се посветени да одговорат на сите банкарски потреби што се специфични за бизнис клиентите, додека Дивизијата за физички лица се фокусира на опслужување на физичките лица. Интерната организација на експозитурите ја рефлектира оваа ориентираност кон клиентот, со посебни простори за физичките и за правните лица во кои се лоцирани вработените кои директно контактираат со клиентите. Советниците за клиенти правни лица во експозитурите се одговорни за советување на малите и многу малите претпријатија во врска со сите услуги на банката и за привлекување на нови клиенти, додека функцијата на кредитните аналитичари е проценување на апликациите за сите кредитни услуги што се доставени од страна на релативно големи, комплексни бизнис клиенти. Имајќи ја предвид континуираната фокусираност на консолидирањето и квалитетот во 2011 година, ангажирањето на нов кадар се одвиваше во релативно ниски размери. И покрај тоа, 37 лица и се приклучија на банката во 2011 година, со што вкупниот број на вработени изнесуваше 461 (вклучувајќи го и помошниот персонал). ПроКредит Банка Македонија разбира дека клучот за обезбедување висококвалитетни услуги се наоѓа во изградбата на тим од мотивирани и професионално компетентени вработени коишто се заеднички посветени на мисијата и целите на банката, и коишто се меѓусебно одлично усогласени врз основа на заемна доверба и почитување. Од таа причина и дополнително на нејзините значителни инвестиции во обуката, банката исто така организира редовни настани за вработените, нудејќи им прилика да се ангажираат во заеднички активности во неформална атмосфера. Овие настани вклучуваа роденденски и новогодишни забави, фудбалски турнири, викенд одмори, посета на интересни локалитети во Македонија, вечери и т.н. Еден од најголемите настани беше прославата по повод осумгодишнината од постоењето на ПроКредит Банка Македонија. Горди на нашите достигнувања, со нетрпение ги очекуваме новите предизвици во годинашната што претстои.

30 30 годишен извешта ј 2011 Деловна етика и стандарди за заштита на животната средина Деловна етика Дел од севкупната мисија на ПроКредит Групацијата е утврдување на стандарди во финансиските сектори во кои работиме. Целта е да се придонесе не само во поглед на целните групи што ги опслужуваме и квалитетот на финансиските услуги што ги обезбедуваме, туку да придонесеме и во поглед на деловната етика. Нашите силни корпоративни вредности играат клучна улога во оваа насока. Дефиниравме шест суштински принципи на коишто се потпира работата на ПроКредит институциите: Транспарентност: Ние им нудиме транспарентни информации, како на нашите клиенти, така и на пошироката јавност и на наште вработени. На пример, се грижиме клиентите целосно да ги разберат условите од договорите што ги склучуваат со нас, и се ангажираме во финансиско образование, со цел да ја зголемиме свесноста на јавноста за опасностите од нетранспарентните финансиски понуди. Култура на отворена комуникација: Ние сме отворени, фер и конструктивни во меѓусебната комуникација, a конфликтите на работа ги решаваме професионално, преку соработка, со цел изнаоѓање на решение. Општествена одговорност и толеранција: На нашите клиенти им даваме разумни совети, базирани на цврста основа. Пред да им понудиме кредити на нашите клиенти, ја оценуваме нивната економска и финансиска ситуација, нивниот деловен потенцијал и капацитетот за отплаќање. Врз основа на ова, им помагаме да изберат соодветни кредитни опции од коишто можат да имаат максимална корист, но им помагаме и да не западнат во презадолженост. Промовирањето на култура на штедење е уште еден особено важен дел од нашата мисија, бидејќи веруваме дека личните заштеди играат особено важна улога во општествата со релативно ниско ниво на јавно финансирано социјално осигурување. Максимално сме посветени на фер однос и почитување на клиентите и вработените, без оглед на нивното потекло, бојата на кожата, јазикот, полот или религиозните и политичките убедувања. Услужна ориентираност: Секој клиент се услужува срдечно, компетентно и љубезно. Нашите вработени се трудат да им пружат одлична услуга на клиентите, без оглед на нивниот историјат и големината на нивниот бизнис. Високо професионални стандарди: Нашите вработени превземаат лична одговорност за квалитетот на својата работа и секогаш се стремат професионално да се усовршуваат. Висок степен на личен интегритет и посветеност: Од сите вработени во

31 Д е ловн а е т ик а и с та н д а рд и з а з а ш т и та н а ж ивот н ата сре д ин а 31 ПроКредит Групацијата во секое време се бара целосна чесност и секое непочитување на овој принцип се третира на брз и ригорозен начин. Овие шест вредности го сочинуваат столбот на нашата корпоративна култура, се дискутираат и активно се применуваат во секојдневното работење. Покрај тоа, тие се рефлектираат и во Кодексот на однесување на ПроКредит, којшто ги трансформира етичките принципи на Групацијата во практични смерници за сите вработени. Со цел да бидеме сигурни дека новите вработени во целост ги разбираат сите дефинирани принципи, почетните обуки вклучуваат сесии посветени на Кодексот на однесување и неговото значење за сите членови на нашиот тим. Редовните сесии за освежување на знаењето на вработените ни помагаат да бидеме сигурни дека вработените ќе останат посветени на нашите високи етички стандарди и ќе ги воочуваат новите проблеми и настани кои имаат етичка димензија за нашата институција. Овие настани се анализираат и проучуваат од страна на постојните вработени, коишто потоа дискутираат за сите неразјаснети сегменти. Исто така, водиме сметка барањата за кредити да се проценуваат од гледна точка на усогласеноста на апликантот со етичките деловни практики. Не се даваат кредити на претпријатија или физички лица доколку се сомневаме дека тие ги искористуваат небезбедните или морално осудуваните форми на труд, особено детскиот труд. Друг аспект на грижата нашата институција да се придржува кон највисоките етички стандарди е конзистентната примена на системите на најдобра практика, како и процедурите со коишто се штитиме да не б и д е м е злоупотребени како средство за перење пари, финансирање на тероризам или други нелегални активности. Вработените се обучуваат да го применуваат принципот запознај го својот клиент и да спроведуваат силен мониторинг и известување во согласност со важечките регулативи. Политиките за спречување перење пари и измама редовно се ажурираат и се спроведуваат на ниво на Групацијата, со цел да се обезбеди усогласеност со локалните и м е ѓ у н а р о д н и т е регулаторни стандарди.

32 32 годишен извешта ј 2011 Стандарди за заштита на животната средина Сите банки што и припаѓаат на ПроКредит Групацијата поставуваат високи стандарди во поглед на влијанието на нивното работење врз животната средина. ПроКредит банките завземаат пристап кон предизвиците на животната средина, којшто се состои од три столба: Столб 1: Интерен систем на управување со животната средина ПроКредит Банка Македонија воспоставува пристап за подобро разбирање и подобрување на одржливоста на нејзиното сопствено користење на енергија и влијание врз животната средина. Нашиот тим за градба и одржување на експозитури е одговорен за тоа нашите канцеларии да имаат што е можно поголема енергетска ефикасност. Сите простории на ПроКредит Банка се целосно опремени со системи за енергетско регулирање коишто автоматски ја редуцираат потрошувачката на енергија потребна за осветлување, загревање и ладење, доведувајќи го до максимум користењето на дневната светлина и регулирајќи ја енергијата што се троши во отсуство на вработените. Дополнително на ова, сите новоотворени експозитури беа изградени со користење на енергетски смарт материјали, како што се: енергетски ефикасна изолација, прозорци и сијалици, коишто дополнително ја намалуваат потрошувачката на енергија. Освен тоа, сите промотивни материјали се печатат на специјална хартија што не содржи дрво и хлор, што исто така значително придонесува за зачувување на животната средина и намалување на токсичните испарувања. Прашањата во врска со животната средина претставуваат суштинска компонента на обуката што се обезбедува за вработените на ПроКредит Банка на локално, регионално и меѓународно ниво. Беше лансирана и специјална интерна кампања со зелени иницијативи, за да се подигне свесноста за животната средина меѓу вработените. Кампањата го истакнуваше значењето на свесноста за енергетската ефикасност и нејзиното влијание врз подобрувањето на животот, преку прикажување примери како да се намали користењето на енергијата дома и на работа. Овие примери беа презентирани во интерниот билтен, во серија на статии за штедење на енергијата, водата и хартијата. Дополнително на ова, маркетинг тимот на банката дистрибуираше мали стикери за електричните апарати и канцелариската опрема, како што се печатачите и персоналните компјутери, коишто на вработените им служат како потсетници да ги исклучуваат овие апарати и опрема кога ја напуштаат канцеларијата или кога истите не се користат. Освен тоа,

33 B usine ss E t h i c s a n d E n v i r o n m e n ta l S ta n da r ds 33 вработените на ПроКредит Банка спроведоа неколку зелени иницијативи за чистење на различни локации низ Македонија. Столб 2: Управување со ризикот од животна средина кај кредитирањето ПроКредит Банка Македонија има имплементирано систем за управување со ризик од животна средина, заснован врз постојана проценка на кредитното портфолио согласно со критериумите за животна средина, детална анализа на сите економски активности што потенцијално инволвираат ризици од животна средина, и одбивање на кредитни апликации од претпријатија ангажирани во активности што се сметаат штетни за животната средина и коишто се наведени на нашата листа на институции што не се финансираат. Со инкорпорирање на прашања од животната средина во процесот на одобрување на кредити, ПроКредит Банка Македонија може да го подигне и севкупното ниво на свесноста на клиентите за животната средина. Столб 3: Промоција на зелено финансирање ПроКредит Банка Македонија има за цел промовирање на економски развој што е колку што е можно повеќе одржлив од аспект на животната средина. Во јули 2009 година лансиравме програма за зелени финансиски производи една од првите од ваков вид во Македонија што се состоеше од кредити за енергетска ефикасност за физички и правни лица. Освен тоа, во секоја експозитура на ПроКредит Банка ЕКО стручњаци беа обучувани да им даваат совети на нашите клиенти за инвестициски можности за енергетска ефикасност и нивните одлуки да ги насочуваат кон решенија со поголема енергетска ефискасност. Во текот на есента се водеше комплетна маркетинг кампања за подигање на свесноста за зелената програма за кредитирање за правните и физичките лица. Оваа иницијатива инволвираше и воспоставување соработка со добавувачи на опрема и услуги позитивно настроени кон животната средина, при што ги охрабрувавме да нудат производи со етикети на ЕУ стандарди за енергетска ефикасност. Од почетокот на оваа програма, банката има исплатено 53 кредити за енергетска ефикасност за реновирање на домови и 69 кредити на правни лица за финансирање на инвестиции во фиксни средства за енергетска ефиксаност. На крајот на 2011 година кредитното портфолио за реновирање на домови достигна приближно 500,000 ЕУР, додека тековните бизнис кредити за енергетска ефикасност вкупно достигнаа нешто над 1.2 милиони ЕУР. Банката планира да ги користи своите зелени финансиски производи и пристап за да ја зголеми свесноста и познавањето на јавноста. За таа цел, ПроКредит Банка исто така учествуваше во неколку дискусии наменети за новинари, како и добавувачи и купувачи на енергетски ефикасни материјали. На овој начин, ПроКредит Банка се постави во улога на финансиски партнер којшто ги поттикнува овие типови на инвестиции, така што нуди приоритетни рокови и услови.

34 34 годишен извешта ј 2011 ПроКредит Групацијата: Одговорни банки од соседството за малите бизниси и обичните луѓе ПроКредит Групацијата во моментов се состои од 21 финансиски институции, коишто обезбедуваат банкарски услуги во економиите во транзиција и земјите во развој. ПроКредит банките се одговорни банки од соседството. Ова значи дека во соседствата во коишто функционираме имаме за цел: да бидеме матична банка за многу малите, малите и средните претпријатија, коишто креираат работни места и го придвижуваат економскиот развој, и да обезбедиме сигурни, фер и транспарентни услуги за штедење и други банкарски услуги за обичните луѓе кои бараат соодветна банка на којашто можат да и веруваат. На крајот на 2011 година, нашите вработени, кои работат во 777 експозитури, опслужуваа 2.9 милиони клиенти во Источна Европа, Латинска Америка и Африка. Историјата на ПроКредит Групацијата е богата и го претставува фундаментот на она што сме денес. Првите ПроКредит банки беа основани пред повеќе од една декада, со цел значително да влијаат врз развојот, преку обезбедување заеми за потпомагање на растот на малите бизниси и нудење на депозити што ќе ги поттикнат на штедење физичките лица и семејствата со пониски приходи. Групацијата доживеа силен раст во текот на изминатите години и затоа денес сме еден од водечките провајдери на банкарски услуги за малите бизнис клиенти во поголемиот дел од земјите во коишто работиме. Нашето потекло лежи во нашето пионерско позиционирање во поглед на микрофинансирањето. Ова позиционирање се развива онака како што се развиваат нашите пазари и нашите клиенти, така што нашиот општествено одговорен пристап и денес го има истото значење како и порано. Важноста на овој пристап беше нагласена од финансиската криза и макроекономскиот пад што следеше, а којшто го искусија повеќето од земјите во коишто функционираме. Како што претпријатијата се прилагодуваат повторно да се шират во нивната нова економска реалност, а обичните луѓе ја враќаат довербата во банките, јасно е дека сега, повеќе од кога било порано, на нашите клиенти им е потребен сигурен банкарски партнер. Ова ни даде стимул и понатака да го јакнеме нашиот сеопфатен клиентски ориентиран пристап, со уште поспецијализиран и подобро обучен кадар. За разлика од многу други банки кои функционираат на нашите пазари, ние отсекогаш сме избегнувале агресивно потрошувачко кредитирање, како и шпекулативни линии на бизнис. Наместо тоа, ПроКредит банките воспоставуваат тесна соработка со своите клиенти, со цел продлабочено да ги согледаат проблемите и можностите на малите бизниси. Нашата кредитна технологија, развивана во текот на годините со поддршка на германската консултантска компанија IPC, се потпира врз внимателна индивидуална анализа на кредитните ризици. Вложувајќи напори за подобро запознавање на нашите клиенти и одржување на долгорочна деловна соработка заснована на доверба и разбирање, ние можеме да ги поддржуваме не само кога економијата е стабилна, туку и во фази на опаѓање и опоравување. Во текот на изминатите две години, способноста на нашите советници за клиенти правни лица проактивно да ги направат соодветните адаптации во плановите за отплата онаму каде е потребно за да се рефлектираат новите и построги услови за продажба играше клучна улога во одржувањето на добар квалитет на кредитното портфолио. Ова е спротивно на голем број од пазарите во коишто работиме, а во коишто портфолиото на нефункционални кредити е многу восоко, како и во секторот на мали и средни претпријатија, којшто наведува дека однесувањето на банките во многу случаеви го зголемило ризикот од банкрот, наместо да му помогне на бизнисот побргу да исплива од економскиот шок. Ние не само што даваме кредити, туку и им нудиме на претпријатијата кои се наши клиенти широк спектар на други банкарски услуги, како што е управување со готовина, домашни и меѓународни трансфери на пари, примање плата, ПОС терминали и дебитни и кредитни картички. Користејќи го нашиот ригорозен пристап кон финансиската анализа, кај нашите клиенти промовираме, онолку колку што можеме, финансиско образование и подобро водење евиденција на финансиските податоци. Овие услуги се дизајнирани со цел да ги поттикнеме нашите бизнис клиенти да работат поефикасно и поформално и на тој начин да помогнеме во јакнењето на реалната економија и на банкарскиот сектор како целина. Во врска со ова, ориентацијата на ПроКредит е услуга за целокупниот клиент, а не пристап на продавање на производи. Нашите вработени и нашите експозитури стануваат поспецијализирани и подобро опремени да одговорат на потребите на различни клиентски категории. Денес нашата фокусираност на микро-микро кредитите е помала одошто во минатото. Минималниот износ на кредитите за правните лица во повеќето земји е 2,000 ЕУР/УСД, бидејќи откривме дека под овој лимит постои толку широк пристап до кредити од страна на провајдери на потрошувачки кредити, што обемната понуда за многу клиенти станува поголем предизвик од пристапноста. За

35 ПроКре дит Групацијата:Одговорни банки од сосе дството за ма лите бизниси и обичните луѓе 35 овие групи, наместо кредит се стремиме да понудиме депозитни сметки и други банкарски производи. Нашето влијание врз развојот го оценуваме не само според бројот на исплатените кредити, туку и според одржливоста на претпријатијата со коишто работиме од економска, од општествена гледна точка, како и од гледна точка на животната средина; според стабилноста и квалитетот на приходот што го уживаат вработените и нивните семејства; според намалувањето на чувствителноста на домаќинствата со самото тоа што луѓето штедат; според калибарот на нашиот персонал; и според влијанието што го имаме во поширокото промовирање на транспарентни финансиски институции. Нашите цели и напори да потткнуваме култура на штедење во земјите во коишто функционираме ни овозможија да изградиме стабилна депозитна база. ПроКредит депозитите се соодветни за широк спектар на клиенти со пониски и со средни приходи. Особен нагласок ставаме на работењето со сопствениците, со вработените и со семејствата што се поврзани со нашата главна целна група на многу мали, мали и средни бизниси. ПроКредит банките нудат едноставни штедни сметки и ставаат голем нагласок на промовирањето на финансиска писменост во пошироката заедница. Покрај депозитите, на нашите клиенти им нудиме широк спектар на стандардни банкарски услуги за население. Во текот на 2011 година ПроКредит институциите успеаја да одржат високо ниво на ликвидност, имајќи ја предвид стабилноста на нивната лојална депозитна база. ПроКредит Холдинг Германија ПроКредит Банка Мексико ПроКредит Банка Хондурас ПроКредит Банка Ел Салвадор ПроКредит Банка Никарагва ПроКредит Банка Колумбија ПроКредит Банка Еквадор ПроКредит Банка Боливија ПроКредит Банка Србија ПроКредит Банка Босна и Херцеговина ПроКредит Банка Косово ПроКредит Банка Албанија ПроКредит Банка Македонија ПроКредит Банка Гана ПроКредит Банка Демократска Република Конго ПроКредит Банка Мозамбик ПроКредит Банка Украина ПроКредит Банка Молдавија ПроКредит Банка Романија ПроКредит Банка Грузија ПроКредит Банка Ерменија ПроКредит Банка Бугарија Меѓународната Грпација на ПроКредит институциите; види исто така

36 36 годишен извешта ј 2011 ПроКредит Групацијата има едноставен бизнис модел: обезбедување банкарски услуги за разновиден спектар на претпријатија, како и за обичните луѓе коишто живеат и работат околу нашите експозитури. Како резултат, нашите банки имаат транспарентен, нискоризичен профил. Ние не се потпираме многу на капиталното пазарно финансирање и немаме изложеност на комплексни финансиски производи. Дополнително на ова, нашиот кадар е добро обучен, флексибилен и способен на клиентите да им понуди компетентни совети, водејќи ги и низ тешки и низ убави времиња. И покрај превирањата на глобалните финансиски пазари, успешноста во работењето на ПроКредит Групацијата е особено стабилна: 2011 година ја завршивме со добра ликвидносна позиција, комфорна адекватност на капиталот, кредити во доцнење над 30 дена од 3.6% и поврат на капиталот од 10%. Во услови на мошне тешка макроекономска ситуација во многу од земјите во коишто работиме, ова може да се дефинира како солиден успех. Нашите акционери секогаш имале конзервативен, долгорочен пристап кон развојот на бизнисот и се стремеле да ја постигнат вистинската рамнотежа помеѓу заедничките развојни цели: опслужување на што повеќе мали претпријатија и мали штедачи и постигнување на комерцијален успех. Силните акционери обезбедуваат солидна потпора за ПроКредит Групацијата, која е менаџирана од Прокредит Холдинг АГ & Ко.КГаА, компанија со седиште во Германија, основана од страна на IPC во 1998 година. ПроКредит Холдинг е јавно-приватно партнерство. Приватни акционери се: IPC и IPC Invest - инвестициски инструмент формиран за вработените во ПроКредит, холандската Фондација DOEN, американскиот пензиски фонд TIAA-CREF, американскиот фонд за микрофинансирање Omidyar-Tufts и швајцарскиот инвестициски фонд responsability. Јавните акционери ги претставуваат: германската банкарска групација KfW Bankengruppe, IFC - огранок на Светската банка за приватниот сектор, холандската развојна банка FMO, Белгиската инвестициска компанија за земји во развој (BIO) и Proparco француска компанија за инвестиции, развој и економска соработка. Групацијата исто така добива силна поддршка од ЕБОР (EBRD) и Commerzbank, нашите малцински акционери во Источна Европа, како и од IDB американска банка за развој во Латинска Америка. Со силна поддршка на своите акционери и други партнери, ПроКредит Групацијата ја заврши годината со вкупен коефициент на адекватност на капиталот од 15% - бројка којашто ја рефлектира нивната доверба во групацијата. Улогата на ПроКредит Холдинг не се состои само во обезбедување капитал за своите подружници, туку и во давање смерници за развој на ПроКредит банките, именување членови на повисокиот менаџмент и нудење поддршка на банките во сите клучни области од работењето. Холдинг компанијата се грижи за имплементација на корпоративните вредности на ПроКредит, најдобрите практики во банкарското работење и Базел II принципите за управување со ризик во Групацијата. Работењето на Групацијата е во согласност со ригорозните регулаторни стандарди воведени од страна на германските власти за супервизија на банки (BaFin). ПроКредит Холдинг и ПроКредит Групацијата му посветуваат особено внимание на управувањето со човечките ресурси. Нашиот концепт за етичка банка од соседството не

37 ПроКре дит Групацијата:Одговорни банки од сосе дството за ма лите бизниси и обичните луѓе 37 е ограничен само на нашите целни клиенти и начинот на којшто ги привлекуваме туку, многу повеќе, се однесува и на нашите вработени: начинот на којшто соработуваме еден со друг и на којшто ги поттикнуваме да соработуваат со нашите клиенти. Квалитетот на нашата соработка со клиентите ќе биде во средиштето на нашето внимание и во 2012 година, исто како и постигнувањето на стабилни деловни резултати. Во 2011 година постоеше силна фокусираност на квалитетот на вработените, селектирањето и обуката. Шестмесечната стипендирана Програма за млади банкари што ПроКредит банките им ја нудат на потенцијалните нови кадри и понатака продолжува да се развива. Сето ова ја симболизира нашата посветеност на усовршување на вештините во сите земји во коишто работиме. Пристапот на одговорна банка од соседството бара висок степен на децентрализирано одлучување и висок степен на проценка и прилагодливост на сите членови на персоналот, особено на директорите на експозитурите. Во нашите корпоративни вредности се втемелени принципите на отворена комуникација, транспарентност и професионализам во секојдневното работење. Оттука, клуч за нашиот успех е правилната селекција и обука на нашите вработени. Ние одржуваме корпоративна култура која го промовира професионалниот развој на нашите вработени, истовремено развивајќи го нивното длабоко чувство за лична и општествена одговорност. Централното место во нашиот пристап кон обуката го има ПроКредит Академијата во Германија, која обезбедува тригодишна интензивна програма за обука наменета за кадар со висок потенцијал од секоја институција на ПроКредит. Програмата вклучува техничка обука но, исто така, на учесниците им нуди предмети како што се антропологија, историја, филозофија и етика, во отворено и мултикултурно опкружување посветено на учењето. Нашата цел при покривањето на вака разновидни теми е да им дадеме можност на нашите идни менаџери да го прошират своето знаење и погледите кон светот. Истовремено, наша цел е да ги усовршиме нивните вештини за комуникација и менаџирање. Групацијата исто така управува со две Регионални Академии - во Латинска Америка (Колумбија) и во Источна Европа (за нашите колеги од Африка и од Источна Европа), коишто го поддржуваат професионалниот развој на средните менаџери на локално ниво. Стретегијата на Групацијата за 2012 година е да ги консолидира огромните напори што ги вложивме во текот на изминатите две години да ги зајакнеме нашите институции и соработката со клиентите. И понатака планираме да го шириме нашиот бизнис на матична банка, како избор за мали и многу мали претпријатија, нудејќи специјално прилагодени кредити и други банкарски услуги. Истовремено, ќе продолжиме да ја подобруваме брзината и практичноста на услугите за нашите клиенти година исто така ќе биде годината во којашто ги започнавме операциите во нашата планирана ПроКредит банка во Германија и ставањето на Групацијата под супервизија на германските федерални супервизиски власти (BaFin - Bundesanstalt für Finanzdienstleistungsaufsicht и Бундесбанка). По спроведената реорганизација на нејзините системи за известување и управување со ризик, Групацијата е добро подготвена да ги доведе сите институции во согласност со барањата на германските банкарски регулативи (KWG). Сепак, ќе треба да ги вложиме сите наши напори за целосна имплементација. Интензивното инвестирање во нашите вработени ќе остане наш клучен приоритет. Заеднички го очекуваме натамошно јакнење и развој на нашето влијание, како и комерцијалниот успех на Групацијата.

38 38 годишен извешта ј 2011 ПроКредит во Источна Европа ПроКредит Банка е присутна во 11 земји во Источна Европа. Како лидер во обезбедувањето банкарски услуги за многу малите, малите и средните претпријатија, ние се позиционираме во регионот како матична банка за мали бизниси. ПроКредит банките се одликуваат со високиот стандард на транспарентни и професионални услуги што ги обезбедуваат за сите свои клиенти обични луѓе кои живеат и работат во близина на 476 ПроКредит експозитури во регионот. Макроекономската клима и во 2011 година беше полна со предизвици за повеќето земји од Југоисточна и Источна Европа во коишто функционира ПроКредит, особено во последниот квартал на 2011 година, како резултат на длабоката несигурност за економската иднина на Грција и на еврозоната. Растот на БДП т.е. растот на банкарскиот сектор во повеќето Балкански земји во Југоисточна Европа беше успорен. Само во Србија и во Албанија банкарскиот сектор порасна за повеќе од 5%. Повеќе источни земји (Ерменија, Грузија, Молдавија и Украина) доживеаа стабилен раст на БДП од 4.5%, а и растот во банкарскиот сектор во Грузија беше значително силен. Нефункционалните кредити (т.е. кредитите во доцнење повеќе од 90 дена) од банкарските сектори исто така постојано беа високи, прилично над 10% на повеќето пазари на коишто работи ПроКредит. Многу банкарски групации од Западноевропските земји ги редуцираа ризично пондерираните средства во регионот со построги барања за адекватност на централниот капитал. Општо земено, трошењето на владата остана ограничено, довербата на потрошувачите мала, а инвестициската активност на секторите на мали и средни претпријатија во 2011 година ослабна. Предвидувањата за 2012 година се слични, бидејќи не постои веројатност дека ќе дојде до економски пресврт во еврозоната којшто би можел да поттикне раст во регионот. Улогата на ПроКредит банките наспрема овој сеуште чувствителен економски пад е од големо значење, како што нашите клиенти и финансиските пазари на коишто работиме се прилагодуваат на новата економска реалност во регионот. За финансиските сектори во коишто работиме, ПроКредит банките покажаа конзистентно, добро управување со ризик и висок степен на финансиска транспарентност во текот на последните несигурни години. ПроКредит банките се познати по своето континуирано и непрекинато кредитирање, како и по својата одговорност во поддржувањето на мали бизниси, во услови кога банкарскиот сектор како целина има постојана тенденција на непостојаност. За нашите клиенти правни лица ПроКредит банките остануваат сигурен и одговорен партнер. Ние сме специјализирани да работиме со многу мали, мали и средни претпријатија, бидејќи овие клиенти играат централна улога во развојот на економијата и можностите за вработување. Нашиот пристап се заснова врз изградба на соработка со нашите клиенти и врз разбирање на нивниот бизнис. Во сегашната клима, ние ги поддржуваме нашите бизнис клиенти со прудентен бизнис развој и ефикасно управување со готовина. Во услови на севкупна слаба инвестициска клима во 2011 година, ставаме посебен нагласок на ефикасниот обртен капитал во форма на кредитни линии и пречекорување на сметка. Работиме со секој клиент посебно, со цел да го идентификуваме неговиот кредитен капацитет, базиран врз неговата способност да го отплати својот долг дури и во несигурни времиња. Тековното кредитно портфолио на 11-те ПроКредит банки во Источна Европа достигна износ од 2.9 милијарди ЕУР на крајот на 2011 година (зголемување од 7.2% од крајот на 2010). Растот беше особено изразен кај нашата клучна клиентска категорија на Мали бизниси (дефинирана како клиенти правни лица со кредитен капацитет од 30, ,000 ЕУР), којашто во 2011 порасна за 14.2%. Во регионот вкупно имаме клиенти правни лица. Вработените на ПроКредит имаат проактивен пристап во привлекувањето нови клиенти и во опслужувањето на постојните. Целта на нашите кредитни активности е да го поттикнеме локалното производство и услужните дејности, а да вклучиме и обезбедување кредити за земјоделието. Заинтересирани сме да го поддржиме овој сектор којшто беше особено запоставуван од другите банки, а којшто е од витално значење за вработувањето и за општествената кохезија надвор од урбаните средини. За клиентите коишто се соочуваат со потешкотии, поттикнуваме реструктуирање на бизнисите, за да се избегне банкрот онаму каде е соодветно. Имајќи го предвид нашето целосно разбирање на бизнисите на нашите клиенти, можеме, онаму каде е неопходно, да ги прилагодиме амортизационите планови, доколку сликата на платите во еден бизнис значително се променила. Ова значи дека цифрите што се однесуваат на кредитите во доцнење и отписите за ПроКредит банките во Источна Европа се ниски споредено со банкарскиот сектор како целина. Комбинираното ризично портфолио повеќе од 30 дена (PAR 30) за источноевропските институции како процент од нивното кредитно портфолио на крајот на 2011 година изнесуваше 4.0% (PAR 90 се задржа на 3.1%).

39 Пр ок р е д и т в о Ис т о чн а Е вр о п а 39 Белорусија Русија Германија Полска Чешка Украина Словачка Франција Швајцарија Австрија Словенија Унгарија Романија Молдавија Италија Хрватска Босна и Херцеговина Србија Црна Гора Косово Македонија Албанија Бугарија Грузија Ерменија Азербеџан Турција Грција Сирија Тунис Ирак Отписите на Групацијата во регионот достигнаа 1.4% од кредитното портфолио. Libya Во овој поглед ПроКредит продолжува да покажува дека со одговорен пристап кон кредитирањето, заснован на проценка на реалната ситуација на претпријатијата, може да се постигне висок степен на финансиска стабилност за клиентите и во работењето на банката. Меѓутоа, ПроКредит банките требаше да ги зајакнат и своите структури за наплата на отпишани и нефункционални кредити. Слабостите на правниот систем во многу земји во регионот при поддржувањето на банките во реализирањето на регистрираното обезбедување станаа прлично очигледни од почетокот на финансиската криза. Крајниот успех и навременоста на напорите за наплата ќе претставуваат важен фактор во утврдувањето на подготвеноста на банките да го прошират финансирањето на малите и средни претпријатија во иднина. За нашите клиенти физички лица ПроКредит банките исто така претставуваат симбол на стабилност и транспарентност во турбулентни години. Долги години ПроКредит се фокусираше на промовирање на култура на штедење, бидејќи ставањето пари на страна може да им помогне на клиентите да изградат Израел Jordan бафер што ќе ги заштити од каприциозноста на животот. Egypt Процентот на депозитите спрема Saudi Arabia БДП во источноевропските земји сеуште е далеку под нивоата во Западноевропските земји. Ние нудиме едноставни и сигурни банкараски услуги за населението. Нашата верба во транспарентна, директна комуникација е особено значајна при поттикнувањето на довербата на нашите клиенти. Свесни сме дека нашите клиенти сакаат да разберат на едноставен јазик како безбедно да штедат; исто така тие сакаат да имаат пристап до своите пари тогаш кога им се потребни и сакаат да имаат пристап до практични и ефикасни трансакциски услуги. Нашето искуство потврдува дека клиентите го ценат тарнспарентниот, одговорен пристап што го имаме. ПроКредит банките финансираат поголем дел од своите кредитни активности со локални заштеди. Коефициентот депозити - кредити кај ПроКредит банките во регионот изнесува 84%. Во 2011 година не само што не моравме за финансиски средства да се потпираме врз непредвидливи пазари на капитал, туку ПроКредит банките во регионот останаа високо ликвидни во текот на целата година и нашите трошоци на финансирање се намалија. Kuwait

40 40 годишен извешта ј 2011 Гледајќи напред, покрај услугите за штедење што ги обезбедуваат, ПроКредит банките не само што и понатака ќе го задржат конзервативниот став во поглед на потрошувачките кредити за нивните клиенти физички лица, туку и ќе го прошират обезбедувањето на соодветни банкарски услуги, како што е електронското банкарство и трајниот налог, а ќе продолжат и да обезбедуваат одговорно реновирање на домовите, заеми за енергетска ефикасност и други кредити, коишто помагаат во градењето на семејните средства. За нашите вработени, ПроКредит банките нудат единствена можност за професионален развој и сатисфакција од работата, со оглед на нашата силна ориентираност кон клиентите, културата на отворена комуникација и невообичаената посветеност на обуката на вработените. Од гледна точка на активностите за градење на институцијата, ПроКредит банките во Источна Европа беа фокусирани на консолидирање на многу од мерките воведени во 2010 година за подобрување на квалитетот и ефикасноста на нашите услуги. Нашите вработени се клучниот елемент во нашиот пристап на стабилен, приземен и непосреден банкарски партнер. ПроКредит Групацијата вложува големи инвестиции со цел да постигне високи стандарди во селектирањето на вработените и во развојот. Шестмесечната стипендирана програма Млад банкар, воведена од страна на сите ПроКредит банки во регионот, бргу добива реномирана и иновативна карактеристика на регрутирање од страна на банките во многу земји, со силен нагласок не само на сеопфатната техничка обука, туку и на индивидуалната етика и одговорностите на банкарскиот сектор да промовира одржлив економски развој. За надополнување на меѓународната ПроКредит Академија во Германија, имаме и Академија во Источна Европа, лоцирана во близина на Скопје, Македонија, која е посветена на обука на средниот менаџерски кадар на ПроКредит. Регионалната Академија е важен канал за брза и конзистентна комуникација во регионот и канал што ни помага бргу да се прилагодиме и да се соочиме со нови предизвици. Инвестирањето во нашите вработени е континуирана заложба која ќе продолжи да завзема централно место во пристапот на ПроКредит Банка. Квалификуван, мотивиран и професионален тим е темелот на нашиот траен успех во регионот на Источна Европа.

41 Пр ок р е д и т в о Ис т о чн а Е вр о п а 41 Име Основни податоци* Контакт ПроКредит Банка Албанија ПроКредит Банка Ерменија ПроКредит Банка Босна и Херцеговина ПроКредит Банка Бугарија ПроКредит Банка Грузија ПроКредит Банка Косово ПроКредит Банка Македонија ПроКредит Банка Молдавија** ПроКредит Банка Романија ПроКредит Банка Србија ПроКредит Банка Украина Основана во октомври 1998 година 40 експозитури кредити / 178 милиони ЕУР во кредити депозитни сметки / 232 милиони ЕУР 635 вработени Основана во декември 2007 година 11 експозитури / 48 милиони ЕУР во кредити депозитни сметки / 22 милиони ЕУР 284 вработени Основана во октомври 1997 година 30 експозитури кредити / 126 милиони во кредити депозитни сметки / 108 милиони ЕУР 425 вработени Основана во октомври 2001 година 83 експозитури 33,337 кредити / 586 милиони ЕУР во кредити депозитни сметки / 437 милиони ЕУР вработени Основана во мај 1999 година 61 експозитури кредити / 316 милиони ЕУР во кредити депозитни сметки / 238 милиони ЕУР вработени Основана во јануари 2000 година 63 експозитури кредити / 517 милиони ЕУР во кредити депозитни сметки / 664 милиони ЕУР 1,071 вработени Основана во јули 2003 година 35 експозитури кредити / 164 милиони ЕУР во кредити депозитни сметки / 144 милиони ЕУР 461 вработени Основана во декември 2007 година 23 експозитурa кредити / 90 милиони ЕУР во кредити депозитни сметки / 33 милиони ЕУР 540 вработени Основана во мај 2002 година 28 експозитури кредити / 192 милиони ЕУР во кредити депозитни сметки / 159 милиони ЕУР 783 вработени Основана во април 2001 година 62 експозитури кредити / 532 милиони ЕУР во кредити депозитни сметки / 274 милиони ЕУР вработени Основана во јануари 2001 година 40 експозитури кредити / 176 милиони ЕУР во кредити депозитни сметки / ЕУР 147 милиони ЕУР вработени Legal address: Rr. Dritan Hoxha. Nd. 92, H.15, Njësia Bashkiake Nr. 11, Tirana P.O. Box 1026 Tel./Fax: / info@procreditbank.com.al 105/1 Teryan St., area Yerevan Tel./Fax: / 853 info@procreditbank.am 8 Emerika Bluma Sarajevo Tel./Fax: / 971 info@procreditbank.ba 26 Todor Aleksandrov Blvd Sofia Tel./Fax: / 5110 contact@procreditbank.bg D. Agmashenebeli Ave Tbilisi Tel./Fax: / info@procreditbank.ge 16 Mother Tereze Boulevard Prishtina Tel./Fax: / info@procreditbank-kos.com 109a Jane Sandanski Blvd Skopje Tel./Fax: / 01 info@procreditbank.com.mk 65 Stefan cel Mare Ave. office 901, Chisinau Tel./Fax: / office@procreditbank.md Buzesti St., Sector Bucharest Tel./Fax: / headoffice@procreditbank.ro 17 Milutina Milankovica Belgrade Tel./Fax: / 905 info@procreditbank.rs 107a Peremohy Ave Kyiv Tel./Fax: /01 info@procreditbank.com.ua * Податоците во овој дел се составени врз основа на финансиските и оперативните извештаи изготвени согласно стандардите на групацијата; постои можност тие да се разликуваат од податоците презентирани во интерните извештаи за банката. * Цифрите во оваа секција се наведени врз основа на финансиското и оперативното известување вршено во согласност со стандардите на ниво на Групацијата; тие можат да се разликуваат од цифрите наведени во локалните извештаи на банката. ** Не е вклучена финансиската компанија ПроКредит Молдавија.

42 42 годишен извешта ј 2011 Наши клиенти Зоран Николовски, сопственик и директор на пекара Зоран Николовски е сопственик и директор на пекарата Весна. Уметноста на подготвувањето бурек (традиционално полнето печиво направено од тенко, растресито тесто) г-н Николовски ја учел уште како дете. Потоа ја следел семејната традиција што ја започнал неговиот дедо, којшто бизнисот го основал пред 50 години. Едно нешто научив од татко ми и од дедо ми, а тоа е дека директниот контакт со клиентите и разбирањето на нивните желби е клучот за успех. Жена ми Благица и јас постојано ги прашуваме нашите муштерии за предлози и се грижиме нашите производи да имаат добар вкус. Барајќи можности за развој на својот бизнис, тој разбрал за широкиот спектар на услуги што ПроКредит Банка им го нуди на бизнисите, откако добил препорака од еден клиент: Еден од моите муштерии, кој доаѓа во мојот дуќан секој ден, предложи да проверам кај ПроКредит Банка. Тој истакна дека банката нуди брза, флексибилна и сигурна услуга. Откако ја добил оваа препорака и откако отишол во експозитура на ПроКредит Банка, г-н Николовски во 2006 година го добил својот прв кредит за да купи нови печки, што му овозможило, покрај бурекот, да произведува и други разновидни печива и притоа да ги задоволи барањата на клиентите за нови видови производи. Г-н Николовски вистински ја цени одличната услуга што ја добива од вработените на ПроКредит Банка и е задоволен од личниот пристап на советниците за клиенти. Тие можат во секое време да дадат предлози за вистинскиот финансиски инструмент за неговите планирани инвестициски мерки. Минатата година го добил и вториот кредит, којшто го искористил за да ја отвори својата втора пекара. Досега никогаш не сум почувствувал потреба да ја сменам банката со некоја друга. Откако започнав да соработувам со ПроКредит Банка, бизнисот порасна. Тоа не е случајно; причината е што ја пронајдов вистинската, сестрана поддршка за мојот бизнис. На својата нова локација тој гледа голем пазарен потенцијал за снабдување на локалните супермаркети со свежо печен леб. Во блиска иднина, тој планира да инвестира во дополнителен простор и опрема, којшто се надева да го финанисира со поддршка на ПроКредит Банка.

43 Н а ши к лиент и 43 Г-н Омер Фејзулаи, Директор на компанија за производство на природна храна Г-н Омер Фејзулаи пораснал со мирисот на свежо печени кикиритки и леблебија, мирис што го опкружувал во дуќанот којшто бил сопственост на неговиот дедо, а потоа на неговиот татко во Старата чаршија во историскиот дел на Скопје, традиција којашто ја продолжил со негов сопствен бизнис. Најважната работа во секој бизнис е довербата и способноста да се воспоставува долгорочна соработка јас започнав да го градам брендот Бако на ковчесто овошје исклучиво врз доверба. Во 2002 година запознав еден бизнис партнер од Иран којшто во доверба ми испорача 40 тони ковчесто овошје, а за возврат доби само ветување дека ќе работам напорно за ди ги отплатам производите. Како што почнал да расте неговиот бизнис, станала евидентна потребата од поддршка од некоја доверлива финансиска институција. Така, во 2005-та, станал клиент на ПроКредит Банка и со првиот кредит купил комбе за поефикасно да ги транспортира своите производи низ Македонија. Во моментот, г-н Фејзулаи целокупниот деловен промет го врши преку ПроКредит Банка. Уште од самиот почеток искрениот пристап на ПроКредит Банка го промени моето мислење за банките. Кога одам во банката, знам дека ќе ја добијам вистинската информација од пријателски настроен тим на експерти. Среќен сум што најдов банка којашто работи на истите принципи како и јас, имено, врз доверба, посветеност и пријателство. Со својата жена Фетије и со неговите синови, г-н Фејзулаи успеал да го трансформира нивниот бизнис од една едноставна операција во комплетна компанија со континуирано растечки бренд. Со поддршка на ПроКредит Банка, тој изградил нови производствени капацитети и сега вработува 21 работници и произведува 2.5 тони на ден. Освен тоа, купил и неколку машини што се потребни за производство и пакување на стоката. Во иднина, г-н Фејзулаи планира да се прошири и на земјоделие и да одгледува свои сопствени ореви, семиња, овошје и зеленчук, за да не мора да се потпира на увозот. Тој се надева дека ќе добива континуирана оддршка од ПроКредит Банка за да купи земја за својата плантажа. Претприемачите имаат визија за иднината. Тоа е духот што го турка бизнисот, а секој бизнис треба да го има она што јас го пронајдов во ПроКредит Банка: финансиски партнер којшто верува во моите цели и намери. Голем дел од мојот успех се должи на вербата на ПроКредит Банка во мојот бизнис.

44 44 годишен извешта ј 2011 Г-н Драган Петковски, сопственик и директор на компанија за градежни материјали и производство Драган Петковски од Куманово, динамичен деловен град во северна Македонија, е сопственик и директор на Орхидеја Дони, специјализирана компанија која продава градежни материјали и произведува челични конструкции што се користат за зајакнување на бетонот. Тој успешно управува со својата компанија, со помош на жена си, уште од 2004 година. До денес имаат осум вработени и редовно снабдуваат со материјали широка мрежа на градежни компании. Одлучив да го основам овој бизнис како единствен сопственик, а дури подоцна ја вработив и жена ми, Орхидеја. Сите велеа дека градежната индустрија не е за жени, но јас верував дека заедно можеме да направиме многу повеќе. Сега, таа е длабоко и среќно вклучена во секој аспект од бизанисот. Според г-н Петковски, градежната индустрија е мошне динамична и честопати не може да се предвиди точната побарувачка или да се процени некоја добра деловна прилика. Од овие причини, беше особено значајно да пронајдат брза и флексибилна банка којашто ги разбира нивните потреби. Одлучиле да и пристапат на ПроКредит Банка во 2007 година, бидејќи реномето на ПроКредит точно одговарало на овој профил. Луѓето во нашиот град рекоа дека ПроКредит Банка е отворена, флексибилна и секогаш спремна да им служи на своите клиенти на најефикасен можен начин. Решивме да доставиме апликација за пречекорување на сметка. Оттогаш работиме исклучиво со ПроКредит Банка, којашто ја препорачуваме на сите наши партнери и пријатели. По пречекорувањето на сметка следеа неколку кредитни линии за обртен капитал и за проширување на нивниот возен парк. Планираат да го диверсификуваат бизнисот во сегменти за транспорт и за логистика. Тие веруваат дека нивната сегашна апликација за финансиска поддршка од ПроКредит Банка ќе биде одобрена и за овој проект. Ова е моја желба уште откако се вклучив во овој бизнис, но за тоа се потребни огромни инвестиции. Знам дека конкуренцијата е остра, но убеден сум дека клучот за успех е трпеливост и напорна работа, како и поддршка од моето семејство и мојата банка.

45 Н а ши к лиент и 45 Розита Талевска Христовска, директор на фондација за бизнис почетоци Розита Талевска Христовска е извршен директор на фондација за бизнис почетоци во Битола, третиот по големина град во Македонија. Таа првпат разбрала за ПроКредит Банка на денот кога се отварала експозитура во близина на семејниот бизнис, а станала нејзин клиент во 2007 година. Кога ја запрашавме што е тоа што прво ја привлекло кон ПроКредит Банка и што е тоа што влијаело врз нејзината одлука да стане клиент, таа се присетува дека прво била привлечена од креативното лого на ПроКредит. Но, ПроКредит Банка е многу повеќе од само паметен маркетинг. По нејзино мислење, банката вистински се грижи за своите клиенти. По неколкугодишна соработка со ПроКредит, таа ниту еднаш не помислила да се префрли во друга институција. Г-ѓа Талевска Христовска ги истакнува извонредните членови на персоналот кои секогаш се спремни да одговорат на нејзините потреби со пријателски став. Таа лично верува дека позитивната атмосфера во ПроКредит Банка покренува верижна реакција на позитивни мисли, настани и резултати. Освен тоа, г-ѓа Талевска Христовска вистински ја цени ефикасноста на банката. Вработените на ПроКредит навистина претставуваат бесценет ресурс. Прават се што е во нивна моќ да ми помогнат, со што, кога ќе излезам од банката и ќе тргнам да ги завршувам моите секојдневни обврски, ме наведуваат да поверувам дека се е можно. Исто така, навистина ги ценам поканите од банката за различните настани што ги организира. Ова е еден од начините на којшто ја покажуваат својата посветеност на градењето долгорочни, искрени односи на соработка. Г-ѓа Талевска Христовска користи многу од услугите на банката: дебитни и кредитни картички, пречекорување на сметка, штедни сметки и електронско банкарство. За неа, штедењето и долгорочното размислување се од големо значење. Во овој контекст, транспарентните сигурни каматни стапки што ги нуди ПроКредит Банка се од пресудно значење. Со своите аспирации во иднина да стане меѓународен консултант, на г-ѓа Талевска Христовска и е неопходна флексибилност за да управува со своите финансиски ресурси на брз начин и од различни локации. Имајќи го ова на ум, таа смета дека електронското банкарство е една од највредните услуги и планира истата да ја користи поактивно во иднина.

46 46 годишен извешта ј 2011 Финансиски извештаи За годината што завршува на 31 декември 2011 година. Изготвено во согласност со Меѓународните стандарди за финансиско известување. Извештај на независниот ревизор До Акционерите и до Надзорниот одбор на ПроКредит Банка А.Д. Скопје Ние спроведовме ревизија на финансиските извештаи на ПроКредит Банка А.Д. Скопје приложени во продолжение, коишто го опфаќаат билансот на состојба заклучно со 31 декември 2011 година, билансот на успех, извештајот за севкупните приходи, извештаите за промените на капиталот и за паричните текови за годината што завршила на овој датум, како и забелешките што опфаќат резиме на значајните сметководствени политики и други појасненија и информации. Одговорност на менаџментот во поглед на Финансиските извештаи Менаџментот е одговорен за подготвување и реално претставување на овие финансиски извештаи во согласност со Меѓународните стандарди за финансиско известување, како и за спроведување на оние интерни контроли за коишто менаџментот ќе одлучи дека се неопходни за да се овозможи изготвување на финансиски извештаи коишто се исчистени од неточни материјални известувања, без оглед дали како резултат на измама или грешка. Одговорност на ревизорот Наша обврска е да дадеме мислење во врска со овие финансиски извештаи, врз основа на спроведената ревизија. Ревизијата ја спроведовме во согласност со Меѓународните стандарди за ревизија. Овие Стандарди бараат да ги почитуваме етичките норми и да ја планираме и спроведуваме ревизијата со цел да добиеме реална увереност дека финансиските извештаи не содржат неточни материјални известувања. Секоја ревизија опфаќа спроведување на процедури за добивање на ревизиски доказ во поглед на износите и прикажувањата во финансиските извештаи. Кои процедури ќе бидат селектирани зависи од оценката на ревизорот, вклучувајќи ја тука и проценката на ризикот од неточни материјални известувања во финансиските извештаи, настанати како резултат на измама или грешка. При вршењето на проценката на ризикот, ревизорот ја зема во предвид внатрешната контрола релевантна при изготвувањето и реалното презентирање на финансиските извештаи, со цел да ги дизајнира ревизиските процедури што ќе бидат најсоодветни во дадените околности, но не заради изразување на мислење во поглед на ефикасноста на внатрешната контрола на субјектот. Ревизијата вклучува и проценка на соодветноста на користените сметководствени политики и разумноста на сметководствените проценки од страна на менаџментот, како и оценување на целокупното претставување на финансиските извештаи. Сметаме дека ревизиските докази коишто ги добивме се доволни и соодветни за обезбедување на основа за нашето ревизорско мислење. PricewaterhouseCoopers Ревизија доо, Бул. Октомвриска револуција бб. Хипериум бизнис центар, 2-ри кат, 1000 Скопје, Република Македонија, VAT No. MK , T: +389 (02) /901, Ф:+389 (02) ,

47 Фин а нсиск и и звешта И 47 Мислење Според нашето мислење, финансиските извештаи дадени во прилог даваат реална и објективна слика на финансиската состојба на ПроКредит Банка АД Скопје, заклучно со 31 декември 2011 година, како и на нејзиното финансиско работење и нејзините парични текови за годината што завршува на овој датум, во согласност со Меѓународните стандарди за финансиско известување Прајсвотерхаус Куперс Ревизија доо Скопје 24 април 2012 година PricewaterhouseCoopers Ревизија доо, Бул. Октомвриска револуција бб. Хипериум бизнис центар, 2-ри кат, 1000 Скопје, Република Македонија, VAT No. MK , T: +389 (02) /901, Ф:+389 (02) ,

48 48 годишен извешта ј 2011 Биланс на успех За годината што завршува на 31 декември 2011 Забелешка во 000 МКД 31 Дек Дек 2010 Приходи од камата и слични приходи 1,228,471 1,355,750 Расходи од камата и слични расходи (496,822) (579,510) Нето приходи од камата (22, 25) 731, ,240 Трошоци за исправка на вредност за кредити и аванси (10, 26) (113,512) (73,503) Нето приходи од камата по трошоци за исправка на вредност за кредити 618, ,737 Приходи од провизии и надоместоци 189, ,654 Расходи од провизии и надоместоци (46,652) (50,311) Нето приходи од провизии и надоместоци (23, 27) 143, ,343 Добивки од валутни трансакции (28) 33,667 30,462 Нето добивки од финансиски средства расположиви за продажба (29) 3,907 - Нето друг оперативен приход/(расход) (30) (54,716) (62,113) Оперативен приход (17,142) (31,651) Расходи за вработени (31) (292,214) (310,571) Други административни расходи (31) (387,305) (412,742) Други даночни расходи (15, 32) (2,018) 9,578 Оперативни расходи (681,537) (713,735) Оперативни резултати 62,496 77,694 Добивка за годината од континуирано работење 62,496 77,694 Добивка за годината 62,496 77,694 Забелешките наведени од страна 53 до 87 се составен дел на овие финансики извештаи

49 Фин а нсиск и и звешта И 49 Детален извештај за севкупни приходи За годината што завршува на 31 декември 2011 во 000 МКД 31 Дек Дек 2010 Добивка за годината 62,496 77,694 Промена во ревалоризациона резерва од средства расположиви за продажба (2,545) 6,142 Промена во одложен данок на ревалоризациона резерва од средства расположиви за продажба 338 (615) Останат севкупен приход за годината, нето од данок (2,207) 5,527 Севкупен приход за годината 60,289 83,221 Забелешките наведени од страна 53 до 87 се составен дел на овие финансики извештаи

50 50 годишен извешта ј 2011 Биланс на состојба За годината што завршува на 31 декември 2011 во 000 МКД Забелешка Средства Готовина и готовински еквиваленти (8, 33) 2,151,715 2,189,464 2,359,107 Пласмани во, и кредити на други банки (19, 34) 709, , ,558 Средства расположиви за продажба (6, 35) 56,548 64, ,170 Кредити и аванси дадени на комитенти (9, 36) 10,143,651 9,187,500 8,339,804 Трошоци за загуби за кредити и аванси дадени на комитенти (10, 37) (297,690) (233,412) (192,522) Имот, постројки и опрема (12, 13, 39) 374, , ,429 Нематеријални средства (11, 38) 67,093 66,677 73,730 Средства по тековен данок на добивка (15, 41) Средства по одложен данок на добивка (15, 41) Останати финансиски средства (42) 57,303 45,232 42,913 Останати нефинансиски средства (42) 116,956 83,989 67,664 Средства од прекинати операции што се чуваат за продажба Вкупно средства 13,380,260 12,368,558 12,116,304 Обврски Депозити на банки (16, 43) 4,141 3,292 33,783 Депозити на комитенти (16, 44) 8,963,260 8,621,818 8,695,598 Обврски по кредити (45) 2,489,554 1,876,956 1,300,097 Должнички хартии од вредност ,070 Други финансики обврски (46) 15,337 16,185 18,962 Други нефинансики обврски (46) 3,565 8,142 11,333 Резервации (18, 19, 47) 10,262 8,706 3,504 Обврски за одложен данок (17, 41) ,673 Субординиран долг (20, 48) 599, , ,004 Хибриден капитал (49) 195, , ,360 Вкупно обврски 12,280,829 11,329,416 11,160,384 Акционерски капитал , , ,712 Законска резерва 73,785 59,727 49,005 Задржана добивка 411, , ,690 Ревалоризирана резерва од фин.инструменти расположливи за продажба (35) 833 3,040 (2,487) Вкупно капитал 1,099,431 1,039, ,920 Вкупно капитал и обврски 13,380,260 12,368,558 12,116,304 Забелешките наведени од страна 53 до 87 се составен дел на овие финансики извештаи

51 Фин а нсиск и и звешта И 51 Извештај за промени на капиталот За годината што завршува на 31 декември 2011 во 000 МКД Припишано на имателите на акционерскиот капитал од матичната компанија Вкупно Акционерски Капитална Законска Задржана Ревалоризирана капитал резерва резерва добивка резерва Состојба на 1 јануари ,712-59, ,663 3,040 1,039,142 Добивка за годината ,496-62,496 Ревалоризација на хартии од вредност расположив за продажба (2,545) (2,545) Останат севкупен приход Вкупен севкупен приход за годината ,058 48,438 (2,207) 60,289 Трансфер во законска резерва ,058 (14,058) - - Состојба на 31 декември ,712-73, , ,099,431 Состојба на 1 јануари ,712-49, ,690 (2,487) 955,920 Добивка за годината ,694-77,694 Ревалоризација на хартии од вредност расположив за продажба ,142 6,142 Друг севкупен приход (615) (615) Вкупен севкупен приход за годината ,722 66,973 5,527 83,222 Трансфер во законска резерва ,722 (10,722) - - Состојба на 31 декември ,712-59, ,663 3,040 1,039,142 Забелешките наведени од страна 53 до 87 се составен дел на овие финансики извештаи

52 52 годишен извешта ј 2011 Извештај за парични текови За годината што завршува на 31 декември 2011 Забелешка во 000 МКД 31 Дек Дек 2010 Извештај за парични текови од оперативни активности Добивка пред оданочување 62,496 77,694 Корегирана за: Амортизација на имот и опрема 39 61,969 70,649 Отпишан имот и опрема 39 8,970 8,973 Амортизација на нематеријални средства 38 20,466 19,962 Загуби од исправка на вредноста ,512 73,503 Приходи од камати 25 (1,228,471) (1,355,750) Расходи од камати , ,510 Наплатени камати 1,236,305 1,805,054 Платени камати ( ) (649,830) Паричен тек од оперативна добивка пред промени во оперативните средства и обврски 347, ,765 (Зголемување)/ Намалување на оперативните средства Ограничени депозити 24,593 6,947 Депозити кај НБРМ (72,271) 16 Кредити и аванси дадени на комитенти ( 1,005,385) ( 843,192) - Данок на неодбиени расходи (257) 772 Останати средства (44,688) (18,367) Зголемување/(намалување) на деловните обврски - - Депозити од банки и други финансиски институции 273 (30,490) Депозити од клиенти и други депозити 259,302 13,927 Останати обврски (6,414) (6,572) Нето паричен тек (искористен во) / од оперативни активности (497,109) (247,194) Паричен тек од инвестициски активности Набавка на недвижности, постројки и опрема (82,123) ( 70,930) Приходи од продажба на недвижности, постројки и опрема 5,162 2,022 Набавени инвестициски хартии од вредност - (91,516) Приходи од хартии од вредност - 9,000 Нето паричен тек (искористен во) / од инвестициски активности (76,961) ( 151,424) Паричен тек од финансиски активности Приходи од кредити 2,119,478 2,984,147 Отплаќања на кредити (1,520,699) (2,423,556) Приходи од должнички хартии од вредност - (300,070) Нето паричен тек (искористен во) / од финансиски активности 598, ,521 Нето зголемување на парични средства и парични еквиваленти 24,709 (138,097) Парични средства и парични еквиваленти на почеток на година 2,147,567 2,285,664 Парични средства и парични еквиваленти на крај на годината 33 2,172,276 2,147,567 Забелешките наведени од страна 53 до 87 се составен дел на овие финансики извештаи

53 фин а нсиск и и звешта и 53 Забелешки кон Финансиските извештаи За годината што завршува на 31 декември 2011 (Сите износи се во МКД освен ако не е поинаку наведено) А. Основа за изработување 1) Усогласеност со Меѓународните стандарди за финансиско известување Прокредит Банка А.Д. Скопје ( банката ) ги изработува финансиските извештаи во согласност со Меѓународните стандарди за финансиско известување МСФИ (International Financial Reporting Standards - IFRS). Финансиските извештаи на банката за годината што завршува на 31 декември 2011 беа изработени во согланост со МСФИ и издадени од Одборот за меѓународни сметководствени стандарди (International Accounting Standards Board IASB) и телото што му претходеше. Дополнително на ова, беа применети толкувањата издадени од Комитетот за толкување на меѓународните финансиски извештаи (International Financial Reporting Interpretations Committee - IFRIC) и телото што му претходеше. Немаше предвремено усвојување на ниеден стандард што сеуште не е важечки. Менаџментот ги подготви финансиските извештаи врз основа на нечелото за успешно работење. При донесувањето на оваа одлука менаџментот го зеде во предвид билансот на состојба, моменталните намери, профтабилноста на работењето и пристапот до финансиските ресурси и го анализираше влијанието на неодамнешната финансиска криза врз работењето на Банката во иднина. Рекласификација на ставките во финансиските извештаи Третиот извештај за билансот на состојба од 1 јануари 2010 година е претставен во овие финансиски извештаи како резултат на фактот дека Банката има рекласифицирани ставки во нејзините финансиски извештаи. Измените во презентирањето се прикажани во Забелешка В. 2) Усогласеност со локалните закони ПроКредит Банка А.Д. Скопје е акционерско друштво. За целите на супервизијата ПроКредит Банка А.Д. Скопје се квалификува како банка во согласност со македонскиот Закон за банки и, согласно со тоа, е под супервизија на Народната банка на Република Македонија (НБРМ). Финансиските извештаи на ПроКредит Банка беа изработени во согласност со МСФИ. Финансиските извештаи на банката за фискалната 2011 година беа одобрени за издавање од Надзорниот одбор на 18 април 2012 година. 3) Користење на претпоставки и проценки Врз финансиското известување на банката и нејзините финансиски резултати влијаат сметководствените политики, претпоставки, проценки, и одлуките на менаџментот што задолжително треба да се донесат во текот на изработувањето на финансиските извештаи. Сите пресметки и претпоставки потребни за усогласеност со МСФИ се најдобрите проценки што се превземаат во согласност со важечките стандарди. Пресметките и одлуките се проценуваат континуирано, а се засноваат на искуството од минатото и други фактори, вклучувајќи ги и очекувањата во поглед на идните настани и се сметаат за соодветни во дадените околности. Сметководствените политики и одлуките на менаџментот во поглед на одредени ставки се особено критични за резултатите на банката и финансиската ситуација, поради нивната материјалност во износот. Ова важи за следните позиции: (a) Исправка на вредност на кредитни изложености На секој датум на билансот на состојба Банката проценува дали постои објективен доказ дека одредено финансиско средство или група на средства се оштетени, на ниво на клиентската изложеност, вклучувајќи ги и поврзаните страни. За утврдување на надоместокот за некоја индивидуално значајна (голема) оштетена клиентска изложеност, банката извршила детална случај-по-случај анализа на капацитетот и спремноста на заемопримателот да ја намири обврската. Надоместокот ја рефлектира разликата помеѓу сметководствената вредност на изложеноста на кредитот/ клиентот и сегашната вредност на идните парични текови што банката очекува да ги реализира од побарувањето од заемопримателот, есконтирани по првичната ефективна каматна стапка на финансиските средства. За да го утврди надоместокот за едно обезбедено финансиско средство, банката ги проценува идните парични текови земјќи ги предвид паричните текови што може да резултираат од запленување, намалени за трошоците за добивање и продавање на колатералот. За да ги утврди стапките на ниво на банката што треба да се применат за заедничка резервација за неуспешни кредити, банката и ПроКредит Холдинг извршија проценка на квалитетот на кредитното портфолио, земјаќи ги предвид искуствата со историска загуба на повеќето ПроКредит институции. Оваа миграциска анализа се заснова на статистичките податоци од 2000 до 2011 година па, според тоа, ги рефлектира и просечните загуби во текот на период на постојан раст и поволно економско опкружување, како и просечните загуби во текот на период на глобална рецесија во речиси сите земји во коишто функционира ПроКредит Групацијата. До степенот до којшто нето сегашната вредност на пресметаните парични текови се разликува за +/- 0.5%, резервацијата ќе се пресметува за 49,137,000 МКД повисоко или пониско (2010: МКД). Дополнителни информации за сметководствената политика на банката за резервацијата за неуспешни кредити можат да се најдат во забелешка (10) и забелешка (53). (б) Исправка на вредност на запленет имот Банката ја проценува потребата за исправка на вредност на запленет имот на годишна основа. Ако запленетиот имот е оштетен, банката ги признава загубите за исправка на вредност за последователно запишување на средството по неговата објективна вредност, намалена за трошокот за продажба. Кога причината за оштетување ќе престане да постои, банката ја сторнира исправката на вредност и признава добивка до кумулативната загуба од исправката на вредност што била признаена порано за истото средство. Главните сметководствени политики применети во изработката на овие финансиски извештаи се наведени подолу. Овие политики конзистентно се применуваат за сите прикажани години, освен ако не е поинаку наведено. Сите износи се прикажани во илјади македонски денари (МКД), освен ако не е поинаку наведено. За целите на пресметувањето, цифрите во табелите можат да покажуваат разлика при заокружување од ± една единица (МКД, %, и сл.). Фискалната година на банката е календарската година. 4) Развој на настаните во сметководството (a) Усвојување на нови или ревидирани стандарди и толкувања Следните нови стандарди и толкувања стапија на сила за банката од 1 јануари 2011 година: Измени и дополнувања на МСС 24, Обелоденувања за поврзани страни (издадени во ноември 2009 и важечки за периодите од годината што почнуваат на или по 1 јануари 2011). МСС 24 беше ревидиран во 2009 со: (a) поедноставување на дефиницијата за поврзана страна, појаснување на значењето што треба да и го дава и елиминирање на недоследностите; и со (б) обезбедување на делумен исклучок од барањата за обелоденување за субјекти поврзани со владата. Како резултат на ревидираниот стандард, банката сега исто така обелоденува и договорни обврски да купува и продава стока или услуги на своите поврзани страни. Подобрувања на Меѓународните стандарди за финансиско известување (издадени во мај 2010 и на сила од 1 јануари 2011). Подобрувањата се состојат од збир на значајни измени и појасненија во следењето на стандардите и толкувањата: МСФИ 1 беше изменет и дополнет (i) да овоможи претходната сметководствена вредност на Општо прифатените сметководствени принципи (Generally Accepted Accounting Principles - GAAP) да се користи како замислена цена на една ставка на сопственост, постројка и опрема или некое нематеријално средство доколку таа ставка била користена во операции што подлежат на регулирање на цената, (ii) да овозможи ревалоризација водена од еден настан да се користи како замислена цена на сопственост, постројка и опрема дури и ако

54 54 годишен извешта ј 2011 ревалоризацијата се јави во текот на период покриен од првите МСФИ финансиски извештаи и (iii) да бара првиот усвојувач да ги објасни измените во сметководствените политики или во МСФИ 1 исклучоците помеѓу првиот времен МСФИ извештај и неговите први МСФИ финансиски извештаи; МСФИ 3 беше изменет и дополнет (i) да бара мерење по објективна вредност (освен ако не се бара друга основа за мерење од други МСФИ стандарди) на неконтролирачките интереси коишто не се сегашните сопственички интереси или не му даваат право на имателот на пропорционален удел од нето средствата во случај на ликвидација, (ii) да обезбеди насоки за аранжманите за плаќање базирани на удел на стекнувачот што не биле заменети, или биле доброволно заменети како резултат на некоја бизнис комбинација и (iii) да појасни дека условните разгледувања од бизнис комбинациите што се јавиле пред ефективниот датум на ревидираните МСФИ 3 (издадени во јануари 2008) да бидат образложени во согласност со смерниците во претходната верзија на МСФИ 3; МСФИ 7 беше изменет и дополнет да појасни одредени барања за обелоденување, особено (i) со додавање на експлицитен нагласок на интеракцијата помеѓу квалитативните и квантитативните обелоденувања за природата и големината на финансиските ризици, (ii) со отстранување на барањето да се обелодени сметководствената вредност на повторно договараните финансиски средства што инаку би биле достасани или оштетени, (iii) со замена на барањето да се обелодени објективната вредност на некој колатерал со некое поопшто барање за обелоденување на неговиот финансиски ефект, и (iv) со појаснување дека еден субјект треба да го обелодени износот на активираното обезбедување што се чува на датумот на известувањето, а не износот добиен во текот на периодот на известувањето; МСС 1 беше изменет и дополнет да ги појасни барањата за презентирањето и содржината на извештајот за промени во капиталот; МСС 27 беше изменет и дополнет со појаснување на правилата за преминување на измените и дополнувањата кон МСС 21, 28 и 31 извршени со ревидираниот МСС 27 (изменет и дополнет во јануари 2008); МСС 34 беше изменет и дополнет за да се додадат дополнителни примери на значајни настани и трансакции што бараат обелоденување во еден сожет времен финансиски извештај, вклучувајќи и трансфери помеѓу нивоата на хиерархија на објективната вредност, измени во класификацијата на финансиските средства или измени во деловното или економското опкружување што влијаат врз објективните вредности на финансиските инструменти на субјектот; и МСФИ 13 беше изменет и дополнет да го појасни мерењето на објективната вредност на дадените кредити. Погоре наведените измени и дополнувања резултираа со дополнителни или ревидирани обелоденувања, но немаа материјално влијание врз мерењето или признавањето на трансакциите и билансите прикажани во овие финансиски извештаи. Финансискиот ефект од колатералот што се бара да се обелодени со измените и дополнувањата на МСФИ 7 е презентиран во овие финансиски извештаи со прикажување на вредностите на обезбедувањето одделно за (i) оние финансиски средства каде обезбедувањето и другите зголемувања на кредитот се еднакви на, или ја надминуваат сметководствената вредност на средството ( пре-колатеризирани средства ) и (ii) оние финансиски средства каде обезбедувањето и другите зголемувања на кредитот се помали од сметководствената вредност на средството ( под-колатеризирани средства ). Други ревидирани стандарди и толкувања важечки за тековниот период. МСФИ 19 Згаснувачки финансиски обврски со сопственички вложувања, измени и дополнувања на МСС 32 за класификација на прашањата за правата, појаснувања во МСФИ 14 МСС 19 Ограничување на средство за дефинирани користи, барања за минимално финансисирање и нивна поврзаност што се однесуваат на предвремени плаќања на минимални барања за финансирање и измени и дополнувања на МСФИ 1 Прво усвојување на МСФИ, немаа никакво влијание врз овие финансиски извештаи. Освен ако не е поинаку наведено погоре, измените и дополнувањата и толкувањата немаат никакво позначајно влијание врз финансиските извештаи на банката. (б) Нови сметководствени извештаи МСФИ 9, Финансиски инструменти Дел 1: Класификација и мерење. МСФИ 9, објавен во ноември 2009, ги заменува оние делови на МСС 39 што се однесуваат на класификацијата и мерењето на финансиските средства. МСФИ 9 понатака беше изменет и дополнет во октомври 2010 во поглед на класификацијата и мерењето на финансиските обврски, а во декември 2011 усвојувањето на стандардот беше одложено до 1 јануари Клучните карактеристики на стандардот се следните: Финансиските средства се бара да се класифицираат во две категории за мерење: оние што треба да се мерат последователно по објективна вредност, и оние што треба да се мерат последователно по амортизирана вредност. Одлуката треба да се донесе при првично признавање. Класификацијата зависи од бизнис моделот на субјектот за управување со неговите финансиски инструменти и карактеристиките на договорниот паричен тек на инструментот. Еден инструмент се мери последователно по амортизирана вредност само ако е должнички инструмент и двете и (i) целта на бизнис моделот на субјектот е да го држи средството за да ги наплати договорните парични текови, и (ii) договорните парични текови на средството претставуваат плаќања само на главницата и каматата (т.е. тоа има само карактеристики на основен кредит ). Сите други должнички инструменти треба да се мерат по објективна вредност преку добивка или загуба. Сите капитални вложувања треба да се мерат последователно по објективна вредност. Капиталните вложувања што се чуваат за тргување ќе се мерат по објективна вредност преку добивка или загуба. За сите други капитални вложувања може да се изврши неповратен избор при првично признавање, за да се признаат добивките и загубите и од нереализираната и реализираната објективна вредност преку друг сеопфатен приход, а не преку добивка или загуба. Нема да има рециклирање на добивките и загубите од објективната вредност во добивка или загуба. Овој избор може да се направи на инструмент-по-инструмент основа. Дивидендите треба да се прикажат во добивка или загуба, се додека тие прикажуваат поврат на инвестиција. Повеќето од барањата во МСС 39 за класификација и мерење на финансиските обврски беа пренесени неизменети во МСФИ 9. Клучната измена е во тоа што ќе се бара субјектот да ги прикаже ефектите од измените во сопствениот кредитен ризик на финансиски обврски утврдени по објективна вредност преку добивка или загуба или друг сеопфатен приход. Иако усвојувањето на МСФИ 9 е задолжително од 1 јануари 2015, се одобрува и предвремено усвојување. МСФИ 12, Обелоденување на интереси во други субјекти, (објавен во мај 2011 и важечки за периодите од годината што почнуваат на или по 1 јануари 2013), важи за субјекти кои имаат интереси во подружници, заеднички спогодби, здружувања или неконсолидирани структурни субјекти. Ги заменува барањата за обелоденување што во моментот се наоѓаат во МСС 28 Инвестиции во здружувања. МСФИ 12 бара субјектите да обелоденуваат информации што им помагаат на читателите на финансиските извештаи да ја проценат природата, ризиците и финансиските ефекти поврзани со интересите на субјектот во подружници, заеднички спогодби, здружувања или неконсолидирани структурни субјекти. За исполнување на овие цели, новиот стандард бара обелоденувања во повеќе области, вклучувајќи и значајни одлуки и претпоставки донесени при утврдувањето дали еден субјект контролира, заеднички контролира, или значително ги наметнува своите интереси врз другите субјекти, опширни обелоденувања за уделот на неконтролирачките интереси во групни активности и парични текови, сумарна финансиска информација за подружници со материјални неконтролирачки интереси и детални обелоденувања на интересите во неконсолидирани структурни субјекти. Објавени се одредени нови стандарди и толкувања коишто се задолжителни за периодите од годината што почнуваат на или по 1 јануари 2012 или подоцна, а коишто банката не ги усвоила предвремено.

55 фин а нсиск и и звешта и 55 МСФИ 13, Мерење на објективната вредност, (објавен во мај 2011 и важечки за периодите од годината што почнуваат на или по 1 јануари 2013), има за цел да ја подобри конзистентноста и да ја намали комплексноста, со обезбедување на ревидирана дефиниција за објективна вредност, како и еден единствен извор на мерење на објективната вредност и барања за обелоденување што ќе се користат во рамките на МСФИ. МСС 27, Одделни финансиски извештаи, (ревидиран во мај 2011 и важечки за периодите од годината што почнуваат на или по 1 јануари 2013), беше изменет и негова цел сега е да ги пропише барањата за сметководство и обелоденување за инвестиции во подружници, друштва за заеднички вложувања и здружувања кога еден субјект подготвува одделни финансиски извештаи. Смерниците за контрола и за консолидирани финансиски извештаи беа заменети со МСФИ 10, Консолидирани финансиски извештаи. МСФИ 11, Заеднички спогодби, (објавен во мај 2011 и важечки за периодите од годината што почнуваат на или по 1 јануари 2013), го заменува МСС 31 Интереси во заеднички вложувања и СИК - 13 Заеднички контролирани субјекти Немонетарни придонеси од вложувања. Измените во дефинициите го намалија бројот на видови заеднички спогодби на две: заедничко работење и заеднички вложувања. Постоечкиот избор на политика на соодветно консолидирање за заеднички контролирани субјекти е елиминиран. Сметководствено евидентирање на акционерскиот капитал е задолжително за учесниците во заеднички вложувања. [Во моментот банката го проценува влијанието на изменетиот стандард врз нејзините финансиски извештаи.] МСС 28, Инвестиции во здружувања и заеднички вложувања, (ревидиран во мај 2011 и важечки за периодите од годината што почнуваат на или по 1 јануари 2013). Измената и дополнувањето на МСС 28 произлезе од проектот на Одборот за заеднички вложувања. При разгледување на проектот, Одборот одлучи да го инкорпорира сметководството за заеднички вложувања, користејќи ја методата на капиталот во МСС 28, бидејќи оваа метода важи и за заеднички вложувања и за здружувања. Со исклучок на ова, другите смерници останаа непроменети. Обелоденувања Трансфери на финансиски средства Измени и дополнувања на МСФИ 7 (објавен во октомври 2010 и важечки за периодите од годината што почнуваат на или по 1 јули 2011). Измената и дополнувањето бара дополнителни обелоденувања во поглед на ризичните изложености што произлегуваат од трансфери на финансиски средства. Измената и дополнувањето опфаќа барање да се обелодени, според класата на средството, природата, сметководствениот износ и описот на ризиците и приходите од финансиските средства што и биле префрлени на друга страна, но сепак остануваат во билансот на состојба на субјектот. Исто така се бара објавувањата да му овозможат на корисникот да го разбере износот на кои било здружени обврски, како и односот помеѓу финансиските средства и поврзаните обврски. Онаму каде финансиските средства се депризнаени, но субјектот сеуште е изложен на одредени ризици и приходи поврзани со префрленото средство, се бара дополнително обелоденување што ќе овозможи да се разберат ефектите од овие ризици. Измени и дополнувања на МСС 1, Презентирање на финансиските извештаи (објавен во јуни 2011, важечки за периодите од годината што почнуваат на или по 1 јули 2012), го менува објавувањето на ставки презентирани во друг севкупен приход. Измените и дополнувањата бараат субјектите да ги издвојат ставките презентирани во други севкупни приходи во две групи, врз основа на тоа дали тие во иднина можат или не можат да се рекласифицираат во добивка или загуба. Предложениот наслов што го користи МСС 1 се промени во извештај за добивка или загуба и друг сеопфатен приход. Измени и дополнувања на МСС 19, Бенефиции за вработените (објавен во јуни 2011, важечки за периодите од годината што почнуваат на или по 1 јануари 2013), внесува значителни измени во поглед на признавањето и мерењето на дефинираниот трошок за пензиски бенефиции и бенефиции за прекин на работниот однос, како и во поглед на објавувањето на бенефициите за сите вработени. Стандардот бара признавање на сите измени во нето утврдените обврски за бенефиции (средства) кога ќе се јават, како што следи: (i) цена на услугата и нето камата во добивка или загуба; и (ii) повторни мерења во друг севкупен приход. Други ревидирани стандарди и толкувања: Измените и дополнувањата на МСФИ 1 Прво усвојување на МСФИ, поврзани со драстична хиперинфлација и елиминирање на референци на фиксни датуми за одредени исклучоци и изземања, нема да имаат никакво позначајно влијание врз овие финансиски извештаи. Измените и дополнувањата на МСС 12 Данок на доход, којшто воведува отфрелена претпоставка дека некоја инвестициска сопственост евидентирана по објективна вредност се наплаќа исклучиво преку продажба, нема да имаат никакво позначајно влијание врз овие финансиски извештаи. Освен ако не е поинаку опишано погоре, новите стандарди и толкувања не се очекува да значително да влијаат врз финансиските извештаи на банката. Б. Резиме на позначајните сметководствени политики 5) Основа за мерење Овие финансиски извештаи се изработени според конвенцијата за набавна вредност, освен ако МСФИ не бара признавање по објективна вредност. Финансиските инструменти мерени според објективната вредност за сметководствени цели на континуирана основа ги опфаќаат сите инструменти класифицирани како расположиви за продажба. Техниките за мерење применети за позициите во билансот на состојба се дефинирани во сметководствените политики наведени подолу. Објективната вредност се дефинира како износот по којшто може да се склучи една трансакција помеѓу две информирани, подготвени страни, по рамноправни услови. МСФИ дефинира така наречена хиерархија на утврдување на објективната вредност којашто ја рефлектира релативната сигурност на различни методи за утврдување на објективната вредност: (a) Активен пазар: Котирана цена (Ниво 1) Гледајте ги котираните цени за идентични финансиски инструменти на активните пазари. (б) Техника за проценка со користење на забележливи инпути (Ниво 2) Гледајте ги котираните цени за слични инструменти на активните пазари или котираните цени за идентични или слични инструменти на активните пазари или користете модели на проценка онаму каде сите значајни инпути се забележливи. (в) Техника за проценка со користење на значајни незабележливи инпути (Ниво 3) Користете модели на проценка онаму каде еден или повеќе значајни инпути не се забележливи. Само доколку првиот најдобар метод на утврдување на објективната вредност не е на располагање може да се применува следниот најдобар метод на утврдување. Ако е можно, банката добива објективни вредности од котираните цени на пазарот; во спротивно, се применува следната најдобра техника за мерење. 6) Финансиски средства Банката ги класифицира своите финансиски средства во следните категории: заеми и побарувања и финансиски средства расположиви за продажба. Банката не чува инструменти чувани до доспевање. Менаџментот ја утврдува класификацијата на финансиските средства при нивното првично признавање. а) Заеми и побарувања од клиенти Заемите и побарувањата од клиенти се недеривативни финансиски средства со фиксни или детерминирани плаќања, кои не се котираат на активниот пазар. Тие се јавуваат кога банката обезбедува парични средства, стоки или услуги директно на должникот, без намера да тргува со побарувањето. Заемите и побарувањата од клиенти се евидентираат кога банката дава парични средства за да купи или создаде некое некотирано недериватно побарување од некој клиент што доспева на фиксни или утврдени датуми, и нема намера да тргува со побарувањето. Заемите и побарувањата за клиенти се евидентираат по амортизирана вредност, со користење на

56 56 годишен извешта ј 2011 методата на ефективна камата. На секој датум на биланс на состојба кога има евиденција за потенцијално оштетување, банката ја проценува вредноста на нејзините заеми и побарувања. Нивната сметководствена вредност може да се намали како последица преку користење на сметка за надоместоци (види забелешка (10) за сметководствената политика за исправка на вредност на кредитни изложености, и забелешки (26), (37) и (53) за подетални податоци во врска со исправката на вредност на кредитни изложености). Доколку износот на загубата од оштетувањето се намали, надоместокот за исправка на вредност се намалува соодветно, а износот на намалувањето се признава во билансот на успех. Горниот лимит за намалување на исправката на вредност е еднаков на амортизираните вредности што ќе биле направени на датумот на проценката доколку немало исправка на вредност. Заемите се признаени кога главницата е исплатена на заемобарателите. Заемите и побарувањата се депризнаени кога правата за добивање парични текови од финансиските средства истекле или кога банката во значителна мера ги префрлила сите ризици и приходи од сопственоста. (б) Финансиски средства расположиви за продажба Средства расположиви за продажба се оние средства кои банката има намера да ги чува неодреден период и кои може да се продадат поради ликвидносни потреби или промени во каматната стапка, девизниот курс или цените на капиталот. По првичното препознавање, финансиските средства расположиви за продажба се евидентираат по објективна вредност, што е паричниот надоместок вклучувајќи и трансакциски трошоци. Поради тоа, тие се евидентираат по објективна вредност. Евидентираната објективна вредност се или забележливите пазарни цени на активните пазари или вредностите пресметани со техника на проценка базирана на моментално забележливите податоци на пазарот. За многу краткорочни финансиски средства се претпоставува дека објективната вредност најдобро се рефлектира од самата трансакциска цена. Добивките и загубите што произлегуваат од промените во објективната вредност на расположивите за продажба финансиски средства се признаваат директно во капиталот во друг севкупен приход во позицијата Ревалоризациска резерва од расположиви за продажба финансиски средства, се додека финансиското средство се депризнае или се додека се изврши исправка на вредност (за детални податоци за исправка на вредност види забелешка (10)). Овојпат, кумулативната добивка или загуба претходно признаена во капиталот во друг севкупен приход се признава во добивка или загуба како Добивки и загуби од расположиви за продажба финансиски средства. Каматата пресметана со користење на методата на ефективна каматна стапка и валутните добивки и загуби од монетарните средства класифицирани како расположиви за продажба се признаваат во биласот на успех. Дивидендите на расположивите за продажба капитални вложувања се признаваат во биласот на успех кога е воспоставено правото на субјектот да го добие плаќањето. Купувањата и продавањата на расположиви за продажба финансиски средства се признаваат на датумот на тргувањето. Расположивите за продажба финансиски средства се депризнаваат кога правата да се добијат парични текови од финансиските средства истекле или кога банката во голема мера ги префрлила сите ризици и приходи од сопственоста. 7) Претварање на странска валута (a) Функционална валута и валута за прикажување Ставките вклучени во овие финансиски извештаи се мерени во македонски денари (МКД), што претставува функционална валута на банката. (б) Трансакции и биланси Валутните трансакции се претвараат во функционалната валута со користење на девизен курс што преовладува на датумите на трансакциите. Валутните добивки и загуби што резултираат од извршувањето на овие трансакции и од претварањето според девизниот курс на крајот на годината на монетарните средства и обврски изразени во странски валути се признаваат во билансот на успех (резултат од тргување). Монетарните ставки изразени во странски валути се претвараат по курсот на затварање на датумот на известувањето. Во случај на промени на објективната вредност на монетарните средства изразени во странска валута класифицирани како расположиви за продажба, се прави дистинкција помеѓу разлики во претварањето што резултираат од промени во амортизираната вредност на обезбедувањето и други промени во сметководствената вредност на обезбедувањето. Разликите во претварањето што се поврзани со промени во амортизираната вредност се признаваат во добивка или загуба, додека другите промени во сметководствениот износ се признаваат во капитал. Немонетарните ставки мерени по набавна вредност деноминирани во странска валута се претвараат со девизен курс на датумот на првичното признавање. Девизниот курс во извештаите и просечните курсеви за периодот што се користени во билансот на состојба и во билансот на успех се наведени во точка (61) од овие забелешки. 8) Парични средства и парични еквиваленти За целите на билансот на состојба, паричните средства и паричните еквиваленти опфаќаат готовина, биланси со рочност помала од три месеци од датумот на стекнувањето од НБРМ, благајнички записи и други инструменти од пазарот на пари што се високо ликвидни и спремни за конвертирање во познати износи на парични средства со незначителен ризик од промени во вредноста, и меници. Средствата ограничени за период од повеќе од три месеци од потеклото се исклучуваат од парични средства и парични еквиваленти. Паричните средства и паричните еквиваленти се евидентираат по амортизираната вредност. За целите на извештајот за парични текови, паричните средства и паричните еквиваленти опфаќаат биланси со рочност помалa од три месеци од датумот на стекнувањето, вклучувајќи: парични средства и неограничени биланси со централните банки (билансите на минимална резерва се вклучени под ограничени биланси), незаложени благајнички записи и други записи квалификувани за рефинансирање кај централните банки и кредити и пласмани во, и кредити на други банки и износи достасани за плаќање од други банки. 9) Пласмани во, и кредити на други банки Износите објавени под Пласмани во, и кредити на други банки се состојат главно од дадени кредити и аванси. Покрај депозитите преку ноќ и орочените депозити, износите наведени под побарувања од банки опфаќаат биланси на тековна сметка. Сите пласмани во, и кредити на други банки се евидентираат по амортизирана вредност, со користење на методата на ефективна камата. Амортизираните премии и есконти се претставуваат во текот на односните рокови во билансот на успех под Нето приход од камата. Исправката на вредност на кредити во, и побарувања од банки се признава на одделна сметка за трошоци. За целите на извештајот за парични текови, побарувањата за банки со преостаната рочност од помалку од три месеци од датумот на стекнување се признаваат под Парични средства и парични еквиваленти (види забелешка (33)). 10) Трошоци за загуби по кредити и пласмани и исправка на вредност на финансиски средства расположиви за продажба (a) Средства класифицирани по амортизирана вредност кредити и пласмани Исправка на вредност на кредити и пласмани На секој датум на биланс на состојба банката оценува дали постои објективен доказ дека некое финансиско средство или група на финансиски средства се оштетени. Доколку постои објективен доказ дека настанало оштетување на некоја кредитна изложеност или портфолио на кредитни изложености, како резултат на еден или повеќе настани што настанале по првичното признавање на средството ( настан на

57 фин а нсиск и и звешта и 57 загуба), што влијае на идните парични текови на финансиското/ те средство/а, односните загуби, што можат со сигурност да се проценат, веднаш се признаваат. Во зависност од големината на кредитната изложеност, овие загуби или се пресметуваат врз основа на индивидуална кредитна изложеност, или заеднички се оценуваат за портфолио на кредитни изложености. Сметководствената вредност на кредитот се намалува преку користење на сметка за трошоци и износот на загубата се признава во билансот на успех. (i) Индивидуално проценети кредити и пласмани Кредитните изложености се сметаат за индивидуално значајни ако надминуваат 10,000 ЕУР. За овие кредитни изложености се проценува дали постои објективен доказ за оштетеност, т.е. какви било фактори што би можеле да влијаат врз способноста на клиентот да ја исполни својата договорна обврска за плаќање кон банката: прекршување на договорните плаќања по камата или главница; непочитување на ковенанти или услови; покренување на стечајна постапка; каква било конкретна информација за бизнисот на клиентот (пр. потешкотии што ги има клиентот рефлектирани од парични текови); промени во пазарното опкружување на клиентот; општата економска ситуација; вредноста на колатералот значително опаѓа како резултат на влошени пазарни услови. Во исклучителни случаи, индивидуално проценување може да се изврши и во случаи на кредити под 10,000 ЕУР, ако тие покажуваат знаци на оштетување и покрај тоа што се под 30 дена во доцнење. Освен тоа, при одлучувањето за надоместокот за оштетување, се зема во предвид вкупната изложеност кон клиентот и остварливата вредност на колатералот што се чува. Доколку постои објективен доказ дека е претрпена загуба од исправка на вредност (конкретна исправка на вредност), износот на загубата се мери како разлика помеѓу сметководствената вредност на средството и сегашната вредност на неговите проценети идни парични текови есконтирани по оригиналната ефективна каматна стапка на финансиското средство (конкретна исправка на вредност). Ако кредитната изложеност има променлива каматна стапка, есконтираната стапка за мерење на која било загуба од исправка на вредност е моменталната ефективна каматна стапка утврдена со договорот. Пресметувањето на сегашната вредност на проценетите идни парични текови на едно обезбедено финансиско средство ги рефлектира паричните текови што можат да резултираат од превземените средства намалени за трошоците за стекнување и продавање на колатералот. (ii) Заеднички проценети кредити и пласмани: Постојат два случаи во коишто кредитните изложености се проценуваат заеднички за исправка на вредност: индивидуално незначајни кредитни изложености што покажуваат објективен доказ за оштетеност; група на кредитни изложености што не покажуваат знаци на оштетеност, за да се покријат сите загуби што веќе биле нанесени, но не биле откриени врз основа на индивидуална кредитна изложеност. За целите на проценката на исправката на вредност на индивидуално незначајните кредитни изложености, кредитните изложености се групираат врз основа на слични карактеристики на кредитен ризик, т.е. според бројот на денови во доцнење. Кредити во доцнење од 30 или повеќе денови се смета дека се знак оштетеност. Оваа карактеристика е релевантна за проценка на идните парични текови за вака дефинираните групи на вакви средства, врз основа на искуствата од историската загуба кај кредити што покажале слични карактеристики. Групната проценка на исправката на вредност на индивидуално незначајните кредитни изложености (паушална исправка на вредност) и за неоштетените кредитни изложености (исправка на вредност на база на портфолио) што и припаѓаат на група на финансиски средства се заснова на квантитативна анализа на историските стапки на неплаќање за кредитни портфолиа со слични ризични карактеристики во одделните подружници на ПроКредит Групацијата (миграциска анализа). По квалитативна анализа на овие статистички податоци, менаџментот на ПроКредит Холдинг пропиша соодветни стапки за банките од ПроКредит Групацијата, како основа за нивните надоместоци за исправка на вредност врз база на портфолио. Биле дозволени отклонувања од оваа смерница, доколку тоа го барала специфичната ситуација на некоја ПроКредит институција. Идните парични текови во една група на финансиски средства што заеднички се проценуваат за исправка на вредност се пресметуваат врз основа на договорните парични текови на средствата во групата и искуството на историска загуба за средствата со карактеристики на кредитен ризик слични на оние во групата. Искуството на историска загуба се прилагодува врз основа на тековните забележливи податоци за да ги рефлектира ефектите од моменталните услови што не влијаеле на периодот на којшто се заснова искуството на историска загуба и за да се отстранат ефектите од условите во историскиот период што во моментот не постојат. Групацијата редовно ја разгледува методологијата и претпоставките што се користат за проценка на идните парични текови, со цел да се намалат сите разлики помеѓу проценките на загуба и фактичкото искуство на загуба. Доколку банката утврди дека не постои објективен доказ за оштетеност на некое индивидуално проценето финансиско средство, без оглед дали е индивидуално значајно или не, таа го вклучува средството во група на финансиски средства со слични карактеристики на кредитен ризик и заеднички ги проценува за исправка на вредност (исправка на вредност за заеднички проценети кредитни изложености). Сторнирање на исправка на вредност Доколку, во некој последователен период, износот на загубата од исправката на вредност се намали и намалувањето може објективно да се поврзе со некој настан што настанал по признавањето на исправката на вредност, претходно признаената загуба од исправка на вредност се сторнира со прилагодување на сметката за трошок. Износот на сторнирањето се признава во билансот на успех. Отпишување на кредити и аванси Кога еден кредит е ненаплатив, тој се отпишува од поврзаниот надоместок за исправка на вредност на кредит. Ваквите кредити се отпишуваат откако ќе се завршат сите потребни процедури и откако ќе се утврди износот на загубата. Последователни наплати на износи што се претходно отпишани го намалуваат износот на надоместокот за исправка на вредност на кредитот во билансот на успех. Реструктуирани кредитни изложености Реструктуираните кредитни изложености што покажуваат знаци на оштетеност и коишто се смета дека се индивидуално значајни се покриваат со резервации на индивидуална основа. Износот на загубата се мери како разлика помеѓу сметководствената вредност на реструктуираниот кредит и сегашната вредност на неговите проценети идни парични текови есконтирани по оригиналната ефективна каматна стапка на кредитот (конкретна исправка на вредност). Реструктуираните кредити што се во доцнење повеќе од 30 дена и коишто се индивидуално незначителни се проценуваат заеднички за исправка на вредност (паушално). Средства стекнати во замена за кредити (запленета сопственост) Нефинансиските средства стекнати во замена за кредити како дел од некоја уредна реализација се евидентираат во Останати средства. Стекнатото средството се евидентира по вредност пониска од неговата објективна вредност намалена за трошоците за продажба и сметководствената вредност на кредитот на датумот на размена. Не се пресметува амортизација за средствата што се чуваат за продажба. Секое последователно запишување на стекнатото средство по објективна вредност намалена за трошоците за продажба се признава во билансот на успех во Нето друг оперативен приход. Секое последователно зголемување на објективната вредност намалена за трошоците за продажба, до степенот до којшто таа не го преминува кумулативното запишување, исто така се признава во Нето друг оперативен приход, заедно со сите реализирани добивки или загуби што се на располагање.

58 58 годишен извешта ј 2011 б) Средства класифицирани како расположиви за продажба На секој датум на билансот на состојба банката оценува дали постои објективен доказ дека некое финансиско средство или група на финансиски средства се оштетени. При утврдувањето дали некое расположиво за продажба финансиско средство е оштетено, се земаат во предвид следните критериуми: намалување на способноста или спремноста на должникот да ја подмири обврската; политичката ситуација која може да има значително влијание врз способноста на должникот да го отплати средството; дополнителни настани што придонесуваат да не постои веројатност дека сметкводствената вредност може да се наплати. Кумулативната загуба од исправката на вредност измерена како разликата помеѓу набавната цена и моменталната објективна вредност, намалена за која било загуба од исправка на вредност на тоа средство претходно признаено во добивка или загуба повторно се класифицира од друг сеопфатен приход во добивка или загуба за годината. Загубите од исправка на вредност признаени во билансот на успех за капитални вложувања не се сторнираат преку билансот на успех во ниедна фаза потоа и секоја последователна добивка се признава во друг севкупен приход. Доколку, во некој последователен период, објективната вредност на некое капитално вложување класифицирано како расположиво за продажба се зголеми и зголемувањето може објективно да се поврзе со некој настан што настанал откако загубата од исправка на вредност била признаена во биласнот на успех, загубата од исправката на вредност се сторнира преку биласнот на успех. Банката воглавно инвестира во владини хартии од вредност со фиксни или променливи каматни стапки (пр. Еврообврзници издадени од македонската влада). Исправките на вредност за овие инвестиции се признаваат кога постои објективен доказ дека владата не може или не сака да ги намири овие обврски. 11) Нематеријални средства (a) Компјутерски софтвер Набавените лиценци за компјутерски софтвер се капитализираат врз основа на трошоците направени за да се набави и да се стави во употреба конкретниот софтвер. Компјутерскиот софтвер се амортизира на праволиниска основа по очекуваниот век на користење од пет години. Главниот софтвер на банката - Customware.net се амортизира по период од 10 години. 12) Недвижности, постројки и опрема Земјиштето и зградите ги опфаќаат главно експозитурите и канцелариите. Целокупната сопственост, постројки и опрема се наведени по набавна вредност намалена за акумулираната амортизација и загубите од исправка на вредност. Набавната вредност вклучува трошок што директно се припишува на набавката на ставките. Составните делови на едно средство се признаваат одделно ако имаат различен век на користење или ако обезбедуваат корист за претпријатието на различен начин. Последователните трошоци се вклучени во набавната вредност на средствата или се признаваат како посебни средства, зависно од случајот, само ако е веројатно дека банката ќе оствари економска корист поврзана со ставката и ако чинењето на ставката може со сигурност да се измери. Сите други поправки и одржувања се пресметуваат во билансот на успех во текот на финансискиот период во којшто се направени. Амортизацијата на останатите средства се пресметува со примена на праволинискиот метод на пресметување, за да се алоцира нивната цена во однос на нивната резидуална вредност врз база на проценетиот корисен век, според прикажаното: Згради Објекти под закуп Компјутери Мебел Моторни возила Други фиксни средства 40 години помалку од договорот за закуп или векот на користење 4 години 4-10 години 4 години 7 години Резидуалната сметководствена вредност на средството и корисниот век на употреба се ревидираат и приспособуваат соодветно, на секој датум на изготвување на билансот на состојба. Средствата што се предмет на амортизација се ревидираат заради оценка на оштетувањето секогаш кога некој настан или промени во околностите укажат дека сметководствената вредност може да не е наплатива. Сметководствената вредност на едно средство се запишува веднаш до нејзиниот наплатив износ доколку сметководствената вредност на средството го надмине неговиот пресметан наплатив износ. Наплативиот износ е повисок од објективната вредност на средството намалена за трошоците за продажба и употребната вредност. Добивките и загубите од продажбата се утврдуваат со споредување на приходите со сметководствената вредност. Тие се вклучени во билансот на успех. Банката не чува инвестициска сопственост. 13) Исправка на вредноста на нефинансиски средства Средствата што се предмет на амортизација се ревидираат за индикации за оштетеност секогаш кога некои настани или промени во околностите наведуваат дека сметководствената вредност може да не е наплатива. Загуба од исправка на вредност се признава за износот за којшто сметководствената вредност на средството го надмине нејзиниот наплатив износ. За целите на проценката на исправката на вредност, средствата се групираат на најниското ниво за коешто постојат одделно идентификувани парични текови (единици што генерираат парични средства). Нефинансиските средства освен гудвилот што претрпеле оштетување се ревидираат за можно сторнирање на исправката на вредност на секој датум на известување. 14) Закуп (a) ПроКредит е закупец Закупите обелоденети од страна на банката се поделени на финансиски закуп и оперативен закуп. Класификацијата на закупите како финансиски или оперативни се врши според условите во договорот за закуп. Финансиски закуп Договорите што му ги префрлаат на закупецот значително сите ризици и приходи што произлегуваат од сопственоста на средствата, но не задолжително и право на сопственост, се класифицираат како финансиски закуп. Банката има закупено фотокопир машини за потребите на експозитурите и Централната управа со финансиски закуп. Оперативен закуп Оперативен закуп се сите договори за закуп што не се квалификуваат како финансиски закуп. Вкупните плаќања што се вршат според оперативен закуп се пресметуваат во билансот на успех под административни трошоци на праволиниска основа за периодот на закупот. Закупите што ги склучила банката како оперативни закупи се признаваат за закупот на просториите за експозитурите и за Централната управа. (б) ПроКредит е закуподавач Банката не е ангажирана во финансиски закупи. Во оперативните закупи банката е во својство само на закупец.

59 фин а нсиск и и звешта и 59 15) Данок на доход Тековен данок на доход Данокот на доход платив на добивката се пресметува врз основа на важечкиот данок на доход и се признава како трошок во периодот во којшто настанува добивката. Од 1 јануари 2009 година Република Македонија воведе нов концепт на оданочување на добивката. Според овие измени, стапката на данок на доход од 10% ќе се пресметува и ќе се плаќа во моментот на дистрибуција на добивката во форма на дивиденди и основата за пресметување на данокот на доход се неодбиените трошоци направени во текот на фискалната година. Последователно на тоа, се додека недистрибуираната добивка е задржана во банката, данокот на доход нема да се применува. Доколку банката ја исплати нето добивката заработена во 2011 година во целост во облик на дивиденди, потенцијалниот тековен данок на доход исклучен од влијанието на неодбиените трошоци ќе изнесува 5,177,555 МКД. Даночните власти можат во секое време да ги проверат документите и сметководствената евиденција во рок од пет години од пријавената даночна година и можат да наметнат дополнителни даночни проценки и казни. Менаџментот на банката не е запознаен со никакви околности што би можеле да доведат до потенцијални материјални обврски во овој поглед. Одложен данок на доход Како резултат на измените во македонското даночно законодавство што е на сила од 1 јануари 2009 година, и дополнителните измени во текот на 2010 и 2011 година, даночната стапка за недистрибуиран профит беше ефективно сведена на нула, бидејќи данокот е платив само доколку профитот е дистрибуиран. Според МСС 12.52A, средствата и обврските од одложен данок треба да се мерат со користење на недистрибуирана стапка. Средствата и обврските од одложениот данок со состојба на 31 декември 2010 година биле признаени до степенот до којшто, и само до степенот до којшто, било веројатно дека времената разлика ќе се сторнира во иднина и ќе бидат расположиви ставки преку коишто може да се користи привремена разлика. Дополнителните измени во македонската даночна легислатива во текот на 2010 и 2011 година резултирале со сторнирање на сите средства и обврски од одложен данок на 31 декември 2011 година. 16) Заеми Заемите се состојат од обврски кон банки, обврски кон комитенти, обврски кон меѓународни финансиски институции, субординиран долг и хибриден капитал. Каматоносните заеми првично се признаваат по нивната објективна вредност нето од направените трансакциски трошоци. Заемите последователно се наведуваат по амортизирана вредност; секоја разлика помеѓу приходите нето од трансакциски трошоци и вредноста на амортизацијата се признава во билансот на успех во текот на периодот на земите, со користење на методата на ефективна каматна стапка. Сите финансиски обврски се депризнаваат кога ќе згаснат т.е. кога обврската ќе се исплати, ќе се поништи или ќе истече. 17) Резервации Резервации се признаваат ако постои тековна правна или конструктивна обврска што резултира од настани во минатото; поверојатно е одошто не дека ќе биде потребен одлив на средства за намирување на обврската; и износот може со сигурност да се пресмета. Онаму каде постои извесен број на слични обврски, веројатноста дека ќе се бара одлив на средства во едно намирување се утврдува со разгледување на класата на обврски како целина. Резервациите за коишто тајмингот на одливот на средства е познат се мерат по тековната вредност на расходите, доколку одливот нема да биде порано одошто по една година. Зголемувањето на сегашната вредност на обврската што произлегува од минувањето на времето се признава како каматен расход. Потенцијалните обврски, што главно се состојат од одредени гаранции и акредитиви издадени за клиенти, како и неискористени износи на одобрени лимити за одредени кредитни производи се можни обврски што произлегуваат од настани во минатото. Бидејќи нивното појавување, или непојавување, зависи од несигурни идни настани што не се целосно под контрола на банката, тие не се признаваат во финансиските извештаи, туку се обелоденуваат вонбилансно, освен ако веројатноста за намирување е далечна (види забелешка (57)). 18) Бенефиции по пензионирање и други бенефиции за вработените (a) Бенефиции за вработените Бенефициите за вработените ги опфаќаат сите видови бенефиции што се обезбедуваат за вработените на банката. Оваа ставка вклучува личен доход и плата, како и социјални придонеси и посебни погодности. Банката, во воoбичаениот тек на работењето, врши плаќања во името на своите вработени за пензиско осигурување, здравствено осигурување, данок на вработување и персонален данок, што се пресметуваат врз основа на бруто плата и надоместоци за плата и храна и превоз во согласност со законските барања. Банката ги плаќа овие придонеси за владините пензиски и здравствени фондови, по законските стапки што се на сила во текот на годината, врз основа на бруто плаќањата за плата. Банката плаќа придонеси за фондот за јавно пензиско осигурување на задолжителна основа. Откако ќе се платат придонесите, банката нема понатамошни обврски за плаќање. Редовните придонеси претставуваат трошок за годината во којашто доспеваат и како такви се вклучени во трошоци за вработените. Чинењето на овие трошоци се наплаќа во билансот на успех во истиот период како и поврзаното чинење на платата. Банката не работи по ниедна друга пензиска шема или план за бенефиции по пензионирање и, оттука, нема никакви обврски во поглед на пензии за вработените. Освен тоа, банката не работи по план за компензација заснована на удел како замена за услугите што ги даваат вработените. (б) Други обврски по пензионирање Задолжително е на вработените да им се плаќа одреден износ за бенефиции по пензионирање што се пресметуваат според неколку фактори, како што е бројот на години во работен однос и износот за компензацијата. Обврската што се признава во билансот на успех е сегашната вредност на дефинираната обврска за бенефиции по вработување на датумот на билансот на успех, заедно со прилагодувањата за чинењето на стажот. Сегашната вредност на обврската се утврдува со есконтирање на пресметаните идни парични одливи (пр. имајќи ги предвид табелите со основни податоци и покачувањата на плата), со користење на каматни стапки на високо квалитетни корпоративни обврзници, изразени во валутата во која што ќе се плаќаат обврските, и коишто имаат рокови на доспевање приближно како роковите на поврзаните пензиски обврски, онаму каде постојат, или споредливи слични каматни стапки што биле пресметани од страна на банките. 19) Субординиран долг Субродинираниот долг се состои главно од обврски кон акционери и други меѓународни финансиски институции што во случај на несолвентност или ликвидација не се отплаќаат се додека не се задоволат сите несубродинирани доверители. Не постои обврска за предвремено отплаќање. По првичното препознавање по набавна цена, субродинираниот долг се препознава по амортизирана вредност. Премиите и есконтите се евидентираат за односните рокови во во билансот на успех под Нето приход од камата.

60 60 годишен извешта ј ) Акционерски капитал Акционерскиот капитал се состои од обични акции. Зголемените трошоци кои директно се припишуваат на издавањето на нови акции се прикажани во капиталот како одбиток, нето од данок, од приходот како (негативна) капитална резерва. Дивидендите за обични акции се признаваат во капиталот за периодот во којшто се одобрени од страна на акционерите на Банката. 21) Договори за финансиски гаранции Договорите за финансиски гаранции се договори кои од емитентот бараат да изврши конкретни плаќања со цел да му ја надомести на имателот загубата што ја претрпел поради тоа што некој конкретен должник не извршил плаќање при доспевање. Вакви финансиски гаранции се даваат на банки, финансиски институции и други тела, а во корист на комитенти, со цел да се обезбедат кредити, дозволено пречекорување на сметка и други банкарски инструменти. Финансиските гаранции првично се признаваат во финансиските извештаи по објективната вредност на датумот кога е дадена гаранцијата. По почетното признавање, обврските на Банката по ваквите гаранции се мерат според повисоката од почетната вредност, намалена за пресметаната амортизација, за во билансот на успех да се признае приходот од провизијата заработен праволиниски за периодот на важноста на гаранцијата и најдобрата проценка на трошоците потребни за намирување на која било финансиска обврска на датумот на билансот на состојба. 22) Приходи и расходи од камата Приходите и расходите од камата за сите каматоносни финансиски инструменти се признаваат во рамките на Приход од камата и Расход од камата во билансот на успех, со користење на методата на ефективна каматна стапка. Приходите и расходите од камата се признаваат во финансиските извештаи во периодот во којшто настануваат. Методата на ефективна каматна стапка е метода на пресметување на амортизираната вредност на едно финансиско средство или финансиска обврска и на алоцирање на приходот од камата или расходот од камата во текот на релевантниот период. Ефективната каматна стапка е стапката што точно ги есконтира проценетите идни готовински плаќања или примања преку очекуваниот век на траење на финансискиот инструмент или, онаму каде постои, покус период до нето сметководствената вредност на финансиското средство или финансиската обврска. При пресметувањето на ефективната каматна стапка, банката ги проценува паричните текови земајќи ги предвид сите договорни услови од финансискиот инструмент (на пример, опции за предвремено плаќање), но не ги зема предвид идните кредитни загуби. Пресметувањето ги опфаќа сите провизии и надоместоци што се плаќаат или се примаат помеѓу страните од договорот што се составен дел од ефективната каматна стапка, трансакциските трошоци и сите други премии или есконти. Откако едно финансиско средство или група на слични финансиски средства се запишат како резултат на загуба од оштетување, приходот од камата се признава со користење на каматната стапка што била користена за есконтирање на идните парични текови за целите на мерењето на загубата од оштетување. За кредитите каде постои објективен доказ дека е нанесена загуба од оштетување, книжењето на приходот од камата се прекинува не подоцна од 90 дена од последното плаќање. Добиените плаќања во поглед на отпишаните кредити не се признаваат во нето приход од камата. 23) Приходи и расходи од провизии и надоместоци Приходите и расходите од провизии и надоместоци се признаваат на акумулирна основа тогаш кога се дава услугата. Провизиите за кредитни обврски за кредити што е веројатно дека ќе се влечат се одложени (заедно со поврзаните директни трошоци) и се признаваат како прилагодување кон ефективната каматна стапка на кредитот. 24) Приходи од дивиденда Дивидендите се признаваат во билансот на успех кога ќе се воспостави правото на субјектот да добие плаќање. Поради нивната безначајност, износите се признаваат во Нето друг оперативен приход. C.B. Промени во презентирањето. Онаму каде е потребно, односните цифри се прилагодени за да се усогласат со презентирањето на износите од тековната година. Ефектот од рекласификацијата за целите на презентирањето е даден како што следи на износите со состојба на 31 декември 2010: во 000 МКД Како што е првично прикажано со состојба Рекласификација Рекласифицирано на на Парични средства и депозити кај Централната банка 1,480, ,136 2,189,464 Благајнички записи 709,136 (709,136) - Кредити и пласмани на комитенти 8,954, ,412 9,187,500 Трошоци за загуби за кредити и аванси дадени на комитенти - (233,412) (233,412) Депозити на банки 717,508 (714,216) 3,292 Депозити на комитенти 7,907, ,216 8,621,818 Останати обврски 33,033 (8,706) 24,327 Резервации - 8,706 8,706 Третиот извештај за билансот на состојба од 1 јануари 2010 година е прикажан во овие финансиски извештаи како резултат на погоре опишаните промени во презентирањето. Ова барање за презентирање на дополнителниот воведен извештај на билансот на состојба, кога банката извршила преформулирање или рекласификација, ги опфаќа и информациите во поврзаните забелешки. Менаџментот ја разгеледа материјалноста и заклучи дека за еден субјект доволно е да ја прикаже оваа информација замо во оние забелешки врз коишто влијаела рекласификацијата, и да наведе во финансиските извештаи дека врз другите забелешки не влијаела преформулацијата или рекласификацијата. Според тоа, изоставувањето на забелешките кон воведниот извештај за билансот на состојба, според ставот на менаџментот, не е материјално. Рекласификациите имале влијание врз информациите во забелешките (33,36,37,43,44,46,47), а немале влијание врз ниедни други наслови во финансиските извештаи и поврзаните обелоденувања на забелешките. Измените во презентирањето усвоени во 2011 година немале никакво влијание врз извештајот за билансот на состојба па, според тоа, банката не ги прикажува во забелешките информациите со состојба на 1 јануари 2010 година.

61 фин а нсиск и и звешта и 61 Г. Забелешки кон Билансот на успех 25) Нето приход од камата Вклучени во рамките на Нето приход од камата се приходите и расходите од камата и, дополнително на ова, сторнирањето на премии и есконти на финансиски инструменти и амортизирана вредност. Нето приходи од камата во 000 МКД Приходи од камата и сличен приход Приход од камата од парични средства и парични еквиваленти и кредити и пласмани на банки 27,386 85,330 Приход од камата од средства расположиви за продажба 3,655 7,332 Приход од камата од кредити и пласмани на комитенти 1,197,430 1,263,088 Вкупен приход од камата 1,228,471 1,355,750 Расходи од камата и слични расходи Расходи од камата од обврски кон банки (69,496) (69,197) Расходи од камата од обврски кон комитенти (315,141) (375,919) Расходи од камата од обврски кон меѓународни финансики институции (35,856) (36,681) Расходи од камата од субординиран долг (76,329) (72,583) Расходи од камата од должнички Х од В - (25,130) Други расходи од камата - - Вкупен расход од камата (496,822) (579,510) Нето приход од камата 731, ,240 Приходот од камата за оштетни финансиски средства изнесува 5,124,000 МКД (2010: 5,135,000 МКД). 26) Трошоци за исправка на вредност за кредити и пласмани Резервациите за ризик на кредити и пласмани на комитенти се рефлектирани во билансот на успех, како што следи: во 000 МКД Зголемување на трошокот за исправка (113,512) (73,503) Вкупно (113,512) (73,503) 27) Нето приходи од провизии и надоместоци во 000 МКД Приходи од провизии и надоместоци Трансфери и трансакции 113,661 67,453 Провизија за одржување на сметка 28,072 56,862 Акредитиви и гаранции 15,838 13,031 Дебитни / кредитни картички 19,724 20,728 Останат приход од провизии и надоместоци 12,395 12,580 Вкупен приход од провизии и надоместоци 189, ,654 Ставката останат приход од провизии и надоместоци се состои од трансакции што се вршат во име на трети страни, на пр. Western Union. Останат расход од провизии и надоместоци се состои главно од расходи од провизии поврзани со картичното работење. 28) Добивки од валутни трансакции Добивки од валутни трансакции се однесува на добивките од валутни операции со и за комитенти. Банката не се ангажира во никакви валутни тргувања за своја сопствена сметка. Освен тоа, оваа позиција опфаќа ефекти од нереализирана валутна ревалоризација. Банката не применува хеџ сметководство според дефинираното во МСС 39. во 000 МКД Валутни трансакции 33,046 61,418 Ревалоризација општо 621 (30,956) Вкупно 33,667 30,462 29) Нето добивки од финансиски средства расположиви за продажба Оваа ставка опфаќа добивки и загуби од продажбата на расположиви за продажба финансиски средства, како и од загуби и добивки од исправка на вредност од сторнирање на исправката на вредност. во 000 МКД Нето добивка од продажба на расположиви за продажба фин. с-ва 3,907 - Вкупно 3,907-30) Нето друг оперативен приход / (расход) во 000 МКД Друг оперативен приход 22,555 19,401 Друг оперативен расход (77,271) (81,514) Вкупно (54,716) (62,113) Друг оперативен приход ги опфаќа како свои главни позиции повратот на ДДВ, наплата на отпишани кредити и приход од продажбата на фиксни средства. Друг оперативен расход ги опфаќа како своја главна позиција трошоците за премии за осигурување на депозити. 31) Трошоци за вработените и други административни трошоци Трошоците за вработените можат да се разложат на следниот начин: во 000 МКД Трошоци за плата (174,531) (195,658) Трошоци за социјално осигурување (83,907) (94,353) Останати трошоци за вработените (33,776) (20,560) Вкупно (292,214) (310,571) Придонесите за социјално осигурување во 2011 година вклучуваат 45,832 илјади МКД (2010: 51,996 илјади МКД) како придонеси за пензиските фондови за вработените обезбедени од трети страни (дефинирани планови за придонеси). Расходи од провизии и надоместоци (ПиН) Трансфери и трансакции (37,015) (50,311) Останат расход од (ПиН) (9,637) - Вкупен расход од (ПиН) (46,652) (50,311) Нето приход од (ПиН) 143, ,343

62 62 годишен извешта ј 2011 Административни трошоци ги опфаќа следните ставки: во 000 МКД Закуп за канцеларии (74,732) (79,948) Трошоци за комуникација и ИТ (30,244) (32,605) Превоз (12,878) (13,286) Канцелариски материјали (8,042) (9,842) Услуги за физичко обезбедување (21,047) (23,225) Маркетинг, рекламирање и репрезентација (21,965) (22,798) Градежништво, поправки и одржување (40,973) (33,612) Амортизација на мат. и немат. с-ва вклуч. и подобрување на објектите земени под наем (82,435) (90,611) Останати административни трошоци (94,989) (106,815) Трошоци за регрутирање на вработени и други трошоци што се однесуваат на вработените - - Вкупно (387,305) (412,742) Од вкупните административни трошоци, за обука на вработените биле потрошени 23,476 илјади МКД. Следните парични еквиваленти се сметаат за парични средства за извештаите за паричен тек: во 000 МКД Паричните еквиваленти се признаваат во извештаите за паричен тек - - Пласмани во, и кредити на други банки со рочност до три месеци, што се квалификуваат како парични средства за паричниот тек 702, ,570 Мниимална резерва кај НБРМ, што не се квалификува како парични средства за паричниот тек (681,739) (609,467) Вкупно парични еквиваленти за извештајот за паричен тек 20,561 (41,897) Парични средства и парични еквиваленти за извештајот за паричен тек 2,172,276 2,147,567 34) Пласмани во, и кредити на други банки Пласманите во, и кредитите на други банки се следните: 32) Останати даночни расходи Оваа ставка ги опфаќа сите даноци на доход. Трошоците за данок на доход се следните: во 000 МКД Тековен данок (1,668) (2,095) Одложен данок (350) 11,673 Вкупно (2,018) 9,578 При пресметување на тековниот данок на доход и добивка и на одложениот данок на доход се применува даночната стапка важечка во моментот. За дополнителни податоци види забелешка (41). Д. Забелешки кон Билансот на состојба 33) Парични средства и парични еквиваленти Во забелешките за парични средства и парични еквиваленти вклучени се благајничките записи. Благајничките записи се должнички хартии од вредност издадени од Народната банка на Република Македонија со рок на доспевање од 28 дена. Банката добива камата по стапка од 4% (2010:4%) Паричните средства и паричните еквиваленти ги опфаќаат следните ставки: во 000 МКД Готовина во благајна 438, ,556 Салда во централните банки без вклучени задолжителни резерви 562, ,304 Благајнички записи 469, ,136 Депозити за задолжителна резерва 681, ,468 Вкупно парични с-ва и еквиваленти 2,151,715 2,189,464 во 000 МКД ОЕЦД 693, ,752 Пласмани во, и кредити на други банки во земји што не се членки на ОЕЦД 15,864 2,766 Вкупно 709, ,518 Тековни 702, ,571 Нетековни 7,130 6,947 35) Финансиски средства расположиви за продажба Сите хартии од вредност што не се назначени како финансиски средства по објективна вредност преку добивка или загуба се квалификувани како финансиски средства расположиви за продажба. Оваа ставка од билансот на состојба главно ги опфаќа хартиите од вредност со фиксни каматни стапки. Еврообврзницата издадена од Министерството за финансии на Република Македонија претставува вложување на банката во финансиски средства. Инвестицијата во Еврообврзницата во износ од 1,000,000 ЕУР е со првично доспевање од 2,211 денови и каматна стапка од 7.178%. Еврообврзницата што банката ја поседува е котирана на Блумберг и банката врши редовна ревалоризација на Објективната вредност на Еврообврзницата според промените на вредноста објавени од Блумберг. Во 2011 година банката ги продаде инвестициите во капитал од Регионалната ПроКредит Академија на ПроКредит Холдинг, којашто ги купи акциите на сите акционери. Износот на уплатениот капитал во Регионалната ПроКредит Академија беше 1,000,000 ЕУР, што одговара на 8.33% од вкупниот капитал на Регионалната ПроКредит Академија Источна Европа. Сметководствената вредност на инвестицијата во моментот на продажба изнесуваше 100,000 ЕУР, а продажбата беше реализирана со добивка во износ од 65,518 ЕУР. in 000 МКД Финансиски средства расположиви за продажба Хартии од вредност со фиксна каматна стапка (обврзници на банката и корпоративни обврзници) 56,548 58,263 Удели во компании лоцирани во земји што не се членки на ОЕЦД - 6,120 Вкупно финансиски средства расположиви за продажба 56,548 64,383 Тековни - - Нетековни 56,548 64,383

63 фин а нсиск и и звешта и 63 Ревалоризациската резерва за финансиски средства расположиви за продажба во капиталот во останат севкупен приход ги прикажува следните промени: во 000 МКД Движења во ревалоризирани резерви (расположиви за продажба) Состојба на 1 јануари 3,040 (2,488) Дополнувања - 6,142 Остварување (2,545) - Одложен данок 338 (614) Состојба на 31 декември 833 3,040 36) Кредити и пласмани на комитенти Кредити и пласмани на комитенти се следните: во 000 МКД Бруто Трошок Нето Удел во Број на Удел во износ за исправка износ вкупното кредити во вкупниот Состојба на на вредност портф. тековно портф. број Бизнис кредити ,7% ,0% големина на кредит до /$ ,8% ,2% големина на кредит 10 до /$ ,5% ,8% големина на кредит 30 до /$ ,8% ,4% големина на кредит над /$ ,7% 125 0,5% Земјоделски кредити ,7% ,2% големина на кредит до /$ ,7% ,9% големина на кредит 10 до /$ ,9% 269 1,1% големина на кредит 30 до /$ ,9% 38 0,2% големина на кредит над /$ ,2% 2 0,0% Кредити за реновирање ,6% ,6% големина на кредит до /$ ,6% ,6% големина на кредит 10 до /$ ,0% 202 0,9% големина на кредит 30 до /$ ,0% 34 0,1% големина на кредит над /$ ,0% 0 0,0% Потрошувачки кредити * ,9% ,8% големина на кредит до /$ ,6% ,7% големина на кредит 10 до /$ ,2% 24 0,1% големина на кредит 30 до /$ ,1% 3 0,0% големина на кредит над /$ ,0% 0 0,0% Останати кредити ,1% ,4% големина на кредит до /$ ,6% 991 4,2% големина на кредит 10 до /$ ,2% 21 0,1% големина на кредит 30 до /$ ,3% 13 0,1% големина на кредит над /$ ,0% 0 0,0% Вкупно ,0% ,0% * потрошувачките кредити опфаќаат и пречекорување на сметка за физички лица Тековни 4,709,522 Нетековни 5,434,129

64 64 годишен извешта ј 2011 во 000 МКД Бруто Трошок Нето Удел во Број на Удел во износ за исправка износ вкупното кредити во вкупниот Состојба на на вредност портф. тековно портф. број Бизнис кредити ,3% ,3% големина на кредит до /$ ,9% ,8% големина на кредит 10 до /$ ,8% ,5% големина на кредит 30 до /$ ,4% 985 3,7% големина на кредит над /$ ,2% 100 0,4% Земјоделски кредити ,4% ,3% големина на кредит до /$ ,4% ,4% големина на кредит 10 до /$ ,5% 210 0,8% големина на кредит 30 до /$ ,4% 18 0,1% големина на кредит над /$ ,1% 1 0,0% Кредити за реновирање ,5% ,6% големина на кредит до /$ ,5% ,2% големина на кредит 10 до /$ ,6% 349 1,3% големина на кредит 30 до /$ ,4% 41 0,1% големина на кредит над /$ ,0% 0 0,0% Потрошувачки кредити * ,4% ,5% големина на кредит до /$ ,3% ,5% големина на кредит 10 до /$ ,0% 1 0,0% големина на кредит 30 до /$ ,0% 1 0,0% големина на кредит над /$ ,0% 0 0,0% Останати кредити ,5% ,3% големина на кредит до /$ ,9% ,1% големина на кредит 10 до /$ ,3% 27 0,1% големина на кредит 30 до /$ ,3% 11 0,0% големина на кредит над /$ ,0% 0 0,0% Вкупно ,0% ,0% * потрошувачките кредити опфаќаат и пречекорување на сметка за физички лица Тековни Нетековни ) Трошоци за исправка на вредност за кредити и пласмани Надоместокот за загуби од исправка на вредност за кредити и пласмани ги покрива ризиците што произлегуваат од категоријата Кредити и побарувања (види исто така забелешка (10)). Дополнително на трошокот за загуби од конкретна исправка на вредност за побарувања за коишто постои објективен доказ дека се оштетени, формирани се паушални конкретни резервации и општ надоместок, за да ја покријат загубата од исправката на вредност што се однесува на клиентското кредитно портфолио во целост: Следните табели го прикажуваат движењето на надоместокот за загуби од оштетување за кредити и пласмани на комитенти во текот на времето и видови на кредити: во 000 МКД Состојба на 1 јануари (233,412) (192,522) Додатоци (317,402) (243,034) Искористени 48,564 33,241 Пуштања 203, ,530 Ефект од камата Прилагодувања на каматната стапка - (627) Состојба на 31 декември (297,690) (233,412) во 000 МКД Трошок за исправка на вредност за кредити и пласмани на комитенти Конкретна исправка на вредност (56,351) (116,378) Трошок за индивидуално неанзчајни оштетени кредити (72,041) (82,495) Трошок за заеднички проценети кредити (169,298) (34,539) Вкупно (297,690) (233,412)

65 фин а нсиск и и звешта и 65 во 000 МКД Признат трошок Отпишани Состојба на 31 декември 2011 во биланс на успех кредити Бизнис кредити 165, ,105 (39,859) 248,355 Земјоделски кредити 21,072 19,340 (4,846) 35,566 Кредити за реновирање 40,380 (34,233) (393) 5,754 Потрошувачки кредити 675 1,128 (172) 1,632 Останати кредити 6,176 3,502 (3,294) 6,383 Вкупно 233, ,842 (48,564) 297,690 во 000 МКД Признат трошок Отпишани Состојба на 31 декември 2010 во биланс на успех кредити Бизнис кредити 140,534 54,428 (29,851) 165,111 Земјоделски кредити 16,254 6,030 (1,213) 21,071 Кредити за реновирање 25,769 14,617 (6) 40,380 Потрошувачки кредити 891 (201) (15) 675 Останати кредити 9,074 (741) (2,158) 6,175 Вкупно 192,522 74,133 (33,243) 233,412 38) Нематеријални средства Одвивањето на нематеријалните средства е прикажано во следните табели: во 000 МКД Софтвер Нето книговодствена вредност на 1 јан. 55,213 56,798 Вкупно трошоци за набавка на 1 јан. 108,569 96,774 Трансфери (254) (34) Додатоци 16,987 11,829 Вкупно трошоци за купување на 31 декември 125, ,569 Акумулирана амортизација на 1 јануари (53,356) (39,976) Амортизација (14,913) (13,380) Акумулирана амортизација на 31 декември (68,269) (53,356) Нето книговодствена вредност на 31 дек. 57,033 55,213 во 000 МКД Други нематеријални средства Нето книговодствена вредност на 1 јан. 11,464 16,931 Вкупно трошоци за набавка на 1 ја. 42,286 41,171 Трансфери Додатоци 3,895 1,081 Вкупно трошоци за купување на 31 декември 46,435 42,286 Акумулирана амортизација на 1 јануари (30,822) (24,240) Амортизација (5,553) (6,582) Акумулирана амортизација на 31 декември (36,375) (30,822) Нето книговодствена вредност на 31 дек.10,060 11,464 39) Имот, постројки и опрема Движењето на имотот, постројките и опремата беше како што следи: во 000 МКД Земјиште Подобрување Средства Мебел и ИТ и друга Вкупно Состојба на 31 декември 2011 и згради имот под наем во изградба опрема опрема Нето книговодствена вредност на 1 јануари ,001 29,934-16, , ,805 Вкупно трошоци за набавка на 1 јануари ,161 54,724-39, , ,930 Трансфери Додатоци 2,797 18,893-9,772 24,617 56,079 Продажби - (1,515) - (3,028) (4,427) (8,970) Вкупно трошоци за набавка на ,958 72,102-46, , ,039 Акумулирана амортизација на 1 јануари 2011 (8,160) (24,790) - (23,262) (265,913) (322,125) Амортизација (3,748) (7,002) - (2,702) (48,517) (61,969) Акумулирана амортизација на (11,908) (31,792) - (25,964) (314,430) (384,094) Нето книговодствена вредност на ,050 40,310-20, , ,945

66 66 годишен извешта ј 2011 во 000 МКД Земјиште Подобрување Средства Мебел и ИТ и друга Вкупно Состојба на 31 декември 2010 и згради имот под наем во изградба опрема опрема Нето книговодствена вредност на 1 јануари ,843 43,992 18,831 17, , ,429 Вкупно трошоци за набавка на 1 јануари ,983 62,253 18,831 37, , ,905 Трансфери 35,743 (7,368) (38,198) - 9,823 - Додатоци 435 5,712 19,367 3,485 26,999 55,998 Продажби - (5,873) - (1,628) (1,472) (8,973) Вкупно трошоци за набавка на ,161 54,724-39, , ,930 Акумулирана амортизација на (5,140) (18,262) - (20,822) (207,252) (251,476) Амортизација (3,020) (6,528) - (2,440) (58,661) (70,649) Акумулирана амортизација на (8,160) (24,790) - (23,262) (265,913) (322,125) Нето книговодствена вредност на ,001 29,934-16, , ,805 40) Наем Обврски за оперативен наем во 000 МКД Обврски за оперативен наем - не подоцна од една година 54,860 56,544 - подоцна од една година и не подоцна од пет години 176, ,887 - подоцна од пет години 86,046 93,500 Вкупно 316, ,931 Обврските за оперативен наем произлегуваат од договори за наем на сопственост што не се поништуваат; износите во горната табела се пресметуваат врз основа на тековните договори за наем. Вкупниот износ на трошоците признаени во врска со ваквите наеми во 2011 година изнесува 69,679 илјади МКД (2010: 73,607 илјади МКД). 41) Средства/обврски од тековен и одложен данок Одложениот данок на доход бил признаен на времените разлики помеѓу даночната основица на ревалоризацијата на финансиските средства расположиви за продажба и резервациите за останати бенефиции по престанок на вработување и нивната сметководствена вредност. Одложениот данок на доход бил определен со користење на даночната стапка што била важечка на датумот на нивното признавање. Измените во македонската даночна легислатива во текот на 2010 и 2011 година резултирале со сторнирање на сите средства и обврски за одложен данок на 31 декември 2011, како што е објаснето во забелешка (15). Табелата подолу ги прикажува измените во одложениот данок и основните бизнис трансакции: во 000 МКД Одложени даноци На 1 јануари 12 (11,046) Х од В расположиви за продажба: - повторно мерење на објект. вредност 338 (615) Измени во билансот на успех (350) 11,673 Вкупно - 12 Двете табели подолу даваат информации за основните бизнис трансакции за средствата и обврските од одложениот данок на доход: во 000 МКД Средства/обврски од одложен данок Капитална резерва располож. за продажба - (338) Други времени разлики Вкупно - 12 Двете следни табели ги прикажуваат бизнис активностите со коишто се поврзани добивката и загубата од одложениот данок: во 000 МКД Трошоци за одложен данок Останати времени разлики (350) Вкупно (350) во 000 МКД Приход од одложен данок Резервации 7,222 Други времени разлики 4,451 Вкупно 11,673 Преминот на даноците помеѓу финансиските извештаи според МСФИ и локалните финансиски извештаи е прикажан во следната табела: во 000 МКД Добивка/(загуба) пред оданочување 62,496 68,117 - трошоци што не се оданочуваат 1,668 2,095 Трошок од данок на доход за годината според МСФИ 1,668 2,095 Измени во средствата од одложен данок (350) 338 Измени во обврските од одложен данок - 11,335 Тековни даноци (350) 11,673 во 000 МКД Даночни средства Средства од тековен данок Средства од одложен данок Вкупно во 000 МКД Даночни обврски Обврски од одложен данок Вкупно - 338

67 фин а нсиск и и звешта и 67 42) Останати средства Останати средства се следните: во 000 МКД Останати финансиски средства Побарувања од комитенти 50,628 37,562 Побарувања од осигурителни полиси Побарувања од царина и даноци 2 2 Други инвентарни ставки 4,194 5,866 Друго 2,308 1,672 Вкупно 57,303 45,232 Тековни 57,303 45,232 Нетековни - - во 000 МКД Останати нефинансиски средства Предвремени плаќања 3,879 6,711 Запленет имот 112,997 77,278 Друго 80 - Вкупно 116,956 83,989 Тековни 116,956 83,989 Нетековни - - Запленетиот имот како што е прикажан погоре се признава по пониска од претходната сметководствена вредност во отпишаниот кредит и објективната вредност намалена за трошокот за продажба. Трошоците за исправка на вредност изнесувале 4,099 илјади МКД (2010: 20,487 илјади МКД) и сторнирања од исправка на вредност на запленета сопственост изнесувале 7,936 илјади МКД (2010: 0,00 илјади МКД). 43) Депозити на банки Обврските кон банки се состојат главно од краткорочни кредити добиени на меѓубанкарскиот пазар. во 000 МКД Обврски кон банки во земји што не се членки на ОЕЦД 4,141 3,292 Вкупно 4,141 3,292 Тековни 1, Нетековни 2,828 2,926 44) Депозити на клиенти Обврските кон клиенти се состојат од депозити што достасуваат на барање, штедни депозити и орочени депозити. Следната табела прикажува анализа по клиентски групи: во 000 МКД Тековни сметки 2,482,931 1,957,233 -физички лица 1,219, ,340 -правни лица 1,263, ,893 Штедни сметки 778, ,737 - физички лица 778, ,737 Сметки за орочени депозити 5,658,739 5,910,189 -физички лица 4,857,877 4,836,567 -правни лица 800,862 1,073,622 Останати обврски кон клиенти 43,352 24,659 Вкупно 8,963,260 8,621,818 Тековни 7,163,752 7,150,008 Нетековни 1,799,508 1,471,810 Категоријата правни лица опфаќа и обврски кон невладини организации (НВО) и институции од јавниот сектор. Орочените депозити имаат фиксна каматна стапка; сите други депозити имаат променливи каматни стапки. 45) Обврски по кредити Обврските по кредити се значаен извор на финансирање на банката. Под оваа ставка се пријавуваат среднорочни до долгорочни кредити од меѓународни финансиски институции. Следната табела дава детална анализа за оваа ставка. во 000 МКД Доспевање Обврски по кредити со фиксни каматни стапки до 1 година 9, ,157 до 2 години 923 9,069 до 3 години 116,265 12,325 до 4 години 169,835 17,023 повеќе од 4 години 1,044, ,447 Вкупно обврски со фиксни каматни стапки 1,341, ,021 Обврски по кредити со променливи каматни стапки до 1 година 4, ,318 до 2 години 224,992 до 3 години до 4 години 306, ,274 повеќе од 4 години 837, ,351 Вкупно обврски со променливи каматни стапки 1,148,381 1,390,935 Вкупно 2,489,554 1,876,956 Тековни 13, ,475 Нетековни 2,475,733 1,523,481

68 68 годишен извешта ј 2011 Најважните кредитни линии во текот на 2011 година се кредитните линии од KWF во износ од 7,000, ЕУР со фиксна каматна стапка од 3.20% и рок на доспевање од 7 години, кредитна линија од ЦЕБ во износ од 7,000 илјади ЕУР со променлива каматна стапка од 3м. ЕУРИБОР плус 0.87 % стапка на маргина и рок на доспевање од 7 години и втора кредитна линија од ЦЕБ во износ од 5,000 илјади ЕУР со променлива каматна стапка од 3м. ЕУРИБОР плус 0.31% стапка на маргина и рок на доспевање од 7 години, кредитната линија од ПроКредит Холдинг во износ од 10,000 илјади ЕУР со фиксна каматна стапка од ЕУРИБОР за односниот период +3,50% премија за ризик од земја и и рок на доспевање од 2 години; кредитна линија од МБПР во износ од 4,500 илјади ЕУР со променлива каматна стапка од 3м. ЕУРИБОР плус 1% стапка на маргина и рок на доспевање од 4 години, и друга кредитна линија од МБПР финансирана преку ЕИБ во износ од 12,084 илјади ЕУР со фиксна каматна стапка од 1%. 46) Останати обврски во 000 МКД Одложен приход 1,325 - Обврски за стоки и услуги 6,800 3,607 Даночни обврски што не носат приход 2,240 8,142 Останати 8,537 12,578 Вкупно 18,902 24,327 Тековни 18,737 22,828 Нетековни 165 1,499 Останати нефинансиски обврски во 000 МКД Одложен приход 1,325 - Даночни обврски што не носат приход 2,240 8,142 Вкупно 3,565 8,142 Тековни 3,400 8,142 Нетековни Останати опфаќа, меѓу другото, испораки и услуги што сеуште не се фактурирани. 47) Резервации Освен резервациите за после престанок на вработување (види ги појаснувањата подолу), анализата на резервациите е како следи: во 000 МКД Резервации за идни загуби од вонбилансни ставки 3,650 4,110 Резервации за идни загуби од трансакции што се во тек 60 - Резервации за неискористен одмор 2,248 - Останати резервации 2,153 - Вкупно 8,111 4,110 Останати финансиски обврски во 000 МКД Обврски за стоки и услуги 6,800 3,607 Останати 8,537 12,578 Вкупно 15,337 16,185 Тековни 15,337 14,686 Нетековни - 1,499 Тековни 5,958 4,110 Нетековни 2,153 - За резервациите за неискористен годишен одмор и за вонбилансни ставки одливот на економски добивки се очекува во текот на следните шест месеци. Резервациите за идни загуби од трансакции што се во тек опфаќаат резервации за правни случаи против банката. Одливот на економски добивки во поглед на погоре прикажаната резервација се случил во февруари 2012 година. Согласно нашиот Закон за работни односи, банката има обврска да врши плаќања на вработените за пензионирање во износ од две просечни плати во Република Македонија. во 000 МКД Состојба на 1 јануари 4,596 3,504 Додатоци - 1,092 Ослободено (2,445) - Состојба на 31 декември 2,151 4,596 Тековни 1, Нетековни 1,031 4,548 во 000 МКД Додатоци Искорис- Ослободени Фактички Рекласифи- Разлики тени износи износи добивки кации* во девизен и загуби курс Дефинирана обврска за бенефиции за раскинување на договори (4,596) 4,596 за пензии / пензионирање (533) 48 3,526 (595) (4,596) (2,151) Вкупно (4,596) (533) 48 3,526 (595) (2,151) * Износ рекласифициран во ставката Обврска за прекинато работење чувана за продажба

69 фин а нсиск и и звешта и 69 во 000 МКД AДодатоци Искорис- Ослободени Фактички Рекласифи- Разлики тени износи износи добивки кации* во девизен и загуби курс Дефинирана обврска за бенефиции за раскинување на договори (3,504) (1,092) (4,596) за пензии / пензионирање Вкупно (3,504) (1,092) (4,596) Сметката за трошоци во билансот на успех за резервации за после престанок на вработување ги опфаќа следните одделни ставки: во 000 МКД Трошок за тековна услуга 533 1,092 Трошок за поранешна услуга (3,526) - Вкупно (2,993) 1,092 48) Субординиран долг Субординираниот долг може да се разложи на следниот начин: во 000 МКД Доспевање Добиен од SNS Institutional, s-hertogenbosch, Холандија , ,023 ПроКредит Холдинг , ,717 ПроКредит Холдинг , ,968 ПроКредит Холдинг ,507 32,507 Вкупно 599, ,215 Тековни 59,146 31,829 Нетековни 540, ,386 Субординираниот долг од ПроКредит Холдинг се состои од три кредити во вкупен износ од 5,500,000 ЕУР; еден во износ од 2,500,000 ЕУР со каматна стапка од 9.74% и рок на доспевање од десет години; еден во износ од 2,500,000 ЕУР со каматна стапка од 8.45% и рок на доспевање од петнаесет години и еден во износ од 500,000 ЕУР со каматна стапка од 11.62% и рок на доспевање од десет години. Субординираниот долг од СНС Институционалниот фонд за микрофинансирање II е во износ од 4,000,000 ЕУР со каматна стапка од 10.47% и рок на доспевање од осум години. 49) Хибриден капитал Хибридниот кредит од ПроКредит Холдинг во износ од 3,000,000 ЕУР беше зајмен со каматна стапка од 7.91% и рок на доспевање од пет години. Тековното салдо на 31 декември 2011 е во вкупен износ од 3,172, ЕУР. во 000 МКД Добиен од ПроКредит Холдинг 195, ,764 Вкупно 195, ,764 Тековни 20,766 20,727 Нетековни 174, ,037

70 70 годишен извешта ј ) Акционерски капитал На 31 декември 2011 (споредено со 2010), акционерската структура беше следната: во МКД Shareholder Големина Број на Износ Големина Број на Износ на удел во % акции на удел во % акции ПроКредит Холдинг АГ франкфурт на Мајна, Германија 87.50% 1,750, , % 1,750, ,998 Европска банка за обнова и развој 12.50% 250,000 76, % 250,000 76,714 Вкупен гласачки капитал 100.0% 2,000, , % 2,000, ,712 Акционерскиот капитал на банката се состои од 2 милиони обични акции. Сите акции се со номинална вредност од 5 ЕУР. Ѓ. Управување со ризик Функцијата на управување со ризик во рамките на банката се врши во поглед на финансиските ризици, оперативните ризици и правните ризици. Финансискиот ризик опфаќа пазарен ризик (вклучувајќи и валутен ризик, каматен ризик и ризик од промена на цени), кредитен ризик и ликвидносен ризик. Примарните цели на функцијата на управување со финансиски ризик се да се воспостават ризични лимити, а потоа да се осигура дека изложеноста на ризици ќе остане во рамките на овие лимити. Функциите на управување со оперативниот и со правниот ризик се наменети да обезбедат правилно финкционирање на интерните политики и процедури, за да се сведе на минимум оперативниот и правниот ризик. 51) Управување со севкупниот ризичен профил на банката управување со капиталот 1. Управување со капиталот цели Се на се, ниту ПроКредит Банка Македонија, ниту ПроКредит Групацијата како целина, немаат прво да земат повеќе ризик одошто можат да носат. Ова правило е ставено во функција со користење на различни индикатори за коишто се воспоставени коефициенти на таргети и лимити. Индикатирите за ПроКредит Банка Македонија и Групацијата како целина опфаќаат, покрај локалните регулаторни стандарди, и пресметување на адекватност на капиталот по Базел II, основен (Tier 1) коефициент на задолженост и модел на капацитет за носење ризик. Управувањето со капиталот на банката ги има следните цели: Осигурување дека банката е опремена со доволно волумен и квалитет на капитал во секое време за да се справи со (потенцијалните) загуби што произлегуваат од различни ризици, дури и во екстремни околности. Целосна усогласеност со екстерните барања за капитал зацртани од регулаторот. Исполнување на барањата за интерно дефинирана минимална адекватност на капиталот. Овозможување на банката да ги имплементира своите планови за континуиран раст, притоа следејќи ја нејзината деловна стратегија. 2. Управување со капиталот процеси и процедури Управувањето со капиталот на ПроКредит Банка Македонија и Групацијата како целина се врши според Политиката на Групацијата за управување со капиталот и Политиката на Групацијата за капацитет за носење ризик. Регулаторниот и Базел II коефициентот за капиталот, основниот коефициент на задолженост и капацитетот за носење ризик се мониторираат на месечна основа од страна на Одборот за управување со ризик на банката (Под-комитет Одбор за управување со средства и обврски - ALCO) и Одборот на ПроКредит Групацијата за управување со ризик. 3. Управување со капиталот усогласеност со екстерните и интерните барања за капиталот Екстерните барања за минимум капитал ги наметнуваат и мониторираат локалните власти за банкарска супервизија. Адекватноста на капиталот се пресметува и се соопшува на ниво на банката до Одборот за управување со ризик (Под-комитет Одбор за управување со средства и обврски - ALCO) на месечна основа. Овие извештаи опфаќаат редовни предвидувања со цел да се обезбеди не само тековна, туку и идна усогласеност. Во текот на периодот на известувањето, во секое време, беа почитувани сите регулаторни барања за капиталот. Адекватаноста на капиталот се мониторира дополнитено, со користење на метода на пресметување на адекватноста на капиталот што е униформна на ниво на Групацијата, во согласност со смерниците на Комитетот од Базел (Базел II). Следната табела ги прикажува коефициентите на адекватност на капиталот на банката: Пресметки засновани на Базел II Ризично пондерирани средства 9.1% 9.3% Основен + Дополнителен капитал / Ризично пондерирани средства 16.1% 16.7% во 000 МКД Капитал од обични акции 613, ,712 Капитал + законски резерви 59,727 49,005 Задржана добивка 361, ,690 Намалено за останати немат. с-ва (67,093) (66,677) Основен капитал 968, ,730 Субординиран долг 484, ,866 Хибриден капитал 184, ,515 Заедничка исправка на вредност 72,042 82,495 Дополнителен капитал 740, ,876 Вкупен (регулаторен) Базел II капитал 1,708,963 1,604,606 * намалено за (предложената) дистрибуирана дивиденда во 000 МКД Билансни РПС* 8,387,171 7,440,602 Вонбилансни РПС 653, ,001 РПС од отворена валутна позиција 54, ,760 РПС од оперативен ризик 1,534,279 1,486,881 Вкупно РПС 10,629,302 9,584,244 *РПС - ризично пондерирани средства Банката користи комбинација на обичен акционерски капитал и субординиран долг (вклучувајќи и Хибриден капитален инструмент во Дополнителен капитал), главно издаден од ПроКредит Холдинг АГ за управување со капиталот. Во поглед на задолженоста на банката, се применува понизок лимит за коефициентот на основниот капитал и прилагодени вонбилансни изложености, според кои коефициентот на задолженост на банката на основниот капитал не треба да падне под 5%. На крајот на 2011 година тој изнесуваше 6.8.

71 фин а нсиск и и звешта и 71 Капацитет за носење ризик Дополнително на регулаторните коефициенти за капитал, банката ја проценува својата адекватност на капиталот со користење на концептот на капацитет за носење ризик, за да го рефлектира конкретниот ризичен профил на банката, т.е. со споредување на потенцијалните загуби што настануваат од нејзиното работење со капацитетот на банката да носи вакви загуби. Капацитетот за носење ризик на банката се дефинира како капиталот на банката (нето од нематеријални средства) плус субрдиниран долг, којшто изнесувал 29.3 милиони ЕУР на крајот на декември 2011 година (2010: 28.3 милиони ЕУР). Ресурсите расположиви за покривање на ризик беа определени на 60% од потенцијалот за носење ризик, т.е милиони ЕУР (60% од 29.3 милиони). За пресметување на потенцијалните загуби во различните ризични категории, беа користени следните концепти: Кредитен ризик (клиенти): Историските коефициенти на загуба и нивната статистичка дистрибуција се пресметуваат врз основа на редовно ажурирана миграциска анализа на кредитното портфолио. Историските коефициенти на загуба во различни категории на кредити во доцнење (на ниво на сигурност од 99%) се применуваат за тековното кредитно портфолио за да се пресметаат потенцијалните кредитни загуби. Ризик од договорна страна: Пресметувањето на потенцијалните загуби што се должат на ризик од договорна страна се заснова на веројатноста за неисполнување на обврските по плаќањето што произлегува од односниот меѓународен рејтинг на договорната страна или односната земја во којашто таа функционира (по прилагодување). Пазарен ризик: Додека историските валутни флуктуации статистички се анализираат и највисоките варијанси (на ниво на сигурност од 99%) се применуваат на тековните валутни позиции, ризикот од каматна стапка се пресметува со утврдување на влијанието на економската вредност на стандардните шокови на каматната стапка за ЕУР/УСД (2 процентни поени, Базел шокови на каматна стапка)и повисоки (историски) нивоа на шокови во локална валута. Оперативен ризик: Пристапот на Базел II Стандардот се користи за пресметување на односната вредност. Другите ризици се оценуваат како недоволно релевантни за банката или како релевантни, но немерливи, на пр. ликвидносен ризик. Табелата подолу ја покажува дистрибуцијата на Ресурсите расположиви за покривање на ризик (RAtCR) помеѓу различните ризични категории онака како што е утврдено од страна на Одборот за управување со ризик и нивото на користење на крајот на декември 2011 година. Ризик фактор Детали Лимит Лимит Фактички Користен лимит за ризикот (во %) (во 000 МКД) (во 000 МКД) (во % од лимитот) Кредитен ризик (Клиенти) 25.0% 450, , % Ризик од договорна страна Комерцијални банки 1.0% 18,006 1, % Централни банки 9.0% 162,051 31, % Пазарен ризик Ризик од каматна стапка 10.0% 180,057 72, % Валутен ризик 2.5% 45,014 1, % Оперативен ризик 12.5% 225, , % Ресурси расположиви за покривање на ризик 60.0% 1,080, , % Како што наведува горната табела, банката покажала скромно ниво на користење на нејзините Ресурси расположиви за покривање на ризик (RAtCR) на 31 декември 2011 година. Како резултат на отклонувањето во квалитетот на кредитното портфолио што се почувствувало во текот на 2011 година, нивото на користење од гледна точка на кредитен ризик незначително се зголемило споредено со 2010 година. Лимитите на користење кај ризикот од договорна страна и пазарниот ризик се ниски, рефлектирајќи го конзервативниот пристап на управување со ризик според којшто се водат операциите со средства и ликвидност. Економскиот капитал потребен да го покрие оперативниот ризик се пресметува согласно Базел II стандардниот принцип па, според тоа, не го рефлектира индивидуалниот ризичен профил на банката во оваа област. Податоците собрани во текот на 2011 година во Базата на податоци за ризични настани (Risk Event Database - RED), којашто опфаќа податоци за ризични настани на ниво на банката и на ниво на Групацијата, наведува значително пониско ниво на оперативен ризик. Сите ризици заедно, квантификувани по методите воспоставени во политиките на Групацијата, се значително под 60% од вкупниот капацитет за носење ризик според дефинираното. 52) Управување со индивидуални ризици Во 2011 година управувањето и известувањето за индивидуални ризици на ниво на Групацијата па, според тоа, и во ПроКредит Банка Македонија, дополнително се подобрени и преработени, со цел дополнително да се подобри управувањето со ризик на банката во согласност со Германските MaRisk регулативи и барањата на Базел II. Особено, беа воведени дополнителни процеси за управување со кредитен ризик ризик од договорна страна ликвидносен ризик оперативен ризик и активности за спречување перење на пари. Ризик од каматна стапка Управување со капиталот и Капацитет за носење ризик. Банката става посебен нагласок на општото разбирање на факторите што го движат ризикот, како и на континуирани анализи и дискусии на ниво на компанијата за можното одвивање на настаните/сценаријата и нивното потенцијално негативно влијание. Целите на управувањето со ризик влучуваат и водење сметка дека сите материјални ризици навремено се признаваат, комплетно се разбираат и соодветно се опишуваат. Ова вклучува, на пример, водење сметка да не се нудат ниедни производи или услуги доколку тие детално не се разберат од сите страни и само ако со нив може да се управува. ПроКредит Групацијата користи униформни лимити за индивидуални ризици во рамките на коишто индивидуалните банки ги позиционираат своите сопствени ризични стратегии. Отклонувања кај лимитите се дозволуваат исклучиво за построги лимити (на пр. во случаи каде ваквите лимити ги предвидува локалниот закон), или ако се одобрени од Одборот за управување со ризик на Групацијата. 53) Кредитен ризик Кредитниот ризик се дефинира како опасност дека страната во една кредитна трансакција нема да може, или само делумно ќе може, да ги исполни своите договорни обврски кон банката. Кредитниот ризик произлегува од клиентските кредитни изложености (класичен кредитен ризик), кредитната изложеност од меѓубанкарски пласмани и ризик од емитент. Тој понатака се дели на кредитен ризик на доцнење со плаќањето и ризик на кредитно портфолио, со цел да се спроведе фокусирано управување со ризик. Кредитниот ризик е единствениот најголем ризик со којшто се соочува банката. Максималната изложеност на сите финансиски средства на кредитен ризик се анализира по нивната сметководствена вредност онака како што е прикажана во билансот на состојба.

72 72 годишен извешта ј 2011 Мерење на кредитниот ризик (а) Кредити и пласмани При проценката на кредитниот ризик кај кредити и пласмани на клиенти и на банки на ниво на договорна страна, Банката рефлектира три компоненти: (i) веројатност од доцнење со плаќањето од страна на клиентот или од договорна страна во врска со нивните договорни обврски; (ii) тековна изложеност кон договорна страна и нејзиниот најверојатен иден развој, од којшто Банката може да ја одреди изложеноста во доцнење ; и (iii) очекуваната стапка на наплата на обврските по задоцнето плаќање ( загуба во услови на доцнење на плаќањето ). Овие проценки на кредитниот ризик, коишто ја одразуваат очекуваната загуба ( модел на очекувана загуба ) и кои се пропишани од Базелскиот Комитет за банкарски регулативи и супервизиски практики (Базелски Комитет), се инкорпорирани во секојдневното оперативно менаџирање на Банката. Оперативните проценки можат да бидат спротивставени на резервациите за загуби пропишани во МСС 39, кои се базирани на загуби што настанале на датумот на билансот на состојба ( модел на претрпени загуби ), а не на очекуваните загуби (Забелешка 3.1.3). Банката ја оценува веројатноста за доцнење во плаќањето од индивидуален клиент или договорна страна со користење на интерни алатки како што се миграциските анализи. Миграциската анализа претставува историски развој на кредитното портфолио. Доколку претпоставиме дека историскиот равој е репрезентативен и за идните движења, можеме да креираме миграциска матрица што ќе ги прикаже веројатностите за кој било кредит што се движи од една категорија на кредити во друга во дефинирана временска рамка. Интерните алатки редовно се ревидираат и ажурираат на годишна основа. (i) Изложеноста во доцнење се базира на износите што Банката очекува дека ќе ги побарува во моментот на доцнењето. На пример, за кредит тоа е номиналната вредност. За потенцијална обврска, Банката го вклучува кој било износ што веќе е повлечен, плус дополнителниот износ што може да се повлече до моментот на доцнење, доколку дојде до тоа. (ii) Загубите што настануваат од можноста за доцнење или големината на загубата ги претставуваат очекувањата на Банката за степенот на загубата од некое побарување, доколку дојде до доцнење во плаќањето. Се изразува како процентуална загуба по единица изложеност. (б) Должнички хартии од вредност и други записи За должнички хартии од вредност и други записи Секторот за управување со ризици, за управување со ризикот од кредитна изложеност, користи рангирање во зависност од емитентот: Народна банка на Република Македонија и Република Македонија. На вложувањата во овие хартии од вредност и записи се гледа како на начин да се добие подобро утврдување т.е. мапирање на квалитетот на кредитите и истовремено да се одржат ликвидни средства расположиви за задоволување на барањата за финансирање. Максималната изложеност на кредитен ризик е претставена преку сметководствената вредност на секое финансиско средство во билансот на состојба и истата е ограничена и мониторирана од страна на Одборот за управување со средства и обврски. Контрола на лимитите за ризици и политики за намалување на ризик Банката ја управува, ограничува и контролира концентрацијата на кредитен ризик секаде каде што ќе ја идентификува подетално, по индивидуални договорни страни и по групи. Исто така, редовно се ревидира концентрацијата на кредитен ризик на Банката по стопански дејности, кредитни сегменти и земји. Банката ги структуира нивоата на кредитен ризик што го превзема со поставување лимити на висината на прифатениот ризик кон поединечен заемопримател или група на заемоприматели. Таквите ризици се следат на месечна основа. Лимитите за нивото на кредитен ризик се одобруваат од Управниот одбор или од Надзорниот одбор, зависно од големината на изложеноста. Изложеноста на кредитен ризик се управува и преку редовна анализа на способноста замопримателите и потенцијалните замоприматели да ги исполнат нивните обврски за отплаќање на каматата и главницата, како и преку промена на кредитните лимити онаму кадешто е соодветно. Подолу се изнесени некои други мерки за конкретна контрола и намалување на кредитниот ризик. (а) Обезбедување Банката користи низа политики и процедури за намалување на кредитниот ризик. Обезбедувањето на кредитните изложености има улога на значаен фактор за намалување на ризикот и го зајакнува стимулирањето на заемопримателите за исплаќање на нивните финансиски обврски. Колатералот се дефинира како средства ставени под залог од страна на заемопримателот заради обезбедување на некоја кредитна изложеност. Банката ја има имплементирано Политиката за проценка на обезбедувањето, во која се дефинирани смерниците за прифатливост на одреден тип на колатерал. Општо земено, Банката ги прифаќа сите типови на колатерал одобрени со закон. Кредититните изложености на претпријатија и на физички лица вообичаено се покриени со обезбедување (недвижнини, движен имот или меници). Барањето за покриеност со колатерал зависи од рочноста на кредитната изложеност, квалитетот на документацијата, како и кредитната историја. Покрај тоа, со цел кредитната загуба да се сведе на минимум, Банката ќе побара дополнително обезбедување од договорната страна веднаш штом ќе се забележат индикатори за оштетеност кај релевантните индивидуални кредити и пласмани. Должничките хартии од вредност, благајничките и останатите прифатливи записи главно се необезбедени. (б) Потенцијални обврски поврзани со кредити Основната цел на овие инструменти е да се обезбеди сигурност дека средствата ќе му бидат на располагање на клиентот кога ќе бидат побарани. Гаранциите и акредитивите за стендбај кредит носат ист кредитен ризик како и кредитите и се обезбедени со ист колатерал како и кредитите. во 000 МКД Парични с-ва и парични еквиваленти 2,151,715 2,189,464 Пласмани во, и кредити на др. банки 709, ,518 Фин. с-ва расположиви за продажба 56,548 58,262 Хартии од вредност со фиксна каматна стапка (банкарски и корпоративни обврзници) 56,548 58,262 Кредити и пласмани на клиенти 9,845,961 8,954,088 Кредити и пласмани на клиенти 10,143,651 9,187,500 Надоместок за исправка на вредност (297,690) (233,412) Финансиски инвестиции - 6,121 Останати средства 174, ,221 Максимална изложеност на кредитен ризик вонбилансно во 000 МКД Гаранции 744, ,339 Акредитиви 41,658 12,066 Финансиски обврски за давање кредит (кредитна обврска) 648, , Ризик од доцнење во плаќањето по кредит од клиентски кредитни изложености Ризикот од доцнење во плаќањето по кредит од клиентски кредитни изложености се дефинира како ризик од загуби што се должат на потенцијално неисполнување на договорните обврски за плаќање поврзани со кредитна изложеност на клиентите. Управувањето со ризикот од доцнење во плаќањето по кредитот од клиентски кредитни изложености се заснова на целосно имплементирање на принципите за кредитирање на банката: интензивна анализа на капацитетот за долг на клиентите на банката внимателно документирање на проценките на кредитниот ризик, водејќи сметка извршената анализа да можат да ја разберат информирани трети страни

73 фин а нсиск и и звешта и 73 строго избегнување на презадолженост на клиентите на банката градење на лична и долгорочна соработка со клиентите и одржување на редовни контакти стриктно мониторирање на отплаќањето на кредитот практикување на цврсто управување со кредитите во доцнење спроведување на стриктна наплата на колатералот во случај на доцнење со плаќање инвестирање во добро обучен и високо мотивиран кадар имплементирање на внимателно дизајнирани и добро документирани процеси строга примена на принципот на четири очи Диференцијацијата помеѓу индивидуално значајни и незначајни кредитни изложености води кон различни процеси во кредитирањето за различни видови на кредитни изложености процеси што биле демонстрирани во минатото за да обезбедат ефикасно управување со ризикот од доцнење во плаќањето по кредитот. Процесите се разликуваат главно од гледна точка на сегрегација на обврските, којашто е целосно имплементирана за индивидуално значајни кредитни изложености кои се ризично релевантни; информацијата добиена од клиентите, што се движи од ревидирани финансиски извештаи до самоизјави; клучниот критериум за одлуки за кредитна изложеност базирани на финансиската ситуација на клиентот; особено за индивидуално незначајни кредитни изложености, ликвидните средства и кредитоспособноста на клиентот; и барањата за колатерал. Како општо правило, колку што е понизок износот на кредитната изложеност, толку е подетална документацијата што ја обезбедува клиентот, колку што е покус рокот на кредитната изложеност, толку е подолга клиентската историја кај банката и колку што е повисок обртот на клиентот во банката, толку ќе бидат пониски барањата за колатерал. Разложување на кредитното портфолио по денови во доцнење Процесот на донесување одлуки обезбедува сите кредитни одлуки за секој кредит да се донесуваат од страна на кредитен одбор. Како општо правило, банката смета дека е мошне значајно да води сметка нејзиниот кредитен бизнис да се води врз основа на организациски смерници што обезбедуваат соодветни правила коишто ја регулираат организационата структура и оперативните процедури; описи на работни позиции коишто ги дефинираат односните обврски; јасно алоцирање на одлучувачката власт; и јасно дефинирање на одговорностите. Кредитните изложености во доцнење се дефинираат како кредитни изложености за коишто плаќањата за договорната камата и/или главница се задоцнети. Релативно високиот квалитет на кредитното портфолио го рефлектира применувањето на горните принципи за кредитирање и резултатите од применувањето на индикатори за рано предупредување, како и соодветен мониторинг, особено на индивидуално значајните кредитни изложеноси. Ова е круцијален елемент на стратегијата на банката за управување со кредити во доцнење во услови на сегашната економска криза којашто погодува голем број нејзини клиенти. Штом ќе се јават кредити во доцнење, банката строго го следи неотплаќањето на кредитните изложености, и со тоа обично го идентификува секој потенцијал за доцнење на една кредитна изложеност. Се применуваат строги правила во поглед на кредитните изложености за коишто, од гледна точка на банката, не постојат реални изгледи дека кредитната изложеност ќе се отплати и кадешто, вообичаено, реализацијата на обезбедувањето е или завршена или резултатот од процесот на реализација е несгиурен. Ативностите на банката за отплаќање и наплата главно ги вршат специјализирани вработени, обично или со искуство во кредитирањето или во правото. Освен тоа, во процесот на наплата се ангажираат и специјализирани компании и надворешни правници. Ефикасноста на ваквото строго управување со кредитен ризик се рефлектира во релативно ниската стапка на кредити во доцнење прикажана од кредитното портфолио. во 000 МКД 0 1 до до до до 180 > 180 Други Вкупно Состојба на денови денови денови денови денови денови знаци на оштетеност Кредити за клиенти Бизнис 7,754, ,497 50,765 11,517 11, ,710-8,590,936 Земјоделски 832,553 26,723 3,854 1,364 2,667 24, ,981 За реновирање 432,893 21, ,061 2, ,949 Финансиски закуп Потрошувачки 85,955 1, ,083 Останати 106,292 3, , ,702 9,212, ,533 55,785 14,307 16, ,526-10,143,651 во 000 МКД 0 1 до до до до 180 > 180 Други Вкупно Состојба на денови денови денови денови денови денови знаци на оштетеност Кредити за клиенти Бизнис 6,803, ,042 22,623 14,950 23, ,590-7,266,157 Земјоделски 730,289 20,444 3,742 1,557 3,284 13, ,765 За реновирање 880,017 48,886 4,755 2,990 7,955 32, ,428 Финансиски закуп Потрошувачки 32, ,171 Останати 125,779 3, , ,979 8,572, ,508 32,204 19,840 35, ,168-9,187,500 Квалитетот на кредитното портфолио се мониторира на континуирана основа. Мерката за квалитет на кредитното портфолио е случаи во доцнење (PAR), што банката ја дефинира како сите тековни кредитни изложености со едно или повеќе плаќања на камата и/или главница во доцнење повеќе од 30 дена. Оваа мерка била избрана бидејќи поголемиот дел од сите кредитни изложености имаат фиксни рати со месечни плаќања на главницата и каматата. Исклучоци се сезонските земјоделски кредити и инвестициските кредити, кои обично имаат нерегуларен амортизационен план. Не е одбиен ниеден колатерал и не се применети ниедни други мерки за редуцирање на изложеноста при утврдувањето на случаите во доцнење. Освен тоа, квалитетот на кредитните операции е обезбеден од страна на одделот за кредитна контрола, којшто е одговорен за следење на кредитните операции на банката и за усогласеност со нејзините процедури. Одделот, составен од искусен кадар за кредитирање, се грижи за усогласеност со прописи, во форма и содржина, со политиката и процедурите за кредитирање, преку проверки на терен и системски скрининг.

74 74 годишен извешта ј 2011 во 000 МКД Кредитно Надоместок PAR PAR како % од Нето Нето отписи портфолио за исправка (> 30 days) кредитното отписи како % од Состојба на на вредност порфолио кредитното портф. Вкупно 10,143, , , % 37, % во 000 МКД Кредитно Надоместок PAR PAR како % од Нето Нето отписи портфолио за исправка (> 30 days) кредитното отписи како % од Состојба на на вредност порфолио кредитното портф. Вкупно 9,187, , , % 22, % Примарниот знак за оштетување на една кредитна изложеност е задоцнетото плаќање од повеќе од 30 дена. Не постои праг за кредити во доцнење што е толку мал што може да се занемари. Ова значи дека плаќањето по главница и/или камата од страна на некој клиент што доцни повеќе од 30 дена се третира како доказ за оштетеност. Банките ја третираат кредитната изложеност како оштетена доколку добијат објективен доказ за оштетување дури и ако кредитната изложеност не е во доцнење подолго од 30 дена. Заклучокот дека една кредитна изложеност е оштетена се извлекува врз основа на следниот список на фактори што би можеле да влијаат врз способноста на клиентот да ги исполни своите договорни обврски по плаќањето кон банката: - Неисполнување на договорни плаќања на главницата или каматата повеќе од 30 дена; - Прекршување на ковенанти или услови; - Покренување на стечајна постапка; - Некоја конкретна информација во поглед на бизнисот на клиентот (на пр. рефлектирана преку проблеми кај паричните текови со коишто се соочува клиентот); - Промени во пазарното опкружување на клиентот; - Општата макроекономска ситуација. Дополнително на ова, банката може да претпостави дека гедна рупа на кредитни изложености е оштетена тогаш кога ќе се појават одредени настани што влијаат врз способноста или спремноста на некои од нашите клиенти да ги исполнат своите обврски кон банката. Ваквите настани опфаќаат: Политички немири Позначајна економска криза Природни катастрофи Други надворешни настани. Банката одлучува дали овие настани навистина водат кон влошување на квалитетот на кредитното портфолио, што доведува до неопходност за дополнителна исправка на вредност. Банката одредува исправка на вредност за неуспешни кредити во согласност со распоредувањето на кредитните изложености во три различни категории: Исправка на вредност базирана на портфолиото во оваа категорија банката врши резервации за сите кредитни изложености (индивидуално значајни и индивидуално незначајни) коишто не покажуваат објективни знаци на оштетување. Конкретна паушална исправка на вредност се утврдуваат резервации за неуспеши кредити за индивидуално незначајни кредитни изложености што се оштетени врз основа на бројот на денови во доцнење (доцнење повеќе од 30 дена) и коишто не се разгледуваат како конкретна индивидуална исправка на вредност. Конкретна индивидуална исправка на вредност нивоата на резервации се базираат врз разликата меѓу нето сегашната вредност на една конкретна индивидуална исправка на идните парични текови на една кредитна изложеност и сегашната книговодствена вредност на таа кредитна изложеност. Овој пристап е избран за индивидуално значајни кредитни изложености што се оштетени, како и за индивидуално незначајни кредитни изложености што се оштетени по основ на бројот на денови во доцнење (повеќе од 30 дена во доцнење) Кредити и Исправка на Кредити и Исправка на пласмани (%) вредност (%) пласмани (%) вредност (%) Резервации базирани на портфолио 96.77% 0.74% 96.99% 0.93% Пушални конкретни резервации 1.84% 91.10% 0.37% 72.10% Конкретна индивидуална исправка на вредност 1.39% 40.21% 2.64% 48.36% Надоместок за исправка на вредност за кредити и пласмани % 2.95% % 2.45% Кредитите и пласманите се сумирани на следниот начин: во 000 МКД Состојба во декември 2011 Кредити без доцнење и оштетуваање Кредити со доцнење без исправка Со исправка на вредност Бруто Надоместок за исправка на вредност ( ) ( ) Нето Вкупната исправка на вредност за кредити и пласмани изнесува 297,690,000 МКД (2010: 233,412,000 МКД). (а) Недоспеани кредити и пласмани без исправка на вредност Квалитетот на кредитното портфолио на кредити и пласмани кои се недоспеани и без исправка на вредност се проценува согласно интерниот систем за рангирање усвоен од Банката: во 000 МКД Бизнис кредити 7,754,637 6,803,910 Земјоделски кредити 832, ,289 Кредити за реновирање 432, ,017 Потрошувачки кредити 85,955 32,725 Останати кредити 106, ,779 Вкупно 9,212,330 8,572,720 Во текот на годината што завршува на 31 декември 2010, вкупните кредити и пласмани кон комитенти и други банки се зголемиле за 11.18% (2010: намалување за 9.45%).

75 фин а нсиск и и звешта и 75 (б) Kредити и пласмани во доцнење без исправка на вредност Бруто износот на кредити и аванси дадени на комитенти кои биле во доцнење, но без исправка на вредност е како што следи: во 000 МКД Состојба во декември 2011 Во доцнење Во доцнење Во доцнење Вкупно до 30 дена дена дена Бизнис кредити 591,497 50,765 11, ,779 Земјоделски кредити 26,723 3,854 1,364 31,941 Кредити за реновирање 21, ,870 Потрошувачки кредити 1, ,537 Останати кредити 3, ,498 Вкупно 644,532 55,785 14, ,625 во 000 МКД Состојба во декември 2011 Во доцнење Во доцнење Во доцнење Вкупно до 30 дена дена дена Бизнис кредити 275,042 22,623 14, ,616 Земјоделски кредити 20,444 3,741 1,557 25,742 Кредити за реновирање 48,886 4,755 2,990 56,631 Потрошувачки кредити Останати кредити 3, ,623 Вкупно 348,507 32,203 19, ,551 (в) Кредити и пласмани за кои е направена индивидуална исправка на вредност Кредитите и пласманите на комитенти за кои е направена индивидуална исправка на вредност пред да се земат во предвид паричните текови од чуваното обезбедување изнесуваат: 216,696,000 МКД (2010: 214,229,000 МКД). Подолу е даден пресекот на бруто износот на кредити и пласмани за коишто е направена поединечна исправка на вредност: Со исправка на вредност Бизнис кредити 182, ,632 Земјоделски кредити 27,487 16,734 Кредити за реновирање 3,185 40,780 Потрошувачки кредити Останати кредити 2,913 6,576 Вкупно 216, ,229 Реструктуирањето на една кредитна изложеност општо земено го налагаат економските проблеми со коишто се соочува клиентот, а кои негативно влијаат врз капацитетот за плаќање, што најчесто е предизвикано од значително променетото макроекономско опкружување во коешто клиентите на банката работат во моментот. Реструктуирањата се вршат по детална, внимателна и индивидуална анализа на променетиот капацитет за плаќање на клиентот. Одлуката да се реструктуира една кредитна изложеност секогаш ја носи кредитен одбор или одбор за кредити во доцнење и нејзина цел е целосна наплата на кредитната изложеност. Доколку една кредитна изложеност се реструктуира, се прават измени во параметрите на кредитот. Во спротивно, овие кредитни изложености за коишто условите одново се договараат ќе бидат задоцнети или оштетени. Според политиката на Групацијата, само многу мали кредитни изложености и/или краткорочни кредитни изложености можат да се издадат без целосно да се обезбедат. Прагот за многу мали кредитни изложености во ПроКредит Банка Македонија изнесува 10,000 ЕУР. Кредитните изложености со повисок ризичен профил секогаш се покриени со цврст колатерал, најчесто преку хипотеки. Бидејќи повеќето од кредитните изложености се кредити со фиксни рати и со прилично кус рок на доспевање, објективната вредност на колатералот обично опаѓа многу побавно од преостанатиот кредитен износ, па затоа не се следи. Обезбедувањето може да се класифицира во следните категории: Хипотека 63.3% 63.4% Гаранции 1.1% 4.5% Резерви 30.8% 26.2% Останато 4.8% 5.9% Политиката на Групацијата за постапување со запленет имот бара целиот имот добиен како резултат на неплаќање на клиентот да се продаде на трети страни, со цел да се избегне каков било конфликт на интереси што произлегува од проценката на колатералот под пазарната вредност. Исто така, запленетиот имот се продава по највисоката можна цена, најчесто преку јавна лицитација, и секој преостанат биланс по плаќањето на главницата, каматата и пеналите се одобрува на сметката на клиентот. Грото од запленетата сопственост се состои од земјиште и згради. Помал дел се состои од резерви и од возила и трајни потрошни добра (ТВ апарати, фрижидери и сл.). Следната табела ја прикажува вредноста на запленетиот имот: во 000 МКД Недвижнини 81,614 35,422 Опрема 8,071 14,303 Земјиште 20,088 19,674 Останато 3,224 7,879 Вкупно 112,997 77, Ризик на кредитното портфолио од кредитирање на комитенти Грануларноста на портфолиото на кредитна изложеност е високо ефективен фактор за намалување на кредитниот ризик. Клучниот бизнис на банката, кредитирањето на многу мали и мали претпријатија, бараше висок степен на стандардизација во процесот на кредитирање и на крајот доведе до висок степен на диверсификација на овие изложености од гледна точка на географската дистрибуција и економските сектори. И покрај тоа, кредитирањето на средни претпријатија, т.е. поголеми кредитни изложености што го преминуваат прагот од 150,000 ЕУР/УСД претставува дополнителна област на бизнисот на банката од гледна точка на нејзината севкупна стратегиска фокусираност. Повеќето од овие клиенти се претпријатија со динемичен раст што работат со банката повеќе години. И покрај тоа, повисоката комплексност на овие бизниси бара соодветна анализа на бизнисот, проектот што треба да се финализира

76 76 годишен извешта ј 2011 и сите поврзани страни. Се применува стриктна поделба на функциите на банкарски операции и обработка на податоци и барањата за документација и обезбедување вообичаено се поригорозни. Се на се, кредитното портфолио на Групацијата опфаќа 1,931 кредитни изложености од повеќе од 150,000 ЕУР/ УСД, а кредитното портфолио на ПроКредит Банка Македонија опфаќа 85 тековни кредитни изложености над 150,000 ЕУР. во 000 МКД Состојба на Бизнис Земјоделски За Потрошу- Финансиски Останато реновирање вачки закуп < 10,000 ЕУР/УСД 1,508, , ,440 58,918-65,957 10,000 до 30,000 ЕУР/УСД 1,858, , ,612 21,057-19,916 30,000 до 150,000 ЕУР/УСД 3,570,976 92,494 97,897 8,108-27,829 >150,000 ЕУР/УСД 1,653,134 23, Вкупно 8,590, , ,949 88, ,702 во 000 МКД Состојба на Бизнис Земјоделски За Потрошу- Финансиски Останато реновирање вачки закуп < 10,000 ЕУР/УСД 1,358, , ,704 30,693-85,814 10,000 до 30,000 ЕУР/УСД 1,623, , , ,759 30,000 до 150,000 ЕУР/УСД 2,831,049 33, ,161 2,816-25,406 >150,000 ЕУР/УСД 1,453,379 10, Вкупно 7,266, , ,428 34, ,979 Структурата на кредитното портфолио редовно се разгледува од Одборот за управување со кредитен ризик, со цел да се идентификуваат потенцијални настани што би можеле да имаат влијание врз големите области на кредитното портфолио (заеднички ризични фактори) и, доколку е потребно, да се ограничи изложеноста кон одредени сектори на економијата. Банката следи насока што ја ограничува концентрацијата на ризик во нејзиното кредитно портфолио, така што води сметка за големите кредитни изложености (оние што надминуваат 10% од регулаторниот капитал) да биде потребно одобрение од Одборот на Групацијата за управување со ризик. Ниедна одделна голема кредитна изложеност не може да надмине 25% од регулаторниот капитал на банката. Поголемите кредитни изложености особено добро се анализираат и мониторираат, како од страна на одговорните вработени, преку редовни мониторинг активности што овозможуваат рано откривање на ризиците, така и преку редовни прегледувања што ги врши Одборот за управување со кредитен ризик на банката. Комплетните информации за сите поврзани страни обично се собираат пред кредитирањето. Се на се, ова резултира со висок квалитет на портфолиото и релативно мала потреба за надоместок за индивидуална исправка на вредност. Индивидуално значајните кредитни изложености детално се мониторираат од Одборот за управување со кредитен ризик. За овие кредитни изложености, Одборот оценува дали постои објективен доказ за оштетување, т.е.: - повеќе од 30 дена во доцнење - неисполнување на договорни плаќања на главницата или каматата - прекршување на ковенанти или услови - покренување на стечајна постапка - некоја конкретна информација во поглед на бизнисот на клиентот (на пр. рефлектирана преку проблеми кај паричните текови со коишто се соочува клиентот); - промени во пазарното опкружување на клиентот - општата економска ситуација. Покрај тоа, нето вредноста што може да се реализира од колатералот што се чува се зема предвид при одлучување за надоместокот за исправка на вредност. За пресметувањето на индивидуалната исправка на вредност се применува пристап на есконтиран паричен тек. Индивидуалната исправка на вредност на кредитните изложености кон клиенти е следната: во 000 МКД Бруто преостанат Надоместок за исправка Нето преостанат износ на вредност износ Состојба во декември 2011 Бизнис 125,359 (47,188) 78,171 Земјоделски 12,711 (9,013) 3,698 За реновирање 1,344 (4) 1,340 Останати 150 (146) 4 Вкупно 139,564 (56,351) 83,213 во 000 МКД Бруто преостанат Надоместок за исправка Нето преостанат износ на вредност износ Состојба во декември 2010 Бизнис 165,571 (75,180) 90,391 Земјоделски 20,778 (10,764) 10,014 За реновирање 43,698 (25,507) 18,191 Потрошувачки 634 (320) 314 Останати 7,608 (4,607) 3,001 Вкупно 238,289 (116,378) 121,911

77 фин а нсиск и и звешта и 77 Индивидуално значајните кредитни изложености за коишто нема потреба за надоместок за индивидуална исправка на вредност се покриваат со надоместоци за исправка на вредност базирани на портфолиото. За индивидуално незначајните кредитни изложености што покажуваат објективен доказ за оштетеност, т.е. коишто се во задоцнето плаќање повеќе од 30 дена, генерално се применува паушален пристап; исправката на вредност се утврдува во зависност од бројот на денови во задоцнето плаќање. Дополнително на ова, индивидуалните кредитни изложености што се сметаат за незначајни, или групи на индивидуално незначајни кредитни изложености, може да се класифицираат како оштетени ако во земјата се појават некои настани, како што се политички немири, значителен економски пад, природна катастрофа или други надворешни настани. За сите кредитни изложености за коишто не е направена исправка на вредност се пресметува исправка на вредност базирана на портфолио (види исто така забелешка (10)). Во Р. Македонија е концентриран кредитен ризик што произлегува од кредити и пласмани на клиенти и инвестициски хартии од вредност. Агенцијата Стандард и Пурс (Standard & Poor s Ratings Services) на Република Македонија и додели апсолутен рејтинг за странска и локална валута од ББ. Резиме на кредитите и пласманите на банки: во 000 МКД Состојба во декември 2011 Кредити без доцнење и оштетување 709, ,518 Кредити во доцнење, без исправка - - Со исправка на вредност - - Бруто 709, ,518 Надоместок за исправка - - Нето 709, ,518 54) Финансиски ризик 1. Ризик од договорна страна и од емитент Концептуална рамка за управување со ризик Целта на управувањето со ризик од договорна страна и од емитент е да ја спречи банката да претрпи загуби предизвикани од неможноста или неспремноста на некоја финансиска договорна страна (на пр. комерцијална банка) или некој емитент да ги исполни своите обврски кон банката. Овој вид на ризик понатака се дели на: ризик по главницата: ризикот од загуба на инвестираниот износ поради пропуст на договорната страна целосно да ја отплати главницата на време ризик од замена: ризикот од загуба на некој износ еднков на трошокот направен за замена на некоја тековна зделка со еквивалент на пазарот ризик за намирување: ризикот од загуба поради пропуст на некоја договорна страна да ги почитува своите обврски да достави средства како што е договорено со договорот ризик од емитент: веројатноста од загуба што е резултат од неплаќање и несолвентност на емитентот на некои вредносни хартии Ризиците од договорна страна и од емитент произлегуваат особено од потребата на банката да инвестира ликвидносна резерва, да склучува валутни трансакции, или да купува заштита за конкретни ризични позиции. Ликвидноста се пласира на меѓубанкарскиот пазар со кус рок на доспевање, вообичаено до три месеци. Валутните трансакции исто така се склучуваат со куса рочност, обично до два дена. Дополнително на ова, како резултат на силните напори на банката да ги финансира своите кредитни активности со депозити на големо или на мало, постои и значајна изложеност кон централната банка. Ова од причина што централната банка бара банките што работат на нејзина територија да чуваат задолжителна резерва на сметка на централната банка, чијашто висина зависи од износот на депозитите земени од клиенти или други средства користени за финансирање на операциите на банката. го опишува селектирањето на договорна страна/емитент и процесот на поставување лимити, како и во согласност со Политиката на Групацијата за средства и ликвидност, којашто го утврдува збирот на дозволиви трансакции и правила за нивно процесирање. Во принцип, квалификувани договорни страни се само големите меѓународни банки од системско значење и, за бизнисот во локална валута, локалните банки со добро реноме и добра финансиска состојба. Како општо правило, банката користи лимити до 10% од нејзиниот регулаторен капитал за изложености кон банкарски групи во земјите кои не се членки на ОЕЦД, како и до 25% за земјите членки на ОЕЦД. Повисоките лимити се предмет на одобрение од Одборот за управување со средства и обврски (ALCO). Преку својот Одбор за управување со средства и обврски банката води сметка секоја договорна страна да е одобрена, вклучувајќи и ограничување за максимална изложеност, базирано на детални анализи, што вообичаено ги спроведува секторот за управување со ризик во соработка со секторот за средства и ликвидност. Политиката на Групацијата забранува банката да врши какви било шпекулативни трговски активности. Меѓутоа, за целите на инвестирање на незината ликвидносна резрева, банката може да купува и да продава хартии од вредност (благајнички записи и државни обврзници). Со инхерентниот ризик од емитент се управува согласно одредбите од конзервативната Политика за средства и ликвидност на банката, којашто е усогласена со Политиката на Групацијата за средства и ликвидност. Меѓу другите барања, политиката предвидува хартиите од вредност по можност да се издаваат од владата или од централната банка на земјата во којашто функционира банката, или од страна на врвни или меѓународни и/или мултинационални институции со многу висок кредитен рејтинг (меѓународен рејтинг од AA- или подобро). Факти и податоци што се однесуваат на ризик од договорна страна и од емитент Банката трпи ризик од договорна страна и ризик од емитент од следните причини: Основната причина за трпење ризик од договорна страна и ризик од емитент е чувањето ликвидни средства за целите на управување со ликвидносен ризик, т.е. како резерва за времињата на потенцијален стрес. Овие средства се чуваат како готовина на сметки на комерцијални банки или на сметка на централната банка, како меѓубанкарки пласмани, и како хартии од вредност. Како што е наведено погоре, значителен дел од изложеноста на банката се состои од задолжителната резерва што ја бара централната банка и што се чува на определена сметка на централната банка. Салдата кај централната банка, вклучувајќи ја и задолжителната резерва, не се предмет на ограничувања. На крајот, финансиските пазари обезбедуваат инструменти за управување со овие видови на ризици, како што е валутниот ризик, ризикот од каматна стапка и ликвидносниот ризик. Банката има право да ги користи овие инструменти исклучиво за целите на управување со ризик. Предуслов за каматни свопови е дополнително одобрение и строго мониторирање од телата за управување со ризик на ПроКредит Групацијата. Како општ принцип, ПроКредит банките немаат право да ги користат овие инструменти за шпекулативни цели. Следната табела нуди преглед на видовите договорни страни и емитенти со коишто банката склучува трансакции. Со ризиците од договорна страна и од емитент се управува во согласност со Политиката на Групацијата за управување со ризици од договорна страна (вклуч. и ризик од емитент), којашто

78 78 годишен извешта ј 2011 во 000 МКД во % во % Банкарски групации 709, , ОЕЦД банки 685, , Банки што не се членки на ОЕЦД 23, , Централни банки 1,713, ,801, Задолжителна резерва 1,243, ,092, Останати изложености 469, , Влади 56, , Вкупно 2,479, ,434, Меѓубанкарските пласмани, меѓубанкарските кредити, валутните трансакции и дериватните трансакции се трансакции со банки што се поделени на оние кои се лоцирани во земји членки на ОЕЦД и оние кои се лоцирани во земји што не се ОЕЦД членки. Вкупната изложеност кон банки во 2011 година се зголемила за 2.2 милиони ЕУР и достигнала 28.6% од вкупната изложеност на ризик од договорна страна и од емитент. Изложеноста е дистрибуирана низ 8 ОЕЦД и 8 домашни банки и банки од ПроКредит Групацијата што не се ОЕЦД членки. Изложеноста на централната банка примарно е поврзана со барањето за задолжителна резерва и го сочинува најголемиот удел на изложеноста на банката на договорна страна и емитент. Останатата изложеност на централната банка се однесува на готовински сметки и на благајнички записи/депозити издадени од централната банка. 2.3% од изложеноста на банката на договорна страна и емитент се должат на инвестиции во домашните владини хартии од вредност, додека 18.9% се поврзани со инвестиции во благајнички записи издадени од Централната банка. Бидејќи владите можат да имаат и политичко влијание на нивните централни банки, коишто се одговорни за обезбедување локална валута, ризикот дека владата нема да ја исполни обврската по плаќањето за долг во локална валута се смета дека е помал од ризикот од неисполнување на обврската по плаќањето на валутен долг. Дистрибуцијата на изложеностите на централната банка и на владата по валути може да се види од следната табела: во 000 МКД ЛОК ЕУР УСД Останати Вкупно Централни банки 1,031, , ,713,225 Задолжителна резерва 562, , ,243,986 Останати изложености 469, ,239 Влади - 56, ,548 Следната табела дава преглед на начинот на којшто ризикот на банката од договорна страна и од емитент се разложува по производ. во 000 МКД во % во % Парични средства Меѓубанкарски пласмани 709, , Меѓубанкарска кредитна изложеност Хартии од вредност 525, , Задолжителна резерва 1,243, ,092, Деривати Каматни свопови Валутни свопови Запленети трансакции Валутна изложеност Останато Вкупно 2,479, ,434, * вклуч. гаранции и неискористени кредитни линии за коишто е земена обврска (вонбилансни ставки) Табелата подолу ја прикажува просечната пондерирана рочност на изложеноста на банката на ризик од договорна страна и од емитент, со исклучок на готовински средства, задолжителна резерва и слични ставки што не можат да се категоризираат на овој начин. Рокот на доспевање на изложеноста на банката на ризик од договорна страна и од емитент е до три месеци за повеќе видови производи. Најдолгиот просечен рок на доспевање за еден вид на производ е 48 месеци и се однесува на хартии од вредност Еврообврзница. Бидејќи хартиите од вредност најчесто се издаваат со рок на доспевање над две години, пондерираната просечна рочност на овие производи е поголема, споредено со другите производи. во 000 МКД Просечен* рок на доспевање(во месеци) Депозити 278, Хартии од вредност 525, * пондерирани по изложеност ** средства од пазарот на пари, запленети трансакции, меѓубанкарски гаранции Со оглед на тоа што изложеноста е диверсификувана на 20 договорни страни, просечниот рок на доспевање на ризикот на банката од договорна страна и од емитент е низок, банката смета дека нејзиниот ризик од договорна страна и од емитент е низок.

79 фин а нсиск и и звешта и Девизен ризик Концептуална рамка за управување со ризик Средствата и обврските на банката се деноминирани во повеќе од една валута. Ако средствата и обврските во една валута не се совпаѓаат, банката има отворена валутна позиција и е изложена на потенцијално неповолни промени во девизниот курс. Поради финансискиот пазар што сеуште се развива, значителен дел од приватните заштеди во Македонија се чуваат во странска валута (главно ЕУР). Исто така, кредитите во странска валута расположиви по (номинално) пониски каматни стапки и со подолг рок на доспевање сеуште играат значајна улога во финансирањето на многу од бизнисите во земјата. Како резултат на ова, странските валути играат главна улога за банката. Управувањето со валутен ризик се води според Политиката на Групацијата за управување со валутен ризик. Оваа политика за прв пат беше имплементирана во банката во 2009 година и ажурирана во 2010 година. Придржувањето на банката кон оваа политика постојано се следи од одделот за пазарен ризик на ниво на Групацијата, а за измените и дополнувањата, како и за исклучоците од оваа политика одлучува Одборот за управување со средства и обврски (ALCO) или Одборот за управување со ризик. Секторот за средства и ликвидност на банката е одговорен за континуирано следење на одвивањата кај девизниот курс и валутните пазари. Секторот за средства и ликвидност исто така управува со валутните позиции на банката на дневна основа. Како општ принцип, сите валутни позиции треба да се затворат на крајот на денот; не се дозволени долги или куси позиции за шпекулативни цели. Валутната изложеност на банката се следи и се контролира на дневна основа од страна на Управувањето со ризик на банката. Одвивањето на настаните на валутните пазари и кај валутните позиции редовно се соопштува на Одборот за управување со средства и обврски на банката, којшто е овластен да донесува стратегиски одлуки во врска со актвиностите кај средства и ликвидност. Во случаи каде може да се потребни исклучоци од политиката на Групацијата или кога се јавило непочитување на лимитите на Групацијата, Секторот за управување со ризик на банката доставува извештај до Одборот на Групацијата за управување со средства и обврски или до Одборот за управување со ризик и предлага соодветни мерки. Банката има за цел да ги затвори валутните позиции и да води сметка некоја отворена валутна позиција да остане во секое време во рамките на лимитите. За целите на управувањето со валутен ризик, банката има воспоставено две нивоа на контрола: индикатори за рано предупредување и лимити. Во случаи каде позициите не можат да се вратат под 5% од регулаторниот капитал за една валута, или 7.5% вкупно за сите валути, треба да се извести Одборот на банката за управување со средства и обврски и Одборот на Групацијата за управување со средства и обврски и треба да се превземат соодветни мерки. Овој механизам помага да се води сметка вкупната отворена валутна позиција на банката да не премине 10% од регулаторниот капитал. Исклучоците од лимитот или стратегиските позиции се предмет на одобрување од Одборот на Групацијата за управување со средства и обврски или Одборот за управување со ризик. Факти и податоци што се однесуваат на валутен ризик Како што може да се види од табелата, отворените валутни позиции на банката биле во рамките на погоре навдените лимити во секо време во текот на 2011 година, освен еднаш за 0.98% или за 0.3 милиони ЕУР. Тригерот на известување бил преминат 4 пати максимално за 1.2 милиони ЕУР. Следната табела ја прикажува дистрибуцијата на ставките од билансот на состојба на банката низ неговите материјални оперативни валути, коишто се УСД и ЕУР. За оваа цел, индексирани кредити и депозити се третираат како валутни ставки. во 000 МКД ЕУР УСД МКД Други Вкупно Состојба на валути Средства Парични средства и парични еквиваленти 780,223 18,175 1,324,380 28,937 2,151,715 Пласмани во, и кредити на други банки 291, , , ,430 Финансиски средства расположиви за продажба 56, ,548 Кредити и пласмани на комитенти 6,289,067 49,100 3,507,794-9,845,961 од коишто: индексирани во ЕУР/УСД 889, ,059 Нематеријални средства ,093-67,093 Имот, постројки и опрема , ,945 Даночни средства Останати средства 8, , ,259 Вкупно средства 7,425, ,676 5,440, ,125 13,380,260 Отворена терминска позиција (средства) Обврски Депозити на банки 2, ,527-4,141 Кредити и пласмани на комитенти 5,043, ,434 3,423,028 92,870 8,963,260 од коишто: индексирани во ЕУР/УСД 70, ,202 Обврски по кредити 2,235, ,998-2,489,554 Резервации 1, ,109-10,262 Останати обврски 3,479-15,423-18,902 Субординиран долг 601,340 - (1,779) - 599,561 Хибриден капитал 195, ,149 Вкупно обврски 8,083, ,095 3,700,306 92,870 12,280,829 Отворена терминска позиција (обврски) Нето позиција (657,831) 581 1,740,426 16,255 1,099,431 Обврски по кредити 350,441 65,432 1,018,831-1,434,704

80 80 годишен извешта ј 2011 во 000 МКД ЕУР УСД МКД Други Вкупно Состојба на валути Средства Парични средства и парични еквиваленти 705,863 20,549 1,437,711 25,341 2,189,464 Пласмани во, и кредити на други банки 200, ,869 1,092 97, ,518 Финансиски средства расположиви за продажба 64,413 - (30) - 64,383 Кредити и пласмани на комитенти 6,545,220 53,027 2,355,841-8,954,088 од коишто: индексирани во ЕУР/УСД 2,786, ,786,405 Нематеријални средства ,677-66,677 Имот, постројки и опрема , ,805 Даночни средства Останати средства 8, , ,221 Вкупно средства 7,524, ,795 4,371, ,393 12,368,558 Отворена терминска позиција (средства) Обврски Депозити на банки 1, ,263-3,292 Кредити и пласмани на комитенти 4,733, ,353 3,436, ,382 8,621,818 од коишто: индексирани во ЕУР/УСД 101, ,403 Обврски по кредити 1,725, ,836-1,876,956 Даночни обврски Резервации 1,366-7,340-8,706 Останати обврски 1,809-22, ,327 Субординиран долг 599, ,215 Хибриден капитал 194, ,764 Вкупно обврски 7,257, ,508 3,619, ,384 11,329,416 Отворена терминска позиција (обврски) Нето позиција 266, ,986 20,009 1,039,142 Кредитни обврски 182,544 31, ,333 1,008,615 За да се процени валутниот ризик на банката за капацитет за носење ризик, се врши анализа на вредноста на ризикот (VaR) на месечна основа. Се утврдува период на чување од една година, а периодот на опсервација е пет години. Ефектите на корелација се вклучени во анализата, со земање во предвид на историските паралелни движењата на секоја валута во којашто банката има значајни валутни позиции. Резултатите се прикажани во следната табела: во 000 МКД Состојба на 31 декември % сигурност Максимум загуба (вредност на ризикот - VaR) (1,507) Просечна загуба (1,727) Се на се, во 2011 година валутниот ризик бил низок, бидејќи банката управувала со своите валутни позиции мошне цврсто и ги држала колку што е можно позатворени. Долгата ЕУР позиција направена во првата половина на 2011 година била со цел намалување на вишокот ликвидност во локална валута и, истовремено, постигнување на усогласеност со ликвидносниот индикатор во странска валута што го бара Централната банка. 3. Каматен ризик Концептуална рамка за управување со ризик Каматниот ризик произлегува од структурните разлики помеѓу рокот на доспевање на средствата и оној на обврските, на пр. ако четиригодишен кредит со фиксна каматна стапка се финансира со шестмесечен орочен депозит. Ова би ја изложило банката на ризик дека трошокот за финансирањето ќе се зголеми пред датумот на доспевање на кредитот, на овој начн намалувајќи ја маргината на банката по кредитот. Повеќето од кредитите на банката се нудат по фиксни каматни стапки. Просечната рочност на кредитите најчесто ја преминува онаа на клиентските депозити, на тој начин изложувајќи ја банката на ризик од каматна стапка, како што е опишано погоре. Со оглед на тоа што финансиските инструменти за намалување на ризикот од каматна стапка (хеџови) се на располагање само за цврста валута како што се ЕУР и УСД; ова бара банката строго да ги следи ризиците од каматна стапка. Пристапот на банката кон мерење и управување со ризикот од каматна стапка се управува според Политиката на Групацијата за управување со ризик од каматна стапка. Главниот индикатор за управување со ризик од каматна стапка го мери потенцијалното влијание врз економската вредност на сите средства и обврски. Индикаторот ја анализира потенцијалната загуба што банката би ја претрпела во случај на мошне неповолни движења (шокови) на каматните стапки врз средствата и обврските. За ЕУР или УСД се зема паралелно движење на кривата на каматна стапка за +/- 200 базични поени. За локалната валута, дефиницијата за шок се изведува од историската променливост на каматната стапка во текот на последните пет години. Потенцијалното економско влијание врз билансот на состојба на банката не смее да премине 10% од нејзиниот регулаторен капитал за сите валути. Тригерот на известување е определен на 5% по валута, што обезбедува сигнал за рано предупредување. Влијанието на добивката од камата во следните три месеци исто така се мери и определен е тригер на известување од 1% од регулаторниот капитал. Со погоре споменатите шокови на потенцијалниот импакт бил 0.6%, што значи дека ако каматните стапки паднат на споменатите проценти, падот на приходот од камата би изнесувал илјади МКД. Исто така, редовно се анализира потенцијалното влијание на ризикот од каматна стапка врз очекуваниот приход на банката во текот на следните три месеци. Оваа мерка укажува на кој начин ризикот од каматна стапка може влијае врз билансот на успех во услови на краткорочна перспектива. Отклонувањата од Политиката на Групацијата за управување со ризик од каматна стапка и непочитувањето на лимитите на

81 фин а нсиск и и звешта и 81 камтна стапка се предмет на одобрување од страна на Одборот на Групацијата за управување со ризик. Ризикот од каматна стапка редовно се разгледува од страна на Одборот за управување со средства и обврски (ALCO). Извештај за индикаторите се поднесува и до Одборот на Групацијата за управување со ризик. Со цел да се ограничи ризикот од каматна стапка, банката има за цел да ги порамни роковите на доспевање на ставките од нејзиниот биланс на состојба коишто генерираат приходи од камата и трошоци од камата. Ова се постигнува со се поголемо нудење на кредити со променлива каматна стапка и договарање на долгорочно финансирање со фиксна каматна стапка. Факти и податоци што се однесуваат на ризик од каматна стапка Главниот индикатор за ризик од каматна стапка на ПроКредит Групацијата е индикаторот за импакт врз економската вредност. Тој го мери импактот на проментите во каматната стапка на сите каматно сензитивни билансни и вонбилансни ставки и ја мери загубата во вредност на банката во услови на одредени промени на каматните стапки. Како што е утврдено погоре, индикаторот за пресметување на импактот врз економската вредност се заснова на различни паралелни поместувања на кривите на каматната стапка. За ЕУР и УСД се применува поместување од +/- 200 базични поени; за локалната валута поместувањето се дефинира од гледна точка на историски најлош случај (+/- 454 базични поени). Дополнително на долгорочната анализа на индикаторот за импакт врз економската вредност, банката го анализира и ризикот од краткорочна каматна стапка. Мерењето прикажано во табелата подолу го квантификува потенцијалниот пад на приходот од каматна стапка во следните три месеци. Утврден е тригер за известување за ова мерење, којшто претпоставува дека импактот од приходот по камата во текот на следните три месеци не треба да надмине 1% од регулаторниот капитал на банката. Како што покажува следната табела, во текот на 2011 година, ризикот од краткорочна каматна стапка секогаш бил под тригерот за известување. Се на се, банката смета дека ризикот од краткорочна каматна стапка е низок. во 000 МКД До Повеќе од Некамато- Вкупно месец месеци месеци месеци години 5 години носни Средства Парични средства 1,004, , ,642 2,151,7154 Пласмани во други банки 210, ,138 3,875 6, , ,430 Финансиски средства по објективна вредност преку добивка или загуба Финансиски средства за продажба , ,548 Кредити и пласмани на комитенти 600, ,241 1,478,371 2,050,805 4,361, ,185 19,591 10,143,651 Надоместок за резервации за неуспешни кредити и пласмани на клиенти (297,690) (297,690) Имот, постројки и опрема , ,945 Нематеријални средства ,093 67,093 Средства од тековен данок Останати средства , ,259 Вкупно средства 1,815,324 1,176,379 1,482,246 2,057,263 4,418,163 1,327,924 1,102,961 13,380,260, Обврски Депозити на банки ,141 4,141 Финансиски обврски по објективна вредност преку добивка или загуба Депозити на клиенти 2,449, , ,989 2,150,186 1,422,468 8,017 1,368,651 8,963,260 Обврски по кредити 288, , , ,744 1,236, ,069 13,852 2,489,554 Должнички хартии од вредност Останати обврски ,902 18,902 Резервации ,262 10,262 Обврски од тековен данок Субординиран долг , , ,561 Хибриден капитал , , ,149 Вкупно обврски 2,738,337 1,147,101 1,059,605 2,519,445 2,905, ,364 1,441,705 12,280,829 Каматно сензитивен јаз (923,013) 29, ,641 (462,182) 1,512, ,560 (338,744) 1,099,431 Вонбилансна состојба 34, , , ,035 30, ,434,704 во 000 МКД Состојба на 31 декември 2010 Вкупно средства 2,015,228 1,022,505 1,796,308 1,845,476 3,950, , ,314 12,368,558 Вкупно обврски 1,754,798 1,509, ,659 2,875,019 1,657, ,875 2,156,604 11,329,416 Каматно сензитивен јаз 260,430 (487,177) 1,026,649 (1,029,543) 2,292, ,664 (1,202,290) 1,039,142 Вонбилансна состојба 22,686 87, , ,403 13, ,405 1,008,616

82 82 годишен извешта ј Ликвидносен ризик Концептуална рамка за управување со ризик Системот на управување со ликвидносен ризик на Банката е дизајниран според конкретните карактеристики на банката. Од една страна, банката е основана како кредитна институција и финансиски посредник за обичните луѓе. Како резултат на тоа, нејзиното кредитно портфолио е најголемата компонента на страната на активата, и главно се финансира преку локално мобилизирани депозити. Од друга страна, кредитното портфолио се карактеризира со голем број на изложености на мали бизниси па, според тоа, истото е високо диверсификувано. Поголемиот дел од кредитите се исплатени како термински заем на рати и стапката на неисполнување на обврските по плаќањето е ниска. Од тие причини, паричните текови се високо предвидливи. Бидејќи депозитите се главен извор на финансирање за растот на кредитното портфолио, зависноста на банката од инструментите на пазарот на капитал е мала. Сите овие фактори го оправдуваат користењето на еден релативно едноставен и директен систем на управување со ликвидносен ризик. Ликвидносен ризик во најтесна смисла на зборот (ризик од несолвентност) е опасноста дека банката веќе нема да може да ги исполнува своите тековни и идни обврски за плаќање во целост, или навремено. Ликвидносен ризик во поширок смисол (ризик за финансирање) е опасноста дека нема да може повеќе да се добие дополнително финансирање, или ќе може да се добие по зголемени пазарни каматни стапки. Одборот за управување со средства и обврски на банката ја определува ликвидносната стратегија на банката и ги утврдува лимитите за ликвидносен ризик. Секторот за средства и ликвидност управува со ликвидноста на банката на дневна основа и е одговорен за спроведување на одлуките на Одборот за управување со средства и обврски. Усогласеноста со стратегиите, политиките и лимитите постојано се следи од страна на одделот за обработка на податоци на секторот за средства и ликвидност, како и од Секторот за управување со ризици. Дополнително на барањата зацртани од локалните регулаторни власти, стандардите што банката ги применува се утврдени според Политиката на Групацијата за управување со ликвидносен ризик и Политиката на Групацијата за управување со средства и ликвидност. И двете политики банката ги имплементирала за прв пат во 2009 година, а ги ажурирала во 2010 година. Преминувањето на лимитите и исклучоците од овие политики на Групацијата подлежат на одлука од Одборот на Групацијата за управување со средства и обврски или од Одборот на Групацијата за управување со ризик. Секторот за средства и ликвидност управува со ликвидноста на дневна основа, користејќи паричен тек. Оваа алатка е дизајнирана за да обезбеди реалистична слика за идната ликвидносна ситуација. Таа вклучува претпоставки за одвивањата кај депозитите и кредитите и помага да се предвидат индикаторите за ликвидносен ризик. Клучната алатка за мерење на ликвидносен ризик е напредна анализа на ликвидносен јаз, којашто ја покажува договорната структура на рочноста на средствата и обврските и ги проценува идните потреби за финансирање засновани на одредени претпоставки. Почнувајќи со проценката на идната ликвидност во вообичаено финансиско опкружување, претпоставките засилено се затегнуваат, со цел да се анализира ликвидносната ситуација на банката во сценарио на најлош случај (стрес тест). Врз основа на анализа на јазот, се пресметува група од клучни индикатори за ликвидносен ризик и индикатори за рано предупредување, најмалку на месечна основа, и истите детално се мониторираат. Главниот индикатор за краткорочна ликвидност е индикаторот за доволна ликвидност, којшто ги споредува износите на расположиви средства и претпоставени обврски што треба да доспеат во текот на следните 30 дена. Тој мора да падне под 1. Ова имплицира дека банката секогаш има доволно средства за да може да ги отплати обврските што се симулира дека се доспеани во текот на следните 30 дена. Ова се надополнува со индикаторите за рано предупредување, од коишто најважен е индикаторот за високо ликвидни средства, којшто ги поврзува високо ликвидните средства со клиентските депозити. Банката исто така ја анализира својата ликвидносна ситуација од поструктурна перспектива, земајќи ги предвид ликвидносните јазови од подоцнежните временски периоди и дополнителни извори на потенцијална ликвидност. Ликвидносната позиција ги зема предвид и кредитните линии, што банката може да ги влече со извесно одлагање, како и други средства за коишто е потребно извесно време да се ликвидираат. Дополнително на пропишувањето на детално следење на овие индикатори за рано предупредување, Политиката на Групацијата за управување со ликвидносен ризик исто така ги дефинира и тригерите за известување. Ако индикаторот за високо ликвидно средство падне под 20%, ако краткорочната ликвидносна позиција стане негативна, или ако концентрацијата на депонентот се искачи над 20%, Одборот на банката за управување со средства и обврски и Одборот на Групацијата за управување со ризик мора да бидат вклучени во одлуките за соодветни мерки. Со цел да се заштити ликвидноста на банката дури и во ситуации на стрес, се утврдуваат потенцијалните ликвидносни потреби во различни сценарија. Резултатот се анализира и врз оваа основа Одборот за управување со средства и обврски го утврдува таргетот за ликвидносна резерва на банката. Резултатите од овие стрес тестови се користат и за утврдување на ликвидносните кредитни линии што ПроКредит Холдинг АГ ги обезбедува за банките доколку е потребно. Банката исто така има за цел да ги диверсификува своите извори на финансирање. Концентрациите на депоненти се следат со цел да се избегне зависност од неколку големи депоненти. Според интерните смерници на банката, значителна концентрација на депоненти постои ако 10-те најголеми депоненти преминат 20% од вкупните депозити на клиенти. Ова служи како сигнал за рано предупредување и бара причините и мерките за намалување да се соопштат на Одборот на банката за управување со средства и обврски и на Одборот на Групацијата за управување со ризик. Банката исто така ја сведува на минимум својата зависност од меѓубанкарскиот пазар. Политиките на ПроКредит Групацијата предвидуваат вкупниот износ од меѓубанкарските обврски да не преминува 40% од нејзините расположиви линии и финансирањето преку ноќ не може да премине 4% вкупните обврски. Повисоки лимити одобрува Одборот на Групацијата за управување со средства и обврски. Факти и податоци што се однесуваат на ликвидносен ризик Следната табела ја прикажува анализата на ликвидносен јаз, т.е. (неесконтираните) парични текови на финансиските средства и финансиските обврски на банката според нивната преостаната договорна рочност. Преостаната договорна рочност се дефинира како периодот помеѓу датумот на биланс на состојба и договорно утврдениот датум на доспевање на средството или обврската, или датумот на доспевање на некое делумно плаќање согласно договорот за некое средство или обврска.

83 фин а нсиск и и звешта и 83 во 000 МКД До Повеќе од Вкупно Состојба на месец месеци месеци месеци години 5 години Обврски Депозити на банки 4, ,141 Депозити на клиенти 3,712, , ,991 2,199,288 1,481,026 14,200 8,982,612 Обврски по кредити 126,479 29, , ,641 1,744, ,584 2,496,938 Должнички хартии од вредност Останати обврски - 18, ,902 Резервации - 10, ,262 Субординиран долг - 15, , ,561 Хибриден капитал 10, , ,149 Вкупно обврски (договорни датуми на рочност) 3,854, , ,856 2,542,929 3,410, ,082 12,307,565 Вкупно средства (договорни датуми на рочност) 2,588,473 1,100,700 1,159,778 2,246,571 4,705,470 1,512,457 13,313,449 Нето ликвидносен јаз (1,265,702) 219, ,922 (296,357) 1,295, ,375 1,005,884 во 000 МКД До Повеќе од Вкупно Состојба на месец месеци месеци месеци години 5 години Обврски Депозити на банки 3, ,293 Депозити на клиенти 3,282, , ,954 2,131,917 1,502,746 17,229 8,657,987 Обврски по кредити 258, ,130 11, , ,775 65,936 1,877,485 Должнички хартии од вредност Останати обврски 3, , ,327 Резервации - 8, ,706 Обврски од одложен данок Субординиран долг - 9,003-5, , ,215 Хибриден капитал - 10, , ,764 Вкупно обврски (договорни датуми на рочност) 3,547,253 1,107, ,981 2,873,487 2,364, ,463 11,366,115 Вкупно средства (договорни датуми на рочност) 2,533, ,383 1,007,002 2,006,999 4,594,805 1,269,691 12,202,641 Нето ликвидносен јаз (1,013,492) (317,118) 201,021 (866,488) 2,230, , ,526 Вонбилансни ставки во 000 МКД до 1 година 1-5 години Вкупно Состојба на Гаранции 528, , ,798 Акредитиви 41,658-41,658 Обврски за давање кредит (кредитни обврски) 648, ,248 Вкупно 1,218, ,437 1,434,704 во 000 МКД о 1 година 1-5 години Вкупно Состојба на Гаранции 344, , ,339 Акредитиви 12,066-12,066 Обврски за давање кредит (кредитни обврски) 488, ,210 Вкупно 844, ,882 1,008,615 Како резултат на фактот што не сите парични текови ќе се јават во иднина како конкретизирани во рамките на договорите, банката користи претпоставки, особено во поглед на подигање средства од сметка. Овие претпоставки се мошне конзервативни. Клучни претпоставки користени за целите на пресметување на индикаторот на ликвидност се следните: 50% од меѓубанкарските обврски што договорно доспеваат по видување ќе бидат подигнати од сметка во текот на следниот месец, уште 50% ќе бидат подигнати од сметка во текот на следните три месеци; 20% од клиентските депозити што договорно доспеваат по видување ќе бидат подигнати од сметка во текот на следниот месец, 80% ќе бидат подигнати подоцна; 5% од изложеностите што ги гарантира банката ќе бараат плаќање во текот на следниот месец; 20% од кредитните линии по коишто банката се обврзала за своите клиенти, но што во моментот не се повлечени, ќе се влечат во текот на следниот месец.

84 84 годишен извешта ј 2011 Целта е секогаш да се има доволно ликвидност за да се намират сите очекувани обврски во текот на следниот месец. Од техничка гледна точка, ова наведува дека расположивите средства на банката во секое време треба да ги надминуваат очекуваните обврски, што се пресметува со примена на горните претпоставки. Следната табела дава резиме на резултатите од овој пристап за мерење на ликвидносен ризик и ја прикажува дистрибуцијата на ликвидносно релевантни позиции по одредени временски рамки. во 000 МКД До Повеќе од Вкупно Состојба на месец месеци месеци месеци 1 година Средства Парични средства 438, ,490 Задолжителни резерви кај централната банка 1,217, ,217,411 Останати салда кај централната банка (без ЗР) 26, ,575 Ностро сметки 423, ,254 Неискористени неповратни и безусловни кредитни обврски 615, ,050 Благајнички записи и Х од В што можат да се продадат 469, , ,550 Пласмани кај ПК банки (вклуч. и ПКХ) ,204 49,204 Пласмани кај надворешни банки 71, ,139 3,875 13,588 7, ,034 Кредити и аванси дадени на комитенти 539, ,828 1,147,262 2,095,359 5,442,696 10,074,856 Вкупно средства 3,801,032 1,039,967 1,151,137 2,108,947 5,555,341 13,656,424 Обврски Тековни депозити на банки (дневни) 2,097 2, ,194 Тековни депозити на комитенти 636, , , ,028 2,067,366 3,180,563 Потенцијални обврски од гаранции 38, ,306 Неискористени неповратни кредитни обврски 129, ,687 Обврски кај ПК банки (вклуч. и ПКХ) 76, ,294 Обврски кон надворешни банки 114, , , ,409 1,357,179 Обврски кон меѓународни финанс. институции 1,097 27, , ,589 1,124,002 Обврски кон комитенти (орочени депозитни сметки) 380, , ,640 2,095,916 1,552,811 5,574,340 Субординиран долг , ,813 Вкупно обврски 1,378, ,457 1,026,142 2,559,445 6,308,988 12,253,378 Очекуван ликвидносен јаз 2,422,686 2,482,196 2,607,191 2,156,693 1,403,046 - Вишок од претходната група - 2,422,686 2,482,196 2,607,191 2,156,693 - Индикатор за доволна ликвидност Очекуваниот ликвидносен јаз ги мери потенцијалните потреби за ликвидност во рамките на определен временски период доколку тој има негативна вредност, и тој покажува потенцијална вишок ликвидност ако има позитивна вредност. Ова пресметување вклучува позитивни вишок вредности од претходните временски рамки. На оперативно ниво, извештајот за јаз е разложен на најважните валути (цврсти странски и на локалната валута). За да се осигура дека банката има доволно ниво на средства во случај нејзините клиенти одеднаш да посакаат да ги подигнат своите депозити, банката ја следи релацијата од високо ликвидните средства до клиентските депозити. Како општо правило, банката секогаш е подготвена да исплати најмалку 20% од сите клиентски депозити. Овие износи се чуваат во високо ликвидни средства, коишто бргу можат да се конвертираат во парични средства. Како што е споменато погоре, банката исто така спроведува и стрес тест пресметувања, со цел да ја заштити ликвидноста на банката. Резултатот се анализира и таргетот на банката за ликвидносна резерва се утврдува од страна на Одборот на банката за управување со средства и обврски. Резултатите од стрес тестовите се користат и за утврдување на ликвидносните кредитни линии што ги обезбедува ПроКредит Холдинг АГ за банките доколку е потребно. Со состојба на 31 декември 2011, банката немаше ликвиднсоен јаз во првата временска рамка според интерната пресметка за најлошиот случај од стрес тестот. Целта на банката е за своето финансирање да се потпира главно на клиентските депозити. Овој извор се надополнува со финансирање добиено од меѓународни финансиски институции, како што се EFSE, MDBP, KFW, CEB, SNS, коишто обезбедуваат наменски средства според таргетирани финансиски програми (на пр. за кредитирање за мали и средни претпријатија). Со цел понатака да ги диверсификува своите извори на финансирање, банката исто така води соработка со други банки, особено за краткорочни ликвидносни линии. Освен тоа, ПроКредит Холдинг обезбедува краткорочно и долгорочно финансирање. За да одржи високо ниво на диверсификација меѓу депозитите на нејзините клиенти, банката имплементира тригер на концентрација, чија цел е да обезбеди десетте најголеми клиентски депозити да не надминат 20% од вкупните депозити. Концентрацијата на депозитната база на банката останала под овој тригер за известување во текот на Општо земено, банката смета дека нејзините извори на финансирање се доволно диверсификувани, особено со оглед на тоа што поголемиот дел од финансиските средства на банката се обезбедува од голем број на клиентски депозити. Цифрите исто така покажуваат дека поради вишокот ликвидност во 2011 година, изложеностите на меѓународни финансиски институции и банки се намалени во текот на годината.

85 фин а нсиск и и звешта и 85 E. Дополнителни забелешки 55) Објективна вредност на финансиските инструменти Следната табела дава преглед на сметководствените вредности и објективните вредности на финансиските средства и обврски според класите на финансиски инструменти, дефинирани во согласност со бизнисот на банката. во 000 МКД Сметководствена в-ст Објективна в-ст Сметководствена в-ст Објективна Финансиски средства Парични средства 2,151,715 2,151,715 2,189,464 2,189,464 Кредити и пласмани дадени на банки 709, , , ,439 Финансиски средства расположиви за продажба 56,548 56,548 64,383 64,383 Кредити и пласмани дадени на комитенти (нето од трошок) 9,845,961 9,878,336 8,954,088 8,950,587 Вкупно 12,763,654 12,795,851 11,782,453 11,778,873 Финансиски обврски Депозити на банки 4,141 4,141 3,292 3,292 Депозити на комитенти 8,963,260 8,711,094 8,621,818 8,435,351 Обврски по кредити 2,489,554 2,320,275 1,876,956 1,714,586 Субординиран долг 599, , , ,443 Хибриден капитал 195, , , ,576 Вкупно 12,251,665 11,762,414 11,296,045 10,922,248 Објективната вредност на побарувањата и орочените депозити со променливи каматни стапки е идентична на нивната сметководствена вредност. Објективната вредност на побарувањата и обврските по фиксни каматни стапки била утврдена со користење на методата на есконтиран паричен тек, со користење на каматни стапки од пазарот на пари за финансиски инструменти со слични ризици од неплаќање и слични преостанати рокови на доспевање. Пресметаната објективна вредност на побарувањата одговара на есконтираната вредност на пресметаните идни парични текови, т.е. нето од надоместокот за исправка на вредност. Очекуваните парични текови се есконтираат во објективна вредност по тековните пазарни каматни стапки на односните пазари. Објективната вредност на финансиските инструменти што се евидентирани по објективна вредност се забележливите пазарни цени на активните пазари (види исто така забелешка (6)). Следната табела ја покажува дистрибуцијата на објективната вредност по различните хиерархии на објективна вредност: во 000 МКД од којашто Вкупна објективна вредност Ниво 1 Ниво 2 Ниво 3 Финансиски средства Финансиски средства за продажба 56,548 56, Вкупно 56,548 56, Финансиски обврски Финансиски обврски по објективна вредност Вкупно ) Заложени средства во 000 МКД Заложено с-во Поврзана обврска Заложено с-во Поврзана обврска Кредити и пласмани дадени на банки - 701, ,143 Финансиски средства расположиви за продажба - 56,548-58,263 Кредити и пласмани дадени на комитенти 423,196 10,092,892 79,188 9,076,393 Останати 163, ,576 Вкупно 423,196 11,014,989 79,188 9,809,375 Главниот дел од оваа ставка се состои од средства што биле заложени врз основа на портфолио за финансиски средства што банката ги добила по пазарни цени од меѓународни финансиски институции. Залозите ќе се активираат во случај на неисполнување на обврските по плаќањето на главницата или каматата од односните кредити; роковите на доспевање на залозите се исти како и роковите на доспевање на односните поврзани обврски.

86 86 годишен извешта ј ) Потенцијални обврски и финансиски обврски во 000 МКД Гаранции и стендбај а кредитиви 751, ,286 Документарни и стокови акредитиви 34,528 5,119 Обврски за давање кредит (неповратни кредитни обврски) 648, ,210 Вкупно 1,434,704 1,008,615 Горната табела ги прикажува номиналните вредности на главницата од потенцијалните обврски, финансиските обврски и гаранциите, т.е. износите под ризик, во случај договорите целосно да се повлечени и клиентите да не ги исполнат обврските по плаќањето. Се очекува значителен дел од гаранциите и финансиските обврски да истечат без да се повлечат; од таа причина целокупниот дел од договорните износи не е карактеристичен за идните ликвидносни барања. Не може да се спроведе проценка на износот и тајмингот на одливот. 58) Трансакции со поврзани страни Крајната матична компанија на банката е ПроКредит Холдинг АГ. Поврзаните страни на банката ја опфаќаат матичната компанија, подружниците, клучниот менаџмент, членовите на потесното семејство на клучниот менаџмент и субјектите коишто се контролирани од, или врз коишто значително влијание има клучниот менаџмент или членовите на неговото потесно семејство. Трансакции на банката со компании од ПроКредит Групацијата Според стратегијата на Групацијата, холдинг компанијата има својство на дополнителен обезбедувач на финансиски средства (вклучувајќи и субординиран долг) за своите подружници. Сите трансакции со компаниите од Групацијата се вршат главно под истите услови, вклучувајќи и каматни стапки и обезбедување, кога станува збор за трансакции од сличен карактер со трети договорни страни. Нето приход на банката од трансакции со компании од ПроКредит Групацијата во 000 МКД Приход 4,498 5,090 Расход (142,618) (106,998) Нето приход (138,120) (101,908) Тековни средства и обврски на банката со компании од ПроКредит Групацијата во 000 МКД (на крајот на годината) Средства Пласмани во, и кредити на банки 58,392 77,797 Останати средства 6,641 Обврски Депозити на комитенти 73,208 59,354 Останати обврски 1, Обврски по кредити 9, ,149 Субординиран долг 344, ,192 Хибриден инструмент 195, ,764 Трансакции со клучниот менаџмент, членовите на неговото потесно семејство и субјекти контролирани од нив Нето приход на банката од трансакции со клучниот менаџмент во 000 МКД Приход Расход (74) (59) Нето приход Тековни средства и обврски на клучниот менаџмент и членовите на неговото потесно семејство во 000 МКД (на крајот на годината) Обврски Депозити на комитенти 2,459 2,234 Останати обврски Трансакциите што довеле до горните биланси биле извршени во вообичаениот тек на работењето и главно под истите услови како и споредиви трансакции со правни или физички лица што имаат слична финансиска состојба или, онаму каде постојат, со други вработени. Трансакциите не инволвирале повеќе од обичен ризик од неисполнување на обврските по плаќањето, ниту пак опфаќаат други неповолни карактеристики. 59) Надоместок за менаџментот Во текот на периодот на известувањето, вкупниот надоместок што му бил исплатен на менаџментот на банката изнесувал: во 000 МКД (на крајот на годината) Краткорочни бенефиции 8,555 6,963 Вкупно 8,555 6,963 Членовите на Надзорниот одбор не добиваат никаков надоместок од банката. 60) Значајни настани по датумот на билансот на состојба Новата емисија на акции во вупна вредност од ЕУР била одобрена на Генералното акционерско собрание одржано на година. Според одлуката, предвидено е таа да стапи на сила во рок од 6 месеци од усвојувањето. Акциите биле платени во целост од страна на акционерите во март 2012 година, што значи дека иако одлуката е донесена во 2011 година, таа нема да биде правосилна во 2011 година. Од вкупната вредност на новите акции, ПроКредит Холдинг купува 87.5% и ЕБРД %, што значи дека односот на акционерите во основниот капитал на банката останува ист. Вонбилансна евиденција Гаранции 615,050

87 фин а нсиск и и звешта и 87 61) Девизен курс За билансот на состојба и билансот на успех биле користени следните каматни стапки: (износ на странска валута за 1 МКД) Ширфра на валута Земја Состојба на Просечно за Состојба на Просечно за датумот на БС годината датумот на БС годината МКД Македонија ) Адреса и основни информации Прокредит Банка А.Д. Скопје е регистрирана како акционерско друштво лоцирана во Република Македонија. Адресата на нејзиното седиште е следната: Бул. Јане Сандански 109a 1000 Скопје Република Македонија Имињата на членовите на Управниот одбор на Банката кои се на функција во текот на финансиската година и до датумот на овој извештај се следните: Јованка Јолеска Поповска Валентина Трајчева Никовска Емилија Спировска Илир Алиу Генерален директор Директор за финансии Директор за управување со ризик Директор за оперативни активности