ОПШТЕСТВЕНАТА ОДГОВОРНОСТ (НЕ)ПОЗНАТ КОНЦЕПТ ЗА КОМПАНИИТЕ ВО РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА. Апстракт

Size: px
Start display at page:

Download "ОПШТЕСТВЕНАТА ОДГОВОРНОСТ (НЕ)ПОЗНАТ КОНЦЕПТ ЗА КОМПАНИИТЕ ВО РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА. Апстракт"

Transcription

1 ОПШТЕСТВЕНАТА ОДГОВОРНОСТ (НЕ)ПОЗНАТ КОНЦЕПТ ЗА КОМПАНИИТЕ ВО РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА Автор: М-р. Лилјана Јоноски Мај, 2014 година Апстракт Да избереме да ги соединиме силата на пазарот со авторитетот на универзалните идеи Кофи Анан, генерален Секретар на ОН, Global Compact, 1. април, 2006 Успешноста на секој правен субјект денес ги надминува границите поставени пред речиси два века кога компанијата и нејзините сопственици беа исклучиво заинтересирани и фокусирани на создавањето на профит и искачувањето на скалилата на богатството и профитабилноста од кои што пак корист имаа малкумина и тоа најчесто претставени во лицата на сопствениците. Имено, имајќи ги предвид општествените промени и менувањето на климата во која што денес функционираат компаниите - одговорното општествено работење, вклучувањето на социјалната заедница, грижата за животната средина стануваат критериуми без кои што воопшто и не може да се оценува успехот и работата на компанијата. Исто колку што е важно каква е природата и сопственоста на капиталот-имотот со кој работат јавните и приватни компании од исто значење се и начинот на управувањето на тековните операции и нивното влијание на околината во која истите функционираат. Иако, речиси и неспоменуван поимот на корпоративно управување во транзициониот период на Македонија, доброто корпоративно и одговорно управување во денешно време се смета за основен предуслов за создавање на атрактивна инвестициска клима, која што се карактеризира со конкурентски ориентирани компании и ефикасни финансиски пазари каде што општественото одговорно работење и концептот на општествена одговорност го зазема своето значајно место. Клучни зборови: концепт на општествена одговорност, компанија, претпријатие, добро корпоративно управување 1

2 Abstract Nowadays, the success of any legal entity exceeds the limits that were laid almost two centuries ago when the company and its owners were interested only on the creation of profit and focused on climbing on the ladder of wealth and profitability. Achieving of these interests was beneficial only for few persons, most often represented in the persons of owners. Namely, taking into account social changes and environment in which corporations operate today, socially responsible operations, the inclusion of a social community, environmental concerns have become one of the general criteria without can not be evaluated the success of the company s work. Just as important is the nature of ownership of capital assets with which operate the public enterprises (corporations) of the same meaning is and the way of managing and its impact on the environment. Although almost unknown notion of corporate governance in the transition period of Macedonia, good and responsible corporate management nowadays is considered as an essential pre-condition for the creation of an attractive investment climate, which is characterized by competitive oriented companies and efficient financial markets where social responsible operations and the concept of social responsibility takes its significant place. Keywords: concept of social responsibility, company, enterprise, good corporate governance ВОВЕД Да даваш = да имаш, е наједноставниот слоган на современата концепција на однесување на општествено одговорните бизниси. Корпоративната општествена или социјална одговорност (Corporate social responsibility) во смисла на хуманост и одговорност кон општеството, претставува најнова, но истовремено и неопходна димензија на современите успешни компании која што исто така го опфаќа и деловното работење на македонските компании како дел од севкупниот светски финансиски пазар. Светски актуелните деловни промени во компаниите во последните неколку децении, кои што се појавуваат и во новото 2

3 македонско деловно работење во последниве неколку години, покрај основната профитна ориентација на компаниите, како нова корпоративна вредност и како принцип на дејствување, се промовира општествено одговорното однесување, односно засегнатост на компаниите за општествените проблеми и активно учество во нивното решавање. Но, што всушност претставува концептот на корпоративна општествена одговорност и колку истиот им е познат на македонските компании? КОНЦЕПТОТ НА КОРПОРАТИВНА ОПШТЕСТВЕНА ОДГОВОРНОСТ Наједноставно дефинирана, корпоративната општествена (или социјална) одговорност (Corporate social responsibility) е грижа на претпријатието за општествените проблеми. Корпоративната општествена одговорност упатува на тоа дека компанијата е одговорна за нејзиното пошироко влијание врз општеството. Во деловен контекст, тоа значи дека претпријатието има обврска да дејствува запазувајќи ги интересите на стејкхолдерите или засегнатите страни - сите страни коишто можат да влијаат или се под влијание на активностите на компанијата: вработените, деловните партнери, инвеститорите, потрошувачите, локалната заедница, владата, медиумите и меѓународните организации. 1 Во новите општествени и бизнис-услови, спротивно на традиционалната идеја за општествената одговорност како обврска за максимизирање на профитот на акционерите, според којашто вклучувањето на компанијата во решавање на општествените проблеми е трошење на парите на акционерите/сопствениците, современиот концепт на општествена одговорност кон стејкхолдерите смета дека компанијата и стејкхолдерите се тесно поврзани. Со оглед на тоа што секоја компанија дејствува во некое конкретно општествено окружување и бидејќи нејзината егзистенција и просперитет се засегнати од тоа опкружување, покрај интересите на главните 1 Електронска конференција идните лидери на тема: Корпоративна општествена одговорност, координатор Владимир Петковски, Економски факултет, Скопје. 2003, (стр. 73) 3

4 стејкохолдери (сопствениците, односно акционерите), треба да бидат задоволени и интересите на другите засегнати страни, вклучувајќи го општеството во целина. Од таа перспектива, одговорноста за стејкхолдерите и одговорноста за општеството е истовремено и одговорност кон компанијата на долг рок. Современата корпоративна општествена одговорност подразбира истовремено остварување и на економските и на општествените цели. Концептот на потврдена општествена одговорност 2 оди чекор понатаму и според него менаџерите се обврзани да ги антиципираат промените во опкружувањето, да ги усогласат целите на претпријатието со целите на групите и да преземат конкретни чекори за да се промовираат заедничките интереси. Целта на концептот на КОО, според The White Paper of the EU Commission on Corporate Social Responsibility and the Commissions s Communication on CSR е всушност токму тоа - менување на деловната култура од краткорочно максимализирање на бизнисот кон одговорно деловно однесување и овозможување одржлив развој (responsible business behavior in providing sustainable development) што всушност се и целите на КОО. Токму затоа, со сигурност може да се каже дека земјите во транзиција не се соочуваат само со проблемот на хармонизација на своите правни системи, туку и со проблемот на воспоставување нов систем на вредности кој би бил прифатлив за мнозинството. Едно е сигурно. Сите препознаваат дека концептот на КОО е добар и воопшто гледано пожелен за бизнисот. Постои една јапонска стратешка визија наречена Kyosei која грубо преведена би значела живеејќи и работејќи заедно за постигнување заедничка цел. Пандан на оваа јапонска стратегија е американската стратегија на деловна етика или теорија на различни интересни групи (stakeholders theory). 3 Во основата на јапонската Kyosei стратегија лежат следните општи начела: одговорноста на бизнисот е да се надминат тесноакционерските интереси и да се насочува кон заштита на 2 Поделбата на концепции на традиционална, современа и потврдена општествена одгворност е според Бобек, Шуклев; Менаџмент, 4. Издание, Скопје, Економски факултет, 2004 год., (стр. 349) 3 Анализа на потенцијалите за добро управување во Република Македонија, Фондација Институт Отворено Општество Македонија, стр

5 стремежот на пошироките интересни општествени групи; економското и социјалното влијание врз бизнисот треба да се насочат кон иновативноста, правдата и светската заедница; деловното однесување треба да се пренасочи од словото на законот кон духот на довербата; почитување на правилата; поддржување на мултилатералната трговија; почитување на животната средина и избегнување забранети, нелегални и штетни дејствија. 4 КАТЕГОРИИ НА ОПШТЕСТВЕНА ОДГОВОРНОСТ И СТРАТЕГИИ НА ОПШТЕСТВЕНА РЕАКЦИЈА Главно, корпоративната општествена одговорност ја сочинуваат 4 категории: економска, правна, етичка и филантропска одговорност. Соодветно на секоја од овие компоненти на општествената одговорност, се применуваат 4 стратегии на општествена реакција, односно одговор на општествените обврски: реактивна, одбранбена, стратегија на прифаќање и проактивна стратегија. 5 Секоја компанија првенствено е економски ентитет чија мисија е да произведува производи за членовите на општеството и соодветно на тоа, нејзина примарна одговорност е економската одговорност, односно креирањето профит. Истовремено, секоја компанија треба да ја исполни својата економска мисија во рамките на постоечките правни рамки. Овие категории на одговорност, економската и правната, се основни и обврзни за сите компании, но вистинската димензија на општествено одговорните бизниси се категориите на етичка и филантропска одговорност, кои вклучуваат грижа за вработените, потрошувачите, акционерите и заедницата, надминувајќи ги правно пропишаните обврски, како и вклученоста во решавањето на општествените проблеми. За парцијално задоволување на општествените барања, компаниите може да применат општествена реакција преку реактивната и одбранбената стратегија, како начин на минимум задоволување само на економската, односно економската и правната одговорност, а избегнувајќи општествена инволвираност и акција. Спротивно на тоа, со стратегијата на прифаќање и со проактивната стратегија компаниите промовираат прифаќање на општествената одговорност за сопствените активности и одговор на општествените барања и проблеми, 4 Ibid, стр Класификцијата на видовите општествена одговорност и стратегиите на општествена реакција според Шуклев, Бобек; Менаџмент, 4. Издание, (стр. 356 и 360) 5

6 задоволувајќи го интересот на сите стејкхолдери. Особено со прифаќањето на филантропската одговорност, компаниите со фокус на волонтерските активности и желба за општествен придонес, преку проактивна стратегија, успеваат да ги антиципираат општествените проблеми и да подготват соодветна реакција за нивно решавање. ПОДРАЧЈА НА ОПШТЕСТВЕНО ОДГОВОРНО ДЕЈСТВУВАЊЕ Пред компаниите се строго поставени барањата да дејствуваат водејќи грижа за општествените, економските и еколошките сегменти, додека се креира профитот за акционерите: корпоративната општествена одговорност бара од компаниите да работат ефикасно без да предизвикуваат штети од општествен, економски, политички, културолошки и еколошки аспект, во средините во коишто работат. Многу од барањата за општествена одговорност на претпријатието се правно пропишани од страна на општеството. Со правни прописи се регулира долната старосна граница за вработување работници, се пропишуваат стандарди со коишто се регулира дозволеното ниво на загадување на воздухот и човековата околина, се инсистира на хуманизација на условите за работа. Но постојат и претпријатија коишто се фокусираат на опкружувањето, волонтерството, филантропијата и економскиот развој. За различни индустрии, одговорните бизниси практицираат различни форми на општествено одговорен ангажман. Сепак, заеднички за сите сектори се практиките глобално групирани во областите: заштита на здравјето и сигурноста на вработените, заштита на животната средина и превенција од нејзино загадување, помош при природни катастрофи и несреќи, помош и унапредување на образованието, партиципација во локални реконструкции, поддршка на непрофитни организации итн. ПРЕДНОСТИ НА ОПШТЕСТВЕНО-ОДГВОРНИТЕ КОМПАНИИ ПОТТИК ЗА ПРАКТИКУВАЊЕ НА СОЦИЈАЛНО ОДГОВОРЕН БИЗНИС Промовирањето на општествена одговорност е значајна за привлекување на странските инвестиции, бидејќи означува одобрување на заеми или инвестирање во хартии од вредност, велат познавачите на оваа проблематика. Мултинационалните корпорации при менаџментот со ризици и менаџмент со синџирите за снабдување, бараат средини во кои има напредни практики во областа на општествената одговорност 6

7 на претпријатијата. Тоа се смета како предност при деловното работење во земјите во развој. Оваа практика води кон конкурентна предност, преку подобрување на имиџот на компанијата, зачувување на нејзината репутација, негување на мотивираноста на вработените, и задоволството од работното место, поттикнување на иновациите, а во одредени услови и преку намалување на трошоците и зголемување на лојалноста на клиентите. Македонските претпријатија за да искористат дел од овие инвестициски средства, ќе мора да го сменат начинот на кој ги водат секојдневните деловни активности и треба да ги вградат принципите на општествено одговорно однесување во нивните стратегии за развој. Правните предуслови (барем на хартија) се веќе создадени особено со предностите кои што им се нудат на општествено одговорните компании во делот на даночните олеснувања согласно Законот за донации и спонзорства во јавни дејности. Начинот на неговата имплементација и разбирање на терминот јавен интерес претставува посебна тема за себе за обработување, но овде ќе се задржиме само на даночните олеснувања кои ги уживаат компаниите кои издвојуваат дел од своите средства (материјални или нематеријални) за општото добро на заедницата. Данок на добивка - на претпријатието кое донира донацијата му се признава како расход во даночниот биланс во вкупна висина до 5% од вкупниот приход, а за спонзорства износот е до 3%. 6 Данок на имот - донацијата во предмети и материјални стоки е ослободена од данок на наследство и подарок. Ослободена е и од данок на имот во наредните пет години, по годината во која е дадена донацијата. 7 Данок на додадена вредност - донацијата нема да биде оптоварена со ДДВ, а на надоместот за влезници за културен, спортски или друг јавен настан не се пресметува ДДВ ако сите собрани приходи се користат за финансирање на активности од јавен интерес. ДДВ не се пресметува ниту на надоместот за комуникациска услуга кога корисникот донира пари за финанисрање на активности од јавен интерес. 8 Иако, сеуште општествената одговорност најчесто македонските компании ја подразбираат како додаток на основното деловно работење 6 Член 14 од Законот за донации и за спонзорства во јавните дејности, Сл. Весник бр. 47/06, Измени во Службен Весник бр. 86/08 7 Член 16 и 17 од Законот за донации и за спонзорства во јавните дејности, Сл. Весник бр. 47/06, Измени во Службен Весник бр. 86/08 8 Член 15 од Законот за донации и за спонзорства во јавните дејности, Сл. Весник бр. 47/06, Измени во Службен Весник бр. 86/08 7

8 и настојуваат да ја практикуваат истата само во делот на задоволување на економскиот интерес на сопствениците и економската одговорност, што најчесто е случај со помалите компании, сепак ваквиот феномен кај поголемите бизнис корпорации во македонското деловно окружување е нешто поинаков. Имено, најуспешните компании во делот на телекомуникациите, тутунската индустрија, фармацијата, производството на алкохолни пијалоци 9 покрај тоа што остваруваат финансиски резултати, истовремено се и најголемите поддржувачи во решавањето на некои од општествените проблеми. Нивната корпоративна општествена одговорност е забележлива преку активности коишто се во пресрет на интересите на акционерите, вработените, потрошувачите, посебните општествени групи и заедницата во целина, дејствувајќи во следните подрачја: Принцип на работење со контрола на квалитетот придобивка за потрошувачите коишто потврдено добиваат производи/услуги со добар квалитет и за вработените кои работат во сигурно работно опкружување (речиси сите поголеми македонски компании за производство го имаат вградено стандардот ИСО 9001, а Пивара Скопје оди уште подалеку во тој дел преку спроведување на овој стандард и во делот на подобрување на барањата на потршувачите); 2. Заштита и зачувување на животната средина и природата - во повеќето успешни производствени компании се внимава процесот на производство да биде безбеден како за вработените, така и за животната средина (Алкалоид, Скопска Пиварница, Т-Home се издвојуваат во овој дел, а последен пример на општествена одговорност во делот на животната заедница е и вложувањето на Tobacco Together во Зоолошката градина); 3. Зголемување на информираноста за производите за да се охрабри одговорното однесување на потрошувачите; 4. Поддршка за спортот, образованието и науката - како области коишто ги засегаат младите, инвестирањето во спортот, образованието и науката, општествено одговорните компании го гледаат како инвестирање во иднината, затоа најуспешни компании во Македонија за 2010 година ; Општествена одгворност на Пивара Скопје, DGjnzO3RCL5YuMrdzcU0Whk=, ( ), Политика за општествена одгворност на Алкалоид, Корпоративна општествена одговорност Македонски Телеком, ( ) итн. 8

9 што успешни спортисти и профилирани стручни кадри се движечка сила на општеството; 5. Поддршка за културата, уметноста и заштита на културното наследство - ова е една од најзастапените форми на општествено инволвирање на компаниите, кои во тешките времиња за културата, станаа неопходни партнери на заедницата, за зачувувањето на културата и за активниот културен живот; 5. Донации во здравството или за групи со посебни потреби. Од корпоративната општествена одговорност, како принцип на работење и дејствување, се остваруваат придобивки за општеството, но и за инволвираните компании. Општеството поддржано од проактивните стратегии на компанијата и корпоративната инволвираност во решавање на општествените проблеми, во општествено одговорните бизниси препознава свој партнер за креирање подобри услови за сите. Од друга страна, најсилниот аргумент ЗА општествена одговорност е фактот дека компанијата којашто промовира грижа за општеството во целина истовремено го промовира нејзиниот корпоративен имиџ на позитивен начин и градејќи релација на доверба со стејкхолдерите, на долг рок го зголемува и профитот за акционерите. Како глобално прифатени системи за општествена одговорност на компаниите се следниве: - ISO Водич за општествена одговорност, преведен и на македонски јазик, но сеуште не се врши стандардизација по истиот; - Глобал Компакт (Global Compact), иницијатива на Обединетите Нации за општествена одговорност на компаниите каде што компаниите кои што членуваат таму се обврзуваат дека ќе ги почитуваат десетте принципи на инцијативата и еднаш годишно ќе праќаат извештаи до седиштето во Њујорк; - ОЕЦД насоки за општествено одговорно работење; - Насоки за бизнисот и човековите права на Обединетите нации со превод на македонски јазик. Ваквите стандарди и сертификати за општествена одговорност веќе стануваат и дел од националните законодавства на високоразвиените земји. Во обид да го заштитат својот имиџ, а со тоа и профитот, мултинационалните компании од сите кооперанти и доставувачи ширум светот бараат да ги исполнуваат критериумите за добра работна практика, која вклучува почитување на работничките права, заштита при работа, заштита на околината, фер односи на пазарот и слично. Зошто се случува ова на светската бизнис-сцена? Големите скандали на Најки, Епл и на Гугл, поврзани главно со 9

10 нивните операции во земјите од третиот свет, каде што грубо се кршат работничките и човековите права и се злоупотребува детскиот труд, предизвикуваат тектонски промени во начинот на којшто денес тие го водат својот бизнис. Падот на нивните профити, силниот негативен публицитет кој го добија овие и многу други компании ги променија правилата за избор на кооперанти и фирми кои ќе работат за тие брендови. Строгите правила на општествено одговорно однесување веќе важат и за компаниите во Кина, Бангладеш, Индонезија или во Македонија кои работат за овие глобално познати компании! Дури се оди и дотаму да Европската комисија од оваа 2014 година ќе бара исполнување на еден од глобално прифатените системи на општествена одговорност, не само за европските компании, туку за сите компании кои што ќе сакаат да работат на европскиот пазар. На своја кожа ваквите промени и строги регулативи веќе ги имаат почувствувано дел од конфекциите кои што работат на територијата на Македонија, а се дел од познатите модни брендови, кои што најмалку еднаш годишно имаат инспекција од т.н. социјални ревизори кои што проверуваат дали комапниите ги исполнуваат основните услови во делот на општествено одговорно работење, а кои што во најголем дел се однесуваат на заштита на работничките права. А често пати компаниите се принудени и да го сертифицираат своето одговорно работење. Во наредниот период, особено оваа 2014 година ќе се смета за преодна во делот на општественото работење бидејќи кон истото ќе бидат принудени и помалите компании, а се подготвуваат и законски измени на македонската регулатива во делот на начинот на работење на компаниите. Една од првите области која што ќе биде зафатена со ваквите промени се јавните набавки каде што компаниите се почесто ќе се соочуваат со барањето за исполнување на европските критериуми во делот на заштита при работа и заштита на животната средина доколку сакаат да бидат конкурентни на европските пазари. ПРЕПОРАКИ ЗА ОПШТЕСТВЕНО ОДГОВОРНО РАБОТЕЊЕ Врз основа на досегашните спроведени истражувања и констатации на деловната и академска мисла компаниите кога станува збор за нивната општествена одговорност треба да ги имаат во предвид и да ги практикуваат следниве активности за да без сомнеж може да се 10

11 говори за општествено одговорна компанија во вистинската смисла на зборот: - секоја од компаниите треба да има развиено своја сопствена стратегија за општествена одговорност (а која што македонските компании особено оние помалите сеуште ја немаат) врз основа на која ќе го изработи својот акционен план и општественото работење ќе стане неодминлив дел во дејствувањето на компанијата; - објавување на официјални извештаи со информации за достигнатите резултати во делот на одговорното општествено работење (во Македонија тоа е случај само со големите и препознатливи компании во кои преовладува странскиот капитал); - постоење на сектор во рамките на самата компанија и назначување на лице кое што ќе биде задолжено исклучиво за корпоративното општествено работење; - развивање на здрава конкуренција не само во делот на бизнис активностите и финансиските достигнувања, туку и во делот на општественото одговорно работење; - Компаниите треба да ги задоволат генeрациските потреби за вработувањето, повисоките нивоа на производство, адекватни плати и бенефиции за вработените. Треба да се воздржат од практикување на корупција, даночни избегнувања и слично и да утврдат и нормираат строги правила и казнени постапки дури и за највисоките функционери. Сепарацијата на функциите на претседателот и главниот извршен директор и надзорот на овие области од страна на одборот е круцијално. - Компаниите треба да помогнат во доброто управување и да имаат позитивна соработка со владата, со цел да оствара значајни бенефиции за општеството. Тие треба да се воздржат од мешањето во владините постапки и политики и нивно фаворизирање или од закани кон владите со создавање на конфликти, помош на сецесионистички движења или финансирање на анти-државни и терористички организации. При тоа треба да не се допушти т.н. корпоративизам којшто се остварува како систем на водење на државата со употреба на моќта на корпорациите или големите компании или пак, со моќта на синдикатите кои дејствуваат или барем тврдат дека дејствуваат во име на голем број индивидуалци како нивни членови. Особено треба да се спречи праксата 11

12 корпорациите во овие системи да вложуваат исклучиво во политички врски и наместо обични пазарни претприемачи да стекнат позиција на некој вид политички претприемачи ; - Компаниите треба да се обврзат на водење на бизнис на начин којшто ги зачувува традиционалните системи на знаење и домашните култури. Исто треба да играат важна улога во образованието и пораст на општествено-културните вредности како и моралот на децата со што ќе помогнат во создавањето на одговорна работна сила. - Во областите на искористувањето на природните ресурси и нивна употреба, треба да се воздржат од експлоатација, којашто оди на штета на локалните граѓани и околината. Тие треба да прифатат и усвојат технологии коишто не се штетни за околината и да го унапредат истражувањето во ваквите области. Тие треба да помогнат во понатамошната промоција и дистрибуција на овие технологии, по разумни цени, на другите помали компании. Препораките се круцијални и ги потсетуваат сите инволвирани играчи дека сред постоечкиот песимизам создаден од сиромаштијата и другите општествено-економски неприлики и дадените постоечки лимитирани ресурси на располагање на планетата, треба да се усогласиме со потребите на сегашноста, без компромитирање на можноста идните генерации да ги остварат своите потреби". 11 Колективната корпоративна акција создава моќен механизам којшто заедно со цивилното општество може да креира и подржува решенија кои имаат економско-социјален контекст. Јасна е потребата за јавни и приватни ентитети кои ќе работат заедно на решавање на социјалните проблеми. Партнерствата помеѓу различните сегменти на општеството бараат детално разбирање на очекувањата, достапни извори, соодветни организациски структури и одговорност. Работењето во партнерство е процес што бара иновативни решенија со коишто ќе се остварат социјалните предизвици на локално ниво. За да функционираат овие партнерства секој партнер треба да се согласи на оваа мисија. Корпоративната општествена одговорност е важен дел од бизнисот и полека, но сигурно тоа станува срцевината на бизнисот во XXI-от век. Корпорациите коишто се на највисоките ранг листи, се 11 Беличанец, Тито, Климовски, Александар; Корпоративно управување, учебник, последипломски студии по Деловно Право, Скопје, 2011, стр

13 најпосакуваните во општеството и се оценети како едни од најдобрите места за работа. 12 ЗАКЛУЧОК Општествените промени во рамките на секоја една средина носат промени како во рамките на социјалната средина, така и во рамките на севкупното делување на единките кои што го сочинуваат општеството. Развитокот на општествата и нивното унпаредување на повисок економски, политички и културолошки стадиум доведува до поместување на границите и разбирањето на современиот начин на функционирање. Имено, се повеќе се обрнува внимание на социјалните аспекти од живеењето на човекот во ова време на современи технолошки и начуни достигнувања, па токму тоа доведува да се изменат и погледите кога станува збор за начинот на функционирање и дејствување на економските ентитети во државата. Повеќе не е важен само економскиот раст за кој придонесуваат компаниите, туку и како самиот тој раст е постигнат - колку компанијата внимава на своите вработени, на средината во која делува, на заштитата на природата и животната средина. Без да се земат во предвид овие елементи денес не може да се утврди успешноста на компанијата во целост. Од тука произлегува и значењето на општествено одговорното работење на компаниите. Трендот на глобализација и во овој дел навлегува во нашето општество, па повеќе и од важно е да секоја компанија работи согласно однапред усвоени стандарди и етички кодекси на управување и дејствување. Иако, сеуште во процес на развој во Република Македонија концептот на општествена одговорност полека, но сигурно го зазема местото во политиките на дејствување и управување на компаниите, а тоа е единствениот начин за креирање на одговорни субјекти во рамките на општеството. Препораките говорат доволно во која насока треба да се движат македонските компании во иднина, а бенефитите од практикувањето на истите ќе ги почувствува секоја едника во општеството. 12 Ibid, стр

14 ЛИТЕРАТУРА 1. Електронска конференција идните лидери на тема: Корпоративна општествена одговорност, координатор Владимир Петковски, Економски факултет, Скопје. 2003; 2. Бобек, Шуклев; Менаџмент, 4. Издание, Скопје, Економски факултет, 2004 год.; 3. Анализа на потенцијалите за добро управување во Република Македонија, Фондација Институт Отворено Општество Македонија, 4. Законот за донации и за спонзорства во јавните дејности, Сл. Весник бр. 47/06, Измени во Службен Весник бр. 86/08; најуспешни компании во Македонија за 2010 година ; ; 6. Општествена одгворност на Пивара Скопје, YjeUEFDGjnzO3RCL5YuMrdzcU0Whk=, ( ), Политика за општествена одгворност на Алкалоид, Корпоративна општествена одговорност Македонски Телеком, ( ) итн.; 7. Беличанец, Тито, Климовски, Александар; Корпоративно управување, учебник, последипломски студии по Деловно Право, Скопје, 2011; 8. Петковски, Владимир, Николов, Александар, Национална агенда за општествена одговорност на претпријатијата , Скопје, 2008 год. 9. Општествена одговорност за 2012 година, Месечник Капитал, февруари

15 You are free: Attribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 Unported to Share - to copy, distribute and transmit the work Under the following conditions: Attribution. You must attribute the work in the manner specified by the author or licensor (but not in any way that suggests that they endorse you or your use of the work). Noncommercial. You may not use this work for commercial purposes. No Derivative Works. You may not alter, transform, or build upon this work. For any reuse or distribution, you must make clear to others the license terms of this work. The best way to do this is with a link to this web page. Any of the above conditions can be waived if you get permission from the copyright holder. Nothing in this license impairs or restricts the author s moral rights. The document was created by CC PDF Converter

Март Opinion research & Communications

Март Opinion research & Communications Март 2014 Opinion research & Communications Метод: Телефонска анкета Примерок: 800 испитаници кои следат македонски спорт стратификуван со репрезентативен опфат на сите етнички заедници, урбани и рурални

More information

Биланс на приходи и расходи

Биланс на приходи и расходи 1 of 5 06.03.2016 12:00 ЕМБС: 05196248 Целосно име: Здружение за советување,лекување,реинтеграција и ресоцијализација на лица зависни од психоактивни супстанции ИЗБОР-Струмица Вид на работа: 540 Тип на

More information

Биланс на приходи и расходи

Биланс на приходи и расходи 1 of 5 28.02.2015 23:20 ЕМБС: 05196248 Целосно име: Здружение за советување,лекување,реинтеграција и ресоцијализација на лица зависни од психоактивни супстанции ИЗБОР-Струмица Вид на работа: 540 Тип на

More information

ЕНаука.мк 1 милион Сајт на годината ( Образование, Наука и Култура )

ЕНаука.мк 1 милион Сајт на годината ( Образование, Наука и Култура ) Инфо ЕНаука.мк е единствениoт интернет пoртал вo Р.Македoнија кoј ги следи и пренесува најактуелните нoвoсти, истражувања и достигнувања во повеќе научни области. Главни цели на порталот се враќање на

More information

Коисмение.Штозначиме.

Коисмение.Штозначиме. Коисмение.Штозначиме. Исто како стоките и податоците, така GW ги движи и луѓето кои доаѓаат во контакт со портокаловата мрежа, внатрешно или надворешно. Ние се движиме напред со нашите клиенти, со напреден

More information

ВОДИЧ ЗА КОРПОРАТИВНА ФИЛАНТРОПИЈА

ВОДИЧ ЗА КОРПОРАТИВНА ФИЛАНТРОПИЈА Гледам дека постојано се купува нов мебел, често евтин, неквалитетен и само за фалење пред другите. Сакам да придонесам да се изработува квалитетен мебел, бидејќи забораваме дека тоа се нешта што најмногу

More information

УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ - ШТИП ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ МБА Менаџмент Штип. Иван Стефанов

УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ - ШТИП ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ МБА Менаџмент Штип. Иван Стефанов УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ - ШТИП ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ МБА Менаџмент Штип Иван Стефанов КРЕИРАЊЕ НА ПРЕПОЗНАТЛИВА ДЕЛОВНА ЕТИКА И ОПШТЕСТВЕНА ОДГОВОРНОСТ ВО ОРГАНИЗАЦИИТЕ ВО ФУНКЦИЈА НА ПОСТИГНУВАЊЕ СОПСТВЕН

More information

University St.Kliment Ohridski - Bitola Scientific Tobacco Institute- Priep ABSTRACT

University St.Kliment Ohridski - Bitola Scientific Tobacco Institute- Priep   ABSTRACT Тутун / Tobacco, Vol.64, N⁰ 1-6, 46-55, 2014 ISSN 0494-3244 Тутун/Tobacco,Vol.64, N⁰1-6, 62-69, 2014 UDC: 633.71-152.61(497) 2008/2012 633.71-152.61(497.7) 2008/2012 Original Scientific paper DYNAMIC PRESENTATION

More information

м-р Марјан Пејовски Сектор за регулатива

м-р Марјан Пејовски Сектор за регулатива Трета анализа на пазар за Физички пристап до мрежна инфраструктура (целосен и поделен разврзан пристап) на фиксна локација и четврта анализа на пазар за услуги со широк опсег м-р Марјан Пејовски Сектор

More information

ЛИСТА НА ЛЕКОВИ КОИ ПАЃААТ НА ТОВАР НА ФОНДОТ ЗА ЗДРАВСТВЕНО ОСИГУРУВАЊЕ НА МАКЕДОНИЈА

ЛИСТА НА ЛЕКОВИ КОИ ПАЃААТ НА ТОВАР НА ФОНДОТ ЗА ЗДРАВСТВЕНО ОСИГУРУВАЊЕ НА МАКЕДОНИЈА Врз основа на член 9 став 1а точка 8 и став 1в точка 2 и член 56 став 1 точка 3 од Законот за здравственото осигурување ( Службен весник на РМ бр. 25/2000, 34/2000, 96/2000, 50/2001, 11/2002, 31/2003,

More information

2.3 ЗАКОН ЗА БЕЗБЕДНОСТ И ЗДРАВЈЕ ПРИ РАБОТА. Службен весник на Република Македонија бр. 53 од 11 април 2013 година

2.3 ЗАКОН ЗА БЕЗБЕДНОСТ И ЗДРАВЈЕ ПРИ РАБОТА. Службен весник на Република Македонија бр. 53 од 11 април 2013 година 2.3 ЗАКОН ЗА БЕЗБЕДНОСТ И ЗДРАВЈЕ ПРИ РАБОТА Службен весник на Република Македонија бр. 53 од 11 април 2013 година ОСНОВНИ БАРАЊА ЗА БЕЗБЕДНОСТ И ЗДРАВЈЕ ПРИ РАБОТА Со Законот за безбедност и здравје при

More information

Универзитет Св. Климент Охридски - Битола Факултет за туризам и угостителство Охрид. Дипломиран организатор по туризам и угостителство

Универзитет Св. Климент Охридски - Битола Факултет за туризам и угостителство Охрид. Дипломиран организатор по туризам и угостителство Кратка биографија ЛИЧНИ ИНФОРМАЦИИ Презиме и име: Контакт адреса: Татјана Димоска Телефон: +389 46 262 147/ 123 (работа) Факс: +389 46 264 215 E-mail: Националност: Македонка Дата на раѓање: 16.10.1974

More information

Односот помеѓу интерната и екстерната ревизија. Презентира: Верица Костова

Односот помеѓу интерната и екстерната ревизија. Презентира: Верица Костова Односот помеѓу интерната и екстерната ревизија Презентира: Верица Костова Што е ревизија http://www.youtube.com/watch?v=rjmgrdjhufs&sns=em Регулирање на внатрешната ревизија Закон за банки Закон за супервизија

More information

Заштита на личните податоци во Република Македонија. Охрид, 27 мај 2014 година

Заштита на личните податоци во Република Македонија. Охрид, 27 мај 2014 година Заштита на личните податоци во Република Македонија Охрид, 27 мај 2014 година 1 1 Правна рамка за заштита на личните податоци 2 Закон за заштита на личните податоци ( Службен весник на Република Македонија

More information

С О Д Р Ж И Н А. Број 10 Год. LXV Петок, 23 јануари 2009 Цена на овој број е 270 денари. Стр.

С О Д Р Ж И Н А. Број 10 Год. LXV Петок, 23 јануари 2009 Цена на овој број е 270 денари.  Стр. Број 10 Год. LXV Петок, 23 јануари 2009 Цена на овој број е 270 денари www.slvesnik.com.mk contact@slvesnik.com.mk С О Д Р Ж И Н А Стр. 225. Одлука за давање согласност на Одлуката за припојување на Јавната

More information

Значајни подрачја за раститенија, птици и пеперутки во Македонија. Славчо Христовски

Значајни подрачја за раститенија, птици и пеперутки во Македонија. Славчо Христовски Значајни подрачја за раститенија, птици и пеперутки во Македонија Славчо Христовски Иницијативи за заштита Птици Растенија Пеперутки Лилјаци Заштитата на сите загрозени видови поединечно е практично невозможна.

More information

МАГИСТЕРСКИ ТРУД. Значењето на е-crm за остварување на конкурентска предност на компаниите

МАГИСТЕРСКИ ТРУД. Значењето на е-crm за остварување на конкурентска предност на компаниите МАГИСТЕРСКИ ТРУД Значењето на е-crm за остварување на Кандидат Вршкоска Лидија Ментор Проф.Д-р.Маргарита Јанеска Прилеп, јуни, 2014 Содржина Вовед... 4 1.Предмет, цели и методологија на истражување...

More information

KEY WORDS: knowledge, know-how, investment, entrepreneurship, productivity

KEY WORDS: knowledge, know-how, investment, entrepreneurship, productivity Др Ристо Фотов, Др Зоран Панов ЗНАЕЊЕТО КАКО НАЈВАЖЕН ПРЕТПРИЕМАЧКИ РЕСУРС Abstract Nowadays, it is really not necessary to elaborate why the modern time is all about knowledge. It is very important that

More information

СТРАТЕГИСКИ МЕНАЏМЕНТ НА ЧОВЕЧКИ РЕСУРСИ ВО ТУРИЗМОТ

СТРАТЕГИСКИ МЕНАЏМЕНТ НА ЧОВЕЧКИ РЕСУРСИ ВО ТУРИЗМОТ СТРАТЕГИСКИ МЕНАЏМЕНТ НА ЧОВЕЧКИ РЕСУРСИ ВО ТУРИЗМОТ АБСТРАКТ: Снежана БАРДАРОВА 1, Златко ЈАКОВЛЕВ и Цане КОТЕСКИ Универзитет Гоце Делчев - Штип, Факултет за туризам и бизнис логистика - Гевгелија e-mai:

More information

1. Значење на менаџментот

1. Значење на менаџментот Д-р Златко Јаковлев Значење и цели на менаџментот Вовед Круцијалната улога или значењето на менаџментот, а со тоа и на менаџерите се состои во тоа што го водат претпријатието кон остварување на целите

More information

П Р О С П Е К Т. Друштво за проектирање, производство и монтажа на челични конструкции и опрема, увоз-извоз ФАКОМ АД - Скопје (ФАКОМ АД - Скопје)

П Р О С П Е К Т. Друштво за проектирање, производство и монтажа на челични конструкции и опрема, увоз-извоз ФАКОМ АД - Скопје (ФАКОМ АД - Скопје) П Р О С П Е К Т За котација на обични акции на Официјалниот пазар потсегмент Задолжителна котација на Македонската берза на хартии од вредност АД Скопје Друштво за проектирање, производство и монтажа на

More information

ПРОМЕНИ ВО РАКОВОДЕЊЕТО НА ОРГАНИЗАЦИЈА ЧИЈА ОСНОВНА ДЕЈНОСТ Е ИНЖЕНЕРИНГ

ПРОМЕНИ ВО РАКОВОДЕЊЕТО НА ОРГАНИЗАЦИЈА ЧИЈА ОСНОВНА ДЕЈНОСТ Е ИНЖЕНЕРИНГ 6. СОВЕТУВАЊЕ Охрид, 4-6 октомври 2009 Игор Трајковски, дипл.ел.инг. NETRA ltd. Telecommunication engineering, Скопје Проф.д-р. Атанас Илиев, дипл.ел.инг. ФЕИТ, Скопје ПРОМЕНИ ВО РАКОВОДЕЊЕТО НА ОРГАНИЗАЦИЈА

More information

ПРОЦЕС НА ПРОМЕНИ ВО МАРКЕТИНГ СТРАТЕГИЈАТА И СТРУКТУРАТА

ПРОЦЕС НА ПРОМЕНИ ВО МАРКЕТИНГ СТРАТЕГИЈАТА И СТРУКТУРАТА ПРОЦЕС НА ПРОМЕНИ ВО МАРКЕТИНГ СТРАТЕГИЈАТА И СТРУКТУРАТА Апстракт Организациската промена е компонента на современото претпријатие,бидејќи се смета дека процесот на промените го подобрува работниот систем.при

More information

Д Е К Л А Р А Ц И Ј А за Вклученост на Заедницата

Д Е К Л А Р А Ц И Ј А за Вклученост на Заедницата Д Е К Л А Р А Ц И Ј А за Вклученост на Заедницата British Embassy Skopje Проектот е финансиран од Британска Амбасада - Скопје, а спроведен од Здружението за одржлив развој и соработка АЛКА од Скопје. The

More information

БАРAЊE ЗА ИЗДАВАЊЕ/ПРОДОЛЖУВАЊЕ НА ДОЗВОЛА ЗА ПРИВРЕМЕН ПРЕСТОЈ APPLICATION FOR ISSUE/EXTENSION OF TEMPORARY RESIDENCE PERMIT

БАРAЊE ЗА ИЗДАВАЊЕ/ПРОДОЛЖУВАЊЕ НА ДОЗВОЛА ЗА ПРИВРЕМЕН ПРЕСТОЈ APPLICATION FOR ISSUE/EXTENSION OF TEMPORARY RESIDENCE PERMIT Образец бр.2 Назив на органот до кој барањето се поднесува Name of the receiving authority Priemen штембил Stamp of receipt БАРAЊE ЗА ИЗДАВАЊЕ/ПРОДОЛЖУВАЊЕ НА ДОЗВОЛА ЗА ПРИВРЕМЕН ПРЕСТОЈ APPLICATION FOR

More information

СМЕТКОВОДСТВЕНО-УПРАВУВАЧКИ ПРЕДИЗВИЦИ НА СТРАТЕГИСКИТЕ ТЕХНИКИ НА МЕНАЏЕРСКОТО СМЕТКОВОДСТВО. - докторска дисертација -

СМЕТКОВОДСТВЕНО-УПРАВУВАЧКИ ПРЕДИЗВИЦИ НА СТРАТЕГИСКИТЕ ТЕХНИКИ НА МЕНАЏЕРСКОТО СМЕТКОВОДСТВО. - докторска дисертација - УНИВЕРЗИТЕТ СВ. КЛИМЕНТ ОХРИДСКИ - БИТОЛА ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ - ПРИЛЕП м-р Татјана Спасеска СМЕТКОВОДСТВЕНО-УПРАВУВАЧКИ ПРЕДИЗВИЦИ НА СТРАТЕГИСКИТЕ ТЕХНИКИ НА МЕНАЏЕРСКОТО СМЕТКОВОДСТВО - докторска дисертација

More information

УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ШТИП ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ. Штип. Јасминка Стојанова

УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ШТИП ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ. Штип. Јасминка Стојанова УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ШТИП ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ ЕКОНОМИЈА НА ЕУ Штип Јасминка Стојанова РЕФОРМИТЕ ВО ДАНОЧНИОТ СИСТЕМ НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА- ИМПЕРАТИВ ЗА ПРОЦЕСОТ НА ЕВРОПСКАТА ИНТЕГРАЦИЈА МАГИСТЕРСКИ

More information

Структурно програмирање

Структурно програмирање Аудиториски вежби 1 Верзија 1.0, 20 Септември, 2016 Содржина 1. Околини за развој.......................................................... 1 1.1. Околини за развој (Integrated Development Environment

More information

УПАТСТВО ЗА ПРОЦЕНКА НА ПОВРЗАНОСТА НА СОСТОЈБАТА НА ИНВАЛИДИТЕТ И ЖИВОТНАТА И РАБОТНАТА СРЕДИНА НА ЛИЦАТА СО ПОСЕБНИ ПОТРЕБИ

УПАТСТВО ЗА ПРОЦЕНКА НА ПОВРЗАНОСТА НА СОСТОЈБАТА НА ИНВАЛИДИТЕТ И ЖИВОТНАТА И РАБОТНАТА СРЕДИНА НА ЛИЦАТА СО ПОСЕБНИ ПОТРЕБИ ЈЗУ ИНСТИТУТ ЗА ЈАВНО ЗДРАВЈЕ НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА- СКОПЈЕ УПАТСТВО ЗА ПРОЦЕНКА НА ПОВРЗАНОСТА НА СОСТОЈБАТА НА ИНВАЛИДИТЕТ И ЖИВОТНАТА И РАБОТНАТА СРЕДИНА НА ЛИЦАТА СО ПОСЕБНИ ПОТРЕБИ Скопје, 2015

More information

МАГИСТЕРСКИ ТРУД ИЗБОР НА СМЕТКОВОДСТВЕНИТЕ ПОЛИТИКИ ВО ФУНКЦИЈА НА ОСТВАРУВАЊЕ НА ДЕЛОВНИТЕ ЦЕЛИ

МАГИСТЕРСКИ ТРУД ИЗБОР НА СМЕТКОВОДСТВЕНИТЕ ПОЛИТИКИ ВО ФУНКЦИЈА НА ОСТВАРУВАЊЕ НА ДЕЛОВНИТЕ ЦЕЛИ МАГИСТЕРСКИ ТРУД ИЗБОР НА СМЕТКОВОДСТВЕНИТЕ ПОЛИТИКИ ВО ФУНКЦИЈА НА ОСТВАРУВАЊЕ НА ДЕЛОВНИТЕ ЦЕЛИ Кандидат: Елена Степановска 09/11 Ментор: Проф. д-р Гордана Витанова Прилеп, 2015 СОДРЖИНА Вовед... 3 I

More information

Публикација: Анализа за процена на националните програми и мерки за вработување на лицата со попреченост

Публикација: Анализа за процена на националните програми и мерки за вработување на лицата со попреченост А З А З И Е Л Т И Н АНА Л А Н О И Ц А Н А Н А Н Е ПРОЦ А З И К Р Е М И И М А А Т ПРОГР А Ц И Л А Н Е Њ А В У Т О Б А ВР Т С О Н Е Ч Е Р П О П О С Публикација: Анализа за процена на националните програми

More information

ОБЛИЦИ НА ФИНАНСИРАЊЕ НА МАЛИТЕ И СРЕДНИ БИЗНИСИ ВО РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА ВО РАЗЛИЧНИ ФАЗИ ОД НИВНИОТ РАЗВОЈ

ОБЛИЦИ НА ФИНАНСИРАЊЕ НА МАЛИТЕ И СРЕДНИ БИЗНИСИ ВО РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА ВО РАЗЛИЧНИ ФАЗИ ОД НИВНИОТ РАЗВОЈ РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА Универзитет Св. Климент Охридски Битола Економски факултет Прилеп ОБЛИЦИ НА ФИНАНСИРАЊЕ НА МАЛИТЕ И СРЕДНИ БИЗНИСИ ВО РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА ВО РАЗЛИЧНИ ФАЗИ ОД НИВНИОТ РАЗВОЈ -магистерски

More information

Зошто ни е потребен слободниот пристап до информации од јавен карактер и што претставува овој концепт?

Зошто ни е потребен слободниот пристап до информации од јавен карактер и што претставува овој концепт? ,,Secrecy, being an instrument of conspiracy, ought never to be the system of a regular government. Зошто ни е потребен слободниот пристап до информации од јавен карактер и што претставува овој концепт?

More information

Универзитет Св. Климент Охридски - Битола

Универзитет Св. Климент Охридски - Битола Универзитет Св. Климент Охридски - Битола Заеднички состанок на Комисијата за меѓународна соработка и мрежата на Еразмус + координатори Ректорат, 20.01.2016 Транснационална Програма за соработка ИНТЕРРЕГ

More information

Даночен семинар 2011 kpmg.com.mk

Даночен семинар 2011 kpmg.com.mk КПМГ Македонија Даночен семинар 2011 kpmg.com.mk Почитувани клиенти, деловни соработници и пријатели, Ќе ни биде задоволство доколку Вие и Вашите колеги присуствувате на Даночниот семинар 2011 во организација

More information

МОДЕЛИРАЊЕ И ЕВАЛУАЦИЈА НА ПЕРФОРМАНСИТЕ НА СИСТЕМИТЕ НА БИЗНИС ИНТЕЛИГЕНЦИЈА ВО КОМПАНИИТЕ

МОДЕЛИРАЊЕ И ЕВАЛУАЦИЈА НА ПЕРФОРМАНСИТЕ НА СИСТЕМИТЕ НА БИЗНИС ИНТЕЛИГЕНЦИЈА ВО КОМПАНИИТЕ Универзитет Св. Климент Охридски - Битола Економски факултет - Прилеп Дејан Здравески, м-р. МОДЕЛИРАЊЕ И ЕВАЛУАЦИЈА НА ПЕРФОРМАНСИТЕ НА СИСТЕМИТЕ НА БИЗНИС ИНТЕЛИГЕНЦИЈА ВО КОМПАНИИТЕ - ДОКТОРСКА ДИСЕРТАЦИЈА

More information

СОЦИЈАЛИЗАТОРСКА ФУНКЦИЈА НА СЕМЕЈСТВОТО- ПРАВНИ АСПЕКТИ

СОЦИЈАЛИЗАТОРСКА ФУНКЦИЈА НА СЕМЕЈСТВОТО- ПРАВНИ АСПЕКТИ СОЦИЈАЛИЗАТОРСКА ФУНКЦИЈА НА СЕМЕЈСТВОТО- ПРАВНИ АСПЕКТИ Автор : м-р Јулијана Трајановска Февруари, 2016 Наместо вовед Семејството е основна клетка на секое општество и на секоја нација. Оттука, неговиот

More information

ТОЛКОВНИК НА ПОИМИ, ТЕРМИНИ И ИМИЊА ОД ОБЛАСТА НА ТУРИЗМОТ (АНГЛИСКО-РУСКО-МАКЕДОНСКИ)

ТОЛКОВНИК НА ПОИМИ, ТЕРМИНИ И ИМИЊА ОД ОБЛАСТА НА ТУРИЗМОТ (АНГЛИСКО-РУСКО-МАКЕДОНСКИ) ТОЛКОВНИК НА ПОИМИ, ТЕРМИНИ И ИМИЊА ОД ОБЛАСТА НА ТУРИЗМОТ (АНГЛИСКО-РУСКО-МАКЕДОНСКИ) Современост, Скопје, 2013 За издавачот: м-р Славчо Ковилоски Рецензенти: проф. д-р Марија Ацковска проф. д-р Толе

More information

УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ШТИП ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ. МБА Менаџмент. Штип. Слаџана Стефанова

УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ШТИП ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ. МБА Менаџмент. Штип. Слаџана Стефанова УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ШТИП ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ МБА Менаџмент Штип Слаџана Стефанова ВЛИЈАНИЕТО НА РЕГРУТИРАЊЕТО И СЕЛЕКТИРАЊЕТО НА ВРАБОТЕНИТЕ ВРЗ УСПЕШНОСТА НА РАБОТЕЊЕТО НА ОРГАНИЗАЦИИТЕ - МАГИСТЕРСКИ

More information

Компоненти на пристојната работа како содржина на работниот однос

Компоненти на пристојната работа како содржина на работниот однос Компоненти на пристојната работа како содржина на работниот однос Автор: Асистент м-р Марјан Габеров (Европски универзитет Р.M. Факултет за правни науки) Maj, 2015 г. Од историски аспект пристојната работа

More information

Slobodanka LAZOVA-ZDRAVKOVSKA

Slobodanka LAZOVA-ZDRAVKOVSKA ПОГЛЕДИ-МИСЛЕЊА-ДИЛЕМИ ПРОЦЕС НА ДЕИНСТИТУЦИОНАЛИЗАЦИЈА НА ЛИЦАТА СО ИНВАЛИДНОСТ ВО РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА Слободанка ЛАЗОВА-ЗДРАВКОВСКА Член на Национално-координативно тело за еднакви права на лицата со

More information

За обуката ВОВЕД ВО НОВИОТ ПРЕДМЕТ

За обуката ВОВЕД ВО НОВИОТ ПРЕДМЕТ За обуката ВОВЕД ВО НОВИОТ ПРЕДМЕТ Распоред на активности 10.00-11.30 прв блок часови 11.30-11.40 пауза 11.40 13.10 втор блок часови 13.10 13.50 пауза за ручек 13.50 15.20 трет блок часови 15.20 15.30

More information

Доцент д-р Јанка Димитрова Универзитет Гоце Делчев, Економски факултет Штип

Доцент д-р Јанка Димитрова Универзитет Гоце Делчев, Економски факултет Штип ОДГОВОРНОСТА НА СМЕТКОВОДИТЕЛИТЕ, МЕНАЏМЕНТОТ И РЕВИЗОРИТЕ ЗА ВЕРОДОСТОЈНОСТА, КВАЛИТЕТОТ И КРЕДИБИЛИТЕТОТ НА ФИНАНСИСКИТЕ ИЗВЕШТАИ RENSPONSIBILITY OF ACCOUNTANTS, MANAGEMENT AND AUDITORS FOR THE RELIABILITY,

More information

ПРАВА НА ИМАТЕЛИТЕ НА АКЦИИ СО ПОСЕБНО ВНИМАНИЕ НА ПРАВАТА ШТО ГИ НУДАТ ПРИОРИТЕТНИТЕ АКЦИИ И НИВНА ЗАШТИТА

ПРАВА НА ИМАТЕЛИТЕ НА АКЦИИ СО ПОСЕБНО ВНИМАНИЕ НА ПРАВАТА ШТО ГИ НУДАТ ПРИОРИТЕТНИТЕ АКЦИИ И НИВНА ЗАШТИТА ПРАВА НА ИМАТЕЛИТЕ НА АКЦИИ СО ПОСЕБНО ВНИМАНИЕ НА ПРАВАТА ШТО ГИ НУДАТ ПРИОРИТЕТНИТЕ АКЦИИ И НИВНА ЗАШТИТА Автор: м-р Валентина Доревска Септември, 2014 година Според Законот, акцијата е сопственичка

More information

ИФЦ прирачник за управување со семеен бизнис

ИФЦ прирачник за управување со семеен бизнис ИФЦ прирачник за управување со семеен бизнис Прво издание: Издадено на англиски, француски, шпански, португалски, македонски и албански јазик. Copyright 2007 International Finance Corporation 2121 Pennsylvania

More information

УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ШТИП ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ. втор циклус на студии МАГИСТЕРСКИ ТРУД

УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ШТИП ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ. втор циклус на студии МАГИСТЕРСКИ ТРУД УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ШТИП ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ втор циклус на студии МАГИСТЕРСКИ ТРУД Маркетингот како функција и користење на промоцијата како маркетинг тактика за создавање профит и позитивен имиџ за

More information

Поим за менаџмент. Д-р Златко Јаковлев. Вовед

Поим за менаџмент. Д-р Златко Јаковлев. Вовед Д-р Златко Јаковлев Поим за менаџмент Вовед Условите во кои се наоѓа Република Македонија можат да се окарактеризираат како неповолни, во поглед на нејзината економска развиеност. Секоја земја, па така

More information

ЦИВИКА МОБИЛИТАС МАЛИ АКЦИСКИ ГРАНТОВИ

ЦИВИКА МОБИЛИТАС МАЛИ АКЦИСКИ ГРАНТОВИ ЦИВИКА МОБИЛИТАС МАЛИ АКЦИСКИ ГРАНТОВИ ПОВИК ЗА ПРЕДЛОЗИ Реф. бр. ЦМ-МАК-01 ОБРАЗЕЦ ЗА ПРИЈАВА (се пополнува/поднесува само доколку апликантот е писмено поканет да поднесе пријава) Апликант: Име на акцијата:

More information

СВЕТСКАТА ЕКОНОМСКА КРИЗА И НЕЈЗИНОТО ВЛИЈАНИЕ НА ПАЗАРОТ НА КАПИТАЛ СОГЛЕДАНО ПРЕКУ ИНВЕСТИЦИСКИТЕ ФОНДОВИ. К. Мишева

СВЕТСКАТА ЕКОНОМСКА КРИЗА И НЕЈЗИНОТО ВЛИЈАНИЕ НА ПАЗАРОТ НА КАПИТАЛ СОГЛЕДАНО ПРЕКУ ИНВЕСТИЦИСКИТЕ ФОНДОВИ. К. Мишева СВЕТСКАТА ЕКОНОМСКА КРИЗА И НЕЈЗИНОТО ВЛИЈАНИЕ НА ПАЗАРОТ НА КАПИТАЛ СОГЛЕДАНО ПРЕКУ ИНВЕСТИЦИСКИТЕ ФОНДОВИ К. Мишева Универзитет Гоце Делчев, Кристина, kristina.miseva@ugd.edu.mk Во претходната деценија

More information

ДЕЛОВНО ПЛАНИРАЊЕ. доц. д р Наташа Ристовска

ДЕЛОВНО ПЛАНИРАЊЕ. доц. д р Наташа Ристовска ДЕЛОВНО ПЛАНИРАЊЕ доц. д р Наташа Ристовска Презентации Компанија успешен пример (индустрија, историја) Национална или мултинационална (пр. Алкалоид, Johnson Controls, Sony, Canon, Audi, Apple, Google,

More information

Општествена интеграција на жртвите на трговија со луѓе: Проценка на институционалните капацитети на Македонија за заштита на жртвите на трговија со

Општествена интеграција на жртвите на трговија со луѓе: Проценка на институционалните капацитети на Македонија за заштита на жртвите на трговија со Општествена интеграција на жртвите на трговија со луѓе: Проценка на институционалните капацитети на Македонија за заштита на жртвите на трговија со луѓе 06 Ноември 2009 Реинтеграцијата на жртвите на трговија

More information

УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ШТИП

УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ШТИП УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ШТИП ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ МБА Менаџмент Штип Ивица Костадинов ДИЗАЈНИРАЊЕ И ИНСТИТУЦИОНИРАЊЕ НА ОРГАНИЗАЦИСКА СТРУКТУРА И КУЛТУРА - МАГИСТЕРСКИ ТРУД- Штип, декември 2015 Апстракт

More information

ПР објави во медиуми

ПР објави во медиуми НР КИНА - СУЏОУ Изјава Економска соработка со Кина: Македонските фирми очекуваат нови зделки Данела Арсовска, претседател ПР објави во медиуми Телевизии, Весници & Веб портали ССК Сител МРТ Канал5 Алфа

More information

МАГИСТЕРСКИ ТРУД НА ТЕМА:

МАГИСТЕРСКИ ТРУД НА ТЕМА: Универзитет Гоце Делчев Штип Економски факултет МАГИСТЕРСКИ ТРУД НА ТЕМА: ПРЕТПРИЕМНИЧКИ МЕНАЏМЕНТ И ФИНАНСИРАЊЕ НА МАЛИ ПРЕТПРИЈАТИЈА Ментор: Кандидат: Проф. д-р Ристо Фотов Катица Николова - 20859 Штип,

More information

УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ШТИП ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ. МБА Менаџмент. Ивана Трендафилова

УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ШТИП ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ. МБА Менаџмент. Ивана Трендафилова УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ШТИП ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ МБА Менаџмент Ивана Трендафилова УЛОГАТА НА МЕНАЏЕРОТ - ЛИДЕРОТ ВО УПРАВУВАЊЕ СО КОНФЛИКТИ ПРЕКУ ПОТТИКНУВАЊЕ НА КОНСТРУКТИВНИ, А РАЗРЕШУВАЊЕ И ИЗБЕГНУВАЊЕ

More information

ПРОЕКТНА ЗАДАЧА ToR 02/2016 ПРАВНИ ЕКСПЕРТИ ЗА ПОДГОТОВКА НА ПРИРАЧНИК ЗА СЛОБОДАТА НА ИЗРАЗУВАЊЕ-ПРАВНИ АСПЕКТИ

ПРОЕКТНА ЗАДАЧА ToR 02/2016 ПРАВНИ ЕКСПЕРТИ ЗА ПОДГОТОВКА НА ПРИРАЧНИК ЗА СЛОБОДАТА НА ИЗРАЗУВАЊЕ-ПРАВНИ АСПЕКТИ Истражувачко новинарство - чувар на демократијата и човековите права ПРОЕКТНА ЗАДАЧА ToR 02/2016 ПРАВНИ ЕКСПЕРТИ ЗА ПОДГОТОВКА НА ПРИРАЧНИК ЗА СЛОБОДАТА НА ИЗРАЗУВАЊЕ-ПРАВНИ АСПЕКТИ 1. ВОВЕД 1.1. Позадина

More information

КОСМО ИНОВАТИВЕН ЦЕНТАР

КОСМО ИНОВАТИВЕН ЦЕНТАР КОСМО ИНОВАТИВЕН ЦЕНТАР бул. Јане Сандански бр.113, 1000 Скопје фах.+389 2 244 8240 тел.+389 2 244 8077 contact@cosmoinnovate.com.mk ЦЕНОВНИК НА ОБУКИ ЗА 2011/2012 ГОДИНА Со овие обуки кандидатите ги надополнуваат

More information

УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ - ШТИП ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ. МБА Менаџмент ШТИП. Весна Ефремова

УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ - ШТИП ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ. МБА Менаџмент ШТИП. Весна Ефремова УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ - ШТИП ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ МБА Менаџмент ШТИП Весна Ефремова ФОРМУЛИРАЊЕ И ИМПЛЕМЕНТАЦИЈА НА ОРГАНИЗАЦИСКА СТРАТЕГИЈА СО ФОКУС НА СТРУКТУРАТА, КУЛТУРАТА И СООДВЕТЕН СТИЛ НА ЛИДЕРСТВО

More information

СОЗДАВАЊЕ ИНОВАТИВНИ УЧИЛИШТА: ПОДГОТВУВАЊЕ НА УЧЕНИЦИТЕ ЗА 21-ОТ ВЕК

СОЗДАВАЊЕ ИНОВАТИВНИ УЧИЛИШТА: ПОДГОТВУВАЊЕ НА УЧЕНИЦИТЕ ЗА 21-ОТ ВЕК СОЗДАВАЊЕ ИНОВАТИВНИ УЧИЛИШТА: ПОДГОТВУВАЊЕ НА УЧЕНИЦИТЕ ЗА 21-ОТ ВЕК Скопје, 2009 Проект за основно образование ПРИРАЧНИК ЗА УЧИЛИШНИTE ТИМОВИ ЗА ПРОФЕСИОНАЛЕН РАЗВОЈ Скопје, 2009 Проект за основно образование

More information

Елена К. Ангелевска-Скепароска МАРКЕТИНГ ИСТРАЖУВАЊЕ НА ТУРИСТИЧКИОТ ПРОИЗВОД-ОСНОВА ЗА МАКСИМИЗИРАЊЕ НА ФИНАНСИСКИТЕ ЕФЕКТИ.

Елена К. Ангелевска-Скепароска МАРКЕТИНГ ИСТРАЖУВАЊЕ НА ТУРИСТИЧКИОТ ПРОИЗВОД-ОСНОВА ЗА МАКСИМИЗИРАЊЕ НА ФИНАНСИСКИТЕ ЕФЕКТИ. УНИВЕРЗИТЕТ СВ. КЛИМЕНТ ОХРИДСКИ БИТОЛА ФАКУЛТЕТ ЗА ТУРИЗАМ И УГОСТИТЕЛСТВО ОХРИД Елена К. Ангелевска-Скепароска МАРКЕТИНГ ИСТРАЖУВАЊЕ НА ТУРИСТИЧКИОТ ПРОИЗВОД-ОСНОВА ЗА МАКСИМИЗИРАЊЕ НА ФИНАНСИСКИТЕ ЕФЕКТИ

More information

МОДЕЛИ И ТЕХНИКИ НА ГРУПНО ОДЛУЧУВАЊЕ И НИВНАТА ПРИМЕНА ВО ДЕЛОВНИТЕ СУБЈЕКТИ ОД ПЕЛАГОНИСКИОТ РЕГИОН

МОДЕЛИ И ТЕХНИКИ НА ГРУПНО ОДЛУЧУВАЊЕ И НИВНАТА ПРИМЕНА ВО ДЕЛОВНИТЕ СУБЈЕКТИ ОД ПЕЛАГОНИСКИОТ РЕГИОН У Н И В Е Р З И Т Е Т С В. К Л И М Е Н Т О Х Р И Д С К И Е К О Н О М С К И Ф А К У Л Т Е Т П Р И Л Е П МОДЕЛИ И ТЕХНИКИ НА ГРУПНО ОДЛУЧУВАЊЕ И НИВНАТА ПРИМЕНА ВО ДЕЛОВНИТЕ СУБЈЕКТИ ОД ПЕЛАГОНИСКИОТ РЕГИОН

More information

РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА. Универзитет Св. Климент Охридски - Битола. Економски факултет - Прилеп. Магистерски труд

РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА. Универзитет Св. Климент Охридски - Битола. Економски факултет - Прилеп. Магистерски труд РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА Универзитет Св. Климент Охридски - Битола Економски факултет - Прилеп Магистерски труд Интерна ревизија на јавниот сектор во Р. Македонија, со посебен осврт на ревизијата на финансиските

More information

Методи на финансиска анализа

Методи на финансиска анализа Универзитет Гоце Делчев - Штип, Економски факултет М-р Оливера Ѓоргиева-Трајковска Методи на финансиска анализа Abstract From the standpoint of investors in a company, predicting the future is actually

More information

ПОВРЗАНОСТА НА НАРУШУВАЊЕТО ВО ОДНЕСУВАЊЕТО НА ДЕЦАТА И УСЛОВИТЕ ЗА ЖИВОТ ВО СЕМЕЈСТВОТО

ПОВРЗАНОСТА НА НАРУШУВАЊЕТО ВО ОДНЕСУВАЊЕТО НА ДЕЦАТА И УСЛОВИТЕ ЗА ЖИВОТ ВО СЕМЕЈСТВОТО УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ШТИП ПЕДАГОШКИ ФАКУЛТЕТ ГРУПА СОЦИЈАЛНА ПЕДАГОГИЈА КАНДИДАТ: ТАЊА КАМЧЕВА ПОВРЗАНОСТА НА НАРУШУВАЊЕТО ВО ОДНЕСУВАЊЕТО НА ДЕЦАТА И УСЛОВИТЕ ЗА ЖИВОТ ВО СЕМЕЈСТВОТО МАГИСТЕРСКИ ТРУД

More information

ПЕРСПЕКТИВИ ЗА РАЗВОЈ НА ПАЗАРОТ НА КАПИТАЛ ВО ЗЕМЈИТЕ ОД ЗАПАДЕН БАЛКАН

ПЕРСПЕКТИВИ ЗА РАЗВОЈ НА ПАЗАРОТ НА КАПИТАЛ ВО ЗЕМЈИТЕ ОД ЗАПАДЕН БАЛКАН РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА Универзитет Св. Климент Охридски Битола Економски факултет Прилеп ПЕРСПЕКТИВИ ЗА РАЗВОЈ НА ПАЗАРОТ НА КАПИТАЛ ВО ЗЕМЈИТЕ ОД ЗАПАДЕН БАЛКАН -МАГИСТЕРСКИ ТРУД- Кандидат: Ивана Мирческа,

More information

AmCham Macedonia Водич за заштита на трговски марки: Како да ги заштитите вашите права во Република Македонија

AmCham Macedonia Водич за заштита на трговски марки: Како да ги заштитите вашите права во Република Македонија AmCham Macedonia Водич за заштита на трговски марки: Како да ги заштитите вашите права во Република Македонија Овој прирачник е наменет да им обезбеди на претприемачите и менаџерите информации за заштита

More information

Стратешки план за година на Новинари за човекови права

Стратешки план за година на Новинари за човекови права 1 Стратешки план за 2014-2019 година на Новинари за човекови права 1. Вовед Стратешкиот план на НВО - Новинари за човекови (НЧП), се надоврзува на претходниот. Новиот предлог за СП е резултат на партиципативниот

More information

Финансиско управување и контрола во рамките на општите реформи на јавната администрација

Финансиско управување и контрола во рамките на општите реформи на јавната администрација A joint initiative of the OECD and the European Union, principally financed by the EU Финансиско управување и контрола во рамките на општите реформи на јавната администрација Клас Клаас Виш советник за

More information

алката што недостасува за активно граѓанство 2/МЕДИУМСКАТА ПИСМЕНОСТ ВО МАКЕДОНИЈА

алката што недостасува за активно граѓанство 2/МЕДИУМСКАТА ПИСМЕНОСТ ВО МАКЕДОНИЈА МЕДИУМСКАТА ПИСМЕНОСТ ВО МАКЕДОНИЈА 2/МЕДИУМСКАТА ПИСМЕНОСТ ВО МАКЕДОНИЈА ИЗВАДОК ОД ИСТРАЖУВАЊЕТО МЕДИУМСКАТА ПИСМЕНОСТ ВО МАКЕДОНИЈА: алката што недостасува за активно граѓанство ЦЕЛОТО ИСТРАЖУВАЊЕ Е

More information

ПРОЦЕС НА ПРИФАЌАЊЕ НА ПРОИЗВОДИТЕ ОД ПОТРОШУВАЧИТЕ (ДИФУЗИЈА НА ИНОВАЦИИ)

ПРОЦЕС НА ПРИФАЌАЊЕ НА ПРОИЗВОДИТЕ ОД ПОТРОШУВАЧИТЕ (ДИФУЗИЈА НА ИНОВАЦИИ) Доц. д-р Тамара Јованов Марјанова Економски факултет, Универзитет Гоце Делчев Штип tamara.jovanov@ugd.edu.mk Проф. д-р Ристе Темјановски Економски факултет, Универзитет Гоце Делчев Штип riste.temjanovski@ugd.edu.mk

More information

MANAGEMENT & LEADERSHIP SCHOOL FOR ENGINEERS МЕНАЏЕРСКА И ЛИДЕРСКА ШКОЛА ЗА ИНЖЕНЕРИ

MANAGEMENT & LEADERSHIP SCHOOL FOR ENGINEERS МЕНАЏЕРСКА И ЛИДЕРСКА ШКОЛА ЗА ИНЖЕНЕРИ MANAGEMENT & LEADERSHIP SCHOOL FOR ENGINEERS МЕНАЏЕРСКА И ЛИДЕРСКА ШКОЛА ЗА ИНЖЕНЕРИ МЕНАЏЕРСКА И ЛИДЕРСКА ШКОЛА ЗА ИНЖЕНЕРИ Институтот за Истражување во животна средина, градежништво и енергетика ИЕГЕ

More information

Универзитет Св. Климент Охридски- Битола. Факултет за информатички и. комуникациски технологии - Битола. Студиска програма:

Универзитет Св. Климент Охридски- Битола. Факултет за информатички и. комуникациски технологии - Битола. Студиска програма: Универзитет Св. Климент Охридски- Битола Факултет за информатички и комуникациски технологии - Битола Студиска програма: Администрирање со јавни политики Влатко Степаноски ВЛИЈАНИЕТО НА ПРЕТПРИСТАПНИТЕ

More information

A mysterious meeting. (Таинствена средба) Macedonian. List of characters. (Личности) Khalid, the birthday boy

A mysterious meeting. (Таинствена средба) Macedonian. List of characters. (Личности) Khalid, the birthday boy (Таинствена средба) List of characters (Личности) Khalid, the birthday boy (Калид, момчето на кое му е роденден) Leila, the mysterious girl and phone voice (Лејла, таинственото девојче и гласот на телефон)

More information

УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ШТИП ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ МБА Менаџмент Штип. Весна Денчова

УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ШТИП ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ МБА Менаџмент Штип. Весна Денчова УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ШТИП ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ МБА Менаџмент Штип ОБУКА И РАЗВОЈ НА ЧОВЕЧКИТЕ РЕСУРСИ ВО ЛОКАЛНАТА АДМИНИСТРАЦИЈА ВО ОПШТИНА ШТИП МАГИСТЕРСКИ ТРУД Штип, Комисија за оценка и одбрана Ментор

More information

ДА ГИ ОТВОРИМЕ УЧЕБНИЦИТЕ: ОТВОРЕН ПРИСТАП ДО УЧЕБНИЦИТЕ ЗА ОСНОВНО И СРЕДНО ОБРАЗОВАНИЕ

ДА ГИ ОТВОРИМЕ УЧЕБНИЦИТЕ: ОТВОРЕН ПРИСТАП ДО УЧЕБНИЦИТЕ ЗА ОСНОВНО И СРЕДНО ОБРАЗОВАНИЕ Нацрт анализа на законската рамка за образование и можностите за вклучување на отворените образовни ресурси ДА ГИ ОТВОРИМЕ УЧЕБНИЦИТЕ: ОТВОРЕН ПРИСТАП ДО УЧЕБНИЦИТЕ ЗА ОСНОВНО И СРЕДНО ОБРАЗОВАНИЕ Пишува:

More information

Маркетинг комуникациите и односите со потрошувачите фактор за градење имиџ на компанијата

Маркетинг комуникациите и односите со потрошувачите фактор за градење имиџ на компанијата РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА Универзитет Св.Климент Охридски - Битола Економски факултет - Прилеп Маркетинг комуникациите и односите со потрошувачите фактор за градење имиџ на компанијата Кандидат: Васко Христовски

More information

Основи и развој на. Основи и развој на е-влада

Основи и развој на. Основи и развој на е-влада Основи и развој на е-влада Основи и развој на е-влада 1 Издавачи: УСАИД/Проект за е-влада Министерство за информатичко општество Фондација Метаморфозис За издавачите: Елена Стаматоска, директор на УСАИД/Проект

More information

ЗАКОН ЗА ИЗМЕНУВАЊЕ И ДОПОЛНУВАЊЕ НА ЗАКОНОТ ЗА ВЕШТАЧЕЊЕ

ЗАКОН ЗА ИЗМЕНУВАЊЕ И ДОПОЛНУВАЊЕ НА ЗАКОНОТ ЗА ВЕШТАЧЕЊЕ ЗАКОН ЗА ИЗМЕНУВАЊЕ И ДОПОЛНУВАЊЕ НА ЗАКОНОТ ЗА ВЕШТАЧЕЊЕ Член 1 Во Законот за вештачење ( Службен весник на Република Македонија број 115/10 и 12/14), во членот 1 зборовите: како и други прашања кои се

More information

МОБИНГ ПСИХИЧКО ВОЗНЕМИРУВАЊЕ НА РАБОТНО МЕСТО

МОБИНГ ПСИХИЧКО ВОЗНЕМИРУВАЊЕ НА РАБОТНО МЕСТО МОБИНГ ПСИХИЧКО ВОЗНЕМИРУВАЊЕ НА РАБОТНО МЕСТО Автор: Асистент м-р Марјан Габеров (Европски Универзитет Р.М. Факултет за правни науки) Октомври, 2015г. Општи напомени Конфликтот кој што може да се појави

More information

ДОКУМЕНТ ЗА ПОЛИТИКИ

ДОКУМЕНТ ЗА ПОЛИТИКИ ДОКУМЕНТ ЗА ПОЛИТИКИ Практики и препораки за добро управување во сферата на јавната администрација ТИМСКА РАБОТА АНАЛИЗИ ИДЕЈА ПЛАНИРАЊЕ РЕАЛИЗАЦИЈА Документ за политики Практики и препораки за добро

More information

Гледиштата изразени во овој извештај се на авторот и не нужно ги одразуваат гледиштата на Фондацијата Конрад Аденауер и Институтот за демократија

Гледиштата изразени во овој извештај се на авторот и не нужно ги одразуваат гледиштата на Фондацијата Конрад Аденауер и Институтот за демократија Гледиштата изразени во овој извештај се на авторот и не нужно ги одразуваат гледиштата на Фондацијата Конрад Аденауер и Институтот за демократија Социетас Цивилис - Скопје. ИМПРЕСУМ Наслов: Реформа на

More information

ПЕТТИ СОСТАНОК НА ЕКСПЕРТСКАТА ГРУПА НА ENTERPRISE EUROPE NETWORK ЗА СЕДМАТА РАМКОВНА ПРОГРАМА

ПЕТТИ СОСТАНОК НА ЕКСПЕРТСКАТА ГРУПА НА ENTERPRISE EUROPE NETWORK ЗА СЕДМАТА РАМКОВНА ПРОГРАМА ПЕТТИ СОСТАНОК НА ЕКСПЕРТСКАТА ГРУПА НА ENTERPRISE EUROPE NETWORK ЗА СЕДМАТА РАМКОВНА ПРОГРАМА Во организација на Европскиот информативен и иновативен центар во Македонија, дел од Enterprise Europe Network,

More information

Концептуален документ за Национални работни групи за РЈА

Концептуален документ за Национални работни групи за РЈА Концептуален документ за Национални работни групи за РЈА На кратко: Што претставуваат Националните работни групи за РЈА (НРГ)? НРГ претставуваат национален консултативен механизам за учество на граѓанското

More information

на јавната свест за Архуска конвенција и еколошкото законодавство на Европската Унија

на јавната свест за Архуска конвенција и еколошкото законодавство на Европската Унија Анализа на наоди од истражување на јавната свест за Архуска конвенција и еколошкото законодавство на Европската Унија Justice and Environment 2013 a Udolni 33, 602 00, Brno, CZ e info@justiceandenvironment.org

More information

ГОДИШЕН ИЗВЕШТАЈ за 2016 година

ГОДИШЕН ИЗВЕШТАЈ за 2016 година ГОДИШЕН ИЗВЕШТАЈ за 2016 година Скопје, април 2016 1 Прочитајте I. За Конект... 3 II. Конект во 2016 низ бројки... 5 III. Филантропија... 6 Ознака за доверба... 7 Обуки за граѓански организации... 8 Прирачник...

More information

КОНТРОЛНА ЛИСТА ЗА ИЗРАБОТКА НА ЗАКОНИ И ЗА РЕГУЛАТОРНО УПРАВУВАЊЕ ВО ЦЕНТРАЛНА И ИСТОЧНА ЕВРОПА. СИГМА ДОКУМЕНТ Бр. 15, 1997

КОНТРОЛНА ЛИСТА ЗА ИЗРАБОТКА НА ЗАКОНИ И ЗА РЕГУЛАТОРНО УПРАВУВАЊЕ ВО ЦЕНТРАЛНА И ИСТОЧНА ЕВРОПА. СИГМА ДОКУМЕНТ Бр. 15, 1997 СИГМА Поддршка за подобрување на раководењето и управувањето Заедничка иницијатива на ОЕЦД и Европската унија, главно финансирана од ЕУ КОНТРОЛНА ЛИСТА ЗА ИЗРАБОТКА НА ЗАКОНИ И ЗА РЕГУЛАТОРНО УПРАВУВАЊЕ

More information

КАРАКТЕРОТ НА МЕНАЏМЕНТОТ

КАРАКТЕРОТ НА МЕНАЏМЕНТОТ м-р Весна Гроздановска UDK/UDK 005 КАРАКТЕРОТ НА МЕНАЏМЕНТОТ ВОВЕД Менаџментот е создавање и одржување на систем. Компаниите зависат од можностите на менаџерите да постават визија на организацијата и да

More information

- МАГИСТЕРСКИ ТРУД -

- МАГИСТЕРСКИ ТРУД - УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ ШТИП Економски факултет Втор циклус - Здравствен менаџмент Штип Марина Петрова УПРАВУВАЊЕ СО МОТИВАЦИЈА НА ПЕРСОНАЛОТ СО ПОСЕБЕН ОСВРТ НА КЛИНИЧКА БОЛНИЦА ШТИП - МАГИСТЕРСКИ ТРУД

More information

МЕТОД ЗА АНАЛИЗА НА МЕЃУНАРОДНАТА ТРГОВСКА СОСТОЈБА

МЕТОД ЗА АНАЛИЗА НА МЕЃУНАРОДНАТА ТРГОВСКА СОСТОЈБА Journal of Agricultural, Food and Environmental Sciences UDC: 339.56:634.11 :33.22(47.7) МЕТОД ЗА АНАЛИЗА НА МЕЃУНАРОДНАТА ТРГОВСКА СОСТОЈБА 1 Ана Симоновска, 1 Драган Ѓошевски, 1 Марина Нацка, 1 Ненад

More information

Штип. Кристина Анчевска

Штип. Кристина Анчевска УНИВЕРЗИТЕТ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ - ШТИП ЕКОНОМСКИ ФАКУЛТЕТ МБА - Менаџмент Штип Кристина Анчевска ВЛИЈАНИЕТО НА МЕНАЏМЕНТ КОНТРОЛАТА ВРЗ УСПЕШНОСТА НА РАБОТЕЊЕТО НА КОМПАНИИТЕ (со посебен осврт на текстилната дејност

More information

УНИВЕРЗИТЕТ,,СВ. КЛИМЕНТ ОХРИДСКИ БИТОЛА ПРАВЕН ФАКУЛТЕТ КИЧЕВО ДИСПЕРЗИРАНИ СТУДИИ БИТОЛА

УНИВЕРЗИТЕТ,,СВ. КЛИМЕНТ ОХРИДСКИ БИТОЛА ПРАВЕН ФАКУЛТЕТ КИЧЕВО ДИСПЕРЗИРАНИ СТУДИИ БИТОЛА УНИВЕРЗИТЕТ,,СВ. КЛИМЕНТ ОХРИДСКИ БИТОЛА ПРАВЕН ФАКУЛТЕТ КИЧЕВО ДИСПЕРЗИРАНИ СТУДИИ БИТОЛА Кандидат: Марио Драгоманоски ИМОТНИОТ ЛИСТ КАКО ЈАВНА ИСПРАВА И НЕГОВОТО ЗНАЧЕЊЕ ВО ПРАВНИОТ СИСТЕМ НА РЕПУБЛИКА

More information

ПРИРАЧНИК ЗА СТРАТЕШКО ПЛАНИРАЊЕ

ПРИРАЧНИК ЗА СТРАТЕШКО ПЛАНИРАЊЕ Република Македонија ВЛАДА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА - Генерален секретаријат - - Министерство за информатичко општество и администрација - ПРИРАЧНИК ЗА СТРАТЕШКО ПЛАНИРАЊЕ Скопје, јануари 2014 очитувани,

More information

МАГИСТЕРСКИ ТРУД. Универзитет Св. Климент Охридски Битола. Економски факултет - Прилеп

МАГИСТЕРСКИ ТРУД. Универзитет Св. Климент Охридски Битола. Економски факултет - Прилеп Универзитет Св. Климент Охридски Битола Економски факултет - Прилеп МАГИСТЕРСКИ ТРУД ТЕМА: "ВНАТРЕШНА РЕВИЗИЈА НА ЈАВНИОТ СЕКТОР ВО РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА" МЕНТОР: Проф. Д-р Пеце Николовски КАНДИДАТ: Ѓоршеска

More information

Обука за електронски систем на учење МИКРОУЧЕЊЕ. Материјал за учесници

Обука за електронски систем на учење МИКРОУЧЕЊЕ. Материјал за учесници MIOA301-P5-Z2 Министерство за информатичко општество и администрација Обука за електронски систем на учење МИКРОУЧЕЊЕ Овој материјал е изработен од страна на Министерството за информатичко општество и

More information

Policy Position Papers Од областа на Царина

Policy Position Papers Од областа на Царина Policy Position Papers Од областа на Царина Увоз на стока Недостатоци во увозната документација, казнени одредби за увозникот и овозможување на соодветна правна заштита Формулар за идентификување на проблеми

More information

INTERNATIONAL STANDARDS FOR THE PROFESSIONAL PRACTICE OF INTERNAL AUDITING (STANDARDS)

INTERNATIONAL STANDARDS FOR THE PROFESSIONAL PRACTICE OF INTERNAL AUDITING (STANDARDS) INTERNATIONAL STANDARDS FOR THE PROFESSIONAL PRACTICE OF INTERNAL AUDITING (STANDARDS) МЕЃУНАРОДНИ СТАНДАРДИ ЗА ПРОФЕСИОНАЛНО ИЗВРШУВАЊЕ НА ВНАТРЕШНА РЕВИЗИЈА (СТАНДАРДИ) Ревидирани: Октомври 2016 I Во

More information

РЕЦЕНЗИРАНА СКРИПТА СИСТЕМИ ЗА КВАЛИТЕТ И СТАНДАРДИ

РЕЦЕНЗИРАНА СКРИПТА СИСТЕМИ ЗА КВАЛИТЕТ И СТАНДАРДИ РЕЦЕНЗИРАНА СКРИПТА СИСТЕМИ ЗА КВАЛИТЕТ И СТАНДАРДИ Елизабета Митрева Сашка Голомеова Универзитет Гоце Делчев - Штип Технолошко-технички факултет Пробиштип д-р Елизабета Митрева м-р Сашка Голомеова Системи

More information

ФОНД ЗА ЗДРАВСТВЕНО ОСИГУРУВАЊЕ НА МАКЕДОНИЈА ПРИРАЧНИК ЗА РАБОТА СО МОДУЛОТ ПОДНЕСУВАЊЕ НА БАРАЊЕ ЗА БОЛЕДУВАЊЕ ПРЕКУ ПОРТАЛОТ НА ФЗОМ

ФОНД ЗА ЗДРАВСТВЕНО ОСИГУРУВАЊЕ НА МАКЕДОНИЈА ПРИРАЧНИК ЗА РАБОТА СО МОДУЛОТ ПОДНЕСУВАЊЕ НА БАРАЊЕ ЗА БОЛЕДУВАЊЕ ПРЕКУ ПОРТАЛОТ НА ФЗОМ ФОНД ЗА ЗДРАВСТВЕНО ОСИГУРУВАЊЕ НА МАКЕДОНИЈА ПРИРАЧНИК ЗА РАБОТА СО МОДУЛОТ ПОДНЕСУВАЊЕ НА БАРАЊЕ ЗА БОЛЕДУВАЊЕ ПРЕКУ ПОРТАЛОТ НА ФЗОМ Скопје, март 2015 година Содржина 1 Процес на поднесување на барање

More information

Домашните наспроти странските директни инвестиции во Република Македонија: политики за поддршка и нивните ефекти

Домашните наспроти странските директни инвестиции во Република Македонија: политики за поддршка и нивните ефекти Работни студии Домашните наспроти странските директни инвестиции во Република Македонија: политики за поддршка и нивните ефекти 2016 Скопје Олеснувања за СДИ и нееднаков третман на домашните инвеститори

More information

Чекорите до Национален младински совет MЛАДИНСКО ОРГАНИЗИРАЊЕ ВО МАКЕДОНИЈА

Чекорите до Национален младински совет MЛАДИНСКО ОРГАНИЗИРАЊЕ ВО МАКЕДОНИЈА Чекорите до Национален младински совет MЛАДИНСКО ОРГАНИЗИРАЊЕ ВО МАКЕДОНИЈА Издавач: Национален младински совет на Македонија www.nms.org.mk info@nms.org.mk За издавачот: Ивана Давидовска, претседател

More information