ULAANBAATAR CLEAN AIR PROJECT SEMI-ANNUAL REPORT 2018

Transcription

1 ULAANBAATAR CLEAN AIR PROJECT SEMI-ANNUAL REPORT

2 АГУУЛГА Товчилсон үгсийн тайлбар... 1 Оршил... 1 Төслийн бүрэлдэхүүн хэсгүүдийн явцын тухай товчхон Хүндрэл бэрхшээл... 3 Бүрэлдэхүүн хэсэг А. Гэр хорооллын нарийн тоосонцрыг бууруулах үйл ажиллагаа... 4 Дэд бүрэлдэхүүн хэсэг A1 Татаасын хөтөлбөр... 4 (A1)-1: Дулаалга аяны хоёрдугаар шат... 4 (A1)-2: Гэр хороололд байрлах, нийслэлийн өмчит цэцэрлэгийн барилгын дулаан алдагдлыг бууруулах ажил... 6 (A1)-3: Нүүрсний бус технологи, цахилгаан хураагуур ханган нийлүүлэх туршилт... 7 (A1)-4: Бие даасан эх үүсвэр бүхий хэсэгчилсэн дулааны шугам сүлжээнд гэр хорооллын айлуудыг холбох туршилтын төсөл... 9 Бүрэлдэхүүн хэсэг (A2) Зуух туршилтын лаборатори, Зуух хөгжлийн төвд үзүүлэх техник туслалцаа / Бүрэн шаталтат сайжруулсан зуухыг дотооддоо үйлдвэрлэгч нарыг дэмжих үйл ажиллагаа Дэд бүрэлдэхүүн хэсэг (A3): Төслийн хяналт, шинжилгээ ба үнэлгээ (A3)-1: Гэр хорооллын айл өрхийн халаалтын хэрэгслийн ашиглалтын байдалд хяналт хийх судалгааны баг Бүрэлдэхүүн хэсэг C. Олон нийтийн ухамсрыг дээшлүүлэх, хөтөлбөрийн зохицуулалт ба төслийн менежмент Дэд бүрэлдэхүүн хэсэг (C1) Агаарын чанарын хяналт, менежмент ба дүн шинжилгээ Дэд бүрэлдэхүүн хэсэг (C2) Хөтөлбөрийн зохицуулалт Дэд бүрэлдэхүүн хэсэг (C3) (Б) Төслийн хяналт шинжилгээ, үнэлгээ Санхүүгийн удирдлага ба худалдан авах ажиллагаа Төслийн санхүүгийн тайлан Төслийн ХАА Хавсралт 1: ЗТЛ-т 2018 оны эхний хагас жилд хийсэн үйл ажиллагааны зардлын хүснэгт Хавсралт 2: Зуух туршилтын лабораторийн 2018 оны хагас жилийн зуухны туршилт Хавсралт 3: 2018 оны ЗТЛ-т хийгдсэн туршилтыг харуулсан товч хүснэгт Хавсралт 3: Зуух хөгжлийн төвд 2018 оны хагас жилд хийсэн үйл ажиллагааны зардалын хүснэгт Хавсралт 4: Төслийн үр дүнгийн үзүүлэлт

3 ТОВЧИЛСОН ҮГСИЙН ТАЙЛБАР УБЦАТ ДБ ТУН НЗДТГ ХАА ЗТЛ УХЖЗ ЗХТ АОББҮХ ТУХ ҮАУ ШУТИС ЦУОШГ НМХГ АББГ ТББ ХИ ЭХЯ СЯ УБ БТ ДХЦХ Улаанбаатар-Цэвэр агаар төсөл Дэлхийн Банк Project Management Unit Нийслэлийн Засаг даргын Тамгын газар Худалдан авах ажиллагаа Зуух туршилтын лаборатори Усан халаалтын жижиг зуух Зуух хөгжлийн төв Агаар, орчны бохирдлыг бууруулах үндэсний хороо Төслийн удирдах хороо Үйл ажиллагааны удирдамж Шинжлэх ухаан технологийн их сургууль Цаг уур орчны шинжилгээний газар Нийслэлийн Мэргэжлийн хяналтын газар Нийслэлийн Агаарын бохирдлыг бууруулах газар Төрийн бус байгууллага Хяналтын инженер Эрчим хүчний яам Сангийн яам Улаанбаатар Борлуулалтын төв Дулаан хуримтлуурт цахилгаан хэрэгсэл

4 ОРШИЛ Улаанбаатар-Цэвэр агаар төсөл (УБЦАТ) нь Дэлхийн банк (ДБ)-ны санхүүгийн дэмжлэгтэйгээр 2012 оноос эхлэн хэрэгжиж байгаа бөгөөд төслийн үйл ажиллагааны тайланг тухай бүрт нь боловсруулан холбогдох талуудад танилцуулдаг уламжлалтай. Төслийн дуусгавар болох хугацааг 2019 оны 06 дугаар сарын 30 хүртэл сунгасан 1 төдийгүй Улаанбаатар (УБ) хотын агаарын бохирдлын хэмжээ дорвитой буураагүй байгаа тул нэмэлт санхүүжилт хүссэн захидлыг Сангийн яам(ся)-аар уламжлуулан ДБ-нд хүргүүлсэн болно. Хүсэлтийн дагуу ДБ-ны ажлын хэсэг 2018 оны 05 дугаар сард нэмэлт санхүүжилтын хүрээнд хийгдэх ажлуудыг тодорхойлох, бэлтгэлийг хангах зорилгоор УБ хотноо ирж ажилласан. Энэхүү тайлан нь 2018 оны эхний хагас жилд төслийн үйл ажиллагааны хүрээнд хийсэн ажлын хураангуй бөгөөд үйл ажиллагаа тус бүрийн товч мэдээлэл, үр дүн, дүгнэлт болон хүндрэл бэрхшээлийн тоймыг агуулсан болно. Тайлант хугацааны гол үр дүнг дараах байдлаар тоймлов: Төслийн 2018 оны үйл ажиллагааны болон худалдан авах ажиллагаа (ХАА)- ны төлөвлөгөөг ТУХ болон ДБ-аар батлуулав. Дотоодын зуух үйлдвэрлэгч нарын чадавхийг бэхжүүлж техникийн туслалцаа үзүүлэх ажлыг үргэлжлүүлэн хийхээр болж энэ хүрээнд Монгол орны нөхцөл байдал, хэрэглэгчийн зан төлөвт тохирсон бүрэн шаталтат, сайжруулсан зуухны нийт 3 загварыг боловсруулан үйлдвэрлэж туршиж байна. Энэ ажлын үр дүнд MN4 загвар буюу хөндлөн галлагаат ахуйн хэрэгцээний зуух, 15кВт хүчин чадалтай, нам даралтын жижиг зуухны MN5 загвар, 35кВт хүчин чадалтай усан халаалтын зуухны MN6 загварууд тус боловсруулагдан туршилтад хамрагдсан байна. Эдгээр зуухнуудыг Зуух хөгжлийн төв (ЗХТ)-д үйлдвэрлэж Зуух туршилтын лаборатори (ЗТЛ)-т гүйцэтгэлийг нь турших ажил хийгдэж байна. Өмнөх онд амжилттай хэрэгжүүлсэн Дулаалга аян -ыг үргэлжлүүлэн хэрэгжүүлж 120 орчим айл өрхийг шинээр хамрууллаа. Мөн нийслэлийн өмчит, гэр хороололд байрлалтай цэцэрлэгүүдийн барилгын дулаан алдагдлыг бууруулах ажлыг үргэлжлүүлж шинээр 5 цэцэрлэгийг сонгосон. Бүрэн шаталтат, сайжруулсан зуухны керамик доторлогоог дотооддоо үйлдвэрлэх зорилгоор ЗХТ дээр керамик шатаах зуухыг барьж байгуулав. Дулаан хуримтлуурт цахилгаан хэрэгсэл (ДХЦХ)-д тавигдах техникийн шаардлага, стандартыг боловруулах хүсэлтийг Эрчим хүчний яам (ЭХЯ)- наас тавьсны дагуу уг ажлын зөвлөх үйлчилгээний сонгон шалгаруулалтыг зарлаж гүйцэтгэгчтэй гэрээ байгуулав. Төслийн Б бүрэлдэхүүн хэсгийн хүрээнд хийгдэх ажлууд бүрэн дуусгавар болсон тул энэхүү тайланд уг бүрэлдэхүүн хэсгийн тухай мэдээллийг оруулагүй болно. 1 Төслийн дуусгавар болох хугацааг 2019 оны 06 дугаар сарын эцэс болгон сунгасан болно. 1

5 Бүрэлдэхүүн хэсэг A. Гэр хорооллын нарийн тоосонцрыг бууруулах үйл ажиллагаа ТӨСЛИЙН БҮРЭЛДЭХҮҮН ХЭСГҮҮДИЙН ЯВЦЫН ТУХАЙ ТОВЧХОН Бүрэлдэхүүн хэсэг Үйл ажиллагаа Status Бүрэлдэхүүн хэсэг A: Гэр хорооллын нарийн тоосонцрыг бууруулах үйл ажиллагаа Бүрэлдэхүүн хэсэг Б: Улаанбаатар хотын төвийн хэсгийн нарийн тоосонцрыг бууруулах (A1)-1 Татаасын хөтөлбөр: Гэр хорооллын айл өрхийн байшин сууцны дулаан алдагдлыг бууруулах Дулаалга аян хөтөлбөр (A1)-2 Нийслэлийн өмчит цэцэрлэгүүдийн барилгын дулаан алдагдлыг бууруулах үйл ажиллагаа (A1)-3 Нүүрсний бус технологиор халаалтыг шийдвэрлэх туршилтын төсөл (A1)-4 Хэсэгчилсэн дулаан хангамжид гэр хорооллын айл өрхийг холбох туршилтын төсөл (A2)-1 Ахуйн хэрэглээний зуух болон нам даралтын зуух үйлдвэрлэгч нарт техникийн туслалцаа үзүүлэх (A2)-2 Зуухны керамик доторлогоо үйлдвэрлэх шатаах зуух барих ажил (A3)-1 Төслийн хяналт шинжилгээ ба үнэлгээ (A3)-2 Чанарын хяналтын ажил (A3)-3 Өндөр үзүүлэлт бүхий ХЕПА шүүлтүүртэй агаар цэвэршүүлэгч нийлүүлэх (A4) Сургалт, мэдлэг туршлагаа хуваалцах чиглэлээр хийгдэх ажил (B1 B1) Улаанбаатар хотын ногоон байгууламжийн дутмаг байдлаас үүдэн гарч байгаа дэгдэмхий тоосыг бууруулах (B2) Цахилгаан станцуудын утаа болон үнсэн сангаас ялгарч байгаа тоосыг бууруулах (B3) Улаанбаатар хотын төвлөрсөн дулаан хангамжийг сайжруулах техник эдийн засгийн үндэслэл боловсруулах (B4) Улаанбаатар хотын төлбөрийн чадварт нийцсэн орон сууцны стратеги боловсруулах техникийн туслалцаа Явцтай Цуцласан Явцтай Явцтай Дууссан Дууссан Явцтай Дууссан Бүрэлдэхүүн хэсэг В: Олон нийтийн ухамсрыг дээшлүүлэх, хөтөлбөрийн зохицуулалт ба төслийн менежмент Санхүүгийн удирдлага ба Худалдан авах ажиллагаа (C1) Агаарын чанарын хяналт, түүний менежмент ба дүн шинжилгээ: явцын шатандаа (C2) Хөтөлбөрийн зохицуулалт C3) Олон нийтийн ухамсарыг дээшлүүлэх сургалт сурталчилгаа A. Санхүүгийн удирдлага A.1 Татаас A.2 Гэрээ A.3 Удирдлагын зардал B. ХАА Явцтай Явцтай 2

6 Бүрэлдэхүүн хэсэг A. Гэр хорооллын нарийн тоосонцрыг бууруулах үйл ажиллагаа ХҮНДРЭЛ БЭРХШЭЭЛ 1. Нэмэлт санхүүжилтын хүрээнд хийгдэх ажлуудын тухайд Эрчим хүчний яам (ЭХЯ) болон НЗДТГ зарчмын хувьд өөр өөр саналтай байгаа ба СЯ-ны талуудыг харилцан ойлголцол, зөвшилцөлд хүргэхийн тулд уулзалт хийхээр төлөвлөж байна. 2. Хэсэгчилсэн дулаан хангамжид гэр хорооллын айл өрхийг холбох замаар утаа гаргагч янданг цөөлөх туршилтын төслийн үйл ажиллагааг СХД-ийн 31 дүгээр хороонд эхлүүлсэн боловч халаалтын үнэ тарифын асуудлаас үүдэн уг ажил зогсонги байдалд орсон төдийгүй ДБ-ны зүгээс уг туршилтын төсөлд хөрөнгө оруулах ажлыг түдгэлзүүлсэн. ТУН-ийн зүгээс урьдчилсан байдлаар үнэ тарифын төсөөллийг гаргаж айл өрхүүдэд танилцуулан саналыг авсан бөгөөд татаастайгаар шийдвэрлэх боломжтой эсэх, татаастай үнээр халаалтыг шийдвэрлэх тохиолдолд хэр хэмжээг тодорхойлж өгөх хүсэлтйг нийслэлийн холбогдох байгууллагад албан бичгээр хүргүүлсэн. Хэсэгчилсэн дулаан хангамжийг нийслэлийн гэр хороололд хэрэгжүүлэх анхны санаачлага тул ажил үйлс болоход цаг хугацаа шаардагдах шинжтэй байгаа нь төслийн одоогийн төлөвлөсөн хугацаанд амжихааргүй байгаа тул уг туршилтын төслийн үйл ажиллагааг зогсоосон болно. 3

7 Бүрэлдэхүүн хэсэг A. Гэр хорооллын нарийн тоосонцрыг бууруулах үйл ажиллагаа БҮРЭЛДЭХҮҮН ХЭСЭГ А. ГЭР ХОРООЛЛЫН НАРИЙН ТООСОНЦРЫГ БУУРУУЛАХ ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА Дэд бүрэлдэхүүн хэсэг A1 Татаасын хөтөлбөр (A1)-1: Дулаалга аяны хоёрдугаар шат Зорилго: УБ хотын агаарын бохирдлын бүсэд амьдарч өрхүүд байшин сууцаа өөрсдийн хүч хөдөлмөр, мөнгөн зардлыг гарган дулаалахад нь татаас олгох замаар дэмжлэг үзүүлж, байшингаа дулаалахад мэргэжлийн инженерийн хяналт, сургалтаар туслаж, туршлага олгох, сайн туршлагыг олон нийтэд мэдээлэх, ач холбогдлыг таниулах Хүрэх үр дүн: 250 айл өрх Татаасын механизм: Дулаалгын материалын үнийн 70%-ийг төслөөс төлж, иргэд 30%-ийг төлж байна. Үйл ажиллагаа Нийлүүлэгчи д болон дулаалгын материал Айл өрх болон бүртгэлийн систем Явц Тайлбар Нийлүүлэгчид: 1.Эко ноос ХХК 2.Монгол Базалт ХХК 3.Росторг ХХК 4.MNT Project ХХК 5.Гүрэн өргөө ХХК 6.Пирамид Индастри ХХК 7. Дэлгэр констракшн ХХК Шалгуур хангасан айл өрх дээрх нийлүүлэгчдийн хана, адар, суурийн 19 төрлийн бүтээгдэхүүнээс сонголтоо хийдэг Дулаалга аяны хүрээнд борлуулалтын төв болон онлайнаар шалгуур үзүүлэлтийн дагуу хяналтын инженер хянаж, онлайн мэдээллийн системд 299 өрхийг бүртгээд байна. Уг онлайн мэдээллийн системд он гарснаар 12 том жижиг хөгжүүлэлтийг хийсэн. Олон нийтэд мэдээлэл түгээх ажил 2018 оны 7-р сарын 18-ны байдлаар 120 өрх төлбөрөө төлж, дулаалгын ажлаа эхлүүлээд байна. A.Тухайн айлаар орж хяналт, сургалт хийх: Хяналтын инженерүүд аянд хамрагдах хүсэлтэй өрхүүдээр орж i) шалгуур үзүүлэлтий дагуу хянаж, тохирох айл өрхийг хэмжиж бүртгэх ii) бүртгүүлсэн өрхүүд гэрээ байгуулж, төлбөрөө төлсний дараа хэрхэн дулаалах сургалт явуулах, зөвлөмжөөр хангах iii) явцын хяналт, зөвлөмжийг өгч дулаалга дууссан хойно баримтжуулж акт гаргаж ажиллаж байна. Дулаалга аянд хамрагдаж байгаа айл өрхүүдэд зөвлөгөө, танилцуулга хийхээс 4

8 Бүрэлдэхүүн хэсэг A. Гэр хорооллын нарийн тоосонцрыг бууруулах үйл ажиллагаа гадна хэвлэмэл болон онлайн / / хэлбэрээр байшингаа дулаалах, түүний ач холбогдлыг олон нийтэд мэдээлэх, таниулах ажлыг тогтмол явуулж байна. B. Өргөн дамжуулалт ТВ: Нийт 8 цуврал нэвтрүүлэг бэлтгэсэн бөгөөд эдгээр нэвтрүүлгийг UBS, SBN, Eagle, Mongol TV зэрэг олон нийтийн телевизээр 40 орчим удаа нэвтрүүлсэн. Түүнчлэн эдгээр нэвтүүлгүүдийн чухал зөвлөмжүүдийг 20сек-ээс 1 мин хугацаатайгаар түүвэрлэн хувааж, сошёл сувгаар явуулж байна. C. Онлайн мэдээллийн хэрэгслүүд: ( ) болон вэбсайтууд ( ayan.usip.mn) аяны сошёл хуудсаар 18 пост бэлтгэн, байршуулж хүнд хүрсэн байна. ЧД р хорооны Дэд бүтцийн төв Аяны үндсэн сайт болох сайтад цаг үеийн 12 пост оруулж, мэдээлсэн байна. Нийслэлийн бодлого төлөвлөлттэй уялдуулан Төслийг удирдах хорооны шийдвэрийн дагуу ЧД-иийн 7-р хороонд Сервис центр буюу дэд бүтцийн төвийн айл өрхийг дулаалахаар ажиллаж байна. Уг ажлын хүрээнд ЧД 7 хорооны 51 өрх бүртгүүлсэн бөгөөд эдгээр өрхөөс 34 өрх гэрээ байгуулж, төлбөрөө төлж, дулаалгад хамрагдаад байна. МУ-ын Засгийн газар, Нийслэлийн Засаг даргын тамгын газартай хамтарч 10 байршилд Дэд бүтцийн төв байгуулахаар ажиллаж байна. Уг ажлын хүрээнд ЧД-ийн 7-р хорооны гудамжны өрхүүд хамрагдахаар төлөвлөгдсөн бөгөөд одоо газар шорооны ажил хийгдэж байна. 5

9 Бүрэлдэхүүн хэсэг A. Гэр хорооллын нарийн тоосонцрыг бууруулах үйл ажиллагаа Явцын зургууд Дараагийн алхам Нэмж шаардлага хангасан айл өрхийг бүртгэх Айл өрхүүдийн дулаалгын явцыг хянах, зөвлөх Гэрээ байгуулсан ч айл өрхийн төлөх 30% төлбөрөө төлөхгүй байгаа өрхүүдэд мэдээлэх (A1)-2: Гэр хороололд байрлах, нийслэлийн өмчит цэцэрлэгийн барилгын дулаан алдагдлыг бууруулах ажил Зорилго: Нийслэлийн өмчит барилга байгууламжийн дулаан алдагдлыг бууруулах, хүчитгэн сайжруулах ажлыг өргөжүүлэх замаар дулаан алдагдлыг бууруулж нүүрсний хэрэглээг багасгах төдийгүй агаарын бохирдолтод өртөмхий эмзэг бүлэг болох бага насны хүүхдүүдийн ая тухтай өсч хүмүүжих нөхцөлийг бүрдүүлэх. Түүнчлэн дулаан алдагдалгүй барилга байгууламжид байгальд ээлтэй, нүүрсний бус технологийн халаалтын хэрэгслийг нэвтрүүлэх боломжийг бүрдүүлэх зорилгыг давхар агуулсан. Хүрэх үр дүн: Гэр хороололд байрлаж буй төрийн өмчит 9 цэцэрлэгийн барилга Сонгон шалгаруулалтыг зарлаж дулаалгын ажлын гүйцэтгэлийг 05 дугаар сарын 15-нд эхлүүлэхээр төлөвлөсөн. Гүйцэтгэлийн хугацааг 07 дугаар сарын 20-ны өдрөөр төлөвлөсөн болно. Үйл ажиллагаа Бэлтгэл ажил Явц - ДБ болон Төслийн удирдах хороогоор 2018 оны 02 дугаар сард 6

10 Бүрэлдэхүүн хэсэг A. Гэр хорооллын нарийн тоосонцрыг бууруулах үйл ажиллагаа батлуулсан. - Нийслэлийн Боловсролын Газраас гэр хороололд байрлалтай, дулаан алдагдал ихтэй цэцэрлэгүүдийн жагсаалтыг ТУН-д ирүүлсэн. - Цэцэрлэгийн барилгын дулаан алдагдлыг хэмжиж ажлын тоо хэмжээг боловсруулах зөвлөхийн ажлыг эхлүүлсэн. - Зөвлөх нийслэлийн гэр хороололд байрлах 5 цэцэрлэгт хэмжилт хийж ажлын тоо хэмжээг боловсруулсан. - ХАА-г зохион байгуулах бэлтгэлийг хангасан Хамрагдах цэцэрлэгүүд ЧД-ийн 102 дугаар цэцэрлэг, БГД-ийн 98 дугаар цэцэрлэг, СБД-ийн 51 дүгээр цэцэрлэг, БЗД-ийн 20 дугаар цэцэрлэг, СХД-ийн 163 дугаар цэцэрлэг Гүйцэтгэгч компани Хөлөг Од ХХК, Содон Орд ХХК, Хатагин Болор ХХК, Өгөөмөр Уул ХХК, Дэлгэр констракшн ХХК Барилгын ажлын явц Шалгарсан компаниудтай гэрээ байгуулсан. Гүйцэтгэгч нар ажлаа 06 дугаар сарын 20-нд эхлүүлсэн ба 08 дугаар сарын 25-наар тасалбар болгон хүлээлгэж өгөхөөр гэрээнд тусгагдсан. Цэцэрлэгүүдийн дулаан алдагдлыг хэмжих ажил 01 дүгээр сард хийгдсэн бөгөөд зураг дээр халаалтын систем дэх дулаан C- ийг зааж байна. (A1)-3: Нүүрсний бус технологи, цахилгаан хураагуур ханган нийлүүлэх туршилт Зорилт: Нүүрсний бус технологи болох цахилгаар халаагуурыг гэр хорооллын айл өрхөд туршилт судалгааны зорилготой ханган нийлүүлж тус технологийн үр ашиг, цаашид хэрэгжих боломжийг тодорхойлох Туршилтын төсөл нь дараах аргачлал төлөвлөгөөний дагуу хэрэгжсэн. Үүнд: Өрхийн ахуйн нөхцлийг тодорхойлох, төхөөрөмжийн техникийн боломжит нөхцлийн болон үр ашигтай байдлыг судалж бодит байдлыг тодорхойлох. Монголын зах зээлд байгаа нүүрсний бус технологиудын хувьд дутагдалтай сайжруулах шаардлагатай асуудал байгаа бөгөөд сайжруулах аргыг мэргэжлийнхэн зөвлөсөн. Явц - Эрчим хүчний хяналтын ажил гүйцэтгэдэг БЭХТөвийг ТУН хөлсөлж Монголын зах зээлд борлуулагдаж байгаа цахилгаан хуримтлуулагчийн судалгааг хийлгэсэн. Гэрээний хүрээнд бүтээгдэхүүн болон өрхийн шалгуур үзүүлэлтийг боловсруулсан. - Өрхөд тавигдах шалгуур үзүүлэлтийн олон нийтэд зарласан. Цахилгаан хураагуур ханган нийлүүлэгчдэд туршилтын төсөлд оролцож үнийн саналаа ирүүлэх урилгыг илгээсэн. Улаанбаатар хотын хэмжээнд цахилгаан хураагуур ханган нийлүүлдэг цөөн тооны компаниуд байдаг нь Монватт ХХК ( Герман улсад үйлдвэрлэсэн бүтээгдэхүүн), Ультрасоник ХХК (Герман улсад 7 Тэмдэглэл Бүртгэл төслийн цахим хуудсаар 1-р сард явагдсан. Нийт 200 гаруй өрх бүртгүүлсэн. Ханган нийлүүлэгчид болон бүртгүүлсэн өрхийг хамарсан уулзалтыг ТУН

11 Бүрэлдэхүүн хэсэг A. Гэр хорооллын нарийн тоосонцрыг бууруулах үйл ажиллагаа үйлдвэрлэсэн бүтээгдэхүүн) and Ёл Эко ХХК (Хятад улсад үйлдвэрлэсэн бүтээгдэхүүн) юм. - Нийт 62 өрх төслийн шалгуур хангаж сонгогдсон. - ТУН-тэй Ультрасоник ХХК болон Ёл Эко ХХК хамтран ажиллах гэрээ байгуулж борлуулалтын төвд бүтээгдэхүүнээ борлуулж эхэлсэн. - Нийт 19 хэрэглэгчтэй бүтээгдэхүүн худалдан авах гэрээ байгуулсанаас 5 нь Ультрасоник ХХК үлдсэн нь Ёл Эко ХХКийн бүтээгдэхүүн байсан. зохион байгуулж туршилтын төслийн хэрэгжилтийн тухай танилцуулсан. Ёл Эко ХХК-ийн санал болгосон бүтээгдэхүүн харьцангуй хямд үнэтэй байсан нь хэрэглэгчдийн анхаарлыг ихээр татсан. Асуудал бэрхшээл Ёл Эко ХХК-ийн бүтээгдэхүүн сайэ ажиллахгүй байгаа талаар нэг өрх ТУН-д гомдол ирүүлсэн. ТУН гомдлын дагуу тус айл болон нийт 19 өрхийн бүтээгдэхүүний ажиллагаа, өрхийн цахилгааны хүчдэл, хүчин чадал, холболт зэрэгт хяналтыг хийж гүйцэтгэсэн. Хяналтын явцад дараах асуудлууд гарсан. Үүнд: 1. Эдгээр бүтээгдэхүүнүүд бүрэн хүчин чадлаараа үр ашигтай ажиллахад 380 вольтын цахилгаан шаардлагатай. Гэвч Улаанбаатар хотын стандарт нь 220 вольт, гэр хорооллын цахилгааны хүчдэл 180 вольт байгаа нь асуудалтай байна. Мөн ампер нь 60 байх шаардлагатай боловч энэ нь гэр хороололд 40 ампер байна. Цахилгааны хүчин чадал хангалтгүйгээс худалдаж авсан бүтээгдэхүүн ажиллахгүй байна гэсэн гомдлыг олон өрхүүд гаргасан. 2. Цахилгааны трансформаторт ойрхон айл өрхийн хувьд дээрх асуудал харьцангуй бага байсан. Хол байршилтай өрхийн хувьд 60 ампертай болох шаардлагатай боловч энэ нь бусад архийн цахилгааны хүчдэлийг бууруулах эрсдэл өндөртэй байна. Гэр хорооллын хувьд цахилгааны нэг трансформатор бүр 6 метртэй, нэг метрийг өөрчлөхөд бусад метрийн хүчдэлийг бууруулах эрсдэлтэй. 3. Зарим өрхийн хувьд цахилгаан утсыг сайжруулан солиход асуудалгүй. Ультрасоник ХХК нь ийм өрхийн цахилгааны утсыг сольж өгөн бүтээгдэхүүнээ суурилуумсан. Утас солихтой холбоотой зардлыг тухайн өрх хариуцна. Цахилгааны утсыг нь солин төхөөрөмжийг суурилуулах болосжтой өрхийн тоо маш цөөхөн байсан. Дараа жилийн халаалтын улиралд цахилгаан хурилтлуулагчийг гэр хорооллын өрхүүдэд ханган нийлүүлэх, шаардлагатай цахилгааны хүчдэлийг нэмэгдүүлэх төсөл хэрэгжихээр хүлээгдэж байгаатай холбоотой ТУН энэхүү ажлыг 2018 оны намар хүртэл хойшлуулаад байна. Туршилтын төсөл нь 3-р сарын сүүлээр буюу гадаа агаарын температур дулаан үед хэрэгжүүлсэн тул агаарын бохирдлыг бууруулахад тодорхой нөлөө үзүүлсэн эсэхийг тодорхойлох боломжгүй байсан. 8

12 Бүрэлдэхүүн хэсэг A. Гэр хорооллын нарийн тоосонцрыг бууруулах үйл ажиллагаа (A1)-4: Бие даасан эх үүсвэр бүхий хэсэгчилсэн дулааны шугам сүлжээнд гэр хорооллын айлуудыг холбох туршилтын төсөл Зорилго: Агаарын бохирдол ихтэй бүсэд амьдардаг, төвлөрсөн инженерийн хангамж, үйлчилгээ (дулаан, цэвэр, бохир ус)-нд холбогдох боломжгүй айл өрхүүдийг хэсэгчилсэн дулааны шугам сүлжээнд холбох замаар агаар бохирдуулагч бодис ихээр ялгаруулдаг яндангийн тоог цөөлж агаарын бохирдол буурахад дэмжлэг үзүүлэх Туршилтын төслийн үндэслэл: Сүүлийн үед засгийн газраас гэр хорооллын оршин суугчдын цахилгааны шөнийн тарифыг халаалтын улиралд тэглэх арга хэмжээ авч түүхий нүүрсний хэрэглээг бууруулахыг зорьж байгаа ч дулаан алдагдал ихтэй сууцанд төдийлөн үр дүнгээ өгөхгүй, улмаар цахилгааны зардал ихсэх хандлагатай байна. Өнөөдөр нүүрсийг орлохуйц бэлэн шийдэл, технологи, материал түүхий эд, хөрөнгө санхүүгийн боломж хараахан байхгүй байна. Иймээс одоо байгаа хатуу түлшний хямд эх үүсвэрээ түшиглэсэн халаалтын байгальд ээлтэй технологиудыг туршин нэвтрүүлэх зайлшгүй шаардлага гарч ирж байна. Нийслэлийн хүн амын 60 гаруй хувь нь амьдарч байгаа гэр хороололд бие даасан дулааны эх үүсвэр бүхий хэсэгчилсэн инженерийн шугам сүлжээг байгуулж, оршин суугчдын нийгмийн асуудлыг шийдвэрлэхийн ялдамд хувийн хэвшил, иргэдийн оролцоо сонирхлыг нэмэгдүүлэх эхний оролдлогыг ЗАГВАР ТӨСӨЛ хэрэгжүүлэх замаар хийх нь зүйтэй гэж Улаанбаатар Цэвэр агаар төсөлд оролцогч талууд шийдвэрлэсэн болно. Зорилтот бүлэг: СХД-ийн 31 дүгээр хорооны 32 айл өрх Хийсэн ажлын явц Туршилтын төслийг хэрэгжүүлэх удирдамжийг боловсруулж ДБ-наас зөвшөөрөл авсан. Төсөлд хамрагдах айл өрхүүдтэй 2 удаа уулзалт зохион байгуулж мэдээлэл өгөв. Айл өрхүүдээр нэг бүрчлэн орж анхан шатны судалгаа, байшин сууцных нь хэмжилтийг хийв. Айл өрхийн оролцоо, хариуцлагыг нэмэгдүүлэх үүднээс гарын үсэг бүхий өргөдлийг хүлээн авав. Mapping of selected location is been developed by the design company for heating network. Дулааны шугам сүлжээ, холболтын зургйин төслийг айл нэг бүрт танилцуулж санал хүсэлтийг нь бичгээр авав. Дулаалга аянг хэрэгжүүлж эдгээр 32 айл өрхөөс 12 нь гэрээ байгуулсан ба тэдгээрийн байшин сууцыг дулаалав. Эдгээр 12 өрх айл 30 хувийн хөнгөлөлттэй үнээр байшин сууцаа дулаалсан. Дулаалга аянд хамрагдах айл өрхийн дулаалгыг хийх барилгын багийг сонгон шалгаруулав. Төсөл хэрэгжих газрын зөвшөөрлийг НЗД-ын гарын үсэгтэй захирамжаар батлуулав. Дулааны шугамын зураг төсөл зохиогч, угсралт, халаалтын зуухны болон ашиглалтын компаниудыг урьж хэлэлцүүлэг зохион байгуулав. Нийт 9 компаний 13 төлөөлөгч хэлэлцүүлэгт оролцсон ба тэдгээрээс 4 компани н ь хамтарч ажиллах сонирхлоо илэрхийлэв. Зургийн компаниудын дунд үнийн санал авах тендер зарлаж Эрчим Төсөл ХХК-ийг зураг төслийн гүйцэтгэгчээр шалгаруулж гэрээ байгуулав. Зургийн даалгаврыг боловсруулж, Хот байгуулалт, ерөнхий төлөвлөгөөний газраар батлуулав. Хэсэгчилсэн дулаан хангамжийн загвар төсөлд зориулагдсан үнэ тарифын асуудлыг айл өрхөөр хэлэлцүүлж тайлбарлан таниулав. Мөн дулааны үнэ тарифын судалгааг урьдчилсан байдлаар боловсруулж 04 дүгээр сарын 02-нд СХД-ийн 31 дүгээр хорооны иргэдэд танилцуулж саналыг авсан. /Хавсралт 1-ийг үзнэ үү/ Дулаан техникийн тооцоон дээр үндэслэсэн тарифын судалгааг гарган асуудлыг туршилтын төсөлд тохирсон тарифыг шийдүүлэхээр ЗАА-ны үнийн зөвлөл, НЗДТГ болон Засаг дарга нарын орлогч нарт хүргүүлээд байна. 9

13 Бүрэлдэхүүн хэсэг A. Гэр хорооллын нарийн тоосонцрыг бууруулах үйл ажиллагаа СХД-ийн 31-р хорооны Дунд Нарангийн 6, 7-р гудамжинд НЗД-ын 2018 оны 03 дугаар сарын 27-ны өдрийн А/256 тоот Газар эзэмших захирамж гарсан ба загвар төслийн усан халаалтын зуухны барилгын цахилгаан хангамжид зориулж 35 КВт-ын хүчин чадал бүхий техникийн нөхцөлийг гаргуулах хүсэлтийг УБ Цахилгаан түгээх сүлжээ төрийн өмчит хувьцаат компанид тавьсан. Бэрхшээл асуудал Одоогийн хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж буй тариф нь сууцны метр квадрат дээр үндэслэгдсэн байгаа нь гэр хорооллын иргэдэд өндөр тусч байна. Халаалт дулааны тарифыг урьдчилсан байдлаар тооцоолоход 3247 төгрөг/м/кв байгаа нь одоогийн тариф болох 460 төгрөгөөс 2 даруй 7 дахин өндөр байгаа юм. Иймд өнөөгийн үнэ тариф нь энэхүү туршилтын төсөлд тохирохгүй байгаа ба шинээр тогтоох үнэ тариф нь (i) ашиглагч байгууллагын сонирхлыг татаж, зардлыг нөхөхүйц (ii) гэр хорооллын айл өрхийн орлого, амьдралын боломжид нийцэхүйц (iii) гэр хороололд барьж байгуулахаар төлөвлөж байгаа Дэд бүтцийн төвүүд -д баримтлах үнийн бодлоготой нягт уялдсан байх шаардлагатай юм. Халаалт дулааны чиглэлээр үйл ажиллагаа эрхэлж буй хувийн компаниуд нь төрийн өмчит барилга байгууламжид үйлчилгээ үзүүлснийхээ төлбөрийг улсаас буюу нийслэлээс татаас авах замаар одоогийн байдлаар шийдвэрлэж байгаа. Тиймээс зөвхөн хэрэглээнд суурилсан байдлаар төлбөр төлөх тогтолцоог эдгээр компаниуд дэмжихгүй байгаа билээ. Халаалт дулааны зардал, үр ашгийг хүчин төгөлдөр байгаа үнэ тарифын системээр тооцоход хүндрэлтэй. Туршилтын төслийн хүрээнд дулааны тоолуурыг айл өрхөд суурилуулж хэрэглээндээ тохирсон төлбөр төлөх байдлаар асуудлыг шийдвэрлэхээр төлөвлөсөн. Хотын холбогдох удирдлагууд, тухайлбал НЗД-ын дэд бүтэц, гэр хорооллын хөгжлийн асуудал хариуцсан орлогч зэрэг албан тушаалтнуудтай уулзаж төслийн агуулга, хэрэгжүүлэх арга замын талаар танилцуулга хийж дэмжлэг хүссэн. Орлогч даргын хэлснээр дулаан хангамжид холбох айл өрхийн тоо харьцангуй жижиг байгааг онцлоод дан ганц сонгогдсон уг байршилд бус нийслэлээс авч хэрэгжүүлэх гэж буй Дэд бүтцийн төв байгуулах ажилд хамтран ажиллах, уг ажлыг холбох тухай санал хэлсэн. Үнэ тарифын асуудал шийдэгдээгүй байгаа тул ДБ-ны зүгээс уг туршилтын төслийг түр хугацаагаар түдгэлзүүлсэн болно. Тайлбар Халаалт дулааны үнийн урьдчилсан тооцооллыг айл өрхүүдэд танилцуулахад тэдгээрийн 90 хувь нь өндөр бөгөөд тэдний төлбөрийн чадвараас давсан байна хэмээн санал сэтгэгдлээ илэрхийлсэн. Дараагийн алхам: Туршилтын төслийн үнэ тарифыг нийслэлийн үнийн комиссоор хэлэлцүүлж тогтоолгохоор холбогдох байгууллага, албан тушаалтнуудтай харилцаж хамтран ажиллах Нийслэлээс уг туршилтын төслийг үргэлжлүүлэх эсвэл зогсоох тухай албан ёсны шийд гаргах төгрөг бол орон сууцанд амьдарч буй өрхийн төлбөр бөгөөд гэр хорооллын айл өрхөд тусгайлан гаргасан үнэ тариф байхгүй юм. Учир нь байшин сууцыг төвлөрсөн хангамжид холбож дулаанаар хангах асуудал нийслэлийн гэр хорооллын хувьд шинэ тутам ажил юм. 10

14 Бүрэлдэхүүн хэсэг A. Гэр хорооллын нарийн тоосонцрыг бууруулах үйл ажиллагаа Бүрэлдэхүүн хэсэг (A2) Зуух туршилтын лаборатори, Зуух хөгжлийн төвд үзүүлэх техник туслалцаа / Бүрэн шаталтат сайжруулсан зуухыг дотооддоо үйлдвэрлэгч нарыг дэмжих үйл ажиллагаа Зорилт: бүрэн шаталтат, цэвэр зуух болон нам даралтын зуухны дотоодын үйлдвэрлэлийг бэхжүүлэхэд дэмжлэг үзүүлэх 2017 оны 08 дугаар сард ДБ-ны томилолтоор ирж ажилласан хяналтын баг цэвэр зуухны загвар, хийцлэлийг сайжруулах шаардлагатай байгааг онцлон тэмдэглэсэн юм. дотоодын үйлдвэрлэгч нарын гаргасан зуухны загвар хийцлэлийг сайжруулж төгөлдөржүүлсний дараагаар хамгий багадаа 100 хүртэлх айл өрхөд тухайн загвар буюу зуухыг туршилтаар суурилуулах нь зохистой хэмээх зөвлөмжийг өгсөн юм. Хяналтын багаас өгсөн дээрх зөвлөмжид үндэслэн төслийн уг бүрэлдэхүүн хэсгийн хүрээнд дараах ажлууд хийгдсэн юм. Үүнд: Зуухны загвар, хийцлэлийг сайжруулах чиглэлээр олон улсын мэргэжилтэн зөвлөхтэй байгуулсан гэрээний хугацааг сунгаж манай орны нөхцөл байдалд тохирсон, цэвэр буюу бүрэн шаталтат зуухны 3 загварыг гаргах даалгаврыг өгөв. Энэхүү 3 загварт ахуйн буюу гэр байшингийн зориулалттай, 7кВт чадалтай, цэвэр зуухны загвар нэг, 20кВт хүчин чадалтай, усан халаалтын жижиг зуух нэг, 50кВт чадалтай, усан халаалтын том оврын цэвэр зуух нэг тус тус болно. Эдгээр загварыг боловсруулах, угсрах, турших зэрэг ажлыг хамтран хийж гүйцэтгэхэд олон улсын мэргэжилтэн зөвлөхөд дэмжлэг үзүүлэх зорилгоор ШУТИС-ийн ДТҮЭХ-ийн дэргэдэх Зуух туршилтын лаборатори (ЗТЛ) болон Зуух хөгжлийн төв (ЗХТ)-тэй хамтран ажиллах гэрээг байгуулав. Хамтран ажиллах гэрээний хүрээнд гурван төрлийн зуухыг угсарч туршин үйлдвэрлэхэд бэлэн болгохын зэрэгцээгээр зуухны керамик доторлогоог хийхэд шаардлагатай байгаа шатаах зуухыг барих ажлыг хийхээр харилцан зөвшилцсөн юм. ТУН-ийн зүгээс загваруудыг хийх, угсрахад шаардлагатай багаж төхөөрөмж, бараа материал татахад шаардлагатай санхүүгийн дэмжлэгийг үзүүлсэн. ЗТЛ-ийн үйл ажиллагааны зардлыг санхүүжүүлэх ажлын хүрээнд жин болон хийн анализаторыг ханган нийлүүлэв. 11

15 Бүрэлдэхүүн хэсэг A. Гэр хорооллын нарийн тоосонцрыг бууруулах үйл ажиллагаа Зуух туршилтын лаборатори Явцын мэдээлэл Тайлант хугацаанд ЗТЛ-ийн үйл ажиллагааны зардлыг төслөөс санхүүжүүлсэн. / Хавсралт 1 / Нийт 58 туршилтыг хийж гүйцэтгэсэн бөгөөд 2 нь сайжруулсан нүүрсээр хийгдсэн. Олон улсын зөвлөхийн удирдлага дор MN4.1, MN4.2; MN5.2; MN ; KG 5.1 зуухны загваруудыг ЗХТ-ийнхэн хийж туршилтад хамруулав. Дээрх бүх зуухнууд болон УХЖЗ нь хөндлөн галлагаат төрлийн загвараар хийгдсэн. Мөн дотоодын зуух үйлдвэрлэгчдийн хөндлөн галлагаат зуухны загваруудыг туршсан. Одоогийн байдлаар ЗХТ-д 12 төрлийн хөндлөн галлагаатай зуух хийгдсэн бөгөөд бүгдийг нь туршиж үзсэн. Эдгээрээс 3 нь тэнцээгүй./ Хавсралт 2 / Олон улсын зөвлөхийн гаргасан зөвлөмжийн дагуу нүүрсийг 15-20мм, 20-25мм, 25-30мм хэмжээтэй хувааж, шинээр хийгдэж байгаа хөндлөн галлагаатай зуухнуудад туршиж байна Зураг 1: Туршилтанд орсон нүүрс/налайх, Багануур, Алагтолгой/ Монгол улсын Засгийн газраас сайжруулсан түлшний корпорацийн компани байгуулахыг дэмжсэнээр нүүрс боловсруулж байсан хуучин компаниудаас бүрдсэн компани байгуулагдсан. Компани нь ЗТЛ-тай хамтран ажиллаж янз бүрийн сайжруулсан нүүрсийг лабораторийн орчинд туршсан. Цаашид Багануур, Налайх, Алаг толгой, Таван толгой, Шарын гол, Шивээ овоо дээр туршилт явуулахаар төлөвлөж байга ба одоогийн байдлаар Багануур, Налайх, Алаг Толгой зэрэг нүүрсний туршилтыг туршиж байна. Зуухны нэр Огноо Нүүрсний Нүүрсний Нүүрсний ширхэгийн нэр хэмжээ, кг хэмжээ/мм/ 1 MN5.2 LPB 3/6/2018 Багануур мм-20мм 2 MN5.2 LPB 3/5/2018 Багануур мм-25мм 3 MN5.2 LPB 3/9/2018 Багануур 10 20мм-30мм 4 MN4.2 3/13/2018 Налайх 9 15мм-25мм 5 MN4.2 3/14/2018 Налайх 9 15мм-20мм 6 MN4.2 3/15/2018 Налайх 9 20мм-30мм 7 KG5.1 3/16/2018 Налайх 9 20мм-30мм 8 KG5.1 3/20/2018 Налайх 9 15мм-25мм 9 KG5.1 3/21/2018 Налайх 9 15мм-25мм 10 KG5.1 3/22/2018 Налайх 9 15мм-20мм 11 KG5.1 3/23/2018 Налайх 9 20мм-30мм 12 MN4.0 3/26/2018 Налайх 9 20мм-30мм 13 MN4.0 3/27/2018 Налайх 9 15мм-25мм Хүснэгт 1: Зуух Туршилтын Лабораторт хийгдсэн нүүрсний туршилт 12

16 Бүрэлдэхүүн хэсэг A. Гэр хорооллын нарийн тоосонцрыг бууруулах үйл ажиллагаа Ханан пийшингийн туршилтын ажил: Халаалтын хана нь амны орон сууц байшинд зориулсан нүүрсээр галладаг халаалтын төрөл бөгөөд гэр хорооллын айл өрхүүдийн 60 гаруй хувь нь ашигладаг. Өнөөдрийн байдлаар бохирдуулагч эх сурвалжийн тодорхой стандарт, тест байхгүй байна Зураг 2: ГЗХП-8 загвар хана бүхий пийшинг ЧИН-3 зуухтай холбож туршиж буй Зорилго: Судалгааны үндсэн зорилго нь халаалтын хананы ялгаруулалтын түвшин ямар байхаас хамаарч ханан пийшин нь сайжруулсан зууханд тохиромжтой эсэх, цаашид сайжруулахад ямар арга хэмжээ авах шаардлагатайг тодорхойлох явдал юм. Ахиц: SEET лабораторийн дотор хоёр төрлийн халаалтын хана барьсан. Халаалтын ханыг дизайныг сайжруулах хүсэлтэй орон нутгийн инженерийг хөлсөлж, барьсан. Лабораторийн хорт утаан ялгаруулалтын туршилт, үр дүнг Хүснэгт 2-т харуулав. Туршилтын үр дүнг шинэ зуухны стандарттай харьцуулж үзэхэд бохирдолын хэмжээ нь ханан пийшингийн холболттой хамааралтай гэж үзсэн. Туршилтын үр дүнд утаа багатай сайжруулсан гэрийн зуухтанд ханан пийшинд холбоход тохиромжгүй гэж дүгнэсэн. Энэ нь илүү их судалгаа, туршилт шаардлагатай. огноо зуухны CO2 SO2 Nox TSP нэр мг/нм3 мг/нм3 мг/нм3 мг/нм3 MNS standart П-26 загвар ханан пийшин ЗХТ Дулаан Шидэт Чин Дөл ЗХТ ГЗХП-8 ханан пийшин Дулаан Шидэт ЗХТ Чин Хүснэгт 2: Хана бүхий пийшингийн туршилт Зуух хөгжлийн төв(зхт) The below table shows the tesing result of the model: 13

17 Бүрэлдэхүүн хэсэг A. Гэр хорооллын нарийн тоосонцрыг бууруулах үйл ажиллагаа Хүснэгт 3: MN 4.2 сайжруулсан зуүхны туршилтын үр дүнгийн хүснэгт Зураг 4: MN5.3 зуухны босоо дулаан солилцууртай загвар. ЖИЖИГ УСАН ХАЛААЛТЫН ЗУУХНЫ ЗАГВАР БА ҮЙЛДВЭРЛЭЛ: Хотын гэр хорооллын ихэнх өрхүүд жижиг усан халаалтын зуух ашиглаж байна Энэ нөхцөл байдлыг дэд бүрэлдэхүүн хэсгийн төслийн үйл ажиллагааны хүрээнд авч үзнэ. MN5.2, MN5.3 хоёр загварыг боловсруулж, туршиж байна. - Олон улсын зөвлөх Crispin нь тухайн загваруудыг болосвруулаж ЗХТ-тэй хамтран ажиллаж байна. - Эхний хувилбар-mn5.2 нь 2018 оны 3-р сарын 15-нд боловсруулагдсан; Гэхдээ 300 кг-аас дээш жинтэй байсан тул лабораторийн түвшин 300кг-аас ихгүй жинтэй тул туршилт хийх боломжгүй юм. Тиймээс зөвхөн техникийн туршилт буюу дулааны шинжилгээ хийсэн. Туршилтаар конденсац үүсэж байсан тул өөрчлөлт, сайжруулатыг хийсэн. - MN5.3 харьцангуй жижиг бөгөөд 650мм х 725 мм х 315мм гэсэн 2 дулаан солилцууртай. Энэ хувилбар нь зөвхөн халаахад ашиглахаар хийгдсэн болно. Чадал нь 13-15кВт. Нүүрс агуулах бункер нь 12 кг бөгөөд түлш нэмэхгүйгээр 15 цаг шатах боломжтой. Figure 3: MN 5.3 stoves with vertical heat exchanger are being carried out slowly but continuously. 14

18 Бүрэлдэхүүн хэсэг A. Гэр хорооллын нарийн тоосонцрыг бууруулах үйл ажиллагаа Figure 2: MN 5.3 stoves with horizontal tube heat MN / Жижиг усан халаалтын зуух 15kw /: - MN нь MN5.3 сайжруулсан хувилбар болон өмнөх туршилтуудын үр дүнд тулгуурласан. Энэ загвар нь харьцангуй дэвшилттэй байсан. Туршилтаар Монгол улсын стандартын хангахуйц үр дүн гарлаа. - Хэмжээ нь өмнөх загваруудтай харьцуулахад харьцангуй бага байна. Гадна загвар нь адилхан бөгөөд харин дулааны солилцуурын талбай багассан. Тиймээс дулааны солилцуураас үүссэн конденсаци буурч байна. Энэ загварын давуу тал нь галлагааны хоорондох зай уртсаж түлш нэмэх нь багассан. Утаа багатай сайжруулсан зуухны үндсэн бүрэлдэхүүн хэсэг нь ширмэн гүүр төмөр юм. Энэ бүрэлдэхүүн хэсгийн гол зорилго нь зуухны хоёрдогч агаарын хангамжийг зохицуулах явдал юм. Энэ нь бункерээс нүүрсний оролтыг зохицуулдаг. Бүрэлдэхүүн хэсгүүдийг зууханд туршиж, нийт 5 өөр өндөртэй бэлтгэсэн. Гүүр төмрийн цутгамал хэсгийн харагдах байдал. Зураг 5: Гүүр төмөр 15

19 Бүрэлдэхүүн хэсэг A. Гэр хорооллын нарийн тоосонцрыг бууруулах үйл ажиллагаа Dulaan-2 cross draft ger stove Burkhanii Gal LLC Дотоодын зуух үйлдвэрлэгч нарыг дэмжих 1 Дулаан ,7 120,2 5,1 2,85 8,7 77,4 2 хөндлөн ,8 26,7 4,4 2,41 4,7 77,8 галлагаатай 3 (галын хотол ,7 183,4 5,9 2,63 4,5 69,1 жижиг) Дулаан-2 4 хөндлөн ,5 104,9 3,9 2,78 5,1 74,2 галлагаатай 5 (галын хотол ,5 646,8 9,5 2, ихэсгэсэн) ,5 431,7 7,9 2,10 4,9 72,7 Зураг 6. Дулаан-2 зуух Table 3: Testing results of the cross draft a small stove Dulaan-2 Дулаан-2 хөндлөн галлагаатай зуухны хэд хэдэн давуу талтай болсон байна. Галлагааны хоорондох зай уртассан. Мөн нэмэлт түлшний бункер хийж өгсөнөөр галын хотолд шатах нүүрсийг хатаах. Галын хотолыг тохируулах боломжтой болсон. Нам даралтын усан халаалтын Дулаан-2 зуух Түлшний нэр Дулаан-2 хөндлөн галлагаатай УХЗ Огноо Нүүрс, модны хэмжээ Туршилтын дугаар Хүснэгт 5: Дулаан-2 нам даралтын усан халаалтын Хугацаа минут PM 2.5 мг/мдж СО г/мдж В, кг/ц АЖ Дундаж чадал, Квт АҮК % Нүүрс: 18.4 кг Мод: 2 Хүснэгт кг 4: Дулаан-2 зуухны туршилтын үр дүнг харуулав MNS УХЗ-ны стандарт Зуухны хэмжээ: Урт: 55см, Өргөн: 40см, Өндөр: 55см, Таг тойрог: 30см Түлшний нэр Огноо Туршилтын дугаар Хугацаа, минут PM 2.5 мг/mдж CO г/мдж B, кг/ц АЖ Дундаж чадал, квт >70 АҮК, % Түшиг гэрийн зуух/300mm x 300mm x 200mm/ Жим Эрдэнэ ХХК Жим Эрдэнэ ХХК-н хийсэн Түшиг гэрийн зуух хэмжээний хувьд 300ммх300ммх200мм юм. Галын хотолын температур нь 800С-840С хүртэл халж байсан нь туршилтаар харагдсан. Иймээс галын хотолыг багасгахаар ажиллаж байгаа бөгөөд эцсийн үр дүн хараахан гараагүй туршилтын шатандаа явж байна 16

20 Бүрэлдэхүүн хэсэг A. Гэр хорооллын нарийн тоосонцрыг бууруулах үйл ажиллагаа Түшиг зуухны давуу тал: Үнсний шүүр нь нугастай болсон бөгөөд татах, түлхэх хөдөлгөөнөөр үнс болон нүүрсээ хөдөлгөх боломжтой Зуухны галын хотолын ард хэсэгт хоёр үйлдэлтэй халуунаа хадгалах боломжтой хоосон зайг гаргаж өгсөн. Шатаах зуух барих ажил Цэвэр зуухны тогтвортой нийлүүлэлтийг хангахын тулд орон нутгийн үйлдвэрлэлтэй байх ёстой. Үйлдвэрлэгч нь үйлдвэрлэлийн процесстой холбоотой 2 асуудлыг заасан: (i) ширмэн хийц, (ii) керамик доторлогоо. Цутгамал ширмэн дээд хэсэгт зориулсан шийдэл байдаг. Керамик доторлогоонд зориулж одоогоор тодорхой, шууд шийдэл байхгүй байна. Зорилго Керамик доторлогооны шийдлийн дээрх шаардлагыг үндэслэн УБЦАТ ТУН нь дотоодын керамик эдлэлүүдийг боловсруулах зорилго бүхий техникийн туслалцаатай гэрээ байгуулахаар шийдсэн. Ахиц: Орон нутгийн материалыг ашиглан зуух доторлогоог хөгжүүлэх: Олон улсын зуухны мэргэжилтэн дараахь үүргийг хүлээсэн. Монгол дахь хамгийн сайн шаварын орд газраас төлөөлөх дээжийг цуглуулах ажлыг ЗХТ-тэй зохион байгуулж, тэдгээрийг Өмнөд Африкийн тусгай шинжилгээний газар дүн шинжилгээ хийлгэх. Үр дүнд нь эдгээр материалууд зуух доторлоход хэр боломжтой, тоо хэмжээ, орц найрлага/ концентраци, эсвэл нэмэлт ямар материал хэрэгтэй болох. Шаардлагатай материал олдвол ЗХТ-ийн түүхий эдийг нийлүүлэх гинжин хэлхээнд суурилуулах, керамик доторлогооны үйлдвэрлэхэд ( шатаах процесс). Хэрэв тохиромжтой материал олдоогүй бол ЗХТ-өөс бусад шавар дээжийг шинжилж, чанарын шаардлага хангасан зуух доторлогооны материалыг үйлдвэрлэхийн тулд юуг өөрчлөх шаардлагатайг тодорхойлох. Керамик шатаах зуухыг барихад тохирсон байршилд байрлуулж, шаазан эд анги үйлдвэрлэх зуухны хангамжийг төлөвлөж, хянах. Эцсийн тайланг дараа тайлагнах. Гэсэн хэдий ч олон улсын шинжээчтэй хийсэн гэрээний үр дүн дараах байдалтай байна: Өнөөдрийг хүртэл олон арван дээж цуглуулж дүн шинжилгээ хийсэн. Тэдний цөөхөн хэд нь нарийвчилсан шинжилгээнд (X-Ray Diffraction) сонгогдож, оновчтой нарийвчилсан шинжилгээнд хамрагдсан. Үүний зорилго нь илүү найдвартай бүхий л сорьцыг бүх төрлийн шавараар хангах магадлалтай байгаа материалуудад илүү өргөн хүрээтэй туршилтыг хязгаарлахад оршино. Доор дурьдсан шаварууд туршилтанд хамрагдсан болноо. Монгол1 Багануур, Монгол улс 2 Өмнөд говь, Монгол улс 3. Цанцуур, Солонгос 1. Эдгээр үр дүн нь эдгээр материалууд нь зуух доторлогоонд ашиглахад хэр ач холбогдолтой, ямар хэмжээтэй, орц / концентраци,эсвэл ямар нэмэлт материал хэрэгтэй болох ЗХТ-ийн дотоодын керамик шинжээчийг ажиллуусан үр дүн Үүний зэрэгцээ, ЗХТ нь орон нутгийн керамикийн мэргэжилтэн Дашзэвэгийг хөлсөлж зууханд зориулсан 17

21 Бүрэлдэхүүн хэсэг A. Гэр хорооллын нарийн тоосонцрыг бууруулах үйл ажиллагаа керамик доторлогооны материалыг хөгжүүлэхээр зорьсон. Үүний үр дүнд ОХУ-ын өндөр температурт (шохойжин) шамотыг ашиглан Багануурын шаварыг уян хатан чанартай, сүвэрхэг бүтцийг үүсгэхэд ашигласан (маш хатуу, амьсгалахгүй). Хэд хэдэн туршилтанд үндэслэн зуухны керамик доторлогооны материалуудыг тодорхойлов. Керамик нь 1050С-т шатаагдах болно. Үйлдвэрлэсэн керамикийг 3 төрлийн утаа багатай сайжруулсан зууханд туршиж байна. Бид одоогоор Багануурын шавар, чамот, хятадын галд тэсвэртэй материалыг туршиж байна. Түүнчлэн нүүрсний үнс ашиглан керамик эдлэл хийхийг оролдож байна. Биднийг хайж байх үедээ найрлага дахь холимог гэж юу Керамик шатаах зуух барих болон хөгжүүлэлт Шатаах зуух барих ажил ерөнхийдөө дууссан. Уг зуухны загвар, зураг төсөл болон бүх тооцоололыг дотоодын зөвлөх ноён Дашзэвэг хийж дуусгасан. Хэрэгтэй бараа материалыг хятад ард улсаас импортоор оруулж ирж ашигласан. Эхний загварыг бодвол баригдаж дууссан шатаах зуух нь хоёр дахин бага ажлын эзлэхүүнтэй юм. Ажил 2018 оны 03 сард эхлэсэн. Зуух барих талбай болон дэд бүтэц нь шийдэгдсэн бөгөөд ЗХТ-д барьж байрлуулсан. Керамик шатаах зуухны загварыг Дашзэвэг тэтгэвэрт гарсан керамикийн инженер боловсруулж, түүний хяналт удирдлаган дор ЗХТ-ийн ажилтнууд барьсан. Зураг 11: Керамик шатаах зуух 0.7м3 Барих байршлыг үнэлж, тохиролцсон. Энэ нь ЗХТ-ийн барилгын баруун хойд зүгийн өрөөнд байрласан. Уг шатаах зуухны баруун талд ойролцоогоор 4 метрийн зайд шууд гадагшаа гарсан давхар хаалга байдаг. Хямд, чанар сайтай, өндөр дулаан хадгалах чадвартай, өндөр чанарын керамик материал үйлдвэрлэхэд хангалттай цахилгаан хүч байгаа. Шатаах зуухны ерөнхий мэдээлэлийг доор харуулсан болно. 18

22 Бүрэлдэхүүн хэсэг A. Гэр хорооллын нарийн тоосонцрыг бууруулах үйл ажиллагаа Овор хэмжээ 1500мм х 1860мм х 2520мм/6000мм Тэрэг хаалга- 930мм х 2370мм х 1860мм Ашигтай ажил явуулах талбай 600мм х 300мм х 1500мм Эрчим хүчний хэрэгцээг - 60квт/цаг Ажлын эзлэхүүн 0,7 м3 Шатаах керамик Ф300х330 / 120 ширхэг-270кг/ Анхаарах асуудал - Зуухны хөгжүүлэлтийн үр дүн хангалтгүй; Олон улсын зөвлөх нь сайжруулалт хийх мөн шинэ загвар боловсруулах ажил нь цаг хугацаа шаардагдах болно. - ЗХТ-ийн боловсон хүчний ур чадварыг сайжруулах нь тоног төхөөрөмжтэй ажиллахад чухал ач холбогдолтой. Гагнуурчины ур чадварыг дээшлүүлэх, эцсийн бүтээгдэхүүний чанарыг ахиулахад ажилчидын нөлөөллийг өөрчлөх шаардлагатай хэвээр байна. - ЗТЛ-н ажилчдын ур чадварыг дээшлүүлэх хэрэгтэй. - Ирээдүйд керамик материалын судалгаа болон хөгжүүлэлт маш чухал байх болно. Дэд бүрэлдэхүүн хэсэг (A3): Төслийн хяналт, шинжилгээ ба үнэлгээ (A3)-1: Гэр хорооллын айл өрхийн халаалтын хэрэгслийн ашиглалтын байдалд хяналт хийх судалгааны баг Зорилго: Түүвэр судалгааны зорилго нь агаарын бохирдлыг бууруулах зорилгоор хөнгөлөлттэй үнээр борлуулагдсан бүрэн шаталттай сайжруулсан зуухны байршил, ашиглалтын байдлыг тандах тодорхойлоход оршино. Судалгааны хамрах хүрээ: Нийт 6 хороо буюу Сонгино хайрхан дүүргийн 7, 8, 9, 10, 11, 28 хороодыг хамарсан. Судалгаанд хамрагдсан хороодыг дараах байдлаар хамруулсан. Үүнд: Байгаль орчин, аялал жуулчлалын сайд, Нийслэлийн Засаг даргын 2017 оны А/04- А/19 дүгээр хамтарсан тушаалаар батлагдсан Агаарын чанарыг сайжруулах бүсэд 1 дүгээр бүсэд багтсан Хүн ам төвлөрөл ихтэй Агаарын бохирдол ихтэй бүс Судалгаа авахад хөрш зэргэлдээ хороод Агаарын чанарын хяналтын станц ойр Судалгааны баг: Гэрээний дугаар: CSVC-04 Судалгааны багийн нэр: Од Хүч ТББ Гэрээний хугацаа: 2018 оны 12 дугаар сарын 15-с 2019 оны 01 дүгээр сарын 31 19

23 Бүрэлдэхүүн хэсэг A. Гэр хорооллын нарийн тоосонцрыг бууруулах үйл ажиллагаа Сайжруулсан зуухны ашиглалтын байдал Сайжруулсан зуух авч байсан эсэх асуултанд хариулсан 10,322 айл өрхийн хувьд Хэвийн Амбаар гарааш Бусдад худалдсан Эвдэрсэн Хулгайд алдсан 8, % 8.27% 3% 8.7% 0.93% Судалгаанд хамрагдсан айл өрхүүдийн халаалтын хэрэгслийн төрөл 1 Сайжруулсан зуух 8, % 2 Уламжлалт зуух 7, % 3 Шалны халаалт % 4 Усан халаалтын зуух 1, % 5 Цахилгаан халаагуур % 6 Бусад % Нийт давхардсан тоогоор 17, % Судалгаанд хамрагдсан 6 хорооны ААН, байгууллагын хувьд Үйл ажиллагааны төрөл Дүн Хувь 1 Хүнсний дэлгүүр ААН, байгууллагууд Авто машин засвар Хувцас засвах Гутал засвар, дугуй засвар Нийт дүн % Сонгогдсон хороонд үйл ажиллагаа явуулж байгаа ААН, байгууллагын хувьд Түлшний төрөл Дүн Хувь 1 Түүхий нүүрс, мод % 2 Цахилгаан халаагуур % 3 Төвийн дулаанд холбогдсон 8 1.9% Нийт дүн % 20

24 Бүрэлдэхүүн хэсэг A. Гэр хорооллын нарийн тоосонцрыг бууруулах үйл ажиллагаа Халаалтын хэрэгслийн төрөл Дүн Хувьд 1 Сайжруулсан зуух % 2 Уламжлалта зуух % 3 Шалны халаалт 2 0.4% 4 Усан халаалтын зуух % 5 Уурын зуух % 6 Цахилгаан халаагуур % 7 Төвийн дулаанд холбогдсн 7 1.7% 8 Бусад эх үүсвэр % Дүгнэлт: Нийт дүн % Судалгаанд хамрагдсан нийт давхардсан тоогоор 17,872 айл өрхүүдийн хувь сайжруулсан зуух, хувь нь уламжлалт зуух, хувь нь усан халаалтын зуух, цахилгаан халаагуур болон бусад халаалтын хэрэгсэл ашиглаж байв. Судалгаанд хамрагдсан 17,600 айл өрхийн 96.13% хувь нь түүхийн нүүрс, үлдсэн 3,87 хувь нь хог хаягдал шатаадаг Судалгаанд хамрагдсан 17,600 айл өрхийн 76.6% нь 2013 ононнс өмнө, 23.4 хувь нь 2013 оноос хойш суурьшсан байна. Сайжруулсан зуух авч байсан 10,322 айл өрхийн 79.1% зуухаа хэвийн ашигладаг, 8.27% амбаарт, 3% нь бусдад худалдсан, 8.7% эвдсэн, 0.93% хулгайд алдсан байна. БҮРЭЛДЭХҮҮН ХЭСЭГ C. ОЛОН НИЙТИЙН УХАМСРЫГ ДЭЭШЛҮҮЛЭХ, ХӨТӨЛБӨРИЙН ЗОХИЦУУЛАЛТ БА ТӨСЛИЙН МЕНЕЖМЕНТ Энэхүү бүрэлдэхүүн хэсэг дараах дэд бүрэлдэхүүн хэсгүүдтэй. Үүнд: Дэд бүрэлдэхүүн хэсэг (C1) Агаарын чанарын хяналт, менежмент ба дүн шинжилгээ Нийслэлийн Агаарын бохирдлыг бууруулах газрын хүсэлтээр агаарын чанарыг хэмжихэд шаардлагатай байгаа IQ expander багаж ханган нийлүүлэх ажлыг хийхээр төлөвлөсөн. Техникийн тодорхойлолтыг тус газраа боловсруулан хүсэлтийг албан ёсоор ТУН-д хүргүүлсний дагуу худалдан авах ажиллагааг зохион байгуулан ажиллаж байна. Энэ тухай дэлгэрэнгүйг Худалдан авах ажиллагаа бүлгээс үзнэ үү. 21

25 Олон нийтийн ухамсрыг дээшлүүлэх, хөтөлбөрийн зохицуулалт ба төслийн менежмент Дэд бүрэлдэхүүн хэсэг (C2) Хөтөлбөрийн зохицуулалт Үйл ажиллагаа Явцын талаарх мэдээлэл Улаанбаатар хотын агаарын бохирдлын чиглэлээрх мэдээ мэдээллийг цуглуулж архивлан хадгалж шийдвэр гаргачид болон олон нийтэд хүртээл болгоход дэмжлэг үзүүлэх ТУН нь ЦУОШГ-аас УБ хотын агаарын чанарын мэдээг 7 хоног, сар, улирлын давтамжтайгаар хүлээн авч байна. Нарийн тоосонцрын хэмжээ хүйтний улиралд хэр байсныг доорх графикаас үзнэ үү: РМ оны 01 дүгээр сар PM10 бохирдуулагчийн дундаж хэмжээг оны халаалтын улиралтай харьцуулсан байдал РМ оны 01 дүгээр сар PM2.5 бохирдуулагчийн дундаж хэмжээг оны халаалтын улиралтай харьцуулсан байдал 22

26 Олон нийтийн ухамсрыг дээшлүүлэх, хөтөлбөрийн зохицуулалт ба төслийн менежмент РМ оны 02 дугаар сар PM10 бохирдуулагчийн дундаж хэмжээг оны халаалтын улиралтай харьцуулсан байдал РМ оны 02 дугаар сар Улаанбаатар хотын хамтран оролцож байгаа болон удирдаж байгаа агаарын бохирдлын чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулж байгаа ажлын хэсэг буюу зохицуулалты н механизмууда PM2.5 бохирдуулагчийн дундаж хэмжээг оны халаалтын улиралтай харьцуулсан байдал Агаарын бохирдолд нөлөөлж буй хүчин зүйлс олон буй боловч оны халаалтын улирлын тоон мэдээллээс харахад нарийн тоосонцрын хэмжээ 2016 оноос бага багаар өссөн байгаа нь сайжруулсан зуухны хөтөлбөр зогссонтой ямарваа нэг байдлаар холбоотой хэмээн ТУН-ийн зүгээс үзэж байгаа юм. хамтран дараах ажлуудыг хийв. Үүнд: - Нийслэлийн Засаг даргын 2018 оны 04 дүгээр сарын 06-ны А/300 дугаар захирамжаар хэлэлцүүлгийг зохион байгуулах үүрэг бүхий ажлын хэсгийг байгуулсан. - Сангийн яам, Эрчим хүчний яам зэрэг нэр бүхий 5 байгууллагад 03/1284 тоот 23 Нийслэлийн агаарын бохирдлыг бууруулах арга хэмжээнүүдийг нэгтгэн цогц зураглал гаргах хэлэлцүүлэг -ийг 2018 оны 04 дүгээр сарын 13-ны өдөр зохион байгуулав. Хэлэлцүүлгийн бэлтгэл ажлын хүрээнд НЗДТГ-ын Бодлого, төлөвлөлтийн хэлтэстэй

27 Олон нийтийн ухамсрыг дээшлүүлэх, хөтөлбөрийн зохицуулалт ба төслийн менежмент д ажлын үр дүнг дээшлүүлэх, мэдээллийг харилцан солилцох зэрэг асуудалд нь дэмжлэг үзүүлэх албан бичгээр хэлэлцүүлэгт оролцуулах төлөөллийн нэр болон илтгэлийг танилцуулах албан тушаалтныг ирүүлэхийг хүсэв. Мөн хэлэлцүүлэгт тавигдах илтгэлийн загварыг хавсралтаар хүргүүлэв. - Хэлэлцүүлгийн хөтөлбөр, урилга болон агаарын бохирдлыг бууруулах чиглэлээр авч хэрэгжүүлж буй арга хэмжээний нэгдсэн хүснэгтийг холбогдох байгууллагуудын 60 гаруй хүмүүст биечлэн хүргэв. Хэлэлцүүлэгт төрийн болон төрийн бус байгууллагууд, олон улсын байгууллагууд зэрэг 20 орчим газрын төлөөлөл 50 гаруй оролцогчид ирсэн ба Нийслэл, ЭХЯ, БОАЖЯ, БХБЯамнаас агаарын бохирдлыг бууруулах чиглэлээр хийх ажлуудын талаарх мэдээллийг сонслоо. Илтгэлийн дараагаар оролцогчид 6 багт хуваагдан урьдчилан бэлтгэсэн хүснэгтэн маягтыг бөглөсөн. Хэлэлцүүлгээр олж авсан мэдээллийг нэгтгэн хүснэгтлэж бүх оролцогч талуудад цахим шуудангаар илгээв. Ийн нэгдмэл зураглал гаргаснаар үйл ажиллагаа, чиг үүргийн хувьд давхцал бий эсэх болон хөрөнгө санхүүжилтыг зохистой хуваарилахад хяналт тавих, нэн шаардлагатай арга хэмжээг хэрэгжүүлэхэд шаардлагатай хөрөнгийн эх үүсвэрийг тодорхойлох боломжоор тус тус шийдвэр гаргагч нарыг хангах юм. Энэхүү зураглал нь байнга шинэчлэгдэн сайжирч байх шаардлагатай бөгөөд илүү нарийвчлан хөгжүүлэх боломжийг оролцогч талуудад олгосон баримт бичиг юм. Уг хэлэлцүүлэг хоёр хэсгээс бүрэлдсэн ба төслийн удирдагч Тодд Жонсон олон улсын санхүүжилтээр УБ хотын агаарын бохирдлыг бууруулахаар ажиллаж буй төсөл, хөтөлбөрийн төлөөлөлтэй ДБ-ны суурин төлөөлөгчийн газар уулзалтярилцлагыг зохион байгуулсан. Уулзалт-ярилцлаганд 50 орчим төлөөлөл оролцож хийхээр төлөвлөсөн үйл ажиллагаа, арга хэмжээний талаарх санал бодлоо солилцсон юм. Дэд бүрэлдэхүүн хэсэг (C3) Энэхүү дэд бүрэлдэхүүн хэсэгт дараах үйл ажиллагаанууд хамрагдана: a) Төслийн менежмент; b) Төслийн хяналт шинжилгээ ба үнэлгээ ТУХ-ын хурлыг 2018 оны 02 дугаар сарын 02-нд зохион байгуулж үйл ажиллагааны болон ХАА-ны 2018 оны төлөвлөгөөг танилцуулж батлуулав. Төслийн 2018 төлөвлөгөөгөөр нийт 15 үйл ажиллагааг хэрэгжүүлнэ. Үүнд: - Зөвлөх үйлчилгээний 6 ажил - Татаасын хөтөлбөрийн хүрээнд хэрэгжих 6 ажил - Бараа худалдан авах 1 ажил - Ажил гүйцэтгэх 2 Нийт 10 гишүүдтэйгээс энэ удаагийн хуралд 8 гишүүн оролцож төлөвлөгөөг батласан. (Б) Төслийн хяналт шинжилгээ, үнэлгээ ДБ-ны хяналтын баг: 24

28 Олон нийтийн ухамсрыг дээшлүүлэх, хөтөлбөрийн зохицуулалт ба төслийн менежмент A. Төсөл хэрэгжилтийн хяналт шинжилгээг хийхээр ДБ-ны томилолтоор ажлын баг 2018 оны 01 дүгээр сарын ний хооронд УБ хотноо ажилласан. Ажлын хэсгийг төслийн удирдагч Тодд Жонсон удирдсан. Ажиллах хугацаандаа төслийн үйл ажиллагаа нэг бүрийн явцтай танилцахын зэрэгцээгээр НЗД-ын Ногоон хөгжил, агаарын бохирдлын асуудал хариуцсан орлогч даргатай уулзаж санал бодлоо солилцсон. Түүнчлэн ЗТЛ, ЗХТ болон дулаалгын аянд хамрагдаж буй цэцэрлэгүүдээр тус тус явж газар дээр нь үйл ажиллагаатай танилцсан. Хөндлөн галлагаат зуухны технологи бүхий зуухыг туршиж буй айлаар орж санал сэтгэгдлийг нь сонссон. Ажлын хэсэг үйл ажиллагаа тус бүрийн явц, үр дүн, цаашид анхаарах асуудал болон зөвлөмж дүгнэлтийг багтаасан тайланг ТУН болон бусад холбогдох талуудад хүргүүлсэн. Бүрэн шаталтат, сайжруулсан зуухны дэвшилтэт загвар гаргаж дотооддоо үйлдвэрлэх ажил удааширалтай байгаа тул үүнд онцгойлон анхаарах шаардлагатай байгааг онцлон тэмдэглэсэн. Мөн төслийн хугацааг сунгуулах болон нэмэлт санхүүжилтын хүсэлтийг холбогдох талуудаар уламжлуулсан ДБ-нд яаралтай хүргүүлэх хэрэгтэйг анхааруулсан. Төслийн нэмэлт санхүүжилтийн үнэлгээг хийх ажлын хэсэг ДБ-ны томилолтоор 2018 оны 05 дугаар сарын 9-18-ны өдрүүдэд УБ хотод ажиллав. Ажлын хэсгийг төслийн удирдагч, эрчим хүчний мэргэжилтэн Юүүнь Вүү ахалсан. Томилолтын баг СЯ, ЭХЯ болон Нийслэлийн удирдлага, холбогдох албан тушаалтнуудтай уулзаж нэмэлт санхүүжилтын хүрээнд хийгдэх ажлуудын талаарх санал сэтгэгдлийг сонсов. Нэмэлт санхүүжилтын хүрээнд төсөлд нэг шинэ бүрэлдэхүүн хэсэг орж буй бөгөөд уг бүрэлдэхүүн хэсгийн хүрээнд дулаан хуримтлуурт цахилгаан хэрэгслийг гэр хорооллын айл өрхөд суурилуулах ажил хийгдэх юм. Төслийн хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааны тухайд талууд зөвшилцөлд хүрсэн боловч нэмэлт санхүүжилтээр хийгдэх Д бүрэлдэхүүн хэсгийн хамрах хүрээг харилцан тохиролцох 25

29 Олон нийтийн ухамсрыг дээшлүүлэх, хөтөлбөрийн зохицуулалт ба төслийн менежмент шаардлагатай байгаа юм. Монгол улсын Засгийн газар нийтдээ 12сая ам. долларын санхүүжилтыг ДБ-наас хүсч энэхүү санхүүжилтээр нийслэлийн гэр хорооллын айл өрхийн халаалтыг цахилгаанаар шийдвэрлэх зорилттой буйгаа илэрхийлсэн. Гэтэл төслийн гол оролцогч талууд болох ЭХЯ болон НЗДТГ нь нэмэлт санхүүжилтээр хийгдэх уг ажлын хамрах хүрээний тал дээр харилцан адилгүй байр сууриа илэрхийлсэн юм. ЭХЯ нэмэлт санхүүжилтыг дангаар нь уг ажилд зарцуулах сонирхолтой байгаа бол НЗДТГ-ын хувьд их хэмжээний хөрөнгийг дангаар нь цахилгаан хэрэгсэлд зарцуулах нь зохисгүй болохоо илэрхийлсэн. Нийслэлийн зүгээс түдгэлзээд буй гол шалтгаан бол техникийн нөхцөл байдал бөгөөд одоогийн байгаа түгээх сүлжээ, шугмын ачаалал хүрэлцэхгүй хэмээн үзэж байгаа юм. Хэдийгээр эрчим хүчний салбарын үйл ажиллагааны хүрээнд нийслэлийн гэр хороолол дахь түгээх сүлжээг сайжруулж өргөтгөх ажлыг Улаанбаатар Дулааны шугам сүлжээ ТӨХК хийж байгаа ч олон тооны халаалтын хэрэгсэл нэг дор ажиллахад сүлжээний хүчин чадал хязгаарлалттай хэвээр байгаа юм. ТУХ-ны хяналт: ТУН нь ТУХ-нд төслийн явцын талаарх мэдээ мэдээллийг тухай бүрт нь тайлагнаж шаардлагатай шийдвэрийг гаргуулахын зэрэгцээгээр санал, зөвлөмжийг нь үйл ажиллагаандаа тусган ажиллаж байна. Улирлын ажлын тайланг ТУХ-ны гишүүдэд цахимаар илгээж заншив. ТУХ-ны зүгээс төслийн хэрэгжилтийг хангалттай хэмээн үнэлсэн. Төслийн хүрээнд хэрэгжүүлж буй үйл ажиллагаанд тавьж буй дотоодын хяналт: Дулаалга аян-2: ТУН-ээс хяналтын 2 инженер томилогдон дулаалга аяны явцад өдөр тутмын хяналт тавьж байна. Хяналтын инженерүүд нэгжийн зохицуулагч болон үйл ажиллагааны менежерт үр дүнгээ тайлагнаж сараар тайлан бичиж байна. Дотоодын зуух үйлдвэрлэгч нарыг дэмжих үйл ажиллагаа: ТУН нь дотоодын зуух үйлдвэрлэгч нарын сайжруулсан зуухны загвар, хийцлэлийг сайжруулах ажлыг тусгайлан томилсон инженерийн тусламжтайгаар хяналт тавин ажиллаж байна. Зуухны керамик инженер нь долоо хоног тутмын тайлан мэдээг бэлтгэн зохицуулагчид тайлагнах ба уг ажлын явц, шийдвэрлэх шаардлагатай, тулгамдсан асуудлыг Нэгжийн шуурхай хуралд танилцуулдаг. 26