ElPerúysus múltiplessenderoluminoso*
|
|
- Vanessa Banks
- 5 years ago
- Views:
Transcription
1 ElPerúysus múltiplessenderoluminoso* FernandaDanielaDíaz* Resumen: LaintencióndelpresentetrabajoesanalizarlaexistenciadedostiposdeSendero Luminoso organizaciónarmadadelmaoístapartidocomunistadelperú,quecoexistenenlaactualidadenelescenarioperuano,cadaunoconunaposibleestructura, unalógicadistintaybajounáreadeacciónteritorialypolíticadefinida.lascaracterísticaspeculiaresdeestosgruposdevienenenlanecesidadderealizarunexamen exhaustivo,afindediferenciarlosmarcosdeacciónylosobjetivosrespectivos. Abstract: ThispaperseekstoanalyzetheexistenceoftwotypesofShiningPath-Maoistarmed organizationofthecommunistpartyofperu-,whichactualycoexistintheperuvian scene,eachonewithapossiblestructure,adiferentlogicandunderaspecificteritorialandpoliticalareaofaction.thepeculiarcharacteristicsofeachgroupbecome theneedforathoroughexaminationtodiferentiateframesofactionandtherespectiveobjectives. Palabrasclave: SenderoLuminoso-Perú-Vraem -CrimenOrganizado-Movadef Keywords: ShiningPath-Perú-Vraem -OrganizedCrime-Movadef 1.Introducción Lahipótesisdelacualparteestetrabajoesqueenlaactualidadexisten enelperúdostiposdesenderoluminoso,bajoposibleslógicasdiferentes.laexistenciadelógicasdisímilesocasionaqueseproduzcaunfuncionamiento distintivo en cada una de elas,albasarse en diferentes estructurasyobjetivos. *Fechaderecepción:30denoviembrede2014.Fechadeaprobación:02deoctubrede2015. *MiembrodelCentrodeEstudiosSudamericanos(Censud)ydelDepartamentodeAmérica ESTUDIOS 51
2 FernandaDanielaDíaz Asimismo,esinterésdeestainvestigaciónindagaracercadelacoexistencia,pacíficaono,entrelasvertientesdeSenderoLuminoso(PCP-SL)ycuál deéstasrepresentaunaverdaderaamenazaparalaseguridadnacional peruana.estosgruposson:elneosenderismo,localizadoenelvaledelrío Apurímac,EneyMantaro(Vraem),yelMovimientoporlaAmnistíaylos DerechosFundamentales(Movadef),dirigidodesdeLimaycentradoalrededordelascapitalesdelosprincipalesdepartamentosdelpaís,porloquetienenáreasdeinfluenciateritorialbiendefinidas,talcomoloreflejaelsiguientemapa. ÁreasdeinfluenciadelosdiferentesSenderoLuminoso 52 RelacionesInternacionales-Nº49/2015
3 ElPerúysusmúltiplesSenderoLuminoso Afindeestructurarnuestrainvestigación,enelprimerapartadoanalizaremoselcontextodelPartidoComunistadelPerú(PCP),dondeseinscribe laexistenciadelosmúltiplessenderoluminoso,yaqueesnecesarioindagaranivelmacrolalógicadelalínearoja(doctrinariamentecorecta)vs.la LíneaRevisionista,dondeseproducelapeleaporconvertirseenelverdaderoportavozdelPartido,atravésdeldescréditoideológicodelotrogrupo. Asimismo,nosguiaremosenlossiguientesapartadosporpreguntasque atravesaránelanálisisdetodoslostiposdepcp-sl:quéconformacióntienensuscuadros,cuálessuestructuraybajoquélógicaseinscribecada grupo,asícomoestablecersiconstituyenunaamenazaparalaseguridad nacionalperuana. ElprimertipodeSenderoLuminoso,eldenominadoNeoSenderoLuminosooNeosenderismo(NeoSL),ligadoalascuestionesdelosfenómenos denuevasamenazas,seráanalizadoenelsegundoapartado.surgidocomo unremanentedepcp-sl,quetrassudisoluciónseagruparonenlazona seranayselváticadelvaledelríoapurímacyene(vrae)actualmente, reformuladocomovraem,poragregarsealáreadelconflictolazonadel Mantaro. ElsegundotipodePCP-SLserádesaroladoeneltercerapartado,siendodesdeel2009lacaravisibledeunsegundotipodePCP-SL,nucleados enunanuevaorganización,elmovimientoporlaamnistíayderechosfundamentales(movadef),medianteunaestrategiadedefensadelosderechos humanos,intentandoingresaralsistemalegalypolíticodelademocracia peruana,paradeestaformalograrconcesionesenlaspenasdeloscuadros encarceladosporcargosdeterorismo,ademásdeestimularuncambioen laspolíticasdeluchashistóricassenderistas,alpromoverelingresoalalegalidadpolítica. EsteescenariodescriptohacequelasociedadperuanaactualseencuentremáspreocupadaporelaccionardeMovadefquedelNeosenderismo;a nuestroentender,esteúltimogrupoconstituyelaprincipalamenaza,elporquédelasrazonesseránanalizadasenlasconsideracionesfinalesdenuestrainvestigación. AfindepresentarunmarcoanalíticodelapresenteinvestigaciónesbozamoselsiguientecuadrocomparativoentreelPCP-SLtradicional(ysudoctrinainsureccionalimplementadaentre1980yel2000),elNeosenderismodel VRAEM (desdesusiniciosen2000),yelmovadef(apartirde2009). ESTUDIOS 53
4 FernandaDanielaDíaz PCP-SL Neosenderismo Movadef DOCTRINA INSURRECCIO- NAL GUERRA PROLONGADA Medios Tácticas Confrontación armada Replanteodesudoctri- conlasfuerzasarmana,confrontaciónarmada con las Fuerzas das,policiales,autori- dades gubernamentales y sociedad civil, NacionalPeruana,pero Armadas y la Policía especialmente organizada alrededorde las deconfrontaciónconla rechazoacualquiertipo CAD-DECAS. sociedadcivillocalylas autoridades gubernamentales,conelacercamiento amistoso,o en algunoscasoslamutua ignorancia, con las CAD-DECAS,en algunaszonasatravésde pactosimplícitosdeno agresión,enotraszonas de cooperación en la produccióndecoca. AceptanqueelPCP-SL perdió la guera la consideran como guera convencional, no -Usodefuerzasguerilerasleras. como violencia inter- -Usodefuerzasgueri- -Represiónapoblación -Búsquedadeapoyode na ;porlo tanto,los ayacuchana. lapoblación. presos porcargo de -Persecuciónacampesinosenlasieraque campesinadococalero. AbimaelGuzmán,debe- -Apoyo y sostén del terorismo,entre elos noapoyabanlacausa. -Se desconoce en ríantenerunaamnistía. -Búsqueda de apoyo terenolabúsquedade internacional. apoyointernacional. Gueradeguerilas. -Gueradeguerilas. -Gueradeposiciones. 1.DefensaEstratégica. 1.DefensaEstratégica 1 2.EquilibrioEstratégico (necesariamente pen- 1 NecesidaddehacerfocoenladefensaestratégicayaqueenelanálisisdelNeosenderismo esefueelprincipalerordesenderoluminoso,eldequererpasardeetapaapresuradamente instaurandounequilibrioquenoexistíaypasandoalaofensiva: Cuandoelenemigolanzaba suscampañasmilitares,quieredecirsusofensivastácticas,tambiénlosdirigentesdelpartido inmediatamenteplanteabanofensiva,antesdeunacontracampañamilitar,empezandoporla defensivatáctica.subjetivamenteseplanteóquehabíamos legadoalequilibrioestratégico, quedeaquíacincoañoshabremosconquistadoelpoder,que nuestroejércitohabíacrecidoyyaéramosfuertes.talesaccionesyargumentos,aunqueparecíanrazonables,fueronen realidadabsolutamenteinfundadosyengañosos,ytodoestofuemiopíapolíticaymilitar (PCP- Militarizado,2006c). 54 RelacionesInternacionales-Nº49/2015
5 ElPerúysusmúltiplesSenderoLuminoso Etapadela guera prolongada ESCENARIO DELUChA ESCENARIO BéLICO/ ACCIÓNEN TERRENO PARTIDO (tomadocomounobjetivo fundamentalpara obtenerla corelación sadaalargoplazohasta larevoluciónynocomo defuerzas.actualmente unaetapadetransición seencuentranenesta deladefensahaciala etapa). ofensiva,talcomo lo 2.EquilibrioEstratégico había esbozado Mao (etapadetransición). Zedong). 3.Ofensiva Estratégica. 3.Ofensiva Estratégica. Campoyciudad,pero teniendo como base centralelcampo. Siera Marxista-Leninista- Maoísta-Pensamiento Gonzalo. El Pensamiento de Gonzalo (AbimaelGuzmán)es la guía queinterpreta lasverdadesuniversa- lesdelostrespensa- mientosalaluzdela realidad peruana.los senderistasconsideran que Guzmán sería la cuarta espada del comunismo. Selva.La lucha debe concentrarse en la selva,paraluegolograr elcontroldelcampoy finalmente rodear la ciudadcomoescenario último. A nivelnacional,pero conénfasisenelespaciouniversitarioygremiossociales. Selva Lasciudadesprincipalesdelpaís,especialmenteatravésdelproselitismodentrodelas universidades. Marxista-Leninista- Marxista-Leninista- Maoísta.Laconjunción Maoísta-Pensamiento delostrespensamientos posibilitaron la miento de Gonzalo Gonzalo. El Pensa- constitucióndeunaver- (AbimaelGuzmán)es daduniversalincuestio- nable.consideranque lasverdadesuniversa- la guía queinterpreta AbimaelGuzmán desvirtuó elpensamiento mientosalaluzdela lesdelostrespensa- demaoyquetraicionó realidad peruana.los alarevoluciónempalagadoensucultoala senderistasconsideran personalidad. que Guzmán sería la cuarta espada del comunismo. Noesdemasaspara Noesdemasaspara Pretensióndemasas. evitarlainfiltraciónde evitarlainfiltraciónde elementos represivos elementos represivos delestadoperuano. delestadoperuano. Anti-Estado. No es anti-estado:en Participación política favorde la inversión dentrodelasestructurasdelestado:intento extranjera,eldesarolo económico y de la de legalidad política infraestructuradelvale. con participación en comiciosdemocráticos. ESTUDIOS 55
6 FernandaDanielaDíaz ESTRUCTURA MILITARIzA- CIÓNDELA SOCIEDADy DELPARTIDO AfILIACIÓNAL PARTIDO Altamente jerárquica y Jerárquicoalrededordel Jerárquica en base a piramidal, operando Comité RegionalConjunto(CRC)paraluego cuyos líderes son ex un Comité Central desde centros de mandofijos. presentarfiguradeesla- PCP-SL. bonesoenred,operan- do desde centros de mandosmóviles. Condición necesaria Condición esperable Aparentementenobuscanlamilitarizaciónde parainstaurarlarevolución,conelapoyoonción en plenitud,pero lasociedad. parainstaurarlarevolu- delasociedad,portal desde eldiálogo y la elelemento coercitivo enseñanzapopular: Al esfundamental. pueblo tenemos que educar,alpueblotenemos que organizar,y militarizar pero bajo unaconcienciavoluntaria,no coactivamente (C.Raúl,2011). -Promesadeafiliación, -Promesa de afiliación Afiliaciónpolítica. desumisióntotalalas yentregadevidaala directricesdelpartido. causadelpartido 2. -Cuotadesangre. LíDER AbimaelGuzmán Camarada José (Víctor Portavoces,más que QuispePalomino)aunque líderes:manuelfajardo lo ejerce en tereno su yalfredovíctorcrespo. hermanoynúmerotres, Camarada Raúl(Jorge QuispePalomino). CAPACIDADES DELLíDER Capacidad de liderazgo,ideológico,military menor,relegando fun- secretario generales Capacidaddeliderazgo Aunque elportavoz y político. ciones ideológicas y ManuelFajardoyAlfredo Víctor Crespo, militares en elcírculo delcrc. ambosestánalineados aguzmán 2 Encontradoenunredadadelgobiernoenmarzode2013enLlochegua,Huanta,elcualdesbaratóseiscampamentosbajoelmandodelCamaradaRaúlsepudolocalizarunacartadesujeción,endonde,siguiendoelformatodeafiliacióndelPCP-SL,serealizaunabrevedescripción autobiográficaconlosdatosdelingresante(nombrecompleto;lugardenacimiento;fechade nacimiento).luegoofreceydedicasuvidaalpartidocomunistadelperú. 56 RelacionesInternacionales-Nº49/2015
7 ElPerúysusmúltiplesSenderoLuminoso CULTO ALA PERSONALI- DAD IDEOLOGíA Altoniveldecultoala personalidad. Nivel intermedio del cultoalapersonalidad. 3 Bajoniveldecultoala personalidad. Unadelascaracterísticaspeculiaresdelospartidoscomunistaseslalucha internaparaerigirsecomolaverdaderafuentederepresentacióndelosvaloresdoctrinarios.sólohacefaltarecordarcómonacióoriginariamenteelpartidocomunistarusodelamanodevladimirlenin,atravésdelaescisión bolchevique(esdecir,delamayoría)delpartidoobrerosocialdemócratade Rusia,porconsiderarqueestosúltimosteníanposiciones revisionistas.de estamanera,laluchaentrelasdiferentesfaccionesdentrodelpartido,cual- quieraseasuperíodohistórico,sedacuandoungruposeabanderaporcon- Primacíadelaideologíaporsobrelomilitar. porsobreloideológico. gía.comoorganización Primacía de lo militar Primacíadelaideolo- SenderoLuminosofue ElNeosenderismo es política enfatizan el unmovimientoeminentementepolítico. el factor económico peroconelobjetivode un movimiento donde aspecto ideológico, prevaleceporsobreel lograrlaamnistíageneralparalosprisioneros políticoeideológico. porcargosdeterorismo;especialmenteinstan a la liberación de Guzmán. VIOLENCIA ALCANCE Comofinúltimo. Nacional. Como medio para la tomadelpoder. Regional:circunscripta alvraeyaledaños. Justificacióndelaviolenciapasada. Nacional. Fuente:Elaboraciónpropia. 2.LuchasalinteriordelPartidoComunistadelPerú 3 AmbosrecibenpañuelosybanderasbordadosconodasalPartido,asutrabajorevolucionario, aunquenoleganatenerelniveldehedonismodeabimaelguzmán: C.Raúl:Leescriboconalegríaydolor,conlafequemeinculcasconelespíriturevolucionariodeuncontinuadoryluchador contraelsuperimperialismo tedoylasgraciasportusenseñanzasytuejemploalquetrataré deserfielporsiempreytedeseomilesdeañosdevida.c.carmenconmotivodesucumpleañosel2denoviembrede2011.lointeresanteesquesebasanenlamodalidaddepcp-sl,al hacerlosobreunpañuelorojobordadoconletrasdoradas;eldoradosedirigíasiemprealafiguradesumáximolíderempotradocomoundiosviviente,abimaelguzmán,portaleldoradoes reservadoparaloslíderes,enestecasoelnúmero3,peroelideólogo,eselcamaradaraúl. ESTUDIOS 57
8 FernandaDanielaDíaz vertirseenlalíneadurafrenteaotro,queestildadoderevisionista. Quées serrevisionista?esdesviarsedelpensamientoyteoríamarxistaparavaciarlosdecontenidorevolucionario,porprincipiosideológicosburguesesenmascaradosdecomunistas.comoafirmabaelsecretariogeneraldelainternacionalcomunistaentre1934y1943,georgidimitrov: latraiciónenpolítica empiezaporlarevisióndelateoría. ElPartidoComunistadelPerú(PCP)nofueniesajenoalasluchasintestinasentreaquelosqueintentanrepresentarfielmentelaepístemecomunista. Fundadoen1928porJoséCarlosMariátegui,elPartidoSocialistadel PerútuvoquecambiardedenominaciónytransformarseenelPartidoComunistadelPerútraslamuertedesulíderen1930apedidodelKomintern, rigiéndoseporlaslógicasleninistadeorganización 4.Aquínacelaprimera etapadelrevisionismo,yaquetodoesteperíododesumisiónalatercera Internacional,quefinalizaaprincipiosdeladécadadelsesenta,esconsideradaporelpensamientosenderistacomolaetaparevisionistadelPartido. Sinembargo,comoloafirmamosconanterioridad,noeselúnicomomentoanivelnacionalniinternacionaldondeelmotederevisionistaseutiliza comoarmapolítica.enplenomarcodelapeleaentreelquiebredogmático delafracciónprochinacontralaprosoviética 5,cuandoelpartidodeMao Zedongdenunciabaalossoviéticoscomo modernosrevisionistas,sepro- dujoen1964ladivisiónenelperúentreelpcp-prochino,fundandoelpcp- BanderaRoja,yelPCP-prosoviético,instaurandoelPCP-Unidad. DesdeelnacimientodeBanderaRojasehanidosucediendodiversassubdivisionesdentrodelafracciónmaoístadelPartido,unadelasmásimportanteslapodemosrastrearenlaVIConferenciaNacionaldelPCPdesaroladaen enerode1969,dondeunacomisiónintegradaporguzmánexpulsóalosdirigentesdelpartido,porconsiderarqueteníanunavisióndogmáticadebanderaroja,yaque,másaládesulema elpodernacedelfusil,nosepretendía 4 LascondicionesdeadmisiónalaInternacionalComunistaserefierenalas21condicionespara elingresoalpartido,quefueranredactadasporelpropioleninen1920,enpasadoypresente (1973)L1,paraelICongresoInternacionalComunista. 5 En1956serealizóelXXCongresodelPartidoComunistadelaUniónSoviética,enelqueNikitaJruschev,ensucarácterdePrimerSecretariodelPartidoComunista,lideróladesestalinización delpartido,aldenunciarlas purgas cometidasbajoelrégimendestalin,instaurandounanueva estrategiamundialatravésdelapacificacióndelsocialismo,políticarepresentadaenlatácticade coexistenciapacíficaentrelossistemasdelaestructurainternacional,esdecir,unaalianzadeno agresiónentreelcapitalismoyelsocialismo.elgirode180 propuestoporjruschevsetopócon lanegativadelpartidocomunistachino:fuemaozedong,ellíderdelarepúblicapopularchina, quiendenuncióalaurssportraiciónalmarxismoyalarevolución,debidoalalejamientodelas políticasdeapoyoalaluchaarmadaenlospaísesaliadosdeltercermundo. 58 RelacionesInternacionales-Nº49/2015
9 ElPerúysusmúltiplesSenderoLuminoso crearniunaorganizaciónniunaestrategiaparacomenzarlaluchaarmadaen elperú.porloquesevolvióasubdividirbajoelnombredepatriarojaysancionósureconstrucciónapartirdelabasedeunidadpartidaria,elmarxismoleninismo-pensamientomaozedong,elpensamientodemariátegui. Sinembargo,continuaronlas purgasrevisionistas,porloqueseprodujolaúltimagranescisiónen1974,lideradaporabimaelguzmán 6,quieninstaurósupropiafacción,conocidaatravésdesuperiódicopartidario Porel SenderoLuminosodeJoséCarlosMariátegui,luegopopularizadocomo SenderoLuminoso,dandonacimientoformalalPCP-SL. DesdelatomadelpoderdelPartidoporpartedeAbimaelGuzmán,continuaronlaspurgasinternasenbuscaderevisionistas,peroéstaserandirigidasporGuzmán,solventadoenbasealcultoasupersonalidad.Alrespecto,NelsonManrique(2007:8-14)analizacómodesdelostextossenderistas,lamayoríaescritosporelpropioGuzmán,serefierealmarxismoleninismo-maoísmocomoaunconjuntode verdadesuniversales descubiertasporlosfundadoresdelateoríarevolucionaria.comotales,nopuedenserdiscutidassincaerenelrevisionismo;debensersimplementeaplicadasalascondicionesconcretasdecadapaís.setratapuesde aplicar unpensamientoverdadero,preexistenteaunarealidadsocialdeterminada, paratransformarla.enesecontexto,seagregaelpensamientoguíade Guzmánalaorganización,yaqueelaporteteóricodeGuzmánopensamientoGonzalo(comotambiénseloconocedentrodelPartido) 7 eselde haberaplicadolas verdadesuniversales alascondicionesconcretasdel Perú,eincorporarnocionesnuevasalmaoísmo,comolanecesidaddemilitarizarelpartidoylasociedad. Dealíque,aquelosquedentrodeloscuadrospartidarios,criticabanel mínimoaspectodesugestiónopolíticaideológica,erantildadosderevisionistasyalejadosdelpartido,justamenteporqueestabanponiendoencuestiónlas verdadesuniversales doctrinarias.estaheramientaalmismotiempopermitíaunatotalcohesiónpartidaria,porquegarantizabalaabsolutaunidaddemandoyconstituíaunpoderososegurocontraeventualesdivisiones. EstesistemacontinuóhastaqueAbimaelGuzmánfuecapturadoporlas 6 Líderhistóricodelaorganización,bajosumandoorientósufuerzapolíticahacialaluchaarmada,loquegeneróunaviolenciainternaconmásde60milmuertesdurantelaluchapolíticaregistradaenelPerúentrelosaños1980al ComoseentendíaelPCP-SLcomounmovimientoclandestinoinsurgentedentrodelPartido, susintegrantescambiabansusnombresporseudónimosdeguera;enestecaso,elnombre AbimaelGuzmáneraCamaradaGonzalo;deotromodo,supensamientodoctrinaleraconocido comopensamientogonzalo. ESTUDIOS 59
10 FernandaDanielaDíaz fuerzasdelordenperuanasen1992;presosulíder,seprodujoelposterior desmembramientodelpcp-sl,yaseaporlascapacidadesoperativasdel gobiernoperuanoparadesarticularlascélulasexistentesoporlaentrega voluntariadelasarmasylarenunciaalaluchaarmadapopularporpartede losmiembrosdelgruposenderista,comounaestrategiadelpartidopara mantenerconversacionesdepazconsuscaptores,ydeestaformanegociar suspenascarcelarias. Apartirde1993,elPCP-SLsedivideporprimeravezentreloslamados Acuerdistas ylalíneadisidente ProseguiroSenderoRojo ;estosúltimos desconocieronelacuerdodepaz 8 propuestoporabimaelguzmánalentoncespresidentealbertofujimori( )lamandoasusmilitantesa proseguir conlasaccionesarmadas.ambasfraccionescontinuaríanteniendo divisionesypugnasinternas,tildándosederevisionistasmutuamentedurantelosañossiguientes,hastaqueescapturadoen1999elmayorrepresentantedelalíneaproseguir,óscarramírezdurandocamaradafeliciano, porloquepierdefuerzasufraccióndentrodelpcp.loimportanteesquede elasurgelavertientequeseráanalizadaenlossucesivosapartados:elneosenderismodelvraem. Almismotiempo,dentrodelalínea acuerdista,duranteseisañosinstaronaguzmánahacerpúblicaunapropuestadepazytambiéncondenaban lafracción revisionistadelbloqueescisionista 9 desenderorojo(arana, LópezySalinas;2009:183). De acuerdo a la Comisión de la Verdad yla Reconciliación (CVR; 2003:124) 10,araízdeladetencióndeRamírezDurand,Guzmándecidióque 8 ElAcuerdodePazsebasabaenunareinterpretacióndelasleyeshistóricasrealizadaporGuzmánenbaseaqueladetencióndelacúpuladelPartidomarcóunhitoestratégicoenlaguera popular.deacuerdoaunoficialdelacárceldelabasenavalreproducidoenroncagliolo (2010:200): [Guzmán]DijoqueelsigloXXhabíasidoeldelaoladelarevoluciónmundial,pero queelxxiconlevaríaunrepliegueestratégicoentodoelplaneta.entonces,esnecesarioun acuerdodepaz.ytodosestuvierondeacuerdo.entraronalasalagritandovivasalaguera popularysalierongritandovivasalacuerdodepaz. 9 Deacuerdoaldocumentosenderista«GiroEstratégico.LucharporunAcuerdodePazySoluciónPolíticaalosProblemasDerivadosdelaGuera»elaboradoenLima,enabrilde2003,para los acuerdistas losdirigentesdelatendencia«proseguir»crearonunconjuntodeideas que conformaronunalíneaoportunistadederechaqueperseguíacambiarladirección,lalínea,el Partidoyelcarácterdelaguera;lausurpacióndelnombredelP.GonzaloydelPCP[que] engendróunbloqueescisionistaquelevóaladivisióndel93ydesenvolvióunplandedesconocimientoencubiertoadirecciónqueveníaesperandoelmomentoylascondicionesparaaplicarlo losdisidenteseranderechistasencubiertosdesdesiempre,queaprovecharonlaoportunidadysedesbocaron. 10 LaCVReslacomisiónqueinvestigóporencargodelgobiernoperuanoen2001lossucesos queocurieronenelperíodomássangrientodelahistoriadelperú( );esundocumen- toinvalorable,alestilodelnuncamásargentino,peroampliado,yaquecontienelainvestiga- 60 RelacionesInternacionales-Nº49/2015
11 ElPerúysusmúltiplesSenderoLuminoso elacuerdodepazerainviableporconsiderar anuestroentenderseequivocódenuevoenlalectura quelaacciónarmadahabíaterminadocompletamente.deahíqueplanteó enlamismalínea,peroconmenospretensiones latesisdela«salidapolíticaalosproblemasderivadosdelaguera». Estaposiciónreconocequenoexisteunacorelacióndefuerzasparapedirlealgobiernoquefirmeuntratado.Planteaunapropuestaabiertaadiversas alternativasquepuedaasumirtalsalida. EstebreveraccontohistóricopermitevislumbrarlaluchaentrelaLínea Rojavs.laLíneaRevisionistaqueexistióalolargodelavidadelPartido ComunistadelPerúyquesubsisteactualmenteentrelasfraccionesmaoístasdelMovadefversuselNeosenderismodelVraem,mutuamentetildados derevisionistasotraidoresalpartido,porloquehayqueanalizarlaslógicas decadaunodelosgrupos,perosindejardeladolacuestiónmacrodela luchaporerigirsecomolaverdaderaagrupaciónportavozdelpartido. 3.NeosenderismodelValedelRíoApurímac, EneyelMantaro(Vraem) ElfenómenodelNeoSenderoLuminosooNeosenderismo(NeoSL)seabordadesdeunaperspectivade nuevaamenaza,dondesepresentavinculadoaotrosprocesosenloscualesseenraíza,comoserlapropiafragilidad institucionaldelasociedaddondeseubica 11,facilitadaporladebilidaddela presenciadelestadoperuanoenlazona,comotambiénporlamultiplicación ciónsobrelaviolenciainternaperpetradatantoporsenderoluminosoyelmovimientorevolucionariotúpacamaru(mrta)comolasviolacionesdeddhh levadasacaboporelestado peruano,atravésdelarepresiónpolicialymilitar. 11 LazonahasidodeclaradaenEstadodeEmergenciainfinidaddeveces,laúltimadeelas,en 2003,permaneceenlaactualidad.En1985secreólafigurajurídicade ComandoPolítico-Militar atravésdelaley24.150,atravésdelacualbelaunde,entoncespresidentedelperú,leotorgóelcontroldelordeninternoenlaszonasdeclaradasenestadodeexcepciónalasfuerzas Armadas,ejerciendoéstasfuncionesdegobiernoporsobreautoridadesciviles,yaseanacionalesolocales.LaLey24.150seimplementóenlasatribucionesquecuentaelpresidentedelaRepúblicaparadeclararEstadosdeemergencia,reguladoporelart137delaConstituciónPolíticadelPerú,entodooenunapartedelteritorioperuano,lolamativodelajurisprudenciadeese paísesqueelplazomáximodeduraciónesdesesentadías;sinembargo,puedeserprorogadoinfinidaddevecesqueelejecutivocreanecesario,mediantedecretopresidencialysinnecesidaddeaprobaciónporparteelcongresonacional.aunqueposteriormentelafigurade ComandoPolítico-Militar fuedeclaradainconstitucional,elrestodelaleycontinúavigente.a partirde2000,lasdiferentesadministracionesdemocráticas(alejandrotoledo yalan García )heredaronelmarconormativoyenvezdederogardichaley,hicieronsuuso declarandovariosestadosdeemergencia;deestaforma,utilizaronalasffaaparatareasde seguridadinterior,especialmenteenlazonadelvraem. ESTUDIOS 61
12 FernandaDanielaDíaz delosactoresquepugnanporespaciosdepoder,laviolenciasocialjunto conlaexclusiónylosextremismospolíticos. ElconceptodelNeosenderismofueideadoporelanalistaliberalJaime Antezana,quiénaportóladistincióndeestenuevofenómenoapartirdela alianzaconelnarcotráficoimperanteenlazonadelvaledelríoapurímac, EneydelMantaro(Vraem)ysurupturaconelPCP-SLtradicional.Porloque tomaremossudenominación,peronocoincidimosconelautorensuanálisis delfenómenoensí,niconsuafirmacióndequehansabidotransformarseen unafirmamásdelnarcotráfico(antezana;2009).sinembargo,elhechode queestegrupo,luegodelacapturadelcamaradafelicianoen1999,fuera lideradoporloshermanosquispepalominoyencontrarafinanciamientoen lasactividadesdelnarcotráfico,loligamáshaciacaracterísticaspropiasde unaorganizacióncriminal. SedividenentresgrandeszonasdentrodelVraem:laregiónnorte,queva conlafronteraconjunín;laregiónsur,quevahaciacuscoporvilcabamba,y laregióncentral,queesladelaselvadeayacucho,laprovinciadelamar. Igualmenteestasáreasdeacciónnosonfijas,semuevenconstantemente,dealíqueelEstado,cuandoestipulóelPlandeEmergenciaVraem 12, estructurándolocomounáreadeinfluenciadirectayotramuchomásamplia denominadaindirecta,yaquesusbasesdeoperacionesnosonestáticas,tal comolomuestralainfografía,dondepuedeobservarselazonadeemergenciaestablecidaporelgobiernoperuanodesde2006yampliadaalmantaro desde2012. EláreadeaccióndelNeosenderismoseconcentraenelValedelRío Apurímac,EneyMantaro(Vraem);setratadeunespacioconformadoporlas cuencasfluvialesdedichosríosubicadasentrelasregionesdeayacucho, Cuzco,Junín,ApurímacyHuancavelica,enplenocorazóndelPerú. 12 En2012,elgobiernonacionaldelPerúestablecióelProgramadeIntervenciónVRAEM 2012, cuyoobjetivoasegurasereldereducirlapobrezayladesigualdad,combatiendoalterorismo,al narcotráficoyalasbandascriminalesorganizadas,restituyendolalegalidadyelorden,conlafinalidaddehacerdelvraem unteritoriopacificado,conseguridad,inclusiónycrecimientoeconómicosostenido.elámbitoteritorialdeintervencióndirectaestáconformadoeneldepartamentode Ayacucho:porlosdistritosdeAyahuanco,Llochegua,Sivia,SantilanayHuanta,pertenecientesa laprovinciadehuanta;losdistritosdeayna,santarosa,sanmiguel,anco,samugariychungui pertenecientesalaprovinciadelamar;eneldepartamentodehuancavelica,enlaprovinciade Tayacaja:porlosdistritosdeSurcubamba,Huachocolpa,TintayPuncuyColcabamba;enelDepartamentodeCuzco,dentrodelaprovinciadeLaConvención:porlosdistritosdeKimbiri,Pichariy Vilcabamba;enelDepartamentodeJunín,enlaprovinciadeSatipo:porlosdistritosdeMazamari,SanMartindePangoayRioTambo;yenlaprovinciadeHuancayo:porlosdistritosdeSanto DomingodeAcobambayPariahuanca.Luegoampliadoen2014hacia:Andaymarca Huancavelica;Quichuas Huancavelica;VizcatándelEne Junín;yVilaVirgen Cusco. 62 RelacionesInternacionales-Nº49/2015
13 ElPerúysusmúltiplesSenderoLuminoso LacúpuladelNeosenderismooPartidoComunistadelPerúMilitarizado, comoseautodenominan,estáreunidaenuncomitécentralalrededordela familiaquispepalomino,cuyopadrefueunhistóricosenderistaayacuchano delosprimerosañosdelmovimiento.dichocomitéestabahastael2013 conformadoporeln 1delaorganización:VíctorQuispePalomino,alias CamaradaJosé;eln 2OrlandoBordaCasafranca,CamaradaAlipio,quien fueraelcerebromilitar;eln 3JorgeQuispePalomino,CamaradaRaúl,el ideólogodelmovimiento;yeln 4MarcoAntonioQuispePalomino,CamaradaGabriel,quienfueraelmandopolítico.Enagostode2013unoperativo conjuntoentrelapolicíanacionalylasfuerzasarmadasdenominado OperativoCamaleón2013 abatióenllochegua,huanta,aln 2yn 4dela estructuradelneosl;conelabatimientodelmandomilitar,elcamarada Josécontinuaríasiendoellíderysulugarteniente,elCamaradaRaúl,haciéndosecargodelbrazomilitar. ElVraem seextiendealolargode400kilómetrosdelongitudyabarcaun áreaaproximadade12,081kilómetroscuadradosdeselvaalta.esunazona congrandiversidadecológicaygeográfica,constadealtitudesquevan desdelos540hastalos3000metrossobreelniveldelmar.seestimaquela poblacióndedichoámbitogeográficoseencuentraasentadaencercade460 centrospobladoslegandoa125milhabitantes.setratadeunespacioaislado,conmuypocasvíasdeaccesovialyconunecosistemapropiciopara elcultivodelahojadecoca. ESTUDIOS 63
14 FernandaDanielaDíaz EnelámbitoteritorialdelVraem,segúndatosdelInstitutoNacionalde EstadísticaeInformática(INEI;2012),lapobrezaabarcael65% delapoblación,querepresentaeldobledelpromedionacional,ylaextremapobrezael 26.6% quevieneasertresveceselpromedionacional. ElnarcotráficoesunodelosprincipalesproblemasenelVraem,habiendolasáreasdecultivodehojadecocaalcanzadoaltosnivelesdeproducción.DeacuerdoalinformedelgobiernodelPlanVraem,lageografíamontañosacondensayabundantevegetaciónesexplotadaporlasmafiasdel narcotráficonacional,firmasyclanesfamiliaresnacionalesyextranjeros(cartelescolombianosymexicanos),parapromovernuevoscultivosilícitosde cocayacelerarlaproduccióndepastabasedecocaína(pbc)ycocaína,a findesatisfacerlagrandemandadelosmercadosdeconsumointernacional. ElVraem registraenelpaíslosmayoresnivelesdeproductividaddehoja decoca,pbcyclorhidratodecocaína.deuntotalnacionalde129,000toneladasmétricas(tm)dehojasdecocaconsideradoporlaoficinadenacionesunidascontraladrogayeldelito(onudd)paraelañoel2010,esta cuencaprodujoalrededordel55%,esdecir,77,001miltm,cantidadsuficienteparaproducir190tm declorhidratodecocaínaalaño;paralosnarcotraficanteselvraem constituyeunazonadeenormeinterésestratégicoparala continuidaddesusactividadesilícitas.aestaproblemáticasesumalarelacióndecooperaciónydependenciaquemantienenlosnarcotraficantescon laorganizaciónneosenderista,grupoquemantieneelcontroldelazonay aseguraloscentrosdeacopio,asícomolasrutasdesalidadelazonadeproduccióndelvraem. Laalianzaestratégicaentrelasfuerzasarmadasyloscampesinosorganizadosencomitésdeautodefensa,enlasdécadaspasadas,marcóeléxito enlaluchacontrasenderoluminosoenlazona.sinembargo,apartirdel año2000,elgrupodelosquispepalomino(consideradosporelestado peruanocomoteroristas)cambiadeestrategiaconrespectoaltratoconla población,ganándosesuconfianzayconvirtiéndolaenapoyoyseguridaden laproducciónytransportededroga. Noobstante,acordeaunaentrevista 13 realizadaconelmayorpnpjosé LuisGilBecera,quienesrealmentecontrolanalosnarcotraficantessonlos grupossenderistasdelvraem,yaquelosneosenderistasmanejanelprecio 13 ElMayordelaPolíciaNacionaldelPerúesexmiembrodelGrupoGEIN(GrupoPolicialde InteligenciaquecapturóaAbimaelGuzmán)yesunespecialistaenseguridadeinteligencia, especialmenteenloquerespectaatemasdepcp-senderoluminoso.laentrevistafuerealizadavíaskypeeldía29deseptiembrede RelacionesInternacionales-Nº49/2015
15 ElPerúysusmúltiplesSenderoLuminoso delacocaylasrutasdeacceso,peronoseencuentraprobadoquesequedencondividendosdelaventadedrogas,salvoalgúnporcentajemenordel controldeloscaminos.loimportanteparagilbeceraesquemantienensin violencianiprostituciónacentrosopoblacionesdondeladrogaeselprincipalmercado,ganándosedeestaformaelapoyodelapoblacióncivil. Elos tienenundiscursodeunacoherenciaideológicaydisciplinaqueseaplicana unmovimientomaoísta,peroalejadosdelalíneatradicionaldesenderopor considerarlostraidoresalpartido. PodemoscoincidirsóloparcialmenteconelMayorPNPGilBecera,ya quepromuevanunaideologíaonoenlazona,suprincipalmediodesubsistenciaeslarelaciónconlasfirmasdenarcotraficantesyaseannacionaleso extranjeras,yesefactorlosligamásacaracterísticaspropiasdeunaorganizacióncriminal.elelementoideológicoenesecontextolesotorgaunacoherenciaycohesióninterna,esaglutinadora. LaalianzaentreSenderoLuminoso,campesinoscocalerosynarcotraficantesnoesnueva;elmovimientoutilizómuchoestaestrategiahaciafines deladécadade1980comounaformadeinsertarseenlasociedadyobteneringresoseconómicosdeambosactores,ademásdequeelopermitía ahondarenladébilpresenciadelestadoyhacersecargodesusinstituciones(cotler1999:127);lonovedosoesqueestaalianzasehagaahoraatravésdelacohesiónynodelacoercióncomoenelpasado. EncuantoalapeleainternadelPartidoComunista,elNeoSLtomaaGuzmáncomountraidoralarevolución,yaquealhabersecentradoenlapromociónalcultodesupersonalidad levóaquenoleyeracorectamentelos momentoshistóricoseiniciaraeróneamenteeneltiempoyenelespaciola revolución.lasrazonesqueesgrimenlosneosenderistasesseasientanen queen1980noestabandadaslascondicionesparainiciarlaluchaarmada einclusofueeradalalecturadeguzmándecomenzarlaenlasieraayacuchana;enlaselvaalta,encambio,esellugardondemásseasemejaalas condicionesdictadaspormaozedong. Asimismo,tildanaGuzmányalpartidotradicionaldelPCP-SLcomorevisionistas,talcomoloexpresanlaspalabrasdeJorgeQuispePalomino,alias CamaradaRaúl,actualnúmero2delaorganización: Mariáteguifundónuestropartidoconelobjetivoderealizarlarevolución. PeromuereMariáteguien1930yyasedesvíaeseprocesoporelquefue constituido.en1980gonzalo[abimaelguzmán]inicialaluchaarmada. Nuestropartidosehabíamilitarizado,perodesdeeliniciohahabidodes- ESTUDIOS 65
16 FernandaDanielaDíaz viaciones,eloportunismodeizquierdadegonzalolevóaunoportunismo dederechacapitulandoen1992,porqueelpuebloyalosperseguíayno teníaotraopciónquecapitular.gonzaloplanificósucapturaydesaroló políticasenconfabulaciónconelestadoyconlaciadepolíticasrevisionistasconelacuerdodepaz. En1999capitulaFelicianoel14dejulioyesoparaelPartidorepresentala depuracióndelrevisionismodegonzalo.de1999paraestapartedentrode nuestropartidosedesarolalarevoluciónconmiembrosdelpartido. Enesesentido,paraelNeosenderismo,suorganizaciónvienearetomarla LíneaRoja,elpensamientomarxismo-leninismo-maoísmocomotal.Nose autodefinendentrodesenderoluminoso,sinoqueseenmarcandentrode ladoctrinaoriginaldelpartidocomunistadelperú. 4.Movadef ElMovimientoporlaAmnistíayDerechosFundamentales(Movadef)esuna organizaciónnucleadadentrodelpcp-sl acuerdista,esdecir,quereconocecomolídersupremoaabimaelguzmán,peroseenmarcaenunanueva lógica.seconcibenasímismoscomounaorganizaciónpolíticaregidaporla ideologíadel PresidenteGonzalo (AbimaelGuzmán):elmarxismo-leninismo-maoísmo-pensamientoGonzalo.Comoloafirmamosanteriormente,el pensamientoguíadegonzaloenelpcp-slyahoraenmovadefremiteal aporteteóricodeabimaelguzmán,elhaberaplicadolas verdadesuniversales delaepístememarxistaalarealidadconcretadelperú,condicionesque, segúnconcluyen,aúnsubsistenenelpaís. Porquéconsideramosqueseenmarcanenunanuevalógica?LoscuadrosdeMovadefafirmanquelasaccionesdeSenderoLuminososeencuadraronenunaguerainternadetintepolíticoporcausassocialesyeconómicas,porlocualnopuedenserconsideradoscomoteroristas 14,yaquelas bajasregistradas seancivilesomilitares fueronconsecuenciasdeesa guera,porloquecorespondeunareconciliaciónnacionalatravésdeuna amnistíageneralyelingresoalaarenapolítica,mediantelaparticipación electoral,paraformarpartedelprocesodemocráticoperuano.enelsiguien- 14 Sobreladefensadelatesisdelaguerainternaporsobrelateroristaver:BUENOSDÍAS PERÚ.EntrevistacondirigentesdeMOVADEF.Direcciónyconducción:AugustoThorndike.PanamericanaTelevisión.Enero,2012.Link:htps:/ 66 RelacionesInternacionales-Nº49/2015
17 ElPerúysusmúltiplesSenderoLuminoso temapaserepresentaelalcancenacionaldelmovimiento,contandocon52 basesenelpaís. Alrespecto,planteanocholineamientos 15,entrelosquesedestacala SoluciónPolítica,AmnistíaGeneralyReconciliaciónNacional yaquesostienenlanecesidaddeponerfinalapersecuciónpolíticacontraloscomunistas,enespecialalosmarxistas-leninistas-maoístas-pensamientogonzalo,el derechoaexpresarseydifundirlasopinionesasícomoorganizarseyparticiparactivamenteenlavidapolíticasindiscriminación.pero,sobretodo, 15 LosocholineamientospragmáticosreproducidosensuwebsitepuedensintetizarseenI. NuevaConstituciónquecontemplelosderechosfundamentalesdelpueblo;I.Restitucióndelas libertades,derechos,beneficiosyconquistasdemocráticasconculcadas.defenderlosderechos fundamentalesydelpueblo;i.libertadeconómicaparaelpueblo.contraelneoliberalismoyla globalizaciónmanifestaciónactualdelimperialismo.revisióndeloscontratosconlasempresas monopólicas.defenderlosrecursosnaturales.producciónnacionalytrabajoparaelpueblo;iv. Tieraparaelquelatrabaja,contraeldespojocampesinoocomunidadesnativas;V.Libertad política.noalacriminalizacióndelasluchaspopularesycontralapolíticapersecutoria;vi. DefenderlaNación.Defenderlasoberaníanacionalylaintegridadteritorial;VI.SoluciónPolítica,AmnistíaGeneralyReconciliaciónNacional;yV I.Porelrespetoalosderechosdelpueblotrabajadoryexplotado. ESTUDIOS 67
18 FernandaDanielaDíaz luchanporlaliberacióndeabimaelguzmán,entendiéndoloquesetratade unpresopolíticoyporelderechodelpuebloaconocerla verdad deloque ocurióenla guerainterna vividaentre1980y1992enelperú.deesta forma,bajoestelineamientosepersigue persistirenlasoluciónpolítica, amnistíageneralyreconciliaciónnacionalydesarolarlaluchaporlosderechosfundamentalesydelpueblo (Movadef;2014). Sianalizamoslaconfiguracióndesuscuadros,estossecomponenensu líneacentralporalfredocrespoymanuelfajardo,quienesfueronenladécadade1980integrantesdelaasociacióndeabogadosdemocráticos,organizaciónpertenecientealpcp-sl,cuyoobjetivoeradesplegartodoelaparato jurídicoparaladefensadepresossenderistas.actualmentecuentancon trecebasescentralesenlima,principalzonadeinfluencia,perodesdela capitaldespliegan73basesenelrestodelpaís(caretas;2012);enespecial sefocalizanenrealizaruntrabajo debases paraadoctrinarconsupensamientoenlasuniversidadesnacionalesdetodoelpaís,dealíqueel70por cientodesuconformaciónseanjóvenes(lamula;2012). Muchosanalistastomancomoeliniciodesusoperacionesel20de noviembrede2009,fechadenacimientodelmovimiento,yaqueesedía MovadefcompróelkitelectoralalJuradoNacionaldeElecciones(JNE), órganonacionalperuanoencargadodelainscripciónaeleccionesdelos partidospolíticos.deacuerdoaundocumentodelmovadeftitulado DenunciamoselPlanReaccionariocontralaAmnistíaGeneralylaInscripcióndel Movadef (2011): «Fijamosclaramentenuestraposicióndeparticiparenlavidapolíticadel paísconformealartículo35ºdelaconstituciónypresentarcandidatos propiosen laseleccionesgenerales,regionalesymunicipalescomo medioparaellogrodenuestrosobjetivos,yasílohemoshechoenelúltimoprocesoelectoral.enfuncióndeestoyconelfindeinscribirnosenel RegistrodeOrganizacionesPolíticas,enlamismafechacompramosdel JNEelcorespondienteKitElectoral. Desdenuestraapariciónfuimosobjetodeestigmatizaciónydesprestigio, tildándonosde teroristas, organismodefachadadelterorismo,imputacionesquerechazamos,pues,nohemossido,nosomos,ninuncaseremosteroristas[ ]lareacciónpasóalaintimidaciónyamedrentamiento, promoviendoyalentandounaprotervapersecuciónpolíticacontranuestrosactivistasacompañadadedenunciaspenalesporellamadodelitode terorismo yapoyadaporunaintensacampañamediática». 68 RelacionesInternacionales-Nº49/2015
19 ElPerúysusmúltiplesSenderoLuminoso EldocumentoseenmarcaenelintentodelMovadefen2011deinscribirsecomopartidopolíticoanteelJNE,trashaberrecolectado firmas, eldobledelorequeridoporelórganoelectoral;perosupedidofuerechazado,pueselgruposebasabaenelprincipiodel marxismo-leninismo-maoísmopensamiento Gonzalo yplanteabalaamnistíageneralparalosmiembrosdepcp-sl,entreelos,sulídermáximo,abimaelguzmán. Sinembargo,consideramosmásadecuadoslospostuladosdePabloSandoval(2012)yGustavoGoriti(2012)entreotros,quienesnieganquehaya nacidoen2009ylotomancomoetapasdelrepliegueestratégicodesendero LuminosotraslacapturadeAbimaelGuzmánen1992.Deestamanera,se produceentre1993y1999laetapadenegociacionesconelgobiernoperuanoparalograrlafirmadel AcuerdodePaz,afindeconseguirconcesiones carcelarias,talcomoloanalizamosenelsegundoapartado;luegoingresanen unasegundaetapatraslacapturadel CamaradaFeliciano en1999quese prolongahastael2007,endondeaceptanquenoestánenigualdaddecondicionesparanegociarconelestado;poreloseorganizanbajoellema dar soluciónpolíticaalosproblemasderivadosdelaguera. En2007,yhastalaactualidad,seformulaMovadef,entendidocomoun organismogenerado delpcp-sl,aunqueprimeramentefueranegadopor ambaspartes,perotalcomoasegurasandoval(2012),movadefconservael capitalpolíticodeserunaorganizacióndisciplinada,conunaclaridadideológicabasadaenelfundamentalismo,yaque poseenunrelatohistóricosobre surolduranteelconflictoarmado,tienenunajustificacióntácticasobrela firmadelacuerdodepazen1992ycuentanconunlíderhistórico(eldoctor Guzmán),quienasuvezleotorgaunaguíaideológicaindiscutible:elPensamientoGonzalo. ElcomponenteideológicoenlaconformacióndelMovadefseencuentra comounfactorcentral,presentealigualqueensenderoluminoso,atravesadosporla guía deguzmánparareinterpretarloalaluzdelasespecificidadesperuanas,esperandounanuevacoyunturapropiciaparamodificarla sociedad,atravésdelaluchaporlosderechosfundamentalesdelpueblo. AlmismotiempoexistedesconocimientoengeneralacercadelasaccionesdeMovadefparalasociedadperuana,aunqueparadójicamente,sepresentaunafuertepreocupaciónanteelsurgimientodePCP-SLdelamanode estaorganización,comolodemuestranencuestasdeipsosdeagostodel añopasado,dondeel56porcientoconsiderabaquemovadefformabaparte desenderoluminoso,peroel43porcientocreíaqueencualquiermomentoibanavolveralaclandestinidad,yenesemarco,alaluchaarmada. ESTUDIOS 69
20 FernandaDanielaDíaz Sitomamoslalógicamacroqueatraviesaelpresenteinforme,aligualque conelneosenderismo,elmovadefseautodefinecomolalínearojadelpartidocomunistadelperúytomanalaotraorganizacióncomorevisionista.es decir,pugnanmutuamenteporerigirseenverdaderosexponentesdelmaoísmoenelperú.concordamoscongoriti,quienaseguraquetantoelneosenderismodelvaledelríoapurímacyenecomoelpcp-sldeguzmány ahoraelmovadeffueronunúnicoorganismoentre1980y1992,peroenla actualidadsecomportancomocaínyabel:«elsenderodeguzmán lama ḿercenarios alserviciodelnarcotráficoalosmiembrosdelsl-vrae[neosenderistas],mientrasésteacusaaguzmándeserpartedeuna ćonfabulacióncontrarevolucionariayanticomunista».paragoritilasdisputasentre ambasagrupacionesaumentarondurantelosañosquehasta trascienden lasdiferenciaspolíticas,losdiagnósticosdesituaciónylasevaluaciones estratégicas.laexistenciadelniveldehostilidadentreelneosenderismoy elpcp-slestal,quenopuedesuponerseningúngradodecolaboración entreambosmovimientos. 5.Consideracionesfinales Lahipótesisdelacualpartíaestetrabajoeraqueenlaactualidadcoexisten enelperúdostiposdesenderoluminosobajoposibleslógicasdiferentes, podemosafirmarquenuestrahipótesisescorecta?enefecto,haydos variantesdesenderoluminoso:encontramoselmovadefyelneosenderismodelvraem,peroestosdostiposdepcp-slsubsistenbajológicasdisímiles:porunlado,unaguiadaporelpensamientogonzaloendondelalucha, noyaarmada,sinoatravésdelaactividadpolítica(enelcasodelmovadef) tienecomoobjetivocentrallapresiónalasociedadyalestadoperuanopara lograrunaamnistíageneralparaloscuadrossenderistas.porelotro,lalógicadelneosenderismo,endondesetomaalaluchaarmadacomomodode seguirconstruyendovacíosdepoder,zonasgrisesporfueradelapresencia estatal,parainstaurarlarevoluciónmaoístaenelvraem ycontinuarconel financiamientoprovenientedesurelaciónconelnarcotráficoenlaregión. Estasdoslógicasseencuentranbajounaluchamacroquelasengloba: lapeleaporerigirsecomolosverdaderosexponentesdelpartidocomunista delperú:traidores,revisionistas,mercenarios,teroristas sonlosmotesy calificacionesqueseendilganunosaotrosparaconvertirseenlosverdaderosportavocesdelpartido. 70 RelacionesInternacionales-Nº49/2015
21 ElPerúysusmúltiplesSenderoLuminoso CuáldelosgruposrepresentalaprincipalamenazaparaelEstado peruanoylasociedad?definitivamente,elneosenderismodelvraem. Perocomencemosconlaotraorganización,conelgrupoquetieneenvilo alasociedadperuana;talcomoloexpusimosconlaencuestaenelapartadodelmovadef,estegrupoconformaunbinomioquetieneunafinalidady unalógicabienespecífica:elpcp-sleselbrazoideológico,elmovadefes elbrazopolítico,todosbajolasórdenesdeabimaelguzmán. EncuantoalMovadef,permitirelingresoalsistemademocráticoesfundamentalparaqueestaorganizaciónseadevoradaporelpropiosistema; ejemplodeeloesqueelmovimiento,aunquesininscripciónnacionallegal, hapostuladoavariosdistritoseinclusohatenidocandidatosenlaseleccionesgeneralesde2011.sucandidatowalterhumala(primodelactualpresidentedelperú,olantahumala)obtuvo,deacuerdoalaoficinanacionalde ProcesosElectoralesdelPerú(ONPE),exactamente6,383votosparaingresaralParlamentoAndinoatravésdelPartidoJusticia,TecnologíayEcología (JUSTE).Enesamismalíneaseencuentralaalianzacreadaconotrasfuerzasminoritariasyradicalesdeizquierdadecaraaloscomiciosde2016. Estosexiguosvotosdemuestranquesiingresanenelsistemademocrático nosóloperderánfuerzasusprincipalespostuladosideológicossinoquecrearáunfrenteinternodedisputa,porqueungrupoalinteriordelpcp-sltomarálaincorporaciónalalegalidaddelavidademocráticacomounfundamento revisionista,alejadodelarevoluciónqueplanteaelmarxismo-leninismomaoísmo.esdecir,larenuenciadelasociedadperuanaalaentradapolítica desenderoluminosoatravésdemovadefsólorefuerzalaimagendeabimaelguzmáncomovíctimayaumentasusefectosdepodercomolíder supremodentrodelaorganización;enlasantípodas,elingresoalalegalidadpolíticaresultaríaunquiebre,unafisuradoctrinariadentrodel PensamientoGonzalo ysushuestes. EncuantoalNeosenderismoenelVraem,entendemosqueenlaactualidadrepresentalamayoramenazaparalaseguridadnacionalperuanapor variosmotivos.elprimero,porsucapacidadoperativa,concasiquinientas armasrobadasmáslasquepudieroncomprarenelmercadonegrodelas fuerzasdelordenperuanasymuypocasdecomisadasporlapnpenlos enfrentamientos;entresuarsenalseencuentranametraladoraspkm,pkty ametraladorasakm-47,lanzacohetesantitanquesportátilesrpg-7,lanzagranadasmgl,fusilesgalilyfal,entreotros. Elsegundomotivo,porsucapacidadmilitaryconocimientodeltereno, apartirdelaexperienciadeluchardesdeladécadade1980conunaltocono- ESTUDIOS 71
22 FernandaDanielaDíaz cimientodelterenoselvático.durantedécadasfueroncombatidosmilitarmenteyresultóenfracasoporpartedelossucesivosgobiernosdeturno,porque loscuadrosneosenderistastienenentrenamientomilitarysonconocedoresdel tereno,alseroriundosdelaregión.actualmente,conolantahumalaenel poder,seprivilegiólainteligenciahumanaytecnológica,lograndolamuerteen 2013delCamaradaAlipio,elmandomilitar,yelCamaradaGabriel.LosNeosenderistasnohanrealizadoataquesdegrantrascendenciadesdeesasbajas, ysepodríapensarqueseencuentranenrepliegueestratégico;améndeeso hanrealizadovariasaccionesmenoresenhostigamientoabasescontrasubversivasperuanasygolpescomandoenrutascontraobjetivospolicialesespecíficosbajoladireccióndelahoramandomilitar,jorgequispepalomino,alias CamaradaRaúl,esenestascircunstanciasqueseesperaungrangolpepara mostrarsuliderazgoylapotenciadefuegodesuorganización. Eltercermotivoporelquerepresentalaprincipalamenazaalaseguridad peruanaesporsuideologíamaoísta,elelementocohesionadorqueleda unacoherenciateóricaconfinespolíticosalinteriordelaorganización.enla estrategiainsureccionaldemaozedongelobjetivodelasaccioneserala conquistapaulatinadelteritorio,conelcontroldelapoblaciónlocalpara ganarleespaciodepoderalaautoridaddelestado,afindeinstaurarorganizacionespropias,crearorganismosparalelosdepoderparaprogresivamentepermitirlarevolución.losneosenderistastienenelapoyodelapoblación, comoloaseguramosanteriormente;elcambiodelógicapermitióunacercamientoconlospobladoresporquelosneoslprotegensuspozosdemaceraciónynegocianlosvaloresquelosnarcotraficanteslesdebenpagaralos campesinos;tambiéncreaninstitucionesparalelasaldirimirdisputasporla ausenciaderepresentaciónestatalenlazona.además,laideologíafuncionacomounelementodecoherenciainterna,dedisciplina,deaglutinaciónal interiordelasfilas. Lacuartarazónesporsucapacidaddefinanciamiento,productodesus actividadesdelictivas,especialmentedeltráficoilícitodedrogasperotambiéndelascuotasquecobranatodaactividadcomerciallegaleilegalenla zonadelvraem. Porúltimo,laluchaarmadaespensadaalargoplazo,esdedesgaste, talcomoloplanteamaozedong:golpearalasfuerzasdelordenyhuir ParaelocuentanconunaTerceraGeneraciónenlalucha.Loshermanos QuispePalominosonlasegundageneracióndecombatientesdentrodelas filasdesendero,porloqueensuorganizaciónesimportanteelaspecto educacionaldelarevolución.deestamanera,fomentaneladoctrinamien- 72 RelacionesInternacionales-Nº49/2015
23 ElPerúysusmúltiplesSenderoLuminoso toyentrenamientoparaniñosyadolescentesparaintegrarsealascolumnas NeosenderistasenelVraem.Losniñosdenominados pioneritos sonreclutados deacuerdoalaorganización,sonhijosdelosmismoscombatientes queformansusfilas,mientrasquedesdeelgobiernoperuanoafirmanque sonniñoscautivos,secuestrados,aspectoqueelactualn 2,elCamarada Raúl,niegarotundamente,yselesenseñadoctrinamaoísta,comenzando aproximadamentealos8añosconeladiestramientodelmanejodearmas deguera.porsuparte,losadolescentes,yadesdelos16añossonincorporadosalasfilasdelneoslycomienzanapatrularlazona. Porloanteriormenteexpuesto,consideramosqueelNeosenderismodel ValedelRíoApurímac,EneyMantaroeslaprincipalamenazaactualparala seguridadnacionalperuanaporqueesinnegablesupotenciadefuego,su nociónentácticamilitar,suconocimientodeltereno,suideologíamaoístaaglutinadora,yporsufinanciamientoconstantegraciasalarelaciónconelnarcotráficoyporquelaluchaestápensadaalargoplazo. ESTUDIOS 73
24 FernandaDanielaDíaz Abreviaturasysiglas CVR, DIRCOTE, EGP, INEI, JNE, MOVADEF, NeoSL, ONPE, ONUDD, PBC, PCP, PCP-SL, PNP, Tm, VRAE, VRAEM, ComisióndelaVerdadylaReconciliación. DirecciónNacionalContraelTerorismo. EjércitoGuerileroPopular. InstitutoNacionaldeEstadísticaeInformática. JuradoNacionaldeElecciones. MovimientoporAmnistíayDerechosFundamentales. NeoSenderismo. OficinaNacionaldeProcesosElectoralesdelPerú. OficinadeNacionesUnidascontralaDrogayelDelito. PastaBasedeCocaína. PartidoComunistadelPerú. PartidoComunistadelPerú SenderoLuminoso. PolicíaNacionaldelPerú. ToneladasMétricas. ValedelRíoApurímacyEne. ValedelRíoApurímac,EneyMantaro. 74 RelacionesInternacionales-Nº49/2015
25 ElPerúysusmúltiplesSenderoLuminoso Bibliografia ANTEZANA,Jaime.(2009),DeSenderoLuminosoaNeosenderismoarticuladoal Narcotráfico.PontificaUniversidadCatólicadelPerú.Lima. CARETAS.(2012), PorelSenderodelMovadef.RevistaCaretas.Lima:Edición GORRITI,Gustavo.(2012), AmenazasRealeseImaginarias.IDL-Reporteros.Lima. ARANA,G.LOPEZ,M.ySALINAS,S.(2009),DelRegresodelIncaaSenderoLuminoso.ViolenciayPolíticaMesiánicaenPerú.Santiago:RILeditores. GORRITI,Gustavo.MELLA,Romina.(2012), Artemio:LaÚltimaEntrevista.IDL- Reporteros.Lima. INEI(2012),VRAEM.ÁmbitodeInfluenciayAplicación.InstitutoNacionaldeEstadísticaeInformática. LAMULA.(2012),LosJóvenesdelMovadefylaIdeologíadelPeligro.Perú. MANRIQUE,Nelson.(2007), Pensamiento,AcciónyBasePolíticadelMovimiento SenderoLuminoso.LaGueraylasPrimerasRespuestasdelosComuneros( ),enAnnePérotin-Dumon,HistorizarelPasadoVivoenAméricaLatina.Perú: InvestigarVeinteAñosdeViolenciaReciente.UniversidadAlbertoHurtado.Santiago dechile:3-69. MOVADEF.(2014),LineamientosPragmáticos.Lima:MovimientoporlaAmnistíay DerechosFundamentales. MOVADEF.(2015), websiteoficial,link: PCP-SL.(2003),GiroEstratégico.LucharporunAcuerdodePazySoluciónPolítica alosproblemasderivadosdelaguera.lima. MOVADEF.(2011),DenunciamoselPlanReaccionariocontralaAmnistíaGeneraly lainscripcióndelmovadef.lima:movimientoporlaamnistíayderechosfundamentales. SANDOVAL,Pablo.(2012), ElGenioylaBotela.SobreMovadefySenderoLuminosoenSanMarcos.RevistaArgumentos.Año6,n 5.Lima:InstitutodeEstudios Peruanos. ESTUDIOS 75
... CUARTOCONGRESOINTERNACIONALDEINVESTIGACIÓNdelaFacultaddePsicologíadelaUniversidadNacionaldeLaPlata
PARTICIPACIÓNPOLÍTICAYPRODUCCIÓNDESUBJETIVIDADENESTUDIANTESDEPSICOLOGÍADELA U.N.L.P.AYERYHOY Barile,Julián;Iparaguire,Paula;Noriega,JavieryPrietoCouries,Federico barilejulian@hotmail.com RESUMEN Elpresentetrabajo,seenmarcadentrodeunainvestigaciónrealizadoporalumnospertenecientesal
More informationHuman Rights in Peru, II: Prepared by Leigh Campoamor
Human Rights in Peru, II: 1978-2003 Prepared by Leigh Campoamor Princeton University Library Princeton, NJ 2003 Scope Note Contents: This collection contains pamphlets, articles, reports, flyers, posters,
More informationAbsorbentes solo aceites
Absorbentes solo aceites SOLO ACEITES e hidrocarburos, rechaza el agua, por lo que está especialmente indicado para aplicaciones en acuíferos, puertos y lugares donde, en presencia de agua, se requiera
More informationLa Casa De Riverton (Spanish Edition) By Kate Morton READ ONLINE
La Casa De Riverton (Spanish Edition) By Kate Morton READ ONLINE If searched for the book by Kate Morton La casa de Riverton (Spanish Edition) in pdf form, then you have come on to the correct website.
More informationOPORTUNIDADESDETURISMORURALSUSTENTABLE:ELCASODELOS PARTIDOSDE MAGDALENAYPUNTAINDIO
OPORTUNIDADESDETURISMORURALSUSTENTABLE:ELCASODELOS PARTIDOSDE MAGDALENAYPUNTAINDIO MarianaReliUgartamendía Dibujos:NataliaObregónySergioPerdoni Resumen Lacrecientesegmentacióndelademandadeproductosturísticosabrióeljuegohacianuevosteritoriosque
More informationCOMMUNITY CONVERSATION: POLICE SERVICES AND LEADERSHIP
COMMUNITY CONVERSATION: POLICE SERVICES AND LEADERSHIP BACKGROUND The City of Burien is searching for a permanent Police Chief to lead the Department. This change in leadership provides an opportunity
More informationETAPADECONTROLYSENSADODELPOLICROMADORMEMS
ETAPADECONTROLYSENSADODELPOLICROMADORMEMS Aróztegui,Walter ;Ricci,Edgardo;Martín, Lautaro;Rapalini,JoséA.yQuijano,AntonioA. CentrodeTécnicasAnalógicasDigitales,UIDETCeTAD,UniversidadNacionaldeLaPlata Resumen
More informationCHESTERFIELD COUNTY BOARD OF SUPERVISORS Page 1 of 1 AGENDA. Item Number: 15.C.
CHESTERFIELD COUNTY BOARD OF SUPERVISORS Page 1 of 1 AGENDA Meeting Date: September 23, 2009 Item Number: 15.C. Subject: Resolution Recognizing October 2009, as Domestic Violence Awareness Month County
More informationTEMASDELA MODERNIDAD.Patrimonioarquitectónicodelperíodo enlaregióncapitaldelaprovinciadebuenosaires
TEMASDELA MODERNIDAD.Patrimonioarquitectónicodelperíodo1930-1955 enlaregióncapitaldelaprovinciadebuenosaires AlfredoConti Fotografías:PabloCodesido,L. MartínSánchez Resumen ElconceptodepatrimonioarquitectónicoincluyeactualmentealaproduccióndelsigloXXy,entalmarco,ala
More informationLogistic information for CeDInt visitors: How to get to CeDInt.
Logistic information for CeDInt visitors: How to get to CeDInt. CeDInt is located in Campus de Montegancedo, 14 Km from the center of Madrid, in a specially protected natural environment. If you drive
More informationMiguel Street (Spanish Edition) By V. S. Naipaul READ ONLINE
Miguel Street (Spanish Edition) By V. S. Naipaul READ ONLINE Editions for Miguel Street: 0375713875 (Paperback published in 2002), (Paperback published in 2007), 0140033025 (Paperback published in 1977),
More informationTraditional Medicine and Community Health IPBH-3005 (3 Credits / 45 hours)
Traditional Medicine and Community Health IPBH-3005 (3 Credits / 45 hours) SIT Study Abroad Program: Chile: Public Health, Traditional Medicine, and Community Empowerment PLEASE NOTE: This syllabus is
More informationDOWNLOAD OR READ : LAS CIUDADES CITIES CITIZENS AND CIVILIZATIONS COLECCION PDF EBOOK EPUB MOBI
DOWNLOAD OR READ : LAS CIUDADES CITIES CITIZENS AND CIVILIZATIONS COLECCION PDF EBOOK EPUB MOBI Page 1 Page 2 las ciudades cities citizens and civilizations coleccion las ciudades cities citizens pdf las
More informationAcusacion Ante La Historia: Estados Unidos Y La Campana Nacional, (Coleccion Pensamiento Politico) (Spanish Edition) By Victor Manuel
Acusacion Ante La Historia: Estados Unidos Y La Campana Nacional, 1856-1857 (Coleccion Pensamiento Politico) (Spanish Edition) By Victor Manuel Arroyo If searched for a book Acusacion ante la historia:
More informationThe Inca Trail, Cusco & Machu Picchu, 2nd: Includes The Vilcabamba Trail And Lima City Guide By Richard Danbury READ ONLINE
The Inca Trail, Cusco & Machu Picchu, 2nd: Includes The Vilcabamba Trail And Lima City Guide By Richard Danbury READ ONLINE Historic Sanctuary of Machu Picchu, the citadel of machu picchu,inca trail to
More informationTHE CENTRE FOR INTERPRETATION AS AN INSTRUMENT FOR HERITAGE AND DEVELOPMENT
347 THE CENTRE FOR INTERPRETATION AS AN INSTRUMENT FOR HERITAGE AND DEVELOPMENT Gaspar Muñoz Cosme 1, Cristina Vidal Lorenzo 2 and Ricardo Perelló Roso 1 Instituto Universitario de Restauración del Patrimonio
More informationDegree in Business Administration and Management
TYPES OF CLASSES : Theory class or lecture PA: Practical class PL: Practical class at the computer lab Each group can be divided in up to two PA groups (, PA2) Each group can be divided in up to four PL
More informationLa Guerra Y La Paz (Spanish Edition) By Leon Tolstoi
La Guerra Y La Paz (Spanish Edition) By Leon Tolstoi Filosofía de la guerra y de la paz (Spanish Edition) ebook - Filosofía de la guerra y de la paz (Spanish Edition) ebook: José Rafael Hernández Arias:
More informationRevistaRelacionesInternacionales Nº42(SegmentoDigital) InstitutodeRelacionesInternacionales(IRI) Primersemestrede2012. Cronologías
Cronologías 2011 DICIEMBRE 1 IRAN:laUniónEuropeaacuerdanuevassancionescontraIrán,enunintentodeforzara lasautoridadesaponerfinalprogramadedesarolonuclear. SIRIA:larevueltaentraenunestadodegueracivil,con
More informationUAV - Unmanned Aerial Vehicles
Coordinating unit: Teaching unit: Academic year: Degree: ECTS credits: 2018 300 - EETAC - Castelldefels School of Telecommunications and Aerospace Engineering 701 - AC - Department of Computer Architecture
More informationREIKI CURACION Y ARMONIA A TRAVES DE LAS MANOS (SPANISH EDITION) BY ALBERTO A LEAL
REIKI CURACION Y ARMONIA A TRAVES DE LAS MANOS (SPANISH EDITION) BY ALBERTO A LEAL DOWNLOAD EBOOK : REIKI CURACION Y ARMONIA A TRAVES DE LAS MANOS Click link bellow and free register to download ebook:
More informationPARTE COMÚN LENGUA EXTRANJERA INGLÉS
DIRECCIÓN GENERAL DE POLÍTICAS EDUCATIVAS Y ORDENCIÓN ACADÉMICA PRUEBA DE ACCESO A CICLOS FORMATIVOS DE GRADO SUPERIOR DE LA FORMACIÓN PROFESIONAL ESPECÍFICA 18 de junio de 2009 Centro donde se realiza
More informationThe Freedom Archives 1
Title Author Organization or Publisher Stop the Torture of Oscar Lopez Rivera! Issue Date/No Year No. Copies Format Description 18 Buttons A Un Siglo de la Invasion; Aun Marcha Nuestra Nacion 6 Buttons
More informationTourism planning, promotion and environmental sustainability: the case of Spain
Retos, nº 15, vol. VIII, 2018 Revista de Ciencias de la Administración y Economía www.retos.ups.edu.ec Tourism planning, promotion and environmental sustainability: the case of Spain Planificación turística,
More informationin the heart of THE HEARTLAND
get the ADVANTAGE in the heart of THE HEARTLAND MidAmerica St. Louis Airport Located in the heart of the United States, MidAmerica St. Louis Airport (BLV) hosts state-of-the-art air cargo support facilities
More informationFUTURE HIGH CAPACITY TRANSIT CORRIDORS FUTUROS CORREDORES DE TRANSPORTE DE ALTA CAPACIDAD
FUTURE HIGH CAPACITY TRANSIT CORRIDORS FUTUROS CORREDORES DE TRANSPORTE DE ALTA CAPACIDAD LEGEND/LEYENDA Bell Rd Thunderbird Rd Peoria Ave Northern Ave Bethany Home Rd Indian School Rd McDowell Rd Buckeye
More information22,23Y24DEAGOSTO REGIÓN DEMURCIA. GranPremioValverdeTeam-TeraFecundis IMemorialPedroGarcíaRuíz MemorialAntonioSarabiaGarcía
22,23Y24DEAGOSTO REGIÓN DEMURCIA GranPremioValverdeTeam-TeraFecundis IMemorialPedroGarcíaRuíz MemorialAntonioSarabiaGarcía www.murciaturistica.es Índice.. PRESENTACIÓN RealFederaciónEspañoladeCiclismo
More informationGraduate Studies: PhD Candidate. Political Science Department. University of Minnesota, Minneapolis, USA. September 2004-Currently.
1 CURRICULUM VITAE Sandra P. Borda M.A. International Relations, M.A. Political Science, Political Science PhD Candidate Fields: International Relations and Comparative Politics Address: Departamento de
More informationDEGRADACIÓN AMBIENTAL ENELPARTIDO DE LAPLATA
DEGRADACIÓN AMBIENTAL ENELPARTIDO DE LAPLATA LMartínA. Hurtado(*)y MirtaG.Cabral(**) aprotecciónyconservacióndelosrecursosnaturalesincideeneldesarolo económico,socialyculturaldelteritorio. Mantenersucalidad,esunaresponsabilidadque
More informationSumario. Nº11 /Juniode2008. Página1. Página3 Porquébajaeldólarysubióla tasa? PorLeonardoPerichinsky
Nº11 /Juniode2008 ISSN1851-278X Sumario Página1 Editorial:Elladooscurodela luna Página3 Porquébajaeldólarysubióla tasa? PorLeonardoPerichinsky Página16 Inflaciónenalimentosen AméricaLatina PorJuliánBarberisyRafaelA.
More informationCurriculum Vitae. Contact Information , ext Education
Curriculum Vitae Marta Álvarez, PhD Professor Institute of Statistics and Computer Information Systems School of Business Administration University of Puerto Rico Río Piedras Campus Contact Information
More informationCARMENDEPATAGONES:ENCUENTROSYDESENCUENTROSENTREEL PASADOYELFUTURODELPOSICIONAMIENTODELACIUDAD Prospecciónyproyecciónderecursosypotencialidades
CARMENDEPATAGONES:ENCUENTROSYDESENCUENTROSENTREEL PASADOYELFUTURODELPOSICIONAMIENTODELACIUDAD Prospecciónyproyecciónderecursosypotencialidades PatriciaA.BoschEstrada Resumen Estetrabajorecopilaypresentalosvaloresque,atravésdeltiempo,handiferenciadoalaciudaddeCarmende
More informationCompete with other European teams and discover Barcelona city and all its highlights. INFO : Tel Mob
INFO : Tel +39 0774 523883 Mob +39 348 6003147 Fax +39 0774 324401 info@europatornei.it Compete with other European teams and discover Barcelona city and all its highlights. www.europatornei.it 1 BARCELONA
More informationthe science at the heart of beauty IMCAS Americas centro de convenciones august 1 to 3
the science at the heart of beauty IMCAS Americas 09 centro de convenciones c a r ta g e n a d e i n d i a s august to rd e d i t i o n EXHIBITION MAP Level Booth quantity: 49 Conference capacity: 600
More informationIndex 1. The Editor(s) (if applicable) and The Author(s) 2017 S. Donoso, M. von Bülow (eds.), Social Movements in Chile, DOI /
Index 1 A ACAS. See Asamblea de Centros de Alumnos de Santiago (ACAS) ACES. See Asamblea Coordinadora de Estudiantes Secundarios (ACES) Ad Mapu, 103, 121n35. See also Mapuche movement AES. See Asamblea
More informationReseña Crítica De Una Introduccion Al Antiguo Testamento (Spanish Edition) By Gleason Archer READ ONLINE
Reseña Crítica De Una Introduccion Al Antiguo Testamento (Spanish Edition) By Gleason Archer READ ONLINE If you are looking for a book Reseña crítica de una introduccion al Antiguo Testamento (Spanish
More informationBolivia And The Opening Of The Panama Canal = Bolivia Y La Apertura Del Canal De Panamá READ ONLINE
Bolivia And The Opening Of The Panama Canal = Bolivia Y La Apertura Del Canal De Panamá READ ONLINE If you are looking for a ebook Bolivia and the opening of the Panama Canal = Bolivia y la apertura del
More informationIngles En 100 Dias/english In 100 Days (Curso Completo) (Curso Completo) (Spanish Edition) By Aguilar
Ingles En 100 Dias/english In 100 Days (Curso Completo) (Curso Completo) (Spanish Edition) By Aguilar Books by Aguilar (Author of Es así) - Goodreads - Curso completo ingles para latinos by Aguilar Inglés
More informationFIRST RECORD OF THE PRESENCE OF MANGROVE BORER SPHAEROMA PERUVIANUM RICHARDSON (ISOPODA: SPHAEROMATIDAE) IN THE GULF OF MONTIJO, PANAMA
FIRST RECORD OF THE PRESENCE OF MANGROVE BORER SPHAEROMA PERUVIANUM RICHARDSON (ISOPODA: SPHAEROMATIDAE) IN THE GULF OF MONTIJO, PANAMA Carlos E. Seixas G. Centro Regional de Veraguas, Universidad de Panamá.
More informationColeccion De Historiadores De Chile Y Documentos Relativos A La Historia Nacional, Issue (Spanish Edition) By Anonymous READ ONLINE
Coleccion De Historiadores De Chile Y Documentos Relativos A La Historia Nacional, Issue 24... (Spanish Edition) By Anonymous READ ONLINE If you are looking for the ebook Coleccion De Historiadores De
More informationInteractive research in water and mining in Peru, Bolivia and Chile
Interactive research in water and mining in Peru, Bolivia and Chile Jaime Amezaga, Tobias Roetting, Paul Younger Hydrogeochemical Engineering Research and Outreach, Sir Joseph Swan Institute for Energy
More information1914. De La Paz A La Guerra (Noema) (Spanish Edition) By Margaret MacMillan READ ONLINE
1914. De La Paz A La Guerra (Noema) (Spanish Edition) By Margaret MacMillan READ ONLINE If you are searching for the ebook 1914. De la paz a la guerra (Noema) (Spanish Edition) by Margaret MacMillan in
More informationLegislacion Deportiva / Sports Law (Derecho) (Spanish Edition)
Legislacion Deportiva / Sports Law (Derecho) (Spanish Edition) Unpossessing Cervantes: A Bilingual-Spiral Flying - Unpossessing Cervantes: A Bilingual-Spiral Flying Circus-Approach to Don Quixote by Double-Edge
More informationIndice Sobre Esclavos Y Esclavitud: (Seccion Civiles- Esclavos) (Biblioteca De La Academia Nacional De La Historia) (Spanish Edition) By Academia
Indice Sobre Esclavos Y Esclavitud: (Seccion Civiles- Esclavos) (Biblioteca De La Academia Nacional De La Historia) (Spanish Edition) By Academia Nacional De La Historia (Venezuela) If looking for a book
More informationAmCham El Salvador AmCham El 3
2 AmCham El Salvador AmCham El Salvador @amchamsal www.amchamsal.com 3 4 5 6 7 Es momento de sumarte al futuro 10 AMCHAM: RELIABLE AND TRANSPARENT PARTNERS MESSAGE FROM THE U.S. AMBASSOR IN EL SALVADOR.
More informationFUNDAMENTOS DEL MANAGEMENT DEL DISENO (SPANISH EDITION) BY KATHRYN BEST
Read Online and Download Ebook FUNDAMENTOS DEL MANAGEMENT DEL DISENO (SPANISH EDITION) BY KATHRYN BEST DOWNLOAD EBOOK : FUNDAMENTOS DEL MANAGEMENT DEL DISENO Click link bellow and free register to download
More informationover 17,000 feet high. The tallest Colombian volcano is Nevado del Ruiz at 17,457 ft. (5,321 m) high.
COLOMBIA NAME: República de Colombia POPULATION: 47,500,000 (2012) ETHNIC GROUPS: Mestizo (58%); white (20%); mulatto (14%); Amerindian (1%) CAPITAL: Bogotá (8,000,000); complete name: Santa Fe de Bogotá
More informationWHAT IS AN ALTERNATIVES ANALYSIS STUDY?
PURPOSE PURPOSE Connect s and s to the existing light rail system Conecta a los Distritos y de con el sistema existente del tren ligero Connect major activity centers in and around the study area Conecta
More informationA HOME GEOTHERMAL SYSTEM
Summary A HOME GEOTHERMAL SYSTEM Author: Burgos González, Pablo Project manager: Montes Ponce de León, Julio Collaborating institution: ICAI Universidad Pontificia Comillas SUMMARY OF THE PROJECT This
More information- IGNACIO EISSMANN ARAYA Phone: EDUCATION
IGNACIO EISSMANN ARAYA Phone: 617-893-3826 E-mail eissmann@bc.edu EDUCATION 2016 at present PhD Student in Social Work and Welfare Policies at Alberto Hurtado University (Chile) PhD Student in Social Welfare
More informationRepublican Party Election Day Locations
NOTICE OF GENERAL PRIMARY RUNOFF ELECTION, REPUBLICAN PARTY (AVISO DE ELECCIÓN PRIMARIA de DESEMPATE, REPUBLICAN PARTIDO) To the registered voters of the County of Denton, Texas: (A los votantes registrados
More informationYouth Retreat General Information Información General. Includes Incluye. Does Not Include No Incluye. sabanas o almohada) Dates Fechas:
Youth Retreat 2013 Coming soon, Youth Retreat! In this packet, you will find an announcement flyer for the event, registration forms, and details about this year s camp. Please keep in mind that the dates
More informationCobertura do bosque de ribeira do Sar e Sarela no concello de Santiago de Compostela
Cobertura do do Sar e Sarela no concello de Santiago de Compostela ALUMNADO: BIOLOXÍA-XEOLOXÍA - 4º ESO AB ( 2012-2013). PROFESOR: Leopoldo Bahillo Varela. Departamento: BIOLOXÍA-XEOLOXÍA do IES de Sar
More informationSTADIUM DISTRICT MASTER PLAN. Public Meeting October 30, 2018
STADIUM DISTRICT MASTER PLAN 2 Public Meeting October 30, 2018 Agenda 1. Introductions Councilman Lopez Mac Freeman 2. Presentation 3. Community Input Organization CITY AND COUNTY OF DENVER ADOPTED BY
More informationYouth Workshop/Taller de Jovenes
1 Nov. 8, 2014 Youth Workshop/Taller de Jovenes 2 Welcome/Bienvenidos Agenda 3 Registration and Coffee/Registración y Café (9:30-10:00) Presentation/Presentación (10:00-10:25) Small Group Discussion Discusión
More informationThe economical and social influence of the ports of Catalonia in its territorial organization. Considerations about the optimisation of its resources.
The economical and social influence of the ports of Catalonia in its territorial organization. Considerations about the optimisation of its resources. J. Olivella Cruset\ F. Sole Parellada* & J. Olivella
More informationInstitute for Public Opinion Research, Florida International University The Brookings Institution Cuba Study Group
1 2008 Cuba/US Transition Poll Institute for Public Opinion Research, Florida International University The Brookings Institution Cuba Study Group Contents 2 - About the poll 3 - When do you think that
More informationBOARD OF DIRECTORS PRESIDENT Victor Vazquez vazquez_v@bellsouth.net VICE PRESIDENT Ego Gonzalez egogonza@gmail.com SECRETARY Madeline Vazquez vmadeline38@yahoo.com TREASURER Ziggy Zapata zapmex@hotmail.com
More informationCurso sobre el Programa de intercambio de datos de inspecciones de seguridad en rampa (IDISR)
Curso sobre el Programa de intercambio de datos de inspecciones de seguridad en rampa (IDISR) Módulo 5 Descripción de los ítems que son evaluados en las inspecciones en rampa (Parte II) 12 al 16 de septiembre
More informationNEUQUÉN Senator 1,66 CABA Senator 1,66. RÍO NEGRO Senator 1,55. CHACO Senator 1,45. ENTRE RÍOS Senator 1,19. TIERRA DEL FUEGO Senator 1,16
La Pampa, the District with the Most Competitive Primaries By Adrián Lucardi, Gabriel Salvia and Lara Jeich D O C U M E N T O S Year XI Number 136 The internal competitiveness of the 2013 primary elections
More informationLaminated Buenos Aires City Map (Bilingual) By DeDios (Spanish Edition) By Julian de Dios
Laminated Buenos Aires City Map (Bilingual) By DeDios (Spanish Edition) By Julian de Dios Buenos Aires City Map (Spanish) Map Import - amazon.in - Amazon.in - Buy Buenos Aires City Map book online at best
More informationPolitics and Development in the Caribbean Basin
Politics and Development in the Caribbean Basin Politics and Development in the Caribbean Basin Central America and the Caribbean in the New World Order Jean Grugel MACMILLAN Jean Grugel 1995 All rights
More informationAnales De La Universidad De Chile, Volume (Spanish Edition) By Universidad De Chile READ ONLINE
Anales De La Universidad De Chile, Volume 27... (Spanish Edition) By Universidad De Chile READ ONLINE The content of this field is kept private and will not be shown publicly. 21 Anales de Geograf a de
More informationREPERTORY OF WEB- LINKS ON CULTURAL MOBILITY IN LATIN AMERICA
REPERTORY OF WEB- LINKS ON CULTURAL MOBILITY IN LATIN AMERICA With a special focus on: Argentina Brazil Chile Colombia Mexico And additional information on the Caribbean region. ABOUT On the Move (OTM)
More informationForex Al Alcance De Todos Volumen II: Conviértete En Un Magnifico ANALISTA TÉCNICO De Los Mercados (Volume 2) (Spanish Edition) By Isabel Nogales
Forex Al Alcance De Todos Volumen II: Conviértete En Un Magnifico ANALISTA TÉCNICO De Los Mercados (Volume 2) (Spanish Edition) By Isabel Nogales Naharro If you are looking for a ebook Forex al alcance
More informationHistoria Del Arte: El Lenguaje Secreto De Los Simbolos Y Las Figuras De La Pintura Universal (Spanish Edition) By Sarah Carr-Gomm
Historia Del Arte: El Lenguaje Secreto De Los Simbolos Y Las Figuras De La Pintura Universal (Spanish Edition) By Sarah Carr-Gomm If you are searching for the ebook by Sarah Carr-Gomm Historia del arte:
More informationQuality Inn Miami Airport West
DESIGN MIAMI PACKAGES 2018 January 01, 2018 - December 31, 2018 Prices per Person, US Dollars DESIGN MIAMI # 1 DESIGN MIAMI # 2 Transfer In/Out Airport Miami Miami Seaquarium Transfer In/Out Airport Miami
More informationRESULTS OF THE FIRST MEETING OF THE NAM/CAR REGIONS CIVIL AVIATION TRAINING CENTRES (NAM/CAR/CATC/1) AND CREATION OF THE TRAINING WORKING GROUP
17/01/14 Fifth North American, Central American and Caribbean Directors of Civil Aviation Meeting (NACC/DCA/5) Port-of-Spain, Trinidad and Tobago, 28 to 30 April 2014 Agenda Item 8: Regional Cooperation
More informationO SIGNIFICADO DO DEBUXO: DETECCIÓN E PREVENCIÓN DE POSIBLES TRASTORNOS OU MALOS TRATOS NO ÁMBITO SOCIOFAMILIAR
O SIGNIFICADO DO DEBUXO: DETECCIÓN E PREVENCIÓN DE POSIBLES TRASTORNOS OU MALOS TRATOS NO ÁMBITO SOCIOFAMILIAR Datas de celebración: 25 e 28 de xuño Dirección: María Lidia Platas Secretaría: Maricarmen
More informationTM 71251
TM 71251 1 2 3 2x 4 2x 5 2x 2x 2x 6 7 2x 1 2 8 2x 9 2x 10 1 2 3 4 2x 4x 11 1 2 12 2x 2x 2x 2x 2x 13 14 2x 2x 15 16 17 2x 18 1 2 19 1 2 20 21 4x 4x 22 4x 23 24 25 LEGO DIMENSIONS Videogame software
More informationFinanzas Para Emprendedores (Spanish Edition) By Florencia Roca READ ONLINE
Finanzas Para Emprendedores (Spanish Edition) By Florencia Roca READ ONLINE If looking for the book by Florencia Roca Finanzas para Emprendedores (Spanish Edition) in pdf format, then you have come on
More information71248
71248 1 2x 2 2x 3 1x 1x 1x 1x 1 2 4 2x 5 1x 6 2x 2x 2x 1 2 2x 7 8 1x 1x 1 2 9 1x 1x 1 2 10 1x 1x 11 1x 1x 12 1x 13 2x 1x 1x 1x 1x 14 1 2 3 LEGO DIMENSIONS Videogame software 2016 TT Games Ltd. Produced
More information71248
71248 1 1x 2 2x 3 1x 4 1x 1x 5 2x 6 1x 7 1x 1x 8 2x 9 2x 10 1x 1x 11 2x 12 2x 13 2x 14 1x 15 2x 2x 1 2 2x 4x 4x 16 4x 17 1x 1x LEGO DIMENSIONS Videogame software 2016 TT Games Ltd. Produced by TT
More informationMulti stakeholders interactions in resource allocation in arid and semi-arid areas
Multi stakeholders interactions in resource allocation in arid and semi-arid areas Dr Jaime M Amezaga Newcastle University The Challenge of Sustainable Water Futures Newcastle14-15 July 2011 Water Futures
More informationDECLARACIÓN Y PREGUNTAS Y RESPUESTAS DE APOYO SOBRE LA ACTUALIZACIÓN DE LA ALERTA DE VIAJES DEL 20 DE FEBRERO DE 2009
DECLARACIÓN Y PREGUNTAS Y RESPUESTAS DE APOYO SOBRE LA ACTUALIZACIÓN DE LA ALERTA DE VIAJES DEL 20 DE FEBRERO DE 2009 DECLARACION OFICIAL DEL CONSEJO: Mexico remains a safe tourist destination and this
More informationDiario De Los Literatos De España: En Que Se Reducen A Compendio Los Escritos De Los Autores Españoles, Y Se Hace Juicio De Sus Obras : Tomo Vi :...
Diario De Los Literatos De España: En Que Se Reducen A Compendio Los Escritos De Los Autores Españoles, Y Se Hace Juicio De Sus Obras : Tomo Vi :... Del Año De Mdccxxxviii (Spani By Juan Martinez Salafranca
More informationBOLETIN INFORMATIVO PARA COMISIONISTAS. No. 034 Bogotá D.C., 11 de febrero de INFORMACIÓN SOBRE SOCIEDADES COMISIONISTAS
BOLETIN INFORMATIVO PARA COMISIONISTAS No. 034 Bogotá D.C., 11 de febrero de 2019 06. INFORMACIÓN SOBRE SOCIEDADES COMISIONISTAS Se informa a los miembros de la Bolsa de Valores de Colombia S.A., de conformidad
More informationLos Dones Del Espiritu (Spanish Edition) By Yiye Avila
Los Dones Del Espiritu (Spanish Edition) By Yiye Avila If looking for a book by Yiye Avila Los Dones del Espiritu (Spanish Edition) in pdf form, then you've come to faithful site. We furnish the full release
More informationAtlas Geografico De La Argentina Y Universal (Spanish Edition)
Atlas Geografico De La Argentina Y Universal (Spanish Edition) Argentina - Wikipedia, the free encyclopedia - mimicking the typical Spanish usage la Argentina. Pe a enacted universal and secret name is
More informationPart of a major international group
Part of a major international group Hamburg Süd is part of the family owned Oetker Group. The Dr. Oetker brand is famous worldwide for high quality food, especially baking ingredients, dessert products
More informationEmiliano Zapata-Revolucionario De Mexico (Spanish Edition) By Teo Vera
Emiliano Zapata-Revolucionario De Mexico (Spanish Edition) By Teo Vera If searching for the ebook Emiliano Zapata-Revolucionario de Mexico (Spanish Edition) by Teo Vera in pdf format, then you've come
More informationApliques A BL
Apliques A06 23 30 BL 45 Apliques A06 23 30 BL Apliques A06 14 30 Ne, A06 23 30 BL 48 LUMIK. IP40 Rectangular y estilizada. Gracias a su delicada luz esta luminaria de diseño sobrio envuelve los espacios
More informationHigh Capacity Transit System Sistema de Transporte de Gran Capacidad
High Capacity Transit System Sistema de Transporte de Gran Capacidad Bell Rd Thunderbird Rd Peoria Ave Northern Ave Bethany Home Rd Indian School Rd 1 Avondale Tolleson Peoria Glendale 2026 2023 Phoenix
More informationThe Digital Transformation of Managing Aviation Data A Commercial Data Supplier View
ICAO - Seminar on SWIM and XML Messages The Digital Transformation of Managing Aviation Data A Commercial Data Supplier View Tyler Schroeder Source Liaison, Jeppesen November 3, 2017 Lima, Peru Jeppesen
More informationCURRÍCULUM VITAE. - Summary Version Prof. Dr. Edgardo Néstor De Vincenzi
CURRÍCULUM VITAE - Summary Version 12.2018 - Prof. Dr. Edgardo Néstor De Vincenzi 1. PERSONAL INFORMATION: 1.1. Name and Surname: EDGARDO NÉSTOR DE VINCENZI 1.2. Nationality: Argentinean 1.3. Address:
More informationEDUCACIÓN INFANTIL 4 ANOS PAPELIÑOS-4 ANOS- MÉTODO COMPLETO. EDITORIAL XERAIS. CAMPUZANO Mª DOLORES. ANO ISBN:
EDUCACIÓN INFANTIL 4 ANOS CURSO 2011-2012 PAPELIÑOS-4 ANOS- MÉTODO COMPLETO. EDITORIAL XERAIS. CAMPUZANO Mª DOLORES. ANO 2010. ISBN: 9788499141237 : ENGLISH ADVENTURE A LONGMAN ( EDICIÓN 2004 ) PUPIL S
More informationA experiencia do Centro de Documentación Ambiental Domingo Quiroga. Ana B. Pardo documentalista ambiental do CEIDA
A experiencia do Centro de Documentación Ambiental Domingo Quiroga Ana B. Pardo documentalista ambiental do CEIDA Único servizo de documentación especializado en medio ambiente e aberto a todos os públicos
More informationTHE MARITIME LAWS OF THE UNITED STATES OF AMERICA AND THEIR IMPACT IN PUERTO RICO S CURRENT ECONOMY
Revista Empresarial Inter Metro / Inter Metro Business Journal Spring 2014 / Vol. 10 No. 1 / p. 18 THE MARITIME LAWS OF THE UNITED STATES OF AMERICA AND THEIR IMPACT IN PUERTO RICO S CURRENT ECONOMY By
More informationBienvenidosaSevila,capitaldeAndalucíayunadelasciudadesmásbonitasyalegresdelmundo!
BienvenidosaSevila,capitaldeAndalucíayunadelasciudadesmásbonitasyalegresdelmundo! Sevilaesunaciudadconmuchahistoria.Piensaquefuefundadahace3.000años.PorSevilahanpasadotartessos, cartagineses,romanos,visigodos,musulmanesycristianos,dejandosuhuelaenlaciudad.traseldescubrimientodeamérica
More informationAnonymous Street Art as Decolonial Praxis in Puerto Rico Beth Colón-Pizzini, PhD Candidate The University of Texas at Austin November 2018
Anonymous Street Art as Decolonial Praxis in Puerto Rico Beth Colón-Pizzini, PhD Candidate The University of Texas at Austin November 2018 La Bandera: A Visual Beacon A Colonized Flag Law 53 of 1948: Puerto
More informationCONTRIBUTIONS TOURISM IN ARGENTINA FOR THE PERIOD
www.gi.sanu.ac.rs www.doiserbia.nb.rs, www.scindeks.ceon.rs CONTRIBUTIONS TOURISM IN ARGENTINA FOR THE PERIOD 2006 2011 Sánchez Dario César * * CONICET IMHICIHU GRUTUS (The National Council for Scientific
More informationSPSS. Analisis Multivariante De Datos (Spanish Edition) By Maria Perez Marques
SPSS. Analisis Multivariante De Datos (Spanish Edition) By Maria Perez Marques If you are searched for the ebook SPSS. Analisis multivariante de datos (Spanish Edition) by Maria Perez Marques in pdf form,
More informationHoja De Ejercicios 1 Superlativos English Area
We have made it easy for you to find a PDF Ebooks without any digging. And by having access to our ebooks online or by storing it on your computer, you have convenient answers with hoja de ejercicios 1
More informationRÉSUMÉ SUMMARY RESUMEN
Rapport d'activités des CN 2016 2016 Activity Report of NCs Informe de actividades 2016 RÉSUMÉ SUMMARY RESUMEN 1. Information générale 1. General information 1. Información General Pays Country País SPAIN
More informationPUERTO VALLARTA PUERTO VALLARTA ADVENTURES WITH TEO AVENTURAS CON TEO BOOK 4
PUERTO VALLARTA PUERTO VALLARTA ADVENTURES WITH TEO AVENTURAS CON TEO BOOK 4 PUERTO VALLARTA PUERTO VALLARTA PDF MARINA MAP IN PUERTO VALLARTA - VALLARTA INFO FREE PUERTO VALLARTA TRAVEL GUIDE IN PDF -
More informationy derechos de los Ríos Perspectiva Neozelandeza
Derechos de los Pueblos Indigenas y derechos de los Ríos Perspectiva Neozelandeza XX Jornadas Internacionales en Derecho Medioambiente Universidad Externado de Colombia, 25 Octubre 2018 Dra Elizabeth Macpherson
More informationInter-American Defense College
http://www.jid.org/iadc.php Inter-American Defense College Inter-American Defense College Building Confidence & Security Since 1962 A Confidence & Security Building Measure Inter-American Defense College
More informationChristian Alejandro RUZZIER
Updated: February 2016 Christian Alejandro RUZZIER http://sites.google.com/site/christianruzzier/ cruzzier@udesa.edu.ar Office Contact Information Universidad de San Andrés Departamento de Economía Vito
More informationBacardí Y La Larga Lucha Por Cuba (Spanish Edition) By Tom Gjelten
Bacardí Y La Larga Lucha Por Cuba (Spanish Edition) By Tom Gjelten Spanish : Magers & Quinn Booksellers, Discount - Magers & Quinn Booksellers : Spanish Bacardi y la larga lucha por Cuba / Bacardi and
More informationColombia Humanitarian Situation. Synopsis July December 2012
Colombia Humanitarian Situation Synopsis July December 212 Internal Displacement Explosive Devices Natural Disasters Homicides HSRI Explosive Devices 29-212 Victims (212) APM-ERW Source: Programa Presidencial
More information