Učešće (%) Depozitaru Država Crna Gora ,0157 A2A ,7477 Ostalo - - 1,2347 Ukupno akcija Ukupna vrijednost akcija

Transcription

1

2 Elektroprivreda Crne Gore AD Nikšić (EPCG) je nacionalna elektroenergetska kompanija osnovana odlukom o transformaciji JEP Elektroprivreda Crne Gore Nikšić br /1 od godine radi obavljanja privrednedjelatnosti, odnosno proizvodnje, distribucije i snabdijevanja električnom energijom. Elektroenergetske djelatnosti Društva propisane su Zakonom o energetici, licencama u energetskom sektoru i Statutom EPCG. Djelatnosti Društva su: - proizvodnja električne energije, - snabdijevanje električnom energijom, - kupoprodaja električne energije, - izgradnja i održavanje elektroenergetskih objekata, - projektovanje i nadzor, i - druge djelatnosti propisane Statutom EPCG. Skupština akcionara EPCG je 23. Juna donijela odluku o osnivanju Društva sa ograničenom odgovornošću Crnogorski elektrodistributivni sistem Podgorica CEDIS u kojem EPCG, kao osnivač, ima 100 %-tno vlasništvo. CEDIS će u okviru jedinstvenog elektroenergetskog sistema Crne Gore obavljati djelatnost distribucije električne energije. Osnivač, prema pravilima Regulatorne agencije za energetiku, CEDIS-u prenosi licencu za obavljanje poslova operatora distributivnog sistema. DOO CEDIS je nezavisno pravno lice koja će imati upravljačku funkciju i za svoje obaveze odgovara cjelokupnom svojom imovinom vrijednosti oko 280 miliona eura. Elektroprivreda Crne Gore AD Nikšić raspolaže kapacitetima za proizvodnju električne energije ukupne instalisane snage 868 MW, od čega se 657 MW (76%) odnosi na hidroelektrane Perućica i Piva, a 210 MW (24%) na termoelektranu Pljevlja. Vlasnička struktura kompanije: Akcionari U Registru U Učešće (%) Depozitaru Država Crna Gora ,0157 A2A ,7477 Ostalo - - 1,2347 Ukupno akcija Ukupna vrijednost akcija 3. O postrojenju i njegovoj okolini 3.1. Naziv Termoelektrana»Pljevlja«-I Adresa Kalušići bb, Pljevlja Broj telefona/faksa , luka.jovanovic@epcg.com , Lice i podaci za kontakt Luka Jovanović, tel Naziv i adresa vlasnika zemljišta na kome se planira obavljanje aktivnosti 3.4. Naziv i adresa vlasnika glavne i pomoćnih zgrada postrojenja u kome se aktivnost izvodi EPCG AD Nikšić, Vuka Karadžića 2, Nikšić EPCG AD Nikšić 2

3 3.5. Informacija o uslovima utvrđenim u urbanističkom i prostornom planu Aktuelna planska dokumentacija koja definiše uslove industrijske aktivnosti operatera (EPCG) na lokaciji Pljevlja su: - Prostorni plan Crne Gore do 2020.godine, - Prostorni plan Opštine Pljevlja do 2020.godine, - Detaljni prostorni plan za TE Pljevlja -I (Objavljen u Sl. Listu Crne Gore br. 38/2016 od i važi do 2020.), kojim su definisani osnovni prostorni koncepti razvoja industrije, rudarstva i energetske, hidrotehničke infrastrukture, koncepti upravljanja otpadom i dr Infomacija o alternativnim n/a lokacijama 3.7. Informacija o okolini na koju može uticati obavljanje aktivnosti ili udes Osnovna djelatnost TE Pljevlja -I -proizvodnja električne i toplotne energije iz uglja, ima uticaje na vazduh, vodu i zemlju preko nusprodukata sagorijevanja uglja (dimni gasovi, pepeo i šljaka, gips), otpadnih voda, elektromagnetnih uticaja, buke i dr., koji će bliže biti objašnjeni u daljem tekstu. Termoelektrana se nalazi u neposrednoj blizini grada Pljevlja, u krajnjem sjevernom dijelu Crne Gore. Sam oblik kotline i karakterističan oblik reljefa pogoduju dužem zadržavanju i nagomilavanju hladnog vazduha, tako da su temperaturne inverzije česta pojava. Najviši vrh u opštini Pljevlja je Dernečište, na planini Ljubišnja, visine od m iznad nivoa mora, a najniža tačka je blizu Sokoline, u kanjonu rijeke Tare sa 520 mnv. Prosječna nadmorska visina opštine varira između i m. Dolina u kojoj se nalazi grad Pljevlja nalazi se na 760 do 770 mnv. Grad se nalazi na prostoru dužine oko 2,5 km i širine 1 km. U dolini postoji nekoliko brda, a najveće je Stražica (nadmorske visine od 840 m). Dolina je sa svih strana okružena brdima Golubinja, Maljevac, Glavica, Bogiševac i Balibegovo brdo. Kroz dolinu teku tri rijeke: Breznica, Ćehotina i Vezišnica. Važne planine unutar granica opštine su Ljubišnja, Lisac, Bunetina, Buren, Obzir, Kraljeva gora, Crni vrh i Kovač, između kojih se nalazi nekoliko dolina. Ljubišnja predstavlja najveći turistički potencijal i u konceptu prostornog razvoja i zaštite prirodeprepoznata je kao budući regionalni park. U Boljanićkoj, Bobovskoj, Kosaničkoj, Krupičkoj i Mataruškoj dolini nalaze se ruralna naselja. Takva geografija je uzrokovala pojavu svi karakterističnih oblika planinskog reljefa u ovoj oblasti: kao što su pećine, vrtače, jame, morene, litice, itd. Prostorno-ekološkim zoniranjem jasno se uočava polarizacija prostora opštine na dva dijela sa različitim intenzitetom i obimom negativnih uticaja na prirodno okruženje: opštinski centar grad Pljevlja kao ekološki izuzetno opterećeno područje i ostatak teritorije opštine, sa relativno očuvanim prirodnim vrijednostima u kojima se samo pojedinačno evidentira narušavanje osnovnih komponenti životne sredine (naselja Gradac i Šula). Ekološku opterećenost područja grada usložnjavaju i nepovoljne klimatske karakteristike koje vladaju na području Pljevalja: veliki broj dana sa tišinama, uz česte pojave jezera hladnog vazduha" i radijacionih magli, naročito u zimskim mjesecima. 4. Vrsta industrijske aktivnosti 1. Proizvodnja energije 1.1 Termoenergetska postrojenja sa toplotnim ulazom iznad 50 MW, (prema Uredbi o vrstama aktivnosti i postrojenja za koje se izdaje integrisana dozvola, Službeni list Crne Gore, br. 007/08) 5. Osoblje i investicioni troškovi 5.1. Broj zaposlenih u postojećim objektima 5.2. Ukupni troškovi, sa novim investicijama 188 cca 60 M 3

4 II. REZIME PODATAKA O AKTIVNOSTI I IZDATIM DOZVOLAMA 1. Kratak opis aktivnosti za koju se integrisana dozvola zahtijeva 1.1. Kratak opis aktivnosti U TE»Pljevlja«se odvija proces proizvodnje električne i toplotne energije iz fosilnih goriva (uglja). Tom prilikom nastaju nusprodukti sagorijevanja koji imaju značajne uticaje na životnu sredinu: dimni gasovi koji se emituju u amosferu, pepeo i šljaka koji se skladište na posebnoj deponiji (lokacija Maljevac) i proizvode otpadne vode koje mogu dospjeti u vodotokove (Paleški potok, Vezišnica) Normalan broj radnih sati i dana u nedelji za obavljanje aktivnosti 168h nedjeljno( 7dana); časova/god.(do 2018.). Broj sati rada u periodu od do će biti redukovan na ukupno h u skladu sa odlukama Energetske zajednice (DECISION NO. 2016/19/MC-ENC OF THE MINISTERIAL COUNCIL OF THE ENERGY COMMUNITY D/2016/19/MC-EnC: on authorising exemption of plants from compliance with the emission limit values set by Directive 2001/80/EC of the European Parliament and of the Council) Planirani datum izgradnje 1.4. Kapacitet proizvodnje i planirani obim godišnje proizvodnje 1.5. Planirani datum puštanja u rad Rekonstrukcije u prilagođavanju rada postrojenja zahtjevima zaštite životne sredine planirane su u periodu god. (vidjeti Prilog_1.12- Program mjera prilagođavanja rada postojećeg postrojenja ili aktivnosti propisanim uslovima). Bruto 1914GWh; neto 1400GWh. Datum puštanja u rad: oktobar Planirano vrijeme rada: 1. Rad do sa postojećim stanjem uređaja za zaštitu životne sredine, 2. Rad od Opcija OPT OUT : na osnovu Odluke Br.2016/19/MC- ENC Ministarskog savjeta Energetske zajednice, elektrana u periodu može da radi do ukupno h, čime se ograničavaju i ukupne emisije polutanata. EPCG ima namjeru da za TEP-I od do realizuje projekat ekološke rekonstrukcije postrojenja nakon čega će ovaj objekat raditi u skladu sa zahtjevima Direktive 2010/75 EU. 3. Rad rekonstruisanog objekta nakon Prevoz do i od preduzeća 4

5 Prevoz radnika sopstvenim autobusom, sredstvima javnog saobraćaja i individualnim prevoznim sredstvima.dopremanje uglja- kamionski.doprema mazuta, hemikalija i krečnjaka- cistijernama. Zaposleni Ugalj Prevoz zaposlenog osoblja i sirovina Tečno gorivo Vrsta vozila Sopstveni prevoz i autobus Kamionski (vozila Rudnika uglja Pljevlja) cistijernama 2016.godina Broj vozila cca 100 Dinamika 365 dana Vrsta vozila Sopstveni prevoz i autobus Plan za naredni period Broj vozila cca 100 Dinamika 365 dana dana kamionski dana cistijernama Rezervni djelovi Teretna vozila Teretna vozila HCl / NaOH Vozila za prevoz opasnih materija Vozila za prevoz opasnih materija Ulje Teretna vozila Teretna vozila N 2 H 4 / NaOH Krečnjak (nakon rekonstrukcije) azot Vozila za prevoz opasnih materija teretna vozila Periodično prema potrebama za prevoz cistijernama opasnih ugljendioksid - materija Periodično prema potrebama Tehnički gasovi acetilen Teretna vozila Butan - Vodonik Sopstvena proizvodnja u okviru TEP( Cjevovodima od elektrolizne stanice do generatora) Stalno pod pritiskom, osim u remontnim situacijama 5

6 1.7. Podaci o planiranom korišćenju sirovina i pomoćnih materijala, energije i vode (iz tabelarnih pregleda u prilogu) Energenti, Jedinica mjere sirovine, materiijali Količina, godišnje Ugalj Mt 1,6 Mazut kt 0,6 Kreč t 560 NaOH t 30 HCl t 30 FeCl3 t 70 Eliminoks t 7,5 Na3PO4 t 9 KH kg 75 Turbinsko ulje t 10 Ostala ulja l 7500 Masti kg 800 Aditivi za ugalj i tretman povretne vode t Hemikalije za tretman rashladne vode t 25 Krečnjak za postrojenje za odsumporavanje (nakon izgradnje i puštanja u rad postrojenja kt 45 DeSOx) Urea ili Amonijačna voda (nakon izgradnje i puštanja u rad postrojenja m DeNOx) Voda m Napomena Nakon 2020., zamijeniće se lakim lož uljem Količine će se precizirati nakon izrade tehničke dokumentacije Količine će se precizirati nakon izrade tehničke dokumentacije 6

7 1.8. Troškovni opis korišćenja najboljih dostupnih tehnika (BAT) i/ili planiranih aktivnosti za dostizanje nivoa BAT (opis se zasniva na upoređivanju sadašnjih i analizi potrebnih uslova za dostizanje BAT) Najbolje dostupne tehnike (BAT) za planirane aktivnosti TEP u odnosu na regulativu iz oblasti zaštite životne sredine date su u sledećim tabelama: Mjera Referentni dokument Referentni BAT Vrsta postupka/tehnika Zahtijevane vrijednosti Energetska efikasnost Smanjenje emisija čvrstih čestica i metala vezanih za čestice u vazduh Smanjenje emisija SOx, HCl, HF u vazduh Smanjenje emisija NOX, N2O i CO u vazduh Prečišćavanje otpadnih voda DECISIONS COMMISSION IMPLEMENTING DECISION (EU) 2017/1442 of 31 July 2017 establishing best available techniques (BAT) conclusions, under Directive 2010/75/EU of The European Parliament and of the Council, for large combustion plants IPPC_ Reference Document on Best Available Techniques for the Waste Treatments Industries, August 2006 BAT 12 i 19 32,5 41,5 % BAT 22 BAT 23 BAT 21 BAT20 ESP (elektrostatički precipitator) ili FF (fabric filter) u kombinaciji sa mokrim postupkom DeSOx Mokri postupak Optimizacija sagorijevanja, primarne mjere+ SCR ili SNCR Vidjeti opis u t.ii.6 ovog dokumenta Čestice prašine Hg SO2 HCl HF 10 mg/nm 3 < 1 7 μg/nm3 130 mg/nm3 5 mg/nm3 3 mg/nm3 150 (175) mg/nm 3 Tabela u t.ii.6 EPCG je otpočela sa realizacijom projekta ekološke rekonstrukcije Bloka I. U tom kontekstu je održano otvaranje tendera za odabir Projektanta Idejnog projekta i obrađivača Elaborata o procjeni uticaja na životnu sredinu. Donošenje odluke o odabiru najboljeg ponuđača očekuje se u zakonski predviđenom roku. Uzimajući u obzir pomenuti referentni dokument koji predviđa strožije granične vrijednosti emisija (u skladu sa Uredbom o graničnim vrijednostima emisija zagađujućih materija u vazduh iz stacionarnih izvora tj. Direktivom 2010/75/EU trenutno su važeće sledeće granične vrijednosti emisija: čvrste čestice - 10 mg/nm 3, SO mg/nm 3, NOx mg/mm 3 ) od projektanta Idejnog projekta je zahtjevano da postrojenje bude projektovano na način da tehnički i tehnološki može da zadovolji i ove vrijednosti Smanjenje emisija čvrstih čestica Čvrste čestice (prašina) ispuštene tokom sagorijevanja čvrstog ili tekućeg goriva nastaju gotovo u potpunosti od mineralnog dijela goriva. BAT za otprašivanje dimnih gasova iz postojećeg kotla TEP je korišćenje elektrostatičkih elektrofiltera/taložnika (ESP) ili vrećastih filtera (FF) kojim se uobičajeno postiže zahtijevani nivo emisija. Dodatno smanjenje istih obezbjeđuje i postrojenje DeSOx, tako da će u slučaju TEP-I biti dovoljne niskobudžetne mjere na postojećem elektrofilteru koji je ugrađen 2009.godine. 7

8 Smanjenje emisija teških metala Emisije teških metala rezultat su prirodne prisutnosti istih u fosilnim gorivima. Većina teških metala koji se razmatraju (As, Cd, Cr, Cu, Hg, Ni, Pb, Se, V, Zn) uobičajeno se ispuštaju kao jedinjenja (npr. oksidi, hloridi) vezani s česticama. Stoga je BAT za smanjenje emisija teških metala, generalno, primjena visokoefikasnih otprašivača kao što su elektrostatički taložnici (ESP) ili vrećasti filteri (FF). Hg i Se su djelimično prisutni u parnoj fazi. Živa ima visok pritisak pare pri uobičajenoj radnoj temperaturi uređaja za odstranjivanje i njeno uklanjanje uređajima za odvajanje čestica značajno varira. Za ESP ili FF koji se koriste u kombinaciji sa tehnikama DeSOx, može se postići prosječan stepen uklanjanja Hg od 75 % (50 % kod ESP i 50 % kod DeSOx) i 90 % ukoliko je postavljen i uređaj za SCR Smanjenje emisija SO 2 - Odsumporavanje dimnih gasova (DeSOx) Emisije sumpornih oksida su rezultat prisutnosti sumpora u uglju koji se sagorijeva. Za termoelektrane sa PC kotlom (sagorijevanje sprašenog uglja u letu), kao najbolje tehnike (koje pokrivaju više od 90% tržišta) za odsumporavanje predlažu se: Vlažni uređaji za prečišćavanje dimnih gasova (wet scrubbers) uspješnost odsumporavanja je od 85-98% Suvi uređaji za prečišćavanje dimnih gasova (spray dry scrubbers) uspješnost odsumporavanja je od 80-92% Za jedinice ispod 250 MWth snage koristi se injektiranje suvog absorbenta (dakle slično kao suvo odsumporavanja uz dodatni vrećasti filter) uspješnost odsumporavanja je od 70-90%. Vlažni i suvi uređaji za prečišćavanje dimnih gasova predstavljaju preko 90% svih sistema za prečišćavanje dimnih gasova na tržištu. Vlažni uređaji za prečišćavanje dimnih gasova imaju i visoku uspješnost redukcije nivoa HF i HCl (98 99 %). Odgovarajući nivo emisije za oba pomenuta polutanta upotrebom vlažnog uređaja za prečišćavanje dimnih gasova je 1 5 mg/nm3. Uređaji za odsumporavanje gasova opremljeni sa rotirajućim gas-gas izmjenjivačima toplote imaju veće emisije. Posebno za HF, ukupna efikasnost redukcije je manja nego što je to slučaj za SO2 i HCl. Još jedna prednost vlažnog uređaja za prečišćavanje dimnih gasova je njegov doprinos redukciji emisije prašine i teških metala (poput Hg). Nasuprot ostalim sistemima odsumporavanja, vlažni uređaji za prečišćavanje dimnih gasova proizvode gips koji se može koristiti u komercijalne svrhe Smanjenje emisija NOx Azotni oksid (NO) i azot-dioksid (NO2), nazvani NOx, glavni su oksidi azota koji se ispuštaju tokom sagorijevanja. BAT za PC kotlove je smanjenje emisija NO X primarnim i sekundarnim mjerama, kao što je selektivna katalitička redukcija (SCR), gdje se efikasnost uklanjanja NOx kreće između 80 i 95 %. Nedostatak primjene tehnika SCR ili SNCR (selektivna nekatalitička redukcija) je moguće ispuštanje neizreagovanog amonijaka. SNCR se također smatra BAT za smanjenje emisija NOx za male uređaje za loženje na čvrsto gorivo bez velikih promjena opterećenja i sa konstantnim kvalitetom goriva. Smatra se da je BAT za uređaje za loženje na sprašeni lignit kombinacija različitih primarnih mjera. To znači npr. korišćenje savremenih gorionika sa niskim sadržajem NOx u kombinaciji s drugim primarnim mjerama kao što je recirkulacija dimnih gasova, stepenasto sagorijevanje (stepenasto uvođenje vazduha) i dr. Primjena primarnih mjera često uzrokuje nepotpuno sagorijevanje, što za posledicu ima veći sadržaj nesagorelog u letećem pepelu i povećanje emisije CO Emisije CO Emisije ugljenmonoksida (CO) uvijek se javljaju kao međuproizvod procesa sagorijevanja. BAT za smanjenje emisija CO je potpuno sagorijevanje, što pretpostavlja dobro konstruisano ložište, primjenu efikasnih mjera praćenja i tehnika regulacije procesa. 8

9 Otpadne vode Površinske atmosferske vode iz skladišta/deponije uglja, koje sa sobom nosi čestice goriva, potrebno je sakupiti i obraditi (taloženjem) prije ispuštanja u recipijent. Na elektroenergetskom postrojenje nije moguće spriječiti povremeno pojavljivanje manjih količina vode (za pranje) koje su zaprljane uljem. Sistemi za separaciju ulja najbolja su raspoloživa tehnika za eliminisanje nepovoljnog uticaja na životnu sredinu. Uređaji za pročišćavanje ostalih otpadnih voda sastoje se od različitih hemijskih postupaka kojim se uklanjaju teški metali i smanjuje količina suspendovanih čestica. Uređaj za pročišćavanje uključuje podešavanje ph vrijednosti, taloženje teških metala i uklanjanje čvrste mase. Program mjera prilagođavanja rada postojećeg postrojenja ili aktivnosti propisanim uslovima sa dinamikom utroška sredstava dat je u Prilogu Razlozi za podnošenje zahtjeva za izdavanje integrisane dozvole i očekivane promjene u odnosu na dosadašnji rad Razlozi za podnošenje zahtjeva u skladu sa obavezama propisanim: - Zakonom o integrisanom sprječavanju i kontroli zagađivanja životne sredine ("Sl. list RCG", br. 80/05, "Sl. list Crne Gore", br. 54/09, 40/11, 042/15), - Zakonom o ratifikaciji Sporazuma između Evropske zajednice i Republike Crne Gore o formiranju Energetske zajednice - Direktivom 2001/80/EC o velikim ložištima; - Uredbom o vrstama aktivnosti i postrojenja za koje se izdaje integrisana dozvola ( Sl. List CG, br. 07/08); Očekivane promjene su smanjenje negativnog uticaja termoelektrane na kvalitet vazduha, vode i zemljišta kroz projekte: - Smanjenje emisija sumpornih i azotnih oksida, kao i čvrstih čestica kroz mjere izgradnje naprava za odsumporavanje i denitrifikaciju dimnih gasova i poboljšanje rada postojećeg elektrostatičkog filtra, - unapređenja tehničkih rješenja za odlaganje nusprodukata sagorijevanja uglja, - Održivo upravljanje otpadom, - Smanjenje zagađenja voda ugradnjom sistema za prečišćavanje otpadnih voda Lista propisa, priručnika, obračunskih programa (za procjenu koncentracija zagađujućih materija u životnoj sredini) korišćenih prilikom kompletiranja zahtjeva za izdavanje integrisane dozvole Prilikom popunjavanja zahtjeva za izdavanje integrisane dozvole korišćeni su sljedeći propisi i priručnici: ZAKONI Zakon o životnoj sredini ( Sl. List CG, br. 52/16); Zakon o procjeni uticaja na zivotnu sredinu ("Sl. list RCG", br. 80/05, "Sl. list Crne Gore", br. 40/10, 73/10, 40/11, 27/13, 52/16); Zakon o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu ("Sl. list RCG", br. 80/05 i "Sl. list Crne Gore", br. 73/10, 40/11, 59/11); Zakon o integrisanom sprječavanju i kontroli zagađivanja životne sredine ("Sl. list RCG", br. 80/05, "Sl. list Crne Gore", br. 54/09, 40/11, 042/15); Zakon o upravljanju otpadom ("Sl. list Crne Gore", br. 64/11, 039/16); 9

10 Zakon o zaštiti vazduha ("Sl. list Crne Gore", br. 25/10, 40/11, 043/15); Zakon o hemikalijama ("Sl. list Crne Gore", br. 18/12); Zakon o zaštiti od buke u životnoj sredini ("Sl. list Crne Gore", br. 28/11,, 001/14); Zakon o zaštiti prirode ("Sl. list Crne Gore", br.054/16 ); Zakon o vodama ("Sl. list RCG", br. 27/07, 073/10, 032/11, 047/11, 048/15, 052/16); UREDBE Zakon o zaštiti od jonizujućeg zračenja i radijacionoj sigurnosti ("Službeni list CrneGore",br.056/09, 058/09,040/11), Zakon o zaštiti od nejonizujućih zračenja ("SlužbenilistCrneGore",br.035/13), Zakon o odgovornosti za štetu u životnoj sredini ("Službeni list Crne Gore", br.027/14), Uredba o djelatnostima koje utiču ili mogu uticati na kvalitet vazduha ("Sl. list Crne Gore", br. 61/12); Uredba o graničnim vrijednostima emisija zagađujućih materija u vazduh iz stacioniranih izvora ( Sl. list CG, br. 10/11); Uredba o maksimalnim nacionalnim emisijama određenih zagađujućih materija ("Službeni listu CG", br. 3/12), Uredba o uspostavljanju mreže mjernih mjesta za praćenje kvaliteta vazduha ("Sl. list Crne Gore", br. 44/10 i 13/11); Uredba o kriterijumima za određivanje najboljih dostupnih tehnika, za primjenu standarda kvaliteta, kao i za određivanje graničnih vrijednosti emisija u integrisanoj dozvoli ("Sl. list Crne Gore", br. 07/08); Uredba o visini naknada, načinu obračuna i plaćanja naknada zbog zagađivanja životne sredine ("Sl. list RCG", br. 26/97, 9/00, 52/00, "Sl. list Crne Gore", br. 33/08, 05/09, 64/09, 40/11, 49/11); Uredba o klasifikaciji i kategorizaciji površinskih i podzemnih voda ( Službeni list Crne Gore, br. 2/07); Uredba o projektima za koje se vrši procjena uticaja na životnu sredinu ("Sl. list RCG", br. 20/07, 47/13, 53/14) Uredba o vrstama aktivnosti i postrojenja za koje se izdaje integrisana dozvola ( Sl. List CG, br. 07/08); Uredba o popisu vrsta opasnih materija, dozvoljenim količinama i kriterijumima za kategorizaciju opasnih materija ("Službeni list Crne Gore, br. 5/11"). Uredba o utvrđivanju vrsta zagađujućih materija, graničnih vrijednosti i drugih standarda kvaliteta vazduha ("Sl. list Crne Gore", br. 25/12). PRAVILNICI Pravilnik o sadržini, obliku i načinu popunjavanja zahtjeva za izdavanje integrisane dozvole ("Sl. list Crne Gore", br. 3/08); Pravilnik o klasifikaciji otpada i katalogu otpada ("Službeni list Crne Gore", broj 35/12); Pravilnik o bližem sadržaju godišnjeg programa monitoringa stanja očuvanosti prirode i uslovima koje mora da ispunjava pravno lice koje vrši monitoring ("Sl. list Crne Gore", br. 35/10); Pravilnik o bližem sadržaju i načinu vođenja katastra zagađivača životne sredine ("Sl. list Crne Gore", br. 43/10) Pravilnik o bližim uslovima za skladištenje, mjerama za bezbjedno čuvanje, odnosno korišćenje opasnih hemikalija ("Službeni list CG", broj 28/13); Pravilnik o načinu i postupku mjerenja emisija iz stacionarnih izvora ( Službeni list CG broj 39/13); Pravilnik o sadrzaju godisnje informacije o kvalitetu vazduha ("Sl. list Crne Gore", br. 27/12); Pravilnik o nacinu i uslovima pracenja kvaliteta vazduha ("Sl. list Crne Gore", br. 21/11); Pravilnik o postupanju sa opremom i otpadom koji sadrži PCB ("Sl. list Crne Gore", br. 48/12); Pravilnik o kvalitetu i sanitarno-tehničkim uslovima za ispuštanje otpadnih voda u recipijent i javnu kanalizaciju, načinu i postupku ispitivanja kvaliteta otpadnih voda, minimalnom broju ispitivanja i sadržaju izvještaja o 10

11 utvrđenom kvalitetu otpadnih voda ( Sl. list CG, 45/08, 9/10 i 26/12); Pravilnik o emisiji zagađujućih materija u vazduh ("Sl. listu RCG", br. 25/01); Pravilnik o dozvoljenim količinama opasnih i štetnih materija u zemljištu i metodama za njihovo ispitivanje ( Sl. list RCG, br. 18/97); Pravilnik o graničnim vrijednostima buke u životnoj sredini načinu utvrđivanja indikatora buke i akustičkih zona i metodama ocjenjivanja štetnih efekata buke ( Sl. list CG br. 60/11). PRIRUČNICI Program zaštite životne sredine EPCG AD za period godine (br Nikšić, godine); Plan upravljanja otpadom EPCG AD za period godine (br Nikšić, godine); Stanje i razvoj termoenergetike u Crnoj Gori Rudnik uglja AD Pljevlja u saradnji sa EPCG AD. EVROPSKI PROPISI DIRECTIVE 2010/75/EU OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL of 24 November 2010 on industrial emissions (integrated pollution prevention and control) DECISIONS COMMISSION IMPLEMENTING DECISION (EU) 2017/1442 of 31 July 2017 establishing best available techniques (BAT) conclusions, under Directive 2010/75/EU of The European Parliament and of the Council, for large combustion plants Best Available Techniques (BAT) Reference Document for Large Combustion Plants Industrial Emissions Directive 2010/75/EU (Integrated Pollution Prevention and Control), June 2016 Integrated Pollution Prevention and Control, Reference Document on Best Available Techniques for the Waste Treatments Industries August Podaci o planskoj i projektnoj dokumentaciji za postrojenje (dozvole, odobrenja, saglasnosti) 2.1. Nadležni organ odgovoran za planiranje i izgradnju na teritoriji na kojoj se aktivnost odvija ili će se odvijati Naziv nadležnog organa Adresa Broj telefona/faksa Ministarstvo održivog razvoja i turizma Vlade Crne Gore IV proleterske brigade 19, Podgorica Tel. : (+382) ; (+382) Fax: (+382) Planski dokument i urbanistički plan sa podacima o urbanističkim uslovima za uređenje prostora, parcelaciji i sprovođenju plana, kao i projekat (uključivanje u prostorno-razvojni plan) Od planskih dokumenata, iz vremena pripreme gradnje i gradnje TEP-I, u prilogu 4 se daju, pored ostalih, i sledeći dokumenti: 1. urbanističko-tehnički I drugi uslovi za izradu investiciono-tehničke dokumentacije I određivanju lokacije TE Pljevlja - (SO Pljevlja, br /1 od ), 2. Odobrenje za lokaciju I mjere zaštite akumulacionog jezera Otilovići (Sekretarijat za narodnu odbranu, br od ), 11

12 3. Odobrenje na projektovanu lokaciju izgradnje TE Pljevlja (Republički Sekretarijat za narodnu odbranu, br /2 od ), 4. Od aktuelnih dokumenata, relevantni dokumenti su Prostorni plan CG i PUP Pljevlja iz 2011.godine i DPP Pljevlja iz 2016.godine Katastarski broj parcele sa kopijom plana izdatom od nadležnog organa List nepokretnosti 117, 450, 207, 76- prepis, sa kopijom plana izdatim od Uprave za nekretnine Crne Gore, Prilog Dokaz o pravu korišćenja zemljišta, odnosno pravu svojine na objektu, odnosno pravu korišćenja na neizgrađenom građevinskom zemljištu List nepokretnosti 117- prepis u Prilogu Odobrenje za izgradnju i/ili upotrebna dozvola U Prilogu 4 su dati sledeći dokumenti: 1. Odobrenje na projektovanu lokaciju izgradnje TE Pljevlja (Republički Sekretarijat za narodnu odbranu, br /2 od ) 2. Sanitarna saglasnost na lokaciju TE»Pljevlja«i lokaciju deponije pepela i šljake, od Republičkog sanitarni inspektorata SRCG od Načelna saglasnost za građenje TE Pljevlja (Republički sekretarijat za privredu, br.2764/1 od ), 4. Odobrenje za gradnju brane Otilovići, br od , 5. Odobrenje za građenje deponije pepela i šljake Maljevac, br /1 od Komiteta za urbanizam, građevinarstvo i stambeno-komunalne poslove SRCG, 6. Upotrebna dozvola br /1-91 od , 2.2. Nadležni organ odgovoran za upravljanje vodama (zaštitu i korišćenje voda i zaštitu od štetnog dejstva voda) Naziv Uprava za vode Podgorica Adresa Bulevar Revolucije 24, Podgorica Broj telefona/faksa Podaci iz dozvole za korišćenje voda Opština Pljevlja Kralja Petra I br.48, 84210,Pljevlja ; ; upravazavode@gov.me opstinapv@t-com.me Vodoprivredna saglasnost za snabdjevanje vodom sa akumulacije Otilovići, izdata od strane Republičkog Sekretarijata za poljoprivredu, br od , Prilog Podaci o sopstvenom postrojenju za tretman otpadnih voda koje nastaju u procesu obavljanja aktivnosti Kratak opis postojećeg stanja U procesu rada TE Pljevlja nastaju određene količine otpadnih voda koje se, uglavnom, ne prečišćavaju i ispuštaju u površinske tokove bez prečišćavanja. Procijedne vode iz procesa dopreme uglja nastaju putem spiranja uglja usled atmosferskih padavina. Ove vode sakupljaje se u taložnike, a odatle se upuštaju direktno u Vežišnicu. Ove vode su obojene od čestica uglja i imaju kisjelu ph vrijednost (2 do 5). Kanalizacija i sanitarne otpadne vode 12

13 Projektnim rješenjem TEP-I predviđeno je da se fekalne i sanitarne vode iz Termoelektrane, nakon prečišćavanja u tzv "PUTOX" postrojenju, ispuštaju u rijeku Vezišnicu, koje nikad nije pušteno u pogon. Stanje opreme tog postrojenja je takvo da se ne može dovesti u ispravno stanje i staviti u funkciju. Fekalne i sanitarne vode ispuštaju se u rijeku Vezišnicu bez ikakvog prečišćavanja. Zamazućene i zauljene vode Projektnim rješenjem je predviđeno da se zamazućene i zauljene vode prečišćavaju preko trapeznih pločastih separatora, odakle se posebnim pumpama prečišćena voda transportuje u bager stanicu, a mazut i ulje u rezervoar mazuta. Seperator za prečišćavanje zamazućenih i zauljenih voda je u funkciji. Jedino se voda iz mašinske sale ne prečišćava kako je projektnim rješenjem bilo predvidjeno, nego se ispušta u fekalnu kanalizaciju. Količina vode koja se sliva u mašinsku salu dosta je velika zbog podzemnih voda, pa je to razlog zbog čega ne ide preko separatorskog postrojenja, jer separator svojim kapacitetom ne može da prihvati ovu količinu vode. Treba napomenuti da je količina ulja u vodi iz mašinske sale neznatna, što je i analiza urađena od strane laboratorije za ekološka ispitivanja TE "Pljevlja" pokazala. Otpadne vode iz rashladnog tornja Prema projektnom rješenju odmuljenje i dreniranje kade rashladnog tornja vršći se ispuštanjem vode u rijeku Vezišnicu. Stvarno stanje u potpunosti odgovara projektnom rješenju. Voda je blago alkalna Podaci iz dozvole za ispuštanje otpadnih voda i priloženog tabelarnog pregleda odvodnog sistema iz jednog ili više mjesta za ispuštanje otpadnih voda u odvodni sistem Podataka u dozvolama za otpadne vode iz ranijeg perioda nema. Ako podnosilac zahtjeva za izdavanje dozvole planira da otpadne vode odvodi u drugo postrojenje na tretman, potrebno je navesti podatke, i to: Naziv operatera koji prima otpadne vode na tretman n/a Sjedište/Mjesto Broj telefona/faksa Podaci iz dozvole za rad postrojenja za tretman otpadnih voda n/a Podaci iz ugovora zaključenog između podnosioca zahtjeva i operatera postrojenja za tretman otpadnih voda 2.3. Saglasnosti i odobrenja izdata od nadležnih organa Lista priloženih saglasnosti, odobrenja i drugih akata pribavljenih u postupku izdavanja odobrenja za izgradnju postrojenja za tretman otpadnih voda Prilikom gradnje TE»Pljevlja«-I, dio zahtjeva u vezi zaštite voda, dat je u dokumentu Sanitarna saglasnost, izdatog od Republičkog Sekretarijata za rad, zdravstvo i socijalnu zaštitu, br /76,3929/77, /78 od (Prilog 4) Izgradnja novog postrojenja za otpadne vode izvešće se u skladu sa projektnom dokumentacijom i važećim Zakonom o gradnji objekata i biće primjenjene najbolje dostupne tehnike. 3. Kratak izvještaj o značajnim uticajima na životnu sredinu, u odnosu na: 3.1. Vazduh Izvori emisija u vazduh prilikom rada TE su tačkasti i difuzni. Tačkasti emiter je dimnjak visine 252 m kroz koji izlaze produkti procesa sagorijevanja u kotlu i dimnjak pomoćne kotlarnice koja sagorijeva maut. Dimni gas u svom sastavu ima sljedeće zagađujuće materije: n/a n/a n/a n/a 13

14 Sumpor(-IV)oksid (SO 2 ), Azotni oksidi (NOx) Čvrste čestice Ugljen(II) oksid (CO) Ugljen(-IV) oksid (CO 2 ) Teški metali Policiklični aromatični ugljovodonici (PAH), dioksini i furani, Hlorovodonik, Fluorovodonik, Vodena para. Difuzne emisije potiču od raznošenje čestica pepela sa deponije Maljevac i ugljene prašine sa deponije uglja u krugu TEP. Emisije glavnih zagađujućih materija date su u tabeli 3.1 (Podaci sa CEMS-a TEP-I): Tabela Količina MDK* MDK** Zagađujuća materija J.m mg/nm 3 mg/nm 3 Čvrste čestice mg/nm SO 2 mg/nm NO x mg/nm CO 2 % 12,5 11,93 11,7 - CO mg/nm HCL mg/nm 3 5 HF mg/nm 3 3 Hg mg/nm 3 7 *Podaci o MDK dati su u odnosu na Uredbu o graničnim vrijednostima emisija zagađujućih materija u vazduh iz stacionarnih izvora iz **Podaci o MDK (maksimalno dozvoljenim koncentracijama) dati su u odnosu na očekivane vrijednosti redviđenje shodno pomenutoj Odluci DECISION (EU) 2017/ LCP Bref Rezultati mjerenja imisije zagađujućih materija u okolini deponije Maljevac 2014.godine su prikazani su niže (izvodi iz Izvještaja o ispitivanju br /3, CETI 2014.) uporedo sa graničnim vrijednostima propisanim Uredbom o utvrđivanju vrsta zagađujućih materija, graničnih vrijednosti i drugih standarda kvaliteta vazduha ( Sl.list Crne Gore, br. 25/12`). Sl Položaj mjernih mjesta 14

15 Tabela Statistička obrada rezultata mjerenja imisije PM 10 čestica 2014.godine u okolini deponije Maljevac na mjernim mjestima tokom sva četiri ciklusa mjerenja MM1 MM2 MM3 MM4 Broj 24 časovnih mjerenja 56,00 56,00 56,00 56,00 Vremenska pokrivenost mjerenjima na godišnjem nivou (%) 15,34 15,34 15,34 15,34 Srednja 24 časovna vrijednost (μg/m 3 ) 26,69 36,94 21,76 22,56 Madian 24 časovnih vremena usrednjavanja (μg/m 3 ) 25,40 27,98 17,10 17,65 Minimalna 24 časovna vrijednost (μg/m 3 ) 5,43 6,47 4,45 7,12 Maksimalna 24 časovna vrijednost (μg/m 3 ) 108,16 138,39 90,35 98,46 Percentil ,62 71,71 39,72 40,12 Broj prekoračenja 24 časovne GV Broj prekoračenja 24 časovne TV Period usrednjavanja Granične vrijednosti Granična vrijednost Granica tolerancije ( za 2014.god) Dnevna srednja vrijednost 50 μg/m 3, ne smije biti prekoračena preko 35 puta godišnje 66 μg/m 3 ne smije biti prekoračena preko 35 puta godišnje Godišnja srednja vrijednost 40 μg/m 3 45 μg/m 3 Sl Uporedni pregled srednjih dnevnih vrijednosti PM10 tokom sva četiri cikulsa mjerenja 3.2. Vode 15

16 U većini proizvodnih sistema TE "Pljevlja" koristi se voda (u tehnološkom procesu, za hlađenje, za pranje) i tom prilikom nastaju otpadne vode, kontinualno ili povremeno. Pojedine otpadne vode ostaju nepromijenjenog kvaliteta u odnosu na ulaznu vodu (čiste vode), dok su druge opterećene raznim polutantima koji potiču iz tehnološkog procesa. U proteklom periodu rada TE nije primenjivan adekvatan tretman otpadnih voda, te je konstatovana degradacija kvaliteta vodotokova u koje se ulivaju otpadne vode iz elektrane (Paleškog potoka, Vezišnice i posredno rijeke Ćehotine), kao i podzemnih voda u okolini deponije pepela. U t.6 -Emisije štetnih i opasnih materija u vode dat je detaljan pregled srednjih vrijednosti kvaliteta voda Paleškog potoka, Vežišnice i Ćehotine, prije i posle TE Zemljište i tlo Jedan od najvećih ekoloških problema TE Pljevlja je odlagalište šljake i elektrofilterskog pepela, koji se na deponiju Maljevac transportuje hidrauličnim sistemom transporta. Pored problema raznošenja sitnih čestica pepela sa deponije po okolini, problem za okolna naselja može da predstavlja i emisija čestica pepela iz dimnjaka termoelektrane (u slučajevima neraspoloživosti elektrofilterskog postrojenja). Programom izrade Studije 0 stanja životne sredine TE Pljevlja, bilo je predviđeno uzimanje 6 kompozitnih uzoraka zemljišta sa obradivih i neobradivih površina u naseljima Komini i Zabrđe, koja su proteklih godina bila uvijek najugroženija depozicijom pepela od emisija pepela i čestica iz TE Pljevlja. Pored toga za analizu su uzeti i kompozitni uzorak elektrofilterskog pepela i kompozitni uzorak otpadne šljake. Analiza uzoraka vršena je na parametre propisane Pravilnikom o maksimalno dozvoljenim koncentracijama štetnih i opasnih materija u zemljištu, (Sl. List RCG.br.18/97). Analize Cd, Pb, Hg, As, Cr, Ni, Cu, F, Zn, B, Co, Mo, PAH, PCB nijesu pokazale odstupanje od propisanih normi, samo je elemenat bor (B) u uzorku sa sela Zabrđe bio iznad propisane vrijednosti od 5 mg/kg. Bor je prirodni sastojak zemljišta i ne predstavlja opasnu materiju po zdravlje. Rezultati analiza zemljišta, sa deponije šljake i pepela Maljevac, dati su u Tabeli Izuzev deponije pepela i šljake Maljevac, u okviru kompleksa TEP nijesu vršena ispitivanja kvaliteta zemljišta i podzemnih voda. Prilikom realizacije uzorkovanja u TEP uočeno je nekoliko lokacija - zona sa potencijalnim zagađenjem zemljišta ili podzemnih voda, koje mogu imati negativne posledice po ove segmente životne sredine. Poređenjem dobijenih rezultata monitoringa sadržaja opasnih i štetnih materija u zemljištu sa Pravilnikom o dozvoljenim količinama opasnih i štetnih materija u zemljištu i metodama za njihovo ispitivanje (Sl.list RCG 18/97), rezultati analize pokazuju povećan sadržaj bora u odnosu na MDK, dok je sadržaj svih ostalih toksikanata ispod MDK normirane navedenim Pravilnikom, mada se mora ukazati da je prirodni sadržaj bora u zemljištu visok. Pored sprovedenih ispitivanja zemljišta i pepela sa deponije Maljevac u godini, CETI je u 2011 godini, za potrebe izrade Studije sanacije postojeće deponije od strane CDM Europe GmbH-Alsbach Germany/Hidroinžinjiring Ltd Ljubljana-Slovenia, izvršio ispitivanja 10 uzoraka pepela i šljake sa oboda deponije na sadržaj: Fe, Al, Ca, Na, Zn, Mg, Mn, P 2 O 5, K 2 O, policiklične aromatične ugljovodonike-pah, PCBs i ukupne ugljovodinike. Utvrđen je ujednačen sastav elemenata i oksida u pepelu i zemljištu na svim ispitanim lokacijama. Prisustvo PAHs i PCBs, kao i ukupnih ugljovodonika nije utvrđen ni u jednom uzorku. Rezultati analiza obradivog i neobradivog zemljišta u selima Komini i Zabrđe koji su uzeti kao kompozitni uzorci sa po 2 lokacije, nijesu pokazali odstupanje od propisanih normi. Rezultati analize elektrofilterskog pepela, koji je takođe analiziran, pokazuju izuzetno visoku koncentraciju bora, a šljaka po sadržaju nikla, neznatno odstupa od propisanog kvaliteta za zemljište, iako se ona treba tretirati kao otpad. Sadržaj teških metala nije određivan, osim sadržaja Zn, koji nije prelazio propisane MDK propisane Pravilnikom o dozvoljenim količinama opasnih i štetnih materija u zemljištu i metodama za njihovo ispitivanje (Sl.list RCG 18/97). Uzorci su tretirani kao otpad, pa je rađen test ispiranja - leachet test radi utvrđivanja njegove moguće toksičnosti. 16

17 Rezultati leachet testa uzoraka pepela pokazali su ph vrijednost od 3,7-9,86 i visoku elektroprovodljivost, što ukazuje na visoku agresivnost, dok su svi ostali elementi bili u propisanim granicama. Kvalitet leachet testa uzoraka zemljišta, nije pokazivao osobine agresivnosti. Analizirani su i uzorci zemljišta iz dvije bušotine B1 i B2 do dubine od 60m za bušotinu B1 i 30m za bušotinu B2. Analize leachet testa uzoraka zemljišta sa različitih dubina pokazao je karakteristike bezopasnog otpada, mada analiza teških metala nije rađena. Položaj lokacija uzorkovanja data je na Slici Slika Deponija Maljevac Pramar Tabela Rezultati ispitivanja zagađenosti zemljišta (u godini) Lokalitet uzorkovanja zemljišta j.m Obradivo zemljište- Komini Obradivo zemljište- Komini Neobradivo zemljište- Komini MDK* Datum uzorkov Dubina uzorkov. m 0-0,5 0-0,5 0-0,5 Kadmijum mg/kg < 0.62 < 0.62 < Olovo mg/kg Živa mg/kg < 1.0 < 1.0 < Arsen mg/kg < 5.0 < 5.0 < Hrom mg/kg

18 Nikal m/kg Fluor mg/kg Bakar mg/kg Cink mg/kg Bor mg/kg < Kobalt mg/kg Molibden mg/kg < 5.0 < 5.0 < PAH mg/kg < < < Kongeneri PCB a mg/kg < < < PCBs mg/kg < < < Organohl. preparati mg/kg < < < Vlaga % Min. ulja mg/kg Parametar j.m Obradivo zemljište -Zabrđe dalje od TE Neobradivo zemljište- Zabrđe dalje d TE Lokalitet uzorkovanja zemljišta Obradivo zemljište- Zabrđe bliže TE Obradivo Zemljište Zabrđe dalje od TE MDK* Datum uzorkov Dubina uzorkov. m 0-0,5 0-0,5 00,5 Kdmijum mgg < 0.60 < 0.60 < 0.60 < Olovo mg/kg Živa mg/kg < 1.0 < 1.0 < 1.0 < Arsen mg/kg < 5.0 < 5. < 5.0 < Hrom mg/kg Nikal mg/kg Fluor mg/kg Bakar mg/kg Cink mg/kg Bor mg/kg < < Kobalt mg/kg Molibden mg/kg < 5.0 < 5.0 < 5.0 < PAH mg/kg < < < < Kongeneri PCB a mg/kg < < < < PCBs mg/kg < < < < Organohl. preparati mg/kg < < < < Vlaga % Min. ulja mg/kg * Pravilnik o količinama opasnih i štetnih materija u zemljištu u mg/kg Sl.l. RCG 18/ Otpad Najveću količinu otpada u termoelektrani čine šljaka i pepeo iz kotla, elektrofilterski pepeo i mulj iz postrojenja za dekarbonizaciju vode. Upravljanje otpadom je detaljno obrađeno u tački III 8, kao i u tabelama od 35 do 37. Izvještaj br: od sadrži hemijske analize otpada koji se odlaže na deponiju pepela i šljake a koji spadaju u neopasan otpad i to su: 1. Karbonatni mulj ; 2. Leteći pepeo ; 3. Šljaka i prašina iz kotla ; 4. Pepeo i šljaka sa deponije ; 18

19 Ostale vrste otpadnih materijala u TE Pljevlja se razvrstavaju prema vrsti i porijeklu i odlažu do predaje operaterima koji imaju odgovarajuće dozvole za oblast upravljanja otpadom, sakupljanje, skladištenja, transport, tretman ili konačno odlaganje: - Korišćena ulja i maziva i mazutni mulj koji se sakupljaju u burad i privremeno odlažu, - Otpadne akumulatorske baterije koje se ustupaju eksternim ovlašćenim organizacijama na reciklažu, - Metalni otpad koji se skladišti privremeno na otvorenom i predaje ovlašćenom operateru, - Komunalni otpad koji se sakuplja i predaje JKP Pljevlja u skladu sa opštinskim propisima Buku i vibracije Termoelektrana Pljevlja predstavlja izvor buke i u radnoj i životnoj sredini. Buka u postrojenjima TE spada u bijelu buku jer sadrži čitav spektar raznih zvukova. Postoji konstantna buka i isprekidana impulsna buka (kretanje bloka u pogon i otvaranje sigurnosnih ventila). Mjerenje buke vršeno je na lokaciji TE i na nekoliko mjernih mjesta pored najbližih stambenih objekata u okolnim naseljima. Mjerenje je vršeno u dnevnom i noćnom intervalu, pri normalnom radu TE, a u skladu sa Zakonom o zaštiti od buke, Sl.list RCG 45/06, Pravilnikom o zaštiti od buke, Sl.list RCG 75/06 i JUS J6.205/92. Ovom regulativom normativno je regulisan nivo buke u naseljenim mjestima prema zonama naselja (izvan zgrade) i to tako da nvo buke ne smije prelaziti dopuštene vrijednosti za određenu zonu naselja. Na osnovu obavljenih mjerenja na navedenim mjernim mjestima u vremenu od 18h do 20h i 22h do 24h, zaklučeno je da TE Pljevlja izmjereni nivoi buke ne prelaze najviši dozvoljeni nivo buke za dnevni i noćni period prema Pravilniku o graničnim vrijednostima buke u životnoj sredini, Sl.list RCG 75/06 i standardu JUS J6.205/2 (Izvještaj o rezultatima mjerenja nivoa buke u životnoj sredini od rada termoelektrane, br. 233/08). Vibracije u radnoj sredini su mjerene u sklopu mjerenja uslova radne sredine. Stručni nalazi o izvršenom ispitivanju uslova radne sredine dostavljaju se stručnim saradnicima u svim FC/OC. Na osnovu stručnog nalaza o izvršenom ispitivanju radne sredine, planiraju se preventivne mjere zaštite. Ispitivanje radne sredine se vrši prema Pravilniku o postupku i rokovima za vršenje periodičnih pregleda i ispitivanja sredstava za rad, sredstava i opreme lične zaštite na radu i uslova radne sredine "Službeni list Republike Crne Gore, broj 71/2005"od god Rizik od udesa o o Identifikacija mogućih izvora opasnosti u postrojenju TEP, bilo da je u radu ili remontu, obuhvata evidentiranje kritičnih aktivnosti, procesa i tačaka na postrojenjima, opremi i objektima energetskog kompleksa termoelektrane u cjelini. Kao potencijalni uzroci za eventualne udesne situacije, mogu se pretpostaviti sledeći: Ljudski faktor Udes prouzrokovan ljudskim faktorom nastaje, najčešće, usled nesavjesnog vođenja tehnološkog procesa, nepažnje, nemarnosti, neobučenosti, ne pridržavanja određenih mera pravila za bezbjedan rad, neredovnog i neadekvatnog održavanja opreme i uređaja itd. Energenti - poremećaji u dopremi, transportu Mehanički kvarovi: - na procesnim postrojenjima i opremi - na mjerno - regulacionoj opremi Elementarne nepogode (poplave, olujni vetrovi, grmljavine i sl.). Mogući udesi u TE Pljevlja -I su: 19

20 - Zagađivanje zemljišta i voda usled: - curenje mazuta tokom korišćenja, istovara, skladištenja i pretovara, - pucanje rezervoara sa mazutom, - miješanje ulja sa vodom koja služi za hlađenje u mašinskoj hali, - izlivanje ulja i maziva, - izlivanje hemikalija NaOH i HCl, - pucanje cjevovoda pepela i šljake, cjevovoda povratne vode od TE do deponije, - Zagađivanje vazduha usled: - Prekomjernih emisija prašine usled ispada iz pogona elektrofiltera, - isticanje gasa iz skladišta vodonika usled oštećenja u elektroliznoj stanici i pripadajućim instalacijama, - samozapaljenja uglja na deponiji. - Eksplozija vodonika prilikom elektrolize, skladištenja i prilikom korišćenja u sistemu hlađenja generatora, - Narušavanje sigurnosti rada opreme pod pritiskom, - Eksplozija u skladištu tehničkih gasova (acetilen, kiseonik i argon), - Eksplozija ugljene prašine, - Požar eksplozija u rezervoarima ulja, ležajevima velikih obrtnih mašina, turbinskom odjelenju, - Pucanje cjevovoda sirove vode od h/a Otilovići, - Djelimično ili potpuno rušenje brane na hidroakumulaciji Otilovići, - Prolom zemljane brane na deponiji Maljevac. Od mjera koje su realizovane treba istaći projekat stabilizacije brane Maljevac, kojim se povećava sigurnost ovog objekta. EPCG je marta 2016.donijela Akt o procjeni rizika za radna mjesta u TE Pljevlja, br od Procjena rizika i mjere koje se utvrđuju ovim aktom primjenjuju se radi otklanjanja opasnosti i štetnosti na radnom mjestu, odnosno radi otklanjanja, smanjenja rizika ili održavanja rizika na unaprijed definisanom prihvatljivom nivou, u obimu kojim se sprečava povreda na radu, oštećenje zdravlja ili oboljenje zaposlenih, sve u cilju poboljšanja bezbjednosti i zaštite zdravlja na radu. Što se tiče Plana mjera za spriječavanja udesa i ograničavanja njegovih posljedica, EPCG je pokrenula sledece projekte u 2017 godini i to: - Izrada planova zaštite i spašavanja u skladu sa Zakonom o zaštiti i spašavanju, (Sl. list CG", br. 13/07i 32/11), (očekivani rok završetka je treći kvartal 2018.godine), - Izrada planova prevencije udesa u skladu sa Zakonom o zivotnoj sredini (Sl.list CG", 52/16), (očekivani rok izrade planova prevencije udesa za TE Pljevlja je kraj 2017.godine) Karakteristike uticaja opisanih u 3.1. do Sagorijevanjem lignita u TE Pljevlja nastaju veće količine dimnih gasova koji sadrže štetne materije, od kojih su najznačajnije: SO 2, NO x, CO, CO 2 i praškaste materije (leteći pepeo). Mazut se koristi kao dodatno gorivo, pri startovanju bloka i pri podršci vatre u ložištu kotla u slučaju ispada mlinova i sl.. Posle elektrostatičkog izdvajanja praškastih materija u elektrofiltru, dimni gasovi se ispuštaju u atmosferu preko dimnjaka. 2. U procesu rada TE Pljevlja nastaju određene količine otpadnih voda koje se, uglavnom, ne prečišćavaju i ispuštaju u površinske tokove bez prečišćavanja. Tokom procesa proizvodnje električne energije u termoelektrani nastaju otpadne vode sa povećanim sadržajem ulja, odnosno mazuta. Pored zauljenih, javljaju se i zaugljene i zamuljene vode (veliki sadržaj suspendovanih materija), zasoljene otpadne vode i sanitarne vode, kao i procjedne vode sa deponije pepela i šljake. 3. Sadržaj opasnih i štetnih materija u zemljištu zavisi od geološkog sastava zemljišta i uticaj izvora zagađivanja, preko 20

21 podzemnih voda i depozita iz vazduha. Uticaj na zemljište odvija se : - preko pozemnih voda deponija pepela, - preko depozita pepela koji se taloži usled eolske erozije pepela sa deponija - preko izduvnih gasova motornih vozila. 4. Najveću količinu otpada u termoelektrani čine pepeo i šljaka iz kotla i mulj iz postrojenja za dekarbonizaciju vode. 5. Termoelektrana predstavlja izvor buke u radnoj i životnoj sredini tokom redovnog rada i u prelaznim režimima. Najznačajnija mjesta nastanka buke su kotlarnica, mašinska hala i radionice-elektro, doprema uglja, bager stanica itd.) Vibracije u radnoj okolini su mjerene u sklopu uslova radne sredine. 6. Plan zaštite od udesa se zasniva na procjeni opasnosti od hemijskog udesa, požara i eksplozija i dr.uzroka i predviđanju preventivnih mjera, raspoloživim snagama operatera i sredstvima zaštite. 21

22 III. DETALJNI PODACI O POSTROJENJU, PROCESIMA I PROCEDURAMA 1. Lokacija 1.1. Naziv Termoelektrana»Pljevlja«-I Adresa Kalušići bb, Pljevlja Broj telefona/faksa luka.jovanovic@epcg.com 1.2. Lice i podaci za kontakt Luka Jovanović 1.3. Nacionalna referentna mreža X= do Y= do Z= 760 mnv 1.4. Opis područja i lokacije postrojenja (prema priloženoj mapi u razmjeri 1:25.000) Termoelektrana Pljevlja smještena je u jugozapadnom dijelu pljevaljske kotline. Udaljena je od centra gradskog naselja oko 4km. Pljevaljska kotlina je dugačka 9km i široka 6km. Na jugoistoku probija se rijeka Ćehotina kroz kanjon i otvara kotlinu u tom pravcu. Kotlina je okružena planinskim vijencima, pa je razlika između najvisočijih i najnižih tačaka izrazita. Dno kotline u prosjeku ima nadmorsku visinu 760 mnm, dok najvisočiji vrh Ljubišnje ima visinu 2238 mnm. Neposredni obod kotline čine uzvišenja sa nadmorskom visinom od mnm, dalji planinski okvir čini na zapadu od Pljevalja, planina Ljubišnja (2238 mnm), na jugozapadu planina Lisac (1747 mnm), na sjeveru Gradina (1446 mnm) i na sjeverozapadu planina Kovač (1533 mnm). Naselje Pljevlja se nalaze na krajnjem sjeveru pljevaljske kotline i ima prosječnu nadmorsku visinu oko770 mnm (sl.1.4) Slika Opis lokacije svih zgrada, objekata i njihovih aktivnosti u okviru područja (prema priloženoj skici u razmjeri 1:1.000 ili 1:5.000) 22

23 Postrojenja termoelektrane razmještena su u krugu koji zauzima površinu od 35,8 ha. Kao što je prikazano na slici slici br koja predstavlja situaciju postrojenja TE. Slika Dispozicija TE Pljevlja Detaljna dispozicija objekata data je u Prilogu3. Na toj površini smješteni su sledeći objekti: Objekat Glavni pogonski objekat (kotlarnica i mašinska sala sa komandnom prostorijom) Funkcija Odvijanje glavnog tehnološkog procesa Transformatori Elektrofilteri sa bager stanicom, Dimnjak 250 m Pumpna stanica mazuta sa skladišnim rezervoarima (dva) od po 2000 m 3 Veza TEP sa CGES Prečišćavanje dimnih asova od pepela, transport nusprodukata sagorijevanja (pepela i šljake) na deponiju Izaz dimnih gasova u atmosferu Skladište i pumpna stanica pomoćnog goriva-mazuta Hemijska priprema vode Pomoćna kotlatnica Deponija uglja sa prelaznim zgradama i kombinovanim uređajima za odlaganje i uzimanje uglja, Rashladni toranj sa pumpnom stanicom Elektrolizna stanica, dekarbonizacija i demineralizacija vode Proizvodnja pare za start TEP Skladištenje uglja za 15 dan rada, transport uglja sa deponije uglja do kotla Kondenzacija pare koja je obavila rad u turbini Proizvodnja H 2 za hlađenje generatora 23

24 Postrojenje za prečišćavanje zamazućenih voda Radionica i magacini Servisiranje; skladištenje opreme, rezervnih djelova i materijala Upravna zgrada Pored navedenih objekata, sistemu TEP pripada i hidroakumulacija Otilovići sa cjevovodom sirove vode do TEP i deponija pepela i šljake Maljevac sa transportnim cjevovodima nusprodukata sagorijevanja i cjevovodom povratne vode (sl.1.5-2). Slika Lokacija TE Pljevlja 24

25 1.6. Informacija o povezanosti lokacije sa infrastrukturom lokalne samouprave Lokacija TE»Pljevlja«je povezana sa sobraćajnicom Pljevlja-Đurđevića Tara sa sjeverne strane, sa istočne sa industrijskim putem kojim se od PK Potrlica dovozi ugalj. TE Pljevlja je priključena na gradski vodovod, koji dio vode dobija sa hidroakumulacije Otiloviići (sa cjevovoda sirove vode hidroakumulacija-tep) Informacija o načinu korišćenja susjednih lokacija (vrste postrojenja i aktivnosti koje se obavljaju) Sa sjeverne strane lokacije TEP nalazi se razvodno postrojenje TS Pljevlja-2 110/220/400kV, vlasništvo CGES Podgorica. Sa južne strane lokacije nalaze se drobilično postrojenje Rudnika uglja AD Pljevlja, preko koga se TEP snabdjeva ugljem, a koji se dovozi sa PK Potrlica (3-4km istočno od lokacije TEP) Sa zapadne strane lokacije TEP, na udaljenosti cca 1,5-3km je lokacija deponije pepela i šljake Maljevac, gdje se odlažu nusprodukti sagorijevanja uglja iz TEP Podaci o posebno zaštićenim područjima Najbliže kulturno dobro lokaciji TEP je arheološki Lokalitet Komini koji se nalazi na sjevernoj strani od TEP i od nje je udaljen cca 3.5 km vazdušnom linijom (sl.1.8.1). Lokacija TE Ostala kulturna dobra su na većoj udaljenosti od zahvata, i to: - Zaštićeni spomenici kulture (kulturna dobra), i - Evidentirani spomenici kulture (kulturna dobra) Zaštićeni spomenici kulture (kulturna dobra) Spomenici kulture I kategorije (kulturna dobra) - Manastir Sv. Trojice - Husein- pašina džamija Spomenici kulture II kategorije (kulturna dobra) - Manastir Dovolja - Manastir Dubočica - Arheološki lokalitet Komini - Manastir Sv. Arhanđela Mihaila Slika

26 Evidentirani spomenici kulture (kulturna dobra): - Okapina Medena stijena - Kuća Šećerovića - Ostaci starih gradova (Koznik i Kukanj) - Nekropole sa stećcima (Rađevići, Pižuri, Poblaće, Glisnica, Gornji Gradac, Brvenica, Boljanići, Kruševo, Kakmuži, Odžak, Potpeće, Đurđevića Tara, Lever Tara, Mataruge, Vrulja Marina šuma. - Spomenici iz ratova, među kojima se ističu Spomenik narodne revolucije na Stražici u Pljevljima i Spomen obilježje borcima iz NOB-a na Kosanici i Spomenik italijanskim borcima iz Drugog svjetskog rata u Rabitlju. 2. Upravljanje zaštitom životne sredine 2.1. Politika zaštite životne sredine Na osnovu člana 52 i člana 77, a u vezi sa članom 73 Statuta Elektroprivrede Crne Gore AD Nikšić, Odbor direktora Društva donio je Pravilnik o zaštiti životne sredine prema kome se utvrđuju obaveze EPCG AD Nikšić u pogledu zaštite životne sredine. Pravilnik o zaštiti životne sredine donešen je i usvojen godine, br U cilju implementacije Pravilnika, EPCG je u skladu sa članom 28 Zakona o životnoj sredini donijela Program zaštite životne sredine za period od godine, br koji je usvojen godine. Inovirana verzija Programa zaštite životne sredine za TE Pljevlja za period god data je u prilogu Sistem upravljanja zaštitom životne sredine Shodno Programu zaštite životne sredine za period EPCG/TE Pljevlja planira uspostavljanja sistemaupravljanja zaštitom životne sredine prema ISO Izvještavanje TE Pljevlja redovno pravi dnevne, sedmične, mjesečne izvještaje: Dnevne izvještaje emisija polutanata dimnih gasova (prašina, SO2, NOx, CO, CO2), Sedmične izvještaje ispitivanja voda (monitoring kvaliteta životne sredine) dostavlja lokalnoj samoupravi. Mjesečne izvještaje sa sistema za monitoring dimnih gasova dostavlja lokalnoj samoupravi kao i Ministarstvu održivog razvoja i turizma. Navedene Izvještaje dostavlja i ekološkoj inspekciji na njihov zahtjev Dobra praksa upravljanja Upravljačka struktura, uključujući organizaciju i odgovornosti u oblasti zaštite životne sredine definisana je Pravilnikom o organizaciji EPCG AD br od , kao i Pravilnikom o sistematizaciji radnih mjesta EPCG AD br od Obuka u oblasti zaštite životne sredine se sprovodi u skladu sa potrebama i odobrenim planovima obuke. Upravljanje otpadom Otpad u TE Pljevlja nastaje u toku redovnog rada i remonta. U cilju ispunjava zakonom propisane obaveze EPCG AD je kao proizvođač otpada uradila Plana upravljanja otpadom br od godine za period od godine, na koji je dobila saglasnost od Agencije za zaštitu životne sredine Crne Gore.. Detaljnije informacije o načinu postupanja sa otpadom date su u tački III 8. Upravljanje otpadom. 26

27 3. Korišćenje najboljih dostupnih tehnika 3.1. Opis postrojenja, proizvodnog procesa i procesa rada Termoelektrana je energetsko postrojenje u kojem se hemijska energija goriva pretvara u električnu energiju višestrukom konverzijom energije (sl.3.1): - prvo se hemijska energija goriva, sagorijevanjem, pretvara u toplotnu energiju, taj proces odvija se sa visokim stepenom iskorišćenja (u ložišta parnog kotla), - drugi korak je pretvaranje toplotne energije u mehaničku. Ovaj proces odvija se sa niskim stepenom iskorišćenja (Parni kotao turbina), - treća konverzija je pretvaranje mehaničke energije u električnu, koja se odvija sa visokim stepenom iskorišćenja (turbina-generator). TE "Pljevlja" je projektovana sa dva kondenzaciona bloka, snage po 210 MW. Prvi blok je pušten u pogon godine a drugi blok do sada nije izveden. Prilikom izgradnje prvog bloka izgrađeno je oko 30 % zajedničkih sistema i pripadajuće infrastrukture za oba bloka. Osnovni parametri rada bloka su sledeći: - bruto snaga bloka 225 MW, - snaga bloka na pragu 205MW, - specifična potrošnja na nazivnoj snazi 11,25 kj/kwh.ž Slika 3.1 Principijelna šema TEP-I TE kao osnovno gorivo koristi ugalj iz kopa Potrlica, koji se do elektrane doprema kamionima. Kao pomoćno gorivo, za potpalu i podršku vatre koristi se mazut. Snabdjevanje vodom vrši se iz akumulacije "Otilovići" na rijeci Ćehotini, zapremine 18 Mm 3. Dovod podzemno postavljenim cjevovodom (dio čelični, a dio polietilena, PEHD). vode do TEP je Za potrebe hlađenja u kondenzatoru i ostala tehnička hlađenja izveden je zatvoreni, recirkulacioni sistem hlađenja kapaciteta 8,75 m3/s. Voda za dopunu rashladnog sistema obezbjeđuje se iz postrojenja za dekarbonizaciju. Za hlađenje je 27

28 predviđen rashladni toranj sa prirodnom promajom, visine 93 m. Priprema vode za kotlovsko postrojenje i ostale sisteme TE vrši se u postrojenju za hemijsku pripremu vode, koje čine: postrojenje za dekarbonizaciju, kapaciteta 1200 m 3 /h i postrojenje za demineralizaciju kapaciteta 2 x 30 m 3 /h. Dimni gasovi koji nastaju sagorijevanjem goriva emituju se u atmosferu, nakon prečišćavanja u elektrofilterskom postrojenju, kroz dimnjak visine 250 m. U cilju zadovoljenja propisa o emisiji sumpornih oksida u okolinu, u narednom periodu se planira i izgradnja postrojenja za odsumporavanje dimnih gasova. Kao čvrsti produkti sagorevanja goriva nastaju pepeo i šljaka koji se prikupljaju i evakuišu hidrauličkim putem na deponiju. Godišnje se deponuje cca t pepela i šljake. Aktuelni način odvoda šljake ispod kotla do bager stanice je hidraulički, a pepela ispod elektrofiltra do bager- stanice pneumatsko-hidraulički. Spoljašnji transport pepela i šljake je hidraulički, sa rijetkom mješavinom, pri odnosu pepela i šljake 1:10. Lokacija aktuelne deponije pepela i šljake nalazi se na udaljenosti od oko 2-3 km od elektrane, u dolini Paleškog potoka, na lokaciji Maljevac. U daljem tekstu, u t je dat kratak opis glavnog tehnološkog sistema sistema TE, koga čine sledeći podsistemi sa pratećom opremom: - kotlovsko postrojenje, - turbinsko postrojenje, - generator i energetski transformatori, - pomoćni sistemi Podaci o najboljoj dostupnoj tehnici koja je korišćena za procjenu procesa Najbolje dostupne tehnike koje su korišćene za ocjenu tehnološkog procesa, uzete su iz dokumenata: Best Available Techniques (BAT) Reference Document for Large Combustion Plants Industrial Emissions Directive 2010/75/EU (Integrated Pollution Prevention and Control), June 2016 Integrated Pollution Prevention and Control, Reference Document on Best Available Techniques for the Waste Treatments Industries August 2006, JRC Reference Report on Monitoring of Emissions to Air and Water from IED installations, Industrial Emissions Directive 2010/75/EU (Integrated Pollution Prevention and Control, June Upoređivanje procesa koji se obavlja u odnosu na relevantni BAT Monitoring Zahtjevi BAT sadržani u referentnim doumentima Usaglašenost sa BAT Akcioni plan Monitoring neto električne efikasnosti provjerom radnog učinka pri punom opterećenju u skladu s normama EN poslije stavljanja jedinice u pogon i poslije svake izmjene koja bi mogla znatno uticati na neto električnu efikasnost Monitoring ključnih parametara procesa relevantnih za emisije u vazduh i vodu, uključujući one navedene u nastavku: - Protok, temperatura i pritisak dimnih gasova, sadržaj O2 i vlage/vodene pare u njima. Povremeno ili kontinualno mjerenje - protok, ph i temperatura otpadnih voda od prečišćavanja dimnih gasova. Kontinualno mjerenje Monitoring emisija u vazduh najmanje uz učestalost navedenu u nastavku i u skladu s odgovarajućim normama: Parametar Proces Norme Min.učestalost praćenja NH3 ako se koristi SCR i/ili SNCR Generičke norme EN kontinualno Djelimično DA NE NE U okviru sistema za prečišćavanje otpadnih voda Prilog 1.3 U okviru implementacije 28

29 NOx CO SO2 Generičke norme EN Generičke norme EN generičke norme EN i EN SO3 Ako se koristi SCR ne postoji norma EN Gasoviti hloridi izraženi kao HCl HF Prašina Hg EN 1911 ne postoji norma EN generičke norme EN, EN i EN generičke norme EN i EN Opšti ekološki pokazatelji i efikasnost sagorijevanja kontinualno kontinualno kontinualno 1x godišnje 1x u 3 mjeseca 1x u 3 mjeseca Kontinualno 1x u 6 mjeseci Poboljšanje opštih ekoloških performansi uređaja za loženje i smanjenje emisija CO i nesagorelog u vazduh, BAT je obezbjeđenje optimizovanog sagorijevanja uz upotrebu odgovarajućih preporučenih tehnika Za smanjenje emisija amonijaka u vazduh iz upotrebe selektivne katalitičke redukcije (SCR) i/ili selektivne nekatalitičke redukcije (SNCR) radi smanjenja emisija NOx, BAT je optimizacija dizajna i/ili rada SCR-a i/ili SNCR-a Vrijednosti emisija u vezi sa BAT za emisije NH3 u vazduh ako se koristi SCR i/ili SNCR-a iznose < 3 10 mg/nm3 kao godišnja srednja vrijednost ili srednja vrijednost tokom perioda uzorkovanja. Donja DA DA DA NE NE NE sistema DeNOx Prilog 1.3 i 1.12 U okviru implementacije sistema DeNOx Prilog 1.3 i 1.12 Uvesti u plan monitoringa nakon završetka projekta ekološke rekonstrukcije u zavisnosti od početka primjene Uvesti u plan monitoringa nakon završetka projekta ekološke rekonstrukcije u zavisnosti od početka primjene Prilog 1.3 DA Prilog 1.3 NE DA NE Uvesti u plan monitoringa nakon završetka projekta ekološke rekonstrukcije u zavisnosti od početka primjene Prilog 1.3 Realizacija projekta DeNOx Prilog

30 granica raspona može se postići pri upotrebi SCR-a, a gornja granica pri upotrebi SNCR-a bez tehnika za smanjenje emisija mokrim postupkom Za poboljšanje opštih ekoloških performansi uređaja za loženje i smanjenje emisija u zvazduh, BAT je uključivanje sljedećih elemenata u programe osiguranja/kontrole kvaliteta za sva korišćena goriva, kao dio sistema upravljanja životnom sredinom: - početna potpuna karakterizacija goriva koje se koristi, uključujući najmanje parametre navedene u nastavku u skladu s normama EN. Mogu se upotrebiti norme ISO, nacionalne ili druge međunarodne norme ako se njima obezbjeđuje dobijanje podataka jednakog naučnog kvaliteta. Ugalj/lignit Otpad Supstance/parametri koji su predmet karakterizacije - LHV (donja toplotna moć) -Vlažnost -volatili, pepeo, Cfix, C, H, N, O, S Odgovornost Operater (TEP) ili dobavljač (RUP) Br, Cl, F NE metali i metaloidi (As, Cd, Co, Cr, Cu, Hg, Mn, Ni, Pb, Sb, Tl, V, Zn) -LHV -vlažnost volatili, pepeo, Br, C, Cl, F, H, N, O, S -metali i metaloidi (As, Cd, Co, Cr, Cu, Hg, Mn, Ni, Pb, Sb, Tl, V, Zn) Operater (TEP) DA NE NE redovno ispitivanja kvaliteta goriva kako bi se provjerilo je li ono u skladu s početnom karakterizacijom i sa specifikacijama dizajna uređaja; - kasnije prilagođenje postrojenja ako je potrebno i izvedljivo (npr. uključivanje karakterizacije i kontrole goriva u sistem DCS) Energetska efikasnost Za povećanje energetske efikasnosti jedinica za loženje, BAT je upotreba odgovarajuće kombinacije tehnika navedenih u tabeli u t.1.4 LCP BREF-a Vrijednosti energetske efikasnosti koje su povezane sa BAT za sagorijevanje uglja i/ili lignita: za postojeće jedinice na lignit < MWth neto električna efikasnost u opsegu 31,5 39,5% Potrošnja vode i emisije u vodu Za smanjenje potrošnje vode i količine ispuštenih zagađenih otpadnih voda, BAT je primjena jedne ili obje tehnike navedenih u nastavku: - Recikliranje vode DA DA Za TEP-I je primjenjiva mjera i-iskorišćenje otpadne toplote kogeneracijom (CHP). - Rukovanje suvim pepelom sa rešetke ložišta NE Tehnički neizvodljivo Za sprečavanje kontaminacije nezagađenih otpadnih voda i smanjenje NE U realizaciji projekta 30

31 emisija u vodu, BAT je odvajanje tokova otpadnih voda i njihovo zasebno prečišćavanje zavisno od sadržaja zagađujućih materija Za smanjenje emisija u vodu iz prečišćavanja dimnih gasova, BAT je upotreba odgovarajuće kombinacije tehnika navedenih u tabeli predmetnog BAT i upotreba sekundarnih tehnika što je bliže moguće izvoru kako bi se izbjeglo razrjeđivanje. Vrijednosti emisija koje su date u tabeli 1 BAT15, povezanih sa BAT, odnose se na direktna ispuštanja u recipijent na tački gdje emisija izlazi iz postrojenja Upravljanje otpadom Za smanjenje količine otpada koji se šalje na odlaganje iz procesa sagoriijevanja i tehnika smanjenja emisija, BAT je organizovanje postupaka tako da se, prema redoslijedu važnosti i uzimajući u obzir razmatranje životnog ciklusa, maksimalno poveća sledeće: a) sprečavanje nastajanja otpada; b) priprema otpada za ponovnu upotrebu, npr. u skladu sa specifičnim traženim kriterijima kvaliteta; c) recikliranje otpada; d) drugi postupci utilizacije (npr. energetska utilizacija) sprovođenjem odgovarajuće kombinacije tehnika kao što su: - proizvodnja gipsa kao nusprodukta, - Recikliranje ili upotreba ostataka u građevinskom sektoru, - Dobijanje energije upotrebom otpada u mješavini goriva, - Priprema potrošenog katalizatora (u SCR postrojenju) za ponovnu upotrebu Emisije buke Za smanjenje emisija buke, BAT je primjena sledećih mjera, pojedinačno ili kao kobinacija: operativnih mjera (poboljšanu inspekciju i održavanje opreme, nadzor buke prilikom održavanja i sl.), korišćenje opreme sa niskim nivoom buke, mjere prigušenja buke, korišćenje opreme za zaštitu od buke (reduceri buke, zvučna izolacija opreme i objekata i sl) Emisije NOX, N2O i CO u vazduh Za sprečavanje ili smanjenje emisija NOX u vazduh uz ograničavanje emisija CO i N2O u vazduh od sagorijevanja uglja i/ili lignita, BAT je upotreba jedne od tehnika navedenih u nastavku ili njihove kombinacije. - Optimizacija sagorijevanja - Kombinacija drugih primarnih tehnika za smanjenje NOx - Selektivna nekatalitička redukcija (SNCR) - Selektivna katalitička redukcija (SCR) - Kombinovane tehnike za smanjenje emisija NOx i SOx Vrijednosti emisija povezane sa BAT za emisije NOx u vazduh od sagorijevanja uglja i/ili lignita NE NE DA NE prečišćavanja otpadnih voda Prilog Prilog 1.12 Nakon 2021., poslije ekološke rekonstrukcije TEP-I, zavisno od zainteresovanosti građevinskog sektora Dodatne mjere tokom Prilog 1.12 Realizacija projekta 31

32 Ukupna nazivna ulazna toplotna snaga uređaja za loženje (MWth) 300, kotao s PC-om na lignit Vrijednosti emisija u vezi sa BAT (mg/nm3) godišnja srednja vrijednost dnevna srednja vrijednost ili srednja vrijednost u toku perioda uzorkovanja < (175) (220) Indikativna vrijednost godišnje prosječne vrijednosti emisije CO za postojeće uređaje za loženje nazivne ulazne toplotne snage 300MWth, kotao s PC-om na lignit, koji rade h/god. ili za nove uređaje za loženje generalno iznosi < mg/nm Emisije SOx, HCl i HF u vazduh Za sprečavanje ili smanjenje emisija SOx, HCl i HF u vazduh od sagorijevanja uglja i/ili lignita, BAT je upotreba jedne od tehnika navedenih u nastavku ili njihove kombinacije: - Ubrizgavanje sorbensa u kotao, - Ubrizgavanje sorbensa u dimnjak, - Apsorber za sušenje raspršivanjem (SDA), - Mokro ispiranje, - Mokro odsumporavanje dimnih gasova (wet FGD), - Kombinovane tehnike za smanjenje emisija NOx i SOx Vrijednosti emisija u vezi sa BAT za emisije SO2, HCl, HF u vazduh od sagorijevanja uglja i/ili lignita SO2 Ukupna nazivna ulazna toplotna snaga uređaja za loženje (MWth) 300, PC kotao na ugalj Vrijednosti emisija u vezi sa BAT, mg/nm3 Godišnja srednja vrijednost, mg/nm3 dnevna srednja vrijednost ili srednja vrijednost u toku perioda uzorkovanja HCl HF 100 < Emisija čvrstih čestica i metala vezanih na čestice u vazduh Za smanjenje emisije čestica i metala koji su vezani za čestice u vazduh od sagorijevanja uglja i/ili lignita, BAT je upotreba neke od sledećih tehnika ili njihove kombinacije: - Elektrostatički precipitator (ESP), - Vrećasti filter(bag filter), - Mokro odsumporavanje dimnih gasova (wet FGD) i dr. Vrijednosti emisija u vezi sa BAT za emisije čvrstih čestica u vazduh od sagorijevanja uglja i/ili lignita Ukupna nazivna ulazna toplotna snaga uređaja za loženje (MWth) Vrijednosti emisija u vezi sa BAT, mg/nm3 Godišnja dnevna srednja NE NE DeNOx Prilog 1.12 Realizacija projekta DeSOx Prilog 1.12 Mjere za poboljšanje rada ESP u periodu Prilog

33 Emisije žive u vazduh srednja vrijednost vrijednost ili srednja vrijednost u toku perioda uzorkovanja Za sprečavanje ili smanjenje emisija žive u vazduh od sagorijevanja uglja i/ili lignita, BAT je upotreba jedne od tehnika navedenih za čvrste čestice ili njihove kombinacije.: - Tehniku SCR u kombinaciji sa drugim tehnikama za poboljšanje ili smanjenje oksidacije Hg prije izdvajanja u ESP ili DeSOx postrojenju, - Posebne tehnike poput ubrizgavanja sorbensa na bazi ugljenika u dimne gasove, upotreba halogenih aditiva u gorivu ili njihovo ubrizgavanje u kotao i dr Vrijednosti emisija u vezi sa BAT za emisije Hg u vazduh od sagorijevanja uglja i/ili lignita Ukupna nazivna ulazna toplotna snaga uređaja za loženje (MWth) Vrijednosti emisija u vezi sa BAT, μg/nm3 Godišnja srednja vrijednost ili srednja vrijednost uzoraka tokom jedne godine 300 < 1 7 NE Realizacija projekata ekološke rekonstrukcije TEP-I Prilog Istovar, skladištenje i rukovanje gorivom i aditivima Djelimično Supstitucija opasnih materija Djelimično smanjenje upotrebe hemikalija u proizvodnom procesu, prije svega za potrebe postrojenja hemijske pripreme vode, moguće je prelaskom na savremenije tehnologije pripreme vode (reversna povratna osmosa u procesu demineralizacije, na primjer) Tehnološki proces Osnovna blok šema tehnološkog procesa i kraći opis procesa i postrojenja dati su u poglavlju 3.1. Ovdje će se dati osnovni opis glavnih elemenata tehnološkog procesa. Gorivo U TE Pljevlja se sagorijeva pljevaljski lignit kao osnovno gorivo i teški mazut kao pomoćno gorivo. U tabelama i 2 date su osnovne karakteristike uglja i mazuta koji se sagorijevaju. Tabela Karakteristike uglja Redni broj I Parametar Osnovne karakteristike Projektne vrijednosti Donja granična vrijednost Gornja granična vrijednost 1. DTE, [kj/kg] Pepeo A, % 24,63 20,00 31,00 3. Vlaga W, % 30,10 27,00 35,00 II Elementarni sastav Redni broj IV Parametar Hemijski sastav pepela Projektne vrijednosti Donja granična vrijednost Gornja granična vrijednost 1. SiO2, % ,80 45,00 2. Fe2O3, % 8,43 3,97 9,00 3. Al2O3, % 19,70 8,07 28,50 4. CaO, % 21,75 7,62 30,00 5. MgO, % 1,56 0,70 1,8 33

34 4. Ugljenik C, % 27,36 21,50 30,80 5. Vodonik H, % 2,33 2,30 3,00 6. Kiseonik O, % 13,97 9,67 14,32 7. Azot N, % 0,80 0, III Tehnička analiza 8. Sumpor ukupni Su, 1,19 0,80 1,60 % 9. Sumpor u pepelu 0,38 0,35 0,61 (nesagorivi) Sp, % 10. Sumpor sagorivi Ss, 0,81 0,19 1,10 % 11. Isparljivo (volatili), 27,00 18,87 30,00 % 12. Sagorivo, % 43,00 38,00 49, C-fix, % 18,00 15,00 23, Koks, % ,00 47,00 6. SO3, % 8,83 2,06 22,71 7. P2O5, % 0,14 0,06 0,28 8. TiO2, % 0,32 0,17 0,83 9 Na2O, % 0,38 0,30 0, K2O, % 0,95 0,79 1,74 V Temperaturne karakteristike pepela 1. Temp. početka deformacije, 0C 2. Temp.omekšavanja, 0C 3. Temp. polulopte, 0C 4. Temperatura razlivanja, 0C 1. Stepen meljivosti HGI , Tabela Karakteristike mazuta Parametar Vrijednost Gustina na 15 C < g/cm 3 Viskozitet na 100 C 8.5 E Temperatura paljenja C Temperatura stinjavanja > 10 C Sadržaj pepela < 1.1% Sadržaj vode < 1% Sadržaj sumpora < 1.5% Kalorična vrijednost MJ/kg Kotlovsko postrojenje Kotlovsko postrojenje, pored kotla u užem smislu (dio pod pritiskom) obuhvata: mlinove i dodavače uglja, odšljakivače, kanale i ventilatore svježeg vazduha, dimnih gasova i hladnih recirkulacionih dimnih gasova, sistem pomoćnog goriva, zagrijače vazduha, elektrofiltersko postrojenje, kao i raznu prateću opremu i cjevovode. Kotao je jednodobošni sa prirodnom cirkulacijom, naknadnim pregrijevanjem pare i odvođenjem šljake u čvrstom stanju. Osnovne karakteristike kotla date su u tabeli Tabela Osnovni parametri kotla Parametar Vrijednost tip BKZ , produkcija pare parametri svaže pare na izlazu iz kotla 670 t/h, 540 o C, 138 bar, stepen iskorišćenja kotla 87,74 %, protok dimnih gasova na radnoj temperaturi 250 m 3 /s, 34

35 potrošnja uglja produkcija pepela i šljake 230 t/h 55,5 t/h Priprema goriva za sagorevanje vrši se u mlinovima, u kojima se istovremeno vrši mlevenje mješavinom vazduha i vrelih dimnih gasova, recirkulisanih iz ložišta (sl ). uglja i njegovo sušenje Sl Šema sistema pripreme ugljene prašine Mazut, kao pomoćno gorivo (za potpalu i stabilizaciju vatre), uvodi se u kotao preko mazutnih gorionika. Hladni vazduh za sagorijevanje se uzima iz spoljne sredine i iz prostora kotlarnice i vodi se na kaskadni cijevni zagrijač vazduha (sl ). 35

36 Sl Šema vazduha Sagorijevanjem goriva (šema loženja na sl ) nastaju dimni gasovi koji predaju toplotu radnom medijumu (voda-para) preko cijevnog sistema kotla. Sl Šema loženja Ulazna napojna voda prolazi kroz dvostepeni zagrijač vode i tako predgrijana dospeva u dvostepeni isparivački sistem sa bubnjem, u kom se vrši odvajanje vode i pare, a potom se para pregrijeva u pregrijačima. Voda izdvojena u bubnju se putem prirodne cirkulacije (na bazi razlike gustina) vraća na isparavanje. Tokovi primarne i sekundarne pare prikazani su na sl i 5. 36

37 Sl Tokovi primarne pare Sl Tokovi sekundarne pare U bubanj se dozira natrijum fosfat radi minimiziranja stvaranja naslaga u cijevnom sistemu kotla. U cilju održavanja odgovarajućeg kvaliteta kotlovske vode, vrši se odsoljavanje kotla, odvođenjem određene količine vode iz bubnja. Za uklanjanje naslaga pepela sa spoljnje strane cijevnog sistema, koriste se vodeni i parni duvači gara. Dimni gasovi po izlasku iz kotla, prolaze kroz zagrejač vazduha i dalje se dimnim kanalima uvode u elektrofiltersko postrojenje i dimnjak, korišćenjem ventilatora dimnih gasova (sl ). 37

38 Sl Šema dimnih gasova Kao čvrsti produkti sagorevanja uglja nastaju: pepeo, koji odnosi struja dimnih gasova i šljaka, koja se izdvaja na dnu kotla. Prečišćavanje dimnih gasova od čestica pepela se vrši u elektrofilterskom postrojenju, lociranom iznad objekta bager stanice, korišćenjem elektrostatičkog polja visokog napona. U prethodnom periodu izvršena je zamjena elelktrofiltera, u cilju zadovoljenja propisa o ograničenju emisija čestica u vazduh. Pepeo koji se izdvaja ispod elektrofiltera se prikuplja pneumatskim putem, pomoću pneumatskih korita, miješa se sa vodom i transportuje u bazen hidrosmješe u bager stanici pomoću hidrauličkih ejektora. Šljaka ispod kotla se pomoću tri pužasta transportera odvodi na drobilice. Pulpa šljake i vode ispod drobilica pada u jamu ispod odšljakivača i transportuje se hidrauličkim putem do bazena hidrosmješe pomoću hidrauličkih ejektora. Turboagregat Turbogeneratorsko postrojenje čine turbinsko postrojenje i generator električne energije, sa pomoćnim sistemima. Turbo agregat je smešten na koti +9 m mašinske sale. Turbinsko postrojenje obuhvata: parnu turbinu kondenzacionog tipa, sa cilindrima visokog, srednjeg i niskog pritiska, kondenzatorsko postrojenje, sistem regenerativnog zagrijavanja napojne vode i uljni sistem turbine. U turbini dolazi do prelaska toplotne energije pare u mehanički rad, koji se dalje, u generatoru pretvara u električnu energiju. Pregrijana para iz kotla se kroz sistem parovoda uvodi u kućište visokog pritiska, gde djelimično ekspandira i sa nižim parametrima se vraća u kotlovske međupregrijače radi dogrijevanja (sl ). Međupregrijana para se uvodi u turbinu srednjeg pritiska, a zatim u turbinu niskog pritiska, gdje dolazi do konačne ekspanzije na parametre kondenzacije i odvodi se u kondenzator. Iz turbine srednjeg i niskog pritiska, izvedeno je više oduzimanja pare za napajanje: deaeratora,zagrijača visokog i niskog pritiska i drugih potrošača pare u okviru TE. 38

39 Sl Šema turbinskog postrojenja Turbinsko postrojenje je snabdeveno sistemom ulja za podmazivanje i reguacionog ulja. Na koti -3,6 m mašinske sale je smješten rezervoar uljnog sedimenta turbinskog ulja. Ulje iz ovog rezervoara se pumpom vraća u rezervoar turbinskog ulja, a izdvojena voda se ispušta u drenažnu jamu u mašinskoj sali. sl Sistem napojnih pumpi Za hlađenje pare u kondenzatoru, koristi se dekarbonisana voda koja cirkuliše u zatvorenom sistemu, a hladi se u rashladnom tornju. U kondenzatoru dolazi i do djelimičnog izdvajanja nekondenzujućih gasova iz kondenzata (vakuumska 39

40 deaeracija ejektorima i vakuum pumpom). Za transport glavnog kondenzata koriste se pumpe kondenzata I i II stepena. Između dva stepena pumpi kondenzat prolazi kroz postojenje za hemijsko prečišćavanje kondenzata (HPK). Drugim stepenom kondenz pumpi, kondenzat se transportuje kroz zagrejače niskog pritiska do napojnog rezervoara sa deaeratorom, za visokotemperatursku deaeraciju. Po izlasku iz deaeratora, kondenzat (napojna voda) se napojnim pumpama transportuje kroz zagrijače visokog pritiska i uvodi u kotao (sl ). Postizanje odgovarajućih hemijskih parametara kondenzata/napojne vode vrši se doziranjem rastvora hemikalija: amonijumhidroksida i hidrazina. Postrojenje za hemijsko prečišćavanje kondenzata (HPK) Postrojenje HPK, kapaciteta 230 m3/h je dimenzionisano za prečišćavanje 50 % turbinskog kondenzata, a sastoji se iz jednog katjonskog i jednog mešanog jonoizmenjivačkog filtera. Postrojenje je smešteno na koti ±0 m mašinske sale. Regeneracija jonoizmenjivačkih smola se obavlja na licu mesta, a nastala otpadna voda se ispušta u neutralizacionu jamu u objektu HPV. Sistem za kondicioniranje kondenzata i napojne vode U cilju postizanja odgovarajućih parametara kvaliteta napojne vode na ulazu u kotao, potrebno je izvršiti dodatno kondicioniranje kondenzata i napojne vode. Kondicioniranje kondenzata i napojne vode se sprovodi doziranjem razblaženih rastvora amonijum-hidroksida (NH4OH) u kondenzat, radi povećanja ph vrednosti i hidrazin-hidrata (N2H4.H2O) u napojnu vodu, radi uklanjanja kiseonika preostalog posle deaeracije. Skladište hemikalija je smješteno u objektu HPV, a dozirni rezervoari i pumpe u GPO. Sistem pomoćne pare Snabdevanje vodenom parom (pritiska 10 bar), raznih potrošača u okviru glavnog tehnološkog sistema i pomoćnih sistema elektrane, vrši se iz zajedničkog kolektora pomoćne pare bloka, koji se napaja oduzimanjem pare iz turbinskog postrojenja. Pri startu bloka i u svim drugim uslovima kada nema osnovne produkcije pare, napajanje kolektora je predviđeno iz pomoćne kotlarnice. Pomoćni sistemi elektrane Sistem sirove vode Sirova voda za potrebe TE "Pljevlja" doprema se iz akumulacije "Otilovići", zapremine m3, čeličnim ukopanim cjevovodom dužine ~ 7,1 km, koji pored elektrane napaja i gradski vodovod i drvni kombinat "Vektra-Jakić". Nivo vodozahvata je na nadmorskoj visini od 813 m, tako da se snabdjevanje navedenih potrošača vrši gravitaciono (preko 50 m visinske razlike). Glavninu dotoka u jezero Otilovići predstavlja rijeka Ćehotina čiji se dotok kreće u opsegu 0,47 20,63 m3/s (srednji dotok iznosi 4,68 m3/s). Voda potrebna za obezbjeđenje biološkog minimuma u rijeci Ćehotini iza zahvata je regulisana zapornim ventilom na ispustu, koji omogućava pozicije od potpuno otvorene do potpuno zatvorene. Postojeći vodovod se grana prema tri potrošača, sa ogrankom za snabdjevanje gradskog vodovoda Pljevlja koji se odvaja na ~6,5 km od vodozahvata, a potom se prije ulaza u elektranu odvaja ogranak za drvni kombinat. Cjevovod sirove vode se unutar kruga elektrane dijeli na dva ogranka i to jedan za hidrantsku i protivpožarnu mrežu i drugi, koji vodi direktno u postrojenje za hemijsku pripremu vode. Pritisak vode na ulazu u elektranu je dovoljan za gravitaciono snabdevanje HPV i hidrantske i protivpožarne mreže, osim za pranje kote +60 m u kotlarnici, za šta se koriste dodatne hidroforske pumpe. Sistem za hemijsku pripremu vode Sistem za hemijsku pripremu vode obuhvata postrojenje za dekarbonizaciju sa bistrenjem, postrojenje za filtraciju i postrojenje za demineralizaciju vode jonskom izmenom. Postrojenje za dekarbonizaciju (sl ), kapaciteta 1200 m3/h, čine brzi prečistač za bistrenje i dekarbonizaciju vode, oprema za skladištenje, pripremu i doziranje krečnog hidrata za redukciju karbonatne tvrdoće i feri hlorida za koagulaciju i betonska jama zapremine 30 m3, za prikupljanje karbonatnog mulja, sa pripadajućim pumpama za transport mulja do bager stanice. Brzi prečistač je lociran izvan zgrade HPV, a pored njega je ostavljen prostor za još jedan prečistač, za potrebe drugog bloka. 40

41 Postrojenje za filtraciju čini 5 peščanih filtera, kapaciteta po 300 m3/h. Filtrirana voda otiče u betonski bazen, iz kog se dalje transportuje ka rashladnom tornju i postrojenju za demineralizaciju. Postrojenje je opremljeno pumpama i duvaljkama za povratno pranje filtera. Otpadna voda od pranja se ispušta u obodni kanal elektrane. Sl Sistem dekarbonizacije i filtriranja vode Demineralizacija (sl ), kapaciteta 2x30 m3/h, je izvedena za dva bloka. Svaku liniju čine katjonski, anjonski i miješani izmjenjivač, a oprema za regeneraciju jonoizmenjivačkih smola je zajednička za sve tri linije. Regeneracija se vrši razblaženim rastvorima hlorovodonične kiseline i natrijum hidroksida. Otpadna voda od regeneracije smola se ispušta u neutralizacionu jamu, zapremine 176 m 3, iz koje se nakon neutralizacije transportuje u bazen hidrosmješe. U proizvodnoj hali HPV smještene su linije za demineralizaciju, posude za FeCl3, rezervoar hidrazina i pumpe za hemikalije. Voda od pranja podova se drenira u neutralizacionu jamu. Skladište koncentrovanih hemikalija (FeCl3, HCl, NaOH i Na3PO4) se nalazi u posebnoj prostoriji, takođe povezanoj sa neutralizacionom jamom. Dva rezervoara NH4OH su smještena van objekta HPV, u zaštitnoj kadi koja se drenira u neutralizacionu jamu. Postrojenje za pripremu krečnog mlijeka za dekarbonizaciju je smešteno u posebnoj prostoriji, gde se nalazi silos za hidratisani kreč i posude za krečno mlijeko. 41

42 Sl Sistem demineralizacije vode Drenaže sa poda ove prostorije (od pranja poda i curenja vode), zaprljane krečom, odvode se u muljnu jamu brzog prečistača. U objektu HPV postoji i stabilna instalacija za hemijsko čišćenje kotla, koja se više ne koristi i planirana je njena demontaža. Sistem tečnog goriva Skladište i pumpna stanica mazuta su izvedeni za oba bloka. Skladišni rezervoari (2x2000 m 3 ) smješteni su u betonskim kadama. Istakačka mjesta mazuta iz auto cisterni su locirana ispred zgrade pumpne stanice(ps), uz put, a pretovarne pumpe se nalaze u PS, u zasebnoj prostoriji (šema na sl ). U pumpnoj stanici su smeštene pumpe niskog i visokog pritiska, kojima se mazut iz skladišnih rezervoara, nakon dogrijavanja, transportuje do kotla. Zagrijači mazuta su smješteni na otvorenom prostoru pored PS mazuta. Grijanje mazuta u dogrijačima, kao i prateće grijanje cjevovoda mazuta vrši se parom 10 bar. Para od grijanja mazuta se uvodi u ekspander i iz njega u dva rezervoara kondenzata, takođe locirana pored pumpne stanice. Ovi rezervoari u bili namijenjeni za odvođenje kondenzata u napojni rezervoar u pomoćnoj kotlarnici, ali se zbog mogućnosti zaprljanja kondenzata mazutom, on ispušta u dvije drenažne jame, koje su locirane, jedna pored dogrijača mazuta, a druga pored rezervoara kondenzata. Uz svaku jamu se nalazi ekspander pare od produvavanja cjevovoda mazuta u spoljnjem sistemu, a izdvojeni "nečisti kondenzat" se ispušta u jamu. U ove jame se slivaju i sve vode iz drenažnih kanala na prostoru PS. Ove vode se drenažnim pumpama (jedna za svaku jamu) transportuju na postrojenje za tretman zauljenih voda. 42

43 Sl Sistem tečnog goriva (mazuta) Rashladni sistem Elektrana za svoje tehnološke potrebe troši velike količine vode za hlađenje. Primjenjen je zatvoreni, recirkulacioni sistem hlađenja, kapaciteta 8,75 m³/s, u kom cirkuliše dekarbonisana filtrirana voda, proizvedena u postrojenju HPV (sl ). Sl Šema rashladnog sistema Ovom vodom se hlade, pored kondenzatora (25000 m3/h), hladnjaci ulja turbine, hladnjaci zaptivnog ulja generatora i hladnjaci ulja napojnih pumpi. 43

44 Rashladna voda koja cirkuliše u ovom sistemu se hladi vazduhom u rashladnom tornju sa prirodnom promajom. U rashladni toranj se dozira hipohlorit, kao biocid, inhibitor korozije i polifosfat za prevenciju stvaranja naslaga. Usled isparavanja u rashladnom tornju, dolazi do koncentrovanja soli prisutnih u rashladnoj vodi, što može da rezultuje stvaranjem naslaga u tornju. Stoga se vrši ispuštanje izvesne količine vode u rijeku Vezišnicu (odsoljavanje rashladnog tornja), a nadoknada gubitaka usled odsoljavanja i isparavanja se vrši dodavanjem svježe dekarbonisane vode iz postrojenja HPV. Hlađenja u GPO se obavljaju iz rezervoara tehničkih hlađenja, lociranog na koti +20 m mašinske sale. Pored hlađenja deka vodom, predviđen je i zatvoreni sistem hlađenja demineralizovanom vodom, za hlađenje namotaja statora generatora. Rotor generatora se hladi vodonikom. Sistem dopreme uglja Termoelektrana sagorijeva pljevaljski ugalj iz površinskog kopa "Potrlica. Ugalj se sa kopa dovozi kamionima do drobiličnog postrojenja,a odatle transportnim trakama do deponije podužnog tipa sa četiri presipna mjesta(prelazne zgrade) i kombinovanim uređajima za odlaganje i uzimanje uglja sa deponije,koji se transportuje trakama do kotlovskih bunkera u glavnom pogonskom objektu (GPO).Kapacitet deponije je cca t. Granulacija uglja na deponiji je do 30 mm sa 10% do 50 mm. Sistem pepela i šljake Sl Sistem dopreme uglja Aktuelno rešenje sistema obuhvata prikupljanje i evakuisanje pepela i šljake hidrauličkim putem u vidu razrijeđene mješavine (odnos čvrsto-tečno 1:10). Šljaka ispod kotla se pomoću pužastih transportera odvodi na drobilice. Pulpa šljake i vode ispod drobilica pada u jamu ispod odšljakivača i transportuje se hidrauličkim putem do bazena hidrosmješe pomoću hidrauličkih ejektora. Transport do bager stanice se obavlja čeličnim cjevovodima, koji su položeni u kanalu. Pepeo koji se izdvaja ispod elektrofiltra se prikuplja pneumatskim putem - pomoću pneumatskih korita, miješa se sa vodom i transportuje u bazene hidrosmješe pomoću hidrauličkih ejektora. Transport se obavlja čeličnim cevovodom iz kog se hidrosmeša izliva u bazaltni kanal i dalje u bazen hidrosmješe. 44

45 Projektom je bilo predviđeno da se potrebna voda za rad hidroejektora obezbeđuje iz bazena spirne vode u bager stanici, koji bi se napajao povratnom vodom sa deponije pepela i povratnom vodom od svih hlađenja u kotlarnici. Instalirane su dvije vertikalne spirne pumpe kapaciteta 570 m3/h svaka, koje su zbog nefunkcionalnosti zamijenjene jednom horizontalnom pumpom. Na usis ove pumpe priključen je cjevovod povratne vode sa deponije, a obezbijeđeno je i napajanje sirovom vodom iz akumulacije "Otilovići", za situacije kada nema dovoljno povratne vode. Obzirom da korišćenje mješavine ovih voda dovodi do inkrustacije opreme i cjevovoda, usled baznog karatera povratne vode i visokog sadržaja bikarbonata u sirovoj vodi, ove dvije vode se sada koriste naizmjenično. Transport hidrosmješe na deponiju se obavlja pomoću dvije linije sa po dvije bager pumpe (jedna linija je 100% rezerva) kapaciteta 650 m3/h svaka. U bager stanici su izgrađena dva bazena hidrosmješe (2x250 m3) i dva bazena spirne vode (2x300m3). Deponija pepela i šljake Kako bi se obezbijedio dovoljan prostor za deponovanje pepela i šljake koji se javljaju kao nusproizvod rada TE Pljevlja, 1982 god je izgrađena nasuta brana Maljevac u koritu Paleškog potoka, na udaljenosti od oko 2 km od TE, a 7km od Pljevalja (sl ). Sl Lokacija deponije Maljevac U prvoj fazi izvedena je osnovna brana, sa kotom krune na 790,50 mnm (visine 27,5 m), a u drugoj fazi sukcesivno su izvedeni nasipi 1, 2, 3, 4 i 5 te stepenice do kote 813,20 mnm. Nakon toga, u iščekivanju strateških odluka za termoenergetski kompleks u Pljevljima (novi blok, nova lokacija deponije), prešlo se na novi (kasetni) sistem odlaganja pepela i šljake (sl ). Sl Dalje nadvišenje nasipa izvedeno je do kote K+826 mnm, odnosno K+832 mnm, što bi trebalo da predstavlja i završnu kotu odlaganja pepela i šljake na deponiji Maljevac Ispod deponije je smešten armirano betonski kolektor, debljine zidova 60 cm i kroz njega su sprovedene vode Paleškog potoka. Kolektor se sastoji od glavnog i sekundarnog (koji služi za prihvat voda sa slivnog područja koje se nalazi na lijevom boku deponije). Dužina glavnog kolektora je nakon produženja prilikom izvođenja projekta stabilizacije brane Maljevac, cca 1460 m, a sekundarnog 600m. Tokom godine izvedena je stabilizacija brane ''Maljevac'', izgradnjom stabilizirajućeg balasta. Projektom su obezbeđeni zadati uslovi statičke i dinamičke stabilnosti. 45

46 Pomoćna kotlarnica Pomoćna kotlarnica se koristi za proizvodnju pare pri startovanju bloka. Locirana je između objekta HPV i skladišta i pumpne stanice mazuta. Osnovno gorivo je mazut. Pomoćna kotlarnica se snabdeva demineralizovanom vodom iz postrojenja hemijske pripreme vode. Sistem tehničkih gasova Sistem tehničkih gasova obuhvata sledeće tehnološke cjeline: - Skladište vodonika; - Stanicu za skladištenje ugljendioksida; - Skladište ostalih tehničkih gasova u bocama. Vodonik se koristi za hlađenje generatora, dok je ugljendioksid bio predviđen za istiskivanje vodonika I vazduha iz generatora; sada se za te potrebe koristi azot. Ostali tehnički gasovi kao sto su kiseonik, azot, acetilen, butan, inertni gasovi i freoni, koriste se u elektrani za razne tehnološke potrebe. Transformatorsko polje predstavlja betonski ograđeni plato duž GPO, prema prilaznom putu TE, na kom su smještena tri transformatora (blok trafo, trafo sopstvene potrošnje i trafo opšte potrošnje). Transformatori su smješteni u betonskim kadama sa šljunkom, u koje otiče ulje u slučaju curenja. Kade su dubine oko 1 m. Za odvod ulja, i kišnice, predviđena je čelična cijev prečnika Ø200 mm. Jama za ulje i kišnicu je locirana neposredno uz transormator T1. Zapremina jame je 48 m3. Predviđen je šaht za ulaz u jamu i odvod u kišnu kanalizaciju. Skladište ulja i maziva U termoelektrani se najveće količine ulja koriste u pogonu: - Turbinskog postrojenja (podmazivanje ležajeva, zaptivanje kao i pogon tzv. servo uređaja za otvaranje odnosno zatvaranje ventila), - Generatora (za zaptivanje), - Pumpi napojne vode (za hidrauličku regulacionu spojnicu) i - Mlinova (za hidrauličku regulacionu spojnicu). Ulja i maziva dopremaju se u termoelektranu u buradi, kanisterima, kantama i konzervama. Ulja i maziva se skladište u hangaru, koji je udaljen od ostalih objekata TE i u kom nema kanalizacione mreže, pa se eventualno prosuta ulja sakupljaju ručno. Radionice i magacini U objektu pogona za održavanje, koji se nalazi uz GPO, smještene su radionice za servisiranje opreme, opremljene odgovarajućim alatima i uređajima, kao i magacini rezervnih djelova. Ostali objekti Pored glavnog pogonskog objekta i objekata pomoćnih sistema u krugu elektrane su locirani i sledeći objekti: - Parking - Upravna zgrada sa restoranom, - Portirnica, - Objekti izvođača radova, - Magacini raznog materijala. 46

47 4. Korišćenje resursa 4.1. Sirovine, pomoćni materijali i drugo Navedene količine sirovina i energije odnose se na godišnji utrošak i proizvodnju za rad u EES od 7100 h. Naziv j.m Količina Napomena Zahvat sirove vode m Utrošak uglja t Utrošak mazuta t 600 Isključiće se nakon rekonstrukcije 2021.godine Utrošak lakog lož ulja t Nakon 2021.godine Utrošak krečnjaka kt 45 Nakon izgradnje postrojenja DeSOx 2021.godine Utrošak hemikalija - hidratisani kalcijumhidroksid, Ca(OH) 2 t sona kisjelina / HCl/ t 45 - natrijun-hidroksid /NaOH/ t 50 - ferihlorid /FeCl 3 / t hidrazin /N 2 H 4 / t 6 - amonijak / NH 3 / t 5 - natrijum-tri-fosfat /Na 3 PO 4 / t 6 - urea ili amonijačna voda m Proizvodnja električne energije na pragu TE GWh Potrošnja električne energije GWh 136, Lista rezervoara i drugih objekata za skladištenje hemijskih materija opisanih u Tabelama 1-4 u prilogu Rezervoar Teh.podaci Godina proizvodje Fabrički broj Proizvođač Dat poslednje povjere Lokacija 40% FeCl kg 2007 HPV 40%NaOH kg 2007 HPV 31%HCl kg 2007 HPV Način zaštite od zagađivanja 1,5% NH 4 OH 25 m 3 HPV 1% Na 3 PO 4 8 m 3 HPV 0,8 %N 2 H 4 8 m 3 HPV 10% FeCl 3 3 m 3 HPV 1,5% NH 4 OH 550 l Maš.sala +9m 0,8 %N 2 H l Maš.sala +9m 1% Na 3 PO 4č 2,5 m 3 Maš.sala +14m Smješa 25% N 2 H % NH 4 OH 2,5 m 3 Maš.sala +14m 47

48 godina Proizvodnja na generatoru Proizvodnja na pragu Sopstvena potrošnja Prosječna snaga na generatoru Utrošeni ugalj Mazut 2000t Mazutna st. Pomoćni rezervoar mazut 2t Mazutna st Energija (podaci opisani u Tabelama 5-9) Pokazatelji proizvodnje TEP-I u periodu Časovi rada Časovi zastoja (GWh) (GWh) (GWh) % MW Planski Ispadi Ukupno MW kt ,40 55,50 4,90 8,11 9, ,20 880,10 88,00 9,09 16, , ,30 102,30 8,8 18, , ,50 127,20 9,3 18, , ,20 104,20 9,43 18, , ,50 118,10 9,38 18, , ,20 112,00 9,59 18, , ,60 103,10 9,34 18, , ,90 108,40 9,49 18, , ,00 116,50 10,31 19, ,00 767,30 118,60 13,39 24, ,40 673,20 57,20 7,64 13, ,60 521,70 62,90 10,76 18, ,00 748,90 87,10 10,42 18, ,20 746,30 88,90 10,64 18, ,00 854,90 100,10 10,48 18, ,80 924,20 112,60 10,86 19, ,70 954,40 114,40 10,7 18, ,94 644,89 79,05 10,91 19, , ,58 125,76 10,26 19, , ,5 121,6 10,2 18, ,81 954,87 113,49 10,63 19, ,96 890,87 107,1 10,73 18, , ,38 126,4 10,52 19, ,3 766,40 93,9 10,92 20, , ,00 133,5 10,35 20, ,53 616,87 71,7 10,41 20, , ,38 135,0 9,60 18, ,

49 , ,3 150,8 9,43 19, , , ,2 126,2 9,23 19, , ,3 133,3 9,27 18, , ,7 133,0 9,17 18, , , ,61 133,59 8,65 17, , ,1 120,2 9,05 18, Voda (podaci opisani u Tabelama 10, 32, 33 i 34) Bilans godišnje potrošnje vode za broj radnih sati od 7100h/god Mjesto potrošnje Količina utrošene vode, m 3 /god Mjesto ispuštanja 1 Ukupno zahvaćena voda iz h/a Otilovići 2 Dekarbonizovana voda Demineralizovana voda Ispiranje pješčanih filtera Obodni kanal i dalje u rijeku Vezišnicu (voda alkalna) 5 Dopunjavanje rashladnog Dio vode isparava sistema turbine 6 Hlađenja agregata kotla Spirni basen bager stanice-preliv u r.vezišnicu (voda alkalna) 7 Dreniranje rashladnog sistema Ispust u r.vezišnicu (voda alkalna) 8 Odmuljenje reaktora HPV U bazen hidromješavine u bager stanici, pa na deponiju Maljevac 9 Neutralizaciona jama HPV U bazen hidromješavine u bager stanici, pa na deponiju Maljevac 10 Sirova voda za transport pepela i šljake Preko bazena hidromješavine na deponiju Maljevac 11 Hidrantska voda za pranje i Preko kišne kanalizacije u rijeku Vezišnicu spiranje 12 Pranje prijemne i prelaznih Sliv u obodni kanal i u rijeku Vezišnicu zgrada na dopremi uglja 13 Zauljene vode iz mašinske sale Preko kišne kanalizacije u rijeku Vezišnicu 14 Zamazućene vode Iz prečistača u bazen hidromješavine u bager stanici 15 Procjedne vode iz deponije Nisu utvrđene Paleški potok je pritoka Vezišnice Maljevac u Paleški potok količine 16 Fekalna kanalizacija Preko zajedničkog kolektora u Vezišnicu 4.4. Navesti podatke iz svakog akta o pravu korišćenja resursa koji je u prilogu Ugalj: Rudnik uglja AD Pljevlja je snabdjevač TEP ugljem i posjeduje koncesije za istraživanje i eksploataciju uglja za ležišta u pljevaljskom basenu i ležište Glisnica koje je od Pljevala udaljeno 20 km (Prilog 1.8 Ugovor o prodaji uglja EPCG - RUP) Voda: Vodoprivredna saglasnost za snabdjevanje vodom sa akumulacije Otilovići, izdata od strane Republičkog Sekretarijata za poljoprivredu, br od , Prilog 4 49

50 5. Emisije u vazduh (podaci opisani u Tabelama 11-21) U procesu rada termoelektrane evidentno je postojanje i tačkastih i difuznih izvora emisija u vazduh. TE Pljevlja do remonta godine nije imala ugrađene mjerače za kontinualno mjerenje emisija zagađujućih materija i čvrstih čestica u dimnom gasu već su mjerenja vršena periodično od stane JU Centra za ekotoksikološka ispitivanja Crne Gore, obično jedan put godišnje nakon redovnih godišnjih remonta ili pak povodom akcidentnih epizoda rada po nalogu inspekcijskih organa pri optimalnoj snazi bloka Postrojenja za tretman zagađujućih materija Od postrojenja za tretman glavnih zagađivača, za sada, postoje: - elektrofiltersko postrojenje za čišćenje dimnog gasa od čvrstih čestica prašine, - Primarne mjere za smanjenje oksida azota (organizacija sagorijevanja u kotlovskom postrojenju), - Djelimično prečišćavanje otpadnih voda (zauljenih i zamazućenih voda). Elektrofiltersko postrojenje može da zadovolji zahtjeve zakonske regulative, dok emisije ostalih zagađivača prelaze granično dozvoljene vrijednosti. Da bi se dostigle propisane vrijednosti emisija, neophodna je gradnja postrojenja za odsumporavanje dimnih gasova(desox), gradnja/rekonstrukcija sistema za denitrifikaciju dimnih gasova (DeNOx) i postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda Tačkasti izvori emisija zagađujućih materija Glavni tačkasti emiter je dimnjak visine 252 m kroz koji izlaze produkti procesa sagorijevanja u. Emisije tokom godine: Količina Zagađujuća materija J.m Črste čestice mg/nm SO 2 mg/nm NO x mg/nm CO 2 % 12,5 11,93 11,7 CO mg/nm Dimni gas u svom sastavu ima sljedeće zagađujuće materije: Sumpor(-IV)oksid (SO 2 ) koji se emituje kao posledica prisustva sumpora u uglju i mazutu. U zavisnosti od sastava uglja koji je bio korišćen prethodnih godina razlikovala se i koncentracija SO 2 u dimnom gasu. Sadašnja koncentracija je u opsegu mg/nm3. Azotni oksidi (NOx) prije svega azot(-ii)oksid (NO) i azot(-iv)oksid (NO 2 ), nastaju kao posledica reakcije kiseonika i azota iz vazduha i prisustva azota u sastavu uglja i mazuta. Koncentracija NOx u dimnom gasu varira od 350 mg/nm 3 do 700 mg/nm 3. Čvrste čestice predstavljaju lebdeći pepeo koji prolazi kroz elektrofilter i izlazi sa dimnim gasom. Radi se o česticama prečnika od 0.1 μm do 10 μm. Nakon ugradnje elektrofilterskog postrojenja 2009.godine, koncentracija čvrstih čestica koje se emituju iz dimnog gasa su oko 30mg/nm3. Ugljen (II) oksid (CO) je neizbježni međuprodukt svakog sagorjevanja i jedan od pokazatelja efikasnosti procesa sagorijevanja. Njegova koncentracija u dimnom gasu kreće se oko 30 mg/nm 3. Ugljen (-IV) oksid (CO 2 ) je produkt svakog sagorijevanja i nastaje usljed prirodnog prisustva ugljenika u uglju. Osnovni je gas koji doprinosi efektu staklene bašte. TE Pljevlja, na osnovu lignita koji koristi, a koji sadrži oko 30% ugljenika, emituje oko 1.1t CO 2 / MWh. Teški metali u dimnom gasu su prisutni usljed njihovog prirodnog prisustva u uglju. Prilikom sagorevanja uglja, teški metali 50

51 (arsen, kadmijum, hrom, mangan, olovo, nikl, bakar, cink) se emituju u vidu oksida, hlorida ili sulfata zajedno sa čvrstim česticama ili kao gasovita faza (živa). Policiklični aromatični ugljovodonici (PAH), dioksini i furani (tzv. dugotrajne perzistentne organske zagađujuće materije- POPs) su produkti nepotpunog sagorjevanja fosilnih goriva-uglja i dr., neizbježno su prisutni u dimnom gasu. Dioksini i furani se zbog svoje visoke toplotne i hemijske stabilnosti ne nalaze samo u dimnom gasu već i u pepelu i šljaci. Pored navedenih zagađujućih materija čije su koncentracije u dimnom gasu najznačajnije, moraju se navesti i ostali polutanti koji su takođe prisutni u svakom procesu sagorjevanja uglja: Hlorovodonik nastaje od hlora koji u tragovima prisutan u uglju i pri sagorijevanju u reakciji sa vlagom iz vazduha stvara se hlorovodnična kiselina, ali njegov saržaj nije ispitivan tokom mjerenja emisija i imisija. Fluorovodonik nastaje kada se fluor, kao sastavni dio uglja, oslobađa prilikom sagorjevanja, emituje preko dimnog gasa i reaguje sa vodonikom iz vazduha. U reakciji sa vlagom iz vazduha stvara se fluorovodnična kiselina i druga jedinjenja fluora. Emisija fluorida nije ispitivana, ali je ispitivana koncentracija fluoride tokom imisijskih mjerenja. Vodena para koja se emituje iz rashladnog tornja predstavlja još jedan tačkasti izvor emisije. Ona značajno može doprinjeti pojavi magle, posebno u zimskom periodu, kao i zadržavanju toksikanata na aerosolima vodene pare. Pored emisije iz tačkastih izvora, tokom procesa rada Termoelektrane javljaju se i difuzne emisije u vazduh kao što su: Raznošenje čestica pepela vjetrom sa deponije Maljevac, Ugljena prašina koja se tokom transporta i drobljenja uglja raznosi po okolini i utiče na prašenje puteva i životne sredine u neposrednoj okolini Difuzni izvori emisija zagađujućih materija Povremeni difuzni izvor emisija prašine je deponija pepela i šljake. Sa suvih površina, posebno nasipa, u uslovima južnog vjetra, razvijava se prašina u okolni prostor. Prekrivanjem suvih površina zemljom, glinom i sl., ovaj problem se drži pod kontrolom, a biće eliminisan nakon završetka odlaganja pepela na ovoj lokaciji i rekultivacijom deponije Emisije u vazduhu koje potiču od materija koje imaju snažno izražen miris Emisije svih materija koje se mjere date u u T Uticaj emisija zagađujućih materija na ambijentalni kvalitet vazduha Daju se izvodi iz studije Projekcija emisije i stanja kvaliteta vazduha iz TE Pljevlja od godine ( Emmisions Projection and Air Quality Assessment from Pljevlja TPP from 2014 till 2057 r, April 2013). Projekcija emisija iz TE Pljevlja-I, kao i model mogućeg prekograničnog prenosa zagađujućih materija, izrađena je na osnovu procijenjene potrošnje goriva u periodu godina, primjenom faktora emisija zagađujućih materija za svaku godinu u navedenom periodu. Zagađujuće materije koje su uzete u obzir u ovom modelu su gasovi staklene bašte GHG: ugljendioksid (CO 2 ), azot suboksid (N 2 O) i metan (CH 4 ), kao i glavni zagađivači iz TE: azotni oksidi (NOx), sumporni oksidi (SOx), ugljen monoksid (CO) i čestice čije su dimenzije manje od 10 mikrometara (PM 10 ). Za simuliranje prenosa i transformacije zagađujućih materija u atmosferi korišćen je matematički model disperzije vazduha CALPUFF, a primijenjen je na NO 2, SO 2 i PM 10. Rezultati primjene matematičkog CALPUFF modela u analizi uticaja TEP na prenos zagađenja u prekograničnom kontekstu, pokazaju da je maksimalni domet disperzije zagađenja na udaljenosti od km od TE. Modelom je dat i prikaz procjene uticaja rada TE u prekograničnom kontekstu i njen mogući doprinos zagađenju vazduha u Srbiji i Bosni i Hercegovini. Geografski domen za primjenu matematičkog CALPUFF modela u tom kontekstu je pravougaonog oblika dimenzija 104 km x 71 km, a obuhvata teritorijuopštine Pljevlja i teritoriju Bosne i Hercegovine i Srbije, na udaljenostima km odnjihove granice sa državnom granicom Crne Gore (Sl ). 51

52 Slika Geografski domen izabran za izradu modela prekograničnog uticaja TEP Na slikama koje slijede dat je prikaz matematičkim modelom CALPUFF proračunatih godišnjih prosječnih koncentracija zagađujućih materija za jednu godinu, u posmatranom vremenskom periodu Proračunate niske godišnje prosječne koncentracije analiziranih zagađujućih materija u posmatranom scenariju, kako je prikazano na sljedećim kartama, ukazuju da nema prekoračenja evropskih standarda. Ocjena uticaja bazirala se na ispunjavanju kriterijuma kvaliteta ambijentalnog vazduha, saglasno našim propisima i zakonodavstvu EU ( Direktiva 2008/50/EC). 52

53 Slika Srednje godišnje koncentracije za NO 2 izračunate primjenom CALPUFF modela 53

54 Slika Srednje godišnje koncentracije za SO 2 izračunate primjenom CALPUFF modela Slika Srednje godišnje koncentracije za PM 10 izračunate primjenom CALPUFF modela Primjeri izračunatih vrijednosti u tačkama najveće zagađenosti u prostoru, koje se nalaze na teritoriji ili okolini grada Pljevalja kao i okolnim brdima, dati su u narednim tabelama. 54

55 Parametar Rezultati modelovanja za postojeće stanje TEP-I Granične vrijednosti * C(μg/m 3 ) Dozvoljeni broj prekoračenja GV(μg/m 3 ) Dozvoljeni broj prekoračenja NO 2 godišnji prosjek 0, NO 2 - najveća satna 138, vrijednost NO 2 - najveća dnevna 22, vrijednost NOx letni prosjek 0, Kontrola i mjerenje Parametar Rezultati modelovanja za postojeće stanje TEP-I Granične vrijednosti C(μg/m 3 ) Dozvoljeni broj prekoračenja GV(μg/m 3 ) Dozvoljeni broj prekoračenja SO 2 letni prosjek 3, SO 2 - najveća satna 2927, vrijednost , PM 10 letni prosjek 0, PM 10 - najveća dnevna vrijednost 10, * Prema Direktivi 2008/50/ES Emisije u vazduh IED(EU Directive 2010/75/EU On industrial emissions) za velika postrojenja za sagorijevanje zahtijeva stalno mjerenje koncentracija SO 2, NO X i prašine u dimnim gasovima iz svakog postrojenja kojeg je ulazna toplotna snaga jednaka ili viša od 100 MW. Tako na svakom velikom postrojenju za sagorijevanje prije ispuštanja dimnog gasa u vazduh treba da bude postavljen CEMS sistem (Continuous Emission Monitoring System). CEMS se sastoji od automatskog mjernog sistema AMS (Automated Mesuring System), te sistema za prikupljanje i obradu podataka DAHS (Data Acquisition and Handling System). AMS je mjerni sistem, koji je trajno postavljen na sajt za stalno praćenje emisija ili perifernih parametara. DAHS je sistem, koji automatski dobija, procesira i pohranjuje podatke dobijene iz automatskog mjernog sistema, koji je montiran na stacionarnom izvoru emisija te ima značaj izlaza podataka. Termoelektrana Pljevlja koristi kao osnovno gorivo domaći ugalj - lignit. Ulazna toplotna snaga bloka je 580 MW t, koja određuje granične vrednosti emisije prema važećem nacionalnom zakonodavstvu Crne Gore. Na dimnjaku TEP, prije izlaza dimnog gasa u atmosferu, ugrađen je 2009 godine stalni sistem za praćenje emisije (Continuous Emission Monitoring System - CEMS), koji sastoji od (sl.5.6.1): 1. sistema za automatsko mjerenje AMS i 2. sistema za automatsku prikupljanje i obradu podataka DAHS EMIDATE. Slika CEMS sistem sa AMS i DAHS. 55

56 CEMS sistem u TE PLJEVLJA tako uključuje više pet sistema AMS (sl ): - AMS 1 za stalno mjerenje koncentracija CO, NO, SO 2, O 2, CO 2, - AMS 2 za stalno mjerenje koncentracije prašine, - AMS 3 za stalno mjerenje koncentracije vlažnog O 2, odnosno pomoću AMS 1 i AMS 2 izračunava se H 2 O, - AMS 4 za stalno mjerenje brzine dimnog gasa, - AMS 5 za stalno mjerenje temperature i apsolutnog pritiska dimnog gasa. Sl Struktura sistema DAHS EMIDATE data je na sl Sl Sva mjerna oprema CEMS mora da bude kalibrirana, prilagođena i provjeravana u redovnim intervalima uključujući i prije upotrebe, kao i provjerena u odnosu na merne standarde. Pregled nivoa obezbjeđenja povjerenja (QAL) i informacije o rokovima i nadležnostima, dati su u narednoj tabeli. QAL1 QAL2 QAL3 AST Kada? Prije postavljanja CEMS-a Postavljanje i kalibracija Tokom rada Počinje godinu dana nakon QAL2 56

57 Učestalost Jednom Barem svake pete godine Kontinualno Godišnje Ko? Operater Akreditovana laboratorija Operater Akreditovana laboratorija Relevantni standardi EN 14181, EN ISO 14956, EN EN 14181, EN EN EN 14181, EN Izvještavanje Za stalna mjerenja na velikim postrojenjima za sagorijevanje (LCPD) treba osigurati QA/QC mjerne opreme prema postupku osiguranja kvaliteta stalnog mjerenja u skladu sa evropskim standardom EN Podaci sa mjernog sistema CEMS se proslijeđuju Agenciji za zaštitu životne sredine CG i lokalnoj zajednici. 6. Emisije štetnih i opasnih materija u vode (podaci opisani u Tabelama 22-31) 6.1 Otpadne vode Kratak opis postojećeg stanja Zagađujuće materije koje dospijevaju iz termoelektrane u vodotokove uglavnom su neorganskog porijekla kao posledica dospijevanja dekantirane vode sa deponije Maljevac, ispiranja pješčanih filtera iz HPV-a, preliva iz bazena hidromješavine, površinskog spiranja i dr. U vodu dospijevaju soli raznih elemenata: karbonati, sulfati, hloridi, nitrati, fosfati, silikati, hidroksidi, ulja i dr. Posledica toga je promjena kvaliteta vode u vodotoku : povećanje ph vrijednosti, promjene tvrdoće, smanjenje sadržaja kiseonika u vodi, povećanje organskih, suspendovanih i sedimentnih materija. Vrste otpadnih voda iz TE Pljevlja su: Procjedne vode iz procesa dopreme i skladištenja uglja (Prijemna građevina i prelazne zgrade I, II, i III) nastaju spiranjem uglja pod uticajem atmosferskih padavina. Vode od spiranja uglja i višak vode koje se slivaju, sakupljaju se u taložnicima šahtovima koji se nalaze ispod kote terena pored stovarišta uglja. Otpadne vode iz ovih šahtova dreniraju se slobodnim padom, preko drenažnih cijevi iz prijemne i prelazne zgrade prema rijeci Vežišnici, a iz prelaznih zgrada II i III prema obodnom kanalu. Druga vrsta otpadnih voda su prelivne vode iz Bager-satanice, odnosno otpadne vode od sakupljanja pepela i šljake iz elektrofilterskog postrojenja, kao i otpadne vode iz odmuljne jame, otpadne vode iz neutralizacione jame i vode iz rashladnog tornja, gdje dolazi do havarijskog prelivanja vode i njenog oticanja prelivnim kanalom u obodni kanal, a odatle u rijeku Vežišnicu. Ove vode imaju visoku ph vrijednost i visoku koncentraciju susupendovanih materija. Stoga značajno podižu i ph vrijednost Vežišnice, što ima ozbiljne posledice na živi svijet u rijeci. Procijedne vode sa deponije pepela i šljake na Maljevcu. Prema projektu bilo je predviđeno da se sva procijedna voda iz deponije vraća u Bager stanicu, ali se dio ovih voda gubi procjeđivanjem kroz deponiju i uliva direktno u Paleški potok koji je prije brane deponije izveden posebnim cjevovodom ispod brane da bi se izbjeglo njegovo zagađenje i plavljenje deponije. Procjedne vode iz deponije su jako alkalne (ph>12) tako da nakon dospijevanja u Paleški potok i Vežišnicu, podižu i njihovu ph vrijednost iznad ph 9 i pretvaraju njihova korita u mrtve rijeke. Zbog toga i Paleški potok nakon uliva procijednih voda i sam predstavlja otpadnu vodu jer je prema parametrima ph, HPK, KMnO 4, sadržaju cijanida i fenola van klase prema Uredbi o klasifikaciji i kategorizaciji voda (sl.list RCG, br14/96 i Sl.list CG br 2/07). Sistem za odvođenje pepela i šljake funkcioniše tako što se odvod šljake ispod kotla do Bager stanice vrši hidraulički, a peopela ispod elektrofiltera pneumatsko-hidraulički. Mješavina pepela i šljake sa vodom (1:6 do 1:10) se iz bager 57

58 stanice cjevovodima transportuje na deponiju na Maljevcu. U procesu dekarbonizacije rashladne vode za potrebe TE, zaostaje mulj iz dekarnbonizatora koji je dominantno kalcijum karbonat i gvožđe hidroksid. Ovaj mulj se transportnim sistemom za transport pepela transportuje na deponiju Maljevac. U procesu ispiranja pješčanih filtera u procesu dekarbonizacije voda, nastaju otpadne vode od ispiranja pješčanih filtera. Ove vode imaju povećanu ph vrijednost i visok sadržaj suspendovanih materija i one se takođe odvode transportnim sistemom na deponiju na Maljevcu. Prilikom procesa regeneracije jonoizmjenjivačkih smola sa hlorovodoničnom kiselinomi natrijum hidroksidom, stvaraju se otpadne vode od regeneracije smola koje se vode u jamu za neutralizaciju, ali se bez predhodne neutralizacije vode na deponiju na Maljevcu. Tokom procesa hlađenja voda na rashladnom tornju, dio koncentrovanih voda se radi sprečavanja stvaranja kamenca ispušta direktno u Vežišnicu. Sanitarne otpadne vode iz TE Pljevlja ispuštaju se direktno u Vežišnicu jer postrojenje za njihovo prečišćavanje nikad nije pušteno u rad. Vode obodnog kanala imaju povećan sadržaj suspendovanih materija, fenola, mineralnih ulja, kao i visoko bakteriološko zagađenje. Procijedne vode iz procesa dopreme uglja nastaju putem spiranja uglja usled atmosferskih padavina. Ove vode sakupljaje se u taložnike, a odatle se upuštaju direktno u Vežišnicu. Ove vode su obojene od čestica uglja i imaju kiselu ph vrijednost (2 do 5). Otpadne zauljene vode iz mašinske hali i drugih pogona sakupljaju se u separatorima za ulja, sakupljaju se i vode na uljni separator gdje se ulje prečišćava i ide dalje na upotrebu. Otpadne vode iz drenažnog sistema upuštaju se u sistem za odlaganje pepela, a odatle se vode na deopniju Maljevac. Otpadne vode od ispiranja kotlova vode takođe se vode u sistem za odvođenje pepela na deponiju. Procesno-tehnološke vode sakupljaju se u Obodni kanal. Ovaj kanal je betonirani tok potoka koji se vodi obodom lokacije TE Pljevlja i koji se uliva u rijeku Vežišnicu Tretman otpadnih voda 58

59 Sadašnje stanje tretmana otpadnih voda TEP ne ispunjava regulativom tražene kriterijume kvaliteta, što se vidi iz sledećeg sumarnog prikaza rezultata mjerenja (CETI, Podgorica, 2013.) sa aspekta usaglašenosti sa relevantnom zakonskom regulativom (Pravilnik o kvalitetu i sanitarno-tehničkim uslovima za ispuštanje otpadnih voda u recipijent i javnu kanalizaciju, načinu i postupku ispitivanja kvaliteta otpadnih voda, minimalnom broju ispitivanja i sadržaju izvještaja o utvrđenom kvalitetu otpadnih voda ( Sl. list CG, 45/08, 9/10 i 26/12). Tabela

60 60

61 Prikaz razmatranih tehnologija tretmana otpadnih voda Najbolje dostupne tehnike za tretman otpadnih voda iz industrijskog sektora definisan je u dokumentima IPPC_Reference Document on Best Available Techniques for the Waste Treatments Industries, August 2006, IPPC_ Reference Document on Best Available Techniques for Large Combustion Plants, July U tabeli x dat je prikaz osnovnih karakteristika BAT za tretman otpadnih voda u cilju prevencije i snmanjenja zagađenja voda. Tabela Prikaz BAT tehnika za tretman otpadnih voda Tehnika Opis tehnike Očekivani efekti Nusprodukti Tehnička primjenljivost Mehanički tretman Filtracija Izdvajanje čvrste faze iz otpadne vode prolaskom kroz pporoznu sredinu Uklanjanje čestica Mulj Generalno primjenljiv Izdvajanje ulja Fizičko-hemijski tretman Taloženje Neutralizacija Flokulacija Sedimentacija Omekšavanje Kristalizacija Isparavanje Jonska izmjena Raspršavanje Načini smanjenja količine otpadne vode Miješanje sa pepelom Recirkulacija u okviru postrojenja Ponovno korišćenje, interno Gravitaciono razdvajanje ulja i vode Izdvajanje suspendovanih i plivajućih materija Dodavanjem hemikalija postiže se taloženje nastalih produkata koji sadržie polutante Formiranje kristala produkata Zamjena štetnih jona u otpadnoj vodi pogodnim jonima iz jonoimjenjivačkih smola U kontaktu otpadne vode sa strujom gasa izdvajaju se volatili iz tečne faze Zatjevi za kvalitet prečišćenih otpadnih voda Uklanjanje ulja i ugljovodonika Uklanjanje čvrste faze iz otpadnih voda Uklanjanje čestica silikatnog porijekla, metala, fluorida, HPK, čestica organskog porijekla Uklanjanje jona iz otpadne vode Smanjuje se sadržaj amonijaka Smanjenje količine ili eliminacija nastanka otpadnih voda Smanjenje količine ili eliminacija nastanka otpadnih voda Smanjenje količine ili eliminacija nastanka otpadnih voda Mulj Mulj Mulj Koncentrovana otpadna voda i mulj Koncentrat i mulj Amonijak prelazi u vazduh Može nastati stabilizovani materijal koji se koristi za zapunjavanje otkopanih prostora Nastala otpadna voda je sa visokim sadržajem soli Generalno primjenljiv Generalno primjenljiv, obično kao jedna od faza tretmana Generalno primjenljiv Primjenjuje se kod ZLD(zero luiquid discharge) sistema. Veliki potrošač energije Generalno primjenljiv Primjenjuje se u slučaju visokog sadržja amonijaka u otpadnoj vodi (SCR/SNCR) Zavisi od karakteristika TE, uglja, pepela i sl. Može se koristiti u sistemu šljake i pepela Može se primjeniti u okviru GPO i sistemima za dopremu uglja Osnovni kriterijumi koji se odnose na kvalitet prečišćenih otpadnih voda koje se mogu ispuštati u recipijent definisani su Pravilnikom o kvalitetu i sanitarno-tehničkim uslovima za ispuštanje otpadnih voda u recipijent (sl.list 45/08, 9/10 i 24/12). U tabeli su date maksimalne koncentracije opasnih i štetnih materija koje se smiju ispuštati u površinske vode. Navedene vrijednosti odnose se na tehnološke otpadne vode, rashladne otpadne vode, komunalne otpadne vode i atmosferske otpadne vode i drenažne vode koje nastaju u krugu TE. Tabela Maksimalno dopuštene koncentracije opasnih i štetnih materija u prečišćenim otpadnim vodama koje se 61

62 ispuštaju u recipijent Redni broj Parametar Jedinica mjere Maksimalno dopuštena koncentracija (MDK) 1 ph 6,5-8,5 2 Temperatura ºC 30 3 Δt, ne više od ºC 2 4 Boja mg/l Pt skale 5 5 Miris bez 6 Taložive materije ml/lh 0,5 7 Ukupne suspendovane materije mg/l 35 8 BPK 5 mgo 2 /l 25 9 HPK mgo 2 /l Ukupni organski ugljenik (TOC) mgc/l Aluminijum mg/l 3,0 12 Arsen mg/l 0,1 13 Bakar mg/l 0,5 14 Barijum mg/l 3,0 15 Bor mg/l 2,0 16 Cink mg/l 1,0 17 Kobalt mg/l 1,0 18 Kalaj mg/l 0,75 19 Kadmijum mg/l 0,01 20 Živa mg/l 0, Ukupni hrom mg/l 1,25 22 Hrom 6+ mg/l 0,1 23 Mangan mg/l 2,5 24 Nikal mg/l 1,25 25 Olovo mg/l 0,5 26 Selen mg/l 0,03 27 Srebro mg/l 0,15 28 Gvožđe mg/l 2,0 29 Vanadijum mg/l 0,05 30 Ukupni fenoli mg/l 0,1 31 Fluoridi mg/l 2,0 32 Sulfiti mg/l 2,0 33 Sulfidi mg/l 0,25 34 Sulfati mg/l Aktivni hlor mg/l 0,05 36 Mineralna ulja mg/l 2,0 37 Ukupna ulja i masnoće mg/l Aldehidi mg/l 1,0 39 Alkoholi mg/l 1,0 40 Ukupni aromatični ugljovodonici mg/l 0,05 41 Ukupni nitrirani ugljovodonici mg/l 0, Ukupni halogeni ugljovodonici mg/l 0,25 43 Ukupni organofosfatni pesticidi mg/l 0, Ukupni organohlorni pesticidi mg/l 0,025 62

63 45 Ukupne površinski aktivne supstance mg/l 4,0 46 Ukupni deterdženti mg/l 0,5 47 Radioaktivnost Bq/l 0, Postrojenja za tretman otpadnih voda Od postojećih postrojenja za tretman otpadnih voda može se, kao jedino funkcionalno, izdvojiti postrojenje za prečišćavanje zauljenih i zamazućenih voda. Projektnim rješenjem je predvidjeno da se zamazućene i zauljene vode prečišćavaju preko trapeznih pločastih separatora, odakle se posebnim pumpama prečišćena voda transportuje u bager stanicu, a mazut i ulje u rezervoar mazuta. Seperator za prečišćavanje zamazućenih i zauljenih voda je u funkciji. Jedino se voda iz mašinske sale ne prečišćava kako je projektnim rješenjem bilo predvidjeno, nego se ispušta u fekalnu kanalizaciju. Količina vode koja se sliva u mašinsku salu dosta je velika zbog podzemnih voda, pa je to razlog zbog čega ne ide preko separatorskog postrojenja, jer separator svojim kapacitetom ne može da čprihvati ovu količinu vode. Treba napomenuti da je količina ulja u vodi iz mašinske sale neznatna, što je i analiza urađena od strane laboratorije za ekološka ispitivanja TE "Pljevlja" pokazala Emisije otpadnih voda 63

64 U tabeli br dati su porijeklo, karakteristike i količine otpadnih voda u TE Pljevlja -I Tabela Porijeklo, karakteristike i količine otpadnih voda u TE PLJEVLJA -I Izvor otpadne vode Kotlarnica Dinamika nastajanja Kvalitet ulazne vode Kvalitet otpadne vode Količina Protok Trajanje Dnevno m 3 /h h/dan m 3 /dan Mjesto ispuštanja Odsoljavanje kotla kontinualno Demi voda Hlađenje mlinova Hlađenje motora ventilatora svežeg vazduha Hlađenje motora ventilatora dimnih gasova Hlađenje ležajeva ventilatora rec.dimnih gasova Kotlovske drenaže Pranje zagrejača vazduha Pranja podova kote ±0m i podruma Dodatna voda za ejektore za pražnjenje jame ispod odšljakivača Drenaža rezervora otpadnog kondenzata od produvavanja cevovoda mazuta Pražnjenje cevnog sistema kotla Pranje zagrejača vazduha Pranje podova kote ±0m i podruma Dodatna voda za rad ejektora Hemijsko čišćenje i pasivacija cevnog sistema kotla kontinualno kontinualno kontinualno kontinualno Svaki drugi dan 1xgod Povremeno kontinualno U toku remonta U toku remonta U toku remonta U toku remonta U toku kapitalnog remonta Filtrirana deka voda Filtrirana deka voda Filtrirana deka voda Filtrirana deka voda Ugušćena kotlovska voda, blago alkalna Zagrejana Zagrejana 1, Zagrejana Zagrejana 1, ,6 Preko bazena spirne vode u obodni kanal elektrane Demi voda Kondenzat, blago alkalan 15min 45 Spirni bazen Hidrantska voda (iz akumulacije) Hidrantska voda Povratna voda sa deponije pepela i šljake *) Para (demi voda) Demi voda Hidrantska voda Hidrantska voda Sirova voda (iz akumulacije) Deka i demi voda Zamuljena sadrži čestice sagorelog i nesagorelog goriva Zamuljena-zaprljana ugljenom prašinom i pepelom, a može biti i zauljena Zamuljena-zaprljana ugljenom prašinom i pepelom Zauljeni kondenzat Kotlovska voda eventualno zaprljana produktima korozije Zamuljena sadrži čestice sagorelog i nesagorelog goriva Zamuljena i eventualno zauljena x u remontu 144 nedjeljno Preko jame ispod odšljakivača u bazen hidrosmeše Bazen hidrosmeše 25, m 3 spirne vode u obodni kanal Preko bazena elektrane Zamuljena Kisela/alkalna i zamuljena opterećena produktima korozije i mehaničkim nečistoćama 5 Više puta u toku 10h Preko jame ispod odšljakivača u bazen hidrosmeše 25 Bazen hidrosmeše Mašinska sala Povremeno Pražnjenje drenažne Podzemne vode i Zauljena 80 7,6 608 jame 1, kota -3,6m Obodni kanal 27min eventualna curenja elektrane rashladne vode 30min Zauljena Pražnjenje drenažne 64

65 jame 2, kota -3,6m Regeneracija jonoizmenjivačkih smola u postrojenju HPK 1-2xgod Demi voda Kisela/alkalna voda Preko neutralizacione jame u bazen hidrosmeše Drenaže u kružnom toku voda-para Demi voda Kondenzat, blago alkalan Ide u kondenzator Preko drenažnog rezervoara u bazen hidrosmeše Pražnjenje kondenzatora U toku remonta Kondenzat Pražnjenje zagrejača niskog i visokog pritiska U toku remonta Kondenzat Kondenzat eventualno zaprljan produktima korozije Ide na kotu -3,6m prazni se u rez.maš.sale, ostatak ide na kotu -3,6m Zatvoreni rashladni sistem. Pražnjenje rezervoara tehničkih hlađenja U toku remonta Filtrirana deka voda Deka voda Sistem rashladne vode Odsoljavanje rashladnog tornja Periodično u funkciji ph i ugušćenja Filtrirana deka voda Ugušćena deka voda Max 1200 Reka Vezišnica Trafo polje Pražnjenje sabirne jame trafo ulja Kišnica Zauljena Do sada nije pražnjena Kišna kanalizacija Objekti sistema dopreme uglja Prosječno 110kišnih dana u Preko betonskog kanala u Atmosferske vode sa Za vreme Zamuljena-zagađena Pljevljima obodni kanal elektrane, a Kišnica skladišta uglja padavina česticama uglja max količina padavina preko zemljanog kanala na 996mm okolno zemljište Atmosferske vode sa krovova i platoa u okviru sistema dopreme uglja Pranje platoa u okviru sistema dopreme uglja Pranje podova u prijemnoj zgradi i prelaznoj zgradi I Za vreme padavina U toku remonta 1-2x nedeljno U toku remonta Kišnica Hidrantska voda Hidrantska voda Zamuljena-zagađena česticama uglja Zamuljena-zagađena česticama uglja Zamuljena-zagađena česticama uglja Sliva se na zemljište okolo zgrada kroz oluke Okolni teren i kišna kanalizacija Reka Vezišnica Pranje podova u prelaznim zgradama II i III 1xnedeljno U toku remonta Hidrantska voda Zamuljena-zagađena česticama uglja Obodni kanal elektrane Pranje buldozera 1xmjesečno U toku remonta Hidrantska voda Zagađena česticama uglja i zauljena 36 0,5 18 Okolni teren i kišna kanalizacija 65

66 Atmosferske vode sa platoa za buldozere Za vreme padavina Kišnica Zagađena česticama uglja i zauljena Bager stanica Pranje podova 2x nedjeljno Hidrantska voda Preliv bazena spirne vode Pranje elektrofiltera i podova bager stanice Deponija pepela i šljake U toku remonta Povratna voda od hlađenja u kotlarnici Hidrantska voda Ispiranje pepelovoda 1x mjesečno Hidrantska voda Povratna voda sa deponije Drenažna i procedna voda sa deponije Hemijska priprema vode Odmuljivanje brzog prečistača u redovnom radu Pranje platoa istakališta HCl i NaOH u slučaju prosipanja hemikalija Pranje peščanih filtera Regeneracija jonoizmenjivačkih smola Pranje podova u objektu HPV Atmosferske vode iz kade rezervoara amonijum hidroksida Pražnjenje neutralizacione jame U toku remonta periodično Za vreme padavina E ne radi U toku istakanja Kad se zaprlja jednom dnevno jedna linija Za vreme padavina Jednom dnevno Objekti spoljnjeg sistema tečnog goriva Kondenzat od grejanja mazuta u auto cisternama Atmosferske vode sa platoa istovarne rampe Atmosferske vode iz kada skladišnih rezervoara mazuta Za vreme padavina Za vreme padavina Prelivne i drenažne vode deponije Sirova voda (iz akumulacije) Kišnica Zamuljena zagađena česticama pepela 36 0,5 18 Preko bazaltnih kanala u bazen hidrosmeše Zagrejana Zbir dotoka Obodni kanal elektrane Zamuljena zagađena česticama pepela Zamuljena zagađena česticama pepela i šljake Zagađena česticama pepela i rastvornim materijama iz pepela Zagađena česticama pepela i rastvornim materijama iz pepela Karbonatmi mulj 36 Eventualno zaprljana karbonatnim muljem Do sada 1x u 30god rada 44 min/dan Preko bazaltnih kanala u bazen hidrosmeše 150 Obodni kanal elektrane Usis pumpi vode za transport pepela i šljake Paleški potok i podzemne vode 26,5 Bazen hidrosmeše Kišna kanalizacija Hidrantska voda Kisela/alkalna 36 10min 6 Kišna kanalizacija Filtrirana deka voda Demi voda Hidrantska voda Kišnica Demi voda Para Kišnica Zaprljana česticama karbonatnog mulja Kisela/alkalna, zasoljena Kisela/alkalna, opterećena suspendovanim materijama Potencijalno alkalna Kisela/alkalna, zasoljena, opterećena suspendovanim materijama Kondenzat, potencijalno zagađen mazutom Zagađena mazutom min 15min jedno pranje 42,25 Obodni kanal elektrane Preko neutralizacione jame u bazen hidrosmeše 100 1,5 148 Bazen hidrosmeše Drenažni kanal i kišna kanalizacija Drenažni kanal i kišna kanalizacija Kišnica Zagađena mazutom Obodni kanal elektrane 66

67 Pražnjenje drenažnih jama u pumpnoj stanici mazuta Povremeno Kondenzati od grejanja mazuta i kišnica Zagađena mazutom 80 0,5 40 Prijemni bazen postrojenja za tretman zauljenih voda Pomoćna kotlarnica Odsoljavanje kotla Demi voda Ugušćena kotlovska voda, blago alkalna Pražnjenje jame u podrumu Kišnica i hidrantska voda Zauljena i opterećena suspendovanim materijama Kišna kanalizacija Drenaža kanala Hidrantska voda Zauljena i opterećena suspendovanim materijama Drenažna jama pumpne stanice mazuta Postrojenje za tretman zauljenih voda Izlaz iz postrojenja (voda) Povremeno Zauljena voda Prečišćena voda 35 1,1 38,5 Bazen hidrosmeše Izlaz iz postrojenja (izdvojeni mazut) Garaža i auto- mehaničarska radionica Pranje vozila Pranje podova u radionici Parking Atmosferske vode sa parkinga u krugu elektrane Atmosferska kanalizacija Atmosferske vode sa krovova, platoa i saobraćajnica Fekalna kanalizacija povremeno Zauljena voda Mazut 9 0,5 4,5 Za vreme padavina Za vreme padavina Za vreme padavina Hidrantska voda Kišnica Zaprljana mehaničkim nečistoćama, deterdžentima i naftnim derivatima Zauljena Usis pretovarnih pumpi mazuta Obodni kanal elektrane Preko kanala u radionici u obodni kanal elektrane Kišnica Zauljena Kišna kanalizacija Kišnica Kišnica Preko kolektora u obodni kanal/vezišnicu Mokri čvorovi u krugu elektrane Kontinualno Sanitarna voda Restoran Kontinualno Sanitarna voda Otpadna sanitarna voda Otpadna sanitarna voda, zaprljana i masnoćama i deterdžentima 6, Preko zajedničkog kolektora u Vezišnicu Rezultati mjerenja kvaliteta otpadnih voda koje se ispuštaju u rijeku Vezišnicu dati su u narednim tabelama: Voda u obodnom kanalu prije ispuštanja u rijeku Vezišnicu: 67

68 68

69 69

70 Otpadna voda od odmuljivanja rashladnog tornja 70

71 Fekalne otpadne vode na ispustu u rijeku Vezišnicu: 71