AUSTRALIJA - Položaj, obim i uređenje

Transcription

1 AUSTRALIJA

2 AUSTRALIJA - Položaj, obim i uređenje - Izolovanost, okeani - Na severu se dodiruje sa ostrvljem Australoazijskog sredozemlja - Put od Londona do Sidneja - kroz Panamski = kroz Suetski kanal - Urođenici - od sabiranja plodova, lova i ribolova - Za poljoprivredu, stočarstvo i metale nisu znali - Ranije - Do Australije se stizalo okeanom iz GB - više nedelja - Iz Kalifornije u Australiju - oko 20 dana - Iz Evrope u Australiju - za tri do četiri dana - Iz Kalifornije za 40 h - Danas za 24 h Britanske kolonije: Novi Južni Wales, Viktorija, Queensland, Južna Australija, Zapadna Australija i ostrvo Tasmanija ujedinile kao federativne jedinice u Australijsku zajednicu (Commoniuealth of Australia) - Godine priključena - Severna teritorija (Northern Territory) km 2 (6), sa st (1961) ili (2008). - Gustina stanovništva 2,8 st/km 2 (232)

3 AUSTRALIJA - Struktura, reljef i karakter pokrajine - Gruba, nerazuđenu grudva - Obrisi jedinstveni - Zalivi (Karpentarija na severu i Veliki Australijski zaliv na jugu) - Jorško poluostrvo na severoistoku

4 AUSTRALIJA - Struktura, reljef i karakter pokrajine - Reljef - jednostavan, jednoličan - Zemljište - ustalasano - Na krajnjem istoku, jedina određena razvodnica - U visini sve nisko osim istoka - Oko 40% - do 200 m visine, - Oko 44 % od 200 do 500 m - Samo 16% preko 500 m - Najviše planine na jugoistoku - jedva prelaze m - Stara geološka struktura - Od donjeg karbona nije bilo nabiranja - Prekambrijski masiv - deo Godvane (snižene i zaravnjene) - Opsežni sedimenti od paleozoika nadalje - U tercijaru vertikalna tektonska pomeranja - Nema mladih venačnih planina - Spoljašnje sile su od tada lako i ponovo uravnavale i snižavale visinske razlike

5

6 AUSTRALIJA - Struktura, reljef i karakter pokrajine - Najmlađa izdizanja - starijeg pleistocena - samo nešto više izdigla zapadni i istočni deo kontinenta - Široko sinklinalno područje - koje se već u juri i tercijaru punilo sedimentima, ostalo još dalje u niskim nadmorskim visinama - Ponegde u unutrašnjosti čak snizilo ispod visine morske površine: - Jezero Eir - Južna obala - zalivi estuarskog tipa (Spenserov zaliv, Zaliv sv. Vinsenta) - Reljef Australije - trostrukog karaktera: - Zapad široka Zapadnoaustralijska površ ili plato - U sredini - prostrane Centralne nizine - Na istoku - Istočnoaustralijske planine - Između (prostor nije tako prostran, po građi, izgledu i privredno osobit) Južnoaustralijske planine

7 Geološko-tektonska karta Australije (Po W. Geisleru) 1 - Zapadnoaustralijski štit (kristalasti masiv), 2 - Nullaginska serija, 3 - Permokarbofltiski sedimenti, 4 - Pretkambrijski i stari paleozojski slojevi nabrani prilikom kaledonskog nabiranja, 5 - Istočnoaustralijski Kordiljeri (mladopaleozojsko nabiranje); 6 - Jurski slojevi, 7 - Kredni slojevi, 8 - Tercijarni peščari, 9 - Tercijarni krečnjaci

8 AUSTRALIJA - Zapadnoaustralijska površ - Od 300 do 500 m - U osnovi kristalasta masa - Na ivicama više izdignuta i ogoljena, iznutra potonula pod sedimente - U njenom reljefu smenjuju: - Sedimentne naslage u vidu ploče - Udubljene nizine i - Usamljene planine od kristalastih kamenih masa Mac Donell (do m) i Mesgreve (1 594 m) - Planine razdvaja kotlina sa velikim slanim močvarama i jezerima (Macdonaldovo i Amadeusovo jezero) - Nullarbor - tercijarnim krečnjacima, pusta, krševita visoravan, 100 m visokim odsekom lomi u Veliki australijski zaliv - Na SZ Obale devedesetih milja (Ninety Mile Beach) i dine Velike peščane pustinje (Sand Ridge Desert) - Na SI od nje, u Kimberleyskoj oblasti, Zapadnoaustralijski plato sa ivicom od m - Na njegovom JZ, stari masiv, sa bogatim zalihama Au - U Darling Rangeu i Stirling Rangeu se opet izdiže do m pre nego što se prelomi prema moru

9 Mac Donell

10 AUSTRALIJA - Zapadnoaustralijska površ - Pogodni uslovi za život - samo na jugozapadu, gde je brdovita i sa više vlage te je obrasla travom i drvećem - Unutrašnjost je bez vode, sa pustinjskom površinom koja se grubo raspada, - Pokrivena je niskim scrubom, teško prolaznom šikarom - Pustinje u tri tipa: peščana, šljunkovita i kamenita - Obala Zapadnoaustralijskog platoa je različita - U krečnjačkom Nullarboru je strma i pusta - Na peščanoj Ninety Mile Beach ravna i niska - Na zapadu je zapadnoaustralijska morska struja ponegde formirala obalne kose, iza kojih se prema severu otvaraju zaklonjeni zalivi - Na severu (Arnhemland, Kimberleyland) obala tone i dobro je razuđena - Na jugozapadu, takođe, na jednom od potonulih zaliva nastao Perth

11

12 AUSTRALIJA Južnoaustralijske planine - Stari masiv Australije se izdiže s druge strane potoline koja se proteže od jezera Ejr u sredini Centralne nizije, pokraj jezera Torrens, u Spencerov zaliv, - Gotovo m - Brda su rascepkana u više skupina (Mt. Lofty, Flinders Range, Barrier ili Stanly Range) - Građena su iz pretkambrijskih i kambrijskih naslaga - Nabrana još u starom paleozoiku - Kaledonske gromadne planine kao u Skandinaviji, Engleskoj i Bretanji - Prelaz od tipičnog pretkambrijskog masiva Zapadnoaustralijskog platoa ka nešto mlađim gorjima Istočne Australije - Stalno rudarsko područje Pb, Sn, Ag - Broken Hill - Tragovi starog permokarbonskog ledenog doba

13 Flinders Range

14 AUSTRALIJA Srednjoaustralijska nizija - Ulegnuti deo kontinenta, duboko zatrpan aluvijalnim nanosima - Pod njima sakriveni, a na površinama ivicama izbijaju jurski krečnjaci i tercijarni sedimenti dokaz o dužini spuštanja i zasipavanja - Na razvođima - paleozojski rudonosni slojevi, dele niziju na: - 1. Najseverniji deo - vode u Karpentarijski zaliv (područje tropske kiše) - 2. Rudarski značajan razvodni prag kod Cloncurrya (Mt. Isa) - 3. Centralna nizija endoreična, krikovi, lokve ili jezeru Ejr, - Jezero Ejr mrtvo srce Australije, površina pri max vodostaju - 12 m a.v. - U vreme niskog vodostaja ono je samo slana i blatnjava močvara - U mladoj geološkoj prošlosti jezero je bilo mnogo veće, dopiralo je do 54 m iznad današnje površine i verovatno je oticalo prema moru (Ostatke iz tih vremena predstavlja još čitav niz manjih jezera) - Barrier Range (Broken Hill) deli niziju kod jezera Ejr od Darlinško-marajske nizine - Darling i Murray, jedine veće, stalne vode, voda iz kišovito planinske oblasti na istoku, te je odvode na jug u more - Neznatan pad, teku mirno nizijom i zasipavaju je - Zbog njih, oblast je zelenija i ugodnija od Centralne nizije

15

16 AUSTRALIJA Istočnoaustralijske planine - Australijski Kordiljeri ili Veliko razvođe (Great Dividing Range) - Gromadne planine, hercinskog (mladopaleozojskog) nabiranja - Kopno koje je u tercijaru ponovo izdignuto - Na primorskoj strani - strmo, a u unutrašnjosti - blaži nagib - Pod mlađe, većinom jurske krečnjačke, peščare i bazalte, razgranate u pobrđe sa lokalnim nazivom Downs. - Unutrašnja strana - suva i bez prave šume - Primorska - obiluje kišama, obrasla šumom, sa krčevinama, poljima i naseljima - U primorju - doline su pretvorene u poluzaokružene i izdužene zalive tipa rias i u manje ravnice, koje razdvajaju ogranci sporednih slemena - U severnom delu, oko km, Veliki koralni greben, na rubu šelfa, potonulog dela kontinenta - Greben otežava pristup s mora na obalu

17

18 - N deo, Queenslandske pl, m (na jugu) - manje izražena pregrada - Preko granitnih slemena, reke sa istoka duž mlađih bazaltnih zona prokrčile put i ispreplele se s izvorištima voda, Karpentarijskog zaliva - Putevi u unutrašnjost - podesniji nego na jugu - U južnom Queenslandu, podesan prolaz u unutrašnjost - Brežuljkasta oblast iz krednih lapora i bazalta - Darlina Dovons - Na granici između Queenslanda i Novog Južnog Velsa sa Novoengleskom visoravni, brdima iz paleozojskih naslaga prepletenih granitima i bazaltima počinje južni deo gorja - U njegovom primorskom podnožju - najizdašnije naslage uglja - Novoengleska visoravan prelazi prema jugu u Plave planine - Njihove površi iz mezozojskih nenabranih peščara i krednih krečnjaka - ispresecane su dubokim kanjonima, te je planinska pregrada neprohodna - Dolinska ušća potopljena u zalive i podesna za pristaništa (Sidnej) - Najjužniji deo planina - Australijske Alpe, staropaleozojskih naslaga - Košćuško, s najvišim vrhom Townsend (2 241 m) -»Alpe«- zimi su pokrivene dubokim snegom, a leti su bujno zelene - Visovi su blagih padina, sredogorskog karaktera, lako dostupni konjima i automobilima, a zimi veoma podesni za skijanje - Istočnoaustralijske planine nastavljaju se još sa druge strane Bassovog kanala na ostrvu Tasmaniji

19

20 AUSTRALIJA Klima - Suša i večite poteškoće s vodom - 1/3 kontinenta ima ispod 250 mm, 1/ mm - Sušna unutrašnjost u srednjem i W delu (Alice Spring 286 mm, Coolgardie 231 mm) - Sušnost Australije - posledica geografske širine ( JGŠ) - Čitave godine vlada suvo tropsko vreme sa visokim vazdušnim pritiskom i suvim jugoistočnim pasatom - Izuzeci samo na periferiji - Najseverniji deo Australije - vlažni tropi, preko mm - Krajnji sever, u Kimberleyskom području, u Arnhemskoj zemlji, na Jorškom poluostrvu - više od mm, a u Queenslandu - od mm - Sva kiša padne leti, tropske kiše najviši položaj Sunca - Kišu donosi severozapadni, letnji monsun - Zimi na juž.hem, monsun menja pravac, te sa pasatom duva sa kopna - Tropskomonsunski režim Severne Australije samo do 15. paralele - Između JGŠ nestaju i poslednji monsunski uticaji, manje od 500 mm - Počinje tipično australijsko podneblje i prema jugu sve suvlje, ali samo u unutrašnjosti i na zapadu.

21 AUSTRALIJA Klima - U Ist. i JIst. primorju pasat nad toplim morem hvata vlagu, zahvata planinske padine, te izlije na njih mnogo kiše (Sydney 1230 mm), - Najviše u leti i u jesen, a prilično i u ostalim vremenskim razdobljima - Preko pl. u unutra. ovlaženi pasat ne prodire, nego se spušta kao ugrejani suv vetar - Između 30 i 35 0 JGŠ, zimi, sa zapada, putujuće depresije južne hemisfere sa ciklonskim padavinama - Leti, kada se zapadni vetrovi povuku na jug, nešto je suvlje u JIst, a izrazito suvo u srednjem delu Juž. Australije i u JZap - Podneblje»sredozemnog«karaktera sa zimskim kišama i suvim, vrućim letom (Adelaide 535 mm, JZap mm). - Krajnji jugoistok Australije i Tasmanija, južnije od 35 0 JGŠ i takođe u doba leta izvan suvog pojasa - Zapadni vetrovi, oko 40 stepeni, na južnoj hem, otvorene okeanske površine,»besnećih 40 stepeni«, kiša stalno, najviše zimi - U Australijskim Alpima, do mm, Zap. Tasmaniji preko mm

22

23 AUSTRALIJA Klima - Samo na severu tropski ravnomerne temp. čitave godine - Prema jugu - godišnja temp. amplituda se povećava - Dok u Cooktownu mesečni 22,4 C - 27,5 C - U Sidneju - 11,4 C u julu - 21,9 C u januaru - U Melbournu - 9,3 C u julu C u januaru - U planinama Australijskih Alpa i Tasmanije - prava zima, sa dosta snega - Ponekad sneg u Plavim planinama, u Flinders Rangeu i po visoravnima Jugozapadne Australije - Živa ne može da padne ispod nule na krajnjem severu - Leti je unutrašnjost kontinenta ugrejana; januarski prosek 30 C - God. amplituda povećava (Alice Spring u januaru 31,8 C, u julu 13,2 C) - U unutrašnjosti - dnevna kolebanja od -3 C do +45 C, sušnost stene - 5 klimatskih područja: 1. Tropsko-vlažno podneblje Severne Australije sa suvom zimom; 2. Pustinjsko i stepsko podneblje Unutrašnje i Zapadne Australije; 3. Suptropsko vlažno primorsko podneblje Istočne Australije sa padavinama u svim godišnjim periodima, a najviše leti; 4. Umereno toplo podneblje Jugoistočne Australije sa izrazitom zimom i sa padavinama u svim godišnjim razdobljima; ponegde, na primer na Tasmaniji, sa izrazitb okeanskim karakterom; 5. Etezijsko (»sredozemno«) podneblje sa zimskom kišom u Južnoj i Jugozapadnoj Australiji

24

25 - Skromna količina kiše - nije svake godine jednako pouzdana - U naročito suvim godinama, 2/3 Australije - manje od 250 mm AUSTRALIJA Vode - Za umerenih suša - slučaj ½ - Suša - naročito velika svakih god - Reke teku stalno samo uz N, NE, SE, SW obale, kao i u Tasmaniji - Unutrašnjost i plato Nullarbor su bez njih - Krikovi puni samo u doba jakih kiša, kada divljaju i pustoše, pa opet presahnu - Sporedni rukavci bilabongovi - I Murray i Darling u doba velikih suša - presahnu. - Murray je postojaniji, jer dolazi sa planina, u kojima pada sneg - Jezera sa geo. karte - slane močvare, pa se ne koriste - Arteške vode podzemni sliv - Srednjoaustralijske nizije od Karpentarijskog zaliva sve do praga kod Broken Hilla (1,5 milion po km 2 ) - Vodonosni slojevi - jurski peščari - Niz manjih u opsegu do 1 miliona km 2 (u području reke Murray, oko Eucle uz Veliki australijski zaliv, na zapadnoj obali i na severu na izlazu Velike peščane pustinje na Obalu 90. milja) - Korišćenje od godine (napajanje stoke) - Iako broj bunara raste, a vode se više ne obnavljaju

26 Darling

27 AUSTRALIJA Vode - Mnogo vode propada zbog nepodesnih, primitivnih odvodnih jaraka i zbog jakog isparavanja - Stoka popije samo 5% vode, koja izbija iz zemlje u obliku vrela - Rentabilnost regulacije? samo za potrebe rudarstva (Kalgoorlie, Viala) - Za navodnjavanje - samo rečna voda (oko ha zemljiata u Viktoriji i Novom Južnom Walesu) - Najveće sprave za navodnjavanje - na reci Murray i njenim pritokama (Goulburn, Loddon, Mita, Murrumbirgee, Lachlan) - Do I sv. rata - gradnja uređaja za navodnjavanje bila povezana sa regulacijom reka za plovidbu - Železnice i putevi - ugušili rečnu plovidbu - Hidrotehničko uređivanje usmereno na uređerrje celokupnih odvodnih prilika, na navodnjavanje, na melioraciju i energetiku - Plan za regulaciju Snežne reke - u jugoistočnim planinama - Van užeg marajskog porečja - malo uređaja za navodnjavanje - Reka Darling ih gotovo i nema

28 Mari

29 AUSTRALIJA Tlo - Odraz padavinskih, vegetacionih i petrografskih prilika - Uz N, E i SE prilično nakvašene, šumovite i reljefno raznolike obale - zemljište podzolskog tipa, znatno isprano i slabo plodno - Prema unutrašnjosti - niz savanskih, stepskih i polupustinjskih vrsta zemljišta plodnija - U srednjem delu lstočnoaustralijskih planina, u južnom Queenslandu, gde šuma prelazi u savanu i u stepe Michelove trave, široko je rasprostranjena veoma plodna crna zemlja, podseća na černozem - Još dalje u unutrašnjosti (manje od 500 mm), gde savana prelazi u šikarastu stepu, pa dalje u polupustinju i pustinju - smeđa i siva tla - U unutrašnjosti na jugozapadu, etezijski padavinski režim sa zimskom kišom, podzol, a dalje je»kestenasto«zemljište savanske šikare, gde kiša spira Ca u dobinu, na površini - crvenosmeđi oksidi Fe i Al - Prema unutrašnjosti - crveno, u pojasu od Esperance na južnoj obali prema NW - lateritno tla - Južna Australija pa na istok, u Nullarboru, na poluostrvu Ejr, pa do donjeg Murraya, karakteristična su svetla, laka peščana tla, koje nazivaju mallee soil - vezana za žbunje eukaliptusa, mnogo Ca, plodna ako se očiste od šikare i obezbede vodom

30

31 AUSTRALIJA Tlo - U suvim i slabo obraslim oblastima - akutniji problem erozije zemljišta - Zemljišni fond siromašan - Preterana ispaša - Šumu uništava kunić, doneli ga Evropljani - U W Australiji protiv njega morali da izgrade do km duge pregrade - Tle postalo labilno kada je doprla australijska poljoprivreda žita - Zemljište, pod ugarom, odnose voda i vetar za vreme suše - U Južnoj Australiji - čovek načeo mallee scrub - spalio šikaru obradio - Plodno crvenkasto zemljište Darling Dovonsa, zbog neopreznog obrađivanja, načela erozija i rascepkala ga dubokim jarugama - Slično - strme padine Tasmanije zasađene plantažama jablanova

32 AUSTRALIJA Vegetacija - Australijski biljni svet od sredine tercijara - živi izolovano - Adaptirani endemi, nazivi nepouzdani - ¼ površine prava pustinja, 10% pustinjskih u vreme suvog god.perioda - Bez vegetacije - Sand Ridge Desert - pustinja - Hrpe žilave, bodljikave trave spinifex (Triodia), šikare akacije, obično zvane mulga (Acacia aneura) ili brigaloio (Acacia harpophyta) - U vlažnijim stepama na NE pustinjske Australije, SW Queenslandu, raste trava Mitchel Grass (Astrebla), zavisna od letnje kiše, koja je za ispašu - Bodljikava šikara - polupustinjska ili suva stepa, scrub - Akacijevo (mulga scrub), eukaliptiusovo, slano lli saltbush (Atriplex) i plavog žbunje (Kochia) - unutrašnjost i zapad - Pored voda - pruge drveća, kazaurine - Poseban tip žbunaste vegetacije - šikara eukaliptusa, duž južne obale od Viktorije do Zapadne Australije (mallee scrub)

33

34 AUSTRALIJA Vegetacija - Prema vlažnijem severu i istoku scrub u bujniju savanu, sa galerijskim šumama pored voda - Uz NE obalu, u Queenslandu, - prava vlažnotropska šuma sa mnogim elementima monsunske vegetacije - Šuma tropskog tipa dopire uz more na jug do Brizbejna - Po Istočno-australijskim planinama - srodna šumi u zapadnom delu severne obale i na jugozapadnim obalama - o sivozelenoj eukaliptusovoj šumi, karakterističnoj za Australiju - Na vlažnijim spoljnim padinama gusta i bujna, sa drvećem preko 100 m i sa obiljem paprati - Prema suvoj unutrašnjosti ona postaje ređa i prozračna»savanska šuma«), dok se ne proredi u otvorenu savanu (grassland) - U unutrašnjosti eukaliptus samo uz vode (uz Marray, na dr mestima degradira u šikaru) - Eukaliptusa vrsta: planinski jasen (Eucalyptus regnans) u planinama Viktorije, karri (Eucaliptus diversicola) i jarral (Eucalyptus marginata) u Zapadnoj Australiji - Njihovo drvo je veoma upotrebljivo za obradu, građevinarstvo i gorivo

35

36 AUSTRALIJA Stanovništvo Tok naseljavanja Australida, negroidnih rođaka Veda iz JI Azije i dr predravidskih naroda u Indiji - Stigli u ranom pleistocenu - Sačuvali prvobitne osobine i primitivnu kamenu kulturu sakupljanja, lova i ribolova - Beli čovek uništio silom, ali i dodir sa višom civilizacijom (popis iz ), , 2.5% Australijskepopulacije (2006) - U zabačenim predelima Severne i Centralne Australije - U rezervatima, Arnhem Aboriginal Reserve ili na stari nomadski način - ¼ se uključila u savremenu privrednu delatnost - Holanđani ugledali N australijsku obalu u Karpentarijskom zalivu i u nekoliko navrata istraživali - Nova Holandija Džejm Kuk - utvrdio pravilne obrise novog kontinenta i predstave o velikoj Terri Australis, otkrio E australijsku obalu i zbog sličnosti sa domovinom dao ime New South Wales - Prvo englesko naselje kod Botani Beja, blizu Sidneja - Naselja kažnjenika do sredine 19. veka

37

38 AUSTRALIJA Stanovništvo Tok naseljavanja - Ovčarstvo, malo radne snage, prostrani pašnjaci /1835. u Portlandu i Melbourneu, prva naselja osnovana Adelaide - glavni polazni centar za širenje stočarstva, u koloniji Viktoriji otkriveno zlato - Lov za zlatom povećao st. sa na Posle Au, stočarstvo ili kraj rudnika Cu Juž A, Ag Broken Hilla ili nakon novootkrivenim rudnicima Au u Zap Australiji - Od do tropska poljoprivreda u Queenslandu - Iskorišćavanje šuma eukaliptusa u SW A, u Viktoriji i na Tasmaniji - Zasnovana železnička mreža, poljoprivreda žita, prvi irigacioni sistemi, a stanovništvo je poraslo na 4 miliona - Doseljavanje od do najznačajnije - Od do 1910, u Ameriku odlazilo najviše ljudi, doseljavanje je opalo jer su zlatni izvori presahli finansijski slom, velike suše, Immigration Restrictions Act iz Za vreme I sv rata - naseljavanje pojačano - Popis doseljenici Anglosasi iz Engleske, Škotske i Irske - Potom iz Novog Zelanda, Italije i Nemačke (16 829) - Italijani kad nisu više mogli da odlaze u Ameriku; plantaže šeć. trske u Queenslandu

39 AUSTRALIJA Stanovništvo Tok naseljavanja -1947: stanovnika rođenih u Australiji, u Engleskoj, u Škotskoj, u Irskoj, u Italiji, u Nemačkoj - Broj italijanskih doseljenika raste - Australijska imigraciona - dopušta useljavanje belom stanovništvu (White Australia Policy) ne više od 2% godišnje očuvanje standarda - Nakon II sv. rata - godišnja imigraciona kvota od broj nemačkih doseljenika - premašio broj engleskih - Jugosloveni u Australiji - Do I sv rata - veoma malo Jugoslovena, posle I sv rata više jer su imali zatvorena vrata u Ameriku - Od do oveća naselja - Dalmatinaca i Makedonaca, u Zapadnoj Australiji oko Pertha i Kalogooriela, u Novom Južnom Walesu oko Sydneya i Broken Hilla, u Viktoriji oko Melbourna, u Queenslandu oko Townsvila i Cairnsa - poreklom sa sela - Od do zastoj u privredi - i za naše bio težak - Za vreme II sv. rata - oporavak, zaposlenja u australijskim fabrikama, u koje pre rata nisu primali strance - Vrtlarstvo - oko Pertha i Sidneja - Za vreme rata - potpomagali oslobodilački pokret u YU - Godine bilo je u Australiji oko naših ljudi

40

41

42 AUSTRALIJA Stanovništvo Gustina i raspodela stanovništva - Neravnomerno rasprostranjeno i retka naseljenost - Po Tejloru, linija od Šarks Beja (Zaliva morskog psa) na W obali do zaliva Esperance na S obali, i zatim opet od S obale pored Broken Hilla prema N Queenslandu u nešto gušće naseljene predele SZ, SE i E - Veći deo kontinenta - 1 st na 25 km 2 - Dijagonala od SW prema NE, NW polovina 0,5% st - Deo kontinenta, sa manje od 250 mm padavina, gotovo nenaseljen - 1 st na 1 km 2 nigde ne prelazi izohietu od 500 mm do 750 mm - Samo na jugu, u Marrayskoj ravnici, veštačko navodnjavanje je domamilo i u taj izohijetni pojas nešto više st st na 1 km 2, izolovana područja: u Brisbanskom primorju u južnom Queenslandu, u primorju oko Sidneja, u većem delu Viktorije, donekle u Južnoaustralijskom primorju ispod Flinders Rangea i u SW Australiji ili Swanlandu - U gradovima - 70% st. - 5 najvećih primorskih gradova (Sidnej, Melburn, Brisbejn, Adelaida i Perth) - (49,7%) australijskog stanovništva - Dva, na SE (Sidnej, Melburn) - 35,7% - Osnova privrede agrarna - u gradovima onih koji se izdržavaju dohocima od zemljišta i stoke, dok je unutrašnjost još prazna sa mnogo stoke i malo ljudi

43

44 AUSTRALIJA Stanovništvo Gustina i raspodela stanovništva - Koncentracija stanovništva na primorske predele - posledica klimatskih prilika; - Koncentracija oko velikih gradova - nezrela, u kolonijalnoj istoriji zasnovana populaciona i privredna struktura - Ima mesta za nove naseljenika mišljenja podeljena - Usled nedovoljne naseljenosti - nedostaje radne snage - Ograničeno domaće tržište koči dalji razvitak industrije - Potrebno umerenim doseljavanjem - podići broj stanovništva - Na oko 15 do 16 miliona - Realna procena Tejlora - Australiji današnjim standardom života moglo da živi 30 miliona stanovnika - Pri prosečnom evropskom standardu života, koji je niži od australijskog, pa, moglo bi da živi i do 60 miliona stanovnika - Kinezi...

45

46

47 Skoro ¾ Australijanaca žive u metropolama i obalnim područjima. Obala je jedan od integralnih delova australijskog integriteta.

48

49 AUSTRALIJA Privredne karakteristike - Relativno kratko kolonijalno doba - Proizvođač agrarnih i rudnih sirovina - Među privima u svetu po broju ovaca, goveda, proizvodnji i izvozu vune, mesa, pšenice, Zn, Pb, Au - Posle I sv rata počinje njena industrijalizacija, naročito nakon krize Međuratnog doba do broj fabrika se povećao za 3/4 - Mehanizovane farme, radnici, cilj prodaja - Skuteri do 90 tih XIX veka (sa preko ha i 10 tine 000 grla) - Sistem srednjih i malih farmi na komercijalnoj bazi muznih krava - Preko 50% krunske zemlje se daje pod zakup, 10% privatnih poseda - 1/3 st u unutrašnjosti hrani ostale, jer manje radne snage treba mehanizovanoj poljoprivredi, ali u Australiji obrnuto - Bogaćenje tokom svetskih ratova - Strani kapital

50 AUSTRALIJA Poljoprivreda - Ovčarstvo u istočnoj unutrašnjosti (južni Queensland, Novi Južni Wels, Viktorija do granice Juž. Australije- 250 do 500 mm ) - Uginuće tokom suša - Od XIX veka merino ovca - vuna - Sidnej najveće tržište vune na svetu - Proizvodnja jagnjetine bila u porastu - Govedarstvo - Velike suše Goveda žive na tropskom severu - Sa više od 500 mm Ovčarski krajevi u Australiji (Po Commowealth Yearbooku) Svaka tačka ovaca Oblasti u kojima se gaje goveđa u Australiji (Po Commomvealth Vearbooku) Svaka tačka obeležava grla goveda - Tamo ni ispaša ni kiša leti nisu pogodne za gajenje ovaca - Može duže do pojila - Mlečna goveda - vlažnija podnevlja - Ist primorje od južnog Queenslanda do Viktorije - Meso, mleko - Uređaji za hlađenje

51

52 AUSTRALIJA Poljoprivreda - Zemljoradnja na 1% celokupne površine - Pšenica 2/3 obradivog zemljišta - Izohiete od 250 do 600 mm - Primorske ravnice Južne Australije, uz Murray i njegove pritoke, kao i u plodnim Darling Downs - Pristaništa Juž. Australije - sa velikim silosima za žita - U prvim godinama posle I i II sv rata - pšenica je više godina dobro rađala - Kombinacija sa krmnim biljem - Šećerna trska - Kultura tropskog sev.ist., u prvom redu Queenslandskog primorja - Duvan, pamuk - Severna obala Tasmanije poznata je po svom krompiru - Voćarstvo - Sever Južnog Velsa i jug Queenslandu tropsko voće (banane, ananas) - Tasmanija i Viktorija jabuke - Oko Murraya i po obroncima Južnoaustralijskih planina - vinogradi - Melioracija, plodored, zaštita zemljišta

53 Dolina Barosa region proizvodnje vina u Južnoj Australiji. Zauzima više od 15% australijskih ruralnih površina.

54 AUSTRALIJA Rude i energentski izvori - Bogata rudama u starim masivima - Egzogene sile - razgolitile i približile površini bogate rudne naslage - Stene vulkanskog porekla i pl. sistemi nabrani u paleozoiku sa C na rubovima - Rudarstvo - važna uloga u toku razvoja naseljavanja Australije - Ono je pokrenulo izgradnju železnica, a posredno i agrarno naseljavanje - Dugo bile najvažnija izvozna sirovina, manji značaj za izvoz - Au, Viktorija, 1851, ½ sv proiz. i od , ¼ sv proiz. iz Zap. Australije -»Aluvijalno«zlato, prvo najvažnije, danas daje samo još 10% proizvodnje. Sve ostalo zlato dobija se iz zlatnih žila u pretkambrijskim stenama - Fe i C na poluostrvu Ejr, na zap. obali Spencerovog zaliva u Juž. Australiji - Australijski čelik - najjeftiniji na svetu - Na ostrvima na sev.zap. obali (Yampi Sound). - Glavno nalazište rude Pb, Zn i Ag - Broken Hill u sev.ist. produženju kaledonskih Južnoaustralijskih planina, manje u Tasmaniji, Queenslandu i na jugoistoku: Novog Južnog Velsa

55

56 AUSTRALIJA Rude i energentski izvori - Ag, Cd i Co u Broken Hillu, sporedni proizvod u procesu vađenja Pb i Zn - Cu u Queenslandu, Novom Južnom Velsu i na Tasmaniji - Sn - Novoengleska visoravan, Queensland, Tasmanija - Boksit - Tasmanija, Viktorija, kao i krečnjak iz Tasmanije i Južne Australije - U blizini Broken Hilla uran, ali i u Rum Jungle kod Darwina i Mt. Isa u Queenslandu - C Cc (pal), Cm (terc), Cl problem radne snage - Oko Newcastla i Sidneja na istočnoj obali 4/5 - Oko Ipswich-a, Rockhampton-a i Blair Atholl u Queenslandu, Leigh Creek u Južnoj Australiji, Colie u W Australiji - Hidroenergetska privreda slabi značaj uglja - Nafta - tek godine - U Glen Devisu severno od Sydneya iskorišćavaju uljane škriljce - Hidroenergetika u Tasmaniji i u planinama Jugoistočne Australije - Glavni proizvođači elektroenergije u Australiji su dva termoenergetska sistema kod Sydneya (Bumerny) i Yallourn u blizini lignita u Viktoriji - Predviđene HE na Snow River bi trebala ojačati udeo HE energije

57 Super Pit u Kalgurliju, Najveći površinski kop rudnika zlata

58 AUSTRALIJA Industrija - Crna metalurgija - do I sv. rata - uvozili Fe i čelik - 1. U Novom Južnom Walesu i 2. U Južnoj Australiji (Whyalla) - Planirano područje - biti vezano uz C iz Colliea i Fe iz Yampi Sounda - Mašinska ind. (traktori i druge poljoprivredne mašine, tekstilne mašine, električne mašine, dizel-motori itd.) - Ind. saobraćajnih sredstava (brodogradilišta, železnički materijal, automobili, avioni). - Hemijska ind. - ugljenokopi i koksare stvorili su uslove (benzol, sintetička nafta, katran, plin, veštačka đubriva, farmaceutske potrebe) - Obojena metalurgija - rafinerije Cu, Pb, Zn u Južnoj Australiji i u Novom Južnom Walesu i prve fabrike Al na Tasmaniji i u Viktoriji - Ind. tekstila i odeće - Prehrambena ind., ind. mesa i šećera - Ind. hartije - u Tasmaniji, Viktoriji i u Juž A eukaliptus kao sirovina - Podmiruje domaće potrebe, ¾ ind.preduzeća na SE u Novom Južnom Walesu i u Viktoriji, jer je uz ugalj izrasla i glavna baza metalurgije - U krajevima koji su jedini gusto naseljeni, razvio se i veći deo lake, pogotovo tekstilne industrije

59

60 AUSTRALIJA Saobraćaj - Velike razdaljine, pusta, sušna unutrašnjost lakše morem - Saobraćajne mreže u unutrašnjosti - neznatna ili uopšte ne postoje - Prvu železnica (1850), prema zahtevima rudarstva i stočarstva - Pruge - širine koloseka, ukupno oko km - Najgušća i odvojena - žel mreža na SE, od Brisbana do Melbourna, i područje pšenice pored Murraya - Preko Broken Hilla - vezuje druga, usamljena, čvor u Adelaidu - Treći deo - od Perta u Jug.zap A. sa dr. dve prugom preko Nullarbora - Glavna saobr. osovina - dakle, pruga Perth Kalgoorlie Adelaide Melbourne Canberra Sidney Brisbane - Bez železnica - N deo kontinenta, u Queenslandu samo 3 stočarske pruge - Problem transkontinentalne pruge N S obalu (Adelaide i Darwinom) - Istom trasom transkontinetalna telegrafska linija Overland Telegraph - Vezani drumom (Stuart Highway ili Bitumen Road) - Pruge kroz pustinju - bez svrhe

61

62 Melburn

63 AUSTRALIJA Saobraćaj - Drumova - oko km, ¾ su divlji, neizgrađeni tragovi - Utvrđenih puteva - oko km - na SE i SW - Rečna plovidba na Marrayu - odumrla je - Za unutrašnji saobraćaj obalna morska plovidba, ali i okeanska plovidba - Australijska pristaništa, Sydney i Newcastle najmodernija (magazini za vunu, klanice stoke i hladnjače za meso) i u ponekim od njih (Newcastle, Port Kembla, Nhyalla, Port Pirle) uređaji za utovar uglja, Fe i drugih ruda - Vazdušni saobraćaj - veoma razvijen - Za brze veze sa stranim zemljama, a i između naseljenih centara na rubovima - Iz Sydneya u Perth vozom više dana, brodom nedelju dana - Prirodni uslovi za vazdušni saobraćaj - izuzetno povoljni: - Zemljište je nisko, a nebo je većim delom vedro - Trans-Australia Airways i privatna Australian National Airways - Glavni aerodromi: Essendon kod Melbourna, Mascot kod Sydneya i Ipswich kod Brisbana. - Između Sydneya i Brisbana postoji 17 vazdušnih veza dnevno - Iz Sydneya preko Singapura prema Evropi - Preko Novog Zelanda (Auckland) i Havajskih ostrva (Honolulu) u Severnu Ameriku i preko Guama na Japan

64

65 AUSTRALIJA Spoljna trgovina - Privreda zavisna od spoljne trgovine - Manji od Kanade i Južne Afrike ostala 2 dosadašnja britanska dominiona - Trgovinski bilans pozitivan - Obim australijske spoljne trgovine stalno raste - Struktura izvoza u odnosu na glavne proizvode pokazuje sledeća tabela - Povećanje potrošnje u domaćoj industriji - Uvozni artikli: teh. oprema, mašine, prevozna sredstva, nafta i hem. proizvodi - Uvoze se još duvan, pamuk i kaučuk 1946/ / / /53. Vuna 41,3 30,6 51,0 46,2 Žitarice i brašno 18,6 9,6 14,4 10,3 - Trgovinski partneri: GB - oko 2/5 kako u izvozu, tako i u uvozu - Posle rata, udeo SAD je manji nego pred rat - Dominacija Japana u izvozu i Indonezije u uvozu (nafte) Mlečni proizvodi 4,6 8,8 4,1 0,9 Meso 2, ,8 7,3 Metali (Au, Pb, Zn) 7,8 12,9 4,6 3,6

66

67 AUSTRALIJA