SKELRÆKT Þekkingaryfirfærsla og viðskiptasambönd AVS verkefni S
|
|
- Randolf Fields
- 6 years ago
- Views:
Transcription
1 1 SKELRÆKT Þekkingaryfirfærsla og viðskiptasambönd AVS verkefni S Ferðaskýrsla frá Kanada 2009 Jón Örn Pálsson, atvinnuþróunarfélag Vestfjarða, tók saman Júní 2009 Ferðalangar og þátttakendur: Víðir Björnsson, Norðurskel ehf Sigríður Vilmundardóttir, Norðurskel ehf Bergsveinn Reynisson, Nesskel ehf Gísli Jón Kristjánsson, Vesturskel ehf Karl Guðmundur Kjartansson, Vesturskel ehf Jón Örn Pálsson, Atvinnuþróunarfélag Vestfjarða og Skelfisk ehf Gary Rogers, fjárfestir í Norðurskel, fararstjóri og var með hópnum í öllum heimsóknum Í þessari ferðaskýrslu er gerð grein fyrir heimsóknum dagana 28. febrúar -7. mars 2009 í fjögur fyrirtæki og stofnanir á austurströnd Kanada og að lokum er fjallað stuttlega um ráðstefnuna Cold Harvest, sem haldin var í St. Johns dagana mars Markmið ferðarinnar var að afla upplýsinga um stjórnsýslu, þróunarstarf og rekstrarlegar forsendur fyrir kræklingarækt. Fyrirhugað var að heimsækja tækjaframleiðendur (viðhengi 1) en vegna veðurs þurfti að breyta skipulagi ferðarinnar og urðum við að hætta við heimsóknir í þessi fyrirtæki. Innihald í þessari ferðaskýrslu er í eftirfarandi röð: 1) Sjávarútvegsskrifstofa í atvinnuvegaráðuneyti á Prins Edward Eyju (PEI) heimsótt 2) Ræktunarfyrirtækið E&G Rogers Mussel Farms Ltd heimsótt 3) Vinnsla og pökkunarstöðin Confederation Cove Mussel Co. Ltd heimsótt 4) Heimsókn í rannsóknastöðina Ocean Sciences Center í St. Johns 5) Ráðstefnan Cold Harvest í St. Johns Mynd 1. Mynd sýnir fimm strandfylki á austurströnd Kanada þar sem kræklingarækt fer fram. Þrjú þessara fylkja voru heimsótt í ferðinni (rauðir punktar).
2 2 1) Heimsókn á sjávarútvegsskrifstofu í atvinnuvegaráðuneyti á Prins Edward Eyju Prince Edward Island Department of Agriculture, Fisheries, Aquaculture and Forestry. Fisheries and Aquaculture Division. P.O. Box Charlottetown, PEI. CIA 7N8. Tengiliður: Neil MacNair Director Aquaculture division ; tel: ; ngmacnair@gov.ps.ca Á fundinn mættu þrír sérfræðingar í skelrækt auk Neil MacNair, sem stýrir þessari skrifstofu; þeir voru; Allan Morrison og Brian Gillis (mussel technicians) og Matt Smith (oyster specialist). Fyrir fundinn lágu eftirfarandi spurningar sem hópurinn var búinn að senda fyrirfram til sjávarútvegsskrifstofunnar í PEI: A. Specification and structure of the industry 1. How is the industry defined within the system, legal frame work etc. 2. How is the internal structure of the industry? 3. How does the industry co-operate and communicate with the authorities? 4. Is there a regional policy concerning support to mussel farming. 5. Is there a goal on behalf of industry association or government concerning export value in a given number of years? 6. What is the financing environment (f.ex. loans guaranteed in equipment. grants)? B. Toxic algae: 1. Who is responsible for toxic algae monitoring and control actions related to hazardous levels of algae toxins? 2. Is the closing of mussel harvest based on cell count or toxins in mussel meat? 3. How is toxic algae monitoring financed? 4. Is there a reliable correlation between cell count and toxin-content in meat that can be used for site control C. Newcomers to the industry: 1. Who answerers to the request for a new mussel culture site? 2. What has to be done before mussel farming can be started? 3. What has to be done before mussel can be harvested for the first time on a new site? 4. What factors are measured before mussel farming is recommended in a new site 5. What factors are measured to monitor a mussel farm. D. Technical/biological 1. What conditions direct the mussel farmer into using continuous cotton socks rather than single drop bisected socks? 2. How long can the mussel be kept in life hold ready for market? 3. What is the ideal temperature for the mussel life hold? 4. Do the aquaculturists get training in evaluating larvae development, - where? 5. What is the capacity of the processors. E. Market 1. Who does the marketing? 2. Is there any cooperation for a brand PEI mussels or such? 3. Do retail companies hold shares in processors or farms? 4. Are the producers in a position to dictate price? 5. Does government support marketing? 6. Can the North American market be expanded from the present coverage? 7. How does the EU market look in comparison to American? Hér á eftir er leitast við að svara undanfarandi spurningum, eftir því sem svör fengust á fundinum, fyrir hópnum talaði helst Neil MacNair. Fundurinn stóð yfir í tvær klst og var lögð áhersla á að draga fram gögn sem gætu nýst við uppbyggingu á ungri atvinnugrein á Íslandi. Þess utan er skotið inn upplýsingum sem fengust í samtölum við sérfræðinga á Cold Harvest ráðstefninni í St. Johns.
3 3 Tilraunir með kræklingarækt hófust á PEI árið 1978 og fyrsta uppskeran var Árið 1986 var framleiðslan orðin 1200 tonn og 1990 var framleitt um 3000 tonn. Næstu tíu ár var árlegur vöxtur um 20% (mynd 2). PEI er fyrsta svæðið sem þróar kræklingarækt í Kanada. Svæðið hafði því mikil áhrif á uppbyggingu stjórnsýslu á landsvísu (tafla 1). Tafla 1. Stjórnsýslustofnanir í Kanada sem stýra rekstrarumhverfi kræklingaræktar. Stjórnvaldsstofnanir á landsvísu Skamm- Stórnvaldsvið Federal Government stöfun Regulatory Dept. Of Fishery and Oceans DFO Flutningur teg. milli svæða /innflutn.teg. Canadian Food Inspection Agency CFIA Heilnæmi afurða Transport Canada TC Siglingaleiðir, merkingar ræktunarsvæða Enviroment Canada EC Mengun á hafsvæðum Atlandic Canada Opportunities Agency ACOA Þróunarstyrkir til fyrirtækja National Research Council NRC Rannsóknastefna og styrkir Svæðabundin stofnun Skamm- Stórnvaldsvið Provincial Government stöfun Regulatory Dept. Of Fisheries and Aquaculture DFA Úthlutun leyfa og eftirlit, átaksverkefni Ræktendur á PEI hafa með sér félagasamtök ( ) sem hafa verið í samskiptum við stjórnvöld við mótun á regluverki fyrir atvinnugreinina og uppbyggingu á opinberri þjónustu. Verkaskipting í stjórnsýslu er milli kanadískra stjórnvalda, fylkisstjórnar innan PEI og einstakra sveitarfélaga innan PEI. Þetta fyrirkomulag hefur þróast á löngu tímabili og er raunar ennþá í uppbyggingu á einstökum landsvæðum þar sem kræklingarækt er í uppbyggingu, s.s. í Quebec og British Colombia á vesturströndinni. Kanadísk stjórnvöld setja almennar gæðakröfur um hollustu vörunnar, en fylkið annast leyfismál og eftirlit með að þeim reglum sé fylgt. Til að efla kræklingarækt, auka framleiðni og bæta verklag og umgengni á ræktunarsvæðum settu stjórnvöld á PEI af stað fleiri átaksverkefni sem framleiðendur gætu sótt styrki til; þar á meðal eru Aquaculture Technology program og Aquaculture Enviromental practices program (viðhengi 2 og 3). Þessum átaksverkefnum lauk á árinu 2008 og ekki var rætt um hvernig til tókst eða hvort framhald yrði á þessum átaksverkefnum. Utan þessara átaksverkefna eru ekki veittir neinir beinir styrkir til fjárfestinga eða rekstar, heldur er mögulegt að fá allt að 80% lán af fjárfestingakostnaði til allt að 20 ára. Einnig er mögulegt að fá afurðarlán til rekstrar fyrir allt að 100% af fjárþörf og er þá tekið veð í birgðum og þessi lán greiðast við uppskeru (viðhengi 4). Tveir þættir hafa einkum takmarkað vöxt greinarinnar á PEI. Það er annars vegar skortur á hentugum ræktunarsvæðum og hins vegar eru ýmsar gerðir af ásætum og einkum ein framandi tegund af möttuldýri sem ber nafnið Clubbed Tunicates eða á latnesku Styela clava. Þetta möttuldýr sest á línur og sokka og þyngir þær svo mjög að allt sekkur niður á botn. Talið að þetta möttuldýr hafi borist inn á hafsvæðið með gríðarstórum flotkrana frá Danmörku, sem notaður við við brúarsmíði milli PEI og fastlandsins fyrir meira en 20 árum. Þetta vekur spurningar um hvernig eftirliti með háttað hér á landi? Eins og sjá má af mynd hér að ofan þá má segja að strandsvæðin á Prins Edward Eyju voru fullnýtt árið Samtals er þar 3900 hektara hafsvæði ráðstafað á til ræktunar á kræklingi og að meðaltali er framleitt um 11,5 tonn af feskri skel á hvern hektara á uppskerusvæði á PEI (tafla 2).
4 4 Tonn uppskera Prince Edward Eyja - Kanada Ræktuð bláskel Mynd 2. Framleiðsla af kræklingi á Prins Edward Eyju í Kanada. Ræktunartími er að jafnaði 2-3 ár og eru flestir ræktendur fremur smáir. Meðalræktandi hefur aðeins yfir að ráða 26 hektara ræktuanrrými í PEI og framleiðir um 120 tonn árlega. Framleiðni er mun meiri á PEI en öðrum svæðum og stafar það e.t.v. af mikilli reynslu og lengra þróunarstarfi sem greinin byggir á PEI. Framleiðsla á bláskel á NL hófst ekki að neinu marki fyrr en upp úr miðjum tíunda áratugnum sem er árum á eftir PEI. Hér á landi er heildar ræktunartími yfir 3 árum, en uppskera hefst eftir 2,5 ár. Tafla 2. Ræktunarflatarmál við strendur einstakra fylkja, fjöldi ræktenda og framleiðsla. Landsvæði Heildar- Fjöldi Heildar Meðaleining pr ræktanda Kanada svæði ræktenda framl. rými framleitt framleitt framleitt (Provinces) ha *) stk tonn hektarar tonn tonn/ha**) tonn/ha ***) Prins Edward Island ,0 120,0 4,6 11,5 Newfoundland ,9 38,9 1,3 3,4 Nova Scotia ,2 17,2 1,0 2,5 New Brunswick ,0 50,0 2,0 5,0 samtals/meðaltal ,9 65,6 2,7 6,9 *) ha= hektari (100m x 100 m). 100 hektararar =1 ferkílómetri **) framleitt miðað við heildarrými sem hver ræktandi hefur til ráðstöfunar ***) uppskerusvæði er u.þ.b. 40% af heildarrýmisafnotum hjá hverjum ræktanda (20% lirfusöfnun, 2 * 40% í sokk) Bestu ræktunarsvæðin á PEI eru nú talin vera fullnýtt og frekari uppbygging verður að fara fram fjær ströndinni. Í dag eru starfandi um 150 fyrirtæki sem rækta krækling á PEI og hefur verið úthlutað samtals 291 svæðisbundnum leyfum til þessara fyrirtækja. Svo hvert fyrirtæki hefur yfir að ráða 2-3 leyfum/svæðum, sem þau stunda ræktun sína á. Yfirleitt eru lirfusöfnunansvæðin innarlega í fjörðum og víkum, en vaxtarsvæðin utar þar sem meiri sjávarstrauma gætir. Sjávardýpi umhverfis PEI er 7-8 metrar og sokkar geta aðeins verið um 3,2 metrar (10 feet) þegar reiknað er með 1 meters þykkum ís. Í undirbúningi er að veita leyfi fyrir ræktun á opnum hafsvæðum, en það er eina leiðin til að auka vöxt greinarinnar. Það hinsvegar mæta slík áform mikilli andstöðu frá humarfiskimönnum, en humarveiðar er mikilvæg atvinnugrein yfir sumartímann. Í heimsókn okkar fengum við m.a. afhenta skýrslu um þjóðhagsleg áhrif af kræklingarækt á efnahag á PEI fyrir árið Þar kemur m.a. fram að fjöldi heildarársverka og skatttekjur af greininni (Smith, 2004). Hér kemur fram að samtals skapa um tonn af kræklingi samtals 622 ársverk og þar af eru 253 störf við ræktun á kræklingi og 281 við vinnslu og pökkun á afurðinni. Af þessum tölum er reikna að það þurfi um 70 tonn til að skapa hvert ársverk í ræktun og pökkun afurða (tafla 3).
5 5 Tafla 3. Niðurtstöður af þjóðhagslegri greiningu af kræklingarækt á efnahag á PEI. Tekju- Einingar í framleiðsluferlinu Verðmæti Virðisauki Ársstörf Afköst Störf pr flokkar þús c$ þús c$ fjöldi tonn/starf 1000 tonn Beinar Vinnsla og sala á afurðum Óbeinar Framleiðsla, flutningar ofl Afleiddar Verslun og þjónusta Heimild: Anon, An Economic analysis of the mussel Industry in Prins Edward Island. Sjávarútvegsskrifstofa á PEI framkvæmir vöktun umhverfisþátta og fylgist með heilnæmi kræklings og öðrum líffræðilegum þáttum og þannig veitir skrifstofan alhliða ráðgjöf fyrir greinina. Þetta verkefni nefnist PEI Mussel Monitorting Program (MMP). Þar er fylgst með eftirfarandi þáttun: Lirfuseti, bæði magn og tímasetningu Holdfyllingu kræklings á síðasta vaxtarárinu Sjávarhitastigi, mælt á 2 metra dýpi Þörungum og eiturþörungum Afræningum og ásætum Niðurstöðum af þessari vinnu er árlega gefin út í skýrslu, en niðurstöður geta ræktendur fundið jafnóðum á vefsíðu sjávarútvegsskrifstofunnar: Tímasetningar fyrir lirfusöfnun og uppskeru (hrygning) geta verið breytileg milli ára og því veita upplýsingar frá verkefninu (PEI Mussel Monitorting Program) miklu máli um slíka framkvæmdaþætti. Stjórnvöld bera kostnað af þessu vöktunarstarfi og greiða einnig reglulegt eftirlit með eitruðum þörungum. Hinsvegar þegar kemur að sölu afurða þá þarf að senda sýni af skel til mælinga og það er á kostnað ræktanda. Vöktun eiturþörunga er unnin í nánu samstarfi við Canadian Food Inspection Agency (CFIA) og er uppskera stöðvuð á ræktunarsvæðum þegar magn þörungaeiturs (DSP, PSP, ASP) í skel er yfir viðmiðunar mörkum. Sérsök áhersla er á vöktun Pseudonitzschia tegunda í Kanada. ASP eitraður kræklingur fór á markað fyrir fáeinum árum og dauðsföll eru rakin til þess. Þessi eitrun er mjög alvarleg og mikil áhersla er lögð á reglulegt eftirlit og vöktun. Ólík aðferðafræði er á eftirliti á heilnæmi kræklings á PEI og á Nýfundanlandi (NL). Í PEI er fylgst með magni þörunga í sjó sem geta valdið skelfiskeitrun en það er ekki gert á NL. Á NL er eingögnu mæld eitrun í skel. Ástæðan er sögð sú að tími frá uppskeru til neyslu eru aðeins 2 dagar á PEI og það er of stuttur tími til að mæla eitur í skelinni. Því er fylgst með þörungum í sjó á PEI og þegar magn þörunga nálgast hættumörk er beðið með sölu þar til niðurstöður úr skelpróf liggja fyrir. Á NL líða a.m.k. 4 dagar frá uppskeru þar til skelin er komin á markað í USA og því er eingöngu stuðst við prófanir á skel við sölu, enda er lítið samband milli þörunga í sjó og skel eftir margra ára rannsóknir, segir einn helsti sérfræðingur í skelrækt í Kanada Cyr Couturier við Memorial University í St. Johns (munnl. uppl). Ræktunatækni hefur verið lengi í þróun en er nú fallin í nokkuð fastar skorður á PEI. Lirfusöfnun hefst venjulega í síðustu vikum í júní og lirfan er tekin af spottum eftir 4-5 mánaða vaxtartíma. Yfirleitt fer sokkun fram í október, því það er síðasti öruggi íslausi mánuðirnn. Á þessum tíma ráða fyrirtækin til sín fjölmarga lausráðna starfsmenn til að ljúka sokkun áður en ís leggur. Allir ræktendur á PEI nota staka sokka aðferðina (single drops). Skelin er ræktað í þessum sokkum í mánuði áður en uppskera hefst. Uppskera hefst í loks sumars og stendur yfir allt árið. Á NL fer lirfusöfnun nær eingöngu fram með samfelldum söfnurum og þar tekur lirfan jafn langan tíma og hérlendis að ná sokkunarstærð (15-30 mm), eða um mánuði. Vaxtartími í sokkum er tvö ár, sambærilegt við ræktunartíma hérlendis.
6 6 2) Fyrirtækið E&G Rogers Mussel Farms Ltd á PEI heimsótt Tengiliður: Gary Rogers. PO Box 786. Kensington, PE C0B 1M0. Canada. Tel: Aðaleigandi og framkvæmdastjóri er Gary Rogers, en hann hóf rekstur inn árið Hann er einn af frumkvöðlum í kræklingarækt á eyjunni. Ársframleiðslan er um 1000 tonn og er þá átt við selt magn. (rýrnun frá uppskeruþyngd að seldu magni frá vinnslu er 30-50% og er það hjá öllum ræktendum). Fyrirtækið hefur yfir að ráða 160 hektara ræktunarsvæði og er því um 6 sinnum stærra en meðalfyrirtækið (tafla 2). Í stuttu máli gengur ræktunarferlið þannig fyrir sig að lirfulínum er lyft frá botni í júní í samræmi við lirfumælingar sem birtar eru á vefsíðu MMP verkefnissins. Lirfan nær síðan sokkunarstærð (15-25 mm) á ca 4 mánuðum. Í október á sama ári er lirfan stærðarflokkuð og sokkuð. Samtals eru settir út 90 þúsund sokkar og er meðalengd þeirra 3,3 metrar (10 feet). Í upphafi sumars, eftir að ísinn leysir á vorin, eru settir víðir nælonsokkar utan yfir Go Deep sokkana, vegna mikilla sumarhita (18-20 C) verða spunaþræðir veikir og getur skelin dottið af línum, sérstaklega ef það gerir óveður. Eftir mánaða vaxartíma í sokkum hefur skelin ná uppskerustærð (55-70 mm). Lágmarksstærð fyrir USA markað er 55 mm. Nær 100% af skelinni er seld til USA, en 80% af ferskum kræklingi í USA kemur frá PEI, rest frá NL og fleiri svæðum. Mynd 3. Sokkunarsíló þar sem hægt er að setja í 6 sokka samtímis og afköst eru 4000 sokkar á dag. Til að afkasta þessu magni þarf 20 starfsmenn, við afklösun, stærðarflokkun og sokkun. Mynd 4. Minni þjónustubátur er notaður við vinnu við ræktunarlínur, s.s. bæta við flotum
7 7 Mynd 5. Stærri þjónustubátur er notaður við uppskeru á íslausa árstímanum.. Hjá E&G Rogers Mussel Farms Ltd starfa 6 starfsmenn allt árið, 2 á föstum mánaðarlaunum og 4 á tímakaupi. Þessir starfsmenn annast reglubundna uppskeru sem er alla mánuði ársins og daglegri sinningu við línur. Þess utan eru ráðnir um 30 lausamenn yfir háannatíma á sumrin. Þessir starfs-menn annast sokkun á skel á haustin og yfirsokkun á vorin. Þetta eru mjög vinnuaflsfrekar aðgerðir. Á árinu 2008 var heildarvinnustundafjöldi starfsmanna hjá E&G Rogers Mussel Farms Ltd um 28 þúsund. Það er í góðu samræmi við töflu 3. Miðað við að hvert ársverk sé um 1800 vinnustundir þá samsvarar þessi vinnustunda fjöldi um 16 ársverkum. Í töflu 3 er áætlað að 14 ársverk þurfi til að framleiða 1000 tonn af skel. Í samtali við Gary Rogers, kom fram að hann telur að á Íslandi þurfi ekki svo mikinn vinnustundafjölda, m.a. vegna þess að ekki er þörf á yfirsokkun á Íslandi vegna sumarhita. Vegna veðurs tókst ekki að fara á út á ísinn til að fylgjast með uppskeru hjá fyrirtæki Gary Rogers. Hinsvegar skoðuðum við þjónustubyggingu fyrirtækisins þar sem sokkun fer fram og bátar og annar búnaður er geymdur yfir vetrartímann. Í húsinu er afklasari, stærðarflokkari og sokkunarsíló, þar sem sex starfsmenn geta sokkað samtímis (mynd 3). Afköst eru 4000 sokkar á dag og þá þarf 20 starfsmenn í verkið, þ.e. afklösun, flokkun og sokkun. Umreiknað samsvarar það um 200 sokkum á starfsmann á dag. Til samanburðar er sambærileg tala í Nýfundnalandi 100 sokkar/mann/dag hjá meðalfyrirtæki (Brown o.fl., 2000), verulegur breytileiki er þó milli fyrirtækja. Hver sokkur er að jafnaði 3-4 metrar. E&G Rogers Mussel Farms Ltd framleiðir um 15 kg af söluhæfri skel pr hektara, sem er meira en hjá meðalræktanda (11,5 kg/ha). Uppsetning á burðarlínum fyrir sokka er þannig komið fyrir að fjarlægð milli burðarlína er 15 metrar og hver burðarlína ber ca 550 sokka (40 cm milli sokka). Til að koma fyrir 90 þús sokkum þarf því 164 burðarlínur og rýmisþörfin er um 60 hektara, eða um 40% af heildarræktunarsvæði fyrirtækisins. Í samtali við Gary var m.a. rætt um reynslu hans af 20 ára uppbyggingarstarfi í eigin fyrirtæki og rekstrarumhverfi greinarinnar á PEI. Það sem hann lagði áherslu á var að ekkert hefði komið af sjálfu sér. Ræktendur hafi haft öflug samtök á PEI og þau hafi oft þurft að leggja mikla vinnu í að halda stjórnvöldum við efnið til að tryggja eðlilegt rekstrarumhverfi og þjónustu við greinina. Oft á tíðum hefur það kostað mikla vinnu og baráttu frá samtökunum. Ræktendur á Íslandi þurfa vonandi ekki að leggja svo mikið á sig segir Gary, en það er afar mikilvægt að ræktendur eigi með sér öflug landssamtök ef takast á að byggja upp atvinnugreinina.
8 8 3) Vinnsla og pökkunarstöðin Confederation Cove Mussel Co. Ltd á PEI heimsótt Á PEI eru 8 pökkunarstöðvar sem taka á móti 17 þúsund tonnum kræklingi og pakka til útflutnings. Þessar pökkunarstöðvar er fjölbreyttar hvað stærð varðar og vinnslutækni. Sumar pökkunarstöðvar eru í eigu framleiðenda og eru reknar eingöngu á eigin framleiðslu. Þetta fyrirtæki sem við heimsóttum er hinsvegar að vinna skel frá mörgum framleiðendum, en vinnur einnig eigin skel. Fyrirtæki Gary Rogers selur allann sinn krækling til þessarar pökkunarstöðvar, þó eru engin eignartengsl milli fyrirtækjanna. Árlega tekur fyrirtækið á móti 3000 tonnum af skel og hluti þess magns er framleitt af eigendum vinnslunnar. Margar pökkunarstöðvar á PEI eru lóðrétt tengdar bæði hvað varðar framleiðslu og eigin markaðsetningu og sölu. Engin samræmd markaðsetning hefur farið fram á skel frá PEI síðustu 10 ár. Á tíunda áratugnum var öll skel seld undir nafninu Island Blue og var tryggt ákveðið lágmarksverð til framleiðanda og unnið eftir samræmdum gæðakröfum. Þetta samstarf brotnaði upp er einstakir framleiðendur og pökkunarstöðvar hófu að selja stærstu og verðmestu skelina sjálfir og selja aðeins lakari gæðin gegnum samræmt sölukerfi sem tryggði lágmarksverð. Pökkunarstöðin Confederation Cove Mussel Co. Ltd selur allar afurðir til USA. Mest af skelinni er ferskt, en þega holdfylling er í hámarki síðustu mánuði fyrri hrygningu (febrúar-apríl) er skelin einnig soðin og fryst. Aðeins 10% af vörunni er hinsvegar seld frosin og 90% ferskt. Pökkunarstöðin þarf að geta haldið 10 vikna birgðum lifandi í stöðinni, eða allt að 600 tonnum. Þessi mikla geymsluþörf stafar af því að ekki er hægt að uppskera skel á meðan ísinn er að leggja á haustin, eða taka upp á vorin. Þá er ekki hægt að fara með báta á sjó og ísinn ekki nógu traustur til að bera uppskerubúnað. Hérlendis þarf ekki að leggja í þennan mikla kostnað vegna geymslurýmis. Þó þarf sennilega alltaf að gera ráð fyrir 2-3 vikna geymslurými á Íslandi, til að tryggja afhendingaröryggi. Mynd 6. Vinnslu og pökkunarstöðin Confederation Cove Mussel Co. Ltd á PEI
9 9 4) Heimsókn í rannsóknastöðina Oceaon Sciences Center í St. Johns Rannsóknarsetrið er deild við Fisheries and Marin Institute of Memorial University. Forstöðumaður og kynningarstjóri (kona hans) tóku á móti okkur, Jason Nichols og Danielle Nochols en þau starfa við rannsóknarsetrið, hann sem rekstrarstjóri og hún sem markaðsstjóri rannsóknarþjónustu. Tengiliðir: Jason Nichols. Aquaculture Facility Supervisor. Tel: , Danielle Nichols. Research Marketing manager. Tel: , Rannsóknarstöðin er sjálfstæð deild undir Marine Institute við Memorial University í St. Johns. Þar er unnið að margvíslegum rannsóknum og þróunarstarfi með krækling og aðrar skeltegundir. Þar fara einnig fram rannsóknir á sjávarfiskum og laxfiskum, s.s. þorski, lúðu og laxi. Árið 2000 lögðu stjórnvöld fram stefnumótun í fiskeldi og skelrækt fyrir Nýfundnaland. Þar var lögð áhersla á kræklingarækt, laxfiskeldi og þorskeldi. Rannsóknarsetrið og Memorial University hefur tekið mjög virkan þátt í rannsóknar- og þróunarstarfi sem er forsenda fyrir uppbyggingu í fiskeldi og skelrækt. Til að mynda starfaði Jeson Nichols í mörg ár við víðtækar umhverfisrannsóknir á strandsvæðum m.t.t. kræklingaræktar. Fyrir utan almennar heilnæmisrannsóknir eins og eru stundaðar hérlendis voru gerðar mælingar á þörungategundum, blaðgrænu, sjávarstraumum og svo að sjálfsögðu hita og seltumælingar. Allar þessar rannsóknir voru kostaðar af stjórnvöldum. Nú er í gangi verkefni í vöktun umhverfisþátta og það má sjá m.a. á vefsíðu: Þetta markvissa þróunar- og undirbúningsstarf hefur leitt til þess að nú eru 90 ræktendur starfandi og heildarframleiðslan fer stöðugt vaxandi þátt fyrir margvísleg vandamál. Mynd 7.Kynning á starfsemi Ocean Sciences Centre á ráðstefnunni Cold Harvest árið 2009.
10 10 5) Cold Harvest ráðstefnan 2009 Yfirlit yfir fyrirlestra á ráðstefnunni má finn á heimasíðu fiskeldissamtakanna á Nýfundnalandi. Það sem situr eftir að hafa setið á þrjá daga á slíkri ráðstefnu er hvað við íslendingar erum langt á eftir í rannsóknatengdu þróunarstarfi. Í Kanada vinna stjórnvöld mjög náið með atvinnugreininni og virðist það ekki hafa verið svo mikil átök á NL eins og á Prins Edward Eyju. Ástæðan er sögð m.a. sú að stór hluti af stjórnkerfinu var orðin verkefnalaus eftir að fiskveiðar hrundu í byrjun tíunda áratugarins. Samtök eldismanna og stjórnvöld unnu náið saman að stefnumótun fyrir fiskeldið sem leit dagsins ljós árið 2000 ( plan.pdf ). Það plan hefur síðan reglulega verði endurskoðað og í fyrra kom fram stefnumótun í fiskeldi fyrir árin ( strategicplan/ DFAStrategicPlan pdf). En aftur að ráðstefnunni. Þar var haldið áhugavert erindi um markaðsmál og samband matvælaverðs og fjármálakreppu. Erindið hélt John Sackton, forseti www. seafoodnews.com. Verðlækkun er á öllum háverðsafurðum s.s. humar, krabba, lúðu og þorski. Hinsvegar halda lágverðsvörur sínum verðum, s.s. pollack, tilapia, lax og kræklingur. Þetta stafar sérstaklega af því að fólk fer orðið minna á dýr veitingarhús til að borða. Cyr Couturier hélt áhugavert erindi um verð og framboð á skel. Verð á kræklingi hefur farið hækkandi síðustu ár og er nú stöðugt 1,5 $ /pound á Fulton markaði í New York. Verð til framleiðanda í Nýfundnalandi er stöðugt 1 C$/ pound, eða sem svarar til um 200 kr íslenskar pr kg. Útflutningsverð frá pökkunarstöðvum í Kanada er hinsvegar um 2,5 C$ / pound. Markaður í USA fyrir frosnar vörur af kræklingi er hinsvegar veikur, og stafar það m.a. af því að framboð frá Chile er vaxandi. Verðþróun á kræklingi má sjá nánar á vefsíðunni á hagstofu Kanada ( ). Þess utan voru haldnir fjölmargir fyrirlestrar um umhverfisrannsóknir, kræklingarækt, laxeldi og þorskeldi. Mynd 8. Hluti ferðalanga, frá vinstri; Bergsveinn Reynisson, Karl Guðmundur Kjartansson, Gísli Jón Kristjánsson, Sigríður Vilmundardóttir og Víðir Björnsson.
11 11 Heimildir Anon, An Economic Analysis of the Mussel Industry in prince Edward Island. Policy and Economics Branch, Gulf Region Department of Fisheries and Oceans Moncton, New Brunswick. : 25 síður. Brown, C., Couturier, C., Persons, J., Nichols, J., Struthers, A., Macneill, S., Pryor, M., Moret, K., og Zokvic, T. (2000). A practical guideline for mussel aquaculture in Newfoundland. Canadian Centre for Fisheries Innovation, Newfoundland Aquaculture Industry Association, Department of Fisheries and Aquaculture Newfoundland, Marine Institute of Memorial University. Smith, Gary, PEI Mussel Monitoring Program 2003 report. Technical report #233. Prins Edward Island Department of Agriculture, Fisheries, Aquaculture and Forestry Fisheries and Aquaculture Division. Charlottetown, PEI. : 89 síður Munnleg heimild: Cyr Couturier, Marine Institute of Memorial University. P.O.Box 4920, St. Johns, N.L. Canada A1C. 5R3. Tel: cyr@mi.mun.ca Yfirlit yfir heimasíður sem veita gagnlegar upplýsingar um skelrækt í Kanada: Samtök skelræktenda Prins Edward Island Fiskeldissamtök á Prins Edward Island Sjávarútvegsskrifstofa Prins Edward Eyju Ráðuneyti Sjávarútvegs og fiskeldis á Nýfundnalandi Fiskeldissamtökin á Nýfundnalandi: Jón Örn Pálsson tók saman
12 12 Viðhengi 1 Tækjaframleiðendur og seljendur á búnaði fyrir kræklingarækt: Go Deep International INC. P.O. Box.493 Station A. Frederic ton New Brunswick Canada E3B,4Z9 Tel: Atlandic Systems Manufacturing LTD 38 Mccarville St. West Royality Industrial Park Charlottetown, PE, Canada C1E 2A6 Tel: Mermaid Marine LTD 26 Fourth St. West Royalty Ind. Park, Charlottetown, Prince Edward Island Canada C1E 2B3 Tel:
13 13 Viðhengi 2
14 14 Viðhengi 2, framh.
15 15 Viðhengi 3
16 16 Viðhengi 3, framh.
17 17 Viðhengi 4
Part 66. Requirements for exercising privileges Highlights of New Part 66 rule
Part 66 Requirements for exercising privileges Highlights of New Part 66 rule Part 66.A.20(b) privileges The holder og an aircraft maintenance licence may not exercise its privileges unless: 1. In compliance
More informationMöguleg útbreiðsla trjátegunda með hækkandi hitastigi á Íslandi
Möguleg útbreiðsla trjátegunda með hækkandi hitastigi á Íslandi Björn Traustason og Þorbergur Hjalti Jónsson, Mógilsá Fagráðstefna 25.mars 2010 Inngangur Landfræðileg greining til að meta útbreiðslu nokkurra
More informationRitstuldarvarnir. Sigurður Jónsson
Ritstuldarvarnir Sigurður Jónsson sigjons@hi.is Aðgangur að Turnitin 1. Beint í Turnitin á www.turnitin.com 2. Gegnum Moodle-námskeið Kennarar og nemendur halda sig í Moodleumhverfinu Fá frumleikaskýrslu
More informationSamanburður vindmæla. Samanburðarmælingar í mastri LV v/búrfell 15. ágúst 30.sept 2011
Samanburður vindmæla Samanburðarmælingar í mastri LV v/búrfell 15. ágúst 30.sept 2011 Haustþing Veðurfræðifélagsins 2011 Tegundir vindmæla Til eru margar mismunandi gerðir vindmæla sem byggja á mismunandi
More informationTilraunahúsið Úrræði fyrir raungreinakennslu
Tilraunahúsið Úrræði fyrir raungreinakennslu Ari Ólafsson dósent í tilraunaeðlisfræði Eðlisfræðiskor HÍ og Raunvísindastofnun Háskólans Tilraunahúsið p.1/18 Sýnishorn af markmiðum ríkisvalds í menntamálum
More informationViðhorf erlendra söluaðila. Spurningakönnun framkvæmd í desember 2016 á meðal erlendra söluaðila á póstlista Íslandsstofu sem telur 4500 aðila.
Viðhorf erlendra söluaðila Spurningakönnun framkvæmd í desember 2016 á meðal erlendra söluaðila á póstlista Íslandsstofu sem telur 4500 aðila. Viðhorf erlendra söluaðila desember 2016 VIÐMIÐ TEGUND FYRIRTÆKIS
More informationNý tilskipun um persónuverndarlög
UT Messa SKÝ, 9. febrúar 2012 Hörður Helgi Helgason Um fyrirlesara 1999 2000-03 2003-06 2006- Héraðsdómslögmaður Persónuvernd Ráðgjafi, evrópsk persónuv.lög LM lögmenn -> Landslög munið #utmessan Boligen
More informationÉg vil læra íslensku
Ég vil læra íslensku 16 Föt Föt Évlí - 16 föt 1 hlusta Generated by Foxit PDF Creator Foxit Software benda lita teikna klippa líma strákur stelpa ekki stelpa/ekki strákur hugsa Évlí - 16 föt 2 hlusta íslenskur
More informationSNERTIFLETIR ÍSLANDSSTOFU VIÐ FLUGREKENDUR
SNERTIFLETIR ÍSLANDSSTOFU VIÐ FLUGREKENDUR Ingvar Örn Ingvarsson Verkefnisstjóri, ferðaþjónusta og skapandi greinar Samgöngufundur á Norðurlandi, 19. nóvember 2015 Meginstoðir stefnu og lykilárangursþættir
More informationStóra myndin. Uppbygging þekkingarsamfélags. Kristrún Frostadóttir, hagfræðingur Viðskiptaráðs Aðalfundur SFS 19. maí 2017
Stóra myndin Uppbygging þekkingarsamfélags Kristrún Frostadóttir, hagfræðingur Viðskiptaráðs Aðalfundur SFS 19. maí 2017 Bakgrunnur Viðskiptaráð Íslands 1 Yfirlit 1. Hvað eru þekkingarkjarnar? 2. Hvað
More informationOPEN DAYS 2011 LOCAL EVENTS COUNTRY LEAFLET. East Iceland / Austurlands ICELAND / ÍSLAND
OPEN DAYS 2011 LOCAL EVENTS COUNTRY LEAFLET East Iceland / Austurlands ICELAND / ÍSLAND INDEX I. Regional Partnerships Official Partners of the OPEN DAYS 2011 East Iceland... 3 Austurlands... 5 2 I. Regional
More informationAkureyrarbær Starfsmannakönnun 2015
Akureyrarbær Starfsmannakönnun 2015 Q1. Ert þú karl eða kona? Karl 229 19.83% Kona 926 80.17% Fjöldi 1155 Q2. Á hvaða aldursbili ert þú? 30 ára eða yngri 190 16.42% 31-40 ára 257 22.21% 41-50 ára 312 26.97%
More informationMikilvægi samræmdrar svæðisbundinar kortlagningar Hvað fangar hug og hjarta ferðamannsins
Morgunverðarfundur Ferðamálastofu Grand hótel, Reykjavík 14. apríl 2011 Mikilvægi samræmdrar svæðisbundinar kortlagningar Hvað fangar hug og hjarta ferðamannsins Dr. Edward H. Huijbens Forstöðumaður /
More informationFRAMKVÆMDARREGLUGERÐ FRAMKVÆMDASTJÓRNARINNAR (ESB) nr. 489/2012. frá 8. júní 2012
Nr. 28/32 EES-viðbætir við Stjórnartíðindi Evrópusambandsins FRAMKVÆMDARREGLUGERÐ FRAMKVÆMDASTJÓRNARINNAR (ESB) nr. 489/2012 2013/EES/28/07 frá 8. júní 2012 um framkvæmdarreglur vegna beitingar 16. gr.
More informationRannsóknarskýrsla í sálfræði 103 á vorönn 2008 um. viðhorf nemenda til nokkurra þátta í skólastarfi ME.
í sálfræði 103 á vorönn 2008 um viðhorf nemenda til nokkurra þátta í skólastarfi ME. Rannsóknin á að gera grein fyrir afstöðu nemenda við Menntaskólanum á Egilsstöðum til nýgerða breytinga á stoðtímakerfi
More informationÁhrif brennisteins díoxíðs (SO 2 ) á heilsufar
Áhrif brennisteins díoxíðs (SO 2 ) á heilsufar Þórólfur Guðnason yfirlæknir Sóttvarnalæknir, Embætti landlæknis Nóvember 2014 Gastegundir frá eldgosum >95% H 2 O, CO 2 SO 2
More informationPower Engineering - Egill Benedikt Hreinsson. Lecture 25. Examples 2. Sýnidæmi 2
1 Examples 2 Sýnidæmi 2 2 Example 25-1 Gefið er 3 fasa, 3 teina raforkukerfi samkvæmt meðfylgjandi einlínumynd. Allar stærðir á myndinni eru í einingakerfinu ( per unit ). Seríuviðnám háspennulínanna er
More informationCHEMISTRY. Efnajöfnur. Efnajöfnur. Kafli 3. Kafli 3. Hlutfallareikningur: AðA. reikna út fnum. Efnajöfnur. Efnajöfnur. Efnajöfnur
CHEMISTRY The Central 9th Edition Hlutfallareikningur: AðA reikna út frá formúlum og efnajöfnum fnum Lavoisier: Massi varðveitist í efnahvörfum. : lýsa efnahvörfum. Efnajafna : Hvarfefni og myndefni: 2H
More informationLaun á almennum vinnumarkaði 2005 Earnings in the private sector 2005
26:1 14. júlí 26 Laun á almennum vinnumarkaði 25 Earnings in the private sector 25 Samantekt Árið 25 voru regluleg mánaðarlaun á almennum vinnumarkaði að meðaltali 244 þúsund krónur, heildarmánaðarlaun
More informationMánudaga - föstudaga KEF - Airport» Reykjanesbær» Keilir» Fjörður» Reykjavík/HÍ
/ 1004720-1004720-3-ABC 2.1.2018 09::16 Mánudaga - föstudaga KEF - Airport» Reykjanesbær»»» Reykjavík/HÍ 06:42 06:44 06:45 06:47 06:51 06:52 06: 07:17 07:18 07:22 07:28 07:29 07:31 07:32 07:34 07:36 07:38
More informationHeilnæmi kræklings og uppskera
VMST-R/0318 Heilnæmi kræklings og uppskera Valdimar Ingi Gunnarsson, Guðrún G. Þórarinsdóttir og Björn Theodórsson Veiðimálastofnun Vagnhöfða 7, 110 Reykjavík Sími: 567 6400 Fax 567 6420 Heimasíða: www.veidimal.is
More informationFóðurrannsóknir og hagnýting
Fóðurrannsóknir og hagnýting Uppskeruhátíð rannsókna Gunnar Örn Kristjánsson Strandbúnaður 2018, Grand Hótel Reykjavík, 19.-20. mars. Grundvöllur fóðurgerðar Þarfir hjá eldisfisk Efnaþarfir til vaxtar
More informationHvers urðum við vísari og hvað gætum við tileinkað okkur?
Hvers urðum við vísari og hvað gætum við tileinkað okkur? Málþing um byggðamál og svæðasamvinnu 14. mars 2014 Stefanía Traustadóttir Heimsókn til Norðurbotns (Oulu) apríl 2012 Þátttakendur: Ragnheiður
More informationVIKA VIÐFANGSEFNI EFNISTÖK NÁMSEFNI ANNAÐ
Kennsluáætlun vor 2017 Enska 8. bekkur Kennsluáætlun þessi tekur mið af hæfniviðmiðum sem fram koma í Aðalnámskrá Grunnskóla og skólanámskrá Grunnskóla Grindavíkur VIKA VIÐFANGSEFNI EFNISTÖK NÁMSEFNI ANNAÐ
More informationNámsferð til Ulricehamn Svíþjóð, mars 2013
Námsferð til Ulricehamn Svíþjóð, mars 2013 Svíþjóð - stjórnsýslan Þrjú formleg stjórnsýslustig Sveitarfélög, 290 talsins (Local level) Lén, 20 talsins (Regional level) Landsstjórn, 349 þingmenn (National
More informationLeiðbeiningar um notkun XML-þjónustu Veðurstofu Íslands fyrir norðurljós
Leiðbeiningar um notkun XML-þjónustu Veðurstofu Íslands fyrir norðurljós XML-þjónustan veitir aðgang að nýjum norðurljósagögnum Veðurstofunnar sem birt eru á www.vedur.is. Slóð XML-þjónustunnar er http://xmlweather.vedur.is/aurora?op=xml&type=index
More informationÁhrif lofthita á raforkunotkun
Áhrif lofthita á raforkunotkun Orkuspárnefnd Júlí 2017 Áhrif lofthita á raforkunotkun Orkuspárnefnd Orkustofnun Júlí 2017 Útgefandi: Orkustofnun, Grensásvegi 9, 108 Reykjavík Sími: 569 6000, Fax, 568
More informationEftirspennt Brúargólf Klóríðinnihald í nokkrum steyptum brúargólfum
Eftirspennt Brúargólf Klóríðinnihald í nokkrum steyptum brúargólfum Útg. Dags. Höf. Rýnir Samþykkur Lýsing 3 11/01 2006 GG EH Lokaskýrsla II 2 21/12 2005 GG SvSv Lokaskýrsla I 1 15/12 2005 GG Uppkast 1
More informationKæling uppsjávarfisks fyrir vinnslu?
Upphaf mælinga í uppsjávarskipum Sigurjón Arason Yfirverkfræðingur Matís ohf. og Prófessor, Háskóli Íslands Dr. Magnea G. Karlsdóttir; Fagstjóri, Matís ohf. Ásbjörn Jónsson; Verkefnastjóri, Matís ohf Magnús
More informationVaxtarsaga Marel. Snjólfur Ólafsson og Auður Hermannsdóttir
Vaxtarsaga Marel Snjólfur Ólafsson og Auður Hermannsdóttir Alþjóðlegur vöxtur íslenskra fyrirtækja og erlendar fjárfestingar síðustu ára hafa vakið mikla athygli hér á landi og víðar. Grein þessi varpar
More informationEFLA Verkfræðistofa. STUÐLAR UM AFHENDINGU RAFORKU Árin Reykjavík, júní 2014
EFLA Verkfræðistofa STUÐLAR UM AFHENDINGU RAFORKU Árin 2004-2013 Reykjavík, júní 2014 2014, hf - Vinnslu efnis og frágang texta annaðist Kolbrún Reinholdsdóttir fyrir Verkfræðistofuna EFLU hf. ISSN ISBN
More informationSjónarhorn View. Outline view - Yfirlitshamur. Normal view (2000)/Notes Page View (Office97) - minnispunktahamur
Power Point leiðbeiningar Sjónarhorn View Normal view (2000)/Notes Page View (Office97) - minnispunktahamur Outline view - Yfirlitshamur Hér er hægt að rita minnispunkta við hverja glæru fyrir þann sem
More informationSamstarf HR og IGI. Ólafur Andri Ragnarsson
Samstarf HR og IGI Ólafur Andri Ragnarsson Leikjaiðnaðurinn 2021 Leikjaiðnaðurinn 2021 5.000 störf 70 milljarðar í heildarútflutningstekjur ef... Photo Ian Parker http://parkerlab.bio.uci.edu/nonscientific_adventures/iceland_man.ht
More informationEES-viðbætir við Stjórnartíðindi EB
ÍSLENSK útgáfa EES-viðbætir við Stjórnartíðindi EB I EES-STOFNANIR 1. EES-ráðið 2. Sameiginlega EES-nefndin 3. Sameiginlega EES-þingmannanefndin 4. Ráðgjafarnefnd EES ISSN 1022-9337 Nr. 54 8. árgangur
More informationFélagsþjónusta sveitarfélaga Municipal social services
2011:1 27. maí 2011 Félagsþjónusta sveitarfélaga Municipal social services Samantekt Frá árinu 1987 hefur Hagstofa Íslands leitað upplýsinga frá sveitarfélögum árlega um fjárhagsaðstoð, félagslega heimaþjónustu
More informationStefnumótun. tun Rf. Hlutverk (Mission) Why we exist. Gildi (Core values) What we believe in. Framtíðarsýn (Vision) What we want to be
Stefnumótun tun Rf Hlutverk (Mission) Why we exist Gildi (Core values) What we believe in Framtíðarsýn (Vision) What we want to be Stefna (Strategy) Our Game plan Stefnumiðað árangursmat Balanced Scorecard
More informationSamspil menntunar og þróunar strandbúnaðar - dæmi -
Samspil menntunar og þróunar strandbúnaðar - dæmi - Rannveig Björnsdóttir Strandbúnaður 2017, Grand Hótel Reykjavík, 13.-14.mars YFIRLIT erindis Dæmi: doktorsverkefni RBj 2005-2010 BAKGRUNNUR VANDAMÁLIÐ
More informationÓHAPPATÍÐNI Í BEYGJUM OG LANGHALLA. Staða rannsóknarverkefnis
ÓHAPPATÍÐNI Í BEYGJUM OG LANGHALLA Staða rannsóknarverkefnis Beygjur á vegakerfinu = hætta? Umferðar- og skipulagssvið Línuhönnunar Haraldur Sigþórsson Þjónustudeild tækniþróun Vegagerðin Einar Pálsson
More informationÞekking fyrir þjóðarbúið Vorráðstefna Matís 2009 Sjávarafurðir og aukin verðmæti: Hvar liggja stóru tækifærin?
Þekking fyrir þjóðarbúið Vorráðstefna Matís 2009 Sjávarafurðir og aukin verðmæti: Hvar liggja stóru tækifærin? Kristján Hjaltason, ráðgjafi Apríl 2009 Yfirlit Þróun framboðs af sjávarafurðum Fyrir hvað
More informationHVERNIG Á AÐ META ÁHÆTTU?
85 HVERNIG Á AÐ META ÁHÆTTU? Það er hægt að mæla áhættu og minnka hana. Árið 1988 var ávöxtun á hlutabréfum Flugleiða 47,2% en þremur árum síðar, árið 1991, var hún neikvæð um 11,9%. Ávöxtun spariskírteina
More informationBlöndulón Vöktun á strandrofi og áfoki
NÍ-11001 Blöndulón Vöktun á strandrofi og áfoki Áfangaskýrsla 2010 Borgþór Magnússon Unnið fyrir Landsvirkjun Blöndulón Vöktun á strandrofi og áfoki Áfangaskýrsla 2010 Borgþór Magnússon Unnið fyrir Landsvirkjun
More informationÁrskýrsla dýralæknis fisksjúkdóma
3. ÁRGANGUR 2. TÖLUBLAÐ APRÍL 2014 Ársskýrsla dýralæknis fisksjúkdóma Ráðstefnur Bleik framtíð - Ráðstefna LF 29 apríl Sjávarútvegsráðstefnan, 20.-21. nóvember Árskýrsla dýralæknis fisksjúkdóma er besta
More informationAri Teitsson. (2005, 8. nóvember). Til upprifjunar. Bændablaðið, bls. 6. Berry, T., (1996). Business Plan Pro. Oregon: Palo Alto Software.
Heimildaskrá Ritaðar heimildir Ari Teitsson. (2005, 8. nóvember). Til upprifjunar. Bændablaðið, bls. 6. Berry, T., (1996). Business Plan Pro. Oregon: Palo Alto Software. Bændasamtök Íslands (2005). Hagtölur
More informationGengið og verðlagsmælingar til mjög langs tíma
Gengið og verðlagsmælingar til mjög langs tíma Gylfi Magnússon Viðskiptafræðideild Ritstjóri Ingjaldur Hannibalsson Rannsóknir í félagsvísindum XIII. Erindi flutt á ráðstefnu í október 2012 Reykjavík:
More informationInngangur og yfirlit yfir rafmagnsvélar
1 Inngangur og yfirlit yfir rafmagnsvélar Introduction to rotating machines 2 Grunnhugtök og meginþættir Klassískar gerðir véla Riðstraumsvélar Samfasavél (synchronous machine) Spanvél (induction machine
More informationEFLA Verkfræðistofa. STUÐLAR UM AFHENDINGU RAFORKU Árin Reykjavík, apríl 2012
EFLA Verkfræðistofa STUÐLAR UM AFHENDINGU RAFORKU Árin 2002-2011 Reykjavík, apríl 2012 2012, EFLA verkfræðistofa hf - Vinnslu efnis og frágang texta annaðist Kolbrún Reinholdsdóttir fyrir Verkfræðistofuna
More informationSTÝRING OG GJALDTAKA Á FERÐAMANNASTÖÐUM HÁMARKA UPPLIFUN, VERNDA NÁTTÚRU OG TRYGGJA ÖRYGGI
STÝRING OG GJALDTAKA Á FERÐAMANNASTÖÐUM HÁMARKA UPPLIFUN, VERNDA NÁTTÚRU OG TRYGGJA ÖRYGGI ER ÍSLAND SPRUNGIÐ MEÐ 2,2 M FERÐAMANNA? TOP 10 ÞJÓÐGARÐAR Í BANDARÍKJUNUM 1. Great Smoky Mountains National Park
More informationViðhorfskönnun meðal erlendra söluaðila um íslenska ferðaþjónustu. September 2018
Viðhorfskönnun meðal erlendra söluaðila um íslenska ferðaþjónustu September 2018 Samantekt Íslandsstofa framkvæmdi viðhorfskönnun í júlí og ágúst 2018 meðal erlendra söluaðila sem selja ferðir til Íslands.
More informationFélagsauður á Íslandi Þróun og skýringar á mun milli landa. Efnisyfirlit. Þátttaka í félögum og þjóðmálum. Þróun félagsauðs í grannríkjunum
Félagsauður á Íslandi Þróun og skýringar á mun milli landa Efnisyfirlit Þróun félagsauðs í grannríkjunum Bandaríkin Skandinavía Meginland Evrópu Þróunin á Íslandi Félagsþátttaka Frumtengsl Félagsrof Félagsauður,
More informationLoðna Veiðar, lífsferill, útbreiðsla,, stofnstærð og ástand stofnsins
Loðna Veiðar, lífsferill, útbreiðsla,, stofnstærð og ástand stofnsins 1978-2014 Sveinn Sveinbjörnsson Loðnuráðstefna: Háskólanum á Akureyri 5.sept 2014 50 ára saga loðnuveiða catch ('000 tonn) Loðnuveiðar
More informationSæbjúgnaveiði á Íslandi
Sæbjúgnaveiði á Íslandi Verkefnið var styrkt af Nýsköpunarsjóði námsmanna og Sjávarútvegsmiðstöð Íslands sumarið 2010 Höfundur: Eyrún Elva Marinósdóttir, nemandi á auðlindasviði við Háskólann á Akureyri.
More informationKortlagning á útflutningsfyrirtækjum
2013 Kortlagning á útflutningsfyrirtækjum sem nota útdrætti úr jurtum, dýrum, örverum og steinefnum í framleiðslu sína Höfundur: Guðjón Svansson Unnið fyrir Íslandsstofu Efnisyfirlit Formáli... 3 Inngangur...
More informationRannsóknarstofa í fjölmenningarfræðum. Raddir fjölbreyttra kennarahópa
Rannsóknarstofa í fjölmenningarfræðum Raddir fjölbreyttra kennarahópa Sólveig Karvelsdóttir, lektor, HÍ Hafdís Guðjónsdóttir, dósent, HÍ Rannsóknin er hluti af tveimur rannsóknum Fjölbreyttir kennarahópar
More informationCORINE-verkefniðog landgerðabreytingar á Íslandi milli 2000 og Ingvar Matthíasson Ásta Kr. Óladóttir
CORINE-verkefniðog landgerðabreytingar á Íslandi milli 2000 og 2006. Kolbeinn Árnason Ingvar Matthíasson Ásta Kr. Óladóttir CORINE: Coordination of information on the environment eða: Samræming umhverfisupplýsinga
More informationStakerfðavísar hjá sauðfé - ráðstefna í Frakklandi í desember 2003
Stakerfðavísar hjá sauðfé - ráðstefna í Frakklandi í desember 2003 Jón Viðar Jónmundsson 1 og Emma Eyþórsdóttir 2 1 Bændasamtökum Íslands 2 Rannsóknarstofnun landbúnaðarins/lbh á Hvanneyri Inngangur Fyrsta
More informationSkipulagsform íslenskra fyrirtækja í sveiflukenndu viðskiptaumhverfi
Tímarit um viðskipti og efnahagsmál, 13. árgangur, 2. tölublað, 2016 Skipulagsform íslenskra fyrirtækja í sveiflukenndu viðskiptaumhverfi 2007-2016 Ásta Dís Óladóttir, Ingi Rúnar Eðvarðsson og Guðmundur
More informationEfni yfirlitsins að þessu sinni er: HAGTÖLUR VR
September 216 Efnahagsyfirlit VR er gefið út í tengslum við mánaðarlega stjórnarfundi félagsins. Yfirlitið er samantekt á hagtölum og öðru efni sem tengist vinnumarkaðs- og kjaramálum og er tilgangurinn
More informationSVIFÞÖRUNGAR Í HVALFIRÐI OG SKELFISKEITRUN
Agnes Eydal og Karl Gunnarsson SVIFÞÖRUNGAR Í HVALFIRÐI OG SKELFISKEITRUN Það er vinsælt að tína krækling sér til matar í fjöru, en það er ekki alltaf hættulaust. Nýlega fóru fram athuganir á framvindu
More informationGreining á Sóknarfæri: Fiskeldi á Vestfjörðum. Neil Shiran Þórisson Framkvæmdastjóri Atvinnuþróunarfélags Vestfjarða 27. mars 2014
Greining á Sóknarfæri: Fiskeldi á Vestfjörðum Neil Shiran Þórisson Framkvæmdastjóri Atvinnuþróunarfélags Vestfjarða 27. mars 2014 Staðan á Vestfjörðum Gert er ráð fyrir að sú uppbygging sem nú þegar er
More informationReykjavík-Rotterdam, rannsókn á vöruútflutningi til Niðurlands (Hollands) Reykjavík-Rotterdam, a study of exports of goods to the Netherlands
2. nóvember 2015 Reykjavík-Rotterdam, rannsókn á vöruútflutningi til Niðurlands (Hollands) Reykjavík-Rotterdam, a study of exports of goods to the Netherlands Samantekt Markmið þessarar rannsóknar er að
More informationKlettafjöllin, Grand Canyon og Laramide byltingin
Klettafjöllin og Grand Canyon 1 Klettafjöllin, Grand Canyon og Laramide byltingin Kristbjörg María Guðmundsdóttir Eitt af fallegustu handverkum náttúruaflanna er án efa að finna í vesturhluta Norður-Ameríku.
More informationNýting járns á Íslandi Framtíðarhorfur fyrir takmarkaðan auðlindaforða
Nýting járns á Íslandi Framtíðarhorfur fyrir takmarkaðan auðlindaforða Guðrún Björg Gunnarsdóttir Jarðvísindadeild Háskóli Íslands 2014 Nýting járns á Íslandi Framtíðarhorfur fyrir takmarkaðan auðlindaforða
More informationJANÚAR 2016 Karl Sigurðsson
JANÚAR 2016 Karl Sigurðsson Staða og horfur á vinnumarkaði Staðan á vinnumarkaði er að mörgu leyti góð ef litið er til þróunar atvinnuleysis, en skráð atvinnuleysi hefur lækkað úr um 8% árin 2009 og 2010
More informationSala á sjávarafurðum.l Bandaríkjanna 2016
UTANRÍKISRÁÐUNEYTIÐ Sala á sjávarafurðum.l Bandaríkjanna 2016 Hlynur Guðjónsson Aðalræðismaður og viðskiptafulltrúi Markaðurinn ECONOMICS The U.S. economy underperformed vs forecasts the 1 st quarter of
More informationFélagsþjónusta sveitarfélaga 2013 Municipal social services 2013
2014:3 9. október 2014 Félagsþjónusta sveitarfélaga Municipal social services Samantekt Árið fengu 8.042 heimili fjárhagsaðstoð sveitarfélaga og hafði heimilum sem þáðu slíkar greiðslur fjölgað um 306
More informationSamsvörun milli heildarmagns tannátu meðal 12 og 15 ára barna (DMFT/DMFS) og tannátu í lykiltönnum
Samsvörun milli heildarmagns tannátu meðal 12 og 15 ára barna (MFT/MFS) og tannátu í lykiltönnum SVANHVÍT. SÆMUNSÓTTIR*, THR ASPEUN**, SIGURÐUR RÚNAR SÆMUNSSN***, INGA. ÁRNAÓTTIR* HEIRIGÐISVÍSINASVIÐ HÁSKÓA
More informationHelstu niðurstöður loftgæðamælinga við leikskólann Steinahlíð og tilraunir með rykbindingar, - tímabilið 16. febrúar - 20.
USR - 29 Helstu niðurstöður loftgæðamælinga við leikskólann Steinahlíð og tilraunir með rykbindingar, - tímabilið 16. febrúar - 2. apríl 29 - Anna Rósa Böðvarsdóttir Heilbrigðisfulltrúi Heilbrigðiseftirlit
More informationHafrannsóknastofnunin. Fjölrit nr. 142
Brottkast og GPS merkingar 1 Hafrannsóknastofnunin. Fjölrit nr. 142 Mælingar á brottkasti botnfiska 2007 Ólafur K. Pálsson 1, Höskuldur Björnsson 1, Ari Arason 2, Eyþór Björnsson 2, Guðmundur Jóhannesson
More informationForseti Íslands á. 9. tölublað 2009 Fimmtudagur 14. maí Blað nr. 304 Upplag
8 Félagsleg skylda að vinna að hagsmunum bænda 12 Forseti Íslands á afmæli í dag: Landbúnaður er náðargjöf 16-18 Fósturdauði í gemlingum og ám 9. tölublað 2009 Fimmtudagur 14. maí Blað nr. 304 Upplag 20.200
More informationRekstur og efnahagur fyrirtækja 2015 Financial statements of Icelandic companies 2015
18. nóvember 216 Rekstur og efnahagur fyrirtækja 215 Financial statements of Icelandic companies 215 Samantekt Velta í viðskiptahagkerfinu, að undanskilinni lyfjaframleiðslu, fjármála- og vátryggingastarfsemi,
More informationSveiflur og breyttar göngur deilistofna. norðaustanverðu Atlantshafi
í norðaustanverðu Atlantshafi Jóhann Sigurjónsson Hafrannsóknastofnun Grand Hótel, Reykjavík, 21.-22. nóvember 2013 Efni erindis Deilistofnar Ástand og horfur Uppsjávar þríeykið Norsk-íslensk síld-kolmunni-makríll
More informationGrafísk hönnun og hip-hop Þróun umslagahönnunar í hip-hop tónlist
Grafísk hönnun og hip-hop Þróun umslagahönnunar í hip-hop tónlist Daði Oddberg Einarsson Lokaritgerð til BA-prófs Listaháskóli Íslands Hönnunar- og arkitektúrdeild Desember 2016 Grafísk hönnun og hip-hop
More informationVESTANPÓSTUR. Heimsókn til ísfirskra víkinga í Noregi. Meðal efnis: Janúar 2006 Útgefandi: Ísfirðingafélagið í Reykjavík 1. tbl. 18. árg.
STO FNA Ð 1945 VESTANPÓSTUR Janúar 2006 Útgefandi: Ísfirðingafélagið í Reykjavík 1. tbl. 18. árg. Meðal efnis: Heimsókn til ísfirskra víkinga í Noregi VESTANPÓSTUR 2006 Ábyrgðarmaður: Guðfinnur Kjartansson
More informationHafrannsóknir nr. 150
Þorskeldiskvóti 1 Hafrannsóknir nr. 150 Þorskeldiskvóti: Yfirlit yfir föngun og áframeldi þorsks á árinu 2008 Valdimar Ingi Gunnarsson, Hafrannsóknastofnunin Björn Björnsson, Hafrannsóknastofnunin Elís
More informationNotkun merkis Veðurstofu Íslands. Veðurstofa Íslands Bústaðavegur Reykjavík
Notkun merkis Veðurstofu Íslands Veðurstofa Íslands Bústaðavegur 9 150 Reykjavík +354 522 60 00 +354 522 60 01 vedur@vedur.is Maí 2009 2 Efnisyfirlit Merki 3 Litanotkun 5 Merki í fleti 6 Stærð merkisins
More informationFjöldi myndgreiningarannsókna á Íslandi árið 2008.
GR 10:03 Fjöldi myndgreiningarannsókna á Íslandi árið 2008. Guðlaugur Einarsson, geislafræðingur Ágúst 2010 Geislavarnir ríkisins Icelandic Radiation Safety Authority Rauðarárstíg 10 150 Reykjavík s. 5528200
More informationEvrópskur samanburður á launum 2010 Structure of Earnings Survey 2010
2012:11 18. desember 2012 Evrópskur samanburður á launum 2010 Structure of Earnings Survey 2010 Samantekt Árið 2010 voru meðallaun á Íslandi rétt undir meðaltali Evrópusambandsríkjanna. Þegar horft er
More informationFljótlegar mæliaðferðir með NIR (Nær innrauð litrófsgreining) tæki. Gyða Ósk Bergsdóttir
Fljótlegar mæliaðferðir með NIR (Nær innrauð litrófsgreining) tæki Gyða Ósk Bergsdóttir Raunvísindadeild Háskóli Íslands 2011 Fljótlegar mæliaðferðir með NIR (Nær innrauð litrófsgreining) tæki Gyða Ósk
More informationÖryggi barna skiptir miklu máli, börnin eru
Sálfræðiritið Tímarit Sálfræðingafélags Íslands 16. árg. 2011, bls. 73 79 Öryggi barna í innkaupakerrum: Áhrifarík leið til að forðast slys Háskóli Íslands Öryggi barna ætti að skipta foreldra miklu máli.
More informationfélagsins að á námstefnunni fáist svör við einhverjum þessara spurninga.
Mars 2006 2.tbl.19. árgangur húsum og sagt frá tilraun sem gerð var á tenntum samskeytum undir breytilegu álagi (hysteresu slaufur). Tekin er staðan á útfærslum tenginga í íslenskum einingahúsum og sagðar
More informationNý persónuverndarlöggjöf 259 dagar til stefnu Alma Tryggvadóttir
Ný persónuverndarlöggjöf 259 dagar til stefnu Alma Tryggvadóttir Sérfræðingur í persónurétti Yfirlit Stóra myndin Skyldur GDPR Aðlögunarferli Áskoranir og praktísk ráð 2 3 Yfirlit: Hvað er GDPR?» GDPR
More informationReport of Protected Area in Canada
Report of Protected Area in Canada Current as of December 31, 2017 NATIONAL Terrestrial Marine protected areas Canada (All provinces and territories) 105,315,093 44,292,638 8,123 % of Biome Protected 10.55%
More informationINNANLANDSFARÞEGAR UM ÍSLENSKA ÁÆTLUNARFLUGVELLI 2016
FLUGTÖLUR 216 INNANLANDSFARÞEGAR UM ÍSLENSKA ÁÆTLUNARFLUGVELLI 216 Flugvöllur 215 216 Br. 16/15 Hlutdeild Reykjavík 348.24 377.672 8,5% 5,4% Akureyri 17.897 183.31 7,3% 24,5% Egilsstaðir 89.79 93.474 4,9%
More informationRekstur einkavæddra fyrirtækja á Íslandi
Tímarit um viðskipti og efnahagsmál, 8. árgangur, 1. tölublað, 2011 Rekstur einkavæddra fyrirtækja á Íslandi Þröstur Olaf Sigurjónsson og Auður Arna Arnardóttir 1 Ágrip Reglulega kemur upp umræða um það
More informationVaasa Ostrobothnia nóv. 2012
Vaasa Ostrobothnia 19-21.nóv. 2012 Hópurinn og ferðin Halla Steinólfsdóttir Dalabyggð Ingibjörg Valdimarsdóttir Akranesi Ólafur Sveinsson SSV The Ministry of Foreign Affairs of Finland (19.nóv.) The Regional
More informationFélagsþjónusta sveitarfélaga 2011 Municipal social services 2011
2012:1 4. október 2012 Félagsþjónusta sveitarfélaga Municipal social services Samantekt Árið fengu 7.715 heimili fjárhagsaðstoð sveitarfélaga og hafði heimilum sem þáðu slíkar greiðslur fjölgað um 805
More informationLV Úttekt og mælingar á áfoki við strönd Hálslóns
LV-2014-094 Úttekt og mælingar á áfoki við strönd Hálslóns Lykilsíða Skýrsla LV nr: LV-2014-094 Dags: október 2014 Fjöldi síðna: 26 Upplag: Rafræn Dreifing: Birt á vef LV Opin Takmörkuð til Titill: Úttekt
More informationUmfang og umhverfi frumkvöðlastarfsemi á Íslandi 2006
Umfang og umhverfi frumkvöðlastarfsemi á Íslandi 2006 Rannsóknarmiðstöð HR í nýsköpunar- og frumkvöðlafræðum Rögnvaldur J. Sæmundsson Silja Björk Baldursdóttir Mars 2007 GEM - frumkvöðlastarfsemi 2006
More informationSamstarf heimila og skóla frá sjónarhorni kennara á Íslandi og í Englandi
Lokaverkefni til B.Ed. prófs Samstarf heimila og skóla frá sjónarhorni kennara á Íslandi og í Englandi Eru ánægðir foreldrar bestu bandamenn kennara? Halldóra Gísladóttir 300955-5419 Kennaraháskóli Íslands
More informationSkemmtiferðaskip við Ísland. Úttekt á áhrifum. Edward H. Huijbens Kristinn Berg Gunnarsson
Skemmtiferðaskip við Ísland Úttekt á áhrifum Edward H. Huijbens Kristinn Berg Gunnarsson Rannsóknamiðstöð ferðamála 2014 Útgefandi: Titill: Höfundar: Rannsóknamiðstöð ferðamála, Borgum v/ Norðurslóð, IS-600
More informationMælingar á loftmengandi efnum í Reykjavík 2009
UHR - 2009 Mælingar á loftmengandi efnum í Reykjavík 2009 Anna Rósa Böðvarsdóttir Heilbrigðisfulltrúi Heilbrigðiseftirlit Reykjavíkur / Umhverfis- og samgöngusvið Reykjavíkur Heilbrigðiseftirlit Reykjavíkur
More informationINNANLANDSFARÞEGAR UM ÍSLENSKA ÁÆTLUNARFLUGVELLI 2014
FLUGTÖLUR 2014 INNANLANDSFARÞEGAR UM ÍSLENSKA ÁÆTLUNARFLUGVELLI 2014 Flugvöllur 2013 2014 Br. 14/13 Hlutdeild Reykjavík 338.278 328.205-3,0% 48,6% Akureyri 178.231 172.106-3,4% 25,5% Egilsstaðir 91.561
More informationHvað felst í menntun til sjálfbærrar þróunar og hvernig getur hún verið þungamiðja skólastarfs?
Hvað felst í menntun til sjálfbærrar þróunar og hvernig getur hún verið þungamiðja skólastarfs? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson Hvernig getur málefni sem ekki er skilgreint sem námsgrein í grunnskóla eða námssvið
More informationVeiðar og vinnsla á lifandi og ferskum humri
Veiðar og vinnsla á lifandi og ferskum humri Guðmundur Heiðar Gunnarsson Vinnsla og virðisaukning Skýrsla Matís 49-09 Desember 2009 ISSN 1670-7192 VEIÐAR OG VINNSLA Á LIFANDI OG FERSKUM LETURHUMRI Titill
More informationBrennisteinsvetni í Hveragerði
Þróun 2014-022 Reykjavík, september 2014 Brennisteinsvetni í Hveragerði September 2012 mars 2014 Snjólaug Ólafsdóttir EBS-411-01 Útgefandi: Orkuveita Reykjavíkur Útgáfudagur: September 2014 Umsjón og ábyrgð:
More informationBSc. ritgerð. Peningaeyðsla, netverslun og netnotkun unglinga
BSc. ritgerð Markaðsfræði og alþjóðaviðskipti Peningaeyðsla, netverslun og netnotkun unglinga Eva Úlla Hilmarsdóttir Viðskiptafræðideild Háskóla Íslands Leiðbeinandi: Þórhallur Örn Guðlaugsson Febrúar
More informationKVER HAFRANNSÓKNASTOFNUNAR
KV 2018-3 KVER HAFRANNSÓKNASTOFNUNAR Greining á mögulegum eldisuppruna 12 laxa sem veiddust í tveimur ám á Vestfjörðum árið 2017 Analysis of 12 salmon caught in two rivers in the Icelandic Westfjords 2017
More informationHvað er núll - slysastefna. Kristinn Tómasson, yfirlæknir Vinnueftirlitsins
Hvað er núll - slysastefna Kristinn Tómasson, yfirlæknir Vinnueftirlitsins Markmið stjórenda núll slysasýn New trends in accident prevention due to the changing world of work European Agency for Safety
More informationANNUAL REPORT 2010 ÁRSSKÝRSLA 2010
ANNUAL REPORT 2010 ÁRSSKÝRSLA 2010 Annual Report 2010/Ársskýrsla 2010 Icelandic bilateral development cooperation from 1 January to 31 December 2010 Tvíhliða þróunarsamvinna Íslands 1. janúar til 31. desember
More informationLV Breytingar á grunnvatns- og jarðvatnsborði á áhrifasvæði Kárahnjúkavirkjunar
LV-2014-021 Breytingar á grunnvatns- og jarðvatnsborði á áhrifasvæði Kárahnjúkavirkjunar Mælingar með samanburði á gervitunglamyndum frá 2002, 2010 og 2012 Lykilsíða Skýrsla LV nr: LV 2014 021 Dags: 19.02.2014
More information