Orkumarkaðir í mótun. Viðskipti og verðmyndun á raforkumörkuðum. Viðskiptagreining Landsvirkjunar

Transcription

1 Orkumarkaðir í mótun Viðskipti og verðmyndun á raforkumörkuðum Viðskiptagreining Landsvirkjunar

2

3 Raforkumarkaðir í Evrópu Áhrifaþættir og verðmyndun 3

4 Þrjú atriði eru lykillinn að evrópskum raforkumörkuðum Uppboðsmarkaðir Kol og gas Loftslagsbreytingar Áhrif Áhrif 4

5 Samkeppni milli orkufyrirtækja er ætlað að skila neytendum betri þjónustu og hagstæðu raforkuverði Samkeppni Til að virkja samkeppni eru settir á laggirnar formlegir og gagnsæir uppboðsmarkaðir 5

6 Kol og gas eru í lykilhlutverki í raforkuvinnslu erlendis Raforkuvinnsla á heimsvísu CO2 losun á orkueiningu markmið 11% 24% 24% 4% 37% 63% 6% 15% 15% Kol Olía Gas Sólarorka Jarðvarmi Vatnsorka Kjarnorka Vindorka Olía Kol Gas Kjarnorka Endurnýjanleg orka Heimild: Alþjóðaorkumálastofnunin (2017) Heimild: IPCC Annex III (2014), Sovacool (2008) 6

7 Stjórnvöld víða um heim hafa stutt myndarlega við endurnýjanlega orkugjafa sem hafa verið ósamkeppnishæfir [Árlegur stuðningur til endurnýjanlegrar raforku á heimsvísu] $141bn $116bn $118bn 22 $101bn $85bn 46 $69bn $44bn $53bn $26bn $28bn 70 $24bn Íslenski Sólarorka Vindorka Lífmassi Annað efnahagurinn 2017 Heimild: Alþjóðaorkumálastofnunin (2017) 7

8 Breytilegur kostnaður / Markaðsverð raforku ($/MWst) Raforkuverð ræðst af því hvaða orkuver þarf að ræsa til að mæta eftirspurn hverju sinni Eftirspurn Raforkuverð sem þarf til að ræsa nægilega mikið af raforku hverju sinni Orkuver með misháan breytilegan kostnað Oft kolaorkuver sem ákvarðar raforkuverðið Tiltæk raforka á markaði umrædda klukkustund 8

9 Breytilegur kostnaður / Markaðsverð raforku ($/MWst) Framboð raforkunnar sveiflast líka, sérstaklega frá sólar- og vindorkuverum Eftirspurn Raforkuverð sem þarf til að ræsa nægilega mikið af raforku hverju sinni Kol Gas (OCGT) Olía Kol9 Sól og vindur Tiltæk raforka á markaði umrædda klukkustund 9

10 2018 USD/MWst Til skamms tíma sveiflast raforkuverð mikið á uppboðsmörkuðum [Daglegt verð] Þýskaland Norðurlönd Mikil eftirspurn og hátt raforkuverð þarf til að ræsa óhagkvæmustu orkuverin á markaðnum (gas og olía) Bretland Neikvætt raforkuverð á tímum offramboðs niðurgreiddar raforku (vindur) Lítil eftirspurn og offramboð raforku Heimild: Bloomberg 10

11 Til lengri tíma er það efnahagsástand sem sveiflar raforkuverði í gegnum hrávöruverð [Árlegt meðalverð] Efnahagslegur uppgangur og hrun Hrávöru- og orkuverð almennt lágt í heiminum og offramboð raforku í Evrópu Almennur uppgangur síðustu misseri Bretland Kolaverð Þýskaland Norðurlönd Heimild: Bloomberg 11

12 Evrópskir raforkumarkaðir Samkeppni til hagsbóta fyrir neytendur Kol og gas ráðandi á framboðshlið raforkumarkaða Loftslagsbreytingar kalla á endurnýjanlega orku 12

13 Áhrif endurnýjanlegrar orku

14 Raforkuvinnsla með endurnýjanlegum orkugjöfum að aukast á heimsvísu Þörf á frekari vexti endurnýjanlegrar raforku Önnur endurnýjanleg orka Sólarorka Tvöföldun endurnýjanlegrar raforku Vindorka Vatnsorka Heimild: Alþjóðaorkumálastofnunin (2017). Söguleg raforkuvinnsla með endurnýjanlegum orkugjöfum á heimsvísu og Sustainable Development Scenario (SDS). 14

15 Endurnýjanleg raforkuvinnsla er að verða hagkvæmari $315/MWst Sólarorka $95/MWst Vindorka á landi $70/MWst $55/MWst Heimild: Bloomberg New Energy Finance. Levelized cost of energy (LCOE). 15

16 Neytendur kalla á endurnýjanlega orku Neytendur Sala og þjónusta Framleiðendur og birgjar Endurnýjanleg orka Neytendur Orkuvinnsla 16

17 Fjölmörg fyrirtæki hafa sett sér markmið um að nota einungis endurnýjanlega raforku 17

18 Fyrirtæki fara mismunandi leiðir að grænni raforkuframtíð Endurnýjanleg raforkuvinnsla á lóð fyrirtækisins Bein fjárfesting fyrirtækja í endurnýjanlegu orkuveri Tvíhliða samningar um endurnýjanlega raforku frá ákveðnu orkuveri Græn skírteini sem styðja við uppbyggingu endurnýjanlegra orkugjafa 18

19 Kerfi grænna skírteina að byggjast upp um allan heim REC GO I-REC / TIGR Innlend kerfi 19

20 Eftirspurn eftir grænum skírteinum hefur farið vaxandi 2 EUR/MWst Fjórföldun í árlegri útgáfu grænna skírteina í Evrópu 530 TWst 130 TWst okt Heimild: Greenfact. a) Útgefin græn skírteini í Evrópu á ári. b) Mánaðarlegt vegið meðalverð á grænum skírteinum fyrir vatnsafl á Norðurlöndum (Nordic Hydro GOs). 20

21 Mikil aukning í gerð grænna tvíhliða samninga Corporate Green PPAs 60% meira magn en í fyrra MW Annað Vindorka 600 MW Sólarorka Fyrir okt Heimild: Bloomberg New Energy Finance. Global Corporate PPA database (okt. 2018). Árlegt magn í undirrituðum samningum á heimsvísu. 21

22 22

23 Endurnýjanleg orka í sókn Neytendur gera kröfu um endurnýjanlega orku Fyrirtæki sjá verðmæti í notkun endurnýjanlegrar orku Ýmsar leiðir að grænni raforkuframtíð 23

24 Viðskipti með raforku á Íslandi

25 Helstu einkenni íslenska raforkumarkaðarins 100% endurnýjanleg orka Ekkert jarðefnaeldsneyti Tveir markaðir Stórnotendur Smásölumarkaður fyrir heimili og almennt atvinnulíf Tvíhliða samningar Enginn uppboðsmarkaður Einangrað kerfi Heimild: Landsvirkjun 25

26 Frá vinnslu til notkunar Vinnsla Samkeppni Flutningur Sérleyfi Heildsala Innlend samkeppni Dreifing Sérleyfi Smásala Samkeppni Stórnotendur Alþjóðleg samkeppni Heimild: Orkustofnun og Landsvirkjun 26

27 Landsvirkjun er stærsti vinnsluaðilinn á Íslandi Raforkuvinnsla Raforkunotkun Aðrir 6% 3% 18% Stórnotendur Atvinnulíf Almennur markaður Heimili 73% Heimild: Orkustofnun 27

28 Sala á raforku á Íslandi skiptist í tvo aðskilda markaði Stórnotendur Smásala til almennra nota >10 MW <10 MW Álver MW Jafnt álag Gagnaver MW + 10 MW = Breytilegt álag Kísilver MW Heimild: Landsvirkjun 28

29 Raforka er um þriðjungur af raforkureikningi heimilis Raforkureikningur heimilis % Vinnsla Opinber gjöld 21% Raforkuverð smásala 31% Smásalar afla orku með eigin orkuvinnslu og kaupum á heildsölumarkaði 50% Flutningur Heildsala Dreifing 39% Flutningur 10% Dreifing Smásala Heimild: Efla, Orkuverð á Íslandi

30 MW Um helmingur orkunnar sem seld er á almennum markaði kemur frá Landsvirkjun í gegnum heildsölumarkaðinn Vöruframboð Landsvirkjunar á heildsölumarkaði Skammtímakaup Stakar klukkustundir Dýrasta varan Breytileg orka Breytilegt álag innan mánaðar Hentar til að jafna sveiflur innan mánaðar Greitt sérstaklega fyrir frátekið afl Mánaðarblokk Jafnt álag innan mánaðar Hentar til að jafna sveiflur milli mánaða Tími Grunnorka Jafnt álag allt árið Ódýrasta varan Heimild: Landsvirkjun, vöruframboð á forgangsorku á heildsölumarkaði 30

31 Vöruframboð og verðlagning á heildsölumarkaði stuðlar að betri nýtingu raforkukerfisins Sveigjanleiki (afl) Meðalverð í heildsölu Nýting raforkukerfis klst Skammtímaviðskipti Núverandi Eldra kerfi kerfi Bætt nýting Verð innan ársins Heimild: Landsvirkjun 31

32 kr/kwst (2017 verðlag) Hlutfall heildsöluverðs af rafmagnsreikningi hefur farið lækkandi undanfarin ár Þróun raforkuverðs á föstu verðlagi Hlutfallsleg skipting raforkureiknings heimils 7 6 Meðalverð í smásölu til heimila hefur hækkað um 7% á föstu verðlagi frá % 21% Opinber gjöld Heildsöluverð Landsvirkjunar á forgangsorku hefur lækkað um 14% á föstu verðlagi frá % 11% 39% 10% Dreifing Flutningur % 23% 33% 31% Heildsöluverð Landsvirkjunar Raforkuverð smásala Heimild: Efla, Orkuverð á Íslandi

33 Raforkukostnaður heimila á Íslandi í norrænu samhengi Árlegur raforkukostnaður heimila á Norðurlöndum 2018 í þúsundum króna Aðrir skattar Virðisaukaskattur Flutningur og dreifing Smásöluverð Osló Reykjavík Helsinki Stokkhólmur Kaupmannahöfn Heimild: Samorka 33

34 Viðskipti með raforku á Íslandi 100% endurnýjanleg raforka Tvískiptur markaður Alþjóðlegur og innlendur Betri nýting raforkukerfisins og lægra heildsöluverð 34

35