ZNAČAJ VRSTE MATERIJALA ZA IZOLACIJU SALMONELLA SPP. THE IMPORTANCE OF THE TYPE OF SAMPLES IN SALMONELLA SPP. ISOLATION

Transcription

1 ВЕТЕРИНАРСКИ ЖУРНАЛ РЕПУБЛИКЕ СРПСКЕ - Veterinary Journal of Republic of Srpska 173 UDK 619: : :636.5 I. Stojanov, D. Orlić, M. Kapetanov, Maja Velhner * ZNAČAJ VRSTE MATERIJALA ZA IZOLACIJU SALMONELLA SPP. Kratak sadržaj: Živina i proizvodi od živine su jedan od najznačajnih izvora infekcije ljudi salmonelama do kojih dolazi konzumiranjem kontaminirane hrane. Pošto je reč o opasnoj zoonozi ispitivanja na prisustvo salmonele kod zivine uredena je i podzakonskim aktima koja obavezuju sve proizvođače na kontrolu svojih jata. Iskustvo pokazuje da mogućnost izolacije salmonela iz razlicitih materijala nije podjednaka, što stvara uslove da se u dobijene rezultate sumnja. Iz tih razloga predmet našeg rada je praćenje prisustva salmonela u organima i u fecesu zivine, sa ciljem da se utvrdi kolika je učestalost izolacije salmonela u posmatranim materijalima, kao i da se utvrdi da li postoji korelacija između dobijenih pozitivnih nalaza i vrste obradenih materijala. Kao materijale obradili smo uzorke zivine iz 2005, i godine. Izolacija salmonela uradena je uz pomoć selektivnih i diferencijalnih podloga, a determinacija određivanjem fizioloških karakteristika izolata i seruma za serotipizaciju. Prema dobijenim podacima vidi se da je 2007, kada su fecesi predstavljali najveći broj uzoraka, broj pozitivnih nalaza na salmonele bio 3,42%, dok je i salmonela bilo preko 6%, a da su tada organi dominirali kao materijali u uzorcima. Na osnovu ovakvih rezultata se može zaključiti da je ispitivanje organa zivine, u odnosu na feces, bolje, jer omogućava dobijanje realne slika o prisustvu salmonela u živinarskoj : proizvodnji. Ključne reči: živina, organi živine, feces živine, salmonela., I. Stojanov, D. Orlić, M. Kapetanov, Maja Velhner * THE IMPORTANCE OF THE TYPE OF SAMPLES IN SALMONELLA SPP. ISOLATION Summary: Poultry and it's products are one of the most frequent sources of food bom diseases caused by Salmonella. Since it is a dangerous zoonosis, examination of its presence is required by regulations and the control of flocks is compulsory. Salmonella may not be isolated with equal certainty in different material, what may cause suspicion towards the obtained findings. The subject of our research was to follow presence of Salmonella in different organs and poultry feces with the aim to determine if there is a correlation between positive findings and the type of samples. Material for this trial were the poultry samples delivered to oar Laboratory as part of regular examinations on Salmonella. In the paper are presented the findings from 2005, and year. Dr Igor Stojanov, istrazivac saradnik, dr Dušan Oriic, naucni savetmk, dr Miloš Kapetanov, viši naučni saradnik, dr Maja Velhner, naučni savetnik; Naučni institut za veterinarsrvo Novi Sad Novi Sad, Rumenački put br. 20. Dr Igor Stojanov, istrazivac saradnik, dr Dušan Orlić, naučni savetnik, dr Miloš Kapetanov, viši naučni saradnik, dr Maja Velhner, naučni savetnik; Naučni institut za veterinarstvo Novi Sad Novi Sad, Rumenački put br. 20.

2 174 ВЕТЕРИНАРСКИ ЖУРНАЛ РЕПУБЛИКЕ СРПСКЕ - Veterinary Journal of Republic of Srpska Isolation of Salmonella was carried out on selective and differentiating media. The isolates were determine«* by their physiology characteristics, and confirmed by serotypisation of sera. The obtained results show that in the year 2007, when the majority of material were feces, the findings of Salmonella were 3.42% comparing to the year and when the majority of the samples were from thе organs, and positive finds of Salmonella were over 6%. Based on these data it may be concluded that examination of poultry organs was more successful much better comparing to the examination of feces, in determines Salmonella presents in poultry production. Key words: poultry, organs of poultry, feces of poultry, salmonella. UVOD Sairnoneloza predstavlja jednu od najznačajnih mfektivnih oboljenje životinja i Ijudi (Kotton i sar., 2006). Kod životinja nalaz salmonele najčešće ne znaći pojavu kliničke forme bolesti i prolazi sa malim morbiditetom i neznatnim mortalitetom. Za razliku od njih, kod Ijudi infekciju prate veoma burni klinicki simptomi sa visokom temperaturom, diajrejom i povracanjem, a u slučajevima neadekvatne i zakasnele terapije, ishod može biti letalan. Kontrola prisustva salmonela kod životinja, a posebno kod živine, predstavlja jedan od primarnih zahteva proizvodnje zdravstveno ispravnih namirnica animalnog porekla. Živina i proizvodi od živine su jedan od najznačajnih izvora infekcije Ijudi salmonelama do kojih dolazi konzumiranjem kontaminirane hrane (Rufus K. G., 1992). Pošto je reč o opasnoj zoonozi, ispitivanja na prisustvo salmonele kod živine uređena je i podzakonskim aktima koja obavezuju sve proizvodace na kontrolu s\-ojih jata. Ispitivanja obuhvataju različite vrste materijala i čini se da je prisutan problem koja vrsta materijala treba da predstavalja uzorak kako bi se dobila što realnija slika o rasprostranjenosti salmonela. Iskustvo pokazuje da mogućnost izolacije salmonela iz razlicitih materijala (jetra, creva, jajni folikul, žum. kesa. feces, pelene) nije podjednaka što stvara uslove da se u dobijene rezultate sumnja. Iz tih razjoga, predmet našeg rada je praćenje prisustva salmonela u organima i u fecesu živine, sa cfljem da se utvrdi kolika je učestalost izolacije salmonela u posmatranim materijalima, kao i da se utvrdi da li postoji korelacija izmedu dobijenih pozitivnih nalaza i vrste obradenih materijala. MATERIJAL I METODE U istraživanju su obuhvaćeni materijali poreklom od živine u periodu od tri godine. Tokom ispitivanja obrađeni su različiti materijali podeljeni u dve grape. Jednu grupu su činili organi (jetra, slezina, srce, pluća, žumančana kesa), dok je drugu grapu materijala predstavljao feces (feces, prostirka i pelene pilića). U godini obrađeno je 588 uzoraka organa i 683 uzorka fecesa, u god uzorak organa i 601 uzorak fecesa i u godini 1387 uzorak organa i 254 uzorka fecesa. Za izolaciju salmonela koristili smo selektivne podloge za obogaćenje Selenit bujon sa cistinom (Hi Media) i selektivno diferencijalnu podlogu Salmonella diferencijalni agar (RajHans Medium). Suspektne kolonije sa agara presejavali smo na Kligler (TSI agar) (Torlak). Izolovane salmonele identifikovali smo serološkom reakcijom brze aglitunacije na pločici uz pomoć seruma i odredivanjem fizioloških karakteristika biohemijskim nizom (Quinn i sar., 2002). REZULTATI RADA IDISKUSIJA U toku godine pregledano je ukupno 1387 uzorak organa i 254 uzoraka fecesa. Ukupno je bilo 120 pozitivnih nalaza na salmonele ili 6,22% od obradenih materijala. U godini prgledano je 1321 uzorak organa i 601 uzorak feces, a pozitivno na salmonele je bilo 155 materijala ili 6,32%. U prvih 8 meseci godine pregledano je 588 uzoraka organa i 683 uzorak fecesa, a salmonela je izo-

3 ВЕТЕРИНАРСКИ ЖУРНАП РЕПУБЛИКЕ СРПСКЕ - Veterinary Journal of Republic of Srpska 175 lovana u 56 materijala ili 3,42%. Tokom ispitivanja u sve tri godine izolovane salmonele pripadale su subgrapi I, Salmonella enterica, najzastupljenije je bila Salmonella enterica serovar. enteritidis i Salmonella enterica serovar. typhimurium. Pored ova dva serovarijeta izolovane su u značajno ma- njem broju Salmonella enterica serovr. infantis i Salmonella enterica serovar C 2 grupa. U tabeli 1. se mogu videti podaci koji pokazuju koliko je pregledano materijala tokom tri godine i koliko je bilo pozitivnih nalaza na salmonele. Tabela 1. Broj preglednih materijala i pozitivni nalazi na salmonele tokom tri godine Broj pozitivnih nalaza na salmonele ukupno 56 (3,42%) 155 (6,32%) 120 (6,22%) Oreani Feces Istraživanj&'fcoje smo sproveli pokazuje da se u godini (2007) u kojoj je prema strukturi materijala koji je obrađen, feces živine bio zastupljen sa vise od 50% ukupno obradenih uzoraka, broj pozitivnih nalaza na salmonelu bio 3,42%. Za razliku od ovakvog rezultata u i godine organi živine su bili zastupljeni u uzorcima sa vise od dve trećine ukupno obradenih materijala, a pozitivan nalaz na salmonele se kretao vise od 6%. Grafički prikaz vrste i broja obradenih materijala tokom tri ispitujuće godine nalazi se u grafikonu 1, dok se podaci o kretanju broja izolovanih salmonela nalaze u grafikonu 2. Grafikon 1. Graficki prikaz ispitanih materijala tokom 2005, i godine

4 176 ВЕТЕРИНАРСКИ ЖУРНАЛ РЕПУБЛИКЕ СРПСКЕ - Veterinary Journal of Republic of Srpska Istraživanja autora koji su eksperimentalnim putem pratili kolonizaciju pilića salmonelama i širenje ove bakterije na parenhimatozne organa, pokazuju da se već posle jednog dana nakon infekcije salmonele mogu izolovati iz jetre, slezine, cekuma, žučne kese, timusa i burze inficiranih jedinki (Bailey i sar., 2005). Ovakav nalaz ukazuje da je salmonela prešla iz digestivnog trakta u pamehimatozne organe i naselila ih. U prilog ovom mišljenja idu i rezultati (Berthelot-Herault i sar., 2003) koji su sličnim ispitivanjem sopštili prisustvo salmonele kako u crevima tako i slezini. Antonijević B., saopštava da patogeneza salmoneloze počinje kolonizacijom digestivnog trakta i nastavlja se invazijom i septikemijom. Smanjenjem ph vrednosti želudca i narušavanje normalne mikroflore digestivnog trakta, stvaraju se uslovi za kolonizaciju, pre svega distalnih delova tankih creva i kolona. Grafikon 2. Grafički prikaz kretanja pozitivnih nalaza tokom tri godine izražen u % Važnost poznavanja kretanja salmonela u inficiranom organizmu doprinosi i boljem razumevanju problema, koji su materijali referentni za analizu na prisustvo ovog mikroorganizma i koji će materijali dan realnu sliku. Različiti autori Quinn J. P. i sar., 2002; Saif M. Y., ističu da su salmonele sposobne da se svojom enzimskom aktivnošću, a pre svega katalazom i peroksid dismutazom, zaštite od toksicnog delovanja slobodnih radikala fagocita. Na ovaj način fagociti postaju svojevrsne ekološke nise u kojima salmonele mogu jedno vreme biti zaštićene i sacuvane u organizmu. Pored toga, salmonele poseduju zastitu od delovanja komplementa i ona je vezana za lipopolisaharidne lance O antigena. Duži lanci ovih ćelijskih struktura bolje štite ćelijsku membranu salmonela od međusobnog kontakta i oštećenja koje izaziva komplement. Ove činjenice objasnjavaju kako se salmonele štite od imunološkog sistema organizma, što omogućava njeno širenje unutar domacina, odnosno pojavu sepse. Analizirajući patogenezu salmoneloze posle eksperimentalne infekcije u radu (Desmidt i sar., 1997) utvrdili su da se salmonela može naći u jetri, žumančanoj kesi, perikardu, crevima, cekumima, vazdušnim kesama, jajnicima i jajovodima, što je uglavnom zavisilo od starosne, odnosno, proizvodne kategorije pilica. S obzirom na dobijene rezultate i podatke iz literature, čini se da je neophodno ispitati da li je za dobijanje prave slike o prisustvo salmonela kod živine dovoljno pregledati uzorke fecesa ili je neophodno ispitati i parenhimatozne organe. Ovakva

5 ВЕТЕРИНАРСКИ ЖУРНАЛ РЕПУБЛИКЕ СРПСКЕ - Veterinary Journal of Republic of Srpska 177 dilema ostaje zbog činjenice da salmonele mogu preživeti u fagocitima inficirane jednike a da se nemora izlučivati fecesom. Ostaje nepoznato kakva je sudbina inficiranih jedinki koje nisu izlučivale salmonelu fecesom, a možda su u fagocitima nosile salmonele. ZAKLJUČAK!; Ispitivanja koja su sprovedena pokazalu sa da je broj pozitivnih materijala tokom tri posmatrane godine bio različit. Tokom i godine broj pozitivnih nalaza na salmonelu bio je veći od 6%, dok je u prvih osam meseci bio 3,42%. Isto tako, analiza je pokazala da je zastupljenost materijala bila različita u tri pomenute godine. U i godini u obradenim uzorcima dominirali su parenhimatozni organi (> 50%) živine kao materijali u odnosu na feces, dok je u feces predstavljao dominatan materijal u odnosu na organe. Manji broj izolovanih salmonela u toku godine mogao bi biti posledica promene strukture materijala donešenog na ispitivanje, odnosno ovakvi rezultati mogu biti poledica činjenice da, u našim uslovima, feces ne predstavlja adekvatan materijal za dobijanje validne slike o prisustvu salmonela u živinarskoj proizvodnji. Naši rezultati sugerišu potrebu da se postojeća pravna regulativa prilagodi iskustvu stečenom ovim ispitivanjima. LITERATURA 1. Antonijević, B., Zoonoze. Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, (2001) 2. Bailey, J. S., Cox, N. A., Cosby, D. E., Richard son L. J., Movement and persistence of Salmo nella in brioler chickens following oral or intracloacal inoculation, J. Food Prot, 68 (12), , (2005) 3. Berthelot - Herault, F., Mompart, F., Zygmunt, S. M., Dubray, G., Duchet - Suchaux, M., Antibody responses in the serum and gut of chicken lines differing in cecal carriage of Salmonella enteritidis, Veterinary Immunology and Immunopathology, Volume 96, p , (2003) 4. Desmidt, M., Ducatelle, R, Haesebrouck, F., Pathogenesis of Salmonella enteritidis phage type four after experimental infection of young chickens, Veterinary Microbiology, 56,99-109, (1997) 5. Kotton, N. C, Lankowski, J.A., Hohmann, L. E., Comparison of rectal swabs with fecal cultures for detection of Salmonella typhimurium in adult volunteers Diagnostic Microbiology and Infectious Disease, Article in Press, Copyright Published by Elsevier Inc. (2006) 6. Quinn, J. P., Carterr, E. M., Markey, B., Carter, R. G.: Clinical Veterinary Microbiology and Diesaes; Mosby, London, Philadelphia, St Luis, Sydney, Tokyo, (2002) 7. Rufus K. Guthrie., SALMONELLA, CRC Press, Boca Raton Florida, USA (1992) 8. Saif. M.Y., Diseases of POULTRY, 11 th Edition, Iowa State Press, Blacwell Publishing Com pany., chepter 6, p chepter 16, p , chepter 17, p (2003).. Ž