9. Međunarodna konferencija MENADŽMENT U SPORTU

Transcription

1

2 Conference Proceedings 1 ALFA UNIVERZITET Fakultet za menadžment u sportu Ministarstvo prosvete, nauke i tehnološkog razvoja Republike Srbije Olimpijski komitet Srbije ZBORNIK RADOVA 1 9. Međunarodna konferencija MENADŽMENT U SPORTU CONFERENCE PROCEEDINGS 1 9 th International Conference MANAGEMENT IN SPORT Dragan Životić, Violeta Šiljak, Predrag Nemec (priredili) U Beogradu,

3 Zbornik radova 1 Uređivački odbor/editing Committe: Prof. dr Dragan Životić, Alfa univerzitet, Fakultet za menadžment u sportu, Beograd, Srbija Prof. dr Violeta Šiljak, Alfa univerzitet, Fakultet za menadžment u sportu, Beograd, Srbija Prof. dr Munir Tanović, Fakultet za sport i telesni odgoj, Univerzitet u Sarajevu, Bosna i Hercegovina Prof. dr Gordana Đorđević, Alfa univerzitet, Beograd, Srbija Prof. dr Izet Rađo, Fakultet za sport i telesni odgoj, Univerzitet u Sarajevu, Bosna i Hercegovina Prof. dr Bojanka Peneva, Sportska akademija, Sofija, Bugarska Prof. dr Rado Pišot, University of Primorska, Koper, Slovenija Prof. dr Gino Strezovski, Fakultet za fizičku kulturu, Skoplje, Makedonija Prof. dr Sergey Tabakov, Russian State University of Physical Education, Sports i Tourism, Rusija Prof. dr Berislav Vekić, Alfa univerzitet, Fakultet za menadžment u sportu, Beograd, Srbija Prof. dr Siniša Jasnić, Alfa univerzitet, Fakultet za menadžment u sportu, Beograd, Srbija Prof. dr Predrag Nikić, Alfa univerzitet, Beograd, Srbija Prof. dr Franja Fratrić, Fakultet za uslužni biznis, Univerzitet Educons, Novi sad Prof. dr Nicolae Ochiana, Physical Education and Sport Performance Dpt. Prof. dr Slađana Mijatović, Fakultet sporta i fizičkog vaspitanja, Univerzitet u Beogradu Doc. dr Vladan Babić, zamenik predsednika Saveta Alfa univerziteta Doc. dr Georgios Fragkiadakis, Hellenic Army Academy Athens Doc. dr Nickos Aggelioussis, Faculty of physical education and sport, Grčka Doc. dr Dobrislav Vujović, Fakultet za sport i fizičko vaspitanje, Nikšić, Univerzitet Crna Gora Doc. dr Vesna Habić, Alfa univerzitet, Fakultet za menadžment u sportu, Beograd, Srbija Doc. dr Branko Petković, Alfa univerzitet, Fakultet za menadžment u sportu, Beograd, Srbija Doc. dr Jovan Veselinović, Alfa univerzitet, Fakultet za menadžment u sportu, Beograd, Srbija Doc. dr Danilo Rončević, Alfa univerzitet Doc. dr Danilo Aćimović, Državni univerzitet u Novom Pazaru Doc. dr Damir Ahmić, Fakultet sporta i tjelesnog odgoja, Univerzitet u Tuzli, Bosna i Hercegovina M. Sc Aleksandra Perović, Alfa univerzitet, Fakultet za menadžment u sportu, Beograd, Srbija Recezenti/Reviewers: Prof. dr Predrag Nemec Prof. dr Dragan Koković Prof. dr Slobodan Živković Prof. dr Zoran Milošević Prof. dr Zvezdan Savić Priređivači: Prof. dr Dragan Životić Prof. dr Violeta Šiljak Prof. dr Predrag Nemec Prevodilac Doc. dr Melina Nikolić Mlađi urednik/assistant editor: M. Sc Ivana Parčina Sekretarijat/ secretary board: Dragana Šundić, Dragana Bradonjić, Milica Radosavljević Izdavač Fakultet za menadžment u sportu, Alfa univerzitet, Beograd, Palmira Toljatija 3 Štampa i grafički dizajn / Print & Graphic design 3D+, Beograd Tiraž/copies: 100 primeraka Zbornik radova sa Devete međunarodne konferencije Menadžment u sportu štampa se uz finansijsku podršku Ministarstva prosvete, nauke i tehnološkog razvoja Republike Srbije 4

4 Conference Proceedings 1 SADRŽAJ Predgovor... 5 Sadržaj... 7 Julijan Malacko Preventivni menadžment u sportu Preventive management in sport...11 Ranko Rajović, Jelena Davidović Rakić, Dragica Gutalj Ntc metod i značaj fizičke aktivnosti kod dece mlađeg uzrasta Ntc method and the significance of physical activity (preschool period)...20 Damir Ahmić, Alija Biberović, Dževad Džibrić, Nihad Selimović, Amra Tuzović strateški i politički put promovisanja fizičkih aktivnosti u cilju poboljšanja zdravlja i promocije društvenih događaja Strategic and political way of promoting physical activity to improve health and promote social events...24 Haris Alić, Eldin Jelesijević Vizija savremenog fudbalskog treniranja Vision of modern football training...30 Ivan Anastasovski, Joško Milenkovski, Lenče Aleksovska Veličkovska Značaj sporta i sportske aktivnosti u odrasloj dobi Importance of sport and sport activities in adulthood...34 Osmo Bajrić, Senad Bajrić, Dobromir Bonacin Procena mogućih biomotoričkih svojstava učenika uzrasta 7 godina za uspeh u plivanju Assessment of potential biomotoric characteristics of students aged 7 for success in swimming...39 Ismet Bašinac, Dževad Džibrić, Alija Biberović, Vlatko Šeparović, Izudin Tanović Uticaj redovnog i programa vannastavnih aktivnosti na promene u nekim motoričkim i situaciono-motoričkim sposobnostima učenika The impact of the regular program and extra-curricular activities on changes in certan motor skills...45 Danijela Bonacin, Dobromir Bonacin Relacije ekonomskih pokazatelja i indikatora iskoristivosti potencijala kod studenata sveučilišta Relations of economic indicators and usefulness resources indicators with university students...52 Mateja Cvetković Sponzorstva u sportu iz perspektive sponzora Sponsoring in the sports from the sponsor s perspecitve

5 Zbornik radova 1 Originalni naučni članak RELACIJE EKONOMSKIH POKAZATELJA I INDIKATORA ISKORISTIVOSTI POTENCIJALA KOD STUDENATA SVEUČILIŠTA RELATIONS OF ECONOMIC INDICATORS AND USEFULNESS RESOURCES INDICATORS WITH UNIVERSITY STUDENTS Danijela Bonacin, Dobromir Bonacin Edukacijski fakultet, Univerzitet u Travniku, Bosna i Hercegovina Apstrakt Potencijali koje je moguće koristiti u svetu koji nas okružuje (rudno bogatstvo, živi svet, voda, energija,...) sigurno su ogromni, a u svemirskim dimenzijama, moglo bi se reći i nepresušni. No, ipak, mogućnosti konkretnog iskorištavanja su ograničene posebno u skladu s aktuelnom tehnologijom, otkrićima i realnim potrebama. Stoga je od posebnog značaja saznanje na koji način studenti, budući upravljači koji će vrlo skoro po završetku studija i preuzimanjem uloga upravljati tim potencijalima, vide takve odnose poput odnosa ekonomskih pokazatelja i iskoritivosti tih ili sličnih potencijala. U tu svrhu, na uzorku od 406 ispitanika primenjeno je 18 indikatora iskoristivosti i 12 indikatora ekonomskih pokazatelja koji su analizirani pod modelom kanoničke korelacijske analize. Dobivena su tri značajna kanonička faktora koji su opisali generalnu tj. globalnu povezanost sa gotovo svim indikatorima u oba prostora (prvi faktor), lokalne relacije s manjim brojem izraženih indikatora u oba prostora (sporadični mehanizmi drugi faktor) i mehanizmi koji se retko i slabo iskazuju bez salijenata (treći faktor). Poznavanje ovih mehanizama omogućava nam identifikaciju mogućih procesa koje će sutra aktivirati budući upravljači u skladu s ekonomskim pokazateljima. Ključne reči: ekonomija, potencijali, studenti, kanonička analiza Abstract Resources that can be used in the world around us (mineral resources, flora and fauna, water, energy,...) certainly are huge, and in a space dimensions, one might say, and inexhaustible. Yet, the actual possibilities of limited exploiting are particularly in line with current technology, knowledge and real needs. It is therefore of especial importance knowing the students, future 52

6 Conference Proceedings 1 managers who will very soon after graduation take the role to manage these resources, how they see such relations as relations of economic indicators and usefulness these or similar potential. For this purpose, on a sample of 406 respondents there were applied 18 efficiency indicators and 12 indicators of economic indicators that are analyzed by canonical correlation analysis. The resulting three significant canonical factors described general global connectivity with almost all indicators in both space (the first factor), local relationships with a smaller number of indicators expressed in both space (sporadic mechanisms - the second factor) and the mechanisms that are rare and poorly presented without salient (third factor). Knowledge of these mechanisms allows us to identify the possible processes that tomorrow will be activated as controls according to economic indicators. Keywords: economy, resources, students, canonical analysis Uvod Čovek može egzistirati na dva načina: kao pojedinac i kao skup takvih pojedinaca odnosno kao društvo. Čovek je živi organizam. On egzistira kao celina sastavljena od više povezanih i integrisanih segmenata, on diše, raste i razvija se spoznavanjem i funkcioniranjem svojih delova. Društvo je, kao celina sastavljena od više pojedinaca takođe živi organizam. Ono egzistira u vidu segmenata, ono diše u vidu komunikacije, ono raste i razvija se spoznavanjem i međusobnim delovanjem njegovih delova. Ono je izgradilo čitav sistem samozaštite pri čemu je obrazovanje novih pripadnika tog društva jedan od najvažnijih segmenata (Bonacin, 2011). Sve to egzistira kroz vrlo jasno izgrađenu strukturu sastavljenu od društvenih položaja koji su različito rangirani i vrednovani i podrazumevaju i različit adekvatni status. Svaki pojedinac u društvu zauzima neki društveni položaj pa to mora biti i jeste društveno regulisano. To se rešava pripisivanjem i postignućem pri čemu su najčešći kriterijumi pol i uzrasno doba, rasna, verska i etnička pripadnost, kao i srodstvo i porodično poreklo (Fanuko i sar. 1995). Ukoliko je položaj propisan, pojedinac ima malu mogućnost izbora pošto mu je sudbina određena rođenjem. Postignuti položaj je rezultat ličnih delovanja, sposobnosti, talenta, znanja, upornosti ili izbora. Zauzimajući određene položaje, određenog statusa, pojedinci igraju različite društvene uloge vezane upravo za taj položaj i status. Načelno one koje se od njih očekuju. Svaki društveni položaj popraćen je nizom normi - uloga koje određuju kakvo ponašanje se očekuje od pojedinca koji zauzima taj položaj. Nepoštivanje normi za posedicu ima sankcije raznog tipa. Većina i normi i posledica vezanih za uloge se u narodu podrazumeva (Fanuko i sur. 1995; Haralambas i Heald, 1989). Kako je već prethodno navedeno, društvo kroz svoj edukacijski sistem obrazuje pojedince upravo iz razloga kako bi preuzeli određene društvene položaje, zauzeli određeni status i do kraja života igrali određene društvene uloge bivajući time njegov validan gradivni segment. Očigledna je važnost obrazovnog sistema za društvo kao i delikatnost razdoblja života u kojoj se studenti kao proučavana populacija nalaze (Jacobs i Huxley, 2002; Olds i Crumbley, 2003; Schwarz i sar., 2009; Turker i Selcuk, 2009; Jones i sar., 2011; He i sar., 2012.). Upravo su studenti ta nova generacija koja na neki način dobija položaj, status i preuzima igranje uloga i upravo je to poslednje razdoblje u kojem se može uticati na njih. Nadalje, potencijali koje je moguće koristiti u svetu koji nas okružuje (rudno bogatstvo, živi svet, voda, energija,...) sigurno su ogromni, a u svemirskim dimenzijama, moglo bi se reći i nepresušni. Ipak mogućnosti konkretnog iskorištavanja su ograničene posebno u skladu s aktuelnom tehnologijom, spoznajama i realnim potrebama. Stoga je od posebnog značaja saznanje na 53

7 Zbornik radova 1 koji način studenti, budući upravljači koji će vrlo skoro po završetku studija i preuzimanjem uloga upravljati tim potencijalima, vide takve odnose poput odnosa ekonomskih pokazatelja i iskoritivosti tih ili sličnih potencijala (Diamond, 1974; O Boyle, 1993; Avramenko, 2012; Dubicki 2010). Metode rada U organizaciji Edukacijskog fakulteta Univerziteta u Travniku, godine započet je međunarodni projekt Istraživanje socioloških, upravljačkih i moralnih vrijednosti studenata (Glavni istraživač prof.dr.dobromir Bonacin). Podaci su prikupljeni anketom (autori: Bonacin, Da. i Bonacin, D.) po modelu Likertove skale pri čemu je svaka tvrdnja označena sa 5 modaliteta od uopće se ne slažem do potpuno se slažem. Za potrebe ovog rada korišteni su podaci pri čemu je ukupni efektiv korištenog uzorka iznosio 406 entiteta oba pola i uzrasta godina. Entiteti su opisani sa ukupno 30 indikatora u dva domena: 18 indikatora iskoristivosti potencijala i 12 indikatora ekonomskih pokazatelja. Radi potpunog zahvata, studentska populacija je odabrana iz šireg prostora koji osigurava jezičnu razumljivost (Pula, Opatija, Rijeka, Split, Osijek Hrvatska, Niš Srbija, Mostar, Travnik, Kiseljak Bosna i Hercegovina). Predmet rada dakle čini isti uzorak od 406 studenata prethodno definiranih karakteristika. Problem rada sastoji se u utvrđivanju postojanja relacija ekonomskih pokazatelja i iskoristivosti potencijala. Cilj rada je definicija tih relacija s krajnjom svrhom svojevrsne introspekcije jednog aspekta biti upravljanja tj. onog koji se odnosi na razumijevanje mehanizama ekonomskih odnosa i iskoristivosti potencijala. Poznavanje tih mehanizama omogućava identifikaciju mogućih procesa koje će sutra aktivirati budući upravljači u skladu s ekonomskim pokazateljima. Nakon normalizacije podataka napravljena je standardna kanonička korelacijska analiza (Bonacin, 2010). Rezultati Tabela 1. Rezultati kanoničke korelacijske analize KAN1 KAN2 KAN3 Svijet oko nas je podložan jasnim prirodnim zakonima Veći broj problema i zadataka se može riješiti uz pomoć matematike Živi svijet oko nas je organiziran na prepoznatljiv način Rad strojeva je ne samo koristan već i fascinantan Tehnika i tehnologija će mnogo značiti za budućnost čovjeka Iskorištavanje resursa iz okoline uz očuvanje okoliša je najvažnija zadaća Medicina je jedno od ključnih sredstava egzistencije čovjeka Genetskim oblikovanjem čovjek će dosegnuti neslućene domete Svakom živom biću (čovjeku, životinji, ) treba pristupati individualno Prirodna biljna bogatstva su iznimno velikog potencijala

8 Conference Proceedings 1 Životinjski svijet je neiscrpan rezervoar hrane za čovjeka Šume i drvo su plemeniti materijali i od iznimne su važnosti Pravna regulativa u području financija je najvažnija stavka današnjeg svijeta Edukacija predstavlja glavnu pokretačku snagu svakog društva Znanje je najvažniji resurs današnje politike Ljudi danas previše filozofiraju za razliku od prijašnjih vremena Spisateljstvo, slikarstvo, glazba i njihove kombinacije su jedine prave vrijednosti Kultura, religija i povijest su prevladane kategorije KAN1 KAN2 KAN3 Bez novca kao opće vrijednosti čovječanstvo bi bilo posve nerazvijeno Sve je na prodaju za novac, samo je pitanje cijene Veliki dio svog vremena čovjek treba posvetiti pribavljanju što više novca Novac uvijek omogućava visoki status u društvu Velika materijalna bogatstva su izuzetno poželjna stvar u životu Vrijednosti u novcu treba pretvoriti u materijalno bogatstvo Ulaganja u nekretnine i skupocjenosti su izuzetno dobra stvar Materijalna bogatstva omogućavaju veliki stupanj sigurnosti Samo visok ekonomski status omogućava dobro školovanje Visoka pozicija u društvu je direktno vezana za visok ekonomski status Ekonomski visoko pozicionirani čovjek je slobodniji od drugih ljudi Psiho-fizičko zdravlje je direktno uvjetovano ekonomskim statusom Rezultati kanoničke korelacijske analize pokazali su postojanje tri kanonička faktora odnosno tri načina na koji su povezani ti prostori. Kod prvog faktora, većina varijabli (skoro sve) je visoko pozicionirana u oba prostora. Detaljnijim proučavanjem i deskripcijom, iz rezultata u prvom segmentu proizlaze pojmovi tehnologije i znanosti a u drugom segmentu novčani resursi pa tako prvi faktor predstavlja iskorištavanje potencijala uz maksimalno korištenje novca (autoritativan). Kod drugog faktora malen broj varijabli je visoko pozicionirano u oba prostora pri čemu iz rezultata u prvom segmentu proizlazi netehnološki pragmatizam a u drugom potreba za novcem i zdravlje pa bi adekvatno značajnim varijablama taj faktor mogao predstavljati nepovjerenje u tehnologiju (konformistički). Kod trećeg faktora ne samo da varijable nisu visoko pozicionirane već su najznačajnije u negativnom smislu pri čemu iz rezultata prvog segmenta proizlaze pravila 55

9 Zbornik radova 1 i oprez a u drugom segmentu materijalno ali ne novac, pa bi taj faktor mogao predstavljati nepostojanje ambicija za iskorištavanje potencijala (a time i finansijskih ulaganja). Dakle, u proučavanoj populaciji studenata postoje tri načina povezivanja ova dva prostora odnosno tri mehanizma koja pokreću populaciju. Zaključak Potencijali koje je moguće koristiti u svetu koji nas okružuje (rudno bogatstvo, živi svet, voda, energija,...) ogromni su i s nekog aspekta nepresušni. Mogućnosti konkretnog iskorištavanja su ograničene posebno u skladu s aktuelnom tehnologijom, spoznajama i realnim potrebama. Stoga je od posebnog značaja saznanje na koji način studenti, budući upravljači koji će vrlo skoro po završetku studija i preuzimanjem uloga upravljati tim potencijalima, vide takve odnose poput odnosa ekonomskih pokazatelja i iskoritivosti tih ili sličnih potencijala. Provedeni postupak je stavio u odnos s jedne strane prirodna bogatstva i sve što je čoveku dato u odnosu na novac kao nekakav modulator koji to na neki način usmerava. Sprovedena je kanonička korelacijska analiza. Dobijena su tri značajna kanonička faktora koji su opisali generalnu, tj. globalnu povezanost sa gotovo svim indikatorima u oba prostora (prvi faktor), lokalne relacije s manjim brojem izraženih indikatora u oba prostora (sporadični mehanizmi drugi faktor) i mehanizmi koji se retko i slabo iskazuju bez salijenata (treći faktor). Poznavanje ovih mehanizama omogućava nam identifikaciju mogućih procesa koje će sutra aktivirati budući upravljači u skladu s ekonomskim pokazateljima. Svaki pojedinac ima sva tri mehanizma koja ga na određeni način pokreću ali u zavisnosti od značaja delovanja tih mehanizama razlikujemo današnje menadžere i poslovnike koji su upravljani tj. koji su vrlo visoko na prvom faktoru ali nisu na drugom i trećem, što znači da nisu svesni svih mehanizama koji deluju ali su svesni iskoristivosti potencijala. Jednako tako su su svesni da bez dosta novaca to ne mogu iskoristiti. Visoko na drugom faktoru bili bi ljudi koji su oprezni i nesigurni u vrednost tehnologije, tj. iskoristivosti potencijala npr. intelektualci bez menadžerskih ambicija, profesori, inženjeri itd. a na ostala dva faktora načelno bi bili nisko (komformisti). Visoko na trećem faktoru bili bi ljudi koji su skloni redu i rigidnosti, disiciplini, skloni pravilima i oprezni, skloni materijalnom (sigurnošću) ali ne novcu kao živom resursu Dakle, tehnološki neambiciozni (konzervativni). Npr. naučnici smatraju da naučne ideje mogu doći i bez novca dok poslovni ljudi i menadžeri smatraju da prvo treba osigurati sredstva pa onda sprovoditi ideje u život. Korist ovog rada je u tome da postoji mogućnost svojevrsnog razvrstavanja tj. klasifikacije studentske populacije na osnovu koje se (kao i kod selekcije u sportu) može usmeriti pojedinac u ono za šta najviše ima uspeha. Naravno, to zavisi i o delatnosti unutar koje se pojedinac nalazi. Na primer, neko ko je matematičar najverovatnije neće biti visoko na prvom faktoru jer mu tehnologija nije ključna za realizaciju. Ali, ne možeš putovati u svemir ukoliko nemaš razvijenu vrhunsku spacetehnologiju (tj. maksimalnu iskoristitivost potencijala). Uz itekako upotrebljena sredstva. 56

10 Conference Proceedings 1 Literatura 1. Avramenko, A. (2012). Enhancing students employability through business simulation. Education + Training, 54(5), Bonacin, D. (2011). Latentna struktura položaja upravljačkih potencijala studenata u prostoru društvenih atributa /Master rad/. Travnik: Edukacijski fakultet. 3. Bonacin, D. (2010). Uvod u kvantitativne metode. Travnik: Edukacijski fakultet. 4. Diamond, A.M. (1974). Economic Explanations of the Behaviour of Universities and Scholars. Journal of Economic Studies, 20(4-5). 5. Dubicki, E. (2010). Research behavior patterns of business students. Reference Services Review, 38(3), Fanuko, N. et al. (1995). Sociologija. Zagreb: Školska knjiga. 7. Haralambos, M., & Heald, R. (1989). Uvod u sociologiju. Zagreb: Školska knjiga. 8. He, D., Wu, D., Yue, Z., Fu, A., & Vo, K.T. (2012). Undergraduate students interaction with online information resources in their academic tasks: A comparative study. Aslib Proceedings, 64(6), Jacobs, N., & Huxley, L. (2002). From static content to dynamic communities: the evolution of networked educational resources. Online Information Review, 26(1), Jones, P., Miller, C., Jones, A., Packham, G., Pickernell, D., & Zbierowski, P. (2011). Attitudes and motivations of Polish students towards entrepreneurial activity. Education + Training, 53(5), O Boyle, E.J. (1993). On Need, Wants, Resources and Limits. International Journal of Social Economics, 20(12), Olds, P.R., & Crumbley, D.L. (2003). Higher grades = higher evaluations: impression management of students. Quality Assurance in Education, 11(3), Schwarz, E.J., Wdowiak, M.A., Almer-Jarz, D.A., & Breitenecker, R.J. (2009). The effects of attitudes and perceived environment conditions on students entrepreneurial intent: An Austrian perspective. Education + Training, 51(4), Turker, D., & Selcuk, S.S. (2009). Which factors affect entrepreneurial intention of university students? Journal of European Industrial Training, 33(2),

11 Zbornik radova 2 CIP - Каталогизација у публикацији Народна библиотека Србије, Београд 005:796(082) МЕЂУНАРОДНА конференција Менаџмент у спорту (9 ; 2013 ; Београд) [Zbornik radova] / 9. Međunarodna konferencija Menadžment u sportu, Beograd, [ ] godine = 9th International Conference Management in Sport ; [organizator] Alfa Univerzitet, Fakultet za menadžment u sportu ; priredili Dragan Životić, Violeta Šiljak, Predrag Nemec. - Beograd : #Alfa univerzitet, #Fakultet za menadžment u sportu, 2014 (Beograd : 3D+) str. : graf. prikazi, tabele ; 30 cm Druga knjiga - zbornik radova saopštenja sa Devete konferencije sa međunarodnim učešćem, Menadžment u sportu, takođe, obuhvata radove koji su izloženi godine u Beogradu. --> predgovor. - Tiraž Str. 3: Predgovor / Dragan Životić. - Bibliografija uz većinu radova. ISBN Алфа Универзитет (Београд). Факултет за менаџмент у спорту a) Спортски менаџмент - Зборници COBISS.SR-ID