9. Međunarodna konferencija MENADŽMENT U SPORTU

Transcription

1

2 Conference Proceedings 1 ALFA UNIVERZITET Fakultet za menadžment u sportu Ministarstvo prosvete, nauke i tehnološkog razvoja Republike Srbije Olimpijski komitet Srbije ZBORNIK RADOVA 1 9. Međunarodna konferencija MENADŽMENT U SPORTU CONFERENCE PROCEEDINGS 1 9 th International Conference MANAGEMENT IN SPORT Dragan Životić, Violeta Šiljak, Predrag Nemec (priredili) U Beogradu,

3 Zbornik radova 1 Uređivački odbor/editing Committe: Prof. dr Dragan Životić, Alfa univerzitet, Fakultet za menadžment u sportu, Beograd, Srbija Prof. dr Violeta Šiljak, Alfa univerzitet, Fakultet za menadžment u sportu, Beograd, Srbija Prof. dr Munir Tanović, Fakultet za sport i telesni odgoj, Univerzitet u Sarajevu, Bosna i Hercegovina Prof. dr Gordana Đorđević, Alfa univerzitet, Beograd, Srbija Prof. dr Izet Rađo, Fakultet za sport i telesni odgoj, Univerzitet u Sarajevu, Bosna i Hercegovina Prof. dr Bojanka Peneva, Sportska akademija, Sofija, Bugarska Prof. dr Rado Pišot, University of Primorska, Koper, Slovenija Prof. dr Gino Strezovski, Fakultet za fizičku kulturu, Skoplje, Makedonija Prof. dr Sergey Tabakov, Russian State University of Physical Education, Sports i Tourism, Rusija Prof. dr Berislav Vekić, Alfa univerzitet, Fakultet za menadžment u sportu, Beograd, Srbija Prof. dr Siniša Jasnić, Alfa univerzitet, Fakultet za menadžment u sportu, Beograd, Srbija Prof. dr Predrag Nikić, Alfa univerzitet, Beograd, Srbija Prof. dr Franja Fratrić, Fakultet za uslužni biznis, Univerzitet Educons, Novi sad Prof. dr Nicolae Ochiana, Physical Education and Sport Performance Dpt. Prof. dr Slađana Mijatović, Fakultet sporta i fizičkog vaspitanja, Univerzitet u Beogradu Doc. dr Vladan Babić, zamenik predsednika Saveta Alfa univerziteta Doc. dr Georgios Fragkiadakis, Hellenic Army Academy Athens Doc. dr Nickos Aggelioussis, Faculty of physical education and sport, Grčka Doc. dr Dobrislav Vujović, Fakultet za sport i fizičko vaspitanje, Nikšić, Univerzitet Crna Gora Doc. dr Vesna Habić, Alfa univerzitet, Fakultet za menadžment u sportu, Beograd, Srbija Doc. dr Branko Petković, Alfa univerzitet, Fakultet za menadžment u sportu, Beograd, Srbija Doc. dr Jovan Veselinović, Alfa univerzitet, Fakultet za menadžment u sportu, Beograd, Srbija Doc. dr Danilo Rončević, Alfa univerzitet Doc. dr Danilo Aćimović, Državni univerzitet u Novom Pazaru Doc. dr Damir Ahmić, Fakultet sporta i tjelesnog odgoja, Univerzitet u Tuzli, Bosna i Hercegovina M. Sc Aleksandra Perović, Alfa univerzitet, Fakultet za menadžment u sportu, Beograd, Srbija Recezenti/Reviewers: Prof. dr Predrag Nemec Prof. dr Dragan Koković Prof. dr Slobodan Živković Prof. dr Zoran Milošević Prof. dr Zvezdan Savić Priređivači: Prof. dr Dragan Životić Prof. dr Violeta Šiljak Prof. dr Predrag Nemec Prevodilac Doc. dr Melina Nikolić Mlađi urednik/assistant editor: M. Sc Ivana Parčina Sekretarijat/ secretary board: Dragana Šundić, Dragana Bradonjić, Milica Radosavljević Izdavač Fakultet za menadžment u sportu, Alfa univerzitet, Beograd, Palmira Toljatija 3 Štampa i grafički dizajn / Print & Graphic design 3D+, Beograd Tiraž/copies: 100 primeraka Zbornik radova sa Devete međunarodne konferencije Menadžment u sportu štampa se uz finansijsku podršku Ministarstva prosvete, nauke i tehnološkog razvoja Republike Srbije 4

4 Conference Proceedings 1 SADRŽAJ Predgovor... 5 Sadržaj... 7 Julijan Malacko Preventivni menadžment u sportu Preventive management in sport...11 Ranko Rajović, Jelena Davidović Rakić, Dragica Gutalj Ntc metod i značaj fizičke aktivnosti kod dece mlađeg uzrasta Ntc method and the significance of physical activity (preschool period)...20 Damir Ahmić, Alija Biberović, Dževad Džibrić, Nihad Selimović, Amra Tuzović strateški i politički put promovisanja fizičkih aktivnosti u cilju poboljšanja zdravlja i promocije društvenih događaja Strategic and political way of promoting physical activity to improve health and promote social events...24 Haris Alić, Eldin Jelesijević Vizija savremenog fudbalskog treniranja Vision of modern football training...30 Ivan Anastasovski, Joško Milenkovski, Lenče Aleksovska Veličkovska Značaj sporta i sportske aktivnosti u odrasloj dobi Importance of sport and sport activities in adulthood...34 Osmo Bajrić, Senad Bajrić, Dobromir Bonacin Procena mogućih biomotoričkih svojstava učenika uzrasta 7 godina za uspeh u plivanju Assessment of potential biomotoric characteristics of students aged 7 for success in swimming...39 Ismet Bašinac, Dževad Džibrić, Alija Biberović, Vlatko Šeparović, Izudin Tanović Uticaj redovnog i programa vannastavnih aktivnosti na promene u nekim motoričkim i situaciono-motoričkim sposobnostima učenika The impact of the regular program and extra-curricular activities on changes in certan motor skills...45 Danijela Bonacin, Dobromir Bonacin Relacije ekonomskih pokazatelja i indikatora iskoristivosti potencijala kod studenata sveučilišta Relations of economic indicators and usefulness resources indicators with university students...52 Mateja Cvetković Sponzorstva u sportu iz perspektive sponzora Sponsoring in the sports from the sponsor s perspecitve

5 Conference Proceedings 1 Kratki naučni članak PROCENA MOGUĆIH BIOMOTORIČKIH SVOJSTAVA UČENIKA UZRASTA 7 GODINA ZA USPEH U PLIVANJU ASSESSMENT OF POTENTIAL BIOMOTORIC CHARACTERISTICS OF STUDENTS AGED 7 FOR SUCCESS IN SWIMMING Osmo Bajrić 1, Senad Bajrić 1, Dobromir Bonacin 2 1 Paneuropski Univerzitet Apeiron, Banja Luka, Bosna i Hercegovina 2 Edukacijski fakultet, Univerzitet u Travniku, Bosna i Hercegovina Abstract Svaka sportska aktivnost može se shvatiti kao kompozit sastavljen od najmanje dve temeljne komponente: energetske, koja predstavlja opterećenje i angažman i informacijske koja predstavlja specifična motorička znanja karakteristična upravo za takvu aktivnost. Istovremeno, svaka kineziološka aktivnost može se razložiti na sastavne delove kompozita skladno sklopovima koje u kineziologiji proučavamo. Kod primarne selekcije za sport u uzrastu od npr godina, ono što sigurno trebamo posmatrati su morfološke dimenzije, motoričke sposobnosti i poneka funkcionalna dimenzija. Upravo takva logika primenjena je u ovom radu, pa je za potrebe moguće selekcije 238 učenika prvog razreda OŠ opisano sa 14 morfoloških, 11 motoričkih i jednom funkcionalnom varijablom. Ekspertnim postavkama trojice autora koji se bave plivanjem od tih 26 varijabli definisane su one za koje se očekuje da su selektivne za uspeh u plivanju. Temeljem takvih postavki izolovan je minimalni broj učenika s potencijalom za uspeh u plivanju i opisan je njihov biomotorički profil utemeljen na tih 26 varijabli. Ključne reči: plivanje, učenici, selekcija, ekspertno znanje, profil, biomotorika Abstract Any sporting activity can be understood as a composite consisting of at least two basic components: the energy, which is annoying as engagement, and information part that are specific motor skills typical for such activity. At the same time, each kinesiology activity can be broken down into components of composite assemblies according to the study kinesiology. In primary selection for sport at the age of egg years, what surely must be regarded are morphological dimensions, motor skills and occasional functional dimension. It is precisely 39

6 Zbornik radova 1 this logic was applied in this work, and for the possible selection on 238 students of the first grade of elementary school there were applied measures of 14 morphological, 11 motor and one functional variable. Expert settings of the three authors involved in swimming define a choice from these 26 variables as those that are expected to be selective for success in swimming. Based on such an isolated setting is the minimum number of students with the potential for success in swimming and described their bio-motor profile based on these 26 variables. Keywords: swimming, pupils, selection, expert knowledge, profile, biomotorics 40 Uvod Plivanje je individualni sport (osim štafetnog plivanja) koji se sprovodi na način da pojedinac nastoji da određenu distancu savlada plivanjem bez da dolazi u direktni kontakt s protivnikom. Održava se u plivalištu standardnih dimenzija koje je dugo 25 ili 50 metara, a discipline mogu biti plivanje na 50, 100, 200, 800 i 1500 m, osim kad se radi o maratonskom plivanju koje se izvodi u prirodi, najčešće u moru. Iako se može plivati na bezbroj načina, uobičajeni su stilovi kraul (slobodno), prsno, delfin i leđno. Vreme se meri u sekundama (minutima) a pobednik je onaj plivač/ica koji prvi prođe ciljni prostor i dotakne za to određenu površinu. Savremeno plivanje paralelno se razvilo u više sredina koje su naizmenično imale velike uspehe na velikim takmičenjima. Tako je poznata australijska plivačka škola, ruska, američka, a povremeno su postojale kao uspešne, npr. i mađarska, holandska i nemačka ili britanska. Plivanje se odvija po propisima koji se nazivaju plivačka pravila. Nakon mnogo vekova entuzijastičkog i rekreativnog plivanja do danas je već postalo jasno da će se u sistematsko delovanje (koje nazivamo trening) uključiti sva moguća naučna otkrića (ona uže sportske ali i one iz drugih područja poput medicine, sociologije, mehanike, hidrodinamike,...) kako bi se povećala mogućnost postizanja cilja u bazenu i pobede nad protivnikom. Naravno, ako su sve te aktivnosti i delovanja dobro poznate, a često jesu, tada ostaje ono najvažnije, a to je početno stanje koje se očitava kao sklop primarnih procena deteta o mogućem postizanju vrhunskog rezultata u kasnijem period (Opavski, 1996; Ibrahović, 2011). Ovo nazivamo još i primarna selekcija i pri tome se nastoji prepoznati nasledna roditeljska baza ako je poznata (dakle genetika), zatim mogućnost razvoja (dakle biološki potencijal) i sposobnost deteta za usvajanje tehnike (dakle sposobnost učenja) kao i energetski potencijal naročito značajan u plivanju. Sve to odlučuje o kasnijim mogućim dometima u uzrastu seniora, ali i o mogućim limitima za postizanje vrhunskog rezultata. Kod takvih procena treba uvažiti celu seriju antropoloških sklopova jeteta, ali su za početne procene uvijek najvažniji morfološki, motorički i funkcionalni pokazatelji i njihove interakcije (Gordon, 1977; Juan i sar., 2000). Predmet i metode Predmet ovog rada su učenici uzrasta 7 godina odabrani pri ulasku u prvi razred osnovne škole. Za potrebe ovog rada analizirani su podaci 249 učenika muškog pola uzrasta 7 godina koji su opisani sa 26 varijabli od čega 14 morfoloških (Visina tela AVIT, Dužina noge ADUN, Dužina ruke ADUR, Dijametar ručnog zgloba ADRZ, Dijametar kolena ADIK, Širina ramena ASIR, Širina karlice ASIK, Telesna težina ATEZ, Opseg podlaktice AOPL,

7 Conference Proceedings 1 Opseg podkolenice AOPK, Srednji opseg grudnog koša AOGK, Kožni nabor nadlaktice AKNN, Kožni nabor leđa AKNL i Kožni nabor stomaka), zatim 11 motoričkih (Koraci u stranu MKUS, Poligon unazad MPOL, Taping rukom MTAP, Taping nogom MTAN, Pretklon u sedu raznožno MPRR, Stajanje na klupici za ravnotežu - MP2O, Skok u dalj s mesta MSDM, Bacanje loptice u daljinu MBLD, Trčanje 20 m s visokim startom - M20V, Podizanje trupa iz ležanja MDTS, i Izdržaj u visu zgibom - MVIS) i jednom funkcionalnom varijablom (Trčanje tri minuta - FT3M). Simulacijska analiza (Bonacin & Bonacin, Da., 2007) je izvedena u tri koraka. U prvom koraku je za svaku varijablu određen broj učenika koji zadovoljavaju određeni uslov, a temeljem ekspertne procene plivačkih autoriteta. Programsko rešenje (Bonacin, 2010) dopušta bilo koju logičnu konstrukciju koja definiše potencijalni model odnosno profil određenog sportiste (npr. plivača) po modelskim karakteristikama u uzrastu seniora koje se zatim pokušava u uzrastu dece pogoditi. Rezultati i diskusija Tablica 1. Zadržana 4 entiteta, varijable (VARS), procenat zadržanih vrednosti (%Z), ciljana vrednost po varijabli (VAL), vrednosti entiteta (rednih brojeva 72, 150, 168, 213), prosek (AVG), % maksimuma po varijabli (MAX) i N-S (slaganje 10-12) VARS %Z VAL AVG % MAX AVIT ADUN ADUR ADRZ ADIK ASIR ASIK ATEZ AOPL AOPK AOGK AKNN AKNL AKNT MKUS MPOL MP2O MPRR MTAP MTAN MSDM MBLD M20V MDTS MVIS MT3M N-S

8 Zbornik radova 1 U ovom radu, budući je jako teško u plivanju insistirati na modelskim karakteristikama u uzrastu od 7 godina, početna solucija postavljena je tako da se uzmu u obzir najbolji podaci i to (skladno plivanju kao disciplini i nešto ređem broju onih koji imaju stvarne predispozicije), najmanje 30 entiteta po svakoj varijabli. Tada su analizirani početni uslovi da se ustanovi koliki broj entiteta ima zadovoljene vezane uslove po više varijabli (tj. da neki entitet upada među najbolje i po jednoj i po drugoj i po trećoj i po četvrtoj i td.). U toj poziciji maksimum zadovoljenog kriterijuma je bio mali, tj. entitet s najviše vezanih varijabli imao je 6 od 26 varijabli (23 %). Zbog toga su kriterijumi određivani dalje iterativno u koracima od po 1 posto za svaku varijablu dok se ne dobije barem jedan entitet koji zadovoljava uslove po najmanje 13 varijabli (min 50 % varijabli u modelu). Ta solucija je dobijena i tada je bilo ukupno 6 entiteta koji zadovoljavaju po 10 ili više vezanih varijabli. Od tih 6 entiteta isključeni su ekstremi. Od preostala 4 entiteta napravljene su prosečne vrednosti i one izgledaju kao u tablici 1. Vidljivo je da profil plivača u uzrastu od 7 godina jest moguće prepoznati ali i da postoje određene poteškoće koje svakako treba detaljnije analizirati. Tako npr. varijabla Izdržaj u visu zgibom (MVIS) pokazuje da je dobijeno svega % kriterijumske vrednosti za selekciju, što znači da ta varijabla ne može selektirati dečake, najverojatnije jer u ovom uzrastu nisu u stanju iskazati snagu a posebno statičku gornjih ekstremiteta, što nije nevažno za plivanje. Kod iste varijable se vidi i da % maksimuma je jedva 11.09, što je zaista malo. Ovo upućuje na činjenicu da je selekciju za plivanje moguće uraditi ali da to treba izvesti krajnje oprezno. Od ostalih varijabli, primetno je i da se slično (iako blaže) ponaša i koordinacijska varijabla Poligon unazad (MPOL), što upućuje na činjenicu da upravljačke strukture za složena kretanja najverovatnije u ukupnoj populaciji, pa i kod pojedinaca, nisu još dovoljno razvijene, pa ih i nije moguće uzeti kao kriterijum selekcije za plivanje u tom uzrastu. Vidi se i da su longitudinalne i transverzalne dimenzije stabilne u postavljanju selekcijskih vrednosti, kao i da mere masnog tkiva imaju određenu nestabilnost, pa bi se moglo reći i da masno tkivo kao dimenzija nije sasvim sazrelo kod dečaka. Ostale varijable imaju visoke selekcijske vrednosti, što ima posebno značenje za funkcionalnu i motoričke varijable koje nam mogu biti od značenja za selekciju u plivanju, a to su MT3M (trčanje na 3 minute), fleksibilnost pretklon raskoračno (MPRR), skok u dalj s mesta (MDSM), taping nogom (MTAN), podizanje trupa (MDTS) i taping rukom (MTAP). 42 Grafikon 1. Profil plivača dobijen simulacijskom analizom

9 Conference Proceedings 1 Zaključak U ovom radu analizirani su podaci 249 dece muškog pola opisanih sa 26 morfoloških i motoričko-funkcionalnih varijabli. Rezultati su obrađeni simulacijskim protokolom koji je imao za zadatak izdvojiti onu decu koja potencijalno pokazuju najbolje moguće rezultate za plivanje, skladno početnim ekspertnim vrednostima varijabli. Početna solucija je postavljena na način da se po svakoj varijabli izdvoji najmanje 30 učenika, pa se zatim uporedi koliki broj od njih zadovoljava te uslove po više varijabli istovremeno. Nakon toga je u koracima uključivano po 1 % učenika dok se nije dobilo rešenje po kojem je kod nekog entiteta maksimum postignut u najmanje 10 varijabli. Na temelju tako odabranih konačna 4 entiteta definisan je profil koji je uključivao specifični opis u kojemuž su morfološke dimenzije i motoričko-funkcionalne sposobnosti postavljene na način koji definiše model potencijalnog plivača. Ovom protokolu, prethodno je dodat sastav ekspertne procene modelskih karakteristika plivača seniora kako bi se osiguralo da dobijeni profili budu maksimalno saglasni sa ciljanim vrednostima u uzrastu seniora. Literatura 1. Bonacin, D. (2010). Uvod u kvantitativne metode. Travnik: Edukacijski fakultet. 2. Bonacin, D., & Bonacin, Da. (2007). Simulacije u kineziologiji. Acta Kinesiologica, 1(1), Charnes, JM. (1991). Multivariate simulation output analysis. Proceedings of Simulation conference 1991, Phoenix, 1991 (pp ), Phoenix: AZ. 4. D Acquisto, Lj., & Costill, D.L. (1998). Relationship between intracyclic linear body velocity fluctuations, power and sprint breaststroke performance. J of Swimming Research, 13, Dopsaj, M., Matković, I., & Zdravković I. (2000). The relationship between 50m -freestyle results and characteristics of tethered forces in male sprint swimmers: a new approach to tethered swimming test. Facta universitatis. Series: Physical Education and Sport, 1(7), Dopsaj, M., Matković, I., Thanopoulos, V., & Okičić. T. (2003). Reliability and validity of basic kinematics and mechanical characteristic of pulling force in swimmers measured by the method of 60 seconds. Facta Universitatis, Series Phyisical Education and Sport, 1(10), Dujmović. P. (1979). Fizička priprema nogometaša. Zagreb: Sportska tribina. 8. Friedman, LW. (1984). Multivariate simulation output analysis: Past, present, and future. Proceedings of the 16th conference on Winter simulation, Dalas, 1984 (pp ). Dalas: IEEE press. 9. Gabrijelić, M. (1964). Nogomet - teorija igre. Zagreb: Sportska štampa. 10. Gordon, G. (1977). System simulation (2. ed.). New Jersey: Prentice Hall. 11. Hsu, T.G., & Hsu, K.M. (1997). The effect of scholder isokinetic strenght training on speed and propulsive forces in front crawl swimming. Medicine and Sci in Sport and Exerice, 29(5), Ibrahović, A. (2011). Moderni napadački nogomet. Sarajevo: Vlastito. 43

10 Zbornik radova Leko, G. (2001). Definiranje odnosa motoričkih sposobnosti i antropometrijskih karakteristika plivača.[defining the relationship of motor abilities and anthropometric charactheristics in swimmers. In Croatian]. /Dissertation/. Zagreb: Fakultet za fizičku kulturu. 14. Maglischo, E.W. (2003). Swimming fastest. Sprint, Race-Pace and Recovery Training (pp. 472). Champaing, IL: Human Kinetics. 15. Opavsky, P. (1996). Planiranje i programiranje treninga u fudbalskom klubu. Beograd: Politop-P. 16. Shionoya, A., Shibukura, T., Koizumi, M., Shimizu, T., Tachikawa, K., Hasegawa, M., & Miyake, H. (1999). Development of ergometer attachment for power and maximum anaerobic power measurement in swimming. Applied Human Science, 18(1), Smith, D.J., Norris, S.R., & Hogg, J.M. (2002). Performance evaluation of swimmers. Scientific Tools. Sport medicine, 32(2), Tanaka, H., Costill, D.L., Thomas, R., Fink, W.J., & Widrick, J.J. (1993). Dry- lend resistance training for competitive swimming. Medicine Science and Sports Exercercise, 25(8), Wilson, J.R., & Pritzker, A.A.B. (1978). A survey of research on the simulation startup problem. Simulation. 31(2), Yeater, R., Martin, B., White, M.K., & Gilson, K. (1981). Tethered swimming forces in the crawl, breast and back strokes and their relationship to competitive performance. Journal of Biomechanics, 14(8), Yuan, KH., Chan, W., & Bentler, PM. (2000). Simulation. British Journal of Mathematical and Statistical Psychology, 53(1),

11 Zbornik radova 2 CIP - Каталогизација у публикацији Народна библиотека Србије, Београд 005:796(082) МЕЂУНАРОДНА конференција Менаџмент у спорту (9 ; 2013 ; Београд) [Zbornik radova] / 9. Međunarodna konferencija Menadžment u sportu, Beograd, [ ] godine = 9th International Conference Management in Sport ; [organizator] Alfa Univerzitet, Fakultet za menadžment u sportu ; priredili Dragan Životić, Violeta Šiljak, Predrag Nemec. - Beograd : #Alfa univerzitet, #Fakultet za menadžment u sportu, 2014 (Beograd : 3D+) str. : graf. prikazi, tabele ; 30 cm Druga knjiga - zbornik radova saopštenja sa Devete konferencije sa međunarodnim učešćem, Menadžment u sportu, takođe, obuhvata radove koji su izloženi godine u Beogradu. --> predgovor. - Tiraž Str. 3: Predgovor / Dragan Životić. - Bibliografija uz većinu radova. ISBN Алфа Универзитет (Београд). Факултет за менаџмент у спорту a) Спортски менаџмент - Зборници COBISS.SR-ID